2013 Rokiem Juliana Tuwima

2013
ROK
JULIANA TUWIMA
Zapraszamy do zapoznania się
z życiem i twórczością najbardziej znanego
i lubianego autora literatury dziecięcej
oraz autora wierszy i tekstów
dla dorosłych czytelników
Julian Tuwim to jeden z najchętniej czytanych polskich poetów XX wieku, który pisał
zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci. Do dziś jego utwory wzruszają i bawią kolejne
pokolenia czytelników.
Kim był Julian Tuwim?
Na to pytanie większość z nas odpowie z pewnością, że był to autor wielu wspaniałych,
błyskotliwych i wesołych wierszy dla dzieci. „Lokomotywa”, „Pan Hilary”, „Ptasie radio”
czy „Słoń Trąbalski”, to tytuły wierszy, które najbardziej kojarzą nam się z tym poetą.
Julian Tuwim to towarzysz dzieciństwa wielu pokoleń, które z równym zachwytem
i radością słuchały lub czytały jego wiersze.
Mało kto jednak wie, że życie Juliana Tuwima wcale nie miało charakteru i barwy jego
wesołych wierszy. Osobiste koleje losu poety pełne były różnego rodzaju przeszkód,
kłopotów i trosk.
Nie wiele wiemy także o bardzo bogatej i różnorodnej twórczości tego poety. Wszyscy
kojarzymy go z „Lokomotywą”, ale nie wielu z nas wie, kto napisał słowa do dwóch
najbardziej znanych piosenek Hanki Ordonówny. Tak, „Miłość ci wszystko wybaczy”
i „Na pierwszy znak” to teksty Juliana Tuwima.
Julian Tuwim jest autorem wielu skeczy, wesołych tekstów teatralnych a także librett
operowych. Od młodzieńczych lat fascynowały go języki obce i przekłady literackie.
Przełożył na język esperanto wiersze równie znanego poety Leopolda Staffa. Przekładał na
język polski poezję rosyjską niemiecką i francuską. Tuwim to jeden z najbardziej znanych
poetów okresu dwudziestolecia międzywojennego. Był jednym z założycieli słynnej grupy
poetyckiej „Skamander”. Jego twórczość można było znaleźć na łamach bardzo wielu pism,
gdzie podpisywał się bardzo różnymi pseudonimami artystycznymi.
13 września 1894 roku to dzień, w którym Julian Tuwim przyszedł na świat . Poeta
urodził się w Łodzi w rodzinie żydowskiej. Młody Tuwim odziedziczył pasje
językowe od swojego ojca, który ukończył studia we Francji i władał kilkoma
językami.
Ojciec poety pracował w jednym z banków, gdzie miał
stanowisko korespondenta i urzędnika. Matką poety była Adela Krukowska, córka
właściciela zakładu drukarskiego.
W roku 1916 Julian Tuwim osiada w Warszawie, gdzie ma zamiar rozpocząć
studia wyższe. Poeta wybrał prawo i filozofię, ale zarzucił oba kierunki po
ukończeniu zaledwie pierwszych semestrów. Trzy lata później wraz z kilkoma
innymi poetami, zakłada grupę poetycką „Skamander”.
Okres warszawski kończy się dla poety w roku 1939 kiedy to opuszcza
Polskę i przez Rumunię i Włochy dociera do Francji. Wraz z nim emigrują inni znani
poeci tacy jak Antoni Słonimski, Jan Lechoń, Mieczysław Grydzewski i Kazimierz
Wierzyński, nazwani potem poetami satelitami. Polscy poeci spotykali się w jednej z
paryskich kawiarni. Nastrój tych spotkań był raczej smutny, przepełniony poczuciem
bezsilności, klęski i goryczy. Ziemia francuska nie okazała się jednak na długo
bezpiecznym schronieniem dla żydowskiego poety. W rok później Francja kapituluje i
Tuwim udaje się do Brazylii, gdzie osiada wraz z Lechoniem w Rio de Janeiro. Jego
wędrówka po świecie kończy się w Nowym Jorku, Tuwim mieszka tam do roku 1946.
Mieszkając w Ameryce poeta publikował swoją twórczość w „Nowej Polsce” i
„Robotniku”.
W tym czasie nastąpił rozpad grupy „Skamander”. Prawdopodobną przyczyną takiego
stanu rzeczy, były sympatie Tuwima do Związku Radzieckiego, których nie podzielali
inni członkowie grupy.
W rok po zakończeniu wojny poeta wraca do kraju. Władze ogłaszają, że jest
największym poetą ówczesnych czasów
Nazywają go nawet poetą
„państwowym”. Niedługo potem w domu państwa Tuwimów pojawia się adoptowana
córka, której na imię Ewa. Od roku 2006 działa założona przez nią fundacja imienia
Juliana Tuwima i Ireny Tuwim, która sprawuje prawną opiekę nad całym dorobkiem
artystycznym poety i jego siostry. W roku 1947 Tuwim otrzymuje stanowisko kierownika
artystycznego jednego z warszawskich teatrów, które sprawuje przez trzy lata.
Julian Tuwim zmarł 27 grudnia 1953 roku w zakopiańskim ośrodku ZAIKS-u. Jego grób
znajduje się w wojskowej części warszawskiego cmentarza na Powązkach.
Twórczość Juliana Tuwima
Julian Tuwim zasłynął przede wszystkim jako autor tekstów po dziś wykonywanych
przez różnych artystów rewiowych i kabaretowych. Teksty te, pomimo upływu lat nie
tracą niczego ze swej aktualności, mogą jedynie zyskiwać nowy urok i wdzięk jaki
nadają im współczesne wykonania i interpretacje. Julian Tuwim pisywał też teksty
o treści i charakterze politycznym.
Przez całe życie współpracował z wieloma pismami literackimi oraz satyrycznymi.
Należały do nich między innymi „Wiadomości literackie”, „Skamander”, „Cyrulik
Warszawski”.
Jego wrodzoną pasją były języki obce i dlatego część swojej twórczej pracy poświęcił
tłumaczeniu dzieł literatury obcej, na język polski. Rozpoczął w bardzo młodym wieku
tłumaczeniami twórczości Staffa i Słowackiego na język esperanto. Jego pierwsze
tłumaczenia można było przeczytać w czasopiśmie „Esperantysta Polski”.
W późniejszych latach tłumaczył między innymi teksty rosyjskiego pisarza Aleksandra
Puszkina. Dzięki niemu możemy czytać po polsku takie dzieła jak „Jeździec miedziany”
czy „Połtawa”. Julian Tuwim udostępnił też polskim czytelnikom dzieło Majakowskiego
zatytułowane „Obłok w spodniach”.
Najbardziej znaną i popularną część twórczości tego poety, stanowią wiersze dla dzieci,
takie jak: „Lokomotywa”, „Pan Hilary”, „Ptasie radio”, „Bambo”, „Słoń Trąbalski” i wiele
innych.
Dzieła największe Juliana Tuwima
Nie sposób wymienić tu wszystkiego co napisał Julian Tuwim, dlatego koncentrujemy
się jedynie na największych dokonaniach literackich tego autora.
Juwenilia, dzieło powstało w latach młodości poety. Czyhanie na Boga to również
twórczość młodego Tuwima. Mniej więcej w tym samym czasie powstał Sokrates
tańczący. Niedługo potem Tuwim napisał Siódmą jesień i Pogrzeb prezydenta
Narutowicza. Przed rokiem 1925 powstały jeszcze: Wierszy tom czwarty, Wpisy
czarnoksięskie, Czary i czarty polskie i A to pan zna? Po roku 1925 poeta napisał
między innymi: Tysiąc dziwów prawdziwych, Czarną mszę, Tajemnice amuletów i
talizmanów, Rzecz czarnoleską i Strofy o późnym lecie. Lata trzydzieste przyniosły
takie dzieła jak: Biblia cygańska i inne wiersze, Jarmark rymów, Polski słownik pijacki
i antologia bachiczna, Bal w operze, Treść gorejąca i wiele innych. W kolejnych
dziesięcioleciach poeta napisał między innymi: Kwiaty polskie, Piórem i Piórkiem i
Zbiory wierszy dla dzieci zatytułowane Rzepka i Lokomotywa.
Jak widać, to co najbardziej znamy i za co najbardziej lubimy Juliana Tuwima, stanowiło
zaledwie maleńki fragment jego twórczości, fragment, który powstał pod koniec życia
poety.
Śpiewamy Tuwima.
Twórczość satyryczna Juliana Tuwima zainspirowała kompozytorów różnorakiej muzyki. Jego wiersze doczekały
się bardzo wielu, bardzo różnych aranżacji i wykonań muzyczno-wokalnych. Twórczość Tuwima wykonywana
jest do dziś przez artystów teatralnych, kabaretowych, lirycznych a także wykonawców popowych, rockowych
czy punkowych.
Zdarzało się i tak, że Julian Tuwim tworzył tekst do skomponowanej już muzyki. Można więc powiedzieć, że
kolejną część jego twórczości stanowią teksty piosenek.
Piosenki z Tuwimem w tle wykonywało wielu artystów. O grubej Bercie i jej absztyfikantach, śpiewał zespół Bez
Jacka. Leszek Długosz zaśpiewał tekst Tuwima pod tytułem Berlin 1913. O tym gdzie i kogo mają wszyscy
pocałować, możemy się dowiedzieć z tekstu wykonywanego przez grupę Fokus. Na pytanie Co nam zostało
z tych lat, odpowiada Mieczysław Fogg, a Do prostego człowieka, zwracają się słowami poety różni wykonawcy.
Magda Polańska wyśpiewała tekst Tuwima pod tytułem Figielek, a fragment Kwiatów polskich możemy
usłyszeć w wykonaniu Ewy Demarczyk i Justyny Steczkowskiej. Wiele tekstów poety wyśpiewał Czesław
Niemen, a są to między innymi Wspomnienie i Jeżeli śpiewa. Wiersze Juliana Tuwima napisane dla dzieci
można usłyszeć w bardzo wielu wykonaniach. Tekst Tuwima o miejscowej idiotce i tutejszym kretynie znają
niemal wszyscy, po tym jak rozsławił go w swojej piosence Grzegorz Turnau. Julian Tuwim jest autorem tekstów
do dwóch największych przebojów okresu międzywojennego: Miłość ci wszystko wybaczy i Na pierwszy
znak, wykonywanych przez Hankę Ordonównę i interpretowanych przez wielu artystów kolejnych pokoleń.
Nieśmiertelny przebój Marka Grechuty Pomarańcze i mandarynki jest wyśpiewanym tekstem poety, podobnie
jak znany wszystkim Tomaszów wyśpiewany przez Ewę Demarczyk. O wykonanie tekstów Tuwima
pokusili się także: Czarno-Czarni, zespół Piersi, Kayah, Janusz Radek Tatiana Okupnik, Marysia
Sadowska i grupa punkowa KBTW. Piosenki do tekstów Juliana Tuwima znalazły się na składance wydanej
przed dwoma laty przez wytwórnię 4ever Music zatytułowanej Co nam zostało z tych lat?
Julian Tuwim dzieciom.
Wiersze dla dzieci to ta część twórczości Juliana Tuwima, którą wszyscy znamy i z którą najbardziej kojarzy
nam się ów poeta. Wiersze te, to rymowane opowiastki o różnych postaciach, przedmiotach, jedzeniu i
zwierzętach. Wszystkie są napisane dowcipnym językiem, wszystkie opisują jakiś fragment rzeczywistości,
wiele z nich ma ukryty morał lub przesłanie.
Co bajki pana Juliana wniosą w życie twojego dziecka?
Zrozumienie dla innych. Bajki Juliana Tuwima to świat pełen różnorodności, barw i pogodnych nastrojów. Poeta wyśmiewa wprawdzie
niektóre ludzkie cechy i zachowania, ale robi to łagodnie i pobłażliwie. Gani zachowania jednocześnie akceptując bohaterów, którym się one
przytrafiają. Słoń Trąbalski, choć wszystko zapomina jest sympatyczny i lubiany, Grześ kłamczuszek nie przestaje być kochany przez ciocię, pan
słowik nie złości się na żonę, za jej wymówki, a roztargniony pan Hilary i tak wzbudza naszą sympatię.
Bajki Juliana Tuwima nikogo nie wyszydzają, nie krytykują, nie ośmieszają i nie piętnują. Uczą za to zrozumienia, szacunku i sympatii do
świata, nawet jeśli jest inny, niż sobie to czasem wyobrażamy.
Rady praktyczne. W historyjkach tych można znaleźć wiele praktycznych i cennych rad. Poeta jednak sprytnie uniknął nudnego
pouczania wprost. Do wniosku, że nie warto się zamartwiać, panikować, kłamać i wymądrzać się i sprzeczać, dochodzimy sami.
Twoje dziecko też może to zrobić, jeśli stworzysz mu okazję do spotkania z tymi wierszami.
Wiedza o świecie. Bajki pana Tuwima są wreszcie nieocenionym źródłem wiedzy o świecie. Czytając je dziecko poznaje i utrwala
nazwy przedmiotów, zwierząt, roślin, warzyw itp. Dowiaduje się z nich jak wyglądają i jak działają różne rzeczy, jak żyją inni ludzie,
jak mówią ptaki i jak powstają przedmioty. Na dodatek wiedza ta podana jest w bardzo atrakcyjny, zabawny, pełen śmiechu i
humoru sposób. Wiersze Juliana Tuwima to świetna zabawa na pochmurny dzień, sposób na chorobę, nudę i poprawę nastroju.
Czytamy dzieciom. O tym, że czytanie dzieciom ma ogromne znaczenie dla ich rozwoju emocjonalnego i że ma wpływ na
kształtowanie się więzi między dziećmi i rodzicami, nie trzeba już nikomu przypominać. Warto jednak wspomnieć, że bajki Juliana
Tuwima to książeczki, które warto razem obejrzeć i przeczytać ze swoim dzieckiem.
Julian Tuwim do słuchania.
Wiersze Juliana Tuwima doczekały się wielu wydań dźwiękowych. Na wielu płytach można
znaleźć wiersze o murzynku Bambo, rzepce, stole, rzeczce, aeroplanie, słoniu Trąbalskim,
spóźnionym słowiku, panu Tralalińskim, rycerzu Krzykalskim, Zosi-Samosi, figielku, ptasim radiu,
lokomotywie czy Dyziu marzycielu, zaśpiewane lub przeczytane przez najwybitniejszych polskich
aktorów. Twórczość pana Juliana dedykowaną dzieciom czytali i śpiewali między innymi: Irena
Kwiatkowska, Anna Seniuk, Magdalena Zawadzka, Jadwiga Rappe, Stanisława Celińska, Alicja
Majewska, Krystyna Królówna, Piotr Fronczewski, Wieńczysław Gliński, Andrzej Bogucki, Marian
Kociniak, Wiktor Zborowski i Krzysztof Kolberger. Wiersze dla dzieci Juliana Tuwima, można
znaleźć
na
płytach
„Polskie
Radio
dzieciom”
i
„Wesołe
wierszyki”
Wiersze w wersji do słuchania są dobrym sposobem na ich wielokrotne powtarzanie w chwili, gdy
nie ma czasu na wspólne czytanie. Opracowania muzyczne i wspaniałe interpretacje mogą
wzbudzić zainteresowanie dziecka, dobrze znanymi już bajkami i wierszami.
Julian Tuwim, poeta wyróżniany i nagradzany.
Poeta, o którym mowa był wielokrotnie wyróżniany i nagradzany za swoje osiągnięcia literackie. Jest
laureatem nagrody literackiej miasta Łodzi, które to wyróżnienie zdobył po raz pierwszy w roku 1928,
a po raz drugi w roku 1949. Zdobył również nagrodę, którą literatom przyznawał polski PEN Club, a
miało to miejsce w latach trzydziestych. Julian Tuwim otrzymał także doktorat honoris causa
uniwersytetu w łodzi w roku 1949. Trzy lata później został laureatem nagrody państwowej pierwszego
stopnia. W grudniu 2012 roku, Sejm RP, przekonany o szczególnym znaczeniu dorobku Poety dla
dziedzictwa narodowego, ogłosił rok 2013 Rokiem Juliana Tuwima.
Cytujemy Tuwima.
„Miłość ci wszystko wybaczy”,
„...Niech prawo zawsze prawo znaczy, a sprawiedliwość, sprawiedliwość”
„Nie pożądaj żony bliźniego swego nadaremno”
„Żyj tak, aby twoim znajomym zrobiło się nudno, gdy umrzesz”
„Błogosławiony ten, co nie mając nic do powiedzenia, nie obleka tego faktu w słowa”
„Marzenia kobiety, mieć stopę wąziutką i żyć na szerokiej”
„Tragedia, zakochać się w twarzy, a ożenić się z całą dziewczyną”
„Kupić wszystkie charaktery za tyle, ile są naprawdę warte, a sprzedać za tyle ile się cenią. Co za
fortuna”
„Twarz, to co wyrosło dookoła nosa”
„Para, woda w natchnieniu”
„Plan, coś co potem wygląda absolutnie inaczej”
„Rodzynka, stroskane winogrono”
Materiały źródłowe pochodzą ze stron www.