Ekonomia społeczna w Polsce

Ekonomia społeczna w Polsce
Ilona Gosk
Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych
Czym jest ekonomia społeczna?
Specyficzne podejście poszczególnych osób i instytucji do
społecznej rzeczywistości w zakresie:
- nastawienia do własnych problemów (postawa aktywna,
a nie roszczeniowa),
- sposobu ich rozwiązywania (w zbiorowości, nie
indywidualnie),
- stawianych celów (dobro wspólne czy dobro innych,
a nie wąskie interesy grupowe czy indywidualne).
.
Podstawowa wartość ekonomii społecznej to działanie
w specyficznych obszarach rynku, oparte o coś więcej niŜ chęć
zysku, mogące być skutecznym mechanizmem odzyskiwania
oraz utrzymania niezaleŜności dla osób, instytucji i wspólnot.
Kompetencje działań przedsiębiorstw społecznych
Integracja w ramach rynku pracy
Działania prozatrudnieniowe, w bardzo róŜnorodnych formach.
Dla wszystkich celem jest podniesienie szans na rynku pracy,
albo faktyczne zatrudnianie osób w formach tymczasowych lub
stałych.
Dostarczanie usług publicznych
1. Usługi społeczne (poŜytku publicznego): usługi edukacyjne,
usługi socjalne, działania w obszarze słuŜby zdrowia, działania
na rynku usług pracy i inne.
2. Usługi technicznie (usługi uŜyteczności publicznej):
utrzymywania zielni miejskiej i inne prace porządkowe, usługi
związane ze zbieraniem odpadów i ich utylizacją, usługi
transportowe zarówno dla osób niepełnosprawnych
i niedołęŜnych (tzw. para transit), jak i transport
ogólnodostępny.
Usługi o charakterze wzajemnym
Przedsięwzięcia działające w obszarze rynku i konkurencyjne
ze względu na swój wzajemnościowy charakter, np.:
- ubezpieczenie wzajemne (TUW-y),
- usługi zdrowotno-opiekuńcze,
- spółdzielnie telefoniczne etc.,
- „alternatywne” mechanizmy wymiany, np. Banki Czasu,
LETS-y czy systemy barterowe.
Usługi na otwartym rynku pracy
Forma ta dotyczy w szczególności tradycyjnych spółdzielni.
Szczególnie interesujące są takie działania przedsiębiorstw,
które dostarczając usług, dają jednocześnie pracę
specyficznym „trudno zatrudnialnym” grupom osób.
Wśród tego rodzaju usług moŜna wymienić usługi budowlanoremontowe, usługi turystyczne, hotelarskie, usługi w dziedzinie
sprzątania czy ochrony mienia, usługi gastronomiczne (np.
catering), a takŜe usługi w dziedzinie informatycznej i róŜnych
form telepracy.
Dostarczanie dóbr publicznych i rozwój wspólnot
lokalnych
Sektor przedsiębiorstw społecznych ma specjalne
kompetencje w wytwarzaniu dóbr publicznych, czyli takich,
z których korzystać mogą wszyscy – i nie muszą o nie
konkurować.
W szczególności dotyczy to działań w sferze ochrony
środowiska, ochrony lokalnych tradycji, zabytków i dóbr kultury,
bezpieczeństwa publicznego, czyli obszarów, które mają
olbrzymi wpływ na ogólną jakość Ŝycia mieszkańców.
Działalność handlowa i produkcyjna
Działalność handlowa moŜe dotyczyć dóbr wytwarzanych
przez same przedsiębiorstwa społeczne, jak i pośrednictwa
w sprzedaŜy dóbr wytworzonych przez innych (np. w ramach
sprawiedliwego handlu lub teŜ towarów uzyskanych z darowizn
krajowych lub zagranicznych), z której dochód przeznaczany
jest na cele społeczne.
Przedsiębiorstwa społeczne mogą podejmować działalność
produkcyjną. MoŜe to dotyczyć kaŜdej dziedziny.
Kryteria przedsiębiorstwa ekonomii społecznej wg EMES
a. ekonomiczne:
- produkcja/sprzedawanie usług,
- autonomia,
- znaczący poziom ryzyka ekonomicznego,
- zatrudnienie płatnego personelu;
b. społeczne:
- wyraźna orientacja na cele społeczne,
- oddolny, obywatelski charakter,
- udział w decyzjach nie oparty na wielkości udziałów,
- partycypacyjna natura, wyraŜająca się we włączaniu
w zarządzanie przedsiębiorstwem jego środowiska społecznego,
- ograniczona dystrybucja zysków.
Spółdzielnie pracy, spółdzielnie rolnicze
"Wirtualne PES" - wg. EMES
4
N. spełnionych kryteriów EKONOMICZNYCH*
Pozostałe spółdzielnie
Spółdzielnie socjalne
3
Spółdzielnie mieszkaniowe
Org. gospodarcze i zawodowe
Zakłady Aktywności Zawodowej
2
Fundacje
1
Stowarzyszenia, Centra Integracji Społecznej
0
0
1
2
3
4
N. spełnionych kryteriów SPOŁECZNYCH*
5
Forma prawna
Liczba
zatrudnionych
Liczba
organizacje pozarządowe
(stowarzyszenia i fundacje)
ok. 78 000
ok. 65 000
spółdzielnie
ok. 13 000
ok. 500 000
ok. 5500
ok. 500
145
ok. 1000
CIS
55
ponad 500
ZAZ
48
ok. 1700
TUW
9
500
organizacje samorządu
gospodarczego
spółdzielnie socjalne
W ramach PO KL do kategorii ekonomia społeczna
zaliczone zostały:
- spółdzielnie socjalne,
- spółdzielnie pracy,
- spółdzielnie inwalidów i niewidomych,
- organizacje pozarządowe,
- organizacje kościelne,
- stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego.
Reprezentacja sektora
- Reprezentacja poszczególnych grup (organizacje
pozarządowe, spółdzielnie pracy, spółdzielnie socjalne, banki
spółdzielcze itp.)
- Małopolski Pakt na rzecz Ekonomii Społecznej.
- Stała Konferencja Ekonomii Społecznej
Stała Konferencja Ekonomii Społecznej (SKES)
- Interwencje i reprezentacja sektora
- Spotkania Ekonomii Społecznej
www.skes.pl
Interwencje i reprezentacja sektora
- Konsultowanie dokumentów strategicznych i unijnych,
- Prace w Komitecie Monitorującym Program Operacyjny
Kapitał Ludzki,
- Udział w spotkaniach podkomisji sejmowych,
- Konsultowanie ustaw.
Spotkania Ekonomii Społecznej
- II Europejska Konferencja Ekonomii Społecznej (Kraków, październik 2004),
- Pierwsze Ogólnopolskie Spotkania Ekonomii Społecznej (Kraków, wrzesień 2006),
- II Ogólnopolskie Spotkania Ekonomii Społecznej (Warszawa, październik 2007).
21.
Ostatnich kilka lat było okresem niezwykle intensywnej
współpracy między środowiskami ekonomii społecznej
w róŜnych krajach Europy. Od innych nauczyliśmy się bardzo
duŜo.
Wierzymy, Ŝe uda się wypracować instytucjonalne
mechanizmy takiej współpracy w przyszłości i Ŝe wykraczać
ona będzie takŜe poza UE. Chcielibyśmy, aby to, co udało się
osiągnąć w Polsce, mogło stać się takŜe inspiracją dla innych.
Dziękuje za uwagę
Ilona Gosk
Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych
00-630 Warszawa, ul. Polna 24 lok. 7
T: +48 22 875 07 68-69, F: +48 22 825 70 76
http: www.fise.org.pl