Ocena stanu sanitarnego za 2010 - skrót

Transkrypt

SPIS TREŚCI
Wstęp
2
I.
Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych
4
II.
Monitoring jakości wody przeznaczonej do spoŜycia
10
III.
Obiekty uŜyteczności publicznej
13
IV.
Stan sanitarny zakładów opieki zdrowotnej
15
V.
Stan sanitarny środowiska pracy
21
VI.
Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych 25
VII. Stan sanitarny obiektów Ŝywności, Ŝywienia i przedmiotów uŜytku
30
VIII.
33
Higiena Radiacyjna
IX.
Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny
34
X.
Działalność oświatowo-zdrowotna
36
XI.
Podsumowanie
39
Wstęp
Wstęp
W 2010r. Państwowa Inspekcja Sanitarna województwa opolskiego działała, jak
w latach poprzednich, na podstawie ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji
Sanitarnej (Dz. U. z 2006r., Nr 122, poz. 851, jednolity tekst z późn. zm.). Państwowa
Inspekcja Sanitarna została powołana w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed wpływem
czynników szkodliwych lub uciąŜliwych, zapobieganiu powstawania chorób, w tym chorób
zakaźnych i zawodowych. Zajmowała się nadzorem nad warunkami:
− higieny środowiska,
− higieny pracy w zakładach pracy,
− higieny radiacyjnej,
− higieny procesów nauczania i wychowania,
− higieny wypoczynku i rekreacji,
− zdrowotnymi Ŝywności, Ŝywienia i przedmiotów uŜytku,
− higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz
pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne.
Jednostki organizacyjne Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa opolskiego,
w liczbie jedenastu Powiatowych Stacji Sanitarno – Epidemiologicznych i Wojewódzkiej
Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Opolu, wykonywały wymienione wyŜej zadania
sprawując zapobiegawczy i bieŜący nadzór sanitarny oraz prowadząc działalność
przeciwepidemiczną oraz oświatową promującą zdrowie.
Struktura organizacyjna, nowoczesne wyposaŜenie Działu Laboratoryjnego oraz
wyszkolona kadra pozwoliły Państwowej Inspekcji Sanitarnej na obiektywną ocenę stanu
sanitarnego województwa, która uwzględniała zarówno istniejące, jak i mogące się pojawić
zagroŜenia dla zdrowia ludności Opolszczyzny. Prowadzenie systematycznych badań oraz
dokonywanie bieŜących ocen stanu sanitarnego województwa umoŜliwiało monitorowanie
sytuacji epidemiologicznej i sanitarnej oraz w sytuacjach tego wymagających, skuteczną
interwencję.
W ramach realizowanych zadań pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej
województwa opolskiego skontrolowali ponad 60 % obiektów będących pod nadzorem.
Przeprowadzili w nich ogółem 20 559 kontroli, wydali 8 479 decyzji dotyczących likwidacji
stwierdzanych uchybień, nałoŜyli 617 mandatów karnych na kwotę 111 760 zł. Pracownicy
Działu Laboratoryjnego Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Opolu
wykonali ogółem 36 234 badania i pomiary (chemiczne, fizyczne i mikrobiologiczne).
Przedstawiony stan sanitarno - higieniczny województwa opolskiego za 2010r.
opracowany został na podstawie informacji i materiałów nadesłanych przez Powiatowe Stacje
Sanitarno - Epidemiologiczne województwa opolskiego oraz informacji przygotowanych
przez Wojewódzką Stację Sanitarno – Epidemiologiczną w Opolu.
2
Wstęp
Województwo opolskie:
powierzchnia – 9 412 km2 (16 – te miejsce w kraju),
ludność – 1 029 tyś. (15 – te miejsce w kraju),
gęstość zaludnienia – 109 osób / km2
miasta – 35
największe: Opole – 126,0 tyś. mieszkańców,
najmniejsze: Olesno – 10,7 tyś. mieszkańców
* powiaty – 12 (11 ziemskich, 1 grodzki)
* gminy – 72 ( 1 miasto na prawach powiatu, 3 gminy miejskie,
36 gmin wiejskich i 32 gminy miejsko-wiejskie).
*
*
*
*
3
I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych
Głównym zadaniem nadzoru epidemiologicznego w województwie opolskim jest
monitorowanie sytuacji epidemiologicznej chorób zakaźnych oraz wczesne wykrywanie zagroŜeń
w celu ich skutecznego zwalczania.
Wybrane jednostki chorobowe pogrupowane pod względem dróg ich szerzenia się i metod
zapobiegania.
1.Zatrucia i zakaŜenia pokarmowe
Do chorób szerzących się drogą pokarmową naleŜały między innymi: salmonelozy, zatrucia
enterotoksyną gronkowcową, zatrucia jadem kiełbasianym, biegunki u dzieci do lat 2, wirusowe
zapalenie wątroby typu A, czerwonka i dur brzuszny.
Występowanie ww. chorób zwanych „chorobami brudnych rąk”, zaleŜy w duŜym stopniu od stanu
sanitarnego, poziomu świadomości i higieny osób. Wskaźniki tych chorób są czułymi miernikami
poziomu higieny przygotowania posiłków w zakładach Ŝywienia zbiorowego i środowiskach
domowych.
Rok 2010 był rokiem spadku liczby zatruć pokarmowych wywołanych przez pałeczki Salmonella,
w którym to liczba zachorowań spadła ze 173 przypadków w 2009r. do 151 zachorowań w 2010r.
Zmniejszyła się równieŜ liczba ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową (Tabela 1).
Tabela 1. Charakterystyka liczbowa ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową
na przestrzeni lat 2008 - 2010
Rok
Liczba ognisk
Liczba osób
naraŜonych/
w tym dzieci do 14
lat
2008
2009
2010
12
17
9
3236 /121
637 /282
211/39
Liczba osób
chorych/w tym
dzieci do 14 lat
Liczba osób
hospitalizowanych/
w tym dzieci do
14 lat
342 /20
116 /17
127/29
31 /11
30 /11
12/1
2. Wirusowe zaplenia wątroby B i C (wzw)
Choroby tej grupy szerzą się poprzez krew wskutek zabiegów związanych z: przerwaniem ciągłości
tkanek, przetaczaniem krwi i preparatów krwiopochodnych, przeszczepem narządów, stosowaniem
niesterylnego sprzętu do zabiegów medycznych i niemedycznych (tatuaŜe, przekłuwanie uszu,
akupunktura) oraz drogą seksualną.
Zachorowania na wzw typu B:
- ostre –
W woj. opolskim, w 2010r liczba zachorowań na wzw typu B ostre spadła do 3 zachorowań
(zapadalność 0,3/100 tys.) z 9 zachorowań zgłoszonych w 2009r. (zapadalność 0,9/100 tys.).
4
Ryc. 1 Współczynnik zapadalności na wzw typu B (ostre) w Polsce i w woj. opolskim
w latach 2009 – 2010.
- przewlekłe –
W 2010r. zarejestrowano wzrost zachorowań na wzw typu B (przewlekłe) do 119
zachorowań (zapadalność 11,6/100 tys.) z 73 przypadków zarejestrowanych w 2009r
(zapadalność 7,1/100).
Ryc. 2 Współczynnik zapadalności na wzw typu B (przewlekłe) w Polsce i w woj. opolskim
w latach 2009 – 2010.
5
Zachorowania na wzw typu C
W 2010r. liczba zachorowań (wg definicji przypadku z 2005r.) uległa wzrostowi o 31
zachorowań w stosunku do 2009r. W 2010r. zgłoszono 68 zachorowań (zapadalność 6,6/ 100 tys.),
a w 2009r. zarejestrowano 37 zachorowań (zapadalność 3,6/100 tys.). (Ryc. 3).
Z uwagi na brak swoistych metod zapobiegania zakaŜeniom HCV drogą szczepień ochronnych,
jedynie wdraŜanie i utrzymywanie wysokich standardów higieniczno - sanitarnych w placówkach
ochrony zdrowia moŜe zapobiec szerzeniu się zachorowań.
Ryc. 3 Współczynnik zapadalności na WZW typu C w Polsce i w woj. opolskim
w latach 2009 – 2010.
3. Choroby zakaźne wieku dziecięcego
Do tej grupy chorób zalicza się między innymi: nagminne zapalenie przyusznic (świnka),
ospę wietrzną, krztusiec, odrę i róŜyczkę, czyli choroby, które przenoszone są drogą kropelkową.
Świnka
W 2010r zarejestrowano 94 zachorowania na świnkę i jest to spadek o 24 przypadki
w porównaniu do 2009r., w którym zgłoszono 118 zachorowań.
Ospa wietrzna
Liczba zachorowań na ospę wietrzną w woj. opolskim w 2010r. uległa spadkowi do 4320
z 6433 przypadków odnotowanych w 2009r.
Krztusiec
W 2010r. odnotowano spadek zachorowań na krztusiec do 8 przypadków z 53 zarejestrowanych
w 2009r.
RóŜyczka
W 2010r. odnotowano wzrost zachorowań do 428 przypadków z 389 zachorowań
zarejestrowanych w 2009r.
6
Ryc. 4. Przedstawia liczbowy rozkład zachorowań na świnkę, ospę wietrzną, krztusiec
i róŜyczkę w woj. opolskim w 2010r.
Odra
W 2010r. zgłoszono 1 podejrzenie odry (w 2009r. zgłoszono 14 podejrzeń). Badanie próbki
krwi przeprowadzone przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny
w Warszawie nie potwierdziło zachorowania.
Obserwowany zarówno w województwie opolskim, jak i w Polsce, wzrost, a następnie spadek
liczby zachorowań na choroby wieku dziecięcego, m.in. róŜyczkę i ospę wietrzną jest cechą
charakterystyczną dla epidemiologii wszystkich chorób zakaźnych wieku dziecięcego.
4. Sytuacja epidemiologiczna grypy
Pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2010r. kontynuowali nadzór
epidemiologiczno - wirusologiczny nad grypą w systemie SENTINEL. Celem SENTINELU jest
pobieranie materiału do badań wirusologicznych od chorych podejrzanych o zakaŜenie wirusem
grypy lub innymi wirusami oddechowymi (RSV, para influenza, adenowirus).
W woj. opolskim w ramach powyŜszego systemu w sezonach grypowych pobrano próbki
materiału biologicznego od pacjentów z objawami grypy lub grypopodobnymi wg Tabeli 2.
Tabela 2. Badania próbek pobranych od pacjentów w sezonach epidemicznych
2007/2008 do 2009/2010
Sezon epidemiczny
Liczba pobranych
wymazów z nosa i gardła
Wykryty czynnik metodą
immunofluorescencji bezpośredniej
2007 /2008
161
nie wykryto
2008 / 2009
241
2009/2010
( od. 18.05 do
31.12.2010r)
150
- w 6 przypadkach wirus typu A
- w 2 przypadkach wirus typu B
- w 2 przypadkach wirus AH1N1 v
- w 1 przypadku wirus grypy A
- w 1 przypadku wirus grypy B
- w 3 przypadku wirus paragrypy typu 1
7
W woj. opolskim obserwowano niewielkie zainteresowanie szczepionką przeciwko grypie
(szczepienie jest szczepieniem zalecanym):
- w 2007r. szczepieniom przeciwko grypie poddało się 35 688 osób (3,4 % populacji),
- w 2008r. szczepieniom przeciwko grypie poddało się 34 742 osoby (3,3 % populacji),
- w 2009r. szczepieniom przeciwko grypie poddało się 43.157 osób (4,2% populacji),
- w 2010r. szczepieniom przeciwko grypie poddało się 32 664 osoby (3,2% populacji).
5 Gruźlica
W 2010r. w woj. opolskim odnotowano 135 zachorowań na gruźlicę (w 2009r. 173). Analiza
zachorowań na gruźlicę wykazała dominację zachorowań wśród męŜczyzn – 118 przypadków
(87 %) (Ryc.5).
Większość przypadków (72 zachorowania) dotyczyło ludności mieszkającej na wsi. W 2009r.
dominowały zachorowania w miastach woj. opolskiego (94 przypadki). (Ryc.6)
Ryc. 5 Liczbowy rozkład zachorowań na gruźlicę wg płci w woj. opolskim w latach 2009 -2010
Ryc. 6 Rozkład zachorowań na gruźlicę wg grup wiekowych w woj. opolskim w latach 2009 2010
8
6. Inwazyjna Choroba Meningokokowa (IChM)
W 2010r. odnotowano 2 zachorowania na inwazyjną chorobę meningokokową (w 2009r.
zgłoszono 6 zachorowań). Choroba we wszystkich przypadkach zakończyła się wyzdrowieniem.
7. Prognozowane zagroŜenia
NaleŜy liczyć się z moŜliwością wystąpienia zachorowań na wysoce zakaźne i szczególnie
niebezpieczne choroby zawleczone z innych krajów, np.: SARS, gorączki krwotoczne lub choroby
będące skutkiem celowego rozprzestrzeniania czynników chorobotwórczych w drodze ataków
bioterroryzmu: wąglik, dŜuma, ospa prawdziwa.
8. Szczepienia ochronne
W 2010r. w woj. opolskim osiągnięto wyŜszy, w porównaniu do roku ubiegłego, odsetek
realizacji obowiązkowych szczepień ochronnych przeprowadzanych w ramach Programu Szczepień
Ochronnych. Szczepieniami objęto 191 549 dzieci i młodzieŜy do lat 19.
Tabela 1. Stan zaszczepienia dzieci i młodzieŜy za 2010r., w zakresie szczepień ochronnych.
Powiat
Stan zaszczepienia dzieci i młodzieŜy za 2010r.
z podziałem na powiaty w %
Ogółem
średnia%
w powiecie
rocznik 2005p/błonicy,
tęŜcowi
i krztuścowi
rocznik
1997p/tęŜcowi i
błonicy
rocznik 1992p/tęŜcowi
i
błonicy
rocznik 2001p/odrze, śwince
i róŜyczce
brzeski
80,9
83,8
73,1
87,9
81,4
głubczycki
92,3
95,6
91,9
96,4
94,1
k – kozielski
88,7
89,9
84,7
86,4
87,4
kluczborski
85,2
86,5
79,9
89,1
85,2
krapkowicki
90,0
91,9
90,4
97,6
92,5
namysłowski
87,7
89,1
78,1
94,4
87,3
nyski
83,7
91,1
87,2
89,8
88,0
oleski
85,9
94,1
87,7
96,6
91,1
opolski i m.
Opole
86,7
86,1
61,1
93,5
81,9
prudnicki
82,4
90,0
81,5
90,0
86,0
strzelecki
89,4
87,0
85,7
88,5
87,7
86,2
88,9
78,9
91,5
86,4
77,0
81,7
70,9
82,4
78,0
Średnia w woj.
za 2010r.
Średnia w woj.
za 2009r.
9
II. Monitoring jakości wody przeznaczonej do spoŜycia
Jednym z priorytetowych zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie działania pionu
Higieny Komunalnej jest nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spoŜycia przez ludzi.
Działania te wynikają z art. 4 ustawy z dnia 14 marca 1985 roku o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
(Dz.U. z 2006r. Nr 122, poz. 851 z późn. zm.) oraz art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku
o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. nr 72, poz. 747
z póź.zm.). Jakość wody przeznaczonej do spoŜycia powinna odpowiadać wymaganiom określonym
w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 roku w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spoŜycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417 z póź.zm.). Badania jakości
wody do spoŜycia na terenie województwa opolskiego wykonywało laboratorium Wojewódzkiej
Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Opolu wraz z Oddziałem Laboratoryjnym w Kędzierzynie –
Koźlu i Kluczborku.
Podstawowe źródło zaopatrzenia ludności w wodę stanowią pokłady wód podziemnych
czerpane z warstw czwarto- i trzeciorzędowych. Jedynie wodociągi w Nysie i Głuchołazach oraz
w Lubotyniu (gm. Kietrz) oparte były wyłącznie na wodzie pochodzącej z ujęć powierzchniowych.
Natomiast wodociąg w Brzegu korzystał z wody mieszanej. Z dniem 1 grudnia 2010r. zaprzestano
poboru wody powierzchniowej na potrzeby wodociągu Lubotyń, który został wyłączony
z eksploatacji. Mieszkańcy wsi Lubotyń zostali podłączeni do wodociągu Rozumice.
W roku 2010 w ewidencji stacji sanitarno-epidemiologicznych znajdowało się ogółem 251
wodociągów (2009r. -261), ich strukturę przedstawia wykres nr 1. Spośród wodociągów objętych
nadzorem sanitarnym, 209 z nich, to wodociągi zbiorowego zaopatrzenia, w tym:
• 69 wodociągów o produkcji poniŜej 100 m3/dobę
• 112 wodociągów o produkcji 100-1 000 m3/dobę
• 27 wodociągów o produkcji 1 000 - 10 000 m3/dobę
• 1 wodociąg o produkcji 10 000 - 100 000 m3/dobę.
Przepisy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków regulują
jedynie zaopatrzenie w wodę prowadzone przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne
prowadzące działalność gospodarczą zgodnie z przepisami o swobodzie działalności gospodarczej.
Zaopatrzeniem w wodę zajmują się takŜe inne podmioty, jak np. szpitale, zakłady karne, ośrodki
wypoczynkowe, szkoły itp. Podmioty te produkują wodę na potrzeby własne, ale zdarza się równieŜ,
Ŝe sprzedają ją podmiotom zewnętrznym. W ewidencji stacji sanitarno-epidemiologicznych, w roku
2010 znajdowały się 42 tego typu wodociągi.
Odsetek ludności korzystającej z odpowiedniej jakości wody na terenie województwa
opolskiego wynosił 93,7% (2009r. - 94,3%) i kształtował się następująco w poszczególnych
powiatach:
• powiat brzeski 88,4% (2009r.-89,2%)
• powiat głubczycki 83,4% (w 2009r.-100 %);
• powiat kędzierzyńsko-kozielski 100%(w 2009r.- 100 %);
• powiat kluczborski 84,3% ( w 2009r.- 96,0%);
• powiat krapkowicki 98,95% (2009r.- 100 %);
• powiat namysłowski 88,2% (2009r. - 100%) ;
• powiat nyski 90,4% (2009r. - 86,9%);
• powiat oleski 93,7% (2009r.- 90,1%);
• powiat opolski 95,7% (2009r. - 92,4%);
• powiat prudnicki 100% (2009r.- 100%);
• powiat strzelecki 98,3% (2009r. - 98,5%).
10
Wodę spełniającą wymagania rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r.
w sprawie jakości wody przeznaczonej do spoŜycia przez ludzi (Dz. U. nr 61 poz. 417 z późn.zm.)
dostarczało 219 wodociągów, czyli 88% skontrolowanych wodociągów (w 2009r.–88%). Wodę
o odpowiedniej jakości dostarczano do ok. 966 tys., czyli 93,7% mieszkańców województwa
opolskiego (w 2009r.-94,3%),
Wodę nieodpowiadającą wymaganiom produkowało 28 wodociągów (w 2009r.-31), czyli
11,2% ze skontrolowanych (w 2009r.- 12%). Wodociągi produkujące wodę o nieodpowiedniej
jakości zaopatrywały 65,4 tys., czyli 6,3% mieszkańców województwa opolskiego (w 2009r.- 5,7%).
Jakość wody kwestionowano przede wszystkim ze względu na przekroczone parametry
fizykochemiczne tj. Ŝelazo, mangan, mętność, azotany, nikiel.
W porównaniu z rokiem ubiegłym zmniejszył się nieznacznie odsetek wodociągów
dostarczających wodę o nieodpowiedniej jakości o 0,8 %, ale wzrósł odsetek mieszkańców
województwa opolskiego zaopatrywanych w wodę o nieodpowiedniej jakości o 0,6%
W stosunku do 2009r. poprawę jakości wody odnotowano w 15 wodociągach, równocześnie
nastąpiło w 2010r. pogorszenie jakości wody w 17 wodociągach, co było związane z niewłaściwie
prowadzonymi procesami uzdatniania.
Tereny niezwodociągowane w województwie opolskim stanowiły niewielki odsetek,
poniewaŜ poza nielicznymi miejscowościami i przysiółkami ludność miała moŜliwość korzystania ze
zbiorowego zaopatrzenia w wodę. Mieszkańcy terenów niezwodociągowanych korzystali z własnych
studni przydomowych. Liczba ludności na terenach niezwodociągowanych w poszczególnych
powiatach wynosiła: w brzeskim – 10, kluczborskim – 80, namysłowskim - 99, nyskim – 3210,
oleskim – 223, opolskim – 171, prudnickim – 116.
W 2010 roku zwodociągowano następujące miejscowości na terenie województwa:
• Osiecko gm. Zębowice podłączono do wodociągu Knieja,
• Ogonów gm. Kamiennik podłączono do wodociągu Kłodobok.
Tabela 1.
Odsetek (%) ludności zaopatrywanej w wodę odpowiadającą i nieodpowiadającą
wymaganiom sanitarnym w latach 2009-2010.
Wodociągi o produkcji
[m3/dobę]
Rok
% ludności korzystającej
z wody o odpowiedniej
jakości
% ludności korzystającej
z wody o nieodpowiedniej
jakości
2010
83,6
16,4
2009
83,75
16,25
2010
93,4
6,6
2009
87,6
12,4
2010
92,85
7,15
2009
98,0
2,0
2010
100
0
2009
100
0
Inne podmioty
zaopatrujące w wodę
2010
95,9
4,1
2009
98,6
1,4
Razem wodociągi
2010
93,7
6,3
2009
94,3
5,7
<100
100 - 1000
1000 – 10 000
10 000 – 100 000
11
W 2010r. w ramach prowadzonego urzędowego monitoringu jakości wody oraz wpływających
interwencji pobrano 1706 próbek wody do badań parametrów fizykochemicznych i 1892 próbki
wody do badań mikrobiologicznych. Przeprowadzono 272 kontrole stanu sanitarno-technicznego
urządzeń wodociągowych oraz 1095 kontroli związanych z pobraniem próbek wody do badania.
W celu poprawy jakości wody przeznaczonej do spoŜycia Państwowa Inspekcja Sanitarna na
terenie województwa opolskiego wydała na przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne
i pozostałe podmioty produkujące wodę:
• 32 decyzje nakazujące poprawę jakości wody
• 20 decyzji nakazujących poprawę stanu sanitarno-technicznego urządzeń wodociągowych
• 138 decyzji finansowych
• 15 decyzji prolongujących termin wykonania nakazów
• 10 upomnień
• 1 postanowienie o nałoŜeniu grzywny.
W załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej
do spoŜycia przez ludzi określono szczegółowo dopuszczalne stęŜenia parametrów chemicznych
o istotnym i bezpośrednim znaczeniu dla bezpieczeństwa wody dla zdrowia konsumentów.
W przypadku stwierdzenia w badaniach monitoringowych przekroczenia dopuszczalnych wartości,
określonych w załączniku, podmioty produkujące wodę mogą starać się przed organami Państwowej
Inspekcji Sanitarnej o udzielenie odstępstwa na dany parametr chemiczny. Ma to umoŜliwić
podmiotom produkującym wodę stopniową poprawę jakości wody i uzyskanie wymaganych
wartości.
W 2010r. udzielono 5 odstępstw dla wodociągów, w których jakość wody nie spełniała
wymagań w zakresie podstawowych parametrów chemicznych, jakim powinna odpowiadać woda
określonych w załączniku nr 2:
• Strzegów (powiat brzeski) w zakresie niklu;
• Dąbrowa (powiat opolski) w zakresie niklu;
• Wołczyn ujęcie Brzezinki (powiat kluczborski) w zakresie azotanów;
• Dobrodzień (powiat oleski) w zakresie azotanów;
• Zwierzyniec PPHiU Harenda (powiat nyski) w zakresie fluorków.
Ogółem na terenie województwa funkcjonuje 8 wodociągów, które dostarczają wodę nie
odpowiadającą wymaganiom załącznika nr 2, w tym:
- 3 ze względu na ponadnormatywną zawartość azotanów,
- 4 ze względu na ponadnormatywną zawartość niklu,
- 1 ze względu na ponadnormatywną zawartość fluorków.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 roku w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spoŜycia przez ludzi wyszczególnia równieŜ dodatkowe wymagania
mikrobiologiczne, organoleptyczne, fizykochemiczne oraz radiologiczne, jakim powinna
odpowiadać woda, określone w załączniku nr 3 do rozporządzenia, pozwalające stwierdzić
poprawność i skuteczność uzdatniania wody. Problemy związane z parametrami umieszczonymi
w załączniku nr 3 do rozporządzenia występującymi w wodzie przeznaczonej do spoŜycia przez
ludzi, wynikają głównie z ich zdolności do wywoływania niepoŜądanych skutków zdrowotnych po
dłuŜszym okresie spoŜywania zanieczyszczonej wody.
W 2010r. na terenie województwa 22 wodociągi dostarczały wodę nieodpowiadającą
wymaganiom załącznika nr 3. Najczęściej stwierdzano przekroczenia w zakresie: Ŝelaza, manganu
i mętności.
12
III. Obiekty uŜyteczności publicznej
W roku 2010 pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa opolskiego
znajdowały się 2682 obiekty uŜyteczności publicznej, z tego 61,3 % obiektów znajdowało się
na terenie miast i 38,7 % na terenie wsi. PowyŜsza liczba nie obejmuje zakładów opieki zdrowotnej.
Łącznie skontrolowano 1808 (w 2009r. – 1638) obiektów uŜyteczności publicznej,
tj. 67,4% ujętych w ewidencji. Zły stan sanitarno-techniczny stwierdzono w 54 obiektach (w 2009r.
– 61), tj. 3% (w 2009r. – 3,7%) z ogółu skontrolowanych.
Nadal, najliczniejszą grupę obiektów ocenionych negatywnie stanowią zakłady fryzjerskie,
kosmetyczne, tatuaŜu i odnowy biologicznej (28 zakładów, tj. 51,8% z grupy obiektów ocenionych
negatywnie). Przyczyną niedostosowania się w/w zakładów do wymagań rozporządzenia Ministra
Zdrowia z dnia 17 lutego 2004r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać
zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuaŜu i odnowy biologicznej (Dz.U. Nr 31, poz. 273) jest duŜa
rotacja w tej grupie obiektów. Jednak standard usług świadczonych w powyŜszych zakładach
systematycznie się podnosi.
Problem w województwie opolskim stanowią dworce PKS i PKP, których budynki
i infrastruktura są wyeksploatowane. Przyczyną takiego stanu tych obiektów jest brak stabilności
w sprawach zarządzania (kilka spółek zarządzających obiektem), bądź brak środków finansowych na
przeprowadzenie gruntownych remontów.
W 2010r., w porównaniu do roku 2009, wzrosła liczba obiektów skategoryzowanych
w segmencie obiektów świadczących usługi hotelowe. Jednak baza noclegowa jest słabo rozwinięta
i o niskim standardzie. Brak jest obiektów luksusowych, szczególnie o kategorii czteroi pięciogwiazdkowej.
W okresie od 1 maja do 31 sierpnia 2010r. skontrolowano 697 piaskownic spośród 826
znajdujących się pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa opolskiego.
Do badań mikrobiologicznych pobrano piasek z 50 piaskownic, co stanowi 7,2% skontrolowanych.
W badanych piaskownicach nie stwierdzono zanieczyszczenia mikrobiologicznego piasku.
W wyniku prowadzonego nadzoru wydano 2 decyzje oraz 1 zalecenie w związku ze stwierdzonymi
uchybieniami dotyczącymi złego stanu technicznego piaskownic oraz 5 zaleceń dotyczących
wymiany piasku w piaskownicach.
Tabela nr 1. Wyniki kontroli w wybranych obiektach uŜyteczności publicznej w latach
2009- 2010.
Rodzaj obiektu
Ustępy
publiczne
Rok
2010
2009
Baseny
2010
kąpielowe
2009
Domy pomocy 2010
społecznej
2009
Obiekty
2010
hotelarskie
2009
Liczba
obiektów
wg
ewidencji
Liczba
skontrolowanych
obiektów
%
skontrolowanych
obiektów
Liczba
obiektów ze
złym
stanem
sanitarnym
% obiektów
ze złym
stanem
sanitarnym
51
52
54
52
49
49
239
222
49
51
49
48
30
46
208
205
96
98
90,7
92,3
61,2
93,8
87
92,3
1
2
2
2
1
3
4
4
2,0
3,9
4,08
4,16
3,33
6,5
1,92
1,9
13
Zakłady
fryzjerskie,
kosmetyczne,
odnowy
biologicznej,
tatuaŜu, solaria
Dworce
autobusowe
Dworce i stacje
kolejowe
Zakłady/domy
pogrzebowe
Cmentarze
2010
1114
798
71,6
28
3,5
2009
1068
760
71,2
33
4,3
2010
12
9
75
2
22,2
2009
12
12
100
1
8,3
2010
50
23
46
5
21,7
2009
51
46
90,2
3
6,5
2010
66
58
87,8
0
0
2009
57
48
84,2
2
4,16
2010
550
272
49,4
1
0,36
2009
548
133
24,2
2
1,5
Tabela nr 2. Działania kontrolno-represyjne w obiektach uŜyteczności publicznej w latach
2009-2010.
Rok
Liczba obiektów
skontrolowanych (%
obiektów będących
w ewidencji)
Liczba
złych
obiektów
Odsetek
(%)
obiektów
ocenionych
jako złe
Liczba
decyzji
nakazowych
Liczba
decyzji
finansowych
Liczba
mandatów
Kwota
mandatów
2010
1808 (67,4%)
54
3%
145
165
35
4800
2009
1638 (61,3%)
61
3,7%
101
122
29
4450
14
IV. Stan sanitarny zakładów opieki zdrowotnej
Pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa opolskiego w 2010r.,
znajdowało się 2151 obiektów świadczących usługi medyczne, w tym:
• 772 zakłady opieki zdrowotnej,
• 1309 praktyk lekarskich,
• 50
praktyk pielęgniarskich,
• 20
innych obiektów świadczących usługi medyczne.
W 2010r. skontrolowano 1336 placówek (tj. 62,1% ogółu), z czego negatywnie pod względem
sanitarnym oceniono 40 placówek, co stanowiło 2,9 % ogółu skontrolowanych.
Tabela 1. Zestawienie kontroli placówek słuŜby zdrowia w latach 2009-2010
Rodzaj placówki
Rok
Liczba
obiektów
wg
ewidencji
ZOZ
2009
2010
741
772
536
550
72,3
71,2
43
35
8,0
6,3
2009
1334
740
55,5
6
0,8
2010
1379
786
56,9
5
0,6
2009
2010
2075
2151
1276
1336
61,5
62,1
51
40
3,9
2,9
(ogółem)
Liczba
skontrolowanych
%
skontrolowanych
Liczba
obiektów ze
złym stanem
sanitarnym
% obiektów
ze złym
stanem
sanitarnym
Pozostałe
(prywatne
praktyki
lekarskie i
pielęgniarski) w
tym inne obiekty
świadczące
usługi medyczne
Razem
W 2010r. w związku ze stwierdzonymi uchybieniami sanitarno – technicznymi
w placówkach świadczących usługi medyczne wydano ogółem 58 decyzji nakazujących ich
usunięcie i 67 decyzji płatniczych, nakładanych w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości.
Za naruszenie wymagań sanitarno – higienicznych nałoŜono równieŜ 4 mandaty karne, na łączną
kwotę 1000zł oraz 2 grzywny w celu przymuszenia na kwotę 3500zł.
Szpitale
Na terenie województwa opolskiego w 2010r. funkcjonowało 31 szpitali, skontrolowano 26.
Zły stan sanitarno-techniczny stwierdzono w 16 obiektach, co stanowiło 51,6% wszystkich placówek
(w 2009r. ocenę negatywną otrzymało 17 obiektów, tj. 54,8%). W roku 2010 dla szpitali wydano
łącznie 69 decyzji oraz nałoŜono 1 mandat na łączną kwotę 500zł.
Mając na celu dostosowanie pomieszczeń i urządzeń szpitali do rozporządzenia Ministra
Zdrowia z dnia 10 listopada 2006r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem
fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2006r. Nr
213, poz.1568 z późniejszymi zmianami) w 2010r., podobnie jak w latach poprzednich,
przeprowadzane były prace modernizacyjno – remontowe.
Mimo prowadzonych w wielu obiektach szpitalnych prac remontowych, zastrzeŜenia
dotyczące ich stanu sanitarno-technicznego były bardzo liczne i stanowiły przedmiot negatywnej
oceny sanitarnej. Do najczęściej odnotowanych uchybień w tym zakresie naleŜały: brudne ściany
i sufity w salach chorych, pokojach badań, gabinetach zabiegowych, korytarzach, pomieszczeniach
kuchni, łazienkach, magazynach czystej i brudnej bielizny, zniszczone wykładziny podłogowe,
15
ubytki w okładzinach ceramicznych na ścianach i w posadzkach, brak cokołów przy podłogach,
zniszczona stolarka drzwiowa i okienna, niewłaściwie zorganizowane pomieszczenia do
przechowywania odpadów medycznych.
Utrzymaniem porządku i czystości w 21 szpitalach, co stanowiło 80,8% objętych kontrolą,
zajmowali się wyznaczeni do tych zadań pracownicy. W pozostałych 5 szpitalach prace
te wykonywały specjalnie do tego celu zatrudnione firmy zewnętrzne. W 2010r. w szpitalach
województwa opolskiego, stwierdzone nieprawidłowości w zakresie utrzymaniu czystości
i porządku były na bieŜąco usuwane.
W roku 2010r. z wody ujmowanej z wodociągu publicznego, jako z podstawowego źródła wody,
korzystało 21 spośród 26 skontrolowanych szpitali znajdujących się na terenie województwa
opolskiego (co stanowiło 80,8% ogółu). Natomiast dla 5 placówek podstawowym źródłem zaopatrzenia
w wodę było własne ujęcie.
W 23 szpitalach przeprowadzono badanie wody ciepłej pod kątem obecności bakterii Legionella sp.
W 12 szpitalach stwierdzono zanieczyszczenie sieci wewnętrznej bakteriami Legionella sp..
W związku z czym wydano decyzje nakazujące poprawę jakości wody w w/w obiektach.
W 7 szpitalach jakość wody została doprowadzona do wymagań sanitarnych, natomiast w 5 trwają
prace mające na celu poprawę jakości wody.
Stwierdzone w 2010r. nieprawidłowości w zakresie gospodarowania odpadami medycznymi
dotyczyły między innymi: nie spełniającego wymagania obowiązującego przepisu pomieszczenia do
magazynowania odpadów, braku wózków zamykanych przeznaczonych do transportu wewnętrznego
odpadów zakaźnych. NałoŜone przez Państwową Inspekcję Sanitarną decyzje, nakazujące
dostosowanie obiektów do wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 sierpnia 2007r.
w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. Nr 162, poz.
1153), zmienionego dnia 30 lipca 2010r. (Dz. U. Nr 139, poz. 940), pozwolą wyegzekwować
poprawę stanu w tym zakresie.
Z usług firm zewnętrznych zajmujących się przewozem oraz praniem bielizny szpitalnej
korzystały 24 szpitale objęte kontrolą w roku 2010r. Własne pralnie prowadziły 2 szpitale.
Niewłaściwy stan sanitarno - techniczny pomieszczeń magazynu czystej i brudnej bielizny
stwierdzono w 2 szpitalach. Wszystkie obiekty posiadały procedury i instrukcje postępowania
z bielizną.
W 2010r. zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne zarówno pod względem ilości jak i asortymentu
we wszystkich skontrolowanych szpitalach było wystarczające. Nie stwierdzono stosowania
środków przeterminowanych. We wszystkich szpitalach do dezynfekcji narzędzi medycznych i
powierzchni uŜywane były dopuszczone do stosowania środki dezynfekcyjne.
Myjniami – dezynfektorami do narzędzi medycznych dysponuje zaledwie 9 z 31 szpitali.
W dalszym ciągu w 10 szpitalach sprzęt sanitarny (baseny, kaczki) myty
i dezynfekowany był tylko ręcznie. W 9 szpitalach uŜywano do tego celu urządzenia myjąco
–
dezynfekujące, w 10 szpitalach dezynfekcję przeprowadzano zarówno ręcznie, jak i w urządzeniach.
W 2 szpitalach (ze względu na ich specyfikę) nie uŜywano sprzętu sanitarnego.
Poprawa zaopatrzenia szpitali w urządzenia do mycia i dezynfekcji basenów i kaczek nastąpiła w
niewielkim stopniu.
We wszystkich skontrolowanych szpitalach umywalki do mycia rąk w gabinetach zabiegowych
wyposaŜone były w ręczniki jednorazowe i mydło płynne. Takiego wyposaŜenia umywalek na
salach chorych brakuje natomiast w większości szpitali.
W 2010r., tak jak w roku ubiegłym, tylko w dwóch szpitalach zainstalowane były 4 komory
dezynfekcyjne: 1 w Szpitalu w Nysie i 3 w Wojewódzkim Centrum Medycznym w Opolu. Od wielu
lat liczba komór sukcesywnie ulega zmniejszeniu.
W dalszym ciągu tylko jeden z dwóch Oddziałów Zakaźnych działających na terenie województwa
opolskiego,
ma
moŜliwość
wykonywania
dezynfekcji
w
miejscu
zagroŜenia
tj. Oddział Zakaźny Szpitala w Nysie.
16
W takiej sytuacji, w przypadku zwiększonej zachorowalności na choroby zakaźne lub ewentualnej
epidemii nie będzie moŜliwości wydezynfekowania na miejscu skaŜonego sprzętu szpitalnego
(łóŜek, poduszek, koców, odzieŜy, ... itd).
W województwie opolskim w 2010r. centralną sterylizatornię, spełniającą wymagania
określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 24.11.2006r. posiadały tylko 2 szpitale na ogólną
liczbę 31 tj. Szpital Wojewódzki w Opolu i Szpital w Nysie.
W 8 innych szpitalach centralne sterylizatornie nie spełniały wymagań zawartych w w/w
rozporządzeniu z róŜnych powodów, m in. krzyŜowania się dróg transportu sprzętu brudnego
dostarczanego do sterylizacji i sprzętu sterylnego przekazywanego na oddziały, braku podziału na
wymagane trzy strefy czystości lub braku pomiędzy nimi pełnej izolacji, braku wyposaŜenia w
myjące i sterylizujące urządzenia przelotowe.
W 8 szpitalach sterylizację przeprowadzano na blokach operacyjnych, oddziałach szpitalnych lub w
tzw. punktach sterylizacyjnych. W 9 szpitalach sterylizację narzędzi zlecano innym szpitalom, a w
pozostałych 4 stosowano wyłącznie sprzęt jednorazowego uŜytku.
Zakłady opiekuńczo – lecznicze, pielęgnacyjno – opiekuńcze i hospicja
Na terenie województwa opolskiego w 2010 roku działało 14 placówek opieki leczniczej
i paliatywnej. W 2010 roku skontrolowano 10 zakładów z 14 będących w ewidencji, co stanowi
71,4% ogółu, zły stan sanitarno-techniczny stwierdzono w 3 obiektach. Stwierdzone
nieprawidłowości dotyczyły przede wszystkim brudnych z ubytkami tynku ścian
i sufitów w pokojach chorych, łazienkach i korytarzach, zniszczonych wykładzin podłogowych,
zniszczonego wyposaŜenia.
W stosunku do roku 2009 nie nastąpiły zmiany w utrzymaniu bieŜącego porządku
i czystości zakładów, nadal w większości placówek utrzymaniem porządku i czystości zajmowali się
zatrudnieni w nich pracownicy. Jedynie w Zakładzie Opiekuńczo –Leczniczym w Niemodlinie
utrzymaniem czystości i porządku zajmowała się specjalistyczna firma. W 2010r. nieprawidłowości
w zakresie utrzymania czystości stwierdzono w jednej placówce tj. Zakładzie Opiekuńczo –
Leczniczym w GóraŜdŜach.
W 2010r. w 7 obiektach przeprowadzono badanie ciepłej wody w kierunku obecności pałeczek
Legionella. Zanieczyszczenie sieci wewnętrznej bakteriami Legionella sp. stwierdzono w 2
zakładach, w związku z czym wydano decyzje nakazujące poprawę jakości wody w w/w obiektach,
które zostały wykonane.
Nieprawidłowości w zakresie gospodarowania odpadami medycznymi stwierdzono w 3
placówkach, które dotyczyły: braku właściwego oznakowania pojemników do zbierania odpadów
medycznych, braku instrukcji stanowiskowej dot. selektywnego zbierania odpadów medycznych na
danym stanowisku pracy, magazynowania odpadów w niewłaściwej temperaturze w stosunku do
czasu ich przechowywania (temperatura powyŜej 10st.C, dłuŜej niŜ 48h).
Zakłady posiadały instrukcje postępowania z brudną i czystą bielizną. Czysta bielizna
przechowywana była w wydzielonych szafach. Natomiast brudną bieliznę składowano
w zamykanych pojemnikach lub workach foliowych, w pomieszczeniu brudownika lub
w innych wydzielonych do tego celu pomieszczeniach. Podobnie, jak w 2009r. nie kwestionowano
sposobu postępowania z bielizną w tej grupie placówek.
Zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne, zarówno pod względem ilości, jak i asortymentu we
wszystkich skontrolowanych zakładach było wystarczające oprócz jednego ZOL, gdzie do
dezynfekcji stosowano tylko jeden rodzaj środka dezynfekcyjnego.
Sprzęt sanitarny (baseny, kaczki) w 4 placówkach z 6 skontrolowanych, myty
i dezynfekowany był ręcznie w roztworach środków dezynfekcyjnych. Dezynfekcję przeprowadzano
w wyznaczonych, przykrywanych i oznakowanych pojemnikach. Wystarczającą liczbą urządzeń
myjąco – dezynfekujących dysponował tylko jeden zakład.
17
We wszystkich skontrolowanych placówkach zaopatrzenie w sprzęt jednorazowego uŜytku
było wystarczające.
Przychodnie, poradnie, ośrodki zdrowia
W 2010 roku z 452 przychodni, poradni i ośrodków zdrowia, skontrolowano 328 obiektów,
tj.: 72,6%. Stan sanitarny zakwestionowano w 11 jednostkach, co stanowiło 3,3% skontrolowanych
(w 2009 roku 4,3%). W roku 2010 wydano łącznie 36 decyzji. Ponadto nałoŜono 2 grzywny
w wysokości 3500zł, 2 mandaty w łącznej wysokości 400zł oraz wydano 2 upomnienia. Najczęściej
stwierdzane
uchybienia
w
zakresie
stanu
sanitarnego
dotyczyły
brudnych,
z zaciekami ścian i sufitów oraz zniszczonych posadzek w gabinetach lekarskich, zabiegowych,
poczekalniach i sanitariatach.
W 2010r. nieprawidłowości w zakresie utrzymania czystości i porządku pomieszczeń, tj.: brak
wydzielonego sprzętu porządkowego w zaleŜności od stref czystości mikrobiologicznej, brak
warunków do suszenia mopów, uŜywanie brudnego sprzętu , brak procedur sprzątania i dezynfekcji
pomieszczeń, niewłaściwie prowadzone procesy dezynfekcji pomieszczeń, stwierdzono
w 6 obiektach.
W 2010 roku stwierdzono nieprawidłowości w postępowaniu z odpadami medycznymi w 10
obiektach, które dotyczyły m.in. niewłaściwych warunków przechowywania odpadów oraz
nieprawidłowo zorganizowanego pomieszczenia do magazynowania odpadów.
W 2010r. w placówkach nie zanotowano nieprawidłowości w zakresie postępowania
z bielizną.
Zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne, zarówno pod względem ilości, jak i asortymentu w
większości placówek było wystarczające. Preparatów do dezynfekcji rąk, powierzchni i sprzętu
medycznego brakowało tylko w 2 NZOZ, a w 2 innych NZOZ stwierdzono obecność środków
przeterminowanych.
Roztwory środków dezynfekcyjnych przygotowywane były prawidłowo i stosowane zgodnie
z zaleceniami producentów. Narzędzia medyczne dezynfekowano w preparatach o szerokim
spektrum działania.
We wszystkich skontrolowanych placówkach zaopatrzenie w sprzęt jednorazowego uŜytku
było wystarczające. Pomimo tego obecność przeterminowanego sprzętu jednorazowego uŜytku
(wenflonów, igieł i strzykawek) stwierdzono w 2 gabinetach zabiegowych.
W 2010r. skontrolowano 91 z 120 placówek przeprowadzających sterylizację. Sterylizację
narzędzi i sprzętu medycznego przeprowadzano w tych placówkach wyłącznie w autoklawach. Do
kontroli procesów sterylizacji stosowano wskaźniki biologiczne, chemiczne i fizyczne.
Inne placówki
Na terenie naszego województwa w 2010 roku działało łącznie 275 obiektów z grupy
pozostałych zakładów opieki zdrowotnej tj: pogotowia ratunkowe -11, medyczne laboratoria
diagnostyczne - 42, pracownie protetyki, stomatologii i ortodoncji - 17, zakłady rehabilitacji
leczniczej -17, Ŝłobki - 13, inne zakłady opieki zdrowotnej - 175 (między innymi: Stacje
Krwiodawstwa, Stacje Opieki Caritas, zakłady opieki zdrowotnej w zakładach karnych).
W roku 2010 skontrolowano 186 placówek i wydano łącznie 23 decyzje. W 2010r.
nieodpowiedni stan sanitarno - techniczny tj.: zniszczone wykładziny podłogowe, brudne
z zaciekami ściany i sufity w gabinetach, poczekalniach i łazienkach, brak odpowiedniej wentylacji,
stwierdzono w 5 placówkach (2009r. –w 11).
W 3 nadzorowanych obiektach stwierdzono nieprawidłowości w zakresie utrzymania porządku
i czystości pomieszczeń, które dotyczyły: stosowania zuŜytych mopów, braku procedur mycia
i dezynfekcji pomieszczeń, braku środka do dezynfekcji powierzchni duŜych oraz braku wydzielenia
sprzętu porządkowego w zaleŜności od stref czystości mikrobiologicznej.
18
W 2010r. nieprawidłowości w zakresie gospodarowania odpadami stwierdzono w 6 zakładach
i dotyczyły one m.in.: przechowywania odpadów w nieodpowiedniej temperaturze, niewłaściwego
oznakowania pojemników.
W 2010r. nie wnoszono zastrzeŜeń do sposobu postępowania oraz przechowywania bielizny
w tej grupie obiektów.
W 2010 roku skontrolowano 142 placówki z 266 ujętych w ewidencji, w których
przeprowadzano zabiegi dezynfekcyjne. Przy doborze środków dezynfekcyjnych uwzględniano
rodzaj świadczonych usług, specyfikę gabinetów oraz róŜnorodność narzędzi i sprzętu medycznego
uŜywanego w tych placówkach. We wszystkich skontrolowanych placówkach, środki dezynfekcyjne
dobierane były prawidłowo, stosownie do zagroŜenia i zgodnie z zaleceniami producenta.
Zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne, zarówno pod względem ilości, jak i asortymentu było
wystarczające. Brak środków do dezynfekcji powierzchni stwierdzono tylko w 1 laboratorium, a w 2
innych laboratoriach przeterminowane preparaty dezynfekcyjne.
W skontrolowanych placówkach zaopatrzenie w sprzęt jednorazowego uŜytku było
wystarczające.
W 2010r. skontrolowano 23 z 26 placówek przeprowadzających sterylizację narzędzi
i sprzętu medycznego. W/w sprzęt poddawano wyłącznie autoklawowaniu. UŜywaną aparaturę
testowano wskaźnikami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi.
Indywidualne, specjalistyczne i grupowe praktyki lekarskie oraz Indywidualne, specjalistyczne
i grupowe praktyki pielęgniarek i połoŜnych.
Na terenie województwa opolskiego w 2010 roku działało 1309 indywidualnych
i grupowych praktyk lekarskich oraz 50 indywidualnych i grupowych praktyk pielęgniarek
i połoŜnych (łącznie 1359 obiektów). Skontrolowano 776 obiektów, tj. 57,1% ogółu.
Spośród stwierdzonych uchybień, największy problem stanowiły nieprawidłowości związane
z postępowaniem z odpadami medycznymi oraz brakiem w gabinetach lekarskich umywalek.
W związku z tym w 2010r. negatywnie oceniono 4 praktyki lekarskie.
Natomiast w zakresie utrzymania porządku i czystości pomieszczeń nieprawidłowości
stwierdzono w 8 gabinetach. (brak warunków do suszenie mopów, brak wydzielonego sprzętu
porządkowego w zaleŜności od stref czystości mikrobiologicznej). W pozostałych obiektach kontrole
przeprowadzone w 2010 roku nie wykazały uchybień w utrzymaniu porządku lub były one usuwane
na bieŜąco.
Wszystkie skontrolowane placówki wytwarzające odpady medyczne posiadały umowy na ich
odbiór z wyspecjalizowanymi i uprawnionymi firmami. Nieprawidłowości w zakresie postępowania
z odpadami stwierdzono w 10 placówkach (niewłaściwa temperatura i czas przechowywania
odpadów, brak kart przekazania odpadów firmie zewnętrznej).
Nie uległ zmianie sposób obrotu bielizną czystą i brudną w gabinetach. Większość obiektów
stosowała bieliznę jednorazowego uŜytku.
Zaopatrzenie gabinetów w środki dezynfekcyjne, zarówno pod względem ilości, jak
i asortymentu, było wystarczające. Brak środków do dezynfekcji powierzchni skaŜonych
stwierdzono w 3 gabinetach. We wszystkich pozostałych praktykach do dezynfekcji rąk, narzędzi,
sprzętu medycznego oraz powierzchni uŜywano środków dopuszczonych do stosowania,
z aktualnym terminem waŜności. Środki dezynfekcyjne stosowano zgodnie z ich przeznaczeniem
(określonym przez producenta) uwzględniając specyfikę gabinetu.
We wszystkich skontrolowanych praktykach lekarskich i pielęgniarskich zaopatrzenie w sprzęt
jednorazowego uŜytku było wystarczające.
W 2010r. skontrolowano 330 z 427 indywidualnych praktyk lekarskich przeprowadzających
sterylizację. Sterylizację narzędzi i sprzętu medycznego przeprowadzano wyłącznie w autoklawach.
Do kontroli procesów sterylizacji stosowano wskaźniki biologiczne, chemiczne i fizyczne.
19
Żywienie pacjentów w szpitalach
W 2010r. na terenie województwa opolskiego w ewidencji znajdowało się 31 bloków Ŝywienia
w szpitalach, skontrolowano 22 bloki. Liczba bloków Ŝywienia w stosunku do 2009r. nie uległa
zmianie. Sklasyfikowano 12 bloków Ŝywienia, wszystkie oceniono według arkusza oceny stanu
sanitarnego, jako zgodne.
Podczas kontroli bloków Ŝywienia w szpitalach najczęściej stwierdzanymi nieprawidłowościami
był niewłaściwy stan sanitarno – higieniczny pomieszczeń (ścian, sufitów, posadzek) oraz stan
sanitarny sprzętu.
Wszystkie skontrolowane bloki Ŝywienia posiadały wdroŜone procedury dobrej praktyki
higienicznej (GHP) i dobrej praktyki produkcyjnej (GMP). W 10 blokach Ŝywienia został wdroŜony
System Analizy ZagroŜeń i Krytycznych Punktów Kontroli (HACCP).
Posiłki z kuchni głównych znajdujących się w szpitalach transportowane były na oddziały
specjalistycznymi wózkami zapewniającymi utrzymanie prawidłowej temperatury, bądź
w termosach. Naczynia stołowe przechowywane były prawidłowo. Środki myjące
i dezynfekcyjne były dostępne, prawidłowo przechowywane.
Poprawie uległ stan techniczny kuchenek oddziałowych i ich wyposaŜenia poprzez
przeprowadzenie szeregu prac remontowych i modernizacyjnych, zakupienie nowego sprzętu.
W 2010r. teoretyczne oceny jadłospisów przeprowadzono w 8 szpitalach. W wyniku tych ocen
w 4 szpitalach stwierdzono następujące nieprawidłowości:
- brak dodatku warzyw lub owoców do śniadań i kolacji,
- mały udział ryb i produktów rybnych w posiłkach,
- małą róŜnorodność podawanego pieczywa (podawano głównie pieczywo białe),
- brak róŜnorodności napojów podawanych do kolacji.
20
V. Stan sanitarny środowiska pracy
Warunki higieniczno-sanitarne w zakładach pracy
W 2010r. w ewidencji pionu Higieny Pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa
opolskiego figurowało 2356 zakładów pracy, w których było zatrudnionych 104572 pracowników.
Nadzorem nad stanem sanitarnym środowiska pracy zajmował się pion Higieny Pracy 11
Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych oraz Wojewódzka Stacja SanitarnoEpidemiologiczna w Opolu, która w 2010r. przejęła nadzór nad zakładami, których organami
załoŜycielskimi są Starostwa Powiatowe.
Większość zakładów pracy będących w ewidencji to zakłady małe, aŜ 90% ogółu zakładów
stanowią zakłady zatrudniające do 100 pracowników.
W 2010r. skontrolowano 1040 zakładów, w których zatrudnionych było 51635 pracowników.
Przeprowadzono łącznie 1546 kontroli. Liczba skontrolowanych zakładów stanowiła 44%
wszystkich zakładów ujętych w ewidencji. Liczba zakładów pracy, w których stwierdzono
przekroczenia normatywów higienicznych – najwyŜszego dopuszczalnego stęŜenia (NDS) dla
czynników chemicznych oraz najwyŜszego dopuszczalnego natęŜenia (NDN) dla fizycznych
czynników szkodliwych dla zdrowia wynosiła 241. Najliczniejszą grupę zakładów, w których
stwierdzono przekroczenia, stanowiły zakłady branŜ zajmujących się produkcją drewna i wyrobów
z drewna, produkcją wyrobów metalowych oraz produkcją artykułów spoŜywczych i napojów.
W 2010r. liczba pracowników naraŜonych, pracujących w przekroczeniach normatywów
higienicznych wynosiła ogółem 4349.
Struktura naraŜeń w latach 2000 – 2010 została przedstawiona w tabeli nr 1.
Tabela 1. Liczba osób naraŜonych na poszczególne grupy czynników szkodliwych w latach
2000 – 2010 w województwie opolskim.
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Hałas
5944
6136
5574
3683
3172
2881
2331
3050
3261
3255
3551
Pył
1549
1691
1554
600
460
509
509
735
547
610
649
Czynniki
chemiczne
683
745
1119
164
192
155
169
132
162
219
332
Drgania
mechaniczne
442
503
427
155
182
136
125
74
120
106
102
W wyniku podjętych w 2010r. działań dla 475 pracowników poprawiono warunki pracy
w zakresie przekroczeń normatywów higienicznych, poprzez zastosowanie nowych rozwiązań
technologicznych – wyciszenie maszyn, modernizację systemu wentylacyjnego, rozwiązań
organizacyjnych lub wymianę urządzeń.
21
Nadzór nad stosowaniem/wprowadzaniem do obrotu substancji i preparatów chemicznych,
produktów biobójczych oraz prekursorów narkotyków kat. 2 i 3
Na terenie województwa opolskiego w 2010r. w ogólnej liczbie zakładów, w których
występowały substancje i preparaty chemiczne było 18 producentów, 291 dystrybutorów, 21
dalszych uŜytkowników wprowadzających do obrotu – formulatorów i 832 dalszych uŜytkowników
stosujących chemikalia w działalności zawodowej.
W 2010r. skontrolowano 195 podmiotów zajmujących się obrotem chemikaliami oraz 303
podmioty stosujące substancje i preparaty chemiczne w działalności zawodowej.
W trakcie kontroli przeprowadzonych w podmiotach gospodarczych wprowadzających do
obrotu i stosujących w działalności zawodowej niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne,
stwierdzono m.in. brak lub nieprawidłowe karty charakterystyki niebezpiecznych substancji
i preparatów chemicznych, brak spisu stosowanych w zakładzie substancji i preparatów
chemicznych niebezpiecznych, nieprawidłowe oznakowanie preparatów chemicznych oraz ich
miejsc składowania i przechowywania.
Stosujący w działalności zawodowej niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne
wykorzystywali je przede wszystkim w procesach produkcyjnych, technologicznych (np. do
uzdatniania wody), jako odczynniki chemiczne, jak równieŜ do utrzymywania czystości
pomieszczeń i urządzeń w zakładach. W tych podmiotach, gdzie nie dokonuje się na bieŜąco
przeglądu aktualności posiadanych kart charakterystyk stwierdzano karty niezgodne
z obowiązującymi przepisami.
W ramach nadzoru nad produktami biobójczymi na terenie woj. opolskiego przeprowadzono
312 kontroli u podmiotów odpowiedzialnych za uzyskanie pozwolenia na obrót produktem
biobójczym, dystrybutorów zajmujących się sprzedaŜą hurtową i detaliczną substancji i preparatów
chemicznych – produktów biobójczych oraz stosujących w działalności zawodowej produkty
biobójcze. Skontrolowano ogółem 821 produktów, w wyniku czego zaistniała konieczność
wycofania z obrotu 131 produktów biobójczych – zawierających niedozwolone substancje czynne,
nie posiadających pozwolenia Ministra Zdrowia na obrót produktem biobójczym, wprowadzanych
do obrotu po terminie waŜności oraz nieszczelnie opakowanych.
Kontrole przeprowadzone u podmiotów stosujących produkty biobójcze w działalności
zawodowej wykazały uchybienia dotyczące nieprawidłowego oznakowania produktów biobójczych.
Wynikało to z faktu, Ŝe podmioty odpowiedzialne za przekazywanie informacji w łańcuchu dostaw
nie wypełniają ciąŜących na nich obowiązków – przekazywane przez dystrybutorów produkty były
nieprawidłowo oznakowane (naruszenie art. 44 ustawy o produktach biobójczych).
Na terenie województwa opolskiego w 2010r. prowadziło działalność 30 podmiotów
wprowadzających do obrotu prekursory narkotyków kategorii 2 i 3 oraz 80 podmiotów stosujących
prekursory narkotyków w działalności zawodowej.
Przeprowadzono 53 kontrole (15 u wprowadzających do obrotu i 38 u stosujących
w działalności zawodowej) w zakresie obrotu wewnątrzwspólnotowego. Skontrolowano 12 obiektów
zajmujących się obrotem prekursorami kategorii 2 i 3. Przeprowadzone kontrole
w zakresie wprowadzania do obrotu, jak i stosowana w działalności zawodowej prekursorów
narkotyków nie wykazały nieprawidłowości.
NaraŜenie na czynniki rakotwórcze i mutagenne oraz czynniki biologiczne
W 2010r. stwierdzono występowanie czynników rakotwórczych lub mutagennych w 267
zakładach pracy, gdzie naraŜonych było 6566 pracowników, w tym 4142 kobiety. W tym zakresie
przeprowadzono 121 kontroli w 102 zakładach pracy.
Wśród czynników rakotwórczych lub mutagennych, dla których stwierdzono największą
liczbę pracowników pracujących w kontakcie z nimi dominowały:
22
−
−
−
−
−
wirus zapalenia wątroby typu B i C,
prace związane z naraŜeniem na pył drewna twardego (dąb i buk),
benzen,
promieniowanie jonizujące,
proces technologiczny związany z naraŜeniem na działanie WWA.
Pozostałe czynniki rakotwórcze, na które naraŜeni byli pracownicy pracujący w kontakcie
z nimi to m.in.: tlenek etylenu; azbest; wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
(benzo(a)antracen, chryzen, bezno(b)fluoranten, benzo(a)piren, benzo(a)fluoranten); olej opałowy
cięŜki; solwent nafta; węglowodory aromatyczne C9-12 otrzymane z destylacji benzenu; MOCA;
chlorek winylu; benzyna cięŜka hydroodsiarczona; benzyna niskowrząca i niespecyfikowana;
benzyna bezołowiowa, niskowrząca benzyna niespecyfikowana zawierająca benzen; związki chromu
(VI); dichromian(VI)potasu; chromian(VI)potasu.
BranŜe, w których wykazano najwięcej pracowników naraŜonych na czynniki rakotwórcze
w zakładach skontrolowanych to: opieka zdrowotna; wytwarzanie i przetwarzanie koksu i produktów
rafinacji ropy naftowej; produkcja mebli; produkcja wyrobów z drewna oraz korka, z wyłączeniem
mebli: produkcja wyrobów ze słomy i materiałów uŜywanych do wyplatania.
NaraŜenie na czynniki rakotwórcze w latach 2009-2010 przedstawia wykres nr 1.
Wykres 1. BranŜe, w których wykazano najwięcej pracowników naraŜonych na
czynniki rakotwórcze w latach 2009 – 2010.
Produkcja wyrobów z drewna oraz korka, z
wyłączeniem mebli: produkcja wyrobów ze
słomy i materiałów uŜywanych do wyplatania
– PKD 16
138
209
Produkcja mebli – PKD 31
435
2010
594
2009
673
Wytwarzanie i przetwarzanie koksu i
produktów rafinacji ropy naftowej – PKD 19
601
0
100 200 300 400 500 600 700 800
W 2010r. w ewidencji pionu Higieny Pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej woj. opolskiego
znajdowało się 826 zakładów, w których pracownicy wykonywali prace naraŜające na działanie
czynników biologicznych. Skontrolowano 228 obiektów, w których liczba pracowników
zatrudnionych w warunkach naraŜenia na działanie szkodliwego czynnika biologicznego zaliczonego
do grupy 2 zagroŜenia wynosiła 7821 osób, do grupy 3 zagroŜenia 3335 osób.
Największą liczbę naraŜonych na czynniki biologiczne stanowili pracownicy opieki
zdrowotnej. Pozostałe branŜe to: produkcja urządzeń elektrycznych; uprawy rolne, chów i hodowla
zwierząt, łowiectwo; produkcja artykułów spoŜywczych.
23
Choroby zawodowe
W 2010r. w województwie opolskim stwierdzono 44 przypadki chorób zawodowych.
Wśród stwierdzonych chorób zawodowych dominowały dwie grupy:
•
choroby zakaźne i pasoŜytnicze – boreliozy u pracowników leśnictwa – 23 przypadki, po
1 przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C u pielęgniarek.
• przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym –
5 przypadków chorób narządu głosu stwierdzonych u nauczycieli.
Pozostałe stwierdzone choroby zawodowe w 2010r. w woj. opolskim to pojedyncze
przypadki, w następujących grupach:
• po 2 przypadki: pylicy płuc, alergicznego nieŜytu nosa, chorób skóry, uszkodzenia narządu
słuchu i nowotworu złośliwego powstałego w następstwie działania czynników
rakotwórczych występujących w środowisku pracy,
• po 1 przypadku: zatrucia ostrego w wyniku naraŜenia na ołów, astmy oskrzelowej,
przewlekłej choroby obwodowego układu nerwowego i zespołu wibracyjnego.
24
Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych
VI. Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych
W 2010 roku pion Higieny Dzieci i MłodzieŜy Państwowej Inspekcji Sanitarnej
województwa opolskiego swoim nadzorem obejmował 1547 placówek, w tym 1290 stałych
placówek nauczania i wychowania oraz 257 wypoczynku dzieci i młodzieŜy. W ramach
sprawowanego nadzoru skontrolowano ogółem 1181 placówek (76,3 %), tj.: 959 stałych (74,3 %)
oraz 222 sezonowych (86,3 %).
Wśród 959 skontrolowanych stałych placówek nauczania i wychowania, znajdowało się:
12 Ŝłobków, 388 przedszkoli, 457 szkół, 7 placówek kształcenia ustawicznego, 15 domów dziecka,
5 burs i internatów, 8 domów studenckich, 11 placówek z pobytem całodobowym, 18 placówek
opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego, 14 placówek wychowania pozaszkolnego, 11
stałych placówek rekreacyjnych, 8 punków opieki nad dzieckiem, 2 szkoły dla dorosłych oraz
3 uczelnie wyŜsze.
Placówki nauczania i wychowania znajdujące się pod nadzorem Państwowej Inspekcji
Sanitarnej województwa opolskiego skontrolowane w 2010 r.
222
placówki stałe
placówki
sezonowe
959
W wyniku sprawowanego nadzoru nastąpiła poprawa stanu sanitarnego placówek nauczania
i wychowania, gdyŜ:
• zmniejszyła się liczba placówek w złym stanie technicznym (w 2010 r.- 3, w 2009 r. – 22
placówki),
• zmniejszyła się liczba placówek, w których nie zapewniono dzieciom i młodzieŜy bieŜącej
ciepłej wody (w 2010 r. – 4, w 2009 r. – 24),
• zmniejszyła się liczba placówek, w których nie zapewniono dzieciom i młodzieŜy
wystarczającej ilość urządzeń ustępowych (w 2010 r. – 6, w 2009 r.- 8 ),
• zmniejszył się odsetek pomieszczeń, w których nie zapewniono oświetlenia sztucznego,
zgodnego z obowiązującą normą (w 2010 r. – 25%, w 2009 r. – 39% ogółu badanych w tym
zakresie),
• zwiększył się odsetek szkół przygotowujących napój dla uczniów (w 2010 r.- 58,2% szkół,
w 2009 r. - 50,3 %).
Nieznacznemu pogorszeniu uległ stan sanitarny placówek, w zakresie:
• odsetka dzieci i młodzieŜy korzystających z mebli niedostosowanych do wzrostu (w 2010 r.6,5%, w 2009 r. – 4,4% ogółu badanych w tym zakresie),
• złego stanu zarówno technicznego, jak i nieprawidłowego stanu czystości i porządku
w obiekcie (w 2010 r. - 1 placówka, w 2009 r. - 0).
25
Poprawa stanu sanitarnego placówek nauczania i wychowania nastąpiła w wyniku
sprawowania nadzoru bieŜącego, wdraŜania postępowania administracyjnego oraz współpracy
z dyrektorami placówek i samorządami terytorialnymi (wspólne narady, spotkania, kontrole,
coroczne oceny stanu sanitarnego).
W 2010 roku przeprowadzono 1679 kontroli placówek nauczania i wychowania oraz
wydano 232 decyzje (166 decyzji merytorycznych oraz 66 decyzji finansowych) w ramach
postępowania administracyjnego.
W celu zapewnienia dzieciom w przedszkolach i uczniom w szkołach prawidłowych warunków
zdrowotnych pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2010 roku przeprowadzili:
• oceny dostosowania mebli do wzrostu dzieci ogółem w 84 placówkach (9,9 %), w tym:
46 przedszkolach (11,8 %), 26 szkołach podstawowych (10,7%), 2 gimnazjach (2,6%) i 10
zespołach szkół (8,1%). Na ogólną liczbę 3939 dzieci i uczniów, wśród których
przeprowadzono ocenę, z mebli nieprawidłowo dobranych do wzrostu korzystało 259 dzieci
i uczniów (6,5%), w tym: 135 dzieci przedszkolnych (7,0%), 96 uczniów szkół
podstawowych (6,3%), 10 uczniów gimnazjów (12,0%) oraz 18 uczniów zespołów szkół
(4,1%).
• higieniczne oceny rozkładów lekcji w 974 oddziałach w 116 szkołach (25,4%), w wyniku
której stwierdzono, Ŝe w 159 oddziałach (16,3 %) przy układaniu rozkładów nie
uwzględniono zasad higieny umysłowej pracy ucznia,
• badania oświetlenia sztucznego w 171 pomieszczeniach w 29 placówkach nauczania
i wychowania(3%), z których w 43 pomieszczeniach (25,1%) w 11 placówkach (38%)
odnotowano oświetlenie zaniŜone w stosunku do normy.
Ocena warunków zdrowotnych placówek nauczania i wychowania.
40
39
35
30
25
25
20
16,3
16,3
15
10
6,5
4,4
5
0
2009 r.
2010 r.
odsetek dzieci i uczniów korzystających z mebli niezgodnych z
zasadami ergonomii
odsetek oddziałów, w których stwierdzono niezgodności planów
lekcji z zasadami higieny
odsetek pomieszczeń, w któtych stwierdzono oświetlenie niezgodne
z normą
W 2010 roku w dalszym ciągu odnotowano w szkołach niewystarczającą infrastrukturę do
prowadzenia zajęć wychowania fizycznego.
Na ogólną liczbę 457 skontrolowanych szkół, sale gimnastyczne (normatywne i/lub
zastępcze) wraz z boiskami sportowymi posiadało 375 szkół (82,0%). 35 szkół (7,6 %) posiadało
jedynie boisko sportowe, 28 szkół (6,1%) posiadało tylko sale gimnastyczne (normatywne i/lub
zastępcze), natomiast 54 szkoły (11,8%) nie posiadały sali gimnastycznej.
26
W placówkach, w których nie było sali gimnastycznej zajęcia odbywały się na boiskach, korytarzach
lub obiektach sportowych wynajmowanych przez szkoły.
Infrastruktura do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego w szkołach
87,3%
odsetek szkół zapewniających
wys ta rczające warunki do
prow adzenia WF
odsetek szkół zapewniających
niewystarczające warunki do
prow adzenia WF
odsetek szkół, w których
stwierdzono bra k warunków do
prow adzenia WF
9,2%
3,5%
Prawidłowe Ŝywienie jest jednym z elementów korzystnie wpływających na stan
zdrowia dziecka. Dzieci i młodzieŜ powinny spoŜywać od 4 do 5 posiłków w ciągu dnia, co oznacza,
Ŝe podczas pobytu w szkole powinny spoŜyć, co najmniej jeden posiłek.
W 2010 roku sytuacja w zakresie prowadzonego doŜywiania w szkołach utrzymywała się na
podobnym poziomie, jak w 2009 roku (w 2010r. – 62,5% ogółu szkół, w 2009 r. – 67%). Zmniejszył
się odsetek szkół organizujących drugie śniadania dla uczniów: w 2010 r. wydawało je 9,1% szkół,
a w 2009 r. 10,7%.
W 2010 r. zwiększył się odsetek szkół oferujących napój dla uczniów: mleko lub herbatę wydawało
58,2% szkół, a w 2009 r. odsetek ten wynosił 50,3 %.
Formy doŜywiania prowadzone w szkołach podstawowych, gimnazjach i zespołach szkół
ogólnokształcących
70,0%
64,4%
60,0%
50,0%
39,6%
41,1%
odsetek szkół wydających
posiłki obiadowe 2-daniowe
43,0%
45,0%
40,0%
22,5%
20,0%
8,5%
40,0%
38,5%
39,4%
30,0%
58,2%
50,3%
46,2%
33,7%
22,3%
10,6%
24,8%
20,9%
10,3%
9,1%
odsetek szkół wydających
posiłki obiadowe 1- daniowe
23,7%
22,5%
10,7%
10,0%
9,1%
odsetek szkół organizujących
śniadania szkolne
odsetek szkół wydających napój
0,0%
2005
2006
2007
2008
2009
2010
W 2010 roku pogorszeniu uległa sytuacja w zakresie liczby i odsetka uczniów korzystających
w szkołach z róŜnych form doŜywiania.
27
Z posiłków obiadowych korzystało 18786 uczniów (20,5 %), w tym z obiadów dwudaniowych 13155 uczniów (14,3 %), obiadów jednodaniowych - 5631 uczniów (6,1%).
Z napoju korzystało 32249 uczniów (35,2 %).
Z drugich śniadań przygotowywanych przez szkoły korzystało 820 uczniów (0,9 %).
W 2010 roku, w porównaniu z rokiem 2009, odnotowano spadek odsetka uczniów spoŜywających
obiady w szkołach (w 2010 r.- 20,5 %, w 2009 r.- 22,9 %) oraz spadek odsetka uczniów
korzystających z napoju w szkołach (w 2010 r. – 35,2 %, w 2009 r. - 45,7%). Odnotowano równieŜ
nieznaczny spadek odsetka uczniów korzystających ze śniadań szkolnych (w 2010 r. – 0,9 %,
w 2009 r.- 1,1 %).
Uczniowie korzystający z róŜnych form doŜywiania w szkołach.
60,00%
55,7%
odsetek uczniów
korzystających z posiłków
obiadowych 2-daniowych
50,00%
45,7%
40,00%
35,2%
31,7%
30,00%
odsetek uczniów
korzystających ze śniadań
szkolnych
19,8%
20,00%
odsetek uczniów
korzystających z posiłków
obiadowych 1- daniowych
16,6%
15,6%
17,6%
7,0%
10,00%
1,8%
15,1%
6,0%
1,4%
15,9%
7,3%
1,2%
7,0%
6,8%
1,1%
0,00%
2005
2006
14,3%
9,6%
2007
2008
6,1%
1,1%
2009
odsetek uczniów
korzystających z napoju
0,9%
2010
W 2010 r. w związku ze spadkiem odsetka uczniów spoŜywających obiady w szkołach,
w dalszym ciągu liczba uczniów korzystających z doŜywiania w szkołach była niewystarczająca.
PowyŜsza sytuacja związana była z małą liczbą funkcjonujących bloków Ŝywieniowych oraz
wzrostem cen posiłków.
W 2010 roku, na ogólną liczbę 19606 uczniów korzystających z doŜywiania w formie
obiadów i śniadań szkolnych (21,4 %), dofinansowanie do posiłków z powodu trudnej sytuacji
materialnej otrzymywało 6475 osób (33 %).
Oceniając sytuację w zakresie opieki medycznej nad uczniami w szkołach w 2010r. stwierdzono,
Ŝe opiekę pielęgniarską zapewniono w 353 szkołach (77,2 %), w tym: w 191 szkołach
podstawowych (78,9 %), w 59 gimnazjach (77,6 %), w 94 zespołach szkół (77,0%) i w 9 szkołach
ponadgimnazjalnych (52,9 %).
Opieki pielęgniarskiej nie zapewniły uczniom 104 szkoły (22,7 %). Uczniowie z tych placówek
mieli zapewnioną opiekę medyczną w wybranych jednostkach podstawowej opieki zdrowotnej.
W 2010 roku, w porównaniu z rokiem 2009, zmniejszył się procent placówek szkolnych,
w których zapewniona była opieka pielęgniarska (w 2010 r. -77,2 %, w 2009 r. – 81,7 %) .
28
Oprócz stałych zakładów nauczania i wychowania pion Higieny Dzieci i MłodzieŜy
Państwowej Inspekcji Sanitarnej obejmował swoim nadzorem równieŜ sezonowe placówki
wypoczynku dzieci i młodzieŜy.
W 2010 roku na terenie województwa opolskiego zorganizowano 257 placówek wypoczynku
letniego i zimowego, w tym: 67 placówek wypoczynku zimowego i 190 wypoczynku letniego.
Ogółem z wypoczynku skorzystało 10521 dzieci i młodzieŜy, w tym: z wypoczynku zimowego 2962 uczestników i wypoczynku letniego – 7559 osób.
W 2010 roku, w porównaniu z 2009, zwiększyła się ogólna liczba zorganizowanych placówek
wypoczynku, natomiast nieznacznie zmniejszyła się liczba uczestników ( w 2010 r. – 257 i 10521
uczestników, w 2009 r.- 239 placówek i 12574 uczestników).
Wszystkie skontrolowane przez pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej placówki
wypoczynku dzieci i młodzieŜy posiadały prawidłowy stan sanitarny i techniczny obiektów,
zarówno w części mieszkalnej jak i zaplecza sanitarnego.
Nie odnotowano placówek bez bieŜącej ciepłej wody, odpowiednich warunków do realizacji sportu
i rekreacji oraz placówek z przekroczonym limitem miejsc.
W jednym przypadku odnotowano obóz sportowy zorganizowany „na dziko”. W placówce tej
stwierdzono nieprawidłowości dotyczące bloku Ŝywieniowego, które nie pozwalały na dalsze jej
funkcjonowanie i została unieruchomiona.
29
Stan sanitarny obiektów Ŝywności, Ŝywienia i przedmiotów uŜytku
VII. Stan sanitarny obiektów Ŝywności, Ŝywienia i przedmiotów
uŜytku
Do podstawowych zadań pionu Higieny śywności śywienia i Przedmiotów UŜytku
w 2010 roku naleŜało:
•
Nadzór nad bezpieczeństwem zdrowotnym Ŝywności i Ŝywienia na wszystkich etapach
produkcji i obrotu.
•
Podejmowanie działań w ramach systemu RASFF, w celu właściwego identyfikowania
i szacowania zagroŜeń ze strony Ŝywności o niewłaściwej jakości zdrowotnej.
•
Kontrola nadzorowanych obiektów pod względem prawidłowości stosowania zasad
GHP, GMP i systemu HACCP.
Wymagania w zakresie jakości zdrowotnej Ŝywności określały przepisy prawne, w tym
m.in.:
•
Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie Ŝywności i Ŝywienia
(Dz. U. z 2006r. nr 171, poz. 1225, z późn. zm.).
•
Ustawa z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o bezpieczeństwie Ŝywności
i Ŝywienia oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 21, poz. 105).
•
Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia
2002r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa Ŝywnościowego, powołujące
Europejski Urząd ds. bezpieczeństwa Ŝywności oraz ustanawiające procedury
w zakresie bezpieczeństwa Ŝywności.
•
Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia
2004r. w sprawie higieny środków spoŜywczych.
•
Rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia
2004r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia
zgodności z prawem paszowym i Ŝywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia
zwierząt i dobrostanu zwierząt.
•
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakaŜeń i chorób
zakaźnych u ludzi (Dz. U. z dnia 30 grudnia 2008r. z późn. zm.).
•
Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami uŜywania tytoniu
i wyrobów tytoniowych oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej z dnia
8 kwietnia 2010r. (Dz. U. nr 81 poz. 529).
•
Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Opolu jest współuŜytkownikiem
systemu IMI (System Wymiany Informacji w Ramach Rynku Wewnętrznego).
W związku z wdroŜeniem do polskiego porządku prawnego przepisów Dyrektywy
2006/123/WE dotyczącej usług na rynku wewnętrznym. Dyrektywa mająca na celu
ułatwienie przedsiębiorcom zakładanie i prowadzenia stałej działalności o charakterze
usługowym oraz świadczenia usług transgranicznych (wykonywanych tymczasowo na
terenie innego państwa, niŜ państwo prowadzenia stałej działalności gospodarczej).
W Oddziale HśśiPU została wyznaczona osoba odpowiedzialna za monitorowanie
wyŜej wymienionego systemu.
30
Liczba obiektów Ŝywności, Ŝywienia i przedmiotów uŜytku, objętych nadzorem
Państwowej Inspekcji Sanitarnej w latach 2009-2010
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
Liczba obiektów Ŝywności, Ŝywienia i
przedmiotów uŜytku, objętych nadzorem
Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Liczba obiektów Ŝywności, Ŝywienia i
przedmiotów uŜytku objętych nadzorem PIS
Liczba skontrolowanych obiektów
Liczba obiektów ocenionych na podstawie arkuszy
oceny stanu sanitarnego
Liczba obiektów o niewłaściwym stanie sanitarnym
Procent obiektów o niewłaściwym stanie
sanitarnym (w odniesieniu do liczby obiektów
ocenionych na podstawie arkuszy oceny stanu
sanitarnego)
województwo opolskie
2009
2010
8536
8855
5872
5605
3194
3005
228
190
7,1%
6,3%
Procentowy udział obiektów o niewłaściwym stanie sanitarnym w latach 2009-2010
% obiektów o niewłaściwym
stanie sanitarnym
2010r
2009r
Lp.
Rodzaj obiektów
1.
Zakłady garmaŜeryjne
34,7%
0,0 %
2.
Sklepy spoŜywcze
11,1%
11,0%
3.
Inne obiekty obrotu Ŝywnością
10,5%
13,6%
4.
Zakłady przemysłu zboŜowo-młynarskiego
8,3%
0,0%
5.
Wytwórnie wyrobów cukierniczych
7,1%
0,0%
6.
Piekarnie
5,2%
9,1%
7.
Zakłady Ŝywienia zbiorowego otwarte, w tym:
4,6%
6,0%
7a
zakłady małej gastronomii
4,7%
5,2%
8.
Magazyny hurtowe
4,5%
4,6%
9.
Ciastkarnie
4,2 %
4,3%
10.
Kioski
2,8%
5,2%
11.
Zakłady Ŝywienia zbiorowego zamknięte
0,4%
0,9%
31
Najczęściej stwierdzane uchybienia dotyczyły:
• niewłaściwego stanu sanitarno-technicznego pomieszczeń,
• braku orzeczeń lekarskich do celów sanitarno-epidemiologicznych pracowników,
• braku wdroŜonych systemów GHP/GMP oraz systemu HACCP,
• braku bieŜącej, ciepłej wody przy umywalkach,
• wprowadzania do obrotu środków spoŜywczych po upływie terminu przydatności do spoŜycia
lub po upływie daty minimalnej trwałości,
• braku prawidłowych warunków do mycia i higienicznego suszenia rąk.
W ramach prowadzonej działalności represyjnej w 2010r.:
- wydano 3165 decyzji administracyjnych, w tym 19 decyzji unieruchomienia całego zakładu,
- nałoŜono 556 mandatów karnych na sumę 102 710,00 zł.
Jakość zdrowotna środków spoŜywczych
W 2010r. w ramach urzędowej kontroli i monitoringu pobrano do badań laboratoryjnych
2710 próbek Ŝywności i przedmiotów uŜytku, z których zdyskwalifikowano 30 próbek, co stanowi
1,1% (2,1% w 2009r.). Do badań pobrano równieŜ 47 próbek sanitarnych, z których Ŝadna nie
została zakwestionowana (1,1 % w 2009r.).
Spośród zbadanych próbek środków spoŜywczych oraz przedmiotów uŜytku, 108 próbek
pochodziło z krajów UE, 137 próbek pochodziło z importu oraz 2465 próbek było produktami
krajowymi. Zbadano takŜe 96 próbek przedmiotów uŜytku, z których zakwestionowano jedną
próbkę.
32
Higiena Radiacyjna
VIII. Higiena Radiacyjna
W Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa opolskiego działalność w zakresie higieny
radiacyjnej w 2001 roku prowadzona była tylko przez Oddział Higieny Radiacyjnej i Pracownię
Badania SkaŜeń Promieniotwórczych Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Opolu.
Sprawowano nadzór nad warunkami pracy i ochroną zdrowia pracowników zatrudnionych
w zakładach stosujących 227 medycznych aparatów rentgenowskich (199 w 2009r.) i 465 źródeł
pola elektromagnetycznego o częstotliwości od 0Hz do 300GHz (324 w 2009r.) oraz ochroną
populacji i środowiska przed zbędnym napromieniowaniem i skaŜeniami promieniotwórczymi.
W 2010 roku na terenie województwa opolskiego objętych nadzorem było 149 medycznych
pracowni rentgenowskich (123 w 2009r.) oraz 114 zakładów ze źródłami pól elektromagnetycznych
(98 w 2009r.). W zakładach tych i pracowniach było zatrudnionych 858 osób (716 w 2009r.)
pracujących w naraŜeniu na promieniowanie jonizujące i 1502 osoby (1436
w 2009r.) naraŜonych na pola elektromagnetyczne. Przeprowadzono w 2010 roku 59 kontroli
w medycznych pracowniach rentgenowskich ( 48 w 2009r.) wykonując pomiary dozymetryczne
wokół 63 aparatów rtg ( 48 w 2009r. ) oraz 51 kontroli ( 43 w 2009r.) warunków pracy w 29
zakładach ( 30 w 2009r.) przy 183 urządzeniach ( 134 w 2009r.).
W 2010r. nie zanotowano przypadków przekroczenia dawki granicznej promieniowania
jonizującego wśród osób zawodowo naraŜonych na promieniowanie jonizujące ani nadmiernego
naraŜenia na pole elektromagnetyczne, choroby zawodowej związanej z pracą w naraŜeniu na
promieniowanie jonizujące, zdarzenia radiacyjnego związanego z eksploatacją medycznych
aparatów rentgenowskich. Nie stwierdzono takŜe nadmiernej ekspozycji na pole
elektromagnetyczne.
W ramach prowadzonych pomiarów skaŜeń promieniotwórczych produktów Ŝywnościowych,
wody powierzchniowej i wodociągowej oznaczano aktywność Cs-137 ( cezu –137 ), aktualnie
jedynego sztucznego izotopu promieniotwórczego mogącego mieć wpływ na otrzymywane przez
ludzi dodatkowe dawki promieniowania oraz aktywność K-40 ( potasu-40 ) naturalnego izotopu
występującego w środowisku Ŝycia człowieka. W roku 2010 przebadano 39 próbek ( 40 w 2009r.)
stwierdzając mierzalne wartości aktywności cezu w mleku, rybach (karp) i stosunkowo wysokie
wartości w grzybach. W wodzie wodociągowej i powierzchniowej, warzywach, owocach,
ziemniakach, mięsie, drobiu, jajach i zboŜu poziom Cs-137 był poniŜej progu oznaczalności metody
pomiarowej ( mniejszy niŜ 0,5 Bq/kg ). Stwierdzony w badanych próbkach poziom aktywności Cs137 był znacznie niŜszy od wartości dopuszczalnych określonych w polskich przepisach i nie
stwarzał zagroŜenia dla zdrowia ludzi.
33
IX. Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny
Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej sprawują zapobiegawczy nadzór sanitarny na
podstawie art.3 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, polegający w szczególności na:
- uzgadnianiu uwarunkowań środowiskowych zgody na realizację przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko,
- uzgadnianiu zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie
oddziaływania na środowisko,
- uzgadnianiu projektów polityk, strategii, planów, studiów uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gmin, programów w dziedzinie przemysłu, energetyki
i transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rybołówstwa,
rolnictwa, turystyki i wykorzystania terenu,
- uzgadnianiu planów zagospodarowania przestrzennego województwa opolskiego,
- uzgadnianiu strategii rozwoju regionalnego,
- uzgadnianiu zakresów raportów o oddziaływaniu na środowisko dla przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko, oceny oddziaływania na środowisko przed wydaniem
decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach,
- wydawaniu zezwoleń na odstępstwa od przepisów określających warunki techniczne obiektów
oraz bezpieczeństwa i higieny pracy,
- kontroli zgodności budowanych obiektów z wymaganiami higienicznymi i zdrowotnymi,
określonymi w obowiązujących przepisach,
- uczestniczeniu w dopuszczeniu do uŜytku obiektów budowlanych,
- opiniowaniu przedsięwzięć i inwestycji finansowanych ze środków Unii Europejskiej, co do
zgodności z warunkami sanitarnymi, określonymi przepisami obowiązującymi w Unii
Europejskiej.
Równocześnie były wydawane opinie do projektów budowlanych, zezwoleń na odstępstwa od
przepisów określających warunki techniczne obiektów oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, a takŜe
dokumentacji projektowych inwestycji na podstawie ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. prawo
atomowe (Dz.U. Nr 42 z 2007 r., poz.276 ze zmianami) i ustawy z dnia 21 grudnia o Ŝegludze
śródlądowej (Dz.U. z 2001r, Nr 5, poz. 43).
W 2010 roku wydano ogółem 3718 opinii sanitarnych (w formie decyzji, postanowień),
w tym 773 decyzje o opłatach za wykonane czynności. Liczba wydanych opinii sanitarnych
zwiększyła się w stosunku do roku poprzedniego (w roku 2009 - 3655 ).
W ramach uczestniczenia w dopuszczeniu do uŜytkowania obiektów budowlanych, na które
organ administracji architektoniczno – budowlanej nałoŜył obowiązek uzyskania decyzji na
uŜytkowanie, wydano w 2010 roku 330 decyzji.
W 2010 roku na terenie województwa opolskiego przeprowadzono ogółem 216 kontroli
i wizji lokalnych, związanych z działalnością nadzoru zapobiegawczego, w tym 19 kontroli
obiektów w trakcie budowy.
W wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono, Ŝe prace budowlane nie zawsze były
wykonywane zgodnie z dokumentacją, a takŜe zgłaszane było zakończenie robót, gdy były one
jeszcze w toku.
W 2010 roku nie wydano decyzji odmawiających dopuszczenia obiektu do uŜytkowania
(w roku 2009 r. – 2).
Działalność pionu zapobiegawczego nadzoru sanitarnego ma na celu zapewnienie
właściwego stanu sanitarno-zdrowotnego w nowo realizowanych oraz przebudowywanych obiektach
budowlanych. Ma ona równieŜ za zadanie nie dopuścić do pogorszenia standardów jakości
środowiska osób mieszkających w obiektach zlokalizowanych w ich sąsiedztwie.
WaŜnym elementem w działalności pionu zapobiegawczego nadzoru sanitarnego
Państwowej Inspekcji Sanitarnej było uzgadnianie miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego, uchwalanych przez rady gmin oraz poprzedzających je studiów uwarunkowań
34
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Plany te, do których dołączona była prognoza
skutków wpływu ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na środowisko
przyrodnicze, stanowią podstawę m.in. do opracowywania projektów budowlanych, bez
konieczności ustalania warunków zabudowy (skracając tym samym proces inwestycyjny). Z tych
względów, uzgadniając je, szczególną uwagę zwracano na właściwe rozpoznanie standardów jakości
środowiska poprzez m.in. prognozowanie zanieczyszczenia powietrza, hałasu, promieniowania
elektromagnetycznego niejonizującego, zaopatrzenia ludności w wodę, usuwania i unieszkodliwiania
nieczystości płynnych i stałych (gospodarka odpadami), jak równieŜ na konieczność zastosowania
rozwiązań ograniczających uciąŜliwość obiektów przemysłowych i usługowych dla środowiska.
Właściwe usytuowanie tego typu obiektów, a takŜe odpowiedni sposób uŜytkowania terenów
znajdujących się w zasięgu ich oddziaływania, pozwala na ograniczenie ich ujemnego wpływu na
higienę środowiska.
Prawidłowe rozpoznanie zagroŜeń środowiskowych, związanych z daną technologią,
gwarantowało przyjęcie właściwych rozwiązań technicznych w zakresie warunków, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie (dot. m.in. zagadnień higieny pracy i środowiska).
W 2010 roku organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie woj. opolskiego uzgodniły
77 projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Państwowa Inspekcja Sanitarna w ramach ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku
i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na
środowisko (Dz.U. z 2008r, Nr 199, poz. 1227, ze zmianami) brała udział w postępowaniu
dotyczącym dokonywania ocen oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko. W 2010 r. wydano 667 opinii (2009 r. – 844) oraz
w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko - 168 opinii.
W uzgadnianych dokumentacjach projektowych zwracano uwagę na zachowanie
odpowiednich warunków związanych z higieną uŜytkowania pomieszczeń (oświetlenie, wentylacja,
ogrzewanie, wykończenie itp.). Przy przebudowie i zmianie sposobu uŜytkowania pomieszczeń
obiektów lub ich części, uzgadniano rozwiązania gwarantujące zachowanie odpowiednich warunków
sanitarnych, a takŜe udzielano odstępstw od obowiązujących przepisów (w zakresie zmniejszenia
wysokości pomieszczeń, obniŜenia poziomu podłogi w stosunku do poziomu terenu, stosowania
oświetlenia wyłącznie elektrycznego).
Na etapie projektu budowlanego, w ramach działalności zapobiegawczego nadzoru
sanitarnego, rozpatrywane były równieŜ wnioski dotyczące udzielenia zgody na odstępstwa od
przepisów, określających warunki techniczne, jakie muszą spełniać budynki oraz odstępstwa od
przepisów dotyczących zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (dot. np. wysokości, zagłębienia
i oświetlenia pomieszczeń). W porozumieniu z Państwową Inspekcją Pracy, w trybie decyzji
administracyjnej, zostało udzielonych 114 zgód na odstępstwa od przepisów (w roku 2009 -112).
W ramach działalności zapobiegawczego nadzoru sanitarnego nie wydano negatywnych
opinii (w roku 2009 - 6), w zakresie dokumentacji projektowych, a w trakcie postępowania
administracyjnego oddalono, celem poprawienia i uzupełnienia 795 dokumentacji na róŜnym etapie
postępowania administracyjnego (w roku 2009 - 819), zapobiegając tym samym wprowadzeniu do
realizacji wadliwych projektów.
Ogólnie ocenia się, Ŝe działalność Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego związana z procesem inwestycyjnym, skutecznie zapobiega
nieprawidłowościom mającym wpływ na stan sanitarny województwa opolskiego, tym samym
przyczynia się do powstawania obiektów o wyŜszym standardzie pod względem rozwiązań
technicznych i ekologicznych.
35
Działalność oświatowo – zdrowotna
X. Działalność oświatowo – zdrowotna
Zadania przyjęte przez pion promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej (OPZ) do realizacji
w 2010 roku wynikały z zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie zdrowia publicznego,
w tym promocji zdrowia, załoŜeń Narodowego Programu Zdrowia, wytycznych Departamentu
Zdrowia Publicznego, Biostatystyki i Analiz Głównego Inspektoratu Sanitarnego, a takŜe z sytuacji
epidemiologicznej kraju i potrzeb zdrowotnych mieszkańców województwa.
Działania oświatowo-zdrowotne, prowadzone takŜe we współpracy z innymi jednostkami,
dotyczyły następujących zagadnień zdrowotnych:
- promowania zdrowego stylu Ŝycia,
- zapobiegania uzaleŜnieniu od tytoniu,
- promowania aktywności fizycznej i racjonalnego odŜywiania w celu zapobiegania otyłości
i nadwadze,
- poprawy sposobu Ŝywienia i jakości zdrowotnej Ŝywności,
- podniesienia poziomu wiedzy na temat higieny jamy ustnej,
- profilaktyki astmy u dzieci,
- profilaktyki chorób nowotworowych, ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki raka sutka
i raka szyjki macicy,
- zwiększenia skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym, w tym: zakaŜeniom wirusem HIV,
wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, B i C oraz inwazyjnej chorobie meningokokowej,
- zapobiegania zakaŜeniom wirusem grypy,
- bezpiecznego wypoczynku dzieci i młodzieŜy w okresie zimowego i letniego wypoczynku,
- ograniczenia zagroŜeń związanych z uŜywaniem nowych narkotyków, tzw. „dopalaczy”,
- zapobiegania zakaŜeniom pokarmowym i zatruciom grzybami,
- profilaktyki chorób układu krąŜenia,
- udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej.
Działania oświatowo-zdrowotne kierowano do środowisk:
- dzieci i młodzieŜy w przedszkolach i szkołach na wszystkich poziomach nauczania,
- dzieci i młodzieŜy w ośrodkach wypoczynku,
- nauczycieli, wychowawców, opiekunów i rodziców,
- kobiet w ciąŜy i kobiet planujących ciąŜę,
- pacjentów zakładów opieki zdrowotnej i ich rodzin,
- pracowników zakładów opieki zdrowotnej,
- pracowników zakładów pracy,
- społeczności lokalnych.
Zasadnicze zadania zrealizowane przez pracowników pionu promocji zdrowia i oświaty
zdrowotnej stacji sanitarno-epidemiologicznych polegały na:
- wdraŜaniu, koordynowaniu i prowadzeniu nadzoru nad realizacją ogólnopolskich programów
edukacyjnych i profilaktycznych realizowanych w placówkach oświatowo-wychowawczych na
terenie województwa opolskiego,
- inicjowaniu oraz prowadzeniu kampanii, akcji i środowiskowych imprez prozdrowotnych
adresowanych do róŜnych grup odbiorców,
- wspieraniu realizatorów przedsięwzięć prozdrowotnych koordynowanych przez Państwową
Inspekcję Sanitarną, poprzez: udzielanie pomocy merytorycznej i metodycznej, dostarczanie
edukacyjnych materiałów wydawniczych, udostępnianiu pomocy metodycznych i wydawnictw
oświatowo-zdrowotnych,
- prowadzeniu szkoleń i narad dla koordynatorów oraz realizatorów działań oświatowozdrowotnych w placówkach oświatowych oraz jednostkach słuŜby zdrowia,
36
-
prowadzeniu działalności informacyjno-edukacyjnej, takŜe we współpracy z regionalnymi
i lokalnymi środkami masowego przekazu oraz innymi instytucjami,
współpracy z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, jednostkami im podległymi
oraz organizacjami pozarządowymi, w celu poprawy jakości oraz stylu Ŝycia społeczeństwa.
Działalność szkoleniowa.
Ogółem w województwie zorganizowano:
• 67 szkoleń dla 1.312 osób,
• 600 narad dla 962 osób,
• 5 konferencji dla 411 osób.
Tematyka konferencji dotyczyła problemu urbanizacji, i związana była z obchodami
Światowego Dnia Zdrowia 2010 „Człowiek i Miasto”, a takŜe problematyki HIV/AIDS oraz
zagroŜeń związanych z uŜywaniem nowych narkotyków.
Tematyka szkoleń i narad dotyczyła metodyki i organizacji realizowanych interwencji
programowych i nieprogramowych oraz zagadnień merytorycznych. W celu nawiązania współpracy
z innymi instytucjami i organizacjami oraz pozyskania partnerów prowadzone były narady
indywidualne.
W okresie całego roku pracownicy ds. promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej dodatkowo
udzielili 227 porad z zakresu metodyki pracy oświatowo-zdrowotnej wszystkim zainteresowanym
osobom.
Działalność kontrolna.
W okresie całego roku prowadzony był monitoring interwencji programowych
i nieprogramowych koordynowanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną. Ogółem wizytacje
działalności oświatowo-zdrowotnej i promocji zdrowia przeprowadzono w 470 placówkach, co
stanowi 42% jednostek objętych nadzorem (w 2009 roku przeprowadzono 423 wizytacje w 30,4%
placówek). Jednostki kontrolowane w zakresie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, to przede
wszystkim: przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazjalne i ponadgimnazjalne, w których
prowadzone były wizytacje oceniające realizację programów edukacyjnych i profilaktycznych.
Koordynacja działań programowych i nieprogramowych.
Programy edukacyjne i profilaktyczne o zasięgu ogólnopolskim, koordynowane przez
Państwową Inspekcję Sanitarną województwa opolskiego w roku 2010, to:
• „Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce. Cele i zadania na lata
2009 - 2013”,
• „Krajowy Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania ZakaŜeniom HIV opracowany na lata 2007
-2011”,
• „Czyste Powietrze Wokół Nas” – program przedszkolnej edukacji antytytoniowej,
• „Nie pal przy mnie proszę” – program edukacji antytytoniowej dla uczniów klas I – III szkoły
podstawowej,
• „Znajdź właściwe rozwiązanie” – program profilaktyki palenia tytoniu dla uczniów starszych
klas szkoły podstawowej i gimnazjum,
• „Trzymaj Formę!” – program zapobiegania nadwadze i otyłości oraz promujący aktywność
fizyczną, realizowany w szkołach podstawowych i gimnazjalnych,
• „Radosny Uśmiech – Radosna Przyszłość” – program profilaktyki próchnicy zębów realizowany
w klasach II szkół podstawowych,
• „Wolność Oddechu - Zapobiegaj Astmie” - program profilaktyki astmy realizowany
w klasach I – III szkół podstawowych.
37
Ogólnopolskie i wojewódzkie kampanie społeczne oraz akcje informacyjno-edukacyjne
prowadzone przez stacje sanitarno-epidemiologiczne, to:
• Wojewódzka kampania „Tutaj Nie Palę!” adresowana do właścicieli lokali gastronomicznych
(III edycja),
• Wojewódzki Konkurs Fotograficzny pt. „Sam nie palę i innym odradzam” dla młodzieŜy ze
szkół gimnazjalnych (III edycja),
• Wojewódzki Konkurs Fotograficzny pt. „Kobieta a Tytoń” dla młodzieŜy ze szkół
ponadgimnazjalnych (I edycja),
• „Wojewódzki konkurs na projekt edukacyjny w zakresie profilaktyki HIV/AIDS – rok szkolny
2009/2010”, adresowany do młodzieŜy ze szkół ponadgimnazjalnych (II edycja),
• Wojewódzka kampania zdrowotna pt. „Bezpieczne wakacje” – kampania edukacyjna, której
celem było podniesienie poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego dzieci i młodzieŜy
przebywających w placówkach wypoczynku letniego na terenie województwa opolskiego (IV
edycja),
• Światowy Dzień Zdrowia (7 kwietnia) obchodzony w 2010 roku pod hasłem „Człowiek i miasto.
Zdrowie w mieście się liczy”,
• Światowy Dzień bez Tytoniu (31 maja),
• Akcja Rzuć Palenie Razem z Nami (18 listopada),
• Ogólnopolska Multimedialna Kampania Społeczna HIV/AIDS pod hasłem „Wiedza ratuje
Ŝycie”,
• Ogólnopolska kampania edukacyjna „Daj szansę swojemu dziecku. Nie daj szansy AIDS”,
skierowana do kobiet w ciąŜy oraz planujących poczęcie dziecka,
• Światowy Dzień AIDS (1 grudnia),
• Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach (18 listopada),
• Profilaktyka nowotworów, w tym obchody Miesiąca Profilaktyki Raka Piersi (październik).
Inne przedsięwzięcia prozdrowotne (konkursy, quizy wiedzy, prelekcje, pogadanki, ekspozycje
wizualne, happeningi), prowadzone przez stacje sanitarno-epidemiologiczne województwa
opolskiego, dotyczyły następujących zagadnień zdrowotnych:
• promowania zdrowego stylu Ŝycia, w tym aktywności fizycznej i prawidłowego odŜywiania,
• profilaktyki grypy,
• zagroŜeń wynikających z nadmiernej ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe,
• przeciwdziałania zagroŜeniom wynikającym z wprowadzania do obrotu i uŜywania
nowych narkotyków, tzw. „dopalaczy”,
• zdrowia kobiety w róŜnych okresach jej Ŝycia,
• profilaktyki chorób przenoszonych przez kleszcze,
• udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej,
• promowanie zdrowego stylu Ŝycia w róŜnych środowiskach,
• profilaktyki palenia tytoniu w zakładach pracy,
• bezpieczny zachowań zdrowotnych na terenach zalanych (powódź).
Przedsięwzięcia nieprogramowe realizowane były we współpracy z innymi jednostkami, w tym
z placówkami oświatowymi, jednostkami administracji rządowej i jednostkami samorządu
terytorialnego, placówkami ochrony zdrowia, organizacjami pozarządowymi, ośrodkami
kulturalnymi oraz sportowymi, środkami masowego przekazu.
38
Podsumowanie
XI. Podsumowanie
1. Sytuację epidemiologiczną większości chorób zakaźnych w woj. opolskim naleŜy
uznać za dobrą. Jednak naleŜy liczyć się z moŜliwością wystąpienia zachorowań na
wysoce zakaźne i szczególnie niebezpieczne choroby zakaźne zawlekane z innych
krajów. Do hospitalizacji tych chorób wytypowano w woj. opolskim dwa szpitale
posiadające Oddziały Zakaźne: Szpital Wojewódzki w Opolu i Zespół Opieki
Zdrowotnej w Nysie.
2. Pomimo odnotowanej w 2010 r. poprawy wszczepialności dzieci i młodzieŜy, w
dalszym ciągu naleŜy podejmować działania, mające na celu uzyskanie większego
odsetka zaszczepionych osób w rocznikach podlegających szczepieniom w danym
roku.
3. W zakresie nadzoru nad placówkami słuŜby zdrowia stwierdzono:
• nadzorem sanitarnym objętych było 2151 obiektów świadczących usługi
medyczne, z czego skontrolowano 1336 placówek (tj. 62,1 % ogółu)
działających na terenie województwa opolskiego (w 2009 roku skontrolowano
1276 obiektów, tj. 61,5 %). Negatywnie pod względem sanitarnym oceniono
40 placówek, co stanowiło 2,9% ogółu skontrolowanych (w 2009 roku 51
placówki, co stanowiło 3,9%). Poprawę stanu sanitarno-technicznego
placówek słuŜby zdrowia uzyskano poprzez liczne inwestycje i remonty oraz
dostosowanie obiektów do wymagań rozporządzenia Ministra Zdrowia;
• nadal, podobnie jak w roku poprzednim, problem stanowiły nieprawidłowości
związane z postępowaniem z odpadami medycznymi;
• zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne było wystarczające. Placówki
dysponowały szerokim asortymentem środków do dezynfekcji powierzchni,
sprzętów i narzędzi medycznych oraz do dezynfekcji rąk i skóry. Środki
stosowano zgodnie z zaleceniami producentów. Zabiegi dezynfekcji
przeprowadzano właściwie, stosownie do występujących zagroŜeń. Personel
medyczny w wystarczającym stopniu wykazywał znajomość zasad zabiegów
dezynfekcji;
• większość kontrolowanych placówek dysponowała wystarczającą ilością
sprzętu jednorazowego uŜytku. Sprzęt stosowano jednorazowo, nie poddawano
go resterylizacji. Braki w zaopatrzeniu w w/w sprzęt oraz stosowanie sprzętu
przeterminowanego stwierdzano sporadycznie;
• nie uległo poprawie wyposaŜenie szpitali w myjnie - dezynfektory narzędzi,
sprzętu medycznego i sprzętu sanitarnego. Stosowane zastępcze metody nie
zawsze gwarantowały właściwą dezynfekcję sprzętu;
• nie uległo zmianie wyposaŜenie szpitali w komory dezynfekcyjne. Na terenie
województwa opolskiego takie urządzenia posiadały tylko 2 szpitale. W tej
sytuacji, w przypadku zwiększonej zachorowalności na choroby zakaźne
problemem będzie brak moŜliwości wydezynfekowania na miejscu skaŜonego
sprzętu szpitalnego;
• w 2010 roku, w porównaniu do 2009 r. stan sanitarny bloków Ŝywieniowych
w szpitalach uległ poprawie. Oceny jadłospisów wykazały brak dodatku
warzyw lub owoców do śniadań i kolacji, brak potraw z ryb w posiłkach oraz
brak róŜnorodności podawanego pieczywa i napojów.
4. W zakresie nadzoru nad jakością wody stwierdzono:
39
Podsumowanie
•
w 2010 roku, podobnie jak w latach ubiegłych, nadal nie wszyscy mieszkańcy
województwa opolskiego mogli korzystać z wody spełniającej wymagania
sanitarne;
• wodę o nieodpowiedniej jakości produkowało 28 wodociągów, czyli 11,2%
skontrolowanych (w 2009r.- 31 tj.12%) i dostarczało ją do 6,3% (w 2009r.- 5,7%)
mieszkańców województwa;
• najczęściej jakość wody kwestionowana była ze względu na przekroczone
parametry fizykochemiczne, takie jak Ŝelazo, mangan, mętność, azotany, nikiel;
• mając na celu zapewnienie mieszkańcom województwa opolskiego wody o
właściwej jakości sanitarnej, gminy powinny podjąć działania korygujące oraz
zapobiegawcze, polegające głównie na dąŜeniu do włączenia mniejszych sieci
wodociągowych do większych systemów zbiorowego zaopatrzenia w wodę.
Ponadto, niezbędna jest modernizacja urządzeń wodociągowych oraz zapewnienie
stałej kontroli wewnętrznej jakości produkowanej wody przez przedsiębiorstwa
wodociągowo-kanalizacyjne.
5. W zakresie nadzoru nad obiektami uŜyteczności publicznej stwierdzono:
• w 2010r. na 1808 skontrolowanych obiektów uŜyteczności publicznej
kwestionowano stan sanitarny 54, co stanowi 3% ogółu skontrolowanych (w
2009r. - 61 obiektów, tj. 3,7%);
• nadal, najliczniejszą grupę obiektów ocenionych negatywnie stanowią zakłady
fryzjerskie, kosmetyczne, tatuaŜu i odnowy biologicznej (28 zakładów, tj. 51,8 %
z grupy obiektów ocenionych negatywnie). Przyczyną niedostosowania się w/w
zakładów do wymagań rozporządzenia Ministra Zdrowia jest duŜa rotacja w tej
grupie obiektów;
• problem w województwie opolskim stanowią dworce PKS i PKP, których budynki
i infrastruktura są wyeksploatowane. Przyczyną takiego stanu jest brak stabilności
w sprawach zarządzania (kilka spółek zarządzających obiektem) oraz brak
środków finansowych na przeprowadzenie gruntownych remontów.
6. W zakresie nadzoru nad higieną pracy stwierdzono:
• systematyczną poprawę warunków higieniczno - sanitarnych w nadzorowanych
zakładach pracy. W porównaniu do roku 2009 zmniejszyła się liczba zakładów, w
których stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych stęŜeń lub natęŜeń czynników
szkodliwych dla zdrowia, zły stan higieniczno – sanitarny pomieszczeń,
uchybienia w zakresie spełnienia obowiązków związanych z zatrudnianiem
pracowników w warunkach naraŜenia na czynniki biologiczne;
• największą grupę osób naraŜonych zawodowo stanowią pracownicy naraŜeni na
hałas. W zakładach, w których istnieją problemy z obniŜeniem poziomu dźwięku
występującego na stanowiskach pracy, podejmowano odpowiednie działania
organizacyjne, stosowano właściwie dobrane ochronniki słuchu. Dzięki temu nie
odnotowano wzrostu zachorowań na choroby zawodowe słuchu. Przeciwnie, ilość
zachorowań w tej grupie chorób od kilku lat spada (w 2010r. – 5 przypadków,
2009r.- 14, 2008r. – 24);
• pracodawcy mają świadomość zagroŜeń związanych z naraŜeniem pracowników
na czynniki rakotwórcze i mutagenne i w większości przypadków spełniają
wymogi określone prawem, o czym świadczy fakt, Ŝe na 102 skontrolowane
zakłady stwierdzono nieprawidłowości tylko w 20;
• mniejsza jest świadomość pracodawców dotycząca zagroŜeń biologicznych o
czym świadczą stwierdzone naruszenia przepisów w zakresie oceny ryzyka
zawodowego, prowadzenia rejestrów prac i pracowników oraz brak procedur
bezpiecznego postępowania ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi;
40
Podsumowanie
•
od 2007r. ogólna liczba przypadków chorób zawodowych stwierdzanych w woj.
opolskim pozostaje na podobnym poziomie. W ogólnej liczbie stwierdzanych
chorób zawodowych utrzymuje się tendencja mniejszej ilości zachorowań na
przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem
głosowym, rośnie natomiast liczba chorób zakaźnych i pasoŜytniczych (dominują
boreliozy u pracowników leśnictwa). Od kilku lat sporadycznie stwierdzane są
przypadki wirusowego zapalenia wątroby u pracowników słuŜby zdrowia.
7. Wyniki przeprowadzonych kontroli nad produktami biobójczymi wykazują, Ŝe w
obrocie nadal znajdują się produkty zawierające niedozwolone substancje czynne, jak
równieŜ wprowadzane są do obrotu produkty biobójcze nie posiadające pozwolenia na
obrót.
8. W zakresie nadzoru nad placówkami nauczania i wychowania stwierdzono:
• warunki sanitarne w szkołach i innych placówkach oświatowo –wychowawczych
uległy poprawie, poniewaŜ zmniejszyła się liczba placówek w złym stanie
technicznym, zwiększyła się liczba placówek z bieŜącą ciepłą wodę oraz
posiadających odpowiednią ilość urządzeń ustępowych, zwiększył się równieŜ
odsetek pomieszczeń, w których zapewniono oświetlenie sztuczne zgodne z
obowiązującą normą;
• w dalszym ciągu odnotowano placówki z niewystarczającą infrastrukturą do
realizacji wychowania fizycznego, brakiem opieki medycznej, wyposaŜone w
meble nieprawidłowo dostosowanie do wzrostu dzieci i młodzieŜy;
• pogorszeniu uległa sytuacja w zakresie doŜywiania uczniów, gdyŜ zmniejszyła się
liczba szkół prowadzących doŜywianie i liczba uczniów korzystających
w szkołach z róŜnych form doŜywiania.
9. W zakresie nadzoru nad Ŝywnością, Ŝywieniem i przedmiotami uŜytku stwierdzono:
• stan sanitarny obiektów Ŝywności, Ŝywienia i przedmiotów uŜytku uległ
nieznacznej poprawie w stosunku do roku 2009. JednakŜe, w dalszym ciągu
podczas kontroli urzędowych stwierdzano szereg nieprawidłowości dotyczących
stanu sanitarno – higienicznego. Główną przyczyną nieprawidłowości był brak
świadomości operatorów Ŝywności, Ŝe zgodnie z przepisami sanitarnymi
odpowiadają za jakość zdrowotną Ŝywności oraz zbyt małe przywiązywanie uwagi
do szkoleń personelu zakładów Ŝywności i Ŝywienia z zakresu przestrzegania
zasad higieny;
• w 2010 roku postępował w zakładach proces wdraŜania systemu HACCP, dzięki
któremu zapewnia się bezpieczeństwo produkowanej i wprowadzanej do obrotu
Ŝywności;
• w 2010r. na terenie województwa opolskiego w ramach egzekwowania decyzji
Głównego Inspektora Sanitarnego skontrolowano i zamknięto 29 obiektów obrotu
„dopalaczami”. W trakcie kontroli punktów sprzedaŜy zabezpieczono tzw.
„dopalacze”, pobrano i przekazano próbki do badań laboratoryjnych (pobrano do
badań 473 próbki), zaplombowano sklepy, a w ciągu następnych działań
przekazano „dopalacze” do depozytu Komendy Wojewódzkiej Policji w Opolu.
10. W zakresie działalności oświatowo – zdrowotnej stwierdzono:
•
w roku 2010 wdroŜone zostały dwa nowe programy profilaktyki palenia tytoniu
adresowane do uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych. W przedszkolach
i szkołach kontynuowana była realizacja 4 programów edukacyjnych
koordynowanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną;
41
Podsumowanie
•
liczba mieszkańców województwa objętych bezpośrednimi działaniami
edukacyjnymi inicjowanymi i prowadzonymi przez pracowników pionu promocji
zdrowia i oświaty zdrowotnej PIS województwa opolskiego wynosiła około 110
tysięcy;
• placówki oświatowe i wychowawcze bardzo chętnie przyjmują propozycje
wdroŜenia i realizacji programów zdrowotnych oraz akcji edukacyjnoinformacyjnych inicjowanych i koordynowanych przez stacje sanitarnoepidemiologiczne. Bardzo wysoko oceniana jest wartość merytoryczna i
metodyczna materiałów edukacyjnych przygotowywanych przez specjalistów z
róŜnych dziedzin nauki o zdrowiu. Materiały edukacyjne i szkoleniowe
przekazywane są nieodpłatnie do wszystkich placówek, które deklarują chęć
współpracy z Państwową Inspekcją Sanitarną.
11. W zakresie nadzoru nad ochroną radiologiczną stwierdzono:
•
w 2010 roku poziom skaŜenia promieniotwórczego izotopem Cs-137 gleby, roślin
i niektórych artykułów spoŜywczych wytwarzanych z surowców pochodzących
z terenu województwa opolskiego naleŜał do najwyŜszych w Polsce, nie był to
jednak poziom skaŜeń stwarzający zagroŜenie dla zdrowia ludzi;
•
w jednostkach stosujących źródła promieniowania jonizującego stwierdzono
bardzo znaczącą poprawę dotycząca m.in. wykonywanie testów podstawowych i
specjalistycznych z wymaganą przepisami częstotliwością, poprawę w stanie
wiedzy uŜytkowników źródeł pól elektromagnetycznych o zagroŜeniach dla
zdrowia stwarzanych przez te urządzenia oraz konieczności wykonywania
pomiarów pól w otoczeniu urządzeń i na stanowiskach pracy. Poprawę
zaobserwowano równieŜ w przypadku urządzeń emitujących pole
elektromagnetyczne niskich częstotliwości.
12. Poprzez działalność pionu zapobiegawczego nadzoru sanitarnego dąŜono do
zapewnienia właściwego stanu sanitarno-zdrowotnego w nowo realizowanych oraz
przebudowywanych obiektach budowlanych. Ponadto zapobiegano pogorszeniu
standardów jakości środowiska osób mieszkających w obiektach zlokalizowanych w
ich sąsiedztwie.
42

Ocena stanu sanitarnego za 2010 - skrót

Transkrypt

Podobne dokumenty

Tematy na gazetki klasowe

Wykaz zmian wprowadzonych w wersji 2000.24 programu

Terminy ROZLICZENIA Roku 2009

Od marca 2015 roku rozpoczęto realizację programu Ministerstwa

5.Druk ZP-12