docBezpieczeństwo pożarowe
download 
Reklamacja Transkrypt
Bezpieczeństwo pożarowe
2014 październik WWW.SYSTEMYALARMOWE.COM.PL BEZPIECZEŃSTWO POŻAROWE partnerzy wydania: partnerzy wydania: wydanie specjalne bezpieczeństwo pożarowe Spis treści 4 6 12 14 17 18 20 22 24 26 28 29 30 32 Na czym bazować, projektując Instalację Sygnalizacji Pożarowej Władysław Markowski Kierunki rozwoju w konstrukcji pożarowych czujek dymu. Cz. 1. Jerzy Ciszewski Owocne cztery pory roku w Schrack Seconet Grzegorz Ćwiek, Schrack Seconet Polska POLON 6000. Przełomowa koncepcja centrali SSP o rozproszonej architekturze – Polon-Alfa Pożarowa oferta UTC Fire & Security UTC Fire & Security Polska Wieloliniowe czujki dymu OSID antidotum na kłopoty projektantów i instalatorów – Beata Idziak, Xtralis UK Inteligentne wykrywanie pożarów w elektrowniach wiatrowych – Honeywell Life Safety Nowe spojrzenie na integrację: ssp i dso po sieci IP Arpol Sinorix™ CDT. System gaszenia gazem o stałym wyładowaniu Siemens Infrastructure & Cities Building Technologies Stałe urządzenia gaśnicze aerozolowe Nuuxe Radioton AGC Master® Artur Godlewski, AGC Systems Jeśli gaszenie gazem, to tylko Inergen! Anna Błażejczyk, Fire Eater Polska Zasilacze buforowe do SSP serii EN54. Cz. 1. Wymagania prawne – Pulsar Dobór kabli w instalacjach SSP. Cz. 1. Edward Skiepko Wydawca: Redakcja „Systemy Alarmowe” 02-952 Warszawa, ul. Wiertnicza 65 tel.: 22 651 80 00 faks: 22 651 92 00 [email protected] www.systemyalarmowe.com.pl partnerzy wydania: „Systemy Alarmowe” – dwumiesięcznik branży security o tematyce: • Sygnalizacja włamania i napadu • Sygnalizacja pożarowa • Telewizja dozorowa CCTV • Kontrola dostępu • Biometria • Systemy Zintegrowane • Automatyka Budynkowa • Ochrona danych i informacji 3 4 wydanie specjalne bezpieczeństwo pożarowe Władysław Markowski Na czym bazować projektując Instalację Sygnalizacji Pożarowej W sierpniu 2013 r. została przyjęta norma ISO 7240-14 [1] o projektowaniu, instalowaniu, odbiorze i utrzymaniu instalacji sygnalizacji pożarowej (ISP). Prace nad normą rozpoczęły się na początku 2011 r. i trwały 2,5 roku łącznie z głosowaniami projektów pośrednich. W komitecie ISO/TC21/SC3 członkami są 23 kraje, w tym 10 z UE, a z pozostałych m.in. USA, Australia, Kanada, Japonia, Chiny. Aby norma w głosowaniu została przyjęta, powinna otrzymać więcej niż 66,66% głosów pozytywnych na TAK, przy nie więcej niż 25% głosów na NIE. W pierwszym głosowaniu projekt ISO/DIS nie uzyskał poparcia na arenie międzynarodowej. Nasz krajowy komitet KT 264 poprzez PKN głosował na NIE, głównie z powodu proponowanego instalowania czujek punktowych dymu do wysokości 20 m. W drugim głosowaniu projektu finalnego ISO/FDIS, po uwzględnieniu niektórych uwag komitetów krajowych, został przyjęty. PKN w tym głosowaniu wstrzymał się, aby ostatecznie nie blokować ukazania się normy. Negatywne stanowisko naszego KT 264 wynikało z obawy, że przyjęcie postanowień zaproponowanych w normie ISO spowoduje obniżenie poziomu bezpieczeństwa pożarowego obiektów budowlanych wyposażonych w ISP zgodnych z tą normą. Prace nad podobną normą EN 54-14 w CEN trwają od 2008 r. bez efektu. W trakcie zmieniono koncepcję i znowu pod uwagę jest brana nie norma EN, lecz specyfikacja techniczna EN/TS. Ze względu na brak porozumień wśród krajów UE nie udało się uzgodnić wspólnych wymagań – były plany, aby układ normy dla wszystkich krajów był identyczny, natomiast partnerzy wydania: konkretne wymagania zostały określone przez poszczególne komitety krajowe. Prowadziłoby to do powstania 28 norm o tym samym układzie, lecz o różnych wymaganiach. Na pewno nie ułatwiłoby to swobodnego przepływu usług w UE, co było celem ustanowienia wspólnej normy. Na tle nieefektywnej w tym zakresie pracy europejskiego komitetu CEN/TC72 można podziwiać skuteczność komitetu ISO/TC21/SC3. Można by więc uznać, że skoro brak normy europejskiej EN, to z powodzeniem można by korzystać z normy międzynarodowej ISO, obejmującej poszczególne fazy powstawania oraz utrzymania ISP. Niestety niezupełnie jest to do przyjęcia. Wydaje się, że autorzy normy ISO [1] przeprowadzili jakby kompilację różnych norm, wybierając z nich wymagania i postanowienia pośrednie, które zawarli w projekcie normy ISO. Przykładem może być dopuszczalna wielkość strefy dozorowej, którą w normie ISO określono na 2000 m2. Gdy PKN zaproponował, zgodnie z krajowymi wymogami, zmniejszenie jej do 1600 m2, odpowiedziano, że w USA jest dopuszczona 2100 m2. Podobną tematykę co przyjęta norma ISO [1] obejmują znane w Polsce wśród fachowców normy i dokumenty: – specyfikacja techniczna PN-EN/TS 54-14 [2], – norma brytyjska BS 5839-1 [3], – niemieckie wytyczne VdS 2095 [4], – norma amerykańska NFPA 72 [5]. Norma amerykańska jest w sygnalizacji pożarowej rzadziej powoływana ze względu na inny od europejskiego sposób prezentowania tematu. O ile postanowienia obejmujące fazy instalowania, uruchomienia, odbioru i utrzymania ISP w dokumentach tych oraz w normie ISO są w dużej mierze zbliżone i do przyjęcia, o tyle wytyczne w zakresie projektowania ISP różnią się nieraz bardzo istotnie. Jako przykład, dla nas nie do zaakceptowania, może posłużyć dopuszczalna wysokość instalowania czujek dymu. Według standardów europejskich wynosi ona znacznie mniej dla czujek punktowych i liniowych niż dopuszczona przez normę ISO – zob. porównanie w tabelach. Co do maksymalnej wysokości instalowania czujek ciepła – w normie ISO brak konkretnej liczby, jest jedynie informacja, że powyżej 6 m zaleca się instalowanie czujek o podwyższonej czułości. Czujki ciepła klasy A1 są najczulsze. Podobna uwaga dotyczy czujek liniowych dymu. Zaleca się, aby powyżej 25 m zastosować czujki o zwiększonej czułości ze względu na rozrzedzenie aerozolu – dymu. Brak jest natomiast informacji o potrzebie instalowania drugiego poziomu czujek liniowych dymu na wysokości pośredniej. Najistotniejszą różnicą w podejściu do rozmieszczania czujek w omawianej normie ISO jest przyjęcie zasady stałej odległości a między czujkami, w odróżnieniu od przyjęcia w Europie stałego promienia działania D. Różnicę najlepiej widać na przykładzie korytarza (wąskiego pomieszczenia o szerokości nie większej niż 3 m). Na rysunku podano przykład rozmieszczenia czujek w korytarzu wg zasady stałego promienia D. Zgodnie z normą ISO zamiast 2D należy wstawić stałą odległość a. W liczbach, dla czujek punktowych dymu, odległość między czujkami wyniosłaby 2D = 15 m oraz a = 10,2 m. Oczywiście w obu przypadkach 5 Czujki ciepła punktowe klasy A1 Parametr: wysokość instalowania H CEN/TS 54-14 VdS 2095 BS 5839-1 ISO 7240-14 ≤8m ≤ 7,5 m ≤9m ≤?m promień działania D 5,0 m 5,3 m 5,1 m odległość między czujkami przy płaskim stropie a 3,5 … 4,7 m zależy od powierzchni dozorowej 7,0 m 4,9 … 6,6 m 7,5 m 7,2 m Czujki dymu punktowe CEN/TS 54-14 VdS 2095 Parametr: wysokość instalowania H BS 5839-1 ISO 7240-14 ≤ 11 m ≤ 12 m ≤ 10,5 m ≤ 15 m promień działania D 7,5 m 7,5 m 7,2 m odległość między czujkami przy płaskim stropie a 5,7 … 7,7 m zależy od powierzchni dozorowej 10,5 m 8,0 … 10,8 m 10,6 m 10,2 m Czujki dymu liniowe Parametr: CEN/TS 54-14 SITP WP-02 VdS 2095 wysokość instalowania H ≤ 25 m ≤ 25 m ≤ 16 m promień działania D 7,5 m odległość między czujkami przy płaskim stropie a 15 m ≤ 25 m ≤ 40 m 6 m, gdy H ≤ 6 m 6 m, gdy H ≤ 6 m 6,5 m, gdy 6< H ≤12 m 6,5 m, gdy H > 6 m 7 m, gdy H > 12 m 7,5 m 7,2 m 12 m, gdy H ≤ 6 m 12 m, gdy H ≤ 6 m 13 m, gdy 6< H ≤ 12 m 13 m, gdy H > 6 m 14 m, gdy H > 12 m 15 m 14,4 m należy uwzględnić minimalną dopuszczalną odległość czujki od ściany ≥ 0,5 m. W tym przypadku zasada stałej odległości jest korzystniejsza dla czułości ISP. Przyjęcie zasady stałej odległości między czujkami w normie ISO upraszcza rozmieszczanie czujek w przypadku stropów pochyłych. Niezależnie od stopnia pochyłości, przy rozmieszczaniu czujek zawsze przyjmuje się stałe odległości a między nimi (w rzucie prostopadłym). Już z przykładowo opisanych różnic widać, że w projektowaniu ISP nie można bezpośrednio opierać się na normie ISO 7240-14 [1], ponieważ odmiennie reguluje ona wiele zagadnień, zwłaszcza dotyczących rozmieszczania czujek. Co nie oznacza, że nie warto się z nią zapoznać i wybrać zagadnienia uzupełniające do Specy- fikacji [2], np. rozmieszczenia czujek przy stropach i dachach różnokształtnych, postanowienia odnośnie do czujek zasysających. Punkt 13.4 normy ISO stanowi, że odmienne regulacje narodowe mogą zmodyfikować wymagania wyszczególnione w tej normie – w takim przypadku regulacje narodowe uzyskują pierwszeństwo. Obecnie, do czasu pojawienia się Normy Europejskiej lub nowej Specyfikacji Technicznej, najbardziej przydatne do projektowania ISP są Wytyczne SITP [6], które bazują głównie na Specyfikacji [2], rozszerzając ją nie tylko o znaczną część informacyjną, ale również o dodatkowe wymagania krajowe, w tym zawarte w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury [7]. W stosunku do Specyfikacji, w Wy- Rozmieszczenie czujek w wąskich pomieszczeniach wg Wytycznych [6] partnerzy wydania: ISO BS 5839-1 7240-14 tycznych zmieniono niektóre wymagania, idąc w kierunku ich zaostrzenia, wykorzystując do tego postanowienia przepisów brytyjskich BS 5839-1 [3] lub niemieckich VdS 2095 [4]. Redagując część informacyjną, wykorzystano wiedzę zawartą w referatach wygłaszanych przez specjalistów, głównie CNBOP, SGSP, PSP i ITB podczas odbywających się od wielu lat branżowych Ogólnopolskich Warsztatów „Systemy Sygnalizacji Pożarowej ZACISZE”. Autorzy założyli, że Wytyczne SITP powinny stanowić swego rodzaju kompendium wiedzy z zakresu projektowania ISP. Zdecydowano więc o umieszczeniu w nich wielu informacji również na temat podstawowych zagadnień z wykrywania i alarmowania o pożarze. Większość członków zespołu opracowującego Wytyczne SITP była jednocześnie członkami KT 264 ds. SSP przy PKN. Wytyczne SITP WP-02:2010 to pierwsze tak obszerne opracowanie w dziedzinie sygnalizacji pożarowej. Co pewien czas powinny one podlegać weryfikacji i rozszerzeniu, np. o zasady projektowania instalacji wykorzystującej czujki dymu zasysające. Nakład pierwszej edycji został wyczerpany – Wytyczne były przekazywane uczestnikom prowadzonych przez SITP szkoleń projektantów jako materiał szkoleniowy. Szkoda, że przedłuża się termin publikacji drugiego, uzupełnionego wydania. Inwestor, zwłaszcza zagraniczny, może wymagać, aby ISP była zaprojektowana wg innych zasad, np. BS [3], ale to wymagałoby od naszych projektantów ich znajomości. Dlatego tak ważne jest, aby w UE jak najszybciej przyjęto oczekiwaną przez projektantów Normę Europejską lub Specyfikację Techniczną z zakresu projektowania ISP. Literatura: [1] ISO 7240-14:2013 Fire detection and alarm systems – Part 14: Design, installation, commissioning and service of fire detection and fire alarm systems in and around buildings. [2] PKN-CEN/TS 54-14:2006 Systemy sygnalizacji pożarowej – Część 14: Wytyczne planowania, projektowania, instalowania, odbioru, eksploatacji i konserwacji. [3] BS 5839-1:2013 Fire detection and fire alarm systems for buildings – Part 1: Code of practice for system design, installation, commissioning and maintenance of systems in non-domestic premises. [4] VdS 2095:2005-02 (06) Richtlinien für automatische Brandmeldeanlagen – Planung und Einbau. [5] NFPA 72:2013 National Fire Alarm and Signaling Code [6]SITP WP-02:2010 Wytyczne projektowania instalacji sygnalizacji pożarowej; Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Pożarnictwa - Warszawa. [7] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002 nr 75, poz. 690 ze zmianą Dz.U. 2009 nr 56, poz. 461). 6 wydanie specjalne bezpieczeństwo pożarowe Jerzy Ciszewski Kierunki rozwoju w konstrukcji pożarowych czujek dymu Cz.1. W artykule opisano dotychczasowe i niektóre nowe techniki umożliwiające pomiar wielkości charakterystycznych pożaru (WCHP), a także czynników środowiskowych zakłócających pracę układów decyzyjnych czujek. Przedstawiono także sposoby identyfikowania tych zjawisk oraz metody wypracowywania decyzji o alarmowaniu. Na rozwój konstrukcji czujek zasadniczy wpływ mają: zastosowanie nowych technologii i pogłębione badania. Celem tych prac jest: • zwiększenie czułości czujki na różne zjawiska pożarowe, • poprawienie funkcjonalności pod kątem uproszczenia obsługi, montażu i serwisowania, oraz najważniejsze • zmniejszenie podatności na czynniki niebędące zjawiskami pożarowymi. Większą czułość systemu można uzyskać, stosując odpowiednie czujki przeznaczone do wykrywania określonego zjawiska pożarowego. Szeroko są stosowane punktowe czujki laserowe, systemy zasysające, w których dzięki odseparowaniu układów pomiarowego i decyzyjnego od nadzorowanego środowiska można uzyskać czułości sięgające 0,005%/m. Niektóre pożary można więc wykryć z dowolną czułością, na dowolnym etapie jego rozwoju. W takim przypadku kłopotliwa staje się jedynie nieoznaczoność miejsca zagrożenia pożarem. Największym problemem jest brak bądź ograniczona odporność czujek na wpływ zjawisk pożaropodobnych i zakłóceń skutkujących „fałszywymi alarmami”, czyli nieuzasadnionymi z punktu widzenia wykrywania pożaru zmianami stanu czujek. Próba ograniczenia do minimum tego zjawiska wymaga stosowania coraz bardziej wyrafinowanych technik identyfikowania oddziaływań różnych czynników na czujkę. W tym celu wykorzystuje się możliwie wiele różnych przebiegów sygnałów odpowiadających różnym zjawiskom. Sygnały te reprezentują jakby reakcję różnych zmysłów czło- partnerzy wydania: wieka. Im więcej informacji dotyczących danego zjawiska, tym łatwiej je zidentyfikować nawet wtedy, gdy jest ono maskowane innymi zjawiskami. To jest powodem budowy czujek wielodetektorowych, w których w jednej obudowie zawarto detektory wykorzystujące różne techniki wykrywania zjawisk pożarowych. Wykorzystanie zmian prądu jonizacji spowodowane obecnością dymu Pierwsze czujki pożarowe wykorzystywały zasadę (rys. 1) wykrywania dymu i aerozoli poprzez pomiar zmian prądu jonizacji w komorze jonizacyjnej (KJ). W rzeczywistości zasada działania czujki jonizacyjnej jest bardziej skomplikowana. Na przestrzeni lat przeprowadzono różne modyfikacje mające na celu powiększanie ich czułości i jednocześnie zwiększanie odporności na wpływ środowiska. Najważniejsze zmiany to: • wprowadzenie drugiej komory odniesienia umożliwiającej zmniejszenie oddziaływań otoczenia, • wprowadzenie pojedynczego źródła izotopowego jonizującego jednocześnie dwie komory, • opracowanie komory unipolarnej zwiększającej czułość na dym (w porównaniu z komorą bipolarną), odporność KJ na zapylenie, pokrycie kurzem źródła jonizującego, na zmiany napięcia zasilania i przepływ powietrza, • zastosowanie zamiast komory odniesienia rezystora o dostatecznie dużej rezystancji i w powiązaniu ze specjalną obróbką sygnału przez odpowiedni algorytm, realizowany przez mikroprocesor – uzyskanie możliwości regulacji czułości i, co najważniejsze, kompensację wpływu środowiska. Przeprowadzono też próby z jonizacją komory za pomocą wysokiego napięcia, ze zmniejszaniem prądu jonizacji komory i aktywności źródła jonizującego (powodowało to wzrost poziomu szumów). Czujka jonizacyjna dymu jest czujką najbardziej uniwersalną – wykrywa praktycznie wszystkie rodzaje pożarów, w których jest emitowany dym. Jednak: • możliwość wykrywania bardzo szerokiego spektrum aerozoli może skutkować fałszywymi alarmami; • wpływ środowiska – zmiany ciśnienia, wilgotności, temperatury i przepływu powietrza silnie oddziałują na czujkę i w niektórych konstrukcjach mogą powodować fałszywe alarmy. Daje się zauważyć kres możliwości wprowadzania zmian konstrukcyjnych w czujkach jonizacyjnych. Praktycznie nie można uzyskać dalszego wzrostu czułości i dostatecznie skutecznego wyeliminowania fałszywych alarmów. Wykorzystanie zjawiska rozpraszania promieniowania Z teorii opisującej zjawiska optyczne w aerozolach, wiadomo że światło padające na drobinę jest tłumione w wyniku istnienia dwóch zjawisk: absorpcji i rozpraszania. Oba te zjawiska są wykorzystywane jako zasady działania optycznych czujek dymu. W najprostszych rozważaniach można przyjąć, że drobina dymu jest kulką o promieniu R, która jest oświetlana światłem o długości fali λ. Jeśli występuje określona koncentracja drobin (kulek), to na wielkość tłumienia wpływa długość rozpraszanej fali światła, wielkość kulek, a także właściwości optyczne, czyli współczynnik tłumienia. W zależności do wartości tych parametrów o tłumieniu będzie decydować pochłanianie lub rozpraszanie bądź oba zjawiska równocześnie. Czujki dymu optyczne rozproszeniowe działają na zasadzie pomiaru promieniowania światła rozproszonego przez cząstki aerozolu, w komorze pomiarowej szczelnej dla światła z otoczenia. Źródłem światła jest przeważnie dioda LED, emitująca światło o długości fali λ. Przed laty, we wczesnych opracowaniach konstruktorzy czujek przyjęli długość fali ok. 900 nm ze względu na fakt, że laboratoria badawcze do pomiaru tłumienia natężenia światła (ekstynkcji) w ośrodku stosowały przyrządy wykorzystujące właśnie tę długość fali. Natężenie promieniowania rozproszonego w dużym stopniu zależy od stosunku wielkości drobiny aerozolu do długości fali światła oświetlającego tę drobinę. 7 Rozproszenie do „tyłu” 1. Poziom sygnału – mały. Konieczne precyzyjne układy optyczne, silne wzmocnienie sygnału 2. Kąt rozproszenia dla dużych i małych drobin 3. Natężenie promieniowania w małym stopniu zależy od średnicy drobin Im większa drobina rozpraszająca, tym fala padająca jest silniej rozpraszana w kierunku propagacji światła, a więc „do przodu” (rys. 2). Dla stosowanej zwykle długości fali bliskiej podczerwieni ok. 0,9 μm drobiny o porównywalnej wielkości rozpraszają promieniowanie z wystarczającą intensywnością, aby można było to zjawisko wykorzystać do skutecznego wykrywania aerozolu (dymu). Emisja drobin o takiej wielkości i większych zachodzi w przypadku pożarów bezpłomieniowych oraz rozkładu termicznego. Z tego wynika, że czujka optyczna rozproszeniowa, wykorzystująca światło w pasmie bliskiej podczerwieni, może mieć problemy z wykrywaniem niektórych pożarów płomieniowych, charakteryzujących się emisją małych drobin rzędu 0,1 μm. Dotyczy to w szczególności spalania drewna. Było to powodem, że pierwsze optyczne czujki rozproszeniowe miały słabe wyniki w teście pożarowym TF1. Zastosowanie źródeł światła emitujących światło w zakresie fioletu, a także poprzez odpowiedni wybór kąta rozproszenia (jest to podyktowane względami konstrukcyjnymi czujki) można decydować o wartości natężenia promieniowania rozproszonego na cząstce aerozolu, a także o wielkości cząstek aerozolu, które powinny być wykrywane. Rozproszenie do „przodu” 1. Poziom sygnału – duży. Małe wymagania na układy optyczne 2. Kąt rozproszenia dla dużych cząstek (tlenie) 3. Natężenie promieniowania silnie zależy od średnicy drobin Wykres jest potwierdzeniem wcześniejszych informacji: • w przypadku rozproszenia „do tyłu” jest uzyskiwany znacznie niższy sygnał niż dla rozproszenia „do przodu”; • dla rozproszenia „do tyłu” różnice w sygnale dla rozproszenia w podczerwieni oraz w świetle niebieskim są bardzo małe; • dla rozproszenia „do przodu” różnice w sygnale dla rozproszenia w podczerwieni oraz w świetle niebieskim są duże i łatwo je wykorzystać, konstruując czujkę. Na rys. 3 pokazano wynik doświadczenia polegającego na rozpraszaniu promieniowania o dwóch długościach fal λ = 880 nm (podczerwień) oraz λ = 470 nm (dioda emitująca promieniowanie niebieskie) na drobinach aerozolu parafinowego o dominującej wielkości drobin 0,7 µm. Próby były wykonywane dla dwóch kątów rozproszenia. Rozproszenie „do przodu” kąt 120° oraz rozproszenie „do tyłu” kąt 60° [2]. partnerzy wydania: Zmniejszenie długości światła przesuwa granicę wykrywanych drobin w kierunku mniejszych niż w poprzednim rozwiązaniu. Czujka wykorzystująca taką konfigurację charakteryzuje się większą (niż konfiguracja na rys. 4) czułością na dym o małych drobinach, powstający w czasie pożarów płomieniowych drewna. • zastosowanie dwóch diod nadawczych emitujących różne długości fali. Konstrukcja detektorów umożliwiająca rozproszenie „do przodu”. W konstrukcjach czujek optycznych rozproszeniowych są stosowane różne rozwiązania: • zastosowanie jednej diody nadawczej o np. λ = 880 nm (podczerwień). Konfiguracja rozmieszczenia detektora umożliwia pomiar promieniowania rozproszonego „do przodu” (w starszych konstrukcjach). Rys. 6. Różne długości fal. Rozproszenie „do przodu” Rys. 4. Czujka starszej konstrukcji rozproszenie „do przodu” Układ pomiarowy czujki jest w istocie prostym analizatorem będącym w stanie wydzielić spośród szerokiego spektrum drobin drobiny, których wymiary geometryczne są ≥ od długości emitowanego przez diodę nadawczą światła. Czujka o takiej zasadzie działania charakteryzuje się wysoką czułością na dymy towarzyszące pożarom bezpłomieniowym. Pożary płomieniowe są wykrywane z mniejszą czułością. Rys. 3. Rozproszenie na aerozolu testowym Rys. 2. Zależność parametrów rozproszenia od kąta rozproszenia • zastosowanie jednej diody nadawczej o np. λ = 470 nm (światło niebieskie). Konfiguracja rozmieszczenia detektora umożliwia pomiar promieniowania rozproszonego „do przodu”. Rys. 5. Rozproszenie do przodu – dioda niebieska Konfiguracja niestosowana, przywołana jedynie ze względów dydaktycznych. Takie same właściwości posiada zoptymalizowana już konfiguracja przedstawiono na rys. 11. • zastosowanie dwóch diod nadawczych emitujących różne długości fal. Konstrukcja detektorów wykorzystująca rozproszenie „do tyłu” i „do przodu”, została zastosowana w nowych rozwiązaniach czujek [2]. Rys. 7. Dwie długości promieniowania, dwa kąty rozproszenia Konfiguracja umożliwia pomiar promieniowania rozproszenia praktycznie w tej samej objętości dymu. Dzięki temu poziom sygnału umożliwiający wykrycie dymu towarzyszą- 8 cego pożarom płomieniowym jest wysoki. Poprzez obsługę tej samej próbki dymu rozpatrywanej czterema różnymi sposobami jednocześnie rodzaj aerozolu można określać poprzez weryfikację charakterystyk. Tym sposobem można stwierdzić obecność takiego środowiska jak para wodna czy mgła. • podobną konfigurację detektorów zastosowano w czujkach opisanych w [3]. W czujce oprócz dwóch czujników temperatury zastosowano dwa detektory optyczne rozproszeniowe (dwa nadajniki – jeden odbiornik), z których jeden dokonuje pomiaru tłumienia promieniowania podczerwonego przez aerozol za pomocą rozproszenia „do przodu”, drugi wykorzystuje rozproszenie promieniowania niebieskiego „do tyłu”. Rys. 8. Konfiguracja części optycznej czujki Na rys. 9 pokazano przebieg tłumienia promieniowania rozproszonego przez parę wodną. Wartości tłumienia dla rozproszenia „do przodu” są na poziomie ok. 30%/m. Wartości tłumienia dla rozproszenia „do tyłu” są znacznie wyższe i wynoszą ok. 45%/m. Zmiany tłumienia są bardzo gwałtowne, nie mają charakteru postępującego. Ponadto wobec znaczącego wzrostu temperatury z ok. 20°C do ok. 28°C poziom zagrożenia oceniany przez system decyzyjny czujki jest bardzo niski (linia pomarańczowa, rys. 9). Czujka poddana silnemu oddziaływaniu pary wodnej nie zadeklarowała swojego stanu jako alarm pożarowy. Zjawisko pobudzające detektory czujka zakwalifikowała do zjawisk fałszywych. Inna jest reakcja czujki w przypadku pożaru tlewnego. Taki przypadek pokazano na rys. 10. Na rys. pokazano przebieg tłumienia pro- Rys. 9. Reakcja detektorów czujki na parę wodną [4] partnerzy wydania: wydanie specjalne bezpieczeństwo pożarowe mieniowania rozproszonego przez dym (pożar tlewny). Wartości tłumienia dla rozproszenia „do przodu” zmieniają się od wartości ok. 0,5%/m do 6%/m (do wartości typowej, przy której czujki punktowe rozproszeniowe wykrywają zagrożenie). Wartości tłumienia dla rozproszenia „do tyłu” zmieniają się od ok. 1%/m do ok. 8,5%/m. Zmiany tłumienia nie są gwałtowne, mają charakter ciągły, wstępujący. Dodatkowo wobec nieznacznego wzrostu temperatury z ok. 25°C do ok. 27°C (charakterystyczne dla pożaru bezpłomieniowego) poziom zagrożenia oceniany przez system decyzyjny czujki jest silnie narastający (linia pomarańczowa). Zjawisko pobudzające detektory czujka prawidłowo zidentyfikowała jako pożar. • odmienna konfiguracja układu optycznego została zastosowana w technologii nazwanej Dual Ray [6] [7]. Jak widać na rys. 11 występują tu dwa systemy detekcyjne (dwa nadajniki – jeden odbiornik). Oba wykorzystują zjawisko rozproszenia „do przodu”. Zastosowane długości fal – ok. 0,5 µm dla światła niebieskiego i ok. 0,9 µm dla podczerwieni. Rys. 11. Konfiguracja detektorów promieniowania rozproszonego Zastosowana konfiguracja umożliwia wykrycie małych drobin aerozolu charakterystycznych dla płomieniowych pożarów drewna. System identyfikująco-decyzyjny ma dwa sygnały wykrywające aerozol na podstawie zjawiska rozproszenia. Podobną konstrukcję jak na rys. 11 ma krajowa czujka DUT 6046, z tym że zamiast diody nadawczej w pasmie 470 nm ma diodę emitującą światło w paśmie 400 nm. Zastosowanie krótszej fali skutkuje możliwością wykrycia mniejszych drobin aerozolu (dymu) lub wykrywania takich samych małych drobin (pożary płomieniowe) z większą czułością. Konsekwencją jest bardzo wyrównana czułość czujki na różne rodzaje dymu, potwierdzona wynikami przeprowadzonych testów ogniowych od TF1 do TF9 zgodnie z ISO TS 7240-9. Z przedstawionych przykładów widać wyraźnie, że konstruktorzy czujek dążą do uzyskania dostatecznie dużej liczby danych (dotyczących zjawisk pożarowych, pożaropodobnych i środowiska czujki) do obróbki w systemie identyfikująco-decyzyjnym czujki. Wykorzystując zjawisko rozpraszania , można uzyskać do czterech sygnałów, zależnych od wielkości drobin mierzonego aerozolu, pozwalających dość dokładnie zidentyfikować oceniane zjawisko. W przeciwieństwie do systemów wielosensorowych (multidetektorowych) te różne sygnały są uzyskiwane praktycznie z jednego układu pomiarowego. Wykorzystanie zjawiska pochłaniania promieniowania W większości produkowanych obecnie czujek wykorzystujących zjawisko pochłaniania światła (czyli liniowych czujek na światło przechodzące) kryterium wykrycia pożaru stanowi tłumienie bądź tłumienie i zmodulowanie (na skutek zmian temperatury nad ogniskiem pożaru) promieniowania podczerwonego, biegnącego między nadajnikiem a odbiornikiem. Detektorem jest pojedyncza fotodioda znajdująca się w ognisku prostego układu optycznego. Podstawowe problemy z zastosowaniem czujki liniowej dymu to przede wszystkim: • kłopotliwe osiowanie układu optycznego czujki, • możliwość wystąpienia „fałszywych alarmów” powodowanych ruchem ścian budynku -, wynika to z zastosowania nieruchomej pojedynczej diody odbiorczej, umieszczonej w ognisku soczewki, • możliwość znieczulenia w przypadku występowania odbicia części promieniowania od ścian i stropów. Rys. 10. Reakcja detektorów czujki na pożar tlewny [5] 9 Rys. 12. Zasada działania czujki liniowej dwupasmowej Rys. 13. Reakcja układu pomiarowego na dym [10] Istnieją rozwiązania eliminujące poszczególne wady czujki. Doskonałym przykładem rozwiązania ułatwiającego prawidłowe rozmieszczenie reflektora pryzmowego (lustra) jest zastosowanie w czujce DOP-6001 [8] precyzyjnego lasera, wskazującego miejsce mocowania go. Ta sama czujka ma inną, bardzo cenną z punktu widzenia instalatora właściwość – automatycznego doboru mocy promieniowania w zależności od odległości między czujką a reflektorem. Odrębnym zagadnieniem jest możliwość budowy czujki liniowej, której właściwości pozwalałyby na identyfikację (przynajmniej częściową) rodzaju drobin tłumiących promieniowanie między nadajnikiem a odbiornikiem. W takim przypadku system decyzyjny na podstawie analizy sygnałów z detektora mógłby eliminować pewne grupy fałszywych alarmów. W najnowszych rozwiązaniach konstrukcyjnych wykorzystano różnice tłumienia w danym ośrodku promieniowania o dwóch różnych długościach. Wynikają one z tego, że współczynnik absorpcji zależy od długości fali emitowanego promieniowania. Duże drobiny pyłu, kurzu (w stosunku do długości fali) silnie tłumią promieniowanie w pasmach: podczerwieni 0,9 µm, niebieskim 0,45 µm, w paśmie UV 350 ... 375 nm. Małe drobiny dymu natomiast (szczególnie towarzyszące pożarom płomieniowym) w różnym stopniu tłumią promieniowanie w przytoczonych pasmach. Zjawiska te zilustrowano na rys. 12. Przeszkoda materialna spowoduje alarm uszkodzeniowy. Wykorzystując to zjawisko partnerzy wydania: Rys. 14. Brak reakcji czujki na krople deszczu i ruchy ścian budynku [10]. oraz przyjmując jako jedno z kryteriów alarmu nie wartość tłumienia (jak w czujkach jednopasmowych), ale różnicę w tłumieniu, można uzyskać odporność czujki na pewną grupę zjawisk pożaropodobnych. Podana zasada działania została zastosowana w wysoko zaawansowanej konstrukcyjnie czujce opisanej w [9]. Silniejsze pochłanianie w pasmie UV niż w IR stanowi kryterium alarmu pożarowego. Nowością, oprócz wykorzystania do detekcji pożaru dwóch pasm promieniowania, jest zastosowanie jako detektora matrycy CMOS. Jak widać na rys. 14 zmiana pochylenia o ±4° ścian z umieszczonymi na nich częściami składowymi czujki powoduje praktycznie takie same zmiany tłumienia obu pasm. Wynika to z tego, że detektorem jest matryca CMOS. W przeciwieństwie do czujek z pojedynczą diodą odbiorczą, w których utrata osiowości może spowodować przemieszczenie się ogniska układu optycznego poza strukturę czułą na światło, w czujce plamka przemieszcza się w ramach matrycy, której warstwy są czułe odpowiednio na pasmo IR i UV. Nie powoduje to silnych zmian sygnału użytecznego. Duże krople deszczu praktycznie w jednakowym stopniu tłumią oba pasma promieniowania. Kryterium alarmu pożarowego ani uszkodzeniowego nie zostało przekroczone. Dzięki zastosowaniu matrycy CMOS jeden odbiornik może współpracować z kilkoma nadajnikami obu pasm promieniowania, które mogą być rozmieszczone praktycznie dowolnie w nadzorowanej przestrzeni. To następ- na cecha czujki wyraźnie ją odróżniająca od pozostałych czujek liniowych, nadzorujących przestrzeń warstwowo. Matryca jest także wykorzystywana w czasie montażu i serwisowania jako element kamery, umożliwiając identyfikowanie na ekranie miejsc rozmieszczenia nadajników. Wykonuje się próby zastosowania zjawiska pochłaniania promieniowania przez drobiny dymu nie tylko w systemach liniowych, ale również w czujkach punktowych. Ze względu na małe wymiary czujki punktowej wartość tłumienia na drodze 25 ... 50 mm jest na tyle mała, że uzyskiwana czułość tak skonstruowanej czujki nie jest dostateczna. Rozwiązanie opisane w [11] eliminuje powyższy niedostatek. Fotodetektor Rys. 15. Wydłużenie ścieżki tłumienia z wykorzystaniem pryzmatów Uzyskano wyrównaną czułość czujki na dym w czasie wykonywania serii pożarów testowych zgodnych z EN 54. Wykrywanie gazu Podstawowym warunkiem wykrycia pożaru przez pożarowe czujki dymu – punktowe, 10 wydanie specjalne bezpieczeństwo pożarowe liniowe, jonizacyjne i optyczne – jest przemieszczenie dymu od źródła pożaru do czujki. Następuje ono przede wszystkim w wyniku zjawiska unoszenia (konwekcji). Gorące powietrze wraz ze spalinami jest wypierane przez chłodne masy powietrza znajdujące się wokół płonącego paliwa. Jeśli nie ma zakłócającej ten ruch wentylacji, dym rozprzestrzenia się w kierunku stropu w formie odwróconego stożka, a następnie przesuwa się pod stropem do miejsc, gdzie zgodnie z zasadami projektowania powinny być rozmieszczane czujki. W przypadku początkowej fazy pożaru, gdy ilość emitowanego ciepła jest bardzo mała, a więc gdy zachodzi zjawisko tlenia (ewentualnie rozkładu termicznego), dym przemieszcza się powoli ku górze. Są przypadki, że systemy o najwyższej czułości (D = 0,001%/m) wymagają wręcz specjalnego wymuszonego ruchu powietrza, aby wyjątkowo powoli wytwarzany dym mógł dotrzeć do ich ustroju pomiarowego. W przeciwieństwie do czujek dymu, wymagających przemieszczania dymu pod wpływem ciepła pożaru, czujki gazu działają na innej zasadzie. Tlenek węgla, wytwarzany we wczesnej fazie pożaru bez dostępu powietrza, rozprzestrzenia się, wykorzystując zjawisko dyfuzji. Przykładowo zjawisko schładzania przysufitowej warstwy powietrza nie przeszkadza w wykryciu pożaru na zasadzie detekcji gazu. W tabeli podano wartości koncentracji gazów dla różnych pożarów testowych (pomieszczenie o wymiarach 6 m x 9 m x 4 m) [12]. Pożar testowy CO [ppm] CO2 [ppm] NO2 [ppm] TF1 230 TF2 50 350 0,14 TF3 300 600 0,04 TF4 15 1500 0,5 TF5 15 2100 0,3 TF6 5 2000 1,7 Rys. 16. Zasada działania komórki elektrochemicznej Tlenek węgla CO dyfunduje poprzez plastikową membranę i jest utleniany na anodzie pokrytej platyną (katalizator) zgodnie z wyrażeniem: 2CO +2H2 O –> 2CO2 +4H+ +4eZ kolei na katodzie tlen z powietrza jest redukowany zgodnie z regułą: 2O2 +4H+ +4e- –> 2H2 O Jony (H+) poprzez elektrolit docierają do katody będącej elektrodą zliczającą, natomiast elektrony (e-) docierają do tej elektrody poprzez zamknięty obwód zewnętrzny (w naszym przypadku mikroamperomierzem). Kombinacja prądu jonowego oraz elektronowego jest proporcjonalna do koncentracji CO. Czułość komórki elektrochemicznej jest na poziomie 0,1 μA/ ppm CO. Do wykrywania CO w czujkach pożarowych są stosowane także bardziej wyrafinowane rozwiązania wykorzystujące komórki trzyelektrodowe. Dzięki temu można uzyskać wyższe rozdzielczości, szybsze czasy odpowiedzi (mniejszą stałą czasową) i krótki czas stabilizacji po włączeniu zasilania. 1,6 Z analizy tabeli wynika, że zawartość CO oraz CO2 w spalinach może być znacząca i w związku z tym zasadne jest, aby detekcji pożaru dokonywać poprzez wykrywanie tych i innych składników spalin. Spośród wielu czujników gazowych (półprzewodnikowe, elektrochemiczne, termokatalityczne i inne) w najnowszych rozwiązaniach czujek dymu są stosowane jedynie komórki elektrochemiczne. Budowa komórki jest prosta. Zasadniczo składa się z plastikowej półprzepuszczalnej porowatej membrany i dwóch elektrod zanurzonych w elektrolicie (kwas). partnerzy wydania: • dobra stabilność długoterminowa, • ograniczenie „żywotności” komórek w przypadku pracy w atmosferze o bardzo małej wilgotności, • bardzo duży rozrzut parametrów miedzy poszczególnymi egzemplarzami, co wymusza selekcję oraz kompensację różnic w pamięci kontrolera. Detektory CO są zwykle wykorzystywane w wielosensorowych (multidetektorowych) czujkach dymu. Podstawowe właściwości komórek elektrochemicznych: • czujnik elektrochemiczny działa selektywnie w przeciwieństwie do czujników półprzewodnikowych oraz temperaturowych (pellistorów), • umożliwiają wykrywanie gazów w małych koncentracjach, • czas eksploatacji od roku do pięciu lat, mają więc krótki czas „życia”, • jak dla wszystkich urządzeń elektrochemicznych występuje silna zależność sygnału od temperatury – jej wpływ może być kompensowany elektronicznie, • ograniczony zakres temperatur pracy –10°C ... +40°C. Ta właściwość jest często widoczna w katalogach czujek. Czujka optyczna rozproszeniowa przeważnie ma zakres temperatur pracy –20°C ... +55°C. Jednak często czujka optyczna tego samego szeregu, uzupełniona o komórkę elektrochemiczną, ma zakres temperatur pracy –10°C ... +50°C, • pomiary stężenia nie zależą od wilgotności powietrza, Multidetektory wykorzystujące funkcje algebraiczne i techniki sztucznej inteligencji będą tematem kolejnej części artykułu, która ukaże się na łamach nr 6/2014. Literatura [1] PN-EN 54-7:2004 Systemy sygnalizacji pożarowej. Czujki dymu. Czujki punktowe działające z wykorzystaniem światła rozproszonego, światła przechodzącego oraz jonizacji. [2] A. Riemer, H. Politze, T. Krippendorf Novar Gmb HAUBE 04 .13 Internationale Konferenz Uber Automatische Brandentdeckung PROCEEDING 14-16 September 2004 in Duisburg. [3] Siemens OOH740, OOHC740 Automatic fire detectors. Technical Manual. A6V10305793 - 09.11.2011 [4] Wydruk z komory testowej dla czujki OOH740 firmy Siemens para_120417_114410 - 27.08.2012. [5] Wydruk z komory testowej dla czujki OOH740 firmy Siemens smol_120417_133047 - 27.08.2012. [6] Kostecki K., BOSCH Innowacyjne czujki z technologią Dual Ray, „Zabezpieczenia” nr 6/2010. [7] Bosch Informacja techniczna. Systemy sygnalizacji pożaru FAP-420/FAH-420. Automatyczne czujki pożarowe do sieci LSN improved. 2010 T6281372427/Cur:pl-PL, V5, 28 Jul 2010. [8] Polon-Alfa, Instrukcja instalowania i konserwacji IKE343-001. [9] Linear Smoke Detector OSID ESSER by Honeywell D800000.G0 02/2011. [10] Obłój A., Wykrywanie pożaru w dużych przestrzeniach, czyli czujki liniowe przyszłości. nr 2/2012. [11] Meenakshi Gupta, Ravi Shankar, R K Rajora and J C Kapoor. Centre for Fire, Explosives & Environment Safety. Delhi - 110054. Internationale Konferenz Uber Automatische Brandentdeckung PROCEEDING 14-16 September 2004 in Duisburg, Germany, str. 700. [12] Linden O. Messungen im VdS Brandraum. BUGH Wuppertal, 10/98. [13] Advanced Fire Detection Using Multi-signature Alarm Algorithms Daniel T.Gottuk, Michelle, J. Peatross, Richard J. Roby, and Craig L. Beyler Hughes Associates, Inc, Baltimore, Maryland USA. [14] www.ai.c-labtech.net/sn/pod_prakt.html [15] Hertz J., Krogh A., Palmer R., Wstęp do teorii obliczeń neuronowych, WNT, Warszawa 1995. [16] Ciszewski J., Elementy systemu sygnalizacji pożarowej. Optyczne czujki dymu. „Ochrona Mienia i Informacji” nr 6/2007. [17] Ciszewski J., Elementy systemu sygnalizacji pożarowej. Optyczna czujka liniowa. „Ochrona Mienia i Informacji” nr 4/2008. 12 wydanie specjalne bezpieczeństwo pożarowe Grzegorz Ćwiek Schrack Seconet Polska ul. Domaniewska 44a, bud. Platinium V, 02-672 Warszawa tel. 22 33 00 620 - 623 fax. 22 33 00 624 warszawa@ schrack-seconet.pl www.schrack-seconet.pl Owocne cztery pory roku w Schrack Seconet W zakresie innowacji w Schrack Seconet dzieje się wyjątkowo dużo. Wdrożenia nowych produktów są planowane już na jesień tego roku oraz zimę i wiosnę 2015 r. partnerzy wydania: Przed wielu laty wakacje były czasem odpoczynku i spowolnienia w działalności niemal całego rynku systemów bezpieczeństwa. Latem trudno było rozmawiać o nowościach w branży, bo te były prezentowane na imprezach targowych wczesną wiosną – w kraju lub późną jesienią – za granicą. Pozostały czas przeznaczaliśmy na codzienną pracę i mało kto na co dzień interesował się kierunkami rozwoju rynku. Od kilku lat sytuacja wygląda zgoła inaczej. Firma Schrack Seconet Polska już od dawna jest zaangażowana w kilka bardzo poważnych projektów rozwojowych, zarówno w kraju, jak i we współpracy z firmą macierzystą w Austrii. Obie ścieżki rozwoju są ze sobą spójne i w perspektywie mają przynieść synergiczny efekt w postaci kompleksowego zestawu najwyższej jakości narzędzi służących zapewnieniu bezpieczeństwa pożarowego różnego rodzaju obiektom, zgodnie z wymaganiami międzynarodowymi i krajowymi. Niezależnie od pory roku liczba nowych rozwiązań i zagadnień, którymi się zajmujemy, jest coraz większa, a o efekcie „wakacji” nie myślimy już teraz inaczej niż w kategoriach dawnej, prawie zapomnianej historii. Właści- 13 wie to podczas wakacji powstaje i jest wdrażanych najwięcej nowych idei rozwoju firmy czy poszczególnych produktów. Ładna pogoda dodaje energii tak bardzo potrzebnej do pracy kreatywnej i myślenia w stylu out of the box. Efektem są wdrożenia nowych produktów, planowane na jesień tego roku i zimę oraz wiosnę roku 2015. Tak zwany rollout-plan obejmuje co prawda rozwój produktów na pięć do dziesięciu lat naprzód, ale skupimy się na krótszym okresie. Inaczej przez najbliższe lata nie moglibyśmy co kilka tygodni zaskakiwać rynku, a lubimy to robić... Wyższa jakość i sprawniejsza organizacja działalności 2014/2015 Jesienią zintensyfikujemy wdrażany pilotażowo i od kilkunastu miesięcy stopniowo rozwijany program jakościowy Schrack Seconet. Oznacza to jeszcze lepszy kontakt producenta z rynkiem, użytkownikami systemów oraz partnerami. Doskonałym rozwiązaniem w komunikacji między systemem a użytkownikiem są wdrażane przez nas obecnie kolejne, nowe narzędzia zdalnego dostępu do systemu (przebadane pod kątem bezpieczeństwa w sieci oraz niezawodności działania), a także pakiet oprogramowania mobilnego. Dzięki niemu zarówno użytkownik, jak i serwisant mogą być informowani o stanie systemu w czasie rzeczywistym, a także prowadzić lub koordynować akcję serwisową. Tak unikatowe rozwiązanie na rynku da użytkownikowi – w sposób ciągły i niezależny od firmy serwisującej – szansę nadzorowania stanu pracy swoich urządzeń i weryfikowania ich zachowania na co dzień. Wysoka jakość to nie tylko sprawne urządzenia. Ważną kwestią jest także tzw. czynnik ludzki. Z tego właśnie względu dokonamy również oceny i ponownej kwalifikacji współpracujących z nami partnerów. Obecnie każda z grup partnerskich (Partnerzy Handlowi, Autoryzowani i Autoryzowani – Wiodący) podlega co dwa lata audytowi i ocenie pod względem spełnienia wymogów producenta co do jakości działalności w grupie partnerów w Polsce. Firmy bardzo chętnie poddają się weryfikacji producenta, ponieważ pomaga to w codziennej działalności na rynku. Wczesną wiosną przyszłego roku z pewnością opublikujemy dane firm w każdej z grup. Obecnie na naszej stronie internetowej można znaleźć nie tylko nazwy współpracujących z producentem firm, ale także sprawdzić aktualność certyfikatów zarówno dla przedsiębiorstwa, jak i wydanych dla poszczególnych inżynierów, wdrażających systemy w Polsce. Latem w organizacji Schrack Seconet Polska pojawiło się nowe biuro regionalne w Krakowie. Dyrektorem i jednocześnie odpowie- partnerzy wydania: dzialnym za kluczowe kontakty w regionie został Jacek Figarski. Spodziewamy się wielu imprez szkoleniowych i prezentacji osiągnięć biura w Krakowie. Szkolenia, warsztaty, prezentacje Najbardziej znaną, organizowaną przez nas w Polsce imprezą o charakterze edukacyjnym jest już trzecia edycja dwudniowych Ogólnopolskich Dni Zintegrowanych Systemów Bezpieczeństwa. W spotkaniu tym uczestniczy co roku ponad 450 osób. To najbardziej merytoryczna i zorientowana na aspekty praktyczne impreza szkoleniowa w branży. Odbycie szkoleń obejmujących cały zakres oferty produktowej Schrack Seconet jest możliwe w biurze warszawskim i oddziałach lokalnych. Firma posiada mocne zaplecze wsparcia technicznego i wysoko wykwalifikowanych specjalistów. Zakres prowadzonych przez Schrack Seconet szkoleń powiększa się każdego roku. Kadra szkoleniowa firmy zaprasza do współpracy specjalistów innych dziedzin pokrewnych, a także reprezentantów współpracujących z nami firm, uczelni wyższych itp. Ważnym wydarzeniem, przy okazji procesu recertyfikacji firm partnerskich, jest obligatoryjne doszkolenie specjalistów w zakresie nowości sprzętowych i programowych. Dzięki temu użytkownicy systemów mają pewność, że specjaliści uruchamiający systemy produkcji Schrack Seconet mają aktualną wiedzę i posługują się najnowszym oprogramowaniem narzędziowym. Nowości produktowe W zakresie innowacji produktowych dzieje się wyjątkowo dużo. Jednym z ważniejszych wydarzeń jest zapowiadane od dawna wprowadzenie nowego oprogramowania konfiguracyjnego do central Integral IP, tym razem w wersji 8.X. Aplikacja Configurator będzie zaprezentowana jako nowe narzędzie, wraz ze wspierającymi ją zdjęciami urządzeń (przy programowaniu) oraz jeszcze wygodniejszym interfejsem użytkownika, opartym na zestawie okien dialogowych. Oprogramowanie narzędziowe Schrack Seconet (Application Center) stanowi dzisiaj sztandarowy wyróżnik systemu Integral IP na tle produktów konkurencyjnych. W wersji 8.X system będzie pozwalał nie tylko na tworzenie wysoko zaawansowanych zależności logicznych między jego elementami – dodatkowo specjalna funkcja testowania definicji Boole’a umożliwi tworzenie symulacji zadziałania układów wejścia/wyjścia oraz współpracy urządzeń zaangażowanych w scenariusz pożarowy. Testowanie stanów logicznych urządzeń, ustawionych czasów opóźnień i wyzwolenia jest niezwykle pomocnym zestawem cech nowego oprogramowania Integral IP. Zimą 2015 r. udostęp- nimy polską wersję językową tego pakietu oprogramowania. Ciekawym elementem, wymaganym przez wielu inwestorów np. w obiektach handlowych, jest nowe gniazdo czujki CUBUS MTD 533X z wbudowanym pierścieniem sygnalizującym jej zadziałanie. Pozwala zaobserwować zadziałanie czujki pożarowej z dużej odległości, niezależnie od kąta patrzenia obserwatora. Użytkowników z pewnością zainteresują także nowe liniowe czujki ciepła – w wersji z kablem sensorycznym i układem hydraulicznym, a także system zasysający do mniejszych obiektów (kolejna wersja systemu ASD535). Wczesną wiosną 2015 r. wprowadzimy też kolejne elementy certyfikowanego zintegrowanego systemu bezpieczeństwa. Już podczas naszej październikowej imprezy w 2013 r. zaprezentowaliśmy prototyp zaawansowanego sterownika o roboczej nazwie ST-C stosowanego do sterowania i zarządzania urządzeniami ppoż. oraz integracji innych systemów. W tym roku, również podczas Ogólnopolskich Dni zaprezentujemy wersje uproszczoną oraz rozbudowaną o kolejne elementy systemu z towarzyszącym osprzętem. Prezentowany system będą tworzyć: platforma informatyczna do zarządzania bezpieczeństwem pożarowym oraz jej rozbudowana wersja przeznaczona do integracji systemów bezpieczeństwa; sterowniki urządzeń technicznych i ppoż. (w różnych wersjach) oraz centrale sygnalizacji pożarowej Integral IP (w różnych wersjach), będące jednocześnie centralami sterującymi urządzeniami przeciwpożarowymi: Integral IP MX, Integral IP CX, Integral IP BX. Elementy tego kompleksowego centrum bezpieczeństwa pożarowego są dowolnie programowane i realizują funkcje bezpieczeństwa zgodnie z przyjętymi założeniami i scenariuszem pożarowym zabezpieczanego obiektu. Współpracują przy tym bezpośrednio (certyfikowane połączenie cyfrowe) z redundantnym systemem wykrywania zagrożeń i sterowania Integral IP. Konfiguracja i zakres funkcji integracji (sterowanie, nadzorowanie, zarządzanie) mogą być programowane oddzielnie dla każdego z elementów składowych systemu (centrale, sterowniki, platforma informatyczna) i dostosowywane do indywidualnych, bardzo rozbudowanych wymagań bezpieczeństwa dla każdego rodzaju obiektu. Wprowadzenie do oferty takich elementów systemu będzie przełomem na rynku sygnalizacji pożarowej. Dzięki temu kierunkowi rozwoju Schrack Seconet będzie jedynym producentem na rynku oferującym nie tylko najwyższej jakości system wykrywania zagrożeń, ale także sterowania oraz nadzorowania elementów automatyki pożarowej. 14 wydanie specjalne bezpieczeństwo pożarowe Polon-Alfa [email protected] www.polon-alfa.pl POLON 6000 Przełomowa koncepcja centrali sygnalizacji pożarowej o rozproszonej architekturze Elementy współpracujące w systemie z centralą W numerze 2/2014 omówiono ogólną filozofię najnowszego systemu sygnalizacji pożarowej POLON 6000 oraz moduły funkcjonalne centrali. Poniżej przedstawiono elementy systemu POLON 6000 pracujące w pętlach dozorowych centrali: najnowsze czujki, sygnalizatory i elementy kontrolno-sterujące. POLON 6000 to najnowszy i najnowocześniejszy system sygnalizacji pożarowej Polon-Alfa. Jego innowacyjność dała impuls do opracowania nowych elementów (liniowych) instalowanych w pętlach dozorowych centrali: czujek, sygnalizatorów i elementów wejścia-wyjścia, znacznie poszerzających możliwości funkcjonalne systemu: detekcyjne, alarmowe oraz kontrolno-sterujące. Nowy szereg urządzeń liniowych, przypisanych do systemu POLON 6000, jest sygnowany partnerzy wydania: ogólnym oznaczeniem 6000. Ich wspólnymi cechami są m.in. dodane funkcje wewnętrznej pamięci zdarzeń (od tego momentu oprócz pamiętnika zdarzeń zaimplementowanego w samej centrali będzie też dostępna pamięć zdarzeń zapisywana w każdym pojedynczym elemencie) i funkcja łatwej lokalizacji elementu w pętli (w przypadku czujek aktywowana magnesem, który wystarczy przyłożyć do obudowy; dla pozostałych elementów za pomocą przycisków wbudowanych w element). Oprócz elementów nowego szeregu 6000 w centralach POLON 6000 będzie można użyć te z szeregu 4000, w których zaimplementowano nowe oprogramowanie (informacja o kompatybilnych elementach serii 4000 w rozdziale na końcu artykułu). Komunikacja między centralą systemu POLON 6000 a elementami odbywa się za pośrednictwem adresowalnej, dwuprzewodowej pętli dozorowej. Unikatowy, w pełni cyfrowy protokół komunikacyjny umożliwia przekazywanie 15 dowolnych informacji z centrali do elementu i z elementu do centrali, np. ocenę stanu otoczenia (zadymienia, temperatury), tendencję jego zmiany oraz aktualną wartość analogową parametru pożarowego. Mikroprocesor sterujący pracą elementów kontroluje poprawność działania ich podstawowych układów i w razie stwierdzenia nieprawidłowości przekazuje stosowne informacje do centrali. Wszystkie elementy mają wbudowane izolatory zwarć. Programowanie adresów w elementach i wybranych trybów pracy odbywa się z centrali. Ze względu na małe prądy dozorowania elementów (np. w czujkach punktowych 150 μA, w liniowej 300 μA) w pętlach dozorowych może pracować ich bardzo duża liczba. DTC-6046 – wielosensorowa czujka dymu, ciepła i tlenku węgla Czujka dymu, ciepła i tlenku węgla DTC-6046 wykrywa początkowe stadium pożaru, poczynając od bezpłomieniowego, podczas którego najpierw może pojawić się dym i tlenek węgla, a następnie wzrosnąć temperatura. Nadaje się do ochrony ludzi, a więc pomieszczeń, w których całodobowo przebywają ludzie: hotele, domy pomocy społecznej, internaty itp. Czujka charakteryzuje się znaczną odpornością na wpływy środowiska, np. ruch powietrza i zmiany ciśnienia. Zastosowanie podwójnego układu detekcji dymu oraz podwójnego układu detekcji ciepła zapewnia podwyższoną odporność na fałszywe alarmy spowodowane np. przez parę wodną i pył, zachowując jednocześnie małe rozmiary i wysoką estetykę czujki. DTC-6046 Czujkę można programować na wiele trybów działania, które umożliwiają użytkownikowi optymalne jej dostosowanie do pracy w określonym środowisku, np. można ustawić działanie współzależne sensorów (dwóch dymu IR i UV, dwóch ciepła i sensora CO), niezależne poszczególnych sensorów, sumę dowolnych sensorów oraz działanie w koincydencji przynajmniej dwóch sensorów. Czujka DTC-6046 wykrywa wszystkie pożary testowe od TF1 do TF9. DUT-6046 – wielosensorowa czujka dymu i ciepła Czujka dymu i ciepła DUT-6046 wykrywa początkowe stadium rozwoju pożaru, podczas którego pojawia się dym i (lub) następuje wzrost temperatury. Charakteryzuje się znacz- partnerzy wydania: ną odpornością na warunki środowiskowe – ruch powietrza i zmiany ciśnienia. Podwójny układu detekcji dymu (w zakresie IR i UV) oraz podwójny układu detekcji ciepła zapewniają podwyższoną odporność na fałszywe alarmy spowodowane np. przez parę wodną i pył. Jest to czujka powszechnego zastosowania. DUT-6046 Czujka ma cztery podstawowe tryby pracy, które umożliwiają użytkownikowi optymalne dopasowanie jej do pracy w określonym środowisku: • współzależna praca dwóch detektorów dymu i dwóch ciepła, • współzależna praca dwóch detektorów dymu, • praca jako czujka ciepła w klasie A1R, • niezależna praca dwóch detektorów dymu i ciepła. Czujka DUT-6046 jest zdolna wykrywać wszystkie pożary testowe od TF1 do TF9. TUN-6046 – uniwersalna czujka ciepła Czujka ciepła TUN-6046 jest przeznaczona do wykrywania zagrożenia pożarowego w pomieszczeniach, w których w pierwszej fazie może rozwinąć się pożar płomieniowy i nastąpić szybki przyrost temperatury lub temperatura może przekroczyć określony niebezpieczny poziom. Ma zastosowanie tam, gdzie nie mogą być stosowane czujki dymu, np. ze względu na duże zapylenie lub występują zjawiska pożaropodobne, m.in. dym od przypalenia potraw w kuchni. TUN-6046 jest czujką uniwersalną, którą można z poziomu centrali programować na działanie nadmiarowe lub różniczkowo-nadmiarowe, a także zmieniać jej klasę, dostosowując ją do konkretnych warunków pracy (minimalna i maksymalna temperatura) panujących w zabezpieczanym pomieszczeniu podczas ich użytkowania. Możliwy jest wybór jednej z ośmiu klas: A1, A2, B, A2S, BS, A1R, A2R lub BR zgodnie z polską normą PN-EN 54-5. DOP-6001 – adresowalna liniowa czujka dymu Czujka dymu DOP-6001 jest przeznaczona do wykrywania dymu powstającego w najwcześniejszym stadium rozwoju pożaru. Nadaje się zwłaszcza do ochrony pomieszczeń dużych, w których należałoby zastosować dużą liczbę punktowych czujek dymu, lub ze względu na strop (np. zabytkowy) umieszczenie czujek punktowych byłoby niewska- zane. Pracuje na liniach/pętlach dozorowych central systemu POLON 6000 oraz na liniach central POLON 4000. Czujka znajduje się w sprzedaży już od lutego 2012 r. i cieszy się wśród instalatorów niesłabnącą popularnością. Czujka DOP-6001 ma wbudowane układy automatycznej kompensacji zabrudzenia własnego układu optycznego i kompensacji wpływu warunków otoczenia powodujące, iż zachowuje stałą czułość i zdolność do wykrywania zagrożenia pożarowego w długim czasie. Przy pewnym poziomie zabrudzenia zgłasza stan uszkodzenia, oznaczający konieczność podjęcia prac serwisowych i jej oczyszczenia. Czujki mają zintegrowany nadajnik i odbiornik w jednej obudowie i współpracują z umieszczonym naprzeciwko reflektorem pryzmowym lub zespołem reflektorów. DOP-6001 Wybrane parametry: Zasięg pracy z reflektorem E39 - R8 Zasięg pracy z zespołem reflektorów Progi czułości (do wyboru) Temperatura pracy Liczba czujek w pętli adresowalnej Wymiary czujki 5 ... 50 m 50 ... 100 m 18%, 30%, 50% -25°C ... 55°C do 64 128 x 79 x 84 mm Adresowalne elementy kontrolno-sterujące szeregu EKS-6000 Elementy kontrolno-sterujące (tzw. elementy wejścia-wyjścia) szeregu EKS-6000 są przeznaczone do uruchamiania za pośrednictwem styków przekaźników na sygnał z centrali urządzeń przeciwpożarowych i alarmowych. Umożliwiają kontrolowanie sprawności sterowanych urządzeń i poprawności ich zadziałania po wysterowaniu. Mogą też kontrolować stany dowolnych urządzeń, niezwiązanych z ich wysterowaniem. Elementy kontrolno-sterujące szeregu EKS6000 są dostępne w następujących odmianach konfiguracyjnych: • EKS-6040 wyposażony w cztery niskonapięciowe wejścia kontrolne, • EKS-6004 wyposażony w cztery wyjścia sterujące przekaźnikowe, 16 wydanie specjalne bezpieczeństwo pożarowe • EKS-6022 wyposażony w dwa wejścia niskonapięciowe i 2 wyjścia, • EKS-6044 wyposażony w 4 wejścia niskonapięciowe i 4 wyjścia, • EKS-6202 wyposażony w 2 wejścia wysokonapięciowe i 2 wyjścia, • EKS-6400 wyposażony w 4 wejścia wysokonapięciowe. Elementy szeregu EKS-6000 mogą pracować wyłącznie w adresowalnych liniach/pętlach dozorowych central sygnalizacji pożarowej systemu POLON 6000. Ich działanie może być programowane i polega na wyborze: • rodzaju pracy wyjścia sterującego (wyłączone, wysterowanie ciągłe, impulsowe, cykliczne, cykliczne skończone), • możliwości nadzorowania ciągłości przewodu podłączonego do wyjścia sterującego (kontrola wyłączona, włączona), • stanu bezpiecznego wyjścia sterującego – funkcja fail safe (stan bez zmiany, wyjście niewysterowane, wysterowane), • funkcji, jaką spełnia wejście (kontrolne, alarmowe), • sposobu działania wejścia niskonapięciowego (NO, NC) lub wejścia wysokonapięciowego (napięcie – dozór, brak napięcia – aktywny), • czasów: opóźnienia wysterowania, wysterowania, opóźnienia kasowania, kasowania. EKS-6000 Wybrane parametry: Obciążalność styków przekaźnika NO/NC Napięcie zasilania sterowanego urządzenia Opóźnienie zadziałania przekaźnika 2 A/250 V AC 6 ... 220 V DC, 230 VAC maks. 1270 s zmiany, Stan bezpieczny wyjścia bez sterującego wysterowany, niewysterowany Temperatura pracy -40°C ... 85°C Szczelność obudowy IP 66 Adresowalne sygnalizatory tonowe i tonowo-głosowe szeregu SAW-6000 Adresowalne sygnalizatory akustyczne SAW-6000 są przeznaczone do akustycznego sygnalizowania pożaru wewnątrz partnerzy wydania: brać spośród 16 standardowych sekwencji ostrzegawczych, a także indywidualnie zaprogramować własne sekwencje za pomocą dedykowanego oprogramowania. Jeżeli komunikat głosowy nie zostanie ustawiony, sekwencja będzie się składała tylko z sygnału ostrzegawczego. Sygnalizator SAW-6001 nie ma możliwości programowania głosowych sekwencji ostrzegawczych. SAW-6000 Wybrane parametry: Napięcie pracy z linii dozorowej Napięcie pracy z zasilacza zewnętrznego Czas pracy z baterii 6LR61: - w stanie dozorowania - w stanie sygnalizowania Poziom natężenia dźwięku Temperatura pracy Wymiary (z gniazdem) 16,5 ... 24,6 V 9,6 ... 30,0 V 2 do 5 lat min 3h do 103 dB -25°C ... 55°C Ø 115 x 70 mm pomieszczeń w sposób tonowy (SAW-6001) lub tonowo-głosowy (SAW-6006). Mogą pracować wyłącznie w adresowalnych liniach/pętlach dozorowych central sygnalizacji pożarowej systemów POLON 6000 i POLON 4000. Są załączane na polecenie wysyłane przez centralę po spełnieniu zaprogramowanych kryteriów zadziałania, np. po wykryciu pożaru w wybranej strefie dozorowej, alarmu ogólnego w centrali itp. Sygnalizatory SAW-6000 do poprawnej pracy wymagają jednoczesnej obecności dwóch napięć zasilania: - z linii dozorowej, - z wewnętrznej baterii alkalicznej 6LR61 lub zewnętrznego zasilacza. Obecność źródeł zasilania jest kontrolowana, a ich niesprawność – sygnalizowana przez współpracującą centralę i żółte diody LED w sygnalizatorach. Poziom emitowanego dźwięku nie zmienia się w zależności od sposobu jego zasilania. Istnieje możliwość wyboru jednego z trzech poziomów głośności sygnalizatorów. Kodowanie adresu sygnalizatorów odbywa się automatycznie z centrali: kod adresowy jest zapisywany w ich nieulotnej pamięci. Sygnalizatory są wyposażone w wewnętrzne izolatory zwarć. Sygnalizator SAW-6006 w stanie alarmowania odtwarza jedną z sekwencji ostrzegawczych (sygnał ostrzegawczy – cisza – komunikat głosowy – cisza) wybranych podczas konfigurowania oraz cyklicznie miga czerwonymi diodami LED. Można wy- Pozostałe elementy w systemie POLON 6000 Oprócz opisanych najnowszych elementów w systemie POLON 6000 będzie również pracowała część elementów liniowych szeregu 4000, wyposażonych w najnowsze oprogramowanie dedykowane do współpracy z centralami POLON 6000 w protokole 6000. Elementy te wyszczególniono w tabeli: Typ elementu Nazwa elementu DOR-4046 optyczna czujka dymu DIO-4046 jonizacyjna czujka dymu DPR-4046 wielosensorowa czujka dymu i płomienia DOT-4046 wielosensorowa czujka dymu i ciepła DUR-4046 uniwersalna czujka dymu DUR-4047 uniwersalna radiowa czujka dymu ACR-4001 adapter czujek radiowych ADC-4001M SAL-4001 ROP-4001M adapter linii konwencjonalnej sygnalizator akustyczny ręczny ostrzegacz pożarowy ostrzegacz pożarowy ROP-4001MH ręczny zewnętrzny Jako element adresowalny linii dozorowej centrali POLON 6000 może pracować, podobnie jak w systemie POLON 4000, uniwersalna centrala sterująca UCS 6000. Będzie możliwe wpięcie do modułów liniowych central POLON 6000 linii dozorowych z dotychczasowymi elementami serii 4000, z zachowaniem takich samych cech funkcjonalnych jak w dotychczasowym systemie POLON 4000. Dzięki temu będzie można łatwo i bezproblemowo rozbudowywać istniejące instalacje, w których do tej pory używano central systemu POLON 4000 (w takiej sytuacji wystarczy przepiąć dotychczasowe linie bez żadnych zmian funkcjonalnych i programowych do nowej centrali POLON 6000). Errata do artykułu z nr. 2/2014 Ostatnie niedokończone zdanie na str. 53 powinno brzmieć: Informacje te mogą być również przekazywane w formie raportów o stanie systemu za pośrednictwem sieci Ethernet. 17 UTC Fire & Security Polska Sp. z o.o. ul. Sadowa 8, 80-771 Gdańsk tel.: (58) 301-38-31, 760-64-80 faks: (58) 301-14-36 www.utcfireandsecurity.com Edwards EST-3 Systemy sygnalizacji pożarowej produkowane przez firmę UTC Fire & Security są dostępne na rynku polskim od wielu lat. Marki takie jak Aritech czy Edwards są znane fachowcom od zabezpieczeń przeciwpożarowych. Firma oferuje zarówno proste systemy konwencjonalne, jak i bardziej zaawansowane systemy adresowalne, umożliwiające pracę wielu central w sieci oraz nadzór tysięcy czujek. Ofertę uzupełniają czujki liniowe, czujki płomienia, systemy zasysające, zasilacze i akcesoria serwisowe. Seria Aritech 2X Czujka liniowa FD310 Czujka zasysajaca FHSD8100 Pożarowa oferta UTC Fire & Security Systemy Aritech Wśród systemów adresowalnych na uwagę zasługują analogowe centrale serii Aritech FP dostępne na rynku od wielu lat. Mają one konstrukcję modułową, co umożliwia ich bezproblemową rozbudowę o dodatkowe moduły pętli, wyjść, wskaźników strefowych LED, kart sieciowych i drukarkę. Umożliwiają nadzór do 8 pętli, na których mogą pracować urządzenia pętlowe jednej z dwóch serii, różniące się obsługiwanym protokołem komunikacyjnym: • seria 2000 – umożliwia zdefiniowanie do 128 adresów na jednej pętli, • seria 950 / 990 – umożliwia zdefiniowanie do 126 adresów na jednej pętli (czujki serii 950 zostały zastąpione nową serią 990, są natomiast oferowane pozostałe urządzenia serii 950). Drugą godną polecenia rodziną central adresowalnych jest seria Aritech 2X. Centrale te są od niedawna produkowane w Polsce w najnowocześniejszej technologii, charakteryzują się prostotą obsługi i programowania. Obsługują do czterech pętli, na których mogą pracować wspomniane wcześniej urządzenia pętlowe, połączenie central w sieć pozwala natomiast zrealizować spójny system obsługujący do 256 pętli. Centrale wyposażono w różne interfejsy do komunikacji i podłączenia urządzeń zewnętrznych (RS232, USB, Ethernet). Są również dostępne opcjonalne moduły; karta wejść/wyjść, wskaźniki strefowe LED, moduły pętli i drukarka, które umożliwiają jej rozbudowę oraz zwiększenie funkcjonalności. partnerzy wydania: System Edwards EST-3 Do największych obiektów, które wymagają złożonych scenariuszy pożarowych, UTC Fire & Security proponuje centrale wielofunkcyjne marki Edwards. System Edwards EST-3, dostępny u autoryzowanych partnerów firmy, pozwala obsłużyć obiekty wielobudynkowe, rozległe. Oprócz detekcji i alarmowania system EST-3 – jako jedyny na rynku – ma także zintegrowany dźwiękowy system ostrzegawczy zgodny z normą EN 5416, co sprawia, że jest on szczególnie przydatny w obiektach wymagających ewakuacji wieloetapowej. System sygnalizacji pożarowej uzupełniają liniowe czujki dymu – konwencjonalne i adresowalne o zasięgu do 50 m oraz do 100 m, w tym najnowsza czujka FD310 ze zintegrowanym laserem ułatwiającym strojenie. Kolejną grupą urządzeń detekcyjnych w ofercie firmy UTC Fire & Security są czujki zasysające. Charakteryzują się wysoką czułością i bardzo dobrze sprawdzają się w pomieszczeniach o ograniczonym dostępie. W skład rodziny czujek zasysających FHSD8000 wchodzą czujniki jedno-, dwu- oraz czterorurowe, o maksymalnej długości pojedynczej rury próbkującej wynoszącej 100 m. Dostępne są modele z panelem obsługi LCD i zintegrowanym modułem komunikacyjnym, umożliwiającym połączenie do 127 jednostek. 18 wydanie specjalne bezpieczeństwo pożarowe Beata Idziak Regionalny Dyrektor Sprzedaży CEE Xtralis UK Ltd [email protected] tel.: +48 608 619 167 www.xtralis.com Wieloliniowe czujki dymu OSID antidotum na kłopoty projektantów i instalatorów Xtralis™ od ponad 25 lat jest czołowym producentem innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie wykrywania dymu, w tym w bardzo wczesnej fazie rozwoju (VESDA, ICAM), gazów (ECO) oraz zagrożenia bezpieczeństwa (ADPRO). Te zaawansowane technologicznie produkty zapewniają niezawodność i precyzję wykrywania zagrożeń. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom rynku, Xtralis opracował cieszącą się dużą popularnością, wieloliniową czujkę dymu OSID® (Open-area Smoke Imaging Detector) – rys.1. Jak działają czujki OSID? Odbiorniki Odbiorniki czujek OSID mają wbudowaną matrycę CMOS, która odpowiada za lokalizację, śledzenie i rejestrację sygnałów emitowanych przez nadajniki. Nadajniki wysyłają indywidualną dla każdego z nich sekwencję impulsów UV i IR, a odbiorniki rejestrują je jako wzorzec, co powoduje, iż odbiornik nie reaguje na inne źródła promieniowania. Odbiorniki występują w trzech rodzajach różniących się polem widzenia: 100, 450 i 900 oraz zasięgiem – minimalny to 6 m, maksymalny 150 m. Odbiorniki szerokokątne 450 i 900 mogą współpracować z wieloma nadajnikami (maksymalnie siedmioma). Nadajniki Nadajniki emitują dwie fale o różnych częstotliwościach: UV i IR. Wykorzystanie dwóch fal umożliwia rozpoznawanie wielkości wykrywanych cząstek. Promieniowanie ultrafioletowe, o krótszej fali, jest silnie rozpraszane przez cząstki o różnej wielkości, natomiast na promieniowanie podczerwone, o dłuższej partnerzy wydania: Rys. 1. fali, mocniej oddziałują tylko większe cząstki. OSID mierzy zmiany poziomów i stosunku dwóch sygnałów: ultrafioletowego i podczerwonego, gdzie fala krótsza UV jest tłumiona silniej niż fala dłuższa IR. Ta różnica w tłumieniu UV i IR jest dla czujki OSID kryterium alarmu pożarowego. Jednakowe tłumienie fal UV i IR nie jest dla czujek OSID równoznaczne ze zjawiskiem pożaru, co pokazano na rys. 2. Odbiorniki i nadajniki czujki OSID można instalować w pozycji zarówno poziomej, jak i pionowej. Zakres regulacji kąta osi układu optycznego w poziomie wynosi ±60°, natomiast w pionie jest to ±15°, przy czym dopuszczalna niedokładność ustawienia to ok. ±2°. Odbiorniki i nadajniki mogą być zainstalowane na różnych wysokościach. Właściwe funkcjonowanie układu jest jedynie uwarunkowane tym, iż nadajnik musi znajdować się w polu widzenia odbiornika. Można wybrać jedną z dwóch koncepcji ochrony, optymalną dla danego pomieszczenia lub obiektu: • jeden odbiornik współpracujący kilkoma nadajnikami (do 7) • jeden odbiornik współpracujący z jednym nadajnikiem. Układ wielonadajnikowy czujek OSID umożliwia przestrzenne wykrywanie dymu w płaszczyźnie 3D. Odbiorniki OSID reagują na fale emitowane przez nadajniki, które docierają do obiekty- nadajnik IR UV dym odbiornik pył przeszkoda Rys. 2. Wykorzystanie dwóch fal (UV i IR) umożliwia rozpoznawanie wielkości wykrywanych cząstek wu, co oznacza, że efektywne pole widzenia dla odbiornika mogłoby być teoretycznie ograniczone do wielkości zainstalowanej w nim soczewki. Ze względu na to, że detektory mogą ulegać lekkim przesunięciom spowodowanym ruchami budynków, wibracjami oraz innymi uwarunkowaniami mającymi wpływ na zaburzenia ścieżki transmisji, dla detektorów OSID minimalna przestrzeń dla toru transmisji wolna od jakichkolwiek elementów zakłócających musi mieć przekrój minimum 15 cm (rys. 3). 19 Rys. 4. Detektory OSID są idealnym rozwiązaniem do ochrony ppoż. obiektów o skomplikowanej architekturze Rys. 3. Przestrzeń dla toru transmisji wolna od elementów zakłócających musi mieć przekrój minimum 15 cm Rys. 5. Odbiorniki czujki OSID rejestrują jedynie indywidualne dla każdego nadajnika sekwencje fal UV i IR Gdzie czujki OSID sprawdzają się niezawodnie? Jedną z najczęstszych przyczyn wadliwego działania czujek liniowych dymu są ruchy i odkształcenia budynków. Przy zastosowaniu detektorów OSID problem ten nie istnieje. Biorąc pod uwagę obszar pola widzenia odbiornika (10°, 45° i 90°) uzyskany dzięki zastosowanie matrycy CMOS, budynek musiałby się wychylić o kilka stopni, aby nastąpiła utrata komunikacji z nadajnikiem. Ponadto w halach produkcyjnych czy hangarach lotniczych dochodzi kwestia drgań konstrukcji, a także czasowe przesłonięcia pola widzenia czujek (przez suwnice, wjeżdżający samolot itp.), które czujki liniowe interpretują jako osłabienie sygnału, czyli alarm pożarowy. OSID-y są w pełni odporne na takie zjawiska zwodnicze. Drgania nie powodują utraty komunikacji pomiędzy nadajnikiem a odbiornikiem, natomiast całkowite przesłonięcie któregoś z nich może powodować zgłoszenie awarii, ale nigdy nie będzie to alarm pożarowy. Tłumienie sygnału, które standardowe liniowe czujki interpretują jako pożar, może być również spowodowane dużym zapyleniem (cementownie, stolarnie, młyny) lub zanieczyszczeniem powietrza dużymi cząstkami partnerzy wydania: (włóknami z cięcia tkanin, papieru, tytoniu). W przypadku OSID-a zanieczyszczenia zawarte w powietrzu nie wywołują alarmów. Jedynie odpowiednia różnica w sile tłumienia fal UV i IR emitowanych przez nadajnik (charakterystyczna dla cząstek dymu) jest klasyfikowana przez detektor jako alarm pożarowy. Nierzadko poważnym wyzwaniem dla projektanta systemu sygnalizacji pożarowej staje się dostosowanie rozwiązań technologicznych do skomplikowanej architektury chronionego obiektu. Duże przestrzenie w nowoczesnych obiektach miewają nieregularne plany. W takich pomieszczeniach, jak hale koncertowe, kina, w których centralną częścią jest scena, a siedzenia są montowane promieniście na wznoszącej się w kierunku ścian podłodze, wyzwaniem jest zaprojektowanie niezawodnej detekcji pożaru. Dzięki dużej elastyczności w możliwościach montażu (pionowy, poziomy, nadajnik i odbiornik na różnych wysokościach), dużemu zakresowi regulacji kąta osi układu optycznego, a także zastosowaniu przestrzennego wykrywania dymu w płaszczyźnie 3D detektory OSID są idealnym rozwiązaniem do tego typu obiektów. Jedyny warunek do spełnienia w takich przypadkach polega na takim roz- mieszczeniu nadajników, aby sygnały UV i IR swobodnie docierały do odbiorników (rys. 4). Poważnym ograniczeniem w stosowaniu liniowych czujek dymu z lustrami pryzmatycznymi w obiektach wielkokubaturowych są podciągi konstrukcyjne. Powodują one zakłócenia pracy czujek liniowych, stając się źródłem odbić promienia powracającego do czujki. Tłumienie sygnału emitowanego przez nadajnik przez przeszkody konstrukcyjne nierzadko jest źródłem fałszywych alarmów. W przypadku OSID-a przestrzeń wolna od elementów zakłócających dla toru transmisji fal UV i IR emitowanych przez nadajniki w kierunku odbiorników wymaga zaledwie przekroju minimum 15 cm. W związku z tym dla wielu projektantów lub instalatorów technologia ta może być znakomitym rozwiązaniem w sytuacjach, gdy przestrzeń, którą należy zabezpieczyć, jest ograniczona z powodów konstrukcyjnych. Ponieważ odbiorniki czujki OSID rejestrują jedynie indywidualne dla każdego nadajnika sekwencje fal UV i IR, odbiornik nie reaguje na inne źródła promieniowania. Tym sposobem został wyeliminowany kolejny poważny problem występujący do tej pory przy instalacji czujek liniowych dymu. Są to wszelkiego rodzaju refleksy i odbicia będące źródłem fałszywych alarmów (rys. 5). Podsumowanie Detektory OSID w wielu przypadkach mogą stanowić dla projektantów lub instalatorów jedyny, optymalny sposób na zapewnienie ochrony przeciwpożarowej obiektów. Elastyczność konfiguracyjna systemu OSID daje duże możliwości w projektowaniu nawet najbardziej skomplikowanych architektonicznie pomieszczeń. Odporność czujek na trudne warunki środowiskowe znacznie rozszerza ich możliwości aplikacyjne. Większość ograniczeń w stosowaniu standardowych metod detekcji dymu przestaje być aktualna w przypadku korzystania z wieloliniowego systemu wykrywania dymu OSID. 20 wydanie specjalne bezpieczeństwo pożarowe Tomasz Raczyński Honeywell Life Safety Przedstawicielstwo w Polsce ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa tel.: 22 313 09 70 ; faks: 22 313 09 79 [email protected] www.hls-poland.com Inteligentne wykrywanie pożarów w elektrowniach wiatrowych Do niezawodnego i wczesnego wykrywania pożaru lub w celu wyeliminowania fałszywych alarmów w elektrowniach wiatrowych są wykorzystywane inteligentne czujki wielodetektorowe – zwłaszcza te, których czujniki są odpowiedzialne za wykrywanie dymu i ciepła oraz są odporne na zakłócenia elektromagnetyczne. Czujki serii IQ8 Esser by Honeywell udowodniły swoją skuteczność w tych ekstremalnych warunkach. Rozwój energetyki wiatrowej Ze względu na globalne ocieplenie, ograniczone zasoby paliw kopalnych oraz na coraz bardziej rozwijającą się dziedzinę związaną z odnawialnymi źródłami energii, ilość generowanej energii wiatrowej wzrosła w ostatnich 20 latach. Coraz więcej państw docenia znaczenie energii odnawialnej, która w przypadku elektrowni wiatrowych przekształca prędkość przepływu powietrza na energię elektryczną za pośrednictwem wiatraków. Europa jest największym na świecie regionem, na którym zainstalowano elektrownie wiatrowe. Kolejne miejsca zajmują Azja i Ameryka Północna. Energia wiatrowa jest ważnym motorem napędowym gospodarki. Ochrona ppoż. Systemy zarządzania zainstalowane wewnątrz elektrowni wiatrowych są oferowane inwestorom głównie w celu zapobiegania uszkodzeniom mechanicznym. W tym kontekście stan elektrowni wiatrowej jest stale lub regularnie kontrolowany przez pomiar i analizę kluczowych elementów oraz podzespołów. System przekazuje przetworzone dane, aby odpowiednie służby odłączyły urządzenia w przypadku awarii lub w celu zminimalizowania szkód powstałych w wyniku uszkodzenia. Jednak system nie jest w stanie ani wykryć pożaru, ani go ugasić. Większość elektrowni wiatrowych nie posiada systemów sygnalizacji pożarowej, więc kapitał zainwestowany w te obiekty nie jest zabezpieczony przed zniszczeniem. Niedocenianie ryzyka Ryzyko wystąpienia zagrożenia pożarowego w elektrowniach wiatrowych było dotychczas mocno zaniżone. Tymczasem główne ele- partnerzy wydania: menty elektrowni są umieszczone w ciasnej gondoli, na minimalnej przestrzeni, są to np. koła zębate, generatory, transformatory, elementy hamujące, szafy elektryczne wewnątrz otoczone obudowami z tworzyw sztucznych w bezpośrednim sąsiedztwie olejów i smarów wykorzystywanych do smarowania elementów mechanicznych. Ponadto gęsto upakowane zespoły przewodów, a także środki do czyszczenia materiałów są zazwyczaj niewłaściwie przechowywane. Inne podstawowe ryzyko to brak personelu obsługującego elektrownię na miejscu oraz częsty brak zdalnego połączenia z centralnymi systemami zarządzania. Typowe przyczyny wybuchu pożaru Najczęstszymi przyczynami wybuchu pożaru w elektrowniach wiatrowych są: uderzenia piorunów, wadliwe instalacje odgromowe, przegrzanie elektroniki spowodowane przeciążeniem lub zwarciem, uszkodzenie maszyny z powodu zmęczenia materiału, dodatkowe zagrożenie, np. od nagrzewania się hamulca bezpieczeństwa. To w głównej mierze prowadzi do powstania ogniska pożarowego. Innym istotnym czynnikiem ryzyka jest wysokość konstrukcji elektrowni wiatrowych. Tendencja wzrostowa utrzymywała się na rynku przez ostatnich kilka lat. Natomiast standardowe drabiny straży pożarnych mają zwykle wysokość roboczą 20 do 40 m i nie mogą być wykorzystane do gaszenia ognia na szczycie elektrowni wiatrowej lub palącego się wirnika. Zdarza się również, iż straż pożarna często nie ma dokładnych informacji na temat lokalizacji tych obiektów, zwłaszcza że mogą być one dość odległe i trudno dostępne, co znacznie wydłuża czas reakcji. Pożary w elektrowni wiatrowej stanowią dla inwestora ogromny problem. Zazwyczaj musi on spisać obiekt całkowicie na straty. W przypadku niewielkich pożarów dodatkowym zagrożeniem może być bardzo długi czas dostawy części zamiennych. Inwestorzy nie powinni ryzykować dalszej utraty reputacji, zwłaszcza że energetyka wiatrowa jest już krytykowana w wielu regionach świata ze względu na hałas, ich wpływ na faunę i niszczenie krajobrazu. Koncepcja ochrony ppoż. Ryzyko wystąpienia pożaru można zminimalizować, jeżeli pomyślimy o wykorzystaniu odpowiedniej koncepcji ochrony i zainstalowaniu systemu sygnalizacji pożarowej. Stowarzyszenie Ubezpieczycieli Niemieckich (GDV Gesamtverband der Deutschen Versicherungswirtschaft e.V.) oraz GL Germanischer Lloyd publikują wytyczne dla systemów sygnalizacji pożarowej zainstalowanych w elektrowniach wiatrowych. Publikacje są efektem wzrostu liczby pożarów w ostatnich latach, ale i ich znacznego spadku dzięki wykorzystaniu ochrony pożarowej elektrowni. Koncepcja ochrony dla elektrowni wiatrowych została opublikowana jako dokument „VdS 3523” w 2008 r. Wytyczne są obowiązkowe dla nowo budowanych elektrowni. W przypadku już istniejących zaleca się dostosowanie standardów zgodnie z tymi wytycznymi. Wytyczna z VdS 3523 Rozpoznanie i gaszenie pożaru odróżnia monitorowanie obszaru od monitorowania instalacji w elektrowniach wiatrowych. Monitorowanie obszaru to monitorowanie gondoli i części wieży, w której znajduje się „technologia” elektrowni wiatrowej, jak rów- 21 GDV/GL wytyczne ochrony przeciwpożarowej dla elektrowni wiatrowych wg VdS 3523 Centrala Esser by Honeywell 8010 Stałych Urządzeń Gaśniczych wewnątrz elektrowni Lassow, Niemcy Elektrownia wiatrowa FL2500 o mocy 2,5 MW w Laasow, Niemcy nież zewnętrznych stacji transformatorowych i podstacji. Uzupełnieniem ochrony obszaru jest monitorowanie instalacji, czyli urządzeń i części, które znajdują się w obudowach lub są całkowicie zamknięte. Zarówno do monitoringu obszaru, jak i instalacji najbardziej odpowiednim zabezpieczeniem są punktowe czujki dymu. Wytyczna pomaga dobrać odpowiednią grupę czujek pożarowych do zastosowań w elektrowniach wiatrowych. Warunki środowiskowe są monitorowane automatycznie wewnątrz gondoli, ale nie zawsze jest to standardem. Ze względu na szybko zmieniające się warunki atmosferyczne, np. intensywne działanie promieni słonecznych, może dojść do kondensacji powietrza w kabinie maszyny. W takim środowisku czujki pożarowe muszą być w stanie rozpoznać zagrożenie pożarowe od fałszywego alarmu. Dodatkowym elementem dla czujek punktowych może być ekran EMC, który stanowi opcjonalne wyposażanie gniazd czujek serii IQ8. Jego zastosowanie jest wskazane dla czujek narażonych na wystąpienie pola elektromagnetycznego, jakim niewątpliwie są elektrownie wiatrowe, a szczególnnie ciasne gondole. Ten rodzaj inteligentnej czujki pożarowej IQ8 O2T wielokrotnie sprawdził się w zastosowaniach praktycznych, np. w najwyższej na świecie elektrowni wiatrowej w Laasow (Niemcy, południowa Brandenburgia). Budowa tego obiektu została zakończona we wrześniu 2006 r. Jest on uważany za prototyp przybrzeżnych farm wiatrowych na Morzu Północnym. Energia wyprodukowana – tj. 2,5 MW – może być dostarczona do około 1400 czteroosobowych gospodarstw domowych. Dzięki wysokości piasty 160 m i wirnika o długości 90 m wiatrak ma całkowitą wysokość 250 m. Dla porównania: drugi najwyższy kościół w Niemczech, katedra w Kolonii, ma 157,38 m wysokości. W celu zabezpieczenia systemem sygnalizacji pożarowej w elektrowni Laasow FL2500 zainstalowano następujące elementy: sześć czujek serii IQ8O2T, system zasysający, dwie czujki liniowe ciepła oraz system sterowania gaszeniem 8010. System sygnalizacji pożarowej w turbinach wiatrowych jest przydatny, gdyż: • umożliwia przekazywanie alarmów pożarowych i sygnałów do centrum monitorowania lub bezpośrednio do straży pożarnej, • umożliwia wyłączenie elektrowni wiatrowej, całkowicie odseparowuje ją od sieci energetycznej, • uruchamia wyzwolenie systemu gaśniczego dla ochrony obszaru i instalacji. Ekstremalne warunki pracy dla sSP Zmienne, niesprzyjające warunki środowiskowe panujące w elektrowniach wiatrowych bywają bezwzględne dla prawidłowego działania czujek pożarowych. To bardzo wymagające środowisko. Na pracę czujek ma wpływ wiele czynników: • zmiany temperatury, • trwała zmiana wymiany powietrza, • silne/regularne wibracje wywołane przez łopatki wirnika, • kurz i spaliny, • wysokość montażu, • wysoki poziom wilgotności powietrza, zwłaszcza w elektrowniach morskich i nadmorskich. partnerzy wydania: Inteligentne wykrywanie pożaru Do niezawodnego i wczesnego wykrywania pożaru lub w celu wyeliminowania fałszywych alarmów w elektrowniach wiatrowych są wykorzystywane inteligentne czujki wielodetektorowe – zwłaszcza te, których czujniki są odpowiedzialne za wykrywanie dymu i ciepła oraz są odporne na zakłócenia elektromagnetyczne. Czujki serii IQ8 Esser by Honeywell udowodniły swoją skuteczność w tych ekstremalnych warunkach. IQ8 O2T jest czujką zdolną do wczesnego wykrywania pożaru i odporną na fałszywe alarmy. Zastosowano w niej dwa sensory optyczne o różnych kątach rozproszenia, co zapewnia stabilną pracę w najbardziej niekorzystnych warunkach oraz termoróżniczkowy i termomaksymalny sensor temperatury, który wspomaga działanie czujki przy pożarach bezpłomieniowych, nie ograniczając zasięgu działania. Opatentowany mulitisensor optyczno-optyczno-temperaturowy zapewnia spełnienie testów FT1-TF9. Największą zaletą O2T jest algorytm inteligentnego porównywania sygnałów z dwóch różnych sensorów optycznych. Na tej podstawie, poprzez cyfrowe algorytmy filtrujące, O2T uzyskuje najwyższą odporność na fałszywe alarmy, takie jak wzbudzanie od pary wodnej, kurzu czy też pyłu. Doświadczenie pokazuje, że zagrożenie pożarowe może powstać w każdej chwili, a szkody mogą być bardzo poważne. Systemy sygnalizacji pożarowej wyposażone w inteligentne czujki pożarowe dla takich elektrowni są więc koniecznością. Biorąc pod uwagę czas eksploatacji elektrowni, można powiedzieć, iż decyzja o zainstalowaniu systemu staje się kluczowa dla inwestorów, ma bowiem przełożenie na koszty i bezpieczeństwo dalszej eksploatacji. 22 wydanie specjalne bezpieczeństwo pożarowe Arpol ul. Kajki 1, 60-545 Poznań ul. Bydgoska 6, 30-056 Kraków ul. Czorsztyńska 10A, 01-410 Warszawa [email protected] www.arpol.pl Nowy interfejs IP pozwala w prosty sposób zintegrować centrale sygnalizacji pożarowej firmy Bosch z systemem Praesideo. Połączenie pomiędzy dwoma systemami jest elastyczne i trwałe. Pojedyncze monitorowane połączenie może też aktywować wszystkie zaprogramowane strefy głosowe. Wymiana danych nie wymaga stosowania dodatkowych urządzeń. W przypadku rozbudowy czy zmian w scenariuszu pożarowym nie ma też potrzeby dokonywania zmian sprzętowych systemu. Nowe spojrzenie na integrację: ssp i dso po sieci IP Interfejs IP FPA – Praesideo Jak najszybsza ewakuacja osób z zagrożonego budynku lub obszaru jest zadaniem priorytetowym w przypadku każdego pożaru. Rozwiązanie opracowane przez firmę Bosch pozwala skrócić jej czas, zwiększając jednocześnie bezpieczeństwo osób. Połączenie dwóch systemów dzięki możliwości monitorowania stało się także bezpieczniejsze. Nowy interfejs umożliwia także optymalizację kosztów. partnerzy wydania: Firma Bosch zwiększyła skuteczność systemu sygnalizacji pożarowej, łącząc go za pomocą sieci IP z dźwiękowym systemem ostrzegawczym emitującym polecenia ewakuacyjne kierowane do osób znajdujących się w zagrożonej strefie. Nowe rozwiązanie umożliwia wykorzystanie dwukierunkowego połączenia między tymi systemami. Centrala sygnalizacji pożarowej i system ewakuacyjny są połączone za pomocą sieci Ethernet. Takie połączenie ma wiele zalet. Po pierwsze, wykorzystuje typowe elementy sieci IP, dzięki czemu nie trzeba stosować dodatkowych modułów i skomplikowanego okablowania, a to z kolei oznacza mniejsze koszty oraz krótszy czas wykonania instalacji. Nawet w przypadku ewentualnej modernizacji czy dalszej rozbudowy systemu ponowne okablowanie elementów nie jest konieczne. Najnowsza wersja modułowej centrali sygnalizacji pożarowej FPA 5000 eliminuje ryzyko błędnego okablowania, które wystę- 23 Rys.1. Elastyczne interfejsy do zastosowania w każdym projekcie 1) FPA-1200 2) FPA-5000 3) Praesideo 4) Plena VA powało w starszych systemach opartych na kilku połączeniach kablowych i modułach sterujących. Dużą zaletą takiego rozwiązania jest to, że połączenie jest monitorowane. Przy zastosowaniu skutecznych procedur diagnostycznych można kontrolować zarówno stan, jak i jakość połączenia. Wszelkie awarie są natychmiast sygnalizowane na panelu centrali. Interfejs centrali sygnalizacji pożarowej FPA 5000 spełnia wymogi norm EN 54-2,EN-54-4, EN-54-16, E 60489 oraz ISO 7240-16 Zintegrowane systemy sygnalizacji pożarowej i DSO firmy Bosch mogą być adaptowane na potrzeby firm i instytucji dowolnej wielkości – od małych sklepów, szkół i biur, po bardzo duże obiekty. W przypadku mniejszych instalacji dźwiękowy system ostrzegawczy Plena można połączyć z modułową centralą sygnalizacji pożarowej z serii 1200 lub 5000 za pomocą elastycznego interfejsu RS-232. W przypadku średnich i dużych instalacji centrale SSP są połączone z systemem nagłośnieniowym i ostrzegawczym Praesideo za pośrednictwem inteligentnego interfejsu IP. Oba systemy można również podłączyć do systemu automatyki budynkowej za pośrednictwem protokołu OPC lub poprzez zestaw SDK. System może pracować w sieci, jest więc idealnym rozwiązaniem również w dużych instalacjach wykorzystujących wiele połączeń w takich obiektach, jak wieżowce, kompleksy partnerzy wydania: przemysłowe, galerie, hotele czy lotniska. Został zaprojektowany w sposób umożliwiający rozbudowę o inne elementy i urządzenia peryferyjne. Dwa systemy, jedno rozwiązanie, jedna marka Zamiast łączyć ze sobą kilka systemów różnych producentów, można zastosować gotowe, zintegrowane rozwiązanie. Spełnia ono wszystkie niezbędne funkcje: od wykrycia zagrożenia, poprzez inicjowanie akcji gaśniczej, po zarządzanie ewakuacją. Czujki pożarowe w adresowalnym systemie sygnalizacji pożarowej firmy Bosch dokładnie wskazują miejsce wystąpienia zagrożenia, a dzięki technologii DualRay są odporne na fałszywe alarmy. Urządzenia dodatkowe, takie jak sygnalizatory akustyczne, optyczne i akustyczno-głosowe, mogą być używane do sygnalizacji różnego rodzaju zdarzeń. Jednostka centralna systemu może automatycznie, dzięki modułom sterującym, powiadamiać straż pożarną i wysyłać po IP sygnał do centrali Praesideo o nadaniu komunikatów głosowych związanych z ewakuacją. Dodatkowe ostrzeżenia zawierające specjalnie przygotowane komunikaty posłużą do powiadamiania lokalnych służb bezpieczeństwa. Centrala sygnalizacji pożarowej z serii FPA1200 jest przeznaczona do ochrony małych obiektów i obsługuje do 254 urządzeń peryferyjnych. Do zabezpieczania dużych obiektów jest stosowany system sieciowy z modułową centralą sygnalizacji pożarowej serii FPA-5000, który może obsłużyć do 32 tys. urządzeń peryferyjnych. Zapro- jektowany od nowa pod kątem ergonomii intuicyjny interfejs użytkownika oraz duży, jasny, kolorowy wyświetlacz dotykowy, zapewniają wygodną szybką i bezpieczną obsługę za pomocą menu oraz pełen przegląd stanu. Wbudowany w kontrolerze dodatkowy port ethernetowy służy do programowania centrali oraz przyłączenia systemu zarządzania budynkiem, ale przede wszystkim umożliwia pracę w sieci central i klawiatur wyniesionych. Możliwe topologie połączeń sieciowych zależą od wybranego typu połączenia. Zarówno interfejs CAN, jak i Ethernet pozwalają na utworzenie magistrali, magistrali redundantnej oraz pętli. Sieciowanie central po Ethernecie umożliwia ponadto tworzenie topologii gwiazdy. W obrębie jednej sieci można mieszać różne technologie połączeń i interfejsów. Firma Bosch oferuje zatem bezpieczne, nowoczesne rozwiązanie, obejmujące zarówno niezawodną sygnalizację pożarową, jak i zaawansowany dźwiękowy system ostrzegawczy, które może znaleźć zastosowanie we wszelkiego rodzaju obiektach. Bosch to nowatorska firma o globalnym zasięgu. Kompleksowa oferta oraz wysokiej jakości rozwiązania Bosch Security Systems w zakresie zabezpieczeń i komunikacji uwzględniają indywidualne wymagania projektowe i wykonawcze. W skład oferty wchodzą systemy telewizji dozorowej, kontroli dostępu, alarmowe, sygnalizacji pożarowej, nagłośnieniowe, kongresowe oraz tłumaczeń symultanicznych. 24 wydanie specjalne bezpieczeństwo pożarowe Siemens Sp. z o.o. Sektor Infrastructure & Cities Building Technologies ul. Żupnicza 11 03-821 Warszawa tel.: +48 22 870 87 00;03; tel. bezpośr.:+48 22 870 87 79 www.buildingtechnologies.siemens.pl Technologia cichego gaszenia System gaszenia gazem o stałym wyładowaniu Sinorix™ CDT Sinorix CDT (Constant Discharge Technology) – system gaszenia gazem, wykorzystujący gazy obojętne azot lub argon – zapewnia w trakcie procesu gaszenia stałe wyładowanie gazu o obniżonym ciśnieniu. Korzyści wynikające ze stosowania tego systemu to zmniejszenie kosztu systemu rur rozprowadzających, redukcja klap odciążających, zmniejszenie hałasu towarzyszącego wyładowaniu. Ponadto korzystanie ze specjalnych dysz Sinorix Silent Nozzles, charakteryzujących się obniżonym poziomem dźwięku powstającego w czasie wyrzutu środka gaszącego, sprawia, że jest on szczególnie przydatny w ochronie centrów przetwarzania danych, w których są sosowane wrażliwe na hałas twarde dyski. Trochę historii Wkrótce po przyjęciu w 1987 r. porozumienia międzynarodowego w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową, zwanego Protokołem Montrealskim, do którego przystąpiło 160 państw, wprowadzono obostrzenia w stosowaniu halonowych środków gaszących. Intensywne poszukiwania zamienników przyniosły zastosowanie m.in. środków chemicznych z rodziny fluorowęglowodorów (HFC). Nie przyczyniają się one wprawdzie do niszczenia warstwy ozonowej, mają jednak wpływ na powstawanie efektu cieplarnianego (GWP), a także długo utrzymują się w atmosferze (ALT). Tych wad nie ma m.in. inny środek chemiczny, produkowany przez firmę 3M™ – Novec™ 1230; i gazy naturalne używane w procesach gaszenia: azot, argon, dwutlenek węgla i ich mieszaniny. Siemens w czasie ponadstuletniej aktywności w dziedzinie systemów gaszenia zawsze znajdował się w czołówce firm prowadzących badania w tym zakresie. W ich wyniku wdrożone zostały systemy gaszenia wykorzystujące zarówno środki chemiczne (HFC 227ea, Novec1230), środki naturalne (azot, argon, CO2), połączenie wody i gazu (azotu), jak i mgła wodna, pod wspólną nazwą Sinorix. W 2004 r. Siemens wprowadził na rynek system Sinorix CDT, którego istotnym elementem, decydującym o jego innowacyjności, był opatentowany przez firmę zawór regulujący ciśnienie wyzwalanego gazu i utrzymujący jego wartość, a tym samym ilość wyrzucanego gazu, na stałym poziomie. partnerzy wydania: Istotne cechy Sinorix CDT Dzięki wspomnianemu zaworowi regulującemu w systemie mogą być zastosowane z jednej strony pojemniki gazu pod dużym ciśnieniem 200-300 barów, z drugiej zaś dostosowana do relatywnie niskiego ciśnienia instalacja rurowa rozprowadzająca gaz. Pozostają więc zachowane zalety instalacji wysokociśnieniowej pozwalające na ograniczenie do minimum liczby pojemników niezbędnych w procesie gaszenia, a jednocześnie nie ma potrzeby używania rur wytrzymałych na wysokie ciśnienia. Ponadto wyeliminowanie nadmiernego wzrostu ciśnienia podczas wyładowania gazu poprzez dysze oznacza redukcję poziomu hałasu towarzyszącego temu procesowi i, co równie istotne, zmniejsza się oddziaływanie powstałego nadciśnienia na konstrukcję pomieszczenia. To ostatnie pozwala na zastosowanie klap odciążających o powierzchni zredukowanej nawet do 70% w porównaniu z systemami wysokociśnieniowymi. Elementem umożliwiającym uzyskanie wymienionych cech jest zawór VFR 300 S, pokazany na rys. 1. Składa się on z trzech głównych części: • złącza redukcyjnego (1), którego dolna część ze standardowym, stożkowym gwintem jest wkręcana do butli, • obudowy wyposażonej w: – dwa porty (5) do podłączenia elementów usuwalnych pod ciśnieniem, – wylot gazu o regulowanym ciśnieniu (2), wykorzystywany do sterowania baterią butli (slave) lub do podłączenia ciśnieniowego czujnika wyzwolenia, – wylot wyzwolonego gazu (3) do podłączenia przewodu elastycznego G 3/4” (połączenie z instalacją rurową systemu lub kolektorem), – standardowy port M24x1.5 Siemens (4) do podłączenia aktywatora pneumatycznego/ręcznego, elektromagnetycznego lub pirotechnicznego, – zawór ustalający ciśnienie 100 bar – wylot zaworu (6), – dysk bezpieczeństwa (7), • tłoczka poruszającego się wewnątrz obudowy, umożliwiającego otwarcie zaworu. Działanie zaworu zilustrowano na rysunkach 2a i 2b. Na rys. 3 przedstawiono poziomy ciśnienia gazu regulowanego zaworem VFR 300 S w czasie jego normalnej pracy, a także w stanie niedrożności i otwarcia rurociągu. Dla porównania pokazano przebieg ciśnienia w systemie, w którym jego regulacja nie jest dokonywana. Zastosowanie systemu Sinorix CDT do ochrony pomieszczeń przetwarzania danych Przepływ środka gaszącego przez dysze systemów gaszenia gazem powoduje powstanie dźwięku o poziomie, który może przekroczyć nawet 130 dB. Dotyczy to zarówno środków chemicznych, jak i gazów naturalnych. Badania prowadzone już od 2009 r. dowodzą, że taki poziom hałasu może powodować uszkodzenia dysków twardych znajdujących się w chronionych pomieszczeniach. Istotną kwestią jest więc podjęcie odpowiednich działań zmierzających do jego obniżenia. A są to: odpowiednie ukierunkowanie wyrzutu środka gaszącego (eliminacja powstania dodatkowych źródeł dźwięku), poprawa akustyki pomieszczenia (redukcja czasu pogłosu), i przede wszystkim zastosowanie dysz o odpowiedniej 25 Rys. 1. Zawór VFR 300 S Rys. 2a. Zawór zamknięty Na tłoczek zaworu oddziałuje ciśnienie gazu znajdującego się w butli oraz sprężyna zaworu. Siła wypadkowa utrzymuje zawór w pozycji zamkniętej. Rys. 2b. Zawór otwarty Zadziałanie aktywatora i spowodowane tym pojawienie się w górnej przestrzeni tłoczka zaworu ciśnienia gazu równego ciśnieniu panującemu w butli powoduje jego otwarcie. Ciśnienia powyżej i poniżej tłoczka są zrównoważone. Ciśnienie wyjściowe podlega regulacji w wyniku działania sprężyny regulacyjnej. Rys. 3. Ciśnienie na wyjściu zaworu regulacyjnego Rys. 4. Ciche dysze Sinorix Silent Nozzles, geometria wyrzutu środka gaszącego SDN–S konstrukcji oraz elementów redukujących współczynnik przepływu. Dwa ostatnie, najistotniejsze czynniki znalazły odzwierciedlenie w konstrukcji systemu Sinorix CDT. Jak wykazują badania, zastosowanie technologii CDT umożliwia obniżenie poziomu hałasu do 8 dB w porównaniu z systemami wysokociśnieniowymi. Dysze o specjalnej konstrukcji – Sinorix Silent Nozzle pozwalają na dalsze jego zmniejszenie o 12-20 dB. Zastosowanie cichych dysz w modułowych (jednobutlowych) systemach Sinorix Compact, stosujących środek gaszący Novec 1230, opisywaliśmy w numerze 3/2014 SA. Jest on przeznaczony do pomieszczeń o małej kubaturze (do 130 m³). W odróżnieniu od niego Sinorix CDT znajduje zastosowanie w ochronie pomieszczeń średnich i dużych (systemy wielobutlowe, w tym również wielosektorowe). Konstrukcja dysz Sinorix Silent Nozzles, stosowanych zarówno w przypadku środka partnerzy wydania: chemicznego, jak i azotu opiera się na tej samej zasadzie, choć w przypadku Sinorix Compact dodatkowym czynnikiem, który musi być brany pod uwagę, jest zapewnienie pełnej zmiany stanu skupienia substancji gaszącej z ciekłej na gazową. Zasada ta dotyczy linearnej konstrukcji rozpraszacza powodującego płynny przepływ gazu (w przypadku systemu CDT) oraz cieczy i gazu (system Compact) przez rzędy otworów o względnie niewielkiej średnicy. Umożliwiają one rozprowadzenie środka w przestrzeni chronionej ze skutecznością taką, jak w przypadku dysz konwencjonalnych. W tym rozwiązaniu ochronie patentowej podlega linearna konstrukcja dyszy. Dodatkowym czynnikiem ułatwiającym uniknięcie problemów, które może powodować generowany dźwięk, jest to, że wyładowanie i towarzyszący mu dźwięk mają ściśle określoną charakterystykę kierunkową. Cecha gwint materiał zakres średnic otworów przekrój wynikowy długość całkowita masa środek gaszący ciśnienie nominalne SDN–M SDN-L SDN - S SDN - M SDN - L G1” mosiądz (CuZn39Pb3) 3,0 ... 8,6mm 8,8 ... 15,4 mm 15,6 ... 20,0 mm 7 ... 58 mm² 61 ... 186 mm² 191 ... 314 mm² 552 mm 652 mm 752 mm 2,40 kg 2,55 kg 2,25 kg azot, argon 100 bar Siemens produkuje trzy typy dysz Sinorix Silent Nozzles: SDN–S, SDN–M, SDN-L, różniące się masą wyrzucanego środka w jednostce czasu oraz geometrią wyrzutu (rys. 4). Dane techniczne dysz podano w tabeli. 26 wydanie specjalne bezpieczeństwo pożarowe Nuuxe Radioton Sp. z o.o. ul. Olszańska 5, 31-513 Kraków tel.: 12 393 58 00, 393 58 01 faks: 12 393 58 02 [email protected] www.radioton.pl; www.nuuxe.com Stałe urządzenia gaśnicze aerozolowe najważniejsze fakty Aerozolowe SUG stanowią generację bardzo efektywnych środków stosowanych do gaszenia wszystkich grup pożarów, z wyjątkiem grupy pożarowej D. Wykonano wiele wdrożeń z ich zastosowaniem, a skuteczność gaszenia została wielokrotnie potwierdzona,gdy zapobiegły ogromnym stratom powstającym w wyniku pożaru. Prawidłowo zaprojektowana, wykonana i serwisowana instalacja pozwala skutecznie ugasić pożary ze wszystkich grup pożarowych A, B, C i F. Szczególnie ważny dla projektantów jest aspekt poprawnego doboru odpowiednich generatorów aerozolu. Przy projektowaniu instalacji należy zwrócić szczególną uwagę, czy zastosowany środek gaśniczy aerozolowy posiada badania dla wszystkich wspomnianych grup pożarowych. W przypadku niepotwierdzenia przez jednostkę certyfikującą takiego badania odpowiednim wpisem do certyfikatu może okazać się, że zaprojektowane generatory aerozolu nie będą spełniały wymogów gaszenia lub będą spełniały je w ograniczony sposób. Aerozolowe SUG dystrybuowane przez firmę Nuuxe jako jedyne w Polsce mają partnerzy wydania: certyfikaty wydane zarówno przez polskie, jak i międzynarodowe jednostki certyfikujące, w tym UL Underwriters Laboratories wydany w USA dla grup pożarowych A, B, C i F. Aerozol gaśniczy to oprócz gazów obojętnych najczęściej stosowany środek zabezpieczenia w sytuacjach, gdy nie zdają egzaminu instalacje wodne. Skondensowany aerozol jest środkiem gaśniczym z tej samej grupy co halony i zastępujące je gazy fluorowęglowodorowe, a także proszki gaśnicze. Mechanizm gaszenia polega na hamowaniu reakcji zachodzących w płomieniu. W świetle najnowszych kodyfikacji prawnych1) SUG aerozolowe są doskonałą alternatywną dla F-gazów, które są bardzo silnymi gazami cieplarnianymi i znacząco przyczyniają się do zmian klimatycznych. W związku z ratyfikowaniem przez Polskę protokołu z Kioto Unia Europejska nakazała w formie dyrektywy2) wprowadzenie przepisów wykonawczych w sprawie użytkowania i obrotu F-gazami. Główne elementy dokumentu sprowadzają się do faktu, iż wykorzystanie F-gazów (w tym tak popularnych, jak FM200 czy FE-36)2 zostanie zabronione, najpierw częściowo, a następnie całkowicie. Rozporządzenie ma zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2015 r. Główne założenia rozporządzenia obejmują nałożenie opłat, oznakowanie3) i obligatoryjną kontrolę F-gazów wprowadzanych na rynek oraz w istniejących stacjonarnych i ruchomych urządzeniach czy systemach ochrony prze- ciwpożarowej. Wpłynie to znacząco na wzrost kosztów instalacji i późniejszej eksploatacji dla inwestora. Aerozole gaśnicze skutecznie gaszą pożary z grup A, B, C i F oraz urządzenia elektryczne znajdujące się pod napięciem. Pożary z grupy A budzą w tym przypadku wiele pytań i wątpliwości. Jedną z nich jest obawa, czy po ugaszeniu elementów płonących elementy żarzące nie ulegną ponownemu zapłonowi. Faktem jest, że w przypadku pożarów grupy A jedynym pewnym środkiem gaśniczym są środki i technologie gaśnicze wykorzystujące wodę. Wszystkie pozostałe gaszą drewno tylko powierzchniowo. Skondensowany aerozol gaśniczy jest dielektrykiem, dlatego SUG aerozolowe można stosować do gaszenia urządzeń elektrycznych znajdujących się pod napięciem (potwierdzają to badania przeprowadzone w Laboratorium Wysokich Napięć Instytutu Energetyki). SUG aerozolowe nie wymagają uszczelniania zabezpieczanych pomieszczeń i stosowania klap odprężających, co stanowi ich ogromną zaletę w porównaniu z systemami gazowymi. Aerozol ma ciężar właściwy zbliżony do powietrza i jest ciepły w chwili wyrzutu, dzięki czemu długotrwale utrzymuje stężenie gaśnicze w całej objętości pomieszczenia. Ponieważ przyrost ciśnienia przy wypełnianiu gaszonej kubatury jest niewielki, nie ma konieczności wyposażanie pomieszczeń w klapy odprężające. 27 Kolejną zaletą SUG aerozolowych jest brak zniszczeń oraz zanieczyszczeń gaszonych urządzeń i pomieszczeń. Aerozol bez dodatku wody nie ma ODCZYNU (pH jest ujemnym logarytmem ze stężenia jonów wodorowych), dlatego nie powoduje korozji. Podczas akcji gaśniczej z użyciem SUG aerozolowych urządzenia wentylacyjne i klimatyzacyjne muszą zostać wyłączone. Chodzi o utrzymanie stężenia gaśniczego aerozolu w gaszonym pomieszczeniu. SUG aerozolowe są preferowane do gaszenia urządzeń elektrycznych, (stacje trafo, tunele kablowe), komputerowych (serwerownie) oraz do zabezpieczenia obiektów zabytkowych, starodruków oraz innych zbiorów wymagających konserwacji materiałów papierniczych. Ich stosowanie jest w pełni bezpieczne dla ludzi i środowiska (atest PZH). SUG aerozolowe posiadają liczne certyfikaty wydane przez czołowe jednostki zertyfikujące na świecie i w Polsce. Ponieważ nie zostały wymienione w obwieszczeniu Ministra Infrastruktury4), zatem nie podlegają certyfikacji obowiązkowej. Art. 6 pkt 3 ustawy o systemie oceny zgodności5), w związku z art. 111 ustawy z 20 kwietnia 2004 r.6) dopuszcza jednak dokonanie dobrowolnej oceny zgodności. Taki też SUG aerozolowe otrzymały w Polsce wydany przez CNBOP (numer). __________ 1) Ministerstwo Ochrony Środowiska – nr 13248 Projekt założeń do projektu ustawy o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych. 2) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 842/2006 z 17 maja 2006 r. w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych (Dz.U. UE L 161 z 14.06.2006, str. 1). 3) Rozporządzenie Komisji Europejskiej (KE) nr 1493/2007 z 17 grudnia 2007 r. w sprawie sprawozdań, które muszą składać producenci, importerzy i eksporterzy czynników HFC. 4) Obwieszczenie Ministra Infrastruktury z dnia 5 lipca 2004 r. w sprawie wytycznych do europejskich aprobat technicznych, wraz z zakresem przedmiotowym tych mandatów. 5) Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz.U. 2002 nr 166 poz. 1360). 6) Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o zmianie i uchyleniu niektórych ustaw w związku z uzyskaniem przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej (Dz.U. nr 96, poz. 959). partnerzy wydania: Dla przypomnienia Podział pożarów ze względu na materiał palny wg PN-EN 2:1998 ze zmianą PN-EN 2:1998/A1:2006 Grupa pożaru A B C D F Materiał palny materiały stałe, zwykle pochodzenia organicznego, których spalanie zachodzi z tworzeniem się żarzących się węgli ciecze i materiały topiące się gazy metale tłuszcze i oleje w urządzeniach kuchennych (grupy E brak, została pominięta, aby nie wprowadzać w błąd, gdyż wcześniej były różne podejścia do tematu pożarów urządzeń elektrycznych) 28 wydanie specjalne bezpieczeństwo pożarowe Artur Godlewski AGC Systems Sp. z o.o. tel.: +48 (22) 464 82 86 [email protected] www.agcsystems.pl AGC Master® Gwarantowane bezpieczeństwo przeciwpożarowe w serwerowniach i pomieszczeniach technicznych! Aparat gaśniczy AGC Master® Firma AGC Systems oferuje aparat gaśniczy AGC Master® przeznaczony do automatycznej detekcji dymu i gaszenia pożarów w szafach: • teleinformatycznych • telekomunikacyjnych • sterowniczych (elektrycznych) • technicznych wyposażonych w sprzęt elektroniczny i elektryczny. Urządzenie wykonano w formie panelu 19” o wysokości 3U przystosowanego do wbudowania jako najwyższy panel w szafie. Aparat gaśniczy AGC Master® jest w stanie w ciągu 10 s od wykrycia pożaru w szczelnej szafie uruchomić gaszenie oraz przekazać sygnał o zagrożeniu pożarowym do zewnętrznych urządzeń monitorujących (takich jak budynkowa instalacja sygnalizacji pożarowej, BMS i inne systemy monitorujące). Wyposażenie: • butla ze środkiem gaśniczym HFC 236fa, • elektrozawór, presostat, dysza, manometr, • centrala sygnalizacji pożarowej i sterowania gaszeniem, • zestaw czujek wykrywających dym, • przycisk START GASZENIA • funkcja wykluczenia ewentualnych fałszywych alarmów. AGC Master® to idealne rozwiązanie do stosowania w pomieszczeniach, w których montaż stałych urządzeń gaśniczych (SUG) jest zbyt drogi lub trudny do wykonania. To także dodatkowe indywidualne zabezpieczenie szczególnie cennych obszarów, strategicznych miejsc działalności firmy (bardzo wczesne wykrywanie pożaru i gaszenie w szafie). Aparat gaśniczy AGC Master® stanowi w pełni samodzielne urządzenie. Zarówno montaż, jak i uruchomienie panelu są łatwe. partnerzy wydania: Szafy teleinformatyczne wyposażone w zespół automatyki doszczelniającej z systemem gaszenia Aparaty gaśnicze AGC mogą poprawnie pracować tylko w szczelnych szafach. W związku z tym firma AGC Systems opracowała specjalny system doszczelniający szafy teleinformatyczne, który umożliwia uzyskanie i utrzymanie właściwego stężenia środka gaśniczego przy zastosowaniu aparatów gaśniczych AGC. Rys. Główne elementy składowe automatycznego systemu gaszenia i doszczelnienia przepustnica z siłownikiem panel wentylacyjny aparat gasniczy AGC Master szafa o IP40 przepustnica z siłownikiem Zastosowane szafy muszą mieć szczelność IP40 lub większą. We wszystkich szafach teleinformatycznych, technicznych, elektrycznych itp. mamy najczęściej dwie płaszczyzny, które są potencjalnymi powierzchniami wprowadzającymi nieszczelność – w podłodze szafy znajduje się otwór, przez który jest zasysane zimne powietrze do chłodzenia szafy, natomiast w jej dachu panel wentylatora lub perforowana płyta zaślepiająca. W trakcie akcji gaśniczej środek gaśniczy z łatwością wydostanie się poprzez te otwory na zewnątrz szafy, w efekcie nie dojdzie do skutecznego gaszenia pożaru z powodu niedostatecznej ilości środka (stężenie gaśnicze środka w kubaturze szafy będzie zbyt małe, aby ugasić pożar). W związku z tym zastosowano dwie przepustnice przeciwpożarowe, zamontowane na dachu i w podłodze szafy, które w trakcie akcji gaśniczej zamkną się i doszczelnią obie płaszczyzny (rys.). Każda z przepustnic szczelnie dotyka do płaszczyzny daszku i podłogi, a po zamknięciu się piór przepustnicy szafa tworzy w całości szczelną kubaturę, w której środek gaśniczy pozostanie i przy właściwym stężeniu doprowadzi do ugaszenia pożaru. Obie przepustnice są wyposażone w siłowniki elektryczne, których otwieraniem i zamykaniem steruje aparat gaśniczy AGC Master®. Przy normalnej pracy szafy pióra w obu przepustnicach są otwarte, zapewniając właściwy przepływ powietrza przez szafę. Jednakże w momencie pojawienia się pożaru i zadziałania AGC Master® (obie czujki w aparacie zgłaszają pożar), urządzenie wysyła sygnał do siłowników z poleceniem zamknięcia piór przepustnicy. Pióra zamykają się w ciągu 15 s. Po zakończeniu akcji gaśniczej i zresetowaniu systemu ponownie się otworzą, przywracając przepływ powietrza przez szafę. Wniosek: doszczelnienie powierzchni daszku i podłogi za pomocą przepustnic oraz zastosowanie szafy o szczelności IP40 zapewnia w trakcie akcji gaśniczej, z wykorzystaniem aparatu gaśniczego AGC Master®, wystarczającą szczelność chronionej szafy, a w efekcie właściwe stężenie gaśnicze środka gaśniczego. Również przepusty kablowe powinny być odpowiednio szczelne, aby nie spowodować obniżenia szczelności szafy. Kable można wprowadzać do szafy praktycznie przez każdą jej płaszczyznę. W tym celu należy zastosować znane dławice typu PG o różnych średnicach bądź też uszczelnienia za pomocą specjalnych tworzyw. Dławice lub odpowiednie uszczelki na kable są montowane do specjalnej płytki, całość montuje się do przygotowanych otworów w danej płaszczyźnie szafy. 29 Anna Błażejczyk Fire Eater Polska Sp. z o.o. ul. Zielona 52, 05-500 Piaseczno e-mail: [email protected] www.fire-eater.com Jeśli gaszenie gazem, to tylko Inergen! Stałe urządzenia gaśnicze Inergen – Fire Eater Zabezpieczenie przeciwpożarowe centrów obliczeniowych i innych pomieszczeń to, oprócz wyboru odpowiedniego systemu detekcji pożaru, także wybór właściwego systemu gaśniczego. Niektóre związki chemiczne, wcześniej powszechnie stosowane i chwalone, zostały wycofane. Technologia gazów obojętnych, w tym najbezpieczniejszego pośród nich – Inergenu jest rozwijana od lat. Pionierzy, którzy wprowadzili Inergen do obrotu, z satysfakcją obserwują trend ekspansji zarówno gazów obojętnych, jednorodnych, jak i mieszanin. Inergen należy do najnowocześniejszych systemów gaśniczych. Jest bezpieczny dla sprzętu, środowiska i ludzi, dlatego jest jednym z najczęściej używanych skutecznych środków gaszących pożary. Gaśnicze działanie Inergenu polega na redukowaniu tlenu w pomieszczeniu z 21% objętości do 14% i poniżej – pożar jest gaszony, a ludzie mogą oddychać. Dzieje się tak dlatego, że Inergen zawiera poszczególne komponenty środowiska naturalnego, takie jak gaz szlachetny argon, azot oraz minimalną ilość dwutlenku węgla. Stężenie tego ostatniego składnika w procesie gaszenia powoduje możliwość głębszego oddychania, co gwarantuje zasilanie organizmu w tlen. bezpieczeństwo ludzi przy projektowanych stężeniach, bezpieczeństwo środowiska – czego nie można powiedzieć o środkach chemicznych. Brak wywoływania mikrokorozji, szkodliwych substancji w połączeniu z dymem czy pożarem są cechami, które istotnie wpływają na bezpieczeństwo chronionych materiałów i urządzeń. Inergen – Fire Eater nie powoduje zamglenia w pomieszczeniu w trakcie wyzwalania, ma relatywnie niską cenę środka gaśniczego, nie pozostawia pozostałości po gaszeniu (aerozole). Dopuszczony w normie NFPA 2001 dłuższy czas wyzwolenia Inergenu nawet do 120 s świadczy o jego elastyczności i zarazem możliwości płynnego, spokojniejszego wypływu. Przy takiej swobodzie projektowania instalacji połączonej z użyciem tłumików fali akustycznej system zapewnia najbardziej bezpieczny proces wypływu, czego nie można powiedzieć o systemach bez takich możliwości. System wielostrefowy, który może znacząco obniżyć koszty instalacji zabezpieczającej większą liczbę pomieszczeń, ma prostą budowę, co gwarantuje niezawodność i minimalne ryzyko popełnienia błędów podczas montażu. Prosty montaż lub demontaż, możliwość szybkiej wymiany, łatwy pomiar ciśnienia sprawiają, że jest to rozwiązanie stosunkowo tanie i nieskomplikowane. Dlaczego Inergen? Do podstawowych zalet zalicza się dużą skuteczność systemu przy równoczesnej elastyczności pod kątem projektowania, a także Ochrona ludzi, sprzętu i pomieszczeń Główne miejsca, w których są stosowane instalacje gaśnicze Inergen, to m.in. pomieszczenia komputerowe, laboratoria, archiwa, rozdzielnie elektryczne, magazyny zbiorów nośników danych, obiekty muzealne. Działanie Inergenu testowano na ludziach – jest on bezpieczny dla człowieka. Ponadto ciężar właściwy Inergenu jest zbliżony do ciężaru powietrza, co pozwala utrzymać stężenie gaśnicze w chronionych obszarach przez długi czas. Archiwa i muzea korzystają z długich czasów utrzymania stężeń gaśniczych, gdyż w ten sposób skutecznie unika się pożarów z żarzeniem materiału. partnerzy wydania: Główne miejsca, w których są stosowane instalacje gaśnicze Inergen, to m.in. pomieszczenia komputerowe, laboratoria, archiwa, rozdzielnie elektryczne, magazyny zbiorów nośników danych, obiekty muzealne. Działanie systemu Szybkość skutecznej akcji gaszenia jest ściśle związana z właściwym doborem systemu detekcji pożaru i czasem przygotowania pomieszczenia do gaszenia. Tak szybko, jak automatyczne detektory wykryją rozprzestrzeniający się pożar, centrala sterująca włącza sygnalizatory akustyczne i wizualne sygnały ostrzegawcze. Po upływie krótkiego czasu zwłoki na przygotowanie do wyzwolenia sygnał z centrali uruchamia zawór elektromagnetyczny, wyzwalając zestaw gaśniczy do chronionego pomieszczenia. Każdorazowo układ hydrauliczny z rurociągami i dyszami jest kalkulowany nie na podstawie założeń, ale za pomocą profesjonalnych programów obliczeniowych, których poprawność sprawdzano podczas wielu testów wyzwalania i pomiarów stężeń. System gaśniczy Inergen to coraz bardziej popularny i coraz częściej wybierany środek gaśniczy. Jest skuteczny, a przy tym nie wywołuje skutków ubocznych. Producent systemu – Fire Eater – przeprowadza testy rzeczywistego wyzwalania gazu, które potwierdzają przedstawione cechy i właściwości. 30 wydanie specjalne bezpieczeństwo pożarowe Pulsar Sp. j. Siedlec 150, 32-744 Łapczyca [email protected] www.pulsar.pl Seria EN54 Zasilacze buforowe do systemów ppoż. Zasilacze buforowe do systemów przeciwpożarowych stanowią ważne ogniwo w prawidłowo zaprojektowanej instalacji. Powinny zapewniać odpowiednie zasilanie urządzeń ze źródła zasilania zarówno głównego, jak i rezerwowego. Firma Pulsar wprowadziła na rynek certyfikowane zasilacze serii EN54 przeznaczone do takich instalacji. Zasilacze do systemów sygnalizacji pożarowej oraz systemów rozprzestrzeniania dymu i ciepła muszą zostać zaprojektowane zgodnie z wymogami norm i regulacji prawnych: • PN-EN 54-4:2001/A2:2007 Systemy sygnalizacji pożarowej, • PN-EN 12101-10:2007 Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła, • rozp. MSWiA pkt. 12.2 z 20.06.2007 (Dz.U. nr 143 poz. 1002) ze zm. z 27.04.2010). Ponadto zgodnie z rozporządzeniem MSWiA z 27 kwietnia 2010 r. urządzenia służące zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia muszą pozytywnie przejść proces dopuszczenia do użytkowania, potwierdzony odpowiednim świadectwem. Dopuszczenie może zostać wydane dopiero po uprzednim ustaleniu, że poziom bezpieczeństwa wyrobu nie jest niż- partnerzy wydania: Cz. 1. Wymagania prawne szy od określonego w Polskich Normach lub wymaganiach techniczno-użytkowych. Wszystkie te wymagania i wytyczne wiążą się z przeprowadzeniem skomplikowanych badań przez akredytowane laboratorium – zasilacze są poddawane badaniom funkcjonalnym, środowiskowym czy kompatybilności elektromagnetycznej. Ponadto producent musi przejść pozytywnie zakładową kontrolę produkcji ZKP przeprowadzoną przez zespół audytorów oceniających sposób prowadzenia dokumentacji oraz organizację w zakładzie produkcyjnym. Uwieńczeniem spełnienia wszystkich tych wymagań jest otrzymanie certyfikatu stałości właściwości użytkowych oraz świadectwa dopuszczenia. Zasilacze serii EN54 – RED POWER pozytywnie przeszły taki proces zgodnie z 2. klasą środowiskową. W zależności od modelu dostarczają do odbiornika ciągły prąd IMAXb w zakresie od 2 do 7 A. Norma definiuje prądy IMAXa i IMAXb następująco: IMAXa – maksymalny prąd obciążenia w stanie dozorowania, IMAXb – maksymalny krótkotrwały prąd wyjściowy niezbędny np. przy aktywowaniu systemu kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Zasilacze współpracują z akumulatorami kwasowymi żelowymi typu SLA od 17 do 42 Ah, gwarantując długi czas podtrzymania systemu podczas braku głównego źródła zasilania. Zgodnie z wymogiem norm zasilacze mają dwa niezależnie zabezpieczone wyjścia zasilania AUX1 i AUX2. Zasilacze nowej serii współpracują z dodatkowymi modułami w formie listew bezpiecznikowych EN54-LB4 i EN54-LB8, które umożliwiają zwielokrotnienie liczby niezależnie zabezpieczonych wyjść odpowiednio do 4 i 8. Takie rozwiązanie pozwoli uniknąć awarii całego systemu, gdyby nastąpiło uszkodzenie (zwarcie na linii) któregokolwiek z dołączonych dodatkowych odbiorników. Zgodnie z rozporządzeniem MSWiA z 20.06.2007 pkt 12.2 zasilacze zawierają również układ sygnalizacji wysokiej rezystancji wewnętrznej baterii i przyłączonych do niej elementów obwodu (przewody, bezpiecznik itp.). Jest to istotne, ponieważ nawet w sprawnie działającym systemie z czasem zużyciu ulegają przyłączone akumulatory. Dlatego też zasilacz musi zasygnalizować taką sytuację odpowiednim sygnałem alarmowym na wyjściu awarii zbiorczej, którego obecność jest wymagana przez normę. Analizując przytoczone normy, można zauważyć, jak duży nacisk jest kładziony na odpowiednie monitorowanie obwodów zasilania rezerwowego, a więc na baterie akumulatorów. Z pewnością ma to duży wpływ na to, że zasilacze do systemów przeciwpożarowych są wyposażone w układy automatyki mikroprocesorowej. 31 RE D 5 LAT GWARANCJI POW ER 1438 Certyfikat zgodności CNBOP Nr 1438-CPR-0385 Świadectwo dopuszczenia CNBOP Nr 2174/2014 Miejsce na akumulator Prąd wyjściowy (praca chwilowa Imax b) 2A* 3A* 5A* 7A* 2×17Ah EN54-2A17 EN54-3A17 EN54-5A17 EN54-7A17 2×28Ah - EN54-3A28 EN54-5A28 EN54-7A28 2×40Ah - - EN54-5A40 EN54-7A40 *dokładne wydajności prądowe uwzględniające prąd ładowania akumulatora znajdują się w kartach katalogowych Zasilacze dostępne są także w wersji z graficznym wyświetlaczem LCD z dodatkowymi funkcjami 32 wydanie specjalne bezpieczeństwo pożarowe Edward Skiepko Dobór kabli w instalacjach SSP C . 1 z W instalacjach sygnalizacji pożarowej kable łączą ze sobą poszczególne elementy systemu, tworząc obwody sygnałowe i elektryczne umożliwiające przekaz sygnału i zasilanie. Obwody te przekazują informację od elementu, który wykrył pożar, do centrali sygnalizacji pożarowej (CSP), sterują funkcjami wykonawczymi oraz monitorują pracę i położenie urządzeń sterowanych. W praktyce wymiana informacji w systemie odbywa się cały czas. Podstawowa zasada projektowania okablowania opiera się na prawidłowym doborze poszczególnych typów kabli do konkretnych zastosowań. Należy uwzględnić trzy czynniki związane z ich eksploatacją: • stan nienormalnej pracy – urządzenie nie spełnia swojego zadania, nie ma zagrożenia i nie jest ono wykorzystywane; • stan pracy normalnej – występuje zagrożenie (pożar, awaria lub inne), warunki pracy są ekstremalne, temperatura może sięgać kilkuset stopni, a elementy budowlane tracą wytrzymałość; mimo tak trudnych warunków urządzenia przeciwpożarowe muszą działać prawidłowo; • panujące warunki środowiskowe i zagrożenia związane np. z przepięciami, prowadzeniem kabli w strefach zagrożonych wybuchem czy na zewnątrz budynku. Konstrukcja urządzeń ppoż. z reguły nie jest przystosowana do funkcjonowania w warunkach pożaru. Aby zapewnić ich działanie, należy rozważyć kilka czynników łącznie: • wydzielenie pożarowe urządzeń – ma na celu zapewnienie funkcjonowania systemów nieodpornych na działanie wysokiej temperatury (np. centrale ISP i DSO, zasilacze, pompy); partnerzy wydania: • zastosowanie odpowiednich kabli – generalną zasadą jest stosowanie kabli dobranych do warunków pracy, jeżeli musimy zagwarantować ciągłość dostaw energii i przekazu sygnału w warunkach pożaru – stosujemy zespoły kablowe (kable + systemy mocowań wg DIN 4102:12); • jeżeli dana instalacja ppoż. ma funkcjonować do momentu wykrycia pożaru, stosuje się kable uniepalnione bądź bezhalogenowe z dopuszczeniami do stosowania w ochronie ppoż.; • jeżeli instalacja będzie narażona na szkodliwe działanie warunków środowiskowych, stosujemy kable żelowe odporne na wilgoć i UV; • odpowiednie kable, które nie będą powodowały dodatkowych zagrożeń, stosujemy w strefach zagrożenia wybuchem. Dobierając kable, oprócz ich parametrów elektrycznych i obciążalności, należy uwzględnić warunki środowiskowe. Kable powinny być dopasowane do rodzaju i parametrów urządzeń do nich podłączonych, a także miejsca zainstalowania i potencjalnych skutków, jakie może spowodować ich uszkodzenie. Istotne są także warunki panujące w otoczeniu instalacji, czyli potencjalne narażenia zewnętrzne. W zależności od warunków i wpływów zewnętrznych dobiera się odpowiednio wykonane (z odpowiedniego materiału) izolacje kabli. Sami producenci oferują i zalecają pewne rozwiązania dostosowane do konkretnych warunków środowiskowych, sposobu układania i przeznaczenia. Warto zatem, przed zaprojektowaniem i wykonaniem instalacji, sprawdzić i zapoznać się z rozwiązaniami oferowanymi przez producenta. Trudno jednoznacznie określić, które warunki eksploatacyjne są szkodliwe dla danej instalacji, ponieważ to, co dla jednego rodzaju izolacji przewodu jest dopuszczalne, inną może doprowadzić do zniszczenia. Właściwie dobrane kable są bardziej trwałe, nie stanowią zagrożenia, a ich izolacja nie ulega tak szybkiemu uszkodzeniu, więc ryzyko pożaru jest mniejsze. Należy także pamiętać, żeby – podczas remontów czy zmiany przeznaczenia budynków i pomieszczeń – uwzględnić rzeczywiste zagrożenia i tak zaprojektować, zmodernizować i wykonać instalację, by była dostosowana do panujących tam warunków. Rodzaje kabli w instalacjach ssp Przy wyborze poszczególnych typów kabli należy, oprócz wymagań formalnoprawnych, trzeba uwzględnić warunki, w jakich będą pracowały. Szczególnie dotyczy to kabli: • narażonych na wpływ warunków atmosferycznych, • stosowanych w strefach zagrożonych wybuchem, • o podwyższonej odporności na działanie ognia, stosowanych np. w przestrzeniach przeznaczonych do wentylacji, • ognioodpornych ze zintegrowaną funkcjonalnością w warunkach pożaru, tzw. kabli ognioodpornych – zespołów kablowych, • działających na zasadzie zaniku napięcia. Rozważając zastosowanie zespołów kablowych, należy wiedzieć, które systemy mogą pracować po wykryciu pożaru, a także jakie skutki będzie miała awaria zasilania tych urządzeń. Pod określeniem „awaria zasilania” należy rozumieć zarówno zanik napięcia zasilania, jak i ewentualne zwarcia linii zasilającej spowodowane uszkodzeniem przewodów, uszko- 33 Kable w instalacjach przeciwpożarowych Kable funkcjonujące do czasu powstania pożaru Kable funkcjonujące w warunkach pożaru Kable w obszarach specjalnych Kable uniepalnione w symbolu występuje mała litera „n” - Yn, Xn, yn Kable bezpieczeństwa – PH30; PH90; E30; E90; FE180 Kable na zewnątrz budynku XzKAXw, XzKAXwekw indeks tlenowy nie mniejszy niż 29% Kable instalacyjne - YnTKSY - YnTKSYekw - YnTKSXekw Kable bezhalogenowe – w symbolu występuje litera „H” np. HTKSH indeks tlenowy nie mniejszy niż 35% Kable bezhalogenowe - HTKSH - HTKSHekw Kable parowe bezhalogenowe ognioodporne – podtrzymujące funkcje kabla HTKSH PH90, HTKSHekw PH90 Przewody instalacyjne ognioodporne 300/500 V – podtrzymujące funkcje HDGs FE180 PH90/E30-E90 300/500 V; HLGs FE180 PH90/E30-E90 Kable elektroenergetyczne ognioodporne 0,6/1 kV – podtrzymujące funkcje – NHXH FE180 PH90/E90 0,6/1 kV; NHXCH FE180 PH90/E90 0,6/1 kV; (N)HXH FE180 PH90/E90 0,6/1 kV; (N)HXCH FE180 PH90/E90 0,6/1 kV dzeniem elementów zainstalowanych na linii oraz zadziałaniem zainstalowanych zabezpieczeń. W praktyce częściej dochodzi do zwarcia żył przewodów zasilających niż ich przerwania. W aspekcie zasilania i monitorowania urządzeń należy brać pod uwagę założenia algorytmu sterowań – awaria kabli może skutkować dodatkowymi stratami, np. związanymi z brakiem sygnału potwierdzenia, że dane urządzenie zostało uruchomione. Przykładem może być sterowanie uruchomieniem wentylacji nadciśnieniowej dopiero po otrzymaniu potwierdzenia, że uruchomiły się klapy odciążające. Gdyby takiej informacji nie otrzymano, uruchomienie wentylacji mogłoby spowodować uszkodzenie przewodów wentylacji. Funkcjonowanie instalacji SSP jest oparte na trzech rodzajach obwodów: • obwody dozorowe – odpowiadają za wykrycie i przekazanie informacji do systemu, z którymi współpracują. Są to np. linie dozorowe czujek czy ręcznych ostrzegaczy pożarowych. Kable w strefach Ex IB-YSL(St)Y-OZ 2 x 1 mm2 300/500 V Rys. 1. Podział i przykłady kabli w instalacjach ppoż. w zależności od przeznaczenia i funkcji instalacji Ich zadaniem jest wykrycie zdarzenia i poinformowanie o tym obsługi (bądź systemu nadrzędnego); po tym ich działanie może zostać przerwane, dalszą rolę przejmuje system nadrzędny, a następnie człowiek; • obwody funkcjonujące na zasadzie podania napięcia zasilania do tych układów – są to obwody sterujące, alarmowe, sygnalizacyjne, klapy oddymiające i odcinające, a także zasilające (np. pompy, wentylatory, windy pożarowe); • obwody uruchamiane po zaniku napięcia zasilania – np. zwolnienie drzwi w systemie KD realizowane na zasadzie przerwania zasilania zwory lub rygla rewersyjnego, sterowanie zamknięciem klap odcinających wyposażonych w siłowniki sprężynowe, zamknięcie drzwi i bram pożarowych. Klasyfikacja kabli Przedstawione na rys. 1 rodzaje kabli mają oznaczenia identyfikujące (np. FE, PH, E), ozna- Rys. 2. Sposób wyznaczania maks. rezystancji kabla; Ra – rezystancja liczona od zacisku „A”, Rb – rezystancja liczona od zacisku „B” partnerzy wydania: czające metody badawcze, wg których zostały przebadane. Kabel o danej klasyfikacji może znajdować różne zastosowanie. Generalnie oznaczenie kabli w zakresie odporności na działanie ognia uwzględnia metodę badawczą, wg której została potwierdzona ich ognioodporność: Klasyfikacja FE – oznacza podwyższoną trwałość izolacji na działanie wysokiej temperatury. Taki kabel można stosować tam, gdzie nie jest wymagana ciągłość dostaw energii i przekazu sygnału w warunkach pożaru, a jedynie trzeba zapewnić podwyższoną odporność obwodu na działanie wysokiej temperatury. Kable te nie biorą udziału w pożarze, zatem można je stosować, np. w przestrzeniach międzysufitowych i międzypodłogowych wykorzystywanych do wentylacji. Klasyfikacja PH – oznacza podtrzymanie funkcji zapewnienia dostawy energii w wysokiej temperaturze samego kabla. Mają zastosowania podobne do kabli FE. Kable PH nie mają zdefiniowanych systemów mocowań, zatem są odporne na działanie wysokiej temperatury, ale ich funkcjonowanie w czasie pożaru może być ograniczone tam, gdzie następują drgania, przemieszczenia kabli i instalacji. Nie gwarantują ciągłości dostawy energii i przekazu sygnału w warunkach pożaru. Klasyfikacja E – oznacza podtrzymanie funkcji kabla wraz z systemem mocowań, elementami łączeniowymi i rozdzielczymi w warunkach pożaru. Kable E zapewniają funkcjonowanie instalacji w warunkach pożaru, ciągłość dostaw energii i przekazu sygnału. Instalacja taka nie podlega wyłączeniu przeciwpożarowym wyłącznikiem prądu, może wymagać zabezpieczenia przed działaniem wody, chyba że zastosowano kable z tą funkcją, potwierdzoną osobnym badaniem. Parametry elektryczne i transmisyjne Oprócz parametrów związanych z funkcjonalnością i możliwościami poszczególnych systemów, na etapie projektowania należy zwrócić uwagę na wartości graniczne pętli dozorowych, dotyczące poszczególnych systemów – rezystancję i pojemność kabla w pętli dozorowej. Te dwa parametry często decydują o długości pętli dozorowej. Zdarza się, że długość przyjęta do obliczenia rezystancji różni się od długości, którą przyjmujemy do obliczeń pojemności kabla. Określanie rezystancji kabla Rezystancja żyły [Ω/km] jest mierzona prądem stałym. Jej wartość zależy od rezystywności materiału przewodowego – miedzi w przypadku kabli stosowanych w instalacjach ppoż. – i od przekroju poprzecznego żyły. Rezystancja żyły ma bezpośredni wpływ na tłumienie sygnału i spadki napięć. Do obliczania rezystancji kabla (R) w instalacjach ppoż. przyjmuje się rezystancję całej dłu- 34 wydanie specjalne bezpieczeństwo pożarowe monitorowanie pracy urzdzen wykonawczych cecha E0 lub E30/E90, jesli potwierdzenie ich zadzialania wymusza uruchomienie innych urzadzen M o CSP- COD po czenie CSP z CSP-COD sterowanie praca urzdzen wykonawczych - sterowanie - cecha - E90 klap, central oddymiania, urzadzen gasniczych - cecha E30/E90 o po czenie z CSP ze sta ym urz dzeniem ga niczym - E30/90 po czenie CSP z urz dzeniem monitorowania alarmu E0 i wyniesionym polem obs ugi E0/E30 S o Monitorowanie pracy systemu oddymiania E0 CSP- SUG p tla dozorowa w obszarze nadzorowanym SSP - E0 M p tla dozorowa w obszarze nienadzorowanym SSP - E30 monitorowanie pracy zasilacza - E0 zasilanie sygnalizatorów alarmowych - E30 zasilanie zasilacza - E30/E90 zasilanie sygnalizatorów alarmowych - E30 Pomieszczenia stanowi ce oddzieln stref po arow wydzielone w klasie REI lub rozdzielnia w wykonaniu E30/E90 Po czenie central CSP i DSO, jezeli znajduj si w róznych pomieszczeniach - E30 zasilanie centrali SSP - E30 zasilanie sygnalizatorów alarmowych - E30 CSP- CSK zasilanie centrali SSP - E30 Po czenie central SSP - E30/E90 Oznaczenia: - kabel bez odporno ci ogniowej - zespó kablowy (kabel 24VDC+system mocowa ) E30/E90 - zespó kablowy (kabel 230V+system mocowa ) E30/E90 o S Linia sygnalizatorów systemu SSP - elementy detekcyjne: czujki i przyciski o M MS - modu steruj cy "S", monitoruj cy "M", liniowy sterownik sygnalizatorów "MS" - sygnalizator alarmowy z puszk przy czeniow Pojedynczy sygnalizator SSP(brak konieczno ci stosowania puszek przy czeniowych) CSP-M/S - centrala sygnalizacji po arowej Master/Slave UTA - urz dzenie transmisji alarmów CSP-SUG - centrala sieciowa sta ych urz dze ga niczych pracuj ca w sieci z CSP CSP-COD - centrala oddymiania pracuj ca w sieci z CSP CSP-CSK - centrala sterowania klapami w sieci z CSP "E" - oznacza zespó kablowy - kabel ognioodporny + system mocowa Obwody bezpiecze stwa Kablowa sie rozdzielcza Rozdzielnia Po arowa PWP Z cze WZL - obwody u ytkowe Sygnalizatory instalowane w p tli dozorowej Pomieszczenia stanowi ce oddzielne strefy po arowe wydzielone w klasie REI lub rozdzielnie w wykonaniu E30/E90 Kabel od z acza g ównego do rozdzielni - E90 + zabezpieczenie przed dzia aniem wody R = L x R’ gości żył, odpowiada ona rezystancji obu żył kabla. R = L x R’ (1) gdzie: R – rezystancja kabla [Ω] L – długość kabla (obu żył) [km] R = Ljednostkowa x R’ R’ – rezystancja kabla na km [Ω/km] ρ x 2000 R’ = jest podawana Rezystancja jednostkowa D w tabelach; dla miedzi można ją obliczyć ze wzoru: R’ = ρ x 2000 (2) D gdzie: ρ – rezystywność miedzi 0,0178 d 2 Ω/m D = π [km] na [m] 2000 – zmiana jednostek: 2 (obie żyły kabla o długości 1 km) 2 D – przekrój kabla w [mm ] Rezystancja kabla każdej d 2z obu pętli jest liczona do najdalszej D = π czujki. Do obliczeń 2 przyjmuje się największą wartość R. ( ) ( ) 0,0178 [ mΩ ] x 2000 m Jeżeli długość linii czujek R =maksymalna L x R’ wynosi np. 3300 m, należy pamiętać, że może ona ulec zmianie, ponieważ zarówno rezystancja, jak i pojemność kaρ x 2000 bla zależą od typu R’ = zastosowanego kabla D podczas plai wymagają uwzględnienia ρ x 2000 R’ = nowania. D [1] Rozp. Min. Infrastruktury z 21 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz. 690, z późn. zm.). [2] Rozp. MSWiA w sprawie ochrony ppoż. budynków innych obiektów budowlanych i terenów z 7 czerwca 2010 r. (Dz.U. nr109 poz. 719). [3] PKN-CEN/TS 54-14 Systemy sygnalizacji pożarowej. Część 14. Wytyczne planowania, projektowania, instalowania, odbioru, eksploatacji i konPrzekrój kabla D można obliczyć, znając serwacji. [4] Wytyczne SITP WP-02: 2010 Instalacje sygnalizacji pożarowej. Projekśrednicę żyły przewodu d. towanie. 2011 [5] E. Skiepko: Instalacje przeciwpożarowe, DW „Medium”, Warszawa 2009 2 d d 2 (3) [6] E. Skiepko: Wymagania w zakresie prowadzenia tras kablowych – D=π D=π 2 2 referat na konf. „Ochrona ppoż. w obiektach budowlanych. Instalacje elektryczne, wentylacyjne i gaśnicze – projektowanie, montaż, eksploPrzykład obliczania R’ dla kabla miedzia- atacja” maj 2014. nego o średnicy 0,8 mm: [7] Katalogi firm: Baks, Niedax, Merawex, Technokabel. [8] DIN 4102-12 Zachowanie się materiałów i elementów budowlanych Ω pod wpływem ognia. Podtrzymywanie funkcji urządzeń w czasie pożaru. 0,0178 x 2000 m Ω m 0,0178 Ω m Wymagania i badania. x 2000 R’ = = 70,8 (4) m 2 km Ω [9] E. Skiepko: Ciągłość dostawy energii i przekazu sygnału w warunkach 0,8 mm R’ =x 3,1416 = 70,8 2 pożaru – referat na konf. SITP Zakopane, marzec 2014. km 2 0,8 mm x 3,1416 [10] Wytyczne projektowania SSP firmy Siemens. ( ) ( ) [ ] ( ) [ ] Ω = 70,8 km ( 2 R’ = partnerzy wydania: 2 0,8 mm C’s = C’p x 3,1416 Ω2 0,0178 x 2000 m m C’s = C’p Ω R’ = = 70,8 2 km C’s = 1,8 x C’p 0,8 mm x 3,1416 2 ( ( [ ] ) ) [ ] [ ][ ] ) [ ] www.siemens.com/sinorix Sinorix Compact ‒ prosty, unikatowy, kompletny system zabezpieczeń przeciwpożarowych. Ochrona sprzętu elektronicznego przez system zawierający wszystkie niezbędne elementy detekcji pożaru, gaszenia, alarmowania i sterowania. Ciągłość procesów biznesowych wielu przedsiębiorstw zależy od bezpieczeństwa przechowywanych danych oraz posiadanej wiedzy. Z tego też powodu sprawą najwyższej wagi jest zabezpieczenie przeciwpożarowe serwerowni i centrów przetwarzania danych. Idealnym systemem służącym do ochrony takich obiektów jest Sinorix™ Compact. W jego skład wchodzą elementy detekcji pożaru, gaszenia, alarmowania i sterowania. Sinorix™ Compact skutecznie zabezpiecza pomieszczenia ze sprzętem elektronicznym i elektrycznym o kubaturze do 132m³. Siemens Sp. z o.o. Sektor Infrastructure & Cities Building Technologies www.buildingtechnologies.siemens.pl ul. Żupnicza 11, 03-821 Warszawa tel.: +48 22 870 87 00; 03 Fax: +48 22 870 87 77 tel.bezpośr.: +48 22 870 87 79 Dzięki unikatowej i zoptymalizowanej konstrukcji, ten kompletny system zabezpieczenia przeciwpożarowego jest łatwo i szybko instalowany oraz prosty w konserwacji. Obudowa systemu zawiera: zasysającą czujkę dymu, cichą dyszę Sinorix Silent Nozzle, element alarmowania, sygnalizator świetlny oraz butlę ze środkiem gaszącym Novec™ 1230 firmy 3M™ ze wszystkimi elementami podłączonymi do centrali detekcji pożaru i gaszenia XC10. Korzyści wynikające z zastosowania Sinorix™ Compact to szybka i pewna detekcja, bezpieczny, o niskim poziomie hałasu proces gaszenia, jak również łatwe zastosowanie skutecznych sterowań. answers for infrastructure and cities. Integral over IP – systemy sygnalizacji pożarowej przyszłości. Szybkie i bezpieczne przekazywanie informacji o stanach systemowych do wszystkich odbiorców niezależnie od lokalizacji. Możliwość reakcji na zdarzenia w czasie rzeczywistym. Najwyższy poziom bezpieczeństwa i elastyczność dzięki zastosowaniu systemu Integral IP wraz z rozwiązaniami do zdalnego zarządzania i nadzoru. SCHRACK SECONET Polska Sp. z o. o., PL-02-672 Warszawa, ul. Domaniewska 44a, bud. Platinium V, Tel. +48 22 3300620-623, [email protected], www.schrack-seconet.com. INTEGRAL
