Zobacz wypracowane przez panelistów konkluzje i rekomendacje

Kongres Kultury, Kraków 23-25 września
„Instytucja, firma czy wydarzenie – jak organizować, wartościować i finansować kulturę” podsumowanie tez i rekomendacji uczestników panelu dyskusyjnego moderowanego przez Beatę
Bochińską – edycja 1.0 z 24 września 2009.
Numer sesji: 24
Tytuł sesji panelowej:
Instytucja, firma czy wydarzenie – jak organizować, wartościować i finansować kulturę
Moderator:
Beata Bochińska – prezes Instytutu Wzornictwa Przemysłowego
Paneliści:
Dr Wojciech Szczurek – prezydent miasta Gdynia, przedstawiciel samorządu finansującego instytucje
kultury i wydarzenia kulturalne, promotor rozwoju przemysłów kultury
Dominique Lasage – dyrektor ds. kontentu grupy TP, operatora marki Orange, współproducenta
filmów, twórca kanału telewizyjnego Orange
Mecenas Dorota Bryndal – Prawnik, Kancelaria Gessel - partner, specjalista prawa autorskiego,
ochrony wartości intelektualnej i IP, kancelaria jest mecenasem sztuki poprzez Fundację Zbiorów
Sztuki Współczesnej Muzeum Narodowego w Warszawie
Wojciech Trzciński – właściciel prywatnego, niezależnego ośrodka sztuki Fabryka Trzciny, organizator
wydarzeń artystycznych
Rekomendacje przyjęte przez uczestników panelu:
Konsensus – obecne funkcjonowanie kultury
•
Publiczne środki na kulturę nie są obecnie optymalnie i efektywnie wykorzystywane; ze środków
publicznych finansowane są instytucje, a nie projekty, brakuje kryteriów ich oceny
•
Kultura, zarówno misja jak i komercja, powinna być atrakcyjna dla odbiorcy
•
Relatywnie mały jest udział środków prywatnych, zarówno mecenasów kultury wysokiej jak i
przedsięwzięć komercyjnych, ale są pozytywne przykłady do naśladowania, głównie w obszarze
kultury masowej
•
Kultura ma istotne znaczenie promocyjne dla samorządów, wpływa także na rozwój społeczności
lokalnych
Konsensus – finansowanie
•
Samorządy realizują inwestycje w kulturę jako element realizacji zadań publicznych, istotą jest by
były mądrym i oświeconym mecenasem kultury
•
Ważne jest utrzymywanie instytucji kultury jako podmiotów odpowiedzialnych za infrastrukturę
kultury, ale jednocześnie ważne jest wypracowanie mechanizmów oceny tych instytucji oraz
stymulwoanie ich aktywności, także poprzez wywołanie konkurencji z innymi podmiotami (w tym
z podmiotami prywatnymi)
1
•
•
•
•
Prywatna inwestycja w kulturę musi opierać się na rachunku ekonomicznym, na dwa sposoby:
poprzez osiągnięcie pozytywnych wskaźników ekonomicznych z realizowanych projektów lub
poprzez budowę wizerunku
Istnieją prywatne podmioty (takie jak firmy z rozpoznawalnymi markami np. Orange) które
przeznaczają istotne środki na kulturę jako: mecenasi, sponsorzy, wreszcie traktując kulturę jako
składnik własnych produktów (treść)
Istotne jest funkcjonowanie ograniczonej liczby instytucji kultury finansowanych publicznie,
szczególnie w obszarze ochrony dziedzictwa narodowego i kultury wysokiej
Zmiany w odbiorze kultury, w tym Internet, pozwalają na nowe modele finansowania kultury jako
udostępnionych treści, z reklamy, z opłaty za dostęp, obok tradycyjnej opłaty za prawa autorskie
Konsensus – rekomendacje zmian
•
•
•
•
Równość dostępu do środków publicznych:
o Podmioty ze wszystkich sfer (publicznej, prywatnej i obywatelskiej) powinny mieć prawo do
ubiegania się na zasadach konkursowych o publiczne finansowanie celowe. Mechanizmy
publicznego finansowania kultury powinny przewidzieć fakt, że prywatni przedsiębiorcy
działają w celu osiągania zysku.
o Zmniejszenie liczby publicznie finansowanych instytucji kultury w Polsce, teatrów z własną
sceną, placówek muzycznych z budowaną własną salą koncertową, mało znaczących muzeów
i symbolicznych jednorazowych dotacji dla rozlicznych organizacji pozarządowych;
Pobudzenie prywatnych nakładów na kulturę
o Wprowadzenie efektywnych narządzi motywujących przedstawicieli sektora prywatnego do
inwestycji w kulturę, zwiększyłoby ich aktywność; mecenat i finansowanie prywatne powinny
być traktowane jako równorzędne formy finansowania kultury, nie zaś jako uzupełnienie.
o Korzystne rozwiązania natury fiskalnej (analogicznie do 1% odpisu celowego z CIT jak to ma
miejsce w przypadku PIT, czy też innych preferencji podatkowych, jak dofinansowanie w
obszarze składek np. na ZUS dla przedsiębiorców zatrudniających osoby z obszaru kultury i
twórczości)
o Promocja mecenatu prywatnego jako dziedziny społecznej odpowiedzialności firm
o Partnerstwo publiczno-prywatne w obszarze kultury wraz z pojawianiem się silnych
podmiotów prywatnych mających kompetencje i zasoby dle realizacji dużych, wielotelnich
projektów
Obiektywne kryteria oceny i wartościowania kultury, zarządzanie kulturą
o Wprowadzenie systemu oceny jakości funkcjonowania instytucji kulturalnych i projektów
oraz powiązanie zasad przyznawania środków finansowych z systemem oceny jakości
propozycji tych instytucji
o Studia zarządzania kulturą na kierunkach zarządzania, zamawiane studia podyplomowe dla
menadżerów kultury
E-kultura:
o Pilne jest wypracowanie modelu pozwalającego na pogodzenie swobody dostępu z prawem
do własności intelektualnej, we współpracy w ramach UE. Dotyczy to szczególnie kultury
masowej.
o Promowanie nowoczesnego współuczestnictwa w e-kulturze, swobodnego udostępniania
treści
Tematy kluczowe w dyskusji:
2
•
•
•
•
•
Forma prawna i organizacyjna instytucji zajmujących się działaniami związanymi z obszarem
kultury (w świetle raportu o stanie kultury - wynika, że kultura co innego znaczy i gdzie indziej się
dzieje) i odniesienie się do ustawy o finansowaniu instytucji kultury
Państwowe - prywatne, samorządowe – pozarządowe, instytucja – wydarzenie; za i przeciw
(finanse, skala działania, niezależność, partnerstwo, zasoby…) - doświadczenia panelistów
Przemysły kultury i ich postrzeganie w kontekście wzrostu PKB w UE i u nas – ani sztuka ani
biznes, niewykorzystane zasoby, kukułcze jajo …
Rola mediów w kreowaniu wizerunku artysty lub instytucji kultury i sam artysta jako wygodny
kontent – czy krytyka merytoryczna jest w ogóle potrzebna i jakimi posługiwać się kryteriami?
Kontekst otwartych dostępów oraz własności i wartości intelektualnej
Pytania kluczowe w dyskusji:
•
•
•
•
•
•
•
Czy obecny model finansowania kultury jest odpowiedni? Co wymaga finansowania a co może
być komercyjne, semi-komercyjne: instytucje kultury, projekty i wydarzenia?
Czy mamy kryteria oceny kultury - value for money? Atrakcyjność, komercja czy misja?
Jak organizować kulturę, czy oferta poza-instytucjonalna (festiwale, wystawy, koncerty,
wydarzenia on-line, etc) uzupełnia czy zastępuje instytucje?
Oderwanie finansowania od instytucji: fundusz misyjny, PPP w kulturze, właściciele i operatorzy
kultury – jaki model jest dzisiaj możliwy w polskich warunkach ?
Kultura widziana jako przemysł generowania i zarządzania treścią, od tańca ma lodzie, przez
festiwale filmowe do opery. Czy to coś zmienia?
Czy jest potrzebne ograniczenie roli i liczby instytucji kultury, nadzorowanych przez „regulatora”
Jak inkubować mecenasów kultury, finansowanie kultury z odpisu podatkowego?
3