u140zal1_PROGNOZA - BIP
Transkrypt
u140zal1_PROGNOZA - BIP
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Załącznik do Uchwały nr XIX/140/2012 Rady Miejskiej Gminy Nekla z dnia 25 października 2012 r. w sprawie: uchwalenia Programu ochrony środowiska Miasta i Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 oraz prognozy oddziaływania na środowisko ł ul. Westerplatte 19/6 62-030 Luboń NIP: 775-234-57-51 REGON: 301484864 Kierownik projektu: Arnold Bernaciak [email protected] Autorzy: Arnold Bernaciak Anna Bernaciak Monika Hejna Współpraca: Elżbieta Narożna-Chromińska, Urząd Miasta i Gminy Nekla Grażyna Sodkiewicz, Urząd Miasta i Gminy Nekla Projekt okładki: Anna Bernaciak Zdjęcie na okładce Anna Bernaciak Nekla, wrzesień 2012 SPIS TREŚCI Wprowadzenie 1. STRONA 5 Cel i zakres prognozy 5 Metody zastosowane przy sporządzaniu prognozy 6 Program ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 – charakterystyka dokumentu 10 1.1. Zawartość i główne cele projektowanego dokumentu 10 1.2. Powiązania programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 20122015 z perspektywą na lata 2016-2019 z innymi dokumentami 16 1.3. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym oraz ich wpływ na program ochrony środowiska Gminy Nekla 29 Środowisko Przyrodnicze Gminy Nekla oraz jego potencjalne zmiany w przypadku braku realizacji Programu ochrony środowiska na lata na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 41 2.1. Gmina Nekla – położenie, klimat, krajobraz 41 2.2. Geologia i zasoby geologiczne 43 2.3. Gleby i powierzchnia ziemi 44 2.4. Zasoby wodne 45 2.5. Powietrze atmosferyczne 48 2.6. Klimat akustyczny 50 2.7. Żywe zasoby przyrody 52 3. Istniejące problemy ochrony środowiska 56 4. Przewidywane znaczące oddziaływania na cele, przedmiot i integralność obszarów Natura 2000 oraz na pozostałe obszary i obiekty chronione 62 5. Przewidywane znaczące oddziaływania na środowisko 78 5.1. Przewidywane oddziaływania na bioróżnorodność 78 5.2. Wpływ podejmowanych działań na ludzi 79 5.3. Oddziaływanie na zwierzęta 81 5.4. Oddziaływanie na rośliny 82 5.5. Wpływ realizacji programu na wody 83 5.6. Wpływ realizacji programu na powietrze 84 5.7. Spodziewane oddziaływanie na powierzchnię ziemi 85 5.8. Oddziaływanie programu na krajobraz 86 5.9. Oddziaływanie programu na klimat, zasoby naturalne, zabytki i dobra materialne 87 2. 6. Oddziaływania transgraniczne 97 7. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko 97 8. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie 99 9. Metody analizy przewidywanych skutków realizacji programu 99 10. Streszczenie w języku niespecjalistycznym 101 11. Spisy rzeczy 105 Materiały źródłowe 105 Spis tabel 107 Spis rycin 107 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 WPROWADZENIE CEL I ZAKRES PROGNOZY Przedmiotem prognozy oddziaływania na środowisko jest Program ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, który opracowany został zgodnie z wymaganiami ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tj. Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz. 150, ze zm.). Nadrzędnym celem opracowania jest identyfikacja potencjalnych oddziaływań na środowisko będących wynikiem realizacji celów i zadań zawartych w Programie. Cele szczegółowe sprowadzają się do oceny natężenia powyższych oddziaływań, ich rozłożenia w czasie a także określenia czy w dokumencie w odpowiedni sposób zostały uwzględnione interesy środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz zasady zrównoważonego rozwoju. Wnioski z powyższych analiz mogą okazać się przydatnym narzędziem w procesie decyzyjnym a także podczas weryfikacji koncepcji dalszego rozwoju Gminy. Zgodnie z zapisami ustawy Prawo ochrony środowisko w Programie ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 określone zostały: priorytety ekologiczne, cele i zadania środowiskowe, harmonogramy realizacji zadań oraz środki niezbędne do osiągnięcia celów. Ponadto dokument zawiera zdefiniowaną politykę środowiskową Gminy Nekla oraz opis stanu docelowego, jaki zamierza się osiągnąć poprzez realizację Programu (wizja). Przedstawiono również system monitoringu i oceny realizacji Programu. Program ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 opracowany został na podstawie diagnozy aktualnego stanu środowiska. Zawarta jest ona przede wszystkim w dokumencie pt. Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe na potrzeby zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, które przygotowane zostało w Gminie w roku 2010. Dokument ten, opracowany w oparciu o w oparciu o zapisy Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 roku w sprawie opracowań ekofizjograficznych oraz ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska, obejmuje: rozpoznanie, charakterystykę i diagnozę stanu i funkcjonowania środowiska, a także wstępną prognozę zmian w nim zachodzących, ocenę jego przydatności oraz określenie lokalnych uwarunkowań fizjograficznych. Tym samym diagnoza stanu środowiska umieszczona w pierwszej części Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 ma charakter uzupełniający względem powołanego opracowania. W rozdziale zatytułowanym „Środowisko przyrodnicze Gminy Nekla” stan środowiska opisano w następujących blokach tematycznych: Gmina Nekla – położenie, klimat, krajobraz; geologia i zasoby geologiczne; gospodarcze wykorzystanie gleb; zasoby wodne i ochrona wód; gospodarka wodno-ściekowa, ochrona powietrza atmosferycznego i zabezpieczenie przed hałasem; żywe zasoby przyrody i ich ochrona; edukacja ekologiczna, gospodarka odpadami, nakłady finansowe na ochronę środowiska. Każdorazowo poszczególne elementy diagnozy podsumowano zestawieniem 5 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 najważniejszych, aktualnych problemów środowiskowych Gminy, stanowiących podstawę podejmowanych działań w zakresie ochrony środowiska. Dodatkowo jako ostatni element diagnozy przedstawiono zestawienie wszystkich aktualnych problemów środowiskowych i działań na rzecz ich eliminacji zaplanowanych w ramach przyjętego Programu. Problemy te opisano w rozdziale zatytułowanym „Aspekty środowiskowe Gminy Nekla”. Przygotowując Program wykorzystano dane pierwotne pochodzące zarówno z dokumentów gminnych, jak również z Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu oraz Głównej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Poznaniu. Wykorzystano także informacje dotyczące stanu środowiska i jego ochrony znajdujące się w innych dokumentach gminnych. Najważniejsze z nich, to: Program ochrony środowiska dla Gminy Nekla na lata 2008-2011, Gminny Plan gospodarki odpadami, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Nekla (tekst ujednolicony), Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Nekla. Wykorzystano również szereg opracowań, planów, programów i strategii innych jednostek administracji publicznej. Wśród nich wymienić należy: Krajowy Program Zwiększania Lesistości, Warszawa 2003, Plan gospodarki odpadami dla województwa wielkopolskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2019. Aktualizacja, Poznań 2008, Aktualizacja planu gospodarki odpadami powiatu wrzesińskiego wraz z załącznikiem – Program usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu powiatu wrzesińskiego, Września 2009, Plan zagospodarowania przestrzennego województwa wielkopolskiego Uchwała nr XLVI/690/10 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 26 kwietnia 2010 r., Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu wrzesińskiego, Września 2009, Program ochrony środowiska województwa wielkopolskiego do 2020 roku, Plan rozwoju lokalnego powiatu wrzesińskiego na lata 2007-2013, Września 2007. Przy opracowywaniu programu skorzystano również z wielu opracowań naukowych, Wśród nich znalazły się prace należące do kanonu nauk geograficznych i biologicznych, takich autorów jak: J. Kondracki, J.M. Matuszkiewicz czy A. Choiński. METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY Przy opracowywaniu niniejszej prognozy wzięto pod uwagę wytyczne przedstawione przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu oraz Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. Prognozę oddziaływania na środowisko przeprowadzono zgodnie z wymaganiami ustawy z dnia 3 października 2008 r. 6 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. nr 199, poz. 1227, ze zm.). Prognoza oddziaływania na środowisko Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 zawiera: informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzenia, informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym. Przedstawiona poniżej prognoza wpływu na środowisko określa, analizuje i ocenia: istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody, cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy. Dokument przedstawia również: rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru - rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku 7 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. Metodykę opracowania niniejszej prognozy oparto na dotychczasowym dorobku wiedzy oraz instrumentach wypracowanych w tym zakresie. Istotne znaczenie miały publikacje przedstawiane na łamach czasopism: Problemy ocen środowiskowych, Ekonomia i środowisko oraz Biuletyn Komisji ds. ocen oddziaływania na środowisko. Szczególnie pomocne okazały się publikacje takich autorów, jak: A. Tyszecki, W. Lenart, J. ZatorskaSadurska i M. Kistowski. Posiłkowano się opisami prognoz oddziaływania na środowisko, ich omówieniami i propozycjami instrumentów przedstawianymi na łamach powyższych czasopism. Prognozę oddziaływania na środowisko Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 przedstawiono zarówno w sposób tabelaryczny, jak i w sposób opisowy. Główny element prognozy stanowią dwie tabele oraz towarzyszące im opisy: Przewidywany wpływ realizacji Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 20122015 z perspektywą na lata 2016-2019 na cele, przedmiot ochrony i integralność obszaru Natura 2000, Przewidywany wpływ realizacji Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 20122015 z perspektywą na lata 2016-2019 na środowisko. Tab. 1. Skala bonitacyjna określająca kierunek i siłę oddziaływań SYMBOL OPIS ODDZIAŁYWANIA ++ Znaczące korzystne oddziaływania + Słabe korzystne oddziaływania +? ++/- - Przypuszczalnie korzystne oddziaływania – niemożliwe do jednoznacznego określenia Znaczące zmienne oddziaływania +/- Słabe zmienne oddziaływania -- Znaczące niekorzystne oddziaływania - Słabe niekorzystne oddziaływania -? Przypuszczalnie niekorzystne oddziaływania – niemożliwe do jednoznacznego określenia 0 Brak oddziaływania Źródło: M. Kistowski, Metody sporządzania strategicznych ocen oddziaływania na środowisko przyrodnicze (na przykładzie prognoz wpływu na środowisko projektów programu rozwoju i planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego), w: Problemy ocen środowiskowych 2 (21), 2003, s.27, zmienione. Oceny oddziaływania dokonano z podziałem na dwie fazy realizacji danego przedsięwzięcia: fazę realizacji i eksploatacji. Faza realizacji obejmuje okres rzeczywistego wykonywania danego działania (budowa, proces użyczania pojemników na odpady, 8 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 organizacja konkursu). Faza eksploatacji to okres korzystania z efektów danego przedsięwzięcia (korzystanie z systemy kanalizacji, korzystanie z pojemników na odpady, rozprzestrzenienie się wiedzy zdobytej w ramach konkursu). Do oceny kierunku i siły oddziaływań w poszczególnych fazach posłużono się odpowiednią skalą bonitacyjną (tab. 1). Ponadto, zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, wszystkie oddziaływania poddano analizie, czy mają one charakter bezpośredni (B) czy pośredni (P) oraz czy są to oddziaływania wtórne (W) czy skumulowane (S). Określono, czy oddziaływania mają charakter krótkoterminowy (K), średnioterminowy (R), czy długoterminowy (D). Wzięto również pod uwagę, czy są to oddziaływania stałe (T), czy chwilowe (C). Do oceny stanu środowiska wykorzystano aktualne dane, pochodzące przede wszystkim z państwowego monitoringu środowiska prowadzonego przez WIOŚ w Poznaniu. W przypadku braku aktualnych danych, lub ich niedostępności, wykorzystano najnowsze, dostępne dane. 9 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 1. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 CHARAKTERYSTYKA DOKUMENTU 1.1. ZAWARTOŚĆ I GŁÓWNE CELE PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU Podstawę działań prowadzonych przez i Gminę Nekla w zakresie ochrony środowiska stanowi polityka środowiskowa Gminy. Wyraża ona najważniejsze zasady oraz określa główne obszary zainteresowania władz Gminy w zakresie ochrony środowiska oraz wskazuje na strategiczne cele, jakie Gmina zamierza osiągnąć w kilkuletniej perspektywie (ryc.1). Interesujące pod względem przyrodniczym i korzystnie położone tereny Gminy Nekla stanowią atrakcyjne miejsce zamieszkania i wypoczynku. Władze Gminy, dążąc do zachowania występującego na jej obszarze typowego, wielkopolskiego krajobrazu rolniczo-leśnego, zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców oraz wpierając harmonijne funkcjonowanie lokalnej aktywności gospodarczej, osadnictwa i rozbudowanej sieci transportowej, przyjmują niniejszą Politykę środowiskową. Kierując się konstytucyjną zasadą zrównoważonego rozwoju, integrujemy podejmowane działania samorządowe, gospodarcze i społeczne, łącząc je z dążeniem do zachowania równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. Mamy świadomość konieczności zachowania posiadanych zasobów w jak najlepszym stanie dla potrzeb obecnego i przyszłych pokoleń. W tym celu angażujemy naszą aktywność w pięciu podstawowych obszarach: - Optymalizacji gospodarowania wodami i ochrony wód - Modernizacji systemu gospodarki odpadowej - Utrzymania estetyki krajobrazu i ochrony żywych zasobów przyrody - Ochrony powietrza atmosferycznego - Podnoszenia świadomości ekologicznej mieszkańców. Treść niniejszej Polityki stanowi wyznacznik funkcjonowania wszystkich jednostek organizacyjnych Urzędu Gminy Nekla podmiotów podległych. Została przekazana wszystkim zainteresowanym podmiotom oraz udostępniona publicznie społeczności gminnej. Karol Balicki Burmistrz Miasta i Gminy Nekla Nekla, 25 maja 2012 r. Ryc. 1. Polityka środowiskowa Gminy Nekla Źródło: Program ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Podstawową zasadą, na którą w tekście polityki środowiskowej zwracają uwagę Władze Gminy jest zasada zrównoważonego rozwoju. Działania podejmowane przez Władze 10 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 w zakresie ochrony środowiska koncentrują się na ochronie zasobów wodnych, modernizacji systemu gospodarki odpadowej, utrzymaniu estetyki krajobrazu i ochronie żywych zasobów przyrody, ochronie powietrza oraz podnoszeniu świadomości ekologicznej mieszkańców. Realizacja polityki środowiskowej Gminy Nekla powinna doprowadzić do stanu opisanego w wizji (ryc.2). Gmina Nekla jest atrakcyjnym terenem mieszkaniowym i turystycznym w bezpośrednim sąsiedztwie aglomeracji poznańskiej. Władze Gminy aktywnie łączą działania na rzecz ochrony i podniesienia jakości środowiska z rozwojem gospodarczym i społecznym. Nowe obszary przeznaczone pod zabudowę oraz liczne miejscowości na terenie Gminy wyposażone są w sieć wodociągową, zbiorczą sieć kanalizacyjną oraz indywidualne systemy oczyszczania ścieków. Znacząco zmniejsza to presję szkodliwych związków biogennych na wody powierzchniowe i podziemne oraz gleby na terenie Gminy. Ich stan ulega systematycznej poprawie, co przyczynia się do podniesienia bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców. W wyniku budowy nowych szlaków komunikacyjnych oraz przebudowy lub remontów istniejących, systematycznie poprawia się dostępność komunikacyjna poszczególnych miejscowości na terenie Gminy. Nowe obszary przeznaczane pod zabudowę posiadają utwardzone drogi dojazdowe, co podnosi ich atrakcyjność i wpływa na komfort życia mieszkańców. Inwestycje termomodernizacyjne budynków gminnych oraz modernizacje kotłowni, a także udział Gminy w realizacji programu usuwania pokryć azbestowych przyczyniły się do poprawy stanu powietrza atmosferycznego. Także budowa sieci gazowej i liczne inwestycje drogowe ograniczyły emisję szkodliwych pyłów i gazów do atmosfery. Wybudowany szlak rowerowy oraz zadbane skwery i zieleńce w Gminie podnoszą jej atrakcyjność turystyczną. Kompleksy lasów wodochronnych w jej północnej części oraz tereny zielone w miejscowościach są systematycznie monitorowane pod kątem gromadzenia odpadów. Nielegalne składowiska są zabezpieczane i likwidowane, a pasy zieleni wzdłuż dróg gminnych systematycznie sprzątane. Wpływa to na wizerunek Gminy, które postrzegane są jako tereny zadbane i estetyczne. Władze lokalne aktywnie uczestniczą w inicjatywach ekologicznych podejmowanych przez palcówki edukacyjne na terenie Gminy. Liczne konkursy, akcje edukacyjne, projekty ekologiczne i wycieczki przyczyniają się do zwiększenia poziomu świadomości ekologicznej, szczególnie najmłodszych mieszkańców Gminy. Ryc. 2. Wizja stanu środowiska i jego ochrony w Gminie Nekla Źródło: Program ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019. Pożądany, docelowy stan środowiska na terenie Gminy Nekla charakteryzuje się podniesionym poziomem bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców i poprawą parametrów środowiskowych. Realizacja zadań z zakresu rozbudowy i modernizacji systemu 11 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 gospodarki wodno-ściekowej wpłynie n poprawę stanu wód powierzchniowych na terenie Gminy i ograniczy presję wywieraną na gleby i zasoby wód podziemnych. Zadania związane z modernizacją i rozbudową sieci drogowej, a także inwestycje termomodernizacyjne i dofinansowanie usuwania pokryć azbestowych powinny doprowadzić do podniesienia jakości powietrza atmosferycznego i ograniczyć lokalną emisję szkodliwych pyłów i gazów. Także dzięki prowadzonym inwestycjom w zakresie rozbudowy sieci gazowej oczekuje się zmniejszenia poziomu presji systemu społeczno-gospodarczego Gminy na powietrze. Jednocześnie oczekuje się poprawy estetyki Gminy i lepszego zagospodarowania terenów zielonych w jej granicach administracyjnych. Skuteczne postępowanie z bezdomnymi zwierzętami ma przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa mieszkańców i ochrony żywych zasobów przyrody. Polityka środowiskowa Gminy wraz z wizją stanu środowiska i jego ochrony stanowią zapis tzw. teorii zamiany – przedstawiają „co” i na podstawie „czego” zamierza się osiągnąć. W Gminie Nekla w przedmiotowym zakresie nastąpi zmiana, która wyrażona jest w wizji. Gwarantem osiągnięcia tego stanu jest zdefiniowana i realizowana za pomocą konkretnych celów i zadań polityka środowiskowa. Główne cele środowiskowe Gminy określone zostały w pięciu obszarach priorytetowych (priorytety): 1. Optymalizacji gospodarowania wodami i ochrony wód 2. Modernizacji systemu gospodarki odpadowej 3. Utrzymania estetyki krajobrazu i ochrony żywych zasobów przyrody 4. Ochrony powietrza atmosferycznego 5. Podnoszenia świadomości ekologicznej mieszkańców. Ustanowienie priorytetu „Optymalizacja gospodarowania wodami i ochrona wód” związane było przede wszystkim z występującymi w granicach administracyjnych Gminy zasobami wód powierzchniowych i podziemnych. Położenie w zasięgu dopływów Warty – Maskawy, Wrześnicy i Cybiny oraz w obrębie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Wielkopolska Dolina Kopalna wymagają przywiązania szczególnej uwagi do relacji systemu społeczno-gospodarczego Gminy z ekosystemami wodnymi. Na terenie Gminy występują także górne źródliskowe odcinki rzek (Maskawa) a pierwszy poziom wód gruntowych zalega stosunkowo płytko. Zwiększa to dodatkowo wrażliwość zasobów wodnych na presję. Także stopień skanalizowania Gminy i aktualny sposób funkcjonowania gospodarki ściekowej na jej terenie wymagają uporządkowania i doposażenia w niezbędne elementy infrastruktury. Pozwoli to na wyeliminowanie nadmiernej presji związków biogennych na zasoby wodne w Gminie. Realizacja zadań w tym obszarze pozwala oczekiwać zarówno korzyści natury przyrodniczej (poprawa jakości wód, zabezpieczenie najcenniejszych ekosystemów) jak i społecznej (podniesienie jakości życia mieszkańców, poprawa bezpieczeństwa ekologicznego). Rozwiązania wymagają przede wszystkim problemy związane z niewłaściwym postępowaniem ze ściekami bytowymi (wywóz ścieków na pola, odprowadzanie do rowów i cieków) oraz niewłaściwym stanem przydomowych zbiorników bezodpływowych. Istotne znaczenie ma także presja na zasoby wodne związana z chemizacją 12 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 rolnictwa i hodowlą, spływy powierzchniowe z pól oraz niewłaściwe magazynowanie gnojowicy i obornika. W ramach priorytetu „Optymalizacja gospodarowania wodami i ochrona wód” ustanowione zostały trzy cele środowiskowe: 1. Przywrócenie dobrego stanu wód powierzchniowych na terenie całej Gminy, 2. Ograniczenie presji związków biogennych i zanieczyszczeń chemicznych na zasoby wód podziemnych, 3. Zmniejszenie poziomu zrzutu azotu i fosforu do środowiska, szczególnie w południowej i środkowej części Gminy. Modernizacja systemu gospodarki odpadowej stanowi przedmiot drugiego z wyróżnionych priorytetów. Realizacja działań w tym zakresie powinna prowadzić do podniesienia jakości życia mieszkańców, poprawy estetyki Gminy i wywiązania się ze wszystkich wymagań nałożonych na władze lokalne przez obowiązujące ustawodawstwo i przepisy prawa w zakresie gospodarki odpadowej. Podjęcie działań w ramach tego priorytetu pozwoli rozwiązać ujawniające się problemy, do których w szczególności należą: wyrzucanie odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych, szczególnie wzdłuż szlaków komunikacyjnych, spalanie odpadów w piecach gospodarstw domowych a także występowanie na terenie Gminy pokryć azbestowych. Główne działania realizowane w ramach tego priorytetu koncentrować się będą wokół okresowego monitorowania i sprzątania miejsc szczególnie narażonych na zaśmiecanie, realizacji programu suwania azbestu, prowadzenia edukacji ekologicznej w zakresie właściwego postępowania z odpadami oraz dostosowaniu systemu gospodarowania odpadami na terenie Gminy do aktualnych przepisów prawnych. W obszarze wyróżniono następujące cele: 1. Systematyczne eliminowanie miejsc nielegalnego gromadzenia odpadów i ograniczanie ich negatywnego oddziaływania na pokrywę glebową oraz wody na terenie Gminy, 2. Intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej minimalizację powstawania odpadów i ich preselekcję w gospodarstwach domowych, 3. Wspieranie likwidacji pokryć azbestowych i minimalizowanie ich potencjalnego negatywnego oddziaływania na zdrowie mieszkańców i jakość powietrza atmosferycznego na terenie Gminy, 4. Eliminowanie uciążliwości związanych z niewłaściwym postępowaniem z odpadami przez mieszkańców i osoby przyjeżdżające na teren Gminy1. Trzeci z wyróżnionych priorytetów to „Utrzymanie estetyki krajobrazu i ochrona żywych zasobów przyrody”. Występujący na terenie Gminy tradycyjny wielkopolski krajobraz rolniczo-leśny narażony jest na presję związaną z rozprzestrzenianiem się zabudowy mieszkalnej oraz budową ferm wiatraków. Istotne znaczenie w ogóle przekształceń mają także duże szlaki komunikacyjne przebiegające przez teren Gminy w układzie równoleżnikowym – droga krajowa nr 92 oraz autostrada A-2. W efekcie ograniczone zostają 1 W niniejszym opracowaniu uciążliwość dla środowiska rozumiana jest jako negatywne oddziaływanie systemu społeczno-gospodarczego na otoczenie przyrodnicze, którego intensywność pozostaje w granicach odporności środowiska. 13 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 walory krajobrazowe i naturalne układy przestrzenne, a wprowadzone zmiany mają charakter trwały. W celu ograniczenia dalszych przekształceń na obszarach istotnych przyrodniczo lub krajobrazowo Gmina koncentruje swoje działania na odpowiednim kształtowaniu dokumentów planistycznych z zakresu zagospodarowania przestrzennego – studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz decyzji administracyjnych. Ponadto na terenie Gminy narażone na potencjalną presję są także żywe zasoby przyrody. Zjawisko to wiąże się z prowadzoną na terenie Gminy hodowlą norek, porzucaniem psów przez właścicieli oraz sezonowym procederem wypalania traw. W celu eliminacji tych negatywnych zjawisk Gmina Nekla podejmuje działania związane z realizacją programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi, prowadzeniem edukacji ekologicznej mieszkańców oraz wykonuje bieżące interwencje. Skuteczna realizacja tych zadań przyczynia się do osiągania następujących celów wyznaczonych w tym obszarze: 1. Zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego ludzi i zwierząt poprzez utrzymanie skuteczności w zakresie postępowania z bezdomnymi zwierzętami na terenie Gminy, 2. Właściwe kształtowanie kierunków aktywności budowlanej i inwestycyjnej na terenie Gminy w celu ograniczenia presji na krajobraz naturalny, 3. Podniesienie estetyki i jakości zagospodarowania terenów zielonych w granicach administracyjnych Gminy. Kolejnym priorytetem jest „Ochrona powietrza atmosferycznego”. Najważniejszymi problemami, które przyczyniły się do jego wyróżnienia są emitowane na terenie Gminy zanieczyszczenia i zapachy. Najistotniejsze znaczenie mają szkodliwe pyły i gazy pochodzące z emisji ze środków transportu oraz sezonowo, ze spalania odpadów w piecach gospodarstw domowych. Także spalanie odpadów i części roślin bezpośrednio na powierzchni ziemi oraz wypalanie zbiorowisk trawiastych negatywnie wpływają na klimat aerosanitarny Gminy. Na W miejscowości Gierłatowo dodatkowo występują nieprzyjemne zapachy pochodzące z funkcjonującej na jej terenie fermy kur. Główne działania Gminy w zakresie tego priorytetu koncentrują się wokół modernizacji źródeł ciepła w budynkach gminnych, budowie sieci gazowej na terenie Gminy oraz na działaniach inwestycyjnych usprawniających ruch i eliminujących jego natężenie. W efekcie spodziewane jest osiągnięcie poprawy w zakresie stanu powietrza atmosferycznego na terenie Gminy i znaczne ograniczenie presji pochodzącej z tzw. niskiej emisji. W ramach tego priorytetu wyróżniono cztery cele: 1. Poprawa warunków zdrowotnych wszystkich mieszkańców Gminy poprzez osiągnięcie i utrzymanie standardów jakości powietrza, 2. Ograniczenie presji transportu na powietrze atmosferyczne poprzez działania modernizacyjne i promocję alternatywnych źródeł transportu, 3. Eliminacja szkodliwego oddziaływania przestarzałych źródeł ciepła oraz optymalizacja zużycia energii cieplnej w budynkach gminnych, 4. Ochrona mieszkańców Gminy przed hałasem obniżającym jakość życia, szczególnie wzdłuż szlaków komunikacyjnych. 14 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Piątym priorytetem jest „Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców”. Działania w tym obszarze mają na celu wykształcanie pozytywnych postaw i nawyków wśród mieszkańców Gminy oraz ich aktywizację na rzecz ochrony środowiska. W ramach tego priorytetu działania Gminy koncentrują się wokół współudziału w cyklicznych akcjach i imprezach oraz udzielania dofinansowań i promowania działalności proekologicznej szkół i przedszkoli w materiałach promocyjnych Gminy. Istotne znaczenie ma także aktywna działalność placówek edukacyjnych na terenie Gminy. Uczestniczą w ogólnopolskich akcjach ekologicznych, współpracują z jednostkami i organizacjami zajmującymi się ochroną środowiska, realizują liczne projekty i konkursy. W efekcie spodziewać się można systematycznego podnoszenia świadomości ekologicznej, szczególnie najmłodszych mieszkańców Gminy. Wykształcone postawy i nawyki mogą zastać trwale wykorzystane w dalszym postępowaniu. W obszarze tym ustanowione zostały cztery cele: 1. Podniesienie wiedzy dzieci i młodzieży o walorach i zasobach przyrodniczych Gminy, 2. Doskonalenie nawyków prośrodowiskowych wśród mieszkańców Gminy (np. podniesienie skuteczności w zakresie selektywnego gromadzenia odpadów) 3. Wykształcenie u mieszkańców Gminy postaw i nawyków proekologicznych oraz poczucia odpowiedzialności za stan środowiska, 4. Systematyczne eliminowanie negatywnych zachowań mieszkańców Gminy w zakresie korzystania ze środowiska (np. porzucanie odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych, odprowadzanie nieoczyszczonych ścieków bezpośrednio do wód i gleby, spalanie odpadów w paleniskach domowych, spalanie odpadów na powierzchni ziemi). Osiągnięciu postawionych celów służą zadania środowiskowe. W ramach priorytetów wyróżniono następującą ich liczbę: priorytet 1 – 11, priorytet 2 – 9, priorytet 3 – 5, priorytet 4 – 27, priorytet 5 – 17. Wszystkie zadania środowiskowe podejmowane na terenie Gminy podzielono, zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Środowiska, na własne i koordynowane2. Przypisano im odpowiednio oznaczenia „W” i „K”. Zadania własne to te, które realizowane są przez Gminę, na jej koszt i odpowiedzialność. Z kolei zadania koordynowane prowadzone są na terenie Gminy przez niezależne jednostki. Gmina nie ma wpływu na poziom ich realizacji, przeznaczane nakłady i osiągane efekty. W Programie odnotowuje się jedynie fakt ich realizacji. Wszystkie zadania własne podzielono na trzy grupy: podstawowe (P), optymalne (O) i maksymalne (M). Zadania podstawowe to takie, których realizacja zastała już przesądzona w sposób formalny: dokonano odpowiednich zapisów w budżecie Gminy, uzyskano zewnętrzne dofinansowanie, podpisano stosowne umowy lub wprowadzono do obowiązków pracowników Urzędu Gminy Nekla. Zadania optymalne to takie, które prawdopodobnie będą realizowane, ale na razie nie zostały spełnione wszystkie wymagania formalne, tudzież nie zostały zapewnione odpowiednie środki na ich realizację. To również te zadania, które mają 2 Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnymi lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2002. 15 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 niższe znaczenie i w przypadku braku środków finansowych mogą nie zostać zrealizowane. Z kolei zadania maksymalne to takie, których realizacja określona została na końcową fazę bieżącego okresu planistycznego. Prawdopodobieństwo ich realizacji zależy od wielu czynników trudnych do przewidzenia na etapie przygotowywania niniejszego programu. Do czynników tych należą m.in. sytuacja polityczna i wynikające z niej priorytety inwestycyjne, dostępne technologie i ich ceny, czy klimat społeczny. Do grupy zadań maksymalnych należą również te, które planowane są do wykonania w najbliższym czasie, jednakże mają one stosunkowo małe znaczenie. W pierwszej kolejności środki zostaną zabezpieczone na zadania podstawowe, w drugiej na optymalne, a dopiero w trzeciej na maksymalne. Do każdego zadania przypisano jednostkę koordynującą realizację danego zadania. W przypadku zadań własnych podano również wielkość nakładów przeznaczonych na ich realizację oraz określono źródła jego finansowania. Przy każdym zadaniu zasygnalizowano jego zgodność wewnętrzną i zewnętrzną. Zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku podano dokument oraz jego część, z którym zgodne jest dane zadanie. Zapisu dokumentów dokonano w sposób hasłowy (np. SUiKZP1 – Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego, rozdział 1; PEP 4.4.3 – Polityka ekologiczna państwa, rozdział 4, podrozdział 4.3). Harmonogram realizacji zadań określono z dokładnością co do roku. Wszystkie cele i zadania środowiskowe oraz opisujące je priorytety przedstawiono w zbiorczych tabelach, oddzielnych dla każdego priorytetu. 1.2. POWIĄZANIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Z INNYMI DOKUMENTAMI Program ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 powiązany jest z szeregiem innych dokumentów – zarówno wewnętrznych (gminnych), jak i zewnętrznych (dokumentów innych jednostek administracji rządowej i samorządowej). Podstawowymi dokumentami gminnymi określającymi uwarunkowania Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 są: strategia i plan rozwoju lokalnego Gminy Nekla. Ponadto bardzo ważną rolę pełni Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy. Dokument ten w związku ze zmianami dla obszarów w sąsiedztwie autostrady A-2 przebiegającej w środkowej części Gminy został ujednolicony i zawiera zmiany wprowadzone w latach 2009 i 2010. Dodatkowo istotnym dokumentem powiązanym ze studium w kontekście ochrony środowiska jest przygotowane na potrzeby jego zmiany Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe, którego szereg zapisów określa kierunki działań w zakresie ochrony środowiska. Powinny być one realizowane i uwzględnianie przez władze Gminy w planowanych działaniach inwestycyjnych oraz bieżącej aktywności administracyjnej. Poza 16 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 tym, o kształcie Programu decydują rozstrzygnięcia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz postanowienia zawarte w planach inwestycyjnych. Najważniejsze dokumenty zewnętrzne, wywierające wpływ na kształt Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, to: Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, Warszawa 2009, Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do roku 2020, Plan gospodarki odpadami dla województwa wielkopolskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2019, Poznań 2008, Programu ochrony środowiska dla powiatu wrzesińskiego (aktualizacja 2009), Planu gospodarki odpadami dla powiatu wrzesińskiego (aktualizacja 2009). Treści powyższych dokumentów brano pod uwagę przy opracowywaniu przedmiotowego Programu ochrony środowiska. W istotny sposób wpłynęły one na ostateczny kształt dokumentu (tab. 2). W harmonogramie realizacji Programu, przy każdym z zadań podano dokumenty wewnętrzne i zewnętrzne, z którymi jest ono powiązane. Odpowiednie zapisy znajdują się kolumnach zatytułowanych „zgodność wewnętrzna” i „zgodność zewnętrzna”. 17 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Tab. 2. Dokumenty powiązane z Programem ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Lp. Dokument Rozdział Zapisy istotne dla Programu ochrony środowiska Gminy Nekla DOKUMENTY WEWNĘTRZNE 1. Strategia rozwoju lokalnego Gminy Nekla 7. Cele strategiczne 7.1 Cele strategiczne Zachowanie i odnowa proekologicznych środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego oraz wspieranie inicjatyw Rewaloryzacja parków podworskich i cennych terenów zielonych. Wprowadzenie systemu pełnej segregacji odpadów. Uregulowanie gospodarki wodno-ściekowej. Rozbudowa, modernizacja infrastruktury technicznej oraz zapewnienie zrównoważonego rozwoju gospodarczego poprzez promowanie nowoczesnych technologii Budowa i modernizacja dróg i chodników. Budowa i modernizacja urządzeń do odprowadzania ścieków. Budowa i modernizacja urządzeń do zaopatrzenia w wodę i poboru wody. Budowa sieci gazowej. Rozbudowa sieci elektrycznej. 2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego 1. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej Gminy oraz w przeznaczeniu terenów 1.1. Cele i zadania polityki przestrzennej gminy Cel: Zachowanie i odnowa środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego oraz wspieranie inicjatyw proekologicznych Zadania: rewaloryzacja parków podworskich i cennych terenów zielonych; tworzenie zaplecza dla aktywnego wypoczynku mieszkańców oraz bazy turystycznej; wprowadzenie systemu pełnej segregacji odpadów; uregulowanie gospodarki wodno-ściekowej. Cel: Tworzenie warunków do szybkiego rozwoju gospodarczego Zadania: udostępnienie terenów pod inwestycje z dobrze rozwiniętą infrastrukturą; opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego gminy; Cel: Rozbudowa, modernizacja infrastruktury technicznej oraz zapewnienie zrównoważonego rozwoju gospodarczego poprzez promowanie nowoczesnych technologii 18 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Zadania: budowa i modernizacja dróg i chodników; budowa i modernizacja urządzeń do odprowadzania ścieków; budowa i modernizacja urządzeń do zaopatrzenia w wodę i poboru wody; budowa sieci gazowej; 2. Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe na potrzeby zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy miejskowiejskiej Nekla 5. Waloryzacja ekofizjograficzna obszaru 5.1 Ograniczenia i wskazania Użytki zielone Wyłączenie z zainwestowania użytków zielonych, tj. łąk i pastwisk (dopuszczalne prowadzenie niektórych sieci infrastruktury technicznej). Ochrona użytków zielonych powinna polegać na utrzymaniu, zwiększaniu zasięgu, prowadzeniu kompleksowej melioracji, zakładaniu zadrzewień na granicy pól uprawnych i łąk. Grunty orne w kompleksie glebowo-rolniczym 9 - zbożowo-pastewnym słabym z glebami murszastymi i czarnymi ziemiami położone w dnach dolin i obniżeń powinny być zamienione na użytki zielone. Wody powierzchniowe i podziemne Kompleksowa ochrona zlewni Cybiny, Maskawy, Wrześnicy poprzez: - doprowadzenie i utrzymanie w co najmniej II klasie czystości, - zakaz zrzutu ścieków do wód, - wprowadzanie zadrzewień i zieleni trawiasto-krzewiastej na obrzeżu cieków, - wprowadzanie „małej retencji”, zastawek, jazów, w celu spowolnienia odpływu, - zwiększenie obszaru lasów i zadrzewień na terenie gminy (zwiększenie zdolności retencyjnej zlewni), zwłaszcza w strefach wododziałowych. Zabezpieczenie dostępności do wód powierzchniowych poprzez zakaz zagradzania i zabudowywania obrzeży stawów i rzek. Nie przeznaczanie pod żadną zabudowę (również siedliska rolnicze) gruntów położonych na obrzeżach rzek, kanałów, strumieni, stawów rybnych, w pasie zapewniającym dogodny przejazd wzdłuż wód (możliwość wprowadzenia zieleni między przejazdem, a wodą). Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych przed dalszą degradacją jakościową. Ochrona wód podziemnych pierwszego poziomu (wody gruntowe) w dolinach i na wysoczyźnie, stanowiące do niedawna podstawę zaopatrzenia ludności w wodę. Racjonalna gospodarka ściekami i odpadami. Budowa oczyszczalni ścieków. Wprowadzenie w miejscowościach nieobjętych kanalizacją sanitarną, obowiązku budowy szamb indywidualnych wraz z obowiązkiem wywozu ścieków komunalnych do oczyszczalni. Ograniczenie spływów powierzchniowych z pól. Przeciwdziałanie niewłaściwemu magazynowaniu obornika i gnojowicy. 19 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Podniesienie poziomu świadomości ekologicznej rolników i producentów. Poprawienie rozwiązania w zakresie prawidłowego gromadzenia i stosowania nawozów organicznych, mineralnych i środków ochrony roślin z uwzględnieniem wymagań roślin uprawnych oraz zachowaniem optymalnych terminów agrotechnicznych. Kontrola pod względem zagrożenia środowiska: obiektów rolniczych, obiektów hodowlanych i terenów, na których stosuje się środki chemiczne oraz stałe i płynne nawozy organiczne. Monitorowanie zasobności gleb w azot i innych składników pokarmowych oraz zawartości składników zanieczyszczeń w wodach powierzchniowych, ze szczególnym uwzględnieniem azotanów Stosowanie rozwiązań zmierzających do przeciwdziałania skutkom suszy poprzez zwiększanie małej retencji wodnej oraz wdrażanie proekologicznych metod retencjonowania wody. Zalesienia Zalesienia na obszarach słabych gruntów rolnych, zboczach oraz w zasięgu ciągów ekologicznych. Zwiększenie lesistości gminy poprzez zalesienie słabych gruntów kl. VI i VIz. Zachowanie zalesień, zadrzewień i wprowadzanie sukcesywnych dalszych zalesień wielopiętrowych w rejonie węzła hydrograficznego – w strefach wododziałowych (szczególnie na wyniesieniach i w terenach źródliskowych). Dążenie do zalesień drzewostanami liściastymi bardziej odpornymi na zanieczyszczenia i o większej zdolności retencyjnej. Przestrzeganie przy zalesieniach zasady ciągłości przestrzennej lasów. Uwarunkowania ochrony środowiska w odniesieniu do gospodarki leśnej dotyczą: - preferowania różnorodności systemów ekologicznych lasów zgodnych z uwarunkowaniami siedliska, - wprowadzania drzewostanów wielogatunkowych i w różnym wieku, - ochrony miejsc ostoi zwierzyny, - przeciwdziałania zagrożeniom lasów przed transportem zanieczyszczeń atmosferycznych, - traktowania lasów jako najważniejszego składnika równowagi ekologicznej w biosferze, - inicjatywy zakładania szkółek i hodowli drzew, - zalesiania nieużytków, gruntów o niskiej bonitacji i obszarów zasilania wód gruntowych. Korytarze ekologiczne i pasma środowiskowe Wyłączenie z zainwestowania wszystkich elementów Econetu. Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Cybiny w Nekielce Zwiększanie lesistości i zadrzewień. Parki podworskie Zachowanie i rewaloryzacja Gleby chronione, torfowiska, bagna Prowadzenie polityki przestrzennej gminy (w odniesieniu do przestrzeni rolniczej) polegającej na ograniczeniu podziału nieruchomości oraz ograniczeniu lub zakazie lokalizacji zabudowy rozproszonej. Kształtowanie na wielkoprzestrzennych obszarach gruntów rolnych krajobrazu rolniczego poprzez utrzymanie 20 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 i wprowadzanie – zadrzewień, łąk, zbiorników wodnych, małej retencji. Ochrona gleb zwłaszcza tych o najwyższej jakości dla rolnictwa (okolice Targowej Górki, Małej Górki, Mystek i Racławek). Przeciwdziałanie umniejszaniu rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Ochrona trwałych użytków zielonych przed zainwestowaniem poprzez: - wprowadzanie zadrzewień ochronnych (przywodne i w strefie granicznej), - wprowadzanie działalności rolniczej opartej o Krajowy Program Rolnośrodowiskowy dla ochrony przyrody na terenach rolnych, - ochronę bagien i torfowisk na podstawie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych jako istotnych obszarów retencji wód w gminie (naturalnych powierzchni retencyjnych na terenach nadrzecznych). Lasy ochronne Zagospodarowanie lasów grupy i ochronnych prowadzone pod kątem ciągłego utrzymywania ich w stanie zapewniającym wypełnianie przez nie funkcji, dla jakich zostały wydzielone. Dążenie ramach prac gospodarczo-odnowieniowych do utrzymania stabilności i trwałości drzewostanów i ich walorów retencyjnych poprzez bieżące prowadzenie cięć sanitarnych i pielęgnacyjnych oraz nasilonych zabiegów fitomelioracyjnych. Pozostawienie powierzchni stale zadrzewionych. Szczególnego postępowania w pracach odnowieniowych dla lasów uszkodzonych przez przemysł. Konieczność zwiększenia gatunków odpornych na zanieczyszczenie powietrza, zwłaszcza zwiększenie udziału gatunków liściastych i stosowania gospodarki przerębowej. Zachowanie lub utworzenie wzdłuż dróg i szlaków turystycznych „otuliny” o szerokości 30-100 m w postaci pasów drzewostanu o dużym zwarciu i urozmaiconym składzie gatunkowym. Dopuszczenie stosowania rębni smugowej lub pasowej pozostawienie drzew dziuplastych dla stworzenia warunków bytowania dla ptactwa i drobnych ssaków. Krajobraz Objęcie ochroną przed zniszczeniem wszystkich istniejących zadrzewień przydrożnych, przywodnych i śródpolnych. Propozycja wprowadzenia wielkoprzestrzennego (dla obszaru całej gminy) systemu zalesień i zadrzewień. Rekultywacja wyrobisk popiaskowych tylko w takim zakresie, aby uniemożliwiać tam składowania śmieci oraz likwidację „dzikich” wysypisk odpadów i przywrócenia powierzchni biologicznie czynnych. Propozycja rekultywacji terenów wyrobisk w kierunku utworzenia stawów rybnych, lub pozostawienia ich do naturalnej sukcesji roślinności, stwarzając możliwość pojawienia się gatunków pionierskich, a także zachowując sprzyjające warunki dla bytowania rzadkich i chronionych gatunków zwierząt. Harmonijne ukształtowanie i użytkowanie krajobrazu rolniczego poprzez: - właściwą strukturę krajobrazu nasyconą różnego typu ekosystemami o trwałym, nierolniczym charakterze jak np.: lasy, zadrzewienia, „oczka wodne”, nieużytki, torfowiska, bagna, - właściwą rotację wielu gatunków roślin uprawnych (stosowanie w płodozmianie upraw wieloletnich i roślin 21 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 motylkowych), - obecność zróżnicowanej fauny, - „zdrowe”, niezdegradowane środowisko. Opieranie się podstawowego układu strukturalnego będącego bazą dla całej sieci na lokalnych dolinkach cieków. Wykorzystanie w pierwszej kolejności środowiskotwórczej roli dolin rzecznych, z uwagi na możliwość kształtowania tam zieleni najłatwiejszej w eksploatacji i odpornej na degradację. Zakładanie pasów zadrzewień wzdłuż – dróg polnych, miedz, rowów melioracyjnych, granic użytkowania (np. między polem i łąką) czy zboczy dolin. Kształtowanie krajobrazu otwartego poprzez system zieleni pasmowej i kępowej, w skład której wchodzą gatunki rodzime drzew i krzewów, przede wszystkim liściastych, oraz rośliny zielne. 5.2 Uwarunkowania ekofizjograficzne – wnioski Kształtowanie docelowej struktury funkcjonalno-przestrzennej Gminy Nekla z uwzględnieniem głównych grup obszarów o odmiennych funkcjach oraz uwarunkowaniach i predyspozycjach przyrodniczych: - obszary o dużych walorach przyrodniczych obejmujące największe kompleksy leśne i łąkowo-bagienne oraz fragmenty gminy o wyróżniających się walorach estetyczno-krajobrazowych, - obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej obejmujące głównie rejony gdzie występują kompleksy gleb o wysokich klasach bonitacyjnych, - obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej obejmujące rejony z kompleksami gleb o niskich klasach bonitacyjnych, - obszary zurbanizowane, o znacznym stopniu przekształcenia środowiska, obejmujące zwartą, wielofunkcyjną zabudowę osiedli. Uwarunkowania środowiskowe dla rozwoju funkcji osadnictwa, a szczególnie intensywnej zabudowy, dotyczą: - ochrony terenów otwartych i dążenia do tworzenia ekologicznego systemu tych terenów, wypełnionych zielenią dla zabezpieczenia ich funkcji biologicznej, - rozwoju zieleni i gospodarki zielenią włączając wszystkie tereny biologicznie czynne w celu zabezpieczenia optymalnych warunków jej egzystencji i rozwoju, - zapewnienia warunków do zachowania szczególnie cennych zasobów środowiska, kształtowania układów przestrzennych w sposób minimalizujący ujemne skutki, - oddziaływania na środowisko, w tym na jakość powietrza. 22 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 3. Plan rozwoju lokalnego gminy Nekla 4. Zagospodarowanie przestrzenne 4.1. Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego Gospodarka rolna Dostosowanie produkcji rolniczej do warunków środowiska, zasobności i produktywności gleb. Ograniczenie produkcji rolniczej ze względu na zanieczyszczenie środowiska, głównie w sąsiedztwie dróg o dużym natężeniu ruchu i związanym z tym skażeniem gleb lub zmianę rodzaju upraw. Ograniczenie negatywnych skutków oddziaływania rolnictwa na środowisko np. poprzez nadmierne nawożenie i stosowanie środków ochrony roślin. Ochrona gleb przed degradacją, neutralizacją chemicznych zanieczyszczeń. Ekologiczne zagospodarowanie nieużytków. Przeciwdziałanie degradacji związanej z procesami erozyjnymi. Przeciwdziałanie procesom obniżania poziomu wód gruntowych. Intensyfikacja programu odkwaszania gleb i zwiększanie w glebie substancji organicznej. Realizacja zadrzewień śródpolnych i w strefach wododziałowych. Gospodarka leśna Preferowanie różnorodności systemów ekologicznych lasów zgodnych z uwarunkowaniami siedliska. Wprowadzanie drzewostanów wielogatunkowych i w różnym wieku. Ochrona miejsc ostoi zwierzyny. Przeciwdziałanie zagrożeniom lasów przed transportem zanieczyszczeń atmosferycznych. Traktowanie lasów jako najważniejszego składnika równowagi ekologicznej w biosferze. Inicjatywa zakładania szkółek i hodowli drzew. Zalesianie nieużytków, gruntów o niskiej bonitacji i obszarów zasilania wód gruntowych. Rozwój osadnictwa Ochrona terenów otwartych i dążenie do tworzenia ekologicznego systemu tych terenów, wypełnionych zielenią dla zabezpieczenia ich funkcji biologicznej. Rozwoju zieleni i gospodarki zielenią włączając wszystkie tereny biologicznie czynne w celu zabezpieczenia optymalnych warunków jej egzystencji i rozwoju, zapewnienia warunków do zachowania szczególnie cennych zasobów środowiska. Kształtowanie układów przestrzennych w sposób minimalizujący ujemne skutki oddziaływania na środowisko, w tym na jakość powietrza. 4.2.2. Zaopatrzenie w wodę Wybudowanie awaryjnego łącznika sieci wodociągowych zaopatrywanych z ujęć w Nekli i Targowej Górce dla zapewnienia ciągłości dostaw wody pitnej. Konieczność rozbudowy ujęcia wody pitnej w Nekli oraz rozbudowy hydroforni w Starczanowie. Ochrona wód podziemnych, podniesienie jakości wody pitnej i ograniczenie kosztów jej produkcji i dostawy. 23 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 4.2.3. Gospodarka ściekowa Planowanie dalszej rozbudowy sieci kanalizacyjnej i modernizacji funkcjonującej gminnej oczyszczalni ścieków w Nekli oraz budowa małych lokalnych oczyszczalni. Planowanie budowy oczyszczalni przydomowych na obszarze budowy rozproszonej. 4.2.5. Infrastruktura gazownicza Planowanie pełnej gazyfikacji Gminy. DOKUMENTY ZEWNĘTRZNE 4. Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 2.4. Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska 2.7. Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym 2.4.2 2.7.2 Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa. Pobudzanie odpowiedzialności za stan środowiska. Organizowania akcji lokalnych służących ochronie środowiska. Pobudzanie uczestnictwa w procedurach prawnych i kontrolnych dotyczących ochrony środowiska. […] przywrócenie właściwej roli planowania przestrzennego na obszarze całego kraju, w szczególności dotyczy to miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które powinny być podstawą lokalizacji nowych inwestycji. 2.7.3 Uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego wyników monitoringu środowiska, w szczególności w zakresie powietrza, wód i hałasu. 3.1. Ochrona przyrody 3.2. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów 3.3. Racjonale gospodarowanie zasobami wody 3.1.2 Zachowanie bogatej bioróżnorodności biologicznej polskiej przyrody na rożnych poziomach organizacji. 3.2.2. Racjonalne użytkowanie zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury gatunkowej i wiekowej z zachowaniem bogactwa biologicznego. Rozwijanie idei trwale zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. 3.3.2 Racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób by uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi. Maksymalizacja oszczędności zasobów wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne. Zwiększenie retencji wodnej. Skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem. 3.3.3 Modernizacja systemów melioracyjnych. 24 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 3.4 Ochrona powierzchni ziemi 4.2. Ochrona powietrza 4.3. Ochrona wód 4.4. Gospodarka odpadami Rozwój tzw. małej retencji wody. 3.4.2. Rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego. Przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno-błotnych przez czynniki antropogenne. Zwiększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracając im funkcję przyrodniczą, rekreacyjną lub rolniczą. 3.4.3. Promocja rolnictwa ekologicznego i rolnictwa integrowanego. Waloryzacja terenów pod względem ich przydatności do produkcji zdrowej żywności oraz promocja takiej żywności. 4.2.3 Dalsza redukcja emisji SO2 i NOx z procesów wytwarzania energii. Eliminacja niskich źródeł energii. Zmniejszenie emisji pyłu ze środków transportu. 4.3.2 Zapewnienie 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych. Przywrócenie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych. Zachowanie i przywracanie ciągłości ekologicznej cieków. 4.3.3 Budowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków z podwyższonym usuwaniem biogenów dla wszystkich aglomeracji powyżej 15 000 RLM oraz rozbudowa dla nich sieci kanalizacyjnych wspierana dotacjami z Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko”. 4.4.2 Utrzymanie tendencji oddzielenia ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju (mniej odpadów na jednostkę produktów, mniej opakowań, dłuższe okresy życia produktów itp.). Eliminacja kierowania na składowiska zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz zużytych baterii i akumulatorów. 4.4.3 Dostosowanie składowisk odpadów do standardów UE (do końca 2009 r.). Intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej minimalizację powstawania odpadów (np. opakowań, toreb foliowych) i ich preselekcję w gospodarstwach domowych. Realizacja projektów dotyczących redukcji ilości składowanych odpadów komunalnych i zwiększenia udziału odpadów komunalnych poddawanych odzyskowi i unieszkodliwieniu wspieranych dotacjami Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko”. 25 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 5. Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do 2020 roku IV. Programowe uwarunkowania strategii XI. Cele strategii 3.2 Program ochrony środowiska Racjonalizacja zużycia energii, surowców i materiałów wraz ze wzrostem udziału wykorzystywanych zasobów odnawialnych. Zapewnienie odpowiedniej jakości użytkowej wód, racjonalizacja zużycia wody, zwiększenie zasobów w zlewniach oraz ochrona przed powodzią. Zapewnienie wysokiej jakości powietrza, redukcja emisji gazów cieplarnianych i niszczących warstwę ozonową, zminimalizowanie uciążliwego hałasu i ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym. Ochrona powierzchni ziemi, w tym powierzchni biologicznie czynnej i gleb przed degradacją. Zminimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów oraz wdrożenie nowoczesnego systemu wykorzystania i unieszkodliwiania. Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem georóżnorodności i bioróżnorodności oraz rozwoju zasobów leśnych. Ochrona przed nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska oraz sprostanie nowym wyzwaniom, czyli zapewnienie bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego. 3.11 Regionalny Program Operacyjny Polityki Leśnej Państwa Powiększanie zasobów leśnych regionu. Polepszanie stanu zasobów leśnych regionu. Wzmaganie akumulacji węgla atmosferycznego w ekosystemach leśnych. 3.1 Cel strategiczny – dostosowanie do wyzwań XXI wieku Poprawa stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi będzie realizowane przede wszystkim poprzez: poprawę stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi, wspieranie działań zwiększających odporność środowiska, działania na rzecz zwiększania dyspozycyjnych zasobów wodnych wraz z ochroną przeciwpowodziową, poprawa stanu, zwiększanie zasobów leśnych i ich produktywności, porządkowanie gospodarki odpadami, ograniczanie akustycznego zagrożenia środowiska, promocję racjonalnego użytkowania surowców, w tym wody, poprawę bilansu wodnego regionu, w tym wzrost retencji sztucznej, upowszechnianie edukacji ekologicznej, ograniczanie emisji substancji do atmosfery, przeciwdziałanie erozji gleb oraz zanieczyszczania gruntu, zwiększanie zakresu i form ochrony oraz poprawa stanu przyrody, upowszechnianie stosowania norm ochrony środowiska w gospodarce, dostosowanie zagospodarowania środowiska do bezpiecznego rozwoju usług turystycznych oraz rekreacji. 26 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 6. Plan gospodarki odpadami dla woj. wielkopolskiego na lata 2008 – 2011 z perspektywą na lata 2012 – 2019 7. Plan gospodarki odpadami dla powiatu wrzesińskiego (aktualizacja 2009) 4. Przyjęte cele w gospodarce odpadami na lata 2008-2019 4.1. Odpady komunalne Cele główne Utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyrażonego w PKB. Zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska. Gospodarowanie odpadami w województwie w oparciu o ponadgminne zakłady zagospodarowania odpadów. Zwiększenie ilości zbieranych selektywnie odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych. Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów. Zmniejszenie ilości odpadów unieszkodliwianych przez składowanie. Cele szczegółowe Objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych, w tym zbieraniem selektywnym 100% mieszkańców województwa do końca roku 2008. Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji unieszkodliwianych przez składowanie. w stosunku do ilości tych odpadów wytwarzanych w województwie wielkopolskim w roku 1995, zgodnie z zapisami krajowego planu gospodarki odpadami (2006) dopuszcza się do składowania następujące ilości odpadów ulegających biodegradacji: w 2010 r. nie więcej niż 75%, w 2013 r. nie więcej niż 50%, w 2020 r. nie więcej niż 35%. Zmniejszenie masy składowanych odpadów do max. 85% ilości odpadów wytwarzanych w roku 2014. 5.1.2. Działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami w zakresie zbierania, transportu, odzysku 5. Kierunki działań i unieszkodliwiania i system Wzmocnienie kontroli podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, transportu, odzysku gospodarowania i unieszkodliwiania odpadów. odpadami na lata Zapewnienie przepływu strumieni odpadów zgodnie z uchwalonymi planami gospodarki odpadami. 2008- 2019 Wspieranie wdrażania efektywnych ekonomicznie i ekologicznie technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym technologii pozwalających na odzyskiwanie energii zawartej w odpadach w procesach termicznego i biochemicznego ich przekształcania. Cele długoterminowe – lata 2013-2016 6.3. Zakładane cele doskonalenie organizacji systemu gospodarki odpadami komunalnymi w każdej gminie zgodnie z założeniami ZZO dla powiatu Gniezno które zostały w każdej gminie przyjęte uchwałą Rady wrzesińskiego dalszy rozwój selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, dalszy rozwój świadomości ekologicznej i społecznej mieszkańców, promowanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów. 27 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 8. Program ochrony środowiska dla powiatu wrzesińskiego (aktualizacja 2009) 3.1. Ochrona przyrody i krajobrazu Zadania dla gmin 1. Przygotować informacje o systemie odbierania odpadów komunalnych na terenie ka8dej gminy i rozpropagować je wśród mieszkańców zwiększyć kontrole nad systemem gospodarki odpadami na terenie gmin Powiatu prowadzić edukację ekologiczną 2. Objąć wszystkich mieszkańców zorganizowanymi systemami zbierania odpadów, w szczególności odpadów opakowaniowych, odpadów niebezpiecznych, pochodzących z gospodarstw domowych, odpadów ulęgających biodegradacji, z uwzględnieniem selektywnej zbiórki „u źródła”, aby zapewnić odpowiednie poziomy odzysku i recyklingu. Ponadto należy, zgodnie z wydanymi aktami prawnymi, stworzyć punkty zbiórki odpadów problemowych. 3.1.8. Rozwój i bieżąca ochrona obszarów i obiektów cennych przyrodniczo. Ochrona walorów krajobrazu rekreacyjnego i rolniczego. 3.2. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów 3.2.4. Zachowanie i wzrost różnorodności biologicznej istniejących zasobów przyrody. 3.3. Ochrona powierzchni ziemi 3.3.4. Właściwe użytkowanie istniejących zasobów glebowych, ich ochrona i rekultywacja. 4.3. Kształtowanie stosunków wodnych, ochrona przed powodzią i skutkami suszy 4.3.1. Poprawa bądź utrzymanie właściwych stosunków wodnych, z zachowaniem zasad zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi i przyrodniczymi. 4.3.3. Zwiększenie retencji wodnej oraz skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem. 5.1.3. Zwiększenie retencji wody w zbiornikach. Zapewnienie wszystkim mieszkańcom odpowiedniej jakości wody do picia. Przywrócenie wysokiej jakości wód powierzchniowych i racjonalne gospodarowanie wodą. 5.1. Jakość wód 28 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 1.3. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM I KRAJOWYM ORAZ ICH WPŁYW NA PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA Nadrzędnym dokumentem międzynarodowym definiującym cele stawiane do osiągnięcia w perspektywie globalnej są Milenijne cele rozwoju (Millennium Development Goals)3. Cele te państwa członkowskie ONZ zobowiązały się osiągnąć w ramach Projektu milenijnego ONZ. Projekt został przyjęty na zgromadzeniu ogólnym ONZ w 2000 r. Wśród celów odnoszących się do kwestii politycznych, gospodarczych i społecznych znajdują się również cele środowiskowe. Cel siódmy został określony jako „Zapewnienie stanu równowagi ekologicznej środowiska”. W jego obszarze zdefiniowano cztery cele szczegółowe: Włączenie do polityki i programów działania każdego kraju zasad zrównoważonego rozwoju oraz zahamowanie utraty zasobów środowiska, (MDG 1)4 Znaczące zmniejszenie poziomu wskaźnika utraty bioróżnorodności, (MDG 2) Zmniejszenie o połowę do 2015 r. liczby ludzi nie mających dostępu do wody zdatnej do picia i do urządzeń sanitarnych, (MDG 3) Doprowadzenie, do 2020 r. do znacznej poprawy warunków życia co najmniej 100 milionów ludzi mieszkających w slumsach. (MDG 4) Na szczeblu Wspólnotowym cele środowiskowe określone zostały w Szóstym programie działań w zakresie środowiska naturalnego (The Sixth Community Environment Action Programme), wyznaczonym na lata 2002-2012. W ramach Programu wyznaczone zostały cztery obszary priorytetowe5: Przeciwdziałanie zmianom klimatu, (6EAP 1) Ochrona przyrody i bioróżnorodności, (6EAP 2) Środowisko naturalne, zdrowie i jakość życia, (6EAP 3) Zrównoważone wykorzystanie i gospodarka zasobami naturalnymi i odpadami. (6EAP 4) Cele działań ustanowione w ramach pierwszego obszaru priorytetowego zmierzają do ograniczania efektu cieplarnianego poprzez realizację zapisów Protokołu z Kioto. Cele drugiego obszaru priorytetowego zmierzają do ograniczania utraty bioróżnorodności i odtwarzania struktury i funkcjonowania zdegradowanych ekosystemów. Trzeci priorytet skupia działania zmierzające do osiągnięcia jakości środowiska bezpiecznej dla zdrowia człowieka. Ograniczenie wykorzystania zasobów naturalnych i gospodarowanie odpadami w granicach pojemności środowiska to cele czwartego obszaru. Działania w poszczególnych 3 Deklaracja Milenijna Narodów Zjednoczonych, rezolucja 55/2 przyjęta na 55 sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych, zob: Millennium Development Goals Reports, United Nations, 2005-2010. 4 W nawiasie podano akronim danego celu. Dalsza analiza wpływu celów ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym na dokument Program ochrony Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2018 prowadzona będzie z wykorzystaniem podanych akronimów. 5 Decyzja 1600/2002/ WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 lipca 2002 r. ustanawiająca szósty wspólnotowy program działań w zakresie środowiska naturalnego (Dz. Urz. UE L 242/1 z 10.09.2002, PL.ES rozdz. 15, t.7). 29 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 obszarach powinny być podejmowane z wykorzystaniem wszelkich dostępnych instrumentów: prawnych, ekonomicznych, edukacyjnych i finansowych. Na poziomie krajowym cele ochrony środowiska określone zostały w dokumencie opracowanym przez Ministra Środowiska i przyjętym przez Sejm RP – Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 20166. Wiodącą zasadą polityki ekologicznej jest przyjęta w Konstytucji RP zasada zrównoważonego rozwoju. Jej istotą jest równorzędne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych we wszystkich procesach decyzyjnych, co oznacza konieczność integrowania zagadnień ochrony środowiska z polityką prowadzoną w poszczególnych dziedzinach aktywności społeczno-gospodarczej. Zasada ta ma zapewnić taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym w celu równoważenia szans dostępu do środowiska obywateli zarówno obecnych, jak i przyszłych pokoleń, następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. Cele polityki ekologicznej sformułowane zostały w 3 obszarach priorytetowych: kierunki działań systemowych, ochrona zasobów naturalnych oraz poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego. W każdym z obszarów priorytetowych wyróżniono kierunki działań w latach 2009-2012 i działania średniookresowe do roku 2016. Wskazują one na główne cele strategiczne polskiej polityki ekologicznej. W obszarze priorytetowym „Kierunki działań systemowych” postawione zostały następujące cele strategiczne: 1. Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w dokumentach sektorowych, poprzez poddawanie ocenom oddziaływania na środowisko projektów dokumentów wszystkich sektorów gospodarki i późniejsze uwzględnienie wyników tych ocen w ostatecznych wersjach tych dokumentów. (PEP 2.1) 2. Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska prowadzącą poprzez szereg działań prawnych ekonomicznych i edukacyjnych do rozwoju proekologicznej produkcji towarów („zielone zamówienia”, „zielone miejsca pracy”, transfer technologii służących ochronie środowiska) oraz kreowanie świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. (PEP 2.2) 3. Stworzenie mechanizmów stymulujących przystępowanie przedsiębiorstw i instytucji do systemów zarządzania środowiskowego głownie przez jak najszersze przystępowanie do Systemu Zarządzania i Audytu – EMAS (Environmental Management Audit Scheme) lub realizowanie norm ISO 14000 i upowszechnienie tych standardów wśród podmiotów gospodarczych, wytwórczych i obywateli oraz tworzenie korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji będących wdrażających te systemy. (PEP 2.3) 4. Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska, podnoszenie świadomości ekologicznej i proekologicznych zachowań konsumenckich. (PEP 2.4) 6 Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, Ministerstwo Środowiska 2009. 30 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 5. Zwiększenie roli polskich placówek badawczych we wdrażaniu ekologicznych rozwiązań w przemyśle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska a także doprowadzenie do zadowalającego stanu systemu monitoringu środowiska. (PEP 2.5) 6. Stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody, w przypadku jej wystąpienia koszty naprawy szkody muszą w pełni ponieść jej sprawcy. (PEP 2.6) 7. Przywrócenie właściwej roli planowania przestrzennego na obszarze całego kraju, w szczególności miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które powinny być podstawą lokalizacji nowych inwestycji. (PEP 2.7) W obszarze priorytetowym „Ochrona zasobów naturalnych” wyróżniono cele: 1. Zachowanie bogatej różnorodności biologicznej polskiej przyrody na różnych poziomach organizacji: na poziomie wewnątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym oraz ponadgatunkowym (ekosystemowym) głownie poprzez skompletowanie inwentaryzacji i waloryzacji różnorodności biologicznej Polski oraz waloryzacje terenów cennych przyrodniczo (w tym szczególnie obszarów objętych ochroną oraz Natura 2000), wraz z umożliwieniem zrównoważonego rozwoju gospodarczego kraju. (PEP 3.1) 2. Dalsze prace w kierunku racjonalnego użytkowania zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury gatunkowej i wiekowej, dostosowanie składu gatunkowego drzewostanów do siedliska oraz zwiększenie różnorodności genetycznej i gatunkowej biocenoz leśnych, rozbudowę funkcji leśnych banków genów oraz wprowadzenie alternatywnego systemu certyfikacji lasów. (PEP 3.2) 3. Racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych oraz dążenie do maksymalizacji oszczędności zasobów wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne, zwiększenie retencji wodnej oraz skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem. (PEP 3.3) 4. Rozpowszechnienie dobrych praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno - błotnych przez czynniki antropogenie (Zwiększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych) oraz opracowanie krajowej strategii ochrony gleb, w tym walki z ich zakwaszeniem. (PEP 3.4) 5. Racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wodę z zasobów podziemnych oraz otoczenia ich ochroną przed ilościową i jakościową degradacją. (PEP 3.5) Z kolei obszar „Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego” określa następujące cele strategiczne: 1. Dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia. (PEP 4.1) 2. Dalsza redukcja emisji SO2, NOx i pyłu drobnego z procesów wytwarzania energii możliwie szybkie uchwalenie nowej polityki energetycznej Polski do 2030 r. oraz modernizacja systemu energetycznego. (PEP 4.2) 31 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 3. Utrzymanie lub osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód, w tym również zachowanie i przywracanie ciągłości ekologicznej cieków. Cel ten realizowany będzie m.in. poprzez budowę lub modernizację oczyszczalni ścieków z podwyższonym usuwaniem biogenów dla wszystkich aglomeracji powyżej 15 000 RLM (równoważnej liczby mieszkańców), wdrożenie do praktyki najbardziej skutecznych ekologicznie i ekonomicznie opłacalnych metod odzysku osadów ściekowych z dużych oczyszczalni ścieków, rozbudowę dla nich sieci kanalizacyjnych, wyposażenie jak największej liczby gospodarstw rolnych w zbiorniki na gnojowicę i płyty obornikowe. (PEP 4.3) 4. Utrzymanie tendencji oddzielenia ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego, zwiększenie odzysku energii z odpadów komunalnych, zamknięcie i rekultywacja składowisk odpadów nie spełniających standardów UE, eliminacja kierowania na składowiska zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz zużytych baterii i akumulatorów, zorganizowanie krajowego systemu zbierania wraków samochodów oraz ograniczenie ilości odpadów komunalnych kierowanych do składowania do 50% odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych. (PEP 4.4) 5. Dokonanie wiarygodnej oceny narażania społeczeństwa na ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono największe, zabezpieczenie społeczeństwa przed nadmiernym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych. (PEP 4.5) 6. Stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na rynek. (PEP 4.6) Wszystkie przytoczone powyżej cele ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym były brane pod uwagę na każdym etapie konstruowania Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 20162019. Stąd powiązania z powyższymi dokumentami odnaleźć można zarówno w tekście polityki środowiskowej Gminy Nekla, wizji stany docelowego, obszarach priorytetowych jak i w celach i zadaniach (tab. 3). 32 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Tab. 3. Powiązanie elementów Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 z celami ustanowionym na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym ZAPIS W PROGRAMIE ZGODNOŚĆ Z CELAMI MIĘDZYNARODOWYMI ZGODNOŚĆ Z CELAMI WSPÓLNOTOWYMI ZGODNOŚĆ Z CELAMI KRAJOWYMI MDG 1, MDG 2 6EAP 2 PEP MDG 1 6EAP 3 PEP MDG 1, MDG 2 6EAP 4 PEP 2.2 MDG 1, MDG 2 6EAP 4 PEP 2.2 6 EAP 3, 6 EAP 4 PEP 3.3, PEP 3.5, PEP 4.3 6 EAP 3, 6 EAP 4 PEP 4.4 6 EAP 2, 6 EAP 3 PEP 2.7, PEP 3.1 MDG 1 6 EAP 1, 6 EAP 3 PEP 4.2, PEP 4.5 MDG 1 6 EAP 3, 6 EAP 4 PEP 2.4 POLITYKA ŚRODOWISKOWA GMINY NEKLA Dążenie do zachowania występującego na obszarze Gminy typowego, wielkopolskiego krajobrazu rolniczo-leśnego Dążenie do zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców oraz wspieranie harmonijnego funkcjonowania lokalnej aktywności gospodarczej, osadnictwa i rozbudowanej sieci transportowej Kierując się konstytucyjną zasadą zrównoważonego rozwoju, integrujemy podejmowane działania samorządowe, gospodarcze i społeczne, łącząc je z dążeniem do zachowania równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych Mamy świadomość konieczności zachowania posiadanych zasobów w jak najlepszym stanie dla potrzeb obecnego i przyszłych pokoleń Angażujemy naszą aktywność w […] obszarach: Optymalizacji gospodarowania wodami i ochrony wód Angażujemy naszą aktywność w […] obszarach: Modernizacji systemu gospodarki odpadowej Angażujemy naszą aktywność w […] obszarach: Utrzymania estetyki krajobrazu i ochrony żywych zasobów przyrody Angażujemy naszą aktywność w […] obszarach: Ochrony powietrza atmosferycznego Angażujemy naszą aktywność w […] obszarach: Podnoszenia świadomości ekologicznej mieszkańców 33 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 WIZJA STANU ŚRODOWISKA I JEGO OCHRONY W GMINIE NEKLA Gmina Nekla są atrakcyjnym terenem mieszkaniowym i turystycznym w bezpośrednim sąsiedztwie aglomeracji poznańskiej. Władze Gminy aktywnie łączą działania na rzecz ochrony i podniesienia jakości środowiska z rozwojem gospodarczym i społecznym. Nowe obszary przeznaczone pod zabudowę oraz liczne miejscowości na terenie Gminy wyposażone są w sieć wodociągową, zbiorczą sieć kanalizacyjną oraz indywidualne systemy oczyszczania ścieków. Znacząco zmniejsza to presję szkodliwych związków biogennych na wody powierzchniowe i podziemne oraz gleby na terenie Gminy. Ich stan ulega systematycznej poprawie, co przyczynia się do podniesienia bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców. W wyniku budowy nowych szlaków komunikacyjnych oraz przebudowy lub remontów istniejących, systematycznie poprawia się dostępność komunikacyjna poszczególnych miejscowości na terenie Gminy. Nowe obszary przeznaczane pod zabudowę posiadają utwardzone drogi dojazdowe, co podnosi ich atrakcyjność i wpływa na komfort życia mieszkańców. Inwestycje termomodernizacyjne budynków gminnych oraz modernizacje kotłowni, a także udział Gminy w realizacji programu usuwania pokryć azbestowych przyczyniły się do poprawy stanu powietrza atmosferycznego. Także budowa sieci gazowej i liczne inwestycje drogowe ograniczyły emisję szkodliwych pyłów i gazów do atmosfery. Wybudowany szlak rowerowy oraz zadbane skwery i zieleńce w Gminie podnoszą jej atrakcyjność turystyczną. Kompleksy lasów wodochronnych w jej północnej części oraz tereny zielone w miejscowościach są systematycznie monitorowane pod kątem gromadzenia odpadów. Nielegalne składowiska są zabezpieczane i likwidowane, a pasy zieleni wzdłuż dróg gminnych systematycznie sprzątane. Wpływa to na wizerunek Gminy, które postrzegane są jako tereny zadbane i estetyczne. Władze lokalne aktywnie uczestniczą w inicjatywach ekologicznych podejmowanych przez palcówki edukacyjne na terenie Gminy. Liczne konkursy, akcje edukacyjne, projekty ekologiczne i wycieczki przyczyniają się do zwiększenia poziomu świadomości ekologicznej, szczególnie najmłodszych mieszkańców Gminy. 34 MDG 1 6 EAP 3 MDG 3 6 EAP 3 PEP 4.1 PEP 3.3, PEP 4.3 6 EAP 1 PEP 4.2 6 EAP 4 PEP 4.1, PEP 4.4 6 EAP 2 PEP 2.4 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 PRIORYTETY EKOLOGICZNE, CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE PRIORYTET 1: Optymalizacja gospodarowania wodami i ochrona wód Cel 1: Przywrócenie dobrego stanu wód powierzchniowych na terenie całej Gminy Cel 2: Ograniczenie presji związków biogennych i zanieczyszczeń chemicznych na zasoby wód podziemnych Cel 3: Zmniejszenie poziomu zrzutu azotu i fosforu do środowiska, szczególnie w południowej i środkowej części Gminy ZADANIE 1. Budowa kanalizacji w miejscowościach znajdujących się w Aglomeracji Nekla ZADANIE 2. Budowa sieci wodociągowej na nowych osiedlach w Nekli i Nekielce ZADANIE 3. Modernizacja sieci wodociągowej w Stroszkach ZADANIE 4. Przebudowa i rozbudowa oczyszczalni ścieków w Nekli ZADANIE 5. Monitoring umów na wywóz odpadów ciekłych ZADANIE 6. Monitoring źródeł i ilości odpadów ciekłych dostarczanych do oczyszczalni ścieków ZADANIE 7. Inwentaryzacja przydomowych oczyszczalni ścieków ZADANIE 8. Inwentaryzacja przyłączy do kanalizacji ZADANIE 9. Administracyjne ograniczanie dostępności wody na podlewanie ogródków w okresie suszy ZADANIE 10. Uwzględnianie w procesach wydawania decyzji administracyjnych związanych z przekształceniami powierzchni ziemi zagadnień związanych z funkcjonowaniem lokalnych stosunków wodnych ZADANIE 11. Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków (dotyczy wszystkich miejscowości w których nie ma kanalizacji sanitarnej) 35 MDG 1, MDG 2 6 EAP 3, 6 EAP 4 MDG 1, MDG 2 6EAP 2 PEP 3.3, PEP 3.5, PEP 4.3 PEP 3.3 MDG 2 6EAP 2 PEP 4.3 MDG 2 6EAP 2 PEP 4.3 MDG 1,MDG 2 6EAP 2, 6EAP 3 PEP 4.3 6EAP 3 PEP 3.3 6EAP 3 6EAP 2, 6EAP 3 6EAP 3 PEP 3.3 PEP 4.3 PEP 4.3 6EAP 3 6EAP 3 PEP 4.3 PEP 4.3 PEP 3.3 6EAP 3 PEP 3.3 6EAP 3 PEP 3.3 MDG 1,MDG 2 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 PRIORYTET 2: Modernizacja systemu gospodarki odpadowej 6 EAP 3, 6 EAP 4 Cel 1: Systematyczne eliminowanie miejsc nielegalnego gromadzenia odpadów i ograniczanie ich negatywnego oddziaływania na pokrywę glebową oraz wody na terenie Gminy Cel 2: Intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej minimalizację powstawania odpadów i ich preselekcję w gospodarstwach domowych Cel 3: Wspieranie likwidacji pokryć azbestowych i minimalizowanie ich potencjalnego negatywnego oddziaływania na zdrowie mieszkańców i jakość powietrza atmosferycznego na terenie Gminy Cel 4: Eliminowanie uciążliwości związanych z niewłaściwym postępowaniem z odpadami przez mieszkańców i osoby przyjeżdżające na teren Gminy ZADANIE 1. Wkład własny gminy Nekla do systemu unieszkodliwiania odpadów komunalnych dla gmin objętych porozumieniem wraz z budową zakładu zagospodarowania odpadów w Lulkowie ZADANIE 2. Rekultywacja składowiska odpadów w Starczanowie ZADANIE 3. Okresowe akcje sprzątania zanieczyszczeń przydrożnych ZADANIE 4. Dotacja do realizacji powiatowego programu usuwania azbestu ZADANIE 5. Aktualizacja regulaminu utrzymania czystości i porządku ZADANIE 6. Monitorowanie miejsc szczególnie narażonych na zaśmiecanie ZADANIE 7. Dostosowanie systemu gospodarowania odpadami do aktualnych przepisów prawnych ZADANIE 8. Opracowanie systemu opłat w zakresie gospodarki odpadowej ZADANIE 9. Wdrożenie gminnego systemu gospodarowania odpadami, zgodnego aktualnymi przepisami prawa 36 PEP 4.4 6EAP 3, 6EAP 4 6EAP 4 PEP 4.4 6EAP 3, 6EAP 4 6EAP 3, 6EAP 4 PEP 4.4 6EAP 3, 6EAP 4 PEP 4.4 6EAP 3, 6EAP 4 6EAP 3 6EAP 3 6EAP 3, 6EAP 4 6EAP 3 PEP 4.4 6EAP 3, 6EAP 4 PEP 4.4 6EAP 3, 6EAP 4 PEP 4.4 6EAP 3, 6EAP 4 PEP 4.4 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 PRIORYTET 3: Utrzymanie estetyki krajobrazu i ochrona żywych zasobów przyrody Cel 1: Zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego ludzi i zwierząt poprzez utrzymanie skuteczności w zakresie postępowania z bezdomnymi zwierzętami na terenie Gminy, Cel 2: Właściwe kształtowanie kierunków aktywności budowlanej i inwestycyjnej na terenie Gminy w celu ograniczenia presji na krajobraz naturalny Cel 3: Podniesienie estetyki i jakości zagospodarowania terenów zielonych w granicach administracyjnych Gminy ZADANIE 1. Opieka nad zwierzętami bezdomnymi: prowadzenie kojców do tymczasowego przetrzymywania bezdomnych zwierząt, transport i utrzymanie zwierząt, całodobowa opieka weterynaryjna ZADANIE 2. Współpraca ze schroniskiem dla bezdomnych zwierząt w Gnieźnie ZADANIE 3. Utrzymanie terenów zielonych na obszarze gminy ZADANIE 4. Uwzględnianie podczas opracowywania mpzp uwarunkowań krajobrazowych i walorów środowiskowych oraz dążenie do zachowania w niezmienionym stanie terenów cennych krajobrazowo i przyrodniczo ZADANIE 5. Uwzględnianie podczas wydawania decyzji administracyjnych uwarunkowań krajobrazowych i walorów środowiskowych oraz dążenie do zachowania w niezmienionym stanie terenów cennych krajobrazowo i przyrodniczo 37 6 EAP 2, 6 EAP 3 6EAP 3 PEP 2.7, PEP 3.1 PEP 2.7 6EAP 3 PEP 2.7 6EAP 3 6EAP 3 6EAP 3 6EAP 3 PEP 2.7, PEP 3.1 PEP 2.7, PEP 3.1 6EAP 3 PEP 2.7, PEP 3.1 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 PRIORYTET 4: Ochrona powietrza atmosferycznego Cel 1: Poprawa warunków zdrowotnych wszystkich mieszkańców Gminy poprzez osiągnięcie i utrzymanie standardów jakości powietrza, Cel 2: Ograniczenie presji transportu na powietrze atmosferyczne poprzez działania modernizacyjne i promocję alternatywnych źródeł transportu Cel 3: Eliminacja szkodliwego oddziaływania przestarzałych źródeł ciepła oraz optymalizacja zużycia energii cieplnej w budynkach gminnych Cel 4: Ochrona mieszkańców Gminy przed hałasem obniżającym jakość życia, szczególnie wzdłuż szlaków komunikacyjnych ZADANIE 1. Oznakowanie szlaku rowerowego Nekla – Podstolice – Opatówko – Barczyzna – Nekielka w Gminie Nekla MDG 1 MDG 1 6 EAP 1, 6 EAP 3 PEP 4.2, PEP 4.5 6EAP 3 PEP 4.1, PEP 4.2 6EAP 3 PEP 4.1, PEP 4.2 6 EAP 1, 6EAP 3 PEP 4.1, PEP 4.2 6 EAP 1, 6EAP 3 PEP 4.1, PEP 4.2 6 EAP 1, 6EAP 3 PEP 4.1, PEP 4.2 ZADANIE 2. Bieżące remonty i modernizacje nawierzchni dróg gminnych 6 EAP 1, 6EAP 3 ZADANIE 3. Budowa ulic: Słonecznej, Sikorskiego oraz części ulicy Szczepańskiego i Słowackiego w Nekli, etap III 6 EAP 1, 6EAP 3 ZADANIE 4. Budowa ulicy Polnej w miejscowości Zasutowo 6 EAP 1, 6EAP 3 ZADANIE 5. Projekt przebudowy ul. Chopina w m. Nekla 6 EAP 1, 6EAP 3 ZADANIE 6. Przebudowa ul. Chopina w Nekli ZADANIE 7. Projekt nawierzchni ul. Akacjowej i Jaśminowej ZADANIE 8. Przebudowa drogi gminnej w Gierłatowie 6 EAP 1, 6EAP 3 ZADANIE 9. Przebudowa ulicy Rynek 6 EAP 1, 6EAP 3 ZADANIE 10. Projekt drogi asfaltowej od ulicy Starczanowskiej do ulicy Sikorskiego w Nekli ZADANIE 11. Budowa drogi i chodnika na ul. Kosińskiego ZADANIE 12. Budowa drogi i chodnika na ul. Linke ZADANIE 13. Budowa drogi i chodnika na ul. Konopnickiej ZADANIE 14. Budowa drogi i chodnika na ul. Orzeszkowej ZADANIE 15. Budowa drogi i chodnika na ul. Czereśniowej 6 EAP 1, 6EAP 3 6 EAP 1, 6EAP 3 6 EAP 1, 6EAP 3 6 EAP 1, 6EAP 3 6 EAP 1, 6EAP 3 38 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 ZADANIE 16. Budowa drogi i chodnika na ul. Ogrodowej ZADANIE 17. Budowa drogi na ul. Starczanowskiej ZADANIE 18. Budowa drogi asfaltowej na ul. Jana Pawła II w Nekielce ZADANIE 19. Ułożenie drugiego dywanika na drodze Nekla-Starczanowo (ul. Parkowa) ZADANIE 20. Modernizacja drogi w Opatówku ZADANIE 21. Modernizacja kotłowni w Szkole w Targowej Górce ZADANIE 22. Termomodernizacja Zespołu Szkół w Targowej Górce ZADANIE 23. Modernizacja kotłowni w Szkole w Zasutowie ZADANIE 24. Termomodernizacja Zespołu Szkół w Zasutowie 6 EAP 1, 6EAP 3 6 EAP 1, 6EAP 3 6 EAP 1, 6EAP 3 6 EAP 1, 6EAP 3 MDG 1 MDG 1 MDG 1 MDG 1 MDG 1 PRIORYTET 5: Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców Cel 1: Podniesienie wiedzy dzieci i młodzieży o walorach i zasobach przyrodniczych Gminy, MDG 1 Cel 2: Doskonalenie nawyków prośrodowiskowych wśród mieszkańców Gminy (np. podniesienie skuteczności w zakresie selektywnego gromadzenia odpadów) Cel 3: Wykształcenie u mieszkańców Gminy postaw i nawyków proekologicznych oraz poczucia odpowiedzialności za stan środowiska MDG 1 Cel 4: Systematyczne eliminowanie negatywnych zachowań mieszkańców Gminy w zakresie korzystania ze środowiska (np. porzucanie odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych, odprowadzanie nieoczyszczonych ścieków bezpośrednio do wód i gleby, spalanie odpadów w paleniskach domowych, spalanie odpadów na powierzchni ziemi) ZADANIE 1. Dofinansowanie działalności z zakresu edukacji ekologicznej jednostek edukacyjnych MDG 1 ZADANIE 2. Współorganizacja akcji „Dzień Ziemi” i „Sprzątanie świata” 39 MDG 1 6 EAP 1, 6EAP 3 6 EAP 1, 6EAP 3 PEP 4.1, PEP 4.2 6 EAP 1, 6EAP 3 6 EAP 1, 6EAP 3 PEP 4.1, PEP 4.2 6 EAP 1, 6EAP 3 6EAP 2 6 EAP 3, 6 EAP 4 6EAP 2 6EAP 3, 6EAP 4 6EAP 1, 6EAP 2 6EAP 3, 6EAP 4 6EAP 1, 6EAP 2 6EAP 3, 6EAP 4 6EAP 1, 6EAP 2 6EAP 3, 6EAP 4 PEP 2.4 PEP 2.4 PEP 2.4, PEP 4.4 PEP 2.4 PEP 2.4, PEP 4.4 MDG 1 6EAP 1, 6EAP 2 6EAP 3, 6EAP 4 PEP 2.4 MDG 1 6EAP 1, 6EAP 2 6EAP 3, 6EAP 4 PEP 2.4 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 ZADANIE 3. Promocja działalności proekologicznej szkół i przedszkoli w materiałach informacyjnych Gminy MDG 1 6EAP 2 6EAP 3, 6EAP 4 PEP 2.4 ZADANIE 4. Realizacja projektu „Serce dla przyrody” MDG 1 6EAP 2, 6EAP 3 PEP 2.4 ZADANIE 5. Realizacja projektu „Róbmy raban, recykling a nie bałagan” MDG 1 6EAP 3, 6EAP 4 PEP 2.4, PEP 4.4 ZADANIE 6. Organizacja akcji „Dzień Ziemi” MDG 1 6EAP 2, 6EAP 3 PEP 2.4, PEP 3.1 ZADANIE 7. Organizacja akcji „Sprzątanie świata” MDG 1 6EAP 3, 6EAP 4 PEP 2.4, PEP 4.4 ZADANIE 8. Udział w akcji OTOP „Europejskie Dni Ptaków” MDG 1 6EAP 2, 6EAP 3 PEP 2.4 ZADANIE 9. Udział w akcji OTOP „Zimowe Ptakoliczenie” MDG 1 6EAP 2, 6EAP 3 PEP 2.4 ZADANIE 10. Cykliczne wycieczki do miejsc o istotnych walorach przyrodniczych i związanych z ochroną środowiska MDG 1 6EAP 2, 6EAP 3 PEP 2.4 ZADANIE 11. Realizacja konkursu „Kontrola segregacji odpadów” MDG 1 6EAP 3, 6EAP 4 PEP 2.4, PEP 4.4 ZADANIE 12. Zbiórka zużytych baterii MDG 1 6EAP 3, 6EAP 4 PEP 2.4, PEP 4.4 ZADANIE 13. Zbiórka elektrośmieci MDG 1 6EAP 3, 6EAP 4 PEP 2.4, PEP 4.4 MDG 1 PEP 2.4 ZADANIE 15. Zbiórka żołędzi dla zwierząt MDG 1 6EAP 2 6EAP 3, 6EAP 4 6EAP 2, 6EAP 3 ZADANIE 16. Zbiórka makulatury MDG 1 6EAP 3, 6EAP 4 PEP 2.4, PEP 4.4 ZADANIE 17. Zbiórka nakrętek MDG 1 6EAP 3, 6EAP 4 PEP 2.4, PEP 4.4 ZADANIE 14. Sprzątanie parku w Nekli PEP 2.4 MDG - Milenijne cele rozwoju ONZ (Millennium Development Goals), 6 EAP - szósty program działań w zakresie środowiska naturalnego (The Sixth Community Environment Action Programme), PEP – Polityka ekologiczna państwa, akronim PEP bez odwołania do konkretnego podrozdziału oznacza zgodność z przedstawioną w Polityce ekologicznej państwa zasadą zrównoważonego rozwoju. Źródło: opracowanie własne. 40 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 2. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE GMINY NEKLA ORAZ JEGO POTENCJALNE ZMIANY W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 2.1. GMINA NEKLA – POŁOŻENIE, KLIMAT, KRAJOBRAZ Gmina Nekla położona jest w północno-zachodniej części powiatu wrzesińskiego, w województwie wielkopolskim. Zajmuje powierzchnię 96,24 km². W jej skład wchodzi 19 sołectw. Gminę zamieszkuje 6963 osób7. Pod względem fizycznogeograficznym, Gmina usytuowana jest na terenie podprowincji Pojezierza Południowobałtyckie w makroregionie Pojezierze Wielkopolskie. Teren jaki zajmuje Gmina Nekla znajduje się w obrębie mezoregionu Równina Wrzesińska. Jego powierzchnia zajmuje około 2 150 km². Obszar ten charakteryzuje się słabym zróżnicowaniem ukształtowania terenu8. Północna część Gminy ma charakter płaskiej równiny, w okolicach Nekli miejscami falistej. Jednostki osadnicze cechują się równomiernym rozmieszczeniem, a kompleksy leśne skupione są części północno-wschodniej. Gmina Nekla ma charakter rolniczo-leśny z intensywnie rozwijającym się handlem i usługami. Do najwidoczniejszych akcentów antropogenicznych krajobrazu należy elektrownia wiatrowa znajdująca się na wschodzie Gminy, w miejscowościach – Stroszki i Starczanowo9. Na terenie Gminy istnieje dobrze rozwinięta sieć komunikacyjna. Przez jej teren przebiega droga krajowa nr 92 łącząca Świecko z Poznaniem i Warszawą oraz autostrada A-2. Znajduje się tu również 7 dróg powiatowych i 23 drogi gminne. Na terenie Gminy funkcjonują dwie stacje kolejowe – Nekla i Podstolice. Przebiega także międzynarodowa linia kolejowa E 59, łącząca Berlin z Moskwą. Gmina Nekla według normy PN-EN 12831:2007, leży w II strefie klimatycznej Polski w środkowowielkopolskim regionie klimatycznym. Charakteryzuje się on przewagą wpływów oceanicznych wzrastających w kierunku zachodnim. Cechami tego typu klimatu są: niska ilość opadów rocznych, dość długi okres wegetacyjny, krótkie i stosunkowo chłodne lato, długa ciepła jesień, stosunkowo łagodna zima, długa i zimna wiosna. Według podziału rolniczoklimatycznego Polski R. Gumińskiego, Gmina należy do dzielnicy środkowej – VII. Charakterystyczne dla niej są niskie średnie opady roczne – 550 mm i największa liczba słonecznych dni – powyżej 50, a także najmniejsza liczba dni pochmurnych – poniżej 130. Średnia roczna temperatura powietrza to 8˚C. Liczba mroźnych dni waha się w granicach między 30 a 50. Dni z przymrozkami jest 100-110. Czas zalegania pokrywy śnieżnej to od 50 do 80 dni. Okres wegetacyjny trwa od 210 do 220 dni. Klimat cechują: dość małe amplitudy 7 Bank Danych Lokalnych, stan na dzień 31 grudnia 2010 roku. J. Kondracki, Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, s. 146. 9 Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe na potrzeby zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy miejsko-wiejskiej Nekla, s.6. 8 41 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 średnich rocznych temperatur powietrza, stosunkowo wczesna wiosna, długie lato, łagodna i krótka zima z mało trwałą pokrywą śnieżną. Niedobór wody mierzony na podstawie różnicy rocznych sum opadów, a także rocznego parowania z powierzchni wody to około 300 mm 10. Potencjalne zmiany w przypadku braku realizacji Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Brak realizacji Programu może mieć negatywny wpływ na stan elementów środowiska naturalnego na terenie Gminy Nekla. Ważne z tego punktu widzenia zapisy znajdują się w każdym z zaplanowanych na okres realizacji Programu priorytetów. Szczególnie istotne znaczenie mają w tym zakresie zadania zaplanowane do realizacji w ramach trzeciego z priorytetów – Utrzymanie estetyki krajobrazu i ochrona żywych zasobów przyrody. Uwzględnianie kwestii krajobrazowych oraz związanych z zachowaniem obszarów cennych pod względem przyrodniczym w dokumentach planistycznych oraz decyzjach administracyjnych wydawanych przez organy gminne pozwala na zapewnienie ich faktycznej ochrony. Także zadania z zakresu utrzymania terenów zielonych przyczynią się do poprawy jej walorów estetycznych. W przypadku braku realizacji tych zadań nastąpiłoby pogorszenie estetyki krajobrazu Gminy. Degradacji w wyniku niewłaściwego zagospodarowania mogłyby ulec zachowane fragmenty naturalnego krajobrazu rolniczoleśnego. Także niewykonanie zadań przewidzianych w ramach priorytetu pierwszego – optymalizacja gospodarowania wodami i ochrona wód może mieć negatywne skutki dla ekosystemów wodnych współtworzących krajobraz Gminy. Rezygnacja z rozbudowy i modernizacji sieci wodociągowej i kanalizacyjnej naraża na rosnąca presję związków biogennych cieki wodne na terenie Gminy, w tym w szczególności tereny źródliskowe rzek. Ważne są również zadania zaplanowane w ramach priorytetu czwartego – ochrona powietrza atmosferycznego. Szczególne znaczenie ma budowa szlaku rowerowego Nekla – Podstolice – Opatówko – Barczyzna – Nekielka a także systematyczna rozbudowa i modernizacja szlaków komunikacyjnych na terenie Gminy. W przypadku braku realizacji powyższych zdań narastałaby presja ze strony nieskanalizowanego ruchu samochodowego oraz transportu na drogach nieodpowiedniej jakości. Brak szlaku rowerowego narażałby na niezorganizowaną presję turystyczną tereny przyrodniczo cenne oraz obniżał poziom bezpieczeństwa. Wraz z edukacją ekologiczną, której zaprzestanie mogłoby mieć szczególne konsekwencje w perspektywie długoterminowej, zadanie to jest istotne dla zachowania i systematycznej poprawy krajobrazu Gminy, estetyki jej przestrzeni oraz ochrony zdrowia mieszkańców. 10 Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe na potrzeby zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy miejsko-wiejskiej Nekla, s. 17. 42 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 2.2. GEOLOGIA I ZASOBY GEOLOGICZNE Rzeźba terenu Gminy Nekla ukształtowała się w wyniku działania lądolodu i związanych z nim procesów torfotwórczych, przez co jest słabo urozmaicona11. Północna część Gminy leży na równinie sandrowej, a na południe od Nekli przechodzi w równinę morenową płaską, miejscami falistą, łagodnie opadającą w kierunku południowym. W rzeźbie terenu zaznaczają się wyraźniej tylko pagórki kemowe i fragmenty pagórków czołowo morenowych przebiegających równoleżnikowo przez środkową część Gminy. Występują także płaskie, miejscami dość szerokie rynny subglacjalne zajęte przez Maskawę i jej dopływy. Równina Wrzesińska zbudowana jest z osadów glacjalnych i fluwioglacjalnych. W obrębie Gminy, w zasięgu sandru czerniejewskiego dominują piaski drobnoziarniste. Na wysoczyźnie morenowej, w budowie powierzchniowej przeważają gliny, piaski i żwiry 12. Podłoże utworów kenozoicznych budują utwory mezozoiczne górnej kredy wykształcone w postaci margli i wapieni marglistych. Powierzchnię utworów mezozoicznych pokrywają osady oligocenu i miocenu. Natomiast miocen przykryty jest iłami plioceńskimi. Na iłach tych zalega ciągły kompleks glin zwałowych czwartorzędu. Utwory akumulacji wodno-lodowcowej występują na powierzchni terenu tylko w obrębie sandru oraz we fragmentach rynien subglacjalnych, wykorzystywanych przez rzeki. W dolinach zajętych przez rzeki oraz w lokalnych płaskich zagłębieniach terenu występują także torfy, muły, mady i piaski akumulacji rzecznej. W granicach administracyjnych Gminy Nekla znajduje się 12 udokumentowanych złóż kopalin, przy czym 6 z nich to tereny górnicze wraz z obszarem górniczym. Na obszarze Gminy zlokalizowane są dwa obiekty eksploatacji kruszyw mineralnych. W Gminie znajdują się także złoża torfów. W ostatnim czasie, z powodu wyeksploatowania złóż, zamknięto wyrobiska kruszyw naturalnych w Gierłatowie oraz Zasutowie13. Potencjalne zmiany w przypadku braku realizacji Programu ochrony Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Realizacja Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 w niewielkim stopniu wpłynie na utwory i zasoby geologiczne Gminy. Najważniejsze zadania istotne dla zasobów i utworów geologicznych są przewidziane do realizacji w priorytecie pierwszym, związanym z gospodarowaniem wodami. Pozytywnego wpływu można oczekiwać w zawiązku z realizacją zadania polegającego na uwzględnianiu w procesach wydawania decyzji administracyjnych związanych z przekształceniami powierzchni ziemi zagadnień związanych z funkcjonowaniem lokalnych stosunków wodnych. Zadanie to może doprowadzić do podniesienia jakości wykonywanych 11 B. Krygowski, Geografia fizyczna Niziny Wielkopolskiej, PAN, Poznań 1961 za: Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe na potrzebny zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy miejsko-wiejskiej Nekla, s. 12-13. 12 Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe na potrzebny zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy miejsko-wiejskiej Nekla, s. 12-13. 13 Program ochrony środowiska dla gminy Nekla przyjęty uchwałą Rady Miejskiej Gminy Nekla nr XXIII/179/2005 z dnia 3 lutego 2005 roku w sprawie uchwalenia Programu ochrony środowiska dla gminy Nekla. 43 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 prac i robót ziemnych w kontekście zachowania lub odtworzenia pokrywy geologicznej. Należy także oczekiwać, że kwestie te będą uwzględnianie podczas realizacji inwestycji gminnych zapisanych w tym priorytecie, polegających na rozbudowie infrastruktury podziemnej. Jakkolwiek brak realizacji Programu powinien wpłynąć pozytywnie na stan tych komponentów środowiska nie będą bowiem realizowane żadne zadania prowadzące do zaburzenia układu warstw geologicznych. 2.3. GLEBY I POWIERZCHNIA ZIEMI Na obszarach wysoczyznowych centralnej i południowej części Gminy Nekla, na podłożu gliniastym wykształciły się gleby brunatne, brunatne wyługowane i czarne ziemie. Są to w przewadze grunty wysokiej jakości. Najlepsze gleby w Gminie to gleby klasy IIIa oraz IIIb. Zajmują one około 16% gruntów ornych. W tym rejonie duży udział mają też gleby klasy IV – około 36% ogólnej powierzchni gruntów ornych oraz gleby klasy V – około 26%. Najsłabsze gleby piaszczyste, klasy VI i VI, dominują w północnej części Gminy Nekla i zajmują około 20% gruntów ornych. Są one predysponowane do zalesień14. Gmina Nekla charakteryzuje się niezbyt dobrymi warunkami dla rolnictwa. Wskaźnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest niski. Wynosi 58 punktów w skali 100 punktowej. Użytki rolne na terenie Gminy zajmują obszar 6 063 ha. W strukturze tych użytków zdecydowanie przeważają grunty orne. Zajmują one powierzchnię 5 207 ha, co stanowi 86% użytkówrolnych. Łąki zajmują około 8%, natomiast pastwiska około 5%. Sady stanowią zaledwie 1% ogólnej powierzchni użytków rolnych15. Użytki zielone zajmują 8,2% ogólnej powierzchni Gminy. W stosunku do średniej lesistości kraju, wynoszącej ponad 28% jest to niewiele. Potencjalne zmiany w przypadku braku realizacji Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Negatywne konsekwencje dla ekosystemów glebowych Gminy Nekla może pociągać za sobą wstrzymanie działań zaplanowanych w ramach priorytetów: pierwszego drugiego i piątego. Dotyczy to zarówno wpływu bezpośredniego wywieranego w wyniku podejmowanych prac inwestycyjnych jak i wpływu pośredniego osiąganego w efekcie działań monitorujących, kontrolujących oraz interwencyjnych i edukacyjnych. Niezrealizowanie inwestycji z zakresu infrastruktury gospodarki wodno-ściekowej nasili presję wywieraną na gleby przez związki biogenne. Wypływy ścieków z nieszczelnych zbiorników oraz niewłaściwe postępowanie z nieczystościami płynnymi (wywóz na pola lub zrzut do rowów odwadniających) systematycznie pogarszają stan i kondycję gleb na terenie Gminy. Eliminacja braków infrastrukturalnych oraz poprawa jakości i sprawności funkcjonujących urządzeń przyniosą bezpośredni efekt w postaci ograniczenia negatywnych oddziaływań. Jednocześnie do ujawnienia negatywnych konsekwencji mogłoby doprowadzić zaprzestanie 14 Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe na potrzebny zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy miejsko-wiejskiej Nekla, s. 14-15. 15 Tamże. 44 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 podejmowanych działań administracyjnych. Zaprzestanie kontroli przyłączeń do sieci i umów na wywóz nieczystości płynnych, w miejscach, gdzie sieć nie została wybudowana a także zaprzestanie inwentaryzacji urządzeń infrastrukturalnych nasilą presję związaną z niewłaściwym postępowaniem z nieczystościami płynnymi. Podobnie brak realizacji zadań planowanych w ramach priorytetu drugiego może przyczynić się do pogorszenia stanu pokrywy glebowej w Gminie. Odcieki z nielegalnych składowisk, kumulacja zanieczyszczeń przydrożnych czy spalanie odpadów bezpośrednio na powierzchni ziemi będą skutkować zmianą składu chemicznego gleb i degradacją ich ekosystemów. Nowa organizacja systemu gospodarki odpadami oraz wykonywanie programów porządkowych, zadań interwencyjnych i monitorujących przyczynią się do eliminacji szkodliwych praktyk i usunięcia nielegalnie zgromadzonych odpadów. Pośrednie, negatywne konsekwencje wstrzymania realizacji Programu w ramach priorytetu piątego i częściowo priorytetu pierwszego związane są z ich edukacyjnym charakterem. Ograniczenie dofinansowania działań edukacyjnych prowadzonych przez szkoły, wstrzymanie działań porządkowych wzdłuż dróg gminnych oraz zrezygnowanie z prowadzenia działań promocyjnych w zakresie ochrony środowiska radykalnie zmniejszyłoby pozytywne oddziaływanie Programu na poziom świadomości ekologicznej mieszkańców, co w przyszłości skutkowałoby negatywnymi konsekwencjami środowiskowymi. Pozytywne skutki wstrzymania realizacji zadań Programu, które mogłyby ujawnić się w ekosystemach glebowych, związane są z działaniami infrastrukturalnymi zaplanowanymi w ramach priorytetów pierwszego i czwartego. Prace budowlane realizowane w ramach inwestycji liniowych – kanalizacji i gazyfikacji prowadzić będą do lokalnych zaburzeń układu warstw glebowych, a w konsekwencji do zmian warunków rozwojowych zbiorowisk roślinnych. Należy jednak podkreślić, że jest to immanentna cecha inwestycji budowlanych i trudno wyobrazić sobie inwestycje w tym zakresie bez wprowadzenia w środowisku wspomnianych powyżej zmian. Niemniej jednak rezygnacja z realizacji tych zadań skutkowałaby brakiem przekształceń w zakresie układu warstw glebowych i związanych z tym dalszych konsekwencji środowiskowych. 2.4. ZASOBY WODNE Teren Gminy Nekla należy do zlewni rzeki Warty oraz leży w zasięgu jej dopływów: Maskawy, Wrześnicy i w niewielkim fragmencie także Cybiny. Głównym ciekiem odwadniającym obszar Gminy jest Maskawa i jej dopływy. Sieć cieków i rowów odwadniających Gminę jest stosunkowo gęsta. Część cieków ma charakter cieków okresowych, a wszystkie charakteryzuje śnieżno-deszczowy reżim zasilania z jednym maksimum i jednym minimum w ciągu roku. Po maksimum wiosennym stany i przepływy szybko się zmniejszają i utrzymują się przeważnie do końca roku hydrologicznego. Przez obszar Gminy przebiega dział wód III rzędu pomiędzy dopływami rzeki Warty: Cybiną, Maskawą i Wrześnicą. Na obszarze Gminy znajdują się dwa niewielkie naturalne zbiorniki wód stojących o łącznej powierzchni około 6 ha. Oprócz nich w Gminie zlokalizowanych jest 45 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 13 zbiorników retencyjnych, o powierzchni około 7 ha oraz 2 kompleksy stawów rybnych o łącznej powierzchni około 11 ha16. Wody rzeki Maskawy były obiektem kompleksowych badań przeprowadzonych przez WIOŚ w latach dziewięćdziesiątych. Pierwsze badanie przeprowadzono w roku 1994 a kolejne 1999. Dynamika zmian wskazywała iż17: powyżej miejscowości Nekla (km 50,6) następuje zmniejszenie poziomu substancji biogennych (z klasy III do II), wzrost ilości zawiesin (z klasy I do III) oraz wzrost współczynnika saprobowości (z klasy III do non), poniżej miejscowości Nekla (km 39,6) zauważalny jest spadek zasolenia (z klasy non do II) oraz poprawa stanu sanitarnego wód (z non do III), powyżej miejscowości Środa (km 28,6) następuje zmniejszenie ilości substancji organicznych (z non do klasy II), poziomu zasolenia (z non do klasy II) i poprawa stanu sanitarnego wód (z non do klasy III), poniżej Strugi Średzkiej (km 13,6) spada zasolenie (z non do klasy III), przy ujściu do Warty (km 1,5) spada zasolenie (z non do klasy III) oraz zwiększa się ilość zawiesin ogólnych (z klasy II do III). Od lat dziewięćdziesiątych nie były prowadzone dokładne badania stanu wód rzeki Maskawy na całej długości jej biegu lub wyniki takich badań nie są dostępne. Monitoring prowadzony przez WIOŚ w Poznaniu ogranicza się do jednego punktu pomiarowego, który znajduje się w dolnym biegu rzeki, we wsi Kępa Wielka w Gminie Zaniemyśl. Punkt ten oddalony jest ponad trzydzieści kilometrów od Gminy Nekla i 1,5 km od ujścia Maskawy do Warty. Na podstawie badań przeprowadzonych w tym punkcie w roku 2011 zidentyfikowano II klasę wskaźnika jakości wód dla elementów fizykochemicznych oraz stan poniżej dobrego dla elementów chemicznych (tab. 4). Tab. 4. Jakość wód rzeki Maskawy Lp. Wskaźnik jakości wody Jednostka miary Minimum Maksimum Średnia roczna Percentyl 90 Klasa wskaźnika jakości wód 0,031 - II Elementy fizykochemiczne 1. Węglowodory ropopochodne – indeks oleju mineralnego mg/l 0,0035 0,113 Elementy chemiczne 2. Benzo(b)fluoranten 3. Benzo(k)fluoranten 4. Benzo(g,h,i)perylen 5. Indeno(1,2,3-cd)piren ∑µg/l 0 0,0818 0,0149 0,0473 Stan poniżej dobrego ∑µg/l 0 0,015 0,0038 0,0077 Stan poniżej dobrego Źródło: http://www.poznan.pios.gov.pl/gis/ocena2011/Maskawa-Kepa_Wielka.pdf. 16 Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe na potrzebny zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy miejsko-wiejskiej Nekla, s. 16-17. 17 http://www.odpady.net.pl/strony/publikacje/raport99/rzeki/maskawa.html 46 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Zasoby wód podziemnych na obszarze Gminy związane są z utworami wodonośnymi czwartorzędu i trzeciorzędu. Północna część Gminy Nekla wkracza na obszar zaliczony do głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP). W jej granicach administracyjnych znajduje się czwartorzędowy poziom wodonośny należący do GZWP Wielkopolska Dolina Kopalna (WDK). Mimo wysokich wydajności uzyskiwanych z tego poziomu, jego przydatność dla zaopatrzenia w wodę Gminy Nekla, ze względu na jego peryferyjne położenie, jest praktycznie żadna. Powszechnie, do niedawna, eksploatowany poziom gruntowy najczęściej związany był z lokalnymi spiaszczeniami utworów morenowych, piaskami międzymorenowymi oraz z niewielkimi dolinkami rzecznymi. Jakość wód poziomu gruntowego jest słaba. Poziom ten jest bardzo intensywnie eksploatowany. Sprawia to, że zwierciadło jego wód uległo obniżeniu na terenie Gminy o około 6 metrów, a w okolicy Wrześni o około 10 metrów. W granicach administracyjnych Gminy nie występują punkty monitorujące stan czystości wód podziemnych. Najbardziej zanieczyszczone są wody poziomu gruntowego, które zalegają na głębokości do 5 metrów18. Potencjalne zmiany w przypadku braku realizacji Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Najważniejsze konsekwencje dla zasobów wodnych gminy Nekla ujawniające się w przypadku niezrealizowania Programu ochrony środowiska wiążą się z działaniami zgrupowanymi w priorytetach pierwszym i drugim, a także pośrednio – w piątym. Największe znaczenie mają zadania zaplanowane do wykonania w ramach priorytetu pierwszego, związanego z optymalizacją gospodarowania wodami. Rezygnacja z ich wdrożenia może wywołać długofalowe, negatywne skutki dla ekosystemów wód powierzchniowym i zasobów wód podziemnych. Niezrealizowane inwestycje z zakresu rozbudowy infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej przyczynią się do systematycznego pogarszania stanu wód w Gminie. Następować będzie ich eutrofizacja w wyniku przeciekania nieszczelnych szamb, wywożenia nieczystości płynnych na pola i do rowów odwadniających, a także na skutek innych niewłaściwych i nielegalnych praktyk postępowania ze ściekami. Także wstrzymanie działań związanych z rozwiązywaniem problemów zmiany stosunków wodnych może prowadzić do utrwalenia tych problemów i przyjęcia przez nie charakteru długookresowego i w skrajnych przypadkach trudno odwracalnego lub wręcz nieodwracalnego. Istotne znaczenie może mieć także zaniechanie działań związanych z racjonalizacją zużycia wody. Planowane rozwiązania administracyjne oraz edukacyjne w tym zakresie przyczynią się do zabezpieczenia Gminy przed okresowymi deficytami wody. Zaprzestanie ich wdrożenia może skutkować coraz częstszymi problemami w tym zakresie, rozciągającymi się na szereg obszarów aktywności społecznej i gospodarczej na terenie Gminy a także na kondycję i wielkość jej zasobów wodnych. Zubożenie tych zasobów może prowadzić do trwałych zmian w ekosystemach wodnych. Zatracone mogą zostać ich podstawowe funkcje, zmianie może ulec skład gatunkowy występujących w nich elementów fauny i flory. Podobnie negatywne konsekwencje mogą wiązać się z zaprzestaniem realizacji działań w ramach priorytetu 18 Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe…, s. 15-16. 47 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 drugiego, związanego z gospodarowaniem odpadami. Odcieki związków chemicznych do wód pochodzące z odpadów gromadzonych w miejscach, które nie są do tego przeznaczone, a także niewłaściwe postępowanie z odpadami szkodliwymi, może powodować zmiany w środowisku wodnym. Pozytywne konsekwencje, jakie mogą wiązać się z nierealizowaniem Programu ochrony środowiska Gminy Nekla, dotyczyć mogą zaniechania realizacji inwestycji infrastrukturalnych – kanalizowania, wodociągowania i gazyfikowania Gminy. Inwestycje te wymagają okresowego przekształcenia powierzchni ziemi, co w przypadku ich realizacji może skutkować zachwianiem lokalnych stosunków wodnych. Wstrzymanie się od ich realizacji pozwoli na utrzymanie istniejącego stanu w tym zakresie. 2.5. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE Stan powietrza atmosferycznego w Gminie Nekla nie jest poddawany systematycznym badaniom. Informacje na temat stanu powietrza należy zatem szacować na podstawie danych dla większych jednostek przestrzennych, w których Gmina jest zlokalizowana. Pomiar i ocena jakości powietrza przeprowadzane są przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, z podziałem na trzy strefy: aglomerację poznańską, miasto Kalisz i strefę wielkopolską, w której usytuowane jest Gmina Nekla19. W zakresie oceny w ramach kategorii ochrony zdrowia, strefa wielkopolska wg pomiarów z 2011 roku uzyskała klasę C dla wskaźników: benzo(a)pirenu, pyłu PM10 i ozonu. Klasę B osiągnęła dla wartości pyłu PM2,5. Pozostałe wskaźniki pozwalają zaliczyć ją do klasy A. W kategorii ochrony roślin, strefa uzyskuje klasę A dla tlenków azotu oraz dwutlenku siarki, natomiast dla stężenia ozonu – klasę C (tab. 4)20. Tab. 5. Klasyfikacja wg zanieczyszczeń powietrza strefy wielkopolskiej Kategoria klasyfikacji Ochrona zdrowia Ochrona roślin NO2 NOx SO2 CO C6H6 Pb As Ni Cd B(a)P Pył PM10 Pył PM2,5 O3 A - A A A A A A A C C B C - A A - - - - - - - - - C Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2011, Poznań 2012, s. 9, 12, zmienione. Stacje pomiarowe monitoringu stanu powietrza zlokalizowane najbliżej Gminy znajdują się w Poznaniu i Gnieźnie. Mierzone są tam między innymi stężenia: pyłu PM10, pyłu PM2,5, tlenków azotu, dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, tlenku węgla i benzenu. Przekroczenia dopuszczalnego poziomu pyłu PM10 w powietrzu dotyczą wyłącznie stężeń 24-godzinnych, natomiast średnie stężenia roczne nie zostały przekroczone. Ze względu na widoczną 19 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dz. Urz. UE L 152/1 z 11 czerwca 2008 r.); Por. Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2010, Poznań 2010. 20 Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2011, Poznań 2012, s. 4, 9, 12. 48 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 zmienność sezonową stężenia pyłu PM10 w powietrzu, przekroczenia dotyczą wyłącznie sezonu grzewczego. Przekroczenia dopuszczalnych poziomów substancji jakie zostały odnotowane na analizowanych obszarach dotyczą: pyłu PM2,5 i tlenków azotu. W Gnieźnie przy ul. Paczkowskiego przeprowadzono również metodą manualną pomiary zawartości metali ciężkich i benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10. Nie odnotowano przekroczeń ustanowionych poziomów docelowych. Ponadto mierzone stężenia substancji w powietrzu wynosiły dla: ołowiu – 0,01 μg/m³, kadmu – 0,4 ng/m³, arsenu – 1,5 ng/m³, niklu – 1,4 ng/m³, a benzo(a)pirenu 0,8ng/m³. Strefę zaliczono do klasy A.21 Na terenie województwa wielkopolskiego dokonuje się również pomiarów stężeń dwutlenku siarki i dwutlenku azotu metodą pasywną. Stacje pomiarowe zlokalizowane najbliżej Gminy Nekla znajdują się w: Murzynowie Kościelnym, Bieganowie i Lednogórze. Na żadnej z nich nie odnotowano przekroczeń poziomów dopuszczalnych stężeń 22. Elementami zlokalizowanymi na terenie Gminy i wpływającymi niekorzystnie na stan powietrza są: drogi i węzły komunikacyjne, gospodarstwa domowe, zakłady produkcyjnousługowe oraz działalność rolnicza. Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza na terenie Gminy są procesy spalania w emitorach niskich. Należą do nich przede wszystkim piece w gospodarstwach domowych i lokalnych kotłowniach, a także procesy spalania w rolnictwie oraz działalności produkcyjnej. Materiałami grzewczymi, najczęściej wykorzystywanymi przez mieszkańców Gminy są drewno i węgiel. Ponadto do zanieczyszczeń powietrza przyczynia się także spalanie odpadów w gospodarstwach domowych, okresowe wypalanie traw i spalanie gałęzi na terenach otwartych oraz hodowla zwierząt. Potencjalne zmiany w przypadku braku realizacji Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Stan powietrza atmosferycznego na terenie Gminy Nekla uzależniony jest przede wszystkim od negatywnych oddziaływań emitorów niskich. Z ich funkcjonowaniem wiążą się główne zadania zaplanowane do realizacji w ramach priorytetu czwartego. Brak inwestycji infrastrukturalnych z zakresu rozbudowy i modernizacji sieci drogowej i gazowej, niewykonanie prac termomodernizacyjnych oraz związanych z wymianą źródeł energii w budynkach gminnych, przyczynią się do dalszych negatywnych oddziaływań związanych z zapyleniem i emisją gazów do powietrza ze środków transportu i procesów spalania. Szczególnie w okresach zwiększenia zapotrzebowania na energię cieplną parametry powietrza mogą ulegać pogorszeniu, w związku z nasilonymi procesami spalania w indywidualnych gospodarstwach domowych oraz w kotłowniach w budynkach gminnych. Efekty te ujawniłyby się zarówno na terenach wskazanych do gazyfikacji i modernizacji kotłowni, jak i w strefie ich oddziaływania. Także wstrzymanie remontów drogowych i działań inwestycyjnych w tym zakresie zahamuje procesy ograniczania emisji zanieczyszczeń do powietrza ze środków transportu. Brak remontów dróg będzie skutkował koniecznością 21 22 Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2011, Poznań 2012, s. 13. Tamże, s. 14. 49 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 ich pokonywania ze zmniejszoną prędkością, na niższych przełożeniach, zatem przy wyższych obrotach i podwyższonym poziomie spalania paliw w silnikach samochodowych, co w konsekwencji będzie prowadziło do wyższego poziomu emisji zanieczyszczeń. Pośrednie znaczenie może mieć w tym obszarze także rezygnacja z działań promujących alternatywne sposoby przemieszczania się – jak budowa i oznakowanie szlaków rowerowych na terenie Gminy. Dla stanu powietrza atmosferycznego na terenie Gminy istotne znacznie mają także niektóre zadania przewidziane do realizacji w ramach priorytetu drugiego. Niezrealizowanie zadań przyczyniających się do wyeliminowania praktyki spalania odpadów w piecach grzewczych oraz bezpośrednio na powierzchni ziemi, a także usuwania pokryć azbestowych z dachów może skutkować lokalnie zwiększoną emisją szkodliwych substancji do atmosfery. Na obszarach występowania pokryć azbestowych będzie także aktualny problem ich oddziaływania stan powietrza a w konsekwencji także na zdrowie mieszkańców. Należy jednakże zaznaczyć, że wszystkie zadania związane bezpośrednio z rozbudową i modernizacją infrastruktury (priorytety pierwszy, drugi i czwarty) prowadzić będą do przejściowego podwyższenia presji na powietrze. Związane będzie to ze zwiększonym ruchem samochodów wykorzystywanych przy pracach budowlanych oraz z działaniem maszyn roboczych. Niepodejmowanie powyższych zadań ograniczy ich negatywny wpływ w tym zakresie. 2.6. KLIMAT AKUSTYCZNY Eksploatacja sieci komunikacyjnej na terenie Gminy Nekla oddziałuje na powietrze atmosferyczne poprzez emisję ciągłą. Klimat akustyczny Gminy kształtowany jest przede wszystkim przez liniowe elementy infrastruktury komunikacyjnej. Do najważniejszych z nich należą droga krajowa nr 92, droga wojewódzka numer 432 oraz fragment autostrady A2. Ponadto istotne znaczenie ma także sieć dróg powiatowych i gminnych. Na terenie Gminy funkcjonują dwie stacje kolejowe – Nekla i Podstolice znajdujące się na trasie międzynarodowej linii kolejowej E 59, łączącej Berlin z Moskwą. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad co 5 lat prowadzi pomiary średniego dobowego ruchu na drogach krajowych. Badana prowadzone są między innymi na odcinkach drogi krajowej numer 92, przebiegających przez Gminę Nekla. Fragment drogi numer 92 – Kostrzyn-Nekla, na którym prowadzono pomiary, ma długość 12,9 km. W 2005 roku przejeżdżało tędy średnio 13 508 pojazdów samochodowych w ciągu doby. Po pięciu latach wartość ta wzrosła do 14 736 pojazdów samochodowych na dobę. Drugim odcinkiem drogi krajowej numer 92, poddanym pomiarom i przebiegającym przez Gminę, jest fragment łączący miejscowości Nekla i Obłaczkowo. Rozciąga się on na długości 11,1 km. W 2005 roku, w ciągu doby, korzystało z niego średnio 12 380 pojazdów samochodowych. W roku 2010 ich liczba wzrosła o około 12 % – przejeżdżało tędy średnio 13 899 pojazdów w ciągu doby. Przez południową granicę Gminy przebiega droga wojewódzka numer 432. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w latach 2005 i 2010 przeprowadziła w ramach Generalnego Pomiaru Ruchu, badania dotyczące średniego dobowego ruchu na drogach 50 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 wojewódzkich. Odcinkiem pomiarowym, znajdującym się częściowo na terenie Gminy Nekla był odcinek Murzynowo Kościelne-Września. Ma on całkowitą długość 9,5 km. W 2005 roku przejeżdżało tędy łącznie 2 711 pojazdów samochodowych w ciągu doby. Dominowały samochody osobowe, a ich udział wynosił około 72 % (1 962 samochody na dobę). Znacznie rzadziej z badanego odcinka korzystały lekkie samochody ciężarowe (301 na dobę), samochody ciężarowe z przyczepami (220 na dobę) i samochody ciężarowe bez przyczep (174 na dobę). W 2010 roku średnia liczba pojazdów przejeżdżających przez ten odcinek wzrosła aż o ponad 1 300. Przejeżdżało ich tędy 4 028 w ciągu doby. Liczba samochodów osobowych korzystających z tej drogi wynosiła średnio 2 864 na dobę, a ich udział w ruchu był taki sam jak w roku 2005. Lekkich samochodów ciężarowych odnotowano 379 na dobę, samochodów ciężarowych z przyczepami – 407, a bez przyczep – 29823. Przez odcinek autostrady A2 – Krzesiny-Września o długości około 38 km, przejeżdżało w 2005 roku średnio 11 795 pojazdów samochodowych na dobę. Po pięciu latach liczba ta wzrosła o prawie 7 000. Średni dobowy ruch na tym odcinku wyniósł – 18 858 pojazdów samochodowych na dobę. Wymienione odcinki dróg, najczęściej uczęszczane są przez samochody osobowe i samochody ciężarowe, natomiast najrzadziej przez ciągniki rolnicze oraz motocykle24. Na terenie Gminy Nekla znajduje się również 7 dróg powiatowych i 23 drogi gminne. Na żadnej z nich nie prowadzono tego typu pomiarów, więc średni dobowy ruch pojazdów nie jest tam znany. W 2008 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu przeprowadził monitoring hałasów drogowych w województwie wielkopolskim. Dopuszczalny równoważny poziom hałasu (LAeq) dla obszaru w porze dziennej ustalono na 60 dB, a w porze nocnej – 50 dB. Oprócz pomiaru hałasu w porze dziennej i nocnej, mierzono także godzinne natężenie ruchu pojazdów przejeżdżających przez ten odcinek. W porze dziennej nie odnotowano przekroczeń poziomów dopuszczalnych. Równoważny poziom hałasu mieścił się w przedziale od 51,5 dB do 58,6 dB. Najniższą wartość w porze dziennej, odnotowano przy ul. Akacjowej, na północnej i południowej stronie węzła Września. Natężenie ruchu w porze dziennej na północnej stronie węzła wynosiło 1 298 pojazdów na godzinę, z czego pojazdy ciężkie stanowiły blisko 39%. Przez stronę południową węzła przejeżdżało średnio 1 097 pojazdów w ciągu godziny, a ciężarowe stanowiły około 42% ogółu. Najwyższy poziom hałasu zaobserwowano w Dziecznicy, przy natężeniu ruchu – 1 014 pojazdów na godzinę, z czego pojazdy ciężkie stanowiły blisko 52%. Przekroczenia dopuszczalnego równoważnego poziomu hałasu w porze nocnej wystąpiły na wszystkich stanowiskach, przy czym najniższa wartość wyniosła 50,1 dB. Zarejestrowano ją przy ul. Akacjowej 10, na północnej stronie węzła Września. Nocą z trasy korzystało średnio 531 pojazdów na godzinę, z czego 55% to pojazdy ciężarowe. Niewielkie przekroczenia odnotowano również na stacji Markowice 36 – 51,5 dB i w punkcie referencyjnym między Markowicami 36, a Dziecznicą – 51,7 dB. Natężenie ruchu 23 Generalny Pomiar Ruchu na drogach krajowych, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, www.gddkia.gov.pl. 24 Średni dobowy ruch na drogach krajowych w ramach Generalnego Pomiaru Ruchu na drogach krajowych prowadzonego przez Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad w latach 2005, 2010. Tryb dostępu: www.gddkia.gov.pl (data wejścia: 13 maja 2012r). 51 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 pojazdów wahało się na tych odcinkach między 506 a 618 na godzinę. Udział pojazdów ciężarowych mieścił się w przedziale od 47 do 54%. Najwyższym poziomem hałasu w porze nocnej charakteryzowało się stanowisko w Dziecznicy – 56,2 dB. Z trasy korzystało wówczas średnio 446 pojazdów na godzinę, przy udziale pojazdów ciężkich równym 69%. Największe godzinne natężenie ruchu pojazdów zaobserwowano w porze dziennej, na stanowiskach: ul. Akacjowa (północna strona węzła Września) – 1 298 pojazdów, Markowice 36 – 1 100 pojazdów, ul. Akacjowa (południowa strona węzła Września) – 1 097 pojazdów. Najwięcej pojazdów ciężkich przejeżdżało przez stanowiska – Dziecznica oraz ul. Akacjowa (północna strona węzła Września), a ich liczba wynosiła odpowiednio: 527 i 501. Nocą najczęściej uczęszczanymi były odcinki tras z punktami pomiarowymi: Poznań, ul. Przemyska 19a – 645 pojazdów na godzinę, ul. Akacjowa (węzeł Września, strona południowa) – 624 pojazdy na godzinę, Chocicza Wielka 9 – 622 pojazdy na godzinę oraz Markowice 36 – 618 pojazdów na godzinę. Potencjalne zmiany w przypadku braku realizacji Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Klimat akustyczny Gminy Nekla determinowany jest przede wszystkim przez wykorzystanie obiektów znajdujących się w zarządzie innych podmiotów aniżeli Urząd Gminy. Hałas komunikacyjny – najbardziej uciążliwy w tym zakresie generowany jest przede wszystkim wzdłuż największych szlaków komunikacyjnych w Gminie – drogi krajowej nr 92, autostrady A-2 oraz linii kolejowej Berlin-Moskwa. Władze lokalne mają zatem niewielkie możliwości bezpośredniego wpływu Gminy na stan tego komponentu środowiska. Zadania realizowane przez Gminę odnoszą się do mniejszych obiektów (drogi gminne) oraz sprowadzają się do działań organizacyjnych. W tym zakresie należy wskazać zadania zapisane w priorytecie trzecim. Brak realizacji tych zadań może wpłynąć pozytywnie na lokalny klimat akustyczny w pobliżu obszarów zabudowanych bądź bezpośrednio na ich terenie. Poprawa stanu nawierzchni dróg gminnych bądź wykonanie nowych inwestycji drogowych porządkujących ruch na danych terenach może skutkować nieznacznym obniżeniem poziomu emisji hałasu. Nie pociągnie to jednak za sobą znacznych zmian w ogólnym klimacie akustycznym Gminy. Podwyższony poziom hałasu może być odczuwalny jedynie lokalnie, w otoczeniu dróg gminnych, w najwyższym stopniu wymagających remontu. Negatywnym zjawiskiem związanym z realizacją Programu może być lokalnie zwiększone natężenie hałasu w wyniku prowadzenia prac inwestycyjnych zaplanowanych w priorytetach pierwszym, drugim, trzecim i czwartym. Nie będzie to jednak oddziaływanie długotrwałe i znaczące z punktu widzenia ochrony zdrowia mieszkańców. 2.6. ŻYWE ZASOBY PRZYRODY Według regionalizacji geobotanicznej Polski J. M. Matuszkiewicza północna część Gminy Nekla usytuowana jest w Krainie Środkowowielkopolskiej, na terenie okręgu Pojezierza Gnieźnieńskiego, w granicach podokręgu Czerniejewskiego, natomiast 52 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 południowa cześć Gminy leży w podokręgu Wrzesińsko-Środzkim25. Krainę Środkowowielkopolską wyróżnia brak buczyn (Fagion-Sylvaticae), stosunkowo rzadkie występowanie dąbrów świetlistych (Potentillo-Qercetum) oraz przewaga borów mieszanych wilgotnych (Qerco-Pinetum) nad kwaśną dąbrową (Calamagrostio-Quercetum). Gmina Nekla leży w zasięgu występowania siedlisk potencjalnej roślinność grądów środkowoeuropejskich (Galio-Carpinetum) o odmianie śląsko-wielkopolskiej, formie niżowej, serii żyznej i ubogiej, kontynentalne bory sosnowo dębowe (Querceto-pinetum) oraz niżowych łęgów jesionowoolszowych (Fraxino-Alnetum). Znajdują się tu również potencjalne siedliska roślinności niżowych łęgów wiązowo-dębowych (Ficario-Ulmetum Chrysosplenietosum). W granicach administracyjnych Gminy znajduje się 12 pomników przyrody, korytarz ekologiczny oraz jeden obszar chronionego krajobrazu – „Dolina Cybiny w Nekielce”26. Istotnym elementem środowiska naturalnego Gminy Nekla są także lasy wodochronne oraz parki podworskie. Na terenie Gminy wyróżniono 12 obiektów, o statusie pomnika przyrody. W granicach administracyjnych występują trzy okazy dębów bezszypułkowych (Quercus petraea) oraz trzy dębów szypułkowych (Quercus robur). Ponadto trzy olsze czarne (Alnus glutinosa), grusza pospolita (Pyrus communis), jesion wyniosły (Fraxinus Excelsior) oraz grupę drzew, w skład której wchodzą: kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos) i jesion wyniosły (Fraxinus excelsior)27. Przez Gminę Nekla przebiega również korytarz ekologiczny, o randze krajowej, który łączy wielkoprzestrzenne obszary węzłowe regionów przyrodniczych kraju. Oznaczony jest on jako obszar Pojezierza Gnieźnieńskiego. W jego skład wchodzi kompleks leśny Nadleśnictwo Czerniejewo leżący w północnej części Gminy. Stanowi on drogę migracji, rozprzestrzeniania i wymiany genetycznej organizmów żywych28. Ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowych ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem, utworzono w dolinie Cybiny obszar chronionego krajobrazu zwany „Dolina Cybiny w Nekielce”. Kolejnym elementem środowiska przyrodniczego Gminy Nekla są tereny leśne. Z uwagi na usytuowanie lasów w większości na terenach o płytkim poziomie wód gruntowych, w zasięgu Wielkopolskiej Doliny Kopalnej prawie wszystkie obszary leśne na terenie Gminy zakwalifikowano do lasów wodochronnych. Fauna Gminy Nekla nie różni się zasadniczo od innych terenów środkowej Wielkopolski. Pospolite ssaki jakie występują na terenie Gminy, to przede wszystkim: dzik (Sus scrofa), jeleń szlachetny (Cervus elaphus) oraz sarna europejska (Capreolus capreolus). Ze zwierzyny drobnej pojawiają się: lisy pospolite (Vulpes vulpes), kuny leśne (Martes 25 http://www.igipz.pan.pl/tl_files/igipz/ZGiK/opracowania/regiony_geobotaniczne/B2_region.png, por. J.M. Matuszkiewicz, Krajobrazy roślinne i regiony geobotaniczne Polski, Prace IGiPZ PAN, nr158, Warszawa 1993. 26 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, www.poznan.rdos.gov.pl 27 Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe na potrzebny zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy miejsko-wiejskiej Nekla, s. 26-27. 28 Tamże, s. 24. 53 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 martes), borsuki (Meles meles) oraz przedstawiciele rodzin zającowatych, wiewiórkowatych, łasicowatych. Z ptactwa spotkać można: kuropatwy (Perdix perdix), przepiórki (Coturnix coturnix), bażanty szlachetne (Phasianus colchicus), kokoszki wodne (Gallinula chloropus) czy perkozy dwuczube (Podiceps cristatus). W lasach nekielskich występują także siedliska jadowitej żmii zygzakowatej (Vipera berus). Częste są także padalce zwyczajne (Anguis fragilis). Lokalne obniżenia terenu wypełniające się wodą, w których woda utrzymuje się do wczesnego lata, są miejscem najbardziej dogodnym do rozrodu płazów. Wśród występujących an terenie Gminy wyróżnić można rodzinę rzekotkowatych, żabę śmieszkę (Pelophylax ridibundus), żabę moczarową (Rana arvalis), żabę trawną (Rana temporaria) i kumaka nizinnego (Bombina bombina)29. Na terenie Gminy Nekla występuje szata roślinna specyficzna dla: terenów rolniczych, lasów, zadrzewień śródpolnych, wód płynących i stojących, nieużytków, terenów zurbanizowanych. Drzewostany leśne są stosunkowo młode, przeważają lasy sosnowodębowe. Drzewostany liściaste występują na obrzeżach lasów oraz wzdłuż dolin i obniżeń terenowych. W okresowych oczkach wodnych występujących w granicach administracyjnych Gminy często występuje szuwar trzcinowy (Phragmitetum australis), a sporadycznie szuwar pałkowy (Typhetum latifoliae) wraz z kosaćcem żółtym (Iris pseudacorus). Obrzeża rowów melioracyjnych są zwykle porośnięte krzewami rodziny wierzbowatych i bzu czarnego (Sambucus nigra) albo są całkowicie wolne od roślinności krzewiastej30. W niedalekim sąsiedztwie Gminy Nekla znajdują się także dwa cenne przyrodniczo obszary objęte ochroną w ramach sieci Natura 2000. Należą do nich: „Grądy w Czerniejewie” (PLH 300049) oraz „Dolina Cybiny” (PLH300038) oraz obszar ważny dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji „Bagna koło Biechowa”. W bezpośrednim sąsiedztwie Gminy znajduje się także obszar ważny dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji „Bagna koło Biechowa”. Jest to ważne w regionie lęgowisko błotniaka stawowego (Circus aeruginosus) – do 5 par. Na obszarze tym gniazdują także bąk (Botaurus stellaris) – 3 samce, gęgawa (Anser anser) – 4 do 6 par, błotniak łąkowy Circus pygargus) – 1 para oraz wąsatka (Panurus biarmicus) – kilka par31. Potencjalne zmiany w przypadku braku realizacji Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Żywe zasoby przyrody to komponent środowiska przyrodniczego Gminy Nekla , na który wpływ może wywrzeć realizacja zadań każdego z priorytetów zapisanych w Programie ochrony środowiska. Wprawdzie Gmina nie posiada dużego potencjału przyrodniczego, a realizacja najważniejszych inwestycji nie będzie odbywała się na najcenniejszych pod tym względem obszarach (doliny rzeczne czy obszary leśne w północnej części Gminy), mogą się 29 Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe na potrzebny zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy miejsko-wiejskiej Nekla, s. 18-19. 30 Tamże, s. 20. 31 P. Wylęgała, S. Kuźniak, P. T. Dolata, Obszary ważne dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji na terenie województwa wielkopolskiego, Poznań 2008. 54 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 jednak pojawić lokalne oddziaływania o charakterze negatywnym. Szczególnie podczas realizacji zadań inwestycyjnych związanych z budową infrastruktury podziemnej (priorytety pierwszy, drugi i czwarty), ekosystemy mogą być narażone na niszczenie mechaniczne. Jest ono nieuniknione, jednak dotyczy stosunkowo niewielkich obszarów, a ewentualna ingerencja dotyczy jedynie zbiorowisk synantropijnych i ruderalnych. Powstrzymanie się od realizacji zadań wymagających prac budowlanych ograniczyłoby jednak to negatywne oddziaływanie. W efekcie podjętych działań należy jednak spodziewać się szeregu korzyści środowiskowych. Ich brak mógłby spowodować dalsze przekształcanie ekosystemów wodnych i glebowych w efekcie funkcjonowania na terenie Gminy nieuporządkowanej gospodarki wodno-ściekowej. Zmiana składu chemicznego gleb i wód, zwiększenie nasycenia związkami biogennymi, prowadziłyby do ubożenia ekosystemów. Przyspieszone rozmnażanie mikroorganizmów w środowisku zwiększyłoby stopień eutrofizacji wód i przyczyniło się do stopniowej eliminacji dotychczasowych gatunków fauny i flory. Zmiany te miałyby trwały jakościowy charakter. Brak realizacji zadań zapisanych w priorytecie drugim w sposób pośredni może wpłynąć na świat roślinny i zwierzęcy Gminy. Wpływ ten będzie miał charakter negatywny. Wstrzymanie modernizacji systemu gospodarowania odpadami czy ograniczenie akcji zbierania określonych grup odpadów może skutkować zwiększoną ilością odpadów kierowanych w sposób niezorganizowany bezpośrednio do środowiska. Zalegające w środowisku odpady mogą w niekorzystny sposób oddziaływać na wykształcone na danym obszarze ekosystemy, powodując ich jakościowe i ilościowe przekształcenia, a w skrajnych przypadkach – degradację. Także niepodjęcie działań związanych z unieszkodliwieniem dotychczas funkcjonujących składowisk może w dalszej perspektywie generować zagrożenia środowiskowe. Odcieki i przesączenia do gleb i wód mogą istotnie zmieniać ich skład chemiczny lub nawet prowadzić do ich trwałego skażenia. W przypadku priorytetu trzeciego brak realizacji zapisanych w nim zadań może bezpośrednio wpływać na faunę i florę Gminy. Zaniechanie wykonywania zadań związanych z przeciwdziałaniem bezdomności zwierząt powodować będzie zagrożenie dla drobnych ssaków występujących na terenie Gminy, a także zwiększy stopień zanieczyszczenia. Może być również niebezpiecznie dla ludzi i zwierząt domowych. Brak zadań przewidzianych do wykonania w priorytecie czwartym zarówno w sposób pośredni, jak i bezpośredni wpłynie na jakość środowiska w Gminie. Wpływ pośredni może ujawnić się pogorszeniem warunków siedliskowych wskutek zwiększonego poziomu zanieczyszczenia powietrza. Natomiast wpływ bezpośredni ujawni się wyższym poziomem hałasu oddziałującego na zwierzęta bytujące na obszarach na niego narażonych. Wykonanie zadań przewidzianych do realizacji w ramach priorytetu piątego systematycznie zwiększać będzie świadomości mieszkańców Gminy w zakresie posiadanych zasobów i walorów przyrodniczych oraz sposobów postępowania z odpadami, czy kształtowania innych nawyków prośrodowiskowych. Brak realizacji tych zadań może w długim czasie przynieść negatywne konsekwencje dla świata roślinnego i zwierzęcego 55 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Gminy. Konsekwencje te mogą wynikać z niższej świadomości ekologicznej mieszkańców, skutkującej potencjalnym, zamierzonym lub nie, niszczeniem siedlisk, ekosystemów czy pojedynczych osobników danego gatunku (prace budowlane, rolnicze, wypalanie traw). 3. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA Prognozując oddziaływania na środowisko Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 dokonano identyfikacji istniejących problemów ochrony środowiska, w szczególności dotyczących obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004 nr 92 poz. 880, ze zm.) (tab. 5). Wyszczególniono problemy środowiskowe Gminy z uwzględnieniem ich źródeł pochodzenia oraz lokalizacji. Określono wpływ, jaki wywierają one na środowisko przyrodnicze oraz zdefiniowano znaczenie każdego problemu stosując gradację: znaczący, umiarkowany, nieznaczący. Charakter poszczególnych problemów sklasyfikowano odpowiednio jako okresowy – dla problemów występujących czasowo lub ciągły – w odniesieniu do problemów trwałych i długofalowych. Warunki występowania podzielono na dwie kategorie: normalne oraz awaryjne. Przy każdym problemie określono jego wpływ na obszary objęte ochroną. Najważniejsze problemy środowiskowe zidentyfikowanymi na terenie Gminy Nekla związane są z: zagrożeniami ekosystemów wodnych oraz gleb na terenie Gminy w efekcie niedostatków infrastrukturalnych, narażeniem mieszkańców Gminy i środowiska przyrodniczego na presję ze strony transportu, nieefektywnych systemów energetycznych oraz szkodliwych praktyk postępowania z odpadami, niewystarczającym poziomem wiedzy o potrzebach i możliwościach ochrony środowiska naturalnego oraz brakiem postaw środowiskowych wśród mieszkańców Gminy. Zadania zapisane w Programie ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 zmierzają do rozwiązywania zidentyfikowanych problemów. 56 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Tab. 6. Aktualne problemy środowiskowe Gminy Nekla L.P. PROBLEM ŹRÓDŁO PROBLEMU (PODMIOT, CZYNNOŚĆ, DZIAŁANIE) LOKALIZACJA WPŁYW NA ŚRODOWISKO WARUNKI WYSTĘPOWANIA CHARAKTER WYSTĘPOWANIA ZNACZENIE PROBLEMU POSTĘPOWANIE Z PROBLEMEM normalne ciągły znaczący Systematyczna rozbudowa zbiorczej kanalizacji sanitarnej umiarkowany Budowa kanalizacji Dofinansowywanie przydomowych oczyszczalni ścieków Edukacja ekologiczna Monitoring odprowadzeń zanieczyszczeń Kontrola zawieranych umów umiarkowany Budowa kanalizacji Dofinansowywanie przydomowych oczyszczalni ścieków Edukacja ekologiczna Monitoring odprowadzeń zanieczyszczeń Obniżony poziom 1. Brak pełnego skanalizowania Gminy Brak możliwości finansowych Gminy Wybrane obszary na terenie całej gminy bezpieczeństwa ekologicznego Spływy materii organicznej do gleb i wód Zmiana parametrów fizykochemicznych gleb i wód Obniżony poziom 2. Nielegalne odprowadzanie ścieków do rowów Mieszkańcy, oszczędność kosztów Teren całej gminy bezpieczeństwa ekologicznego Spływy materii organicznej do gleb i wód Zmiana parametrów fizykochemicznych gleb i wód normalne ciągły Obniżony poziom 3. Nielegalne wywóz ścieków na pola Mieszkańcy, firmy wywożące ścieki, oszczędność kosztów Teren całej gminy bezpieczeństwa ekologicznego Spływy materii organicznej do gleb i wód Zmiana parametrów fizykochemicznych gleb i wód 57 normalne ciągły PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Obniżony poziom bezpieczeństwa ekologicznego Spływy materii organicznej do gleb i wód Zmiana parametrów fizykochemicznych gleb i wód Budowa kanalizacji Dofinansowywanie przydomowych oczyszczalni ścieków Edukacja ekologiczna Monitoring odprowadzeń zanieczyszczeń Kontrola zawieranych umów Administracyjne ograniczanie dostępności wody na podlewanie ogródków w okresie suszy. 4. Przelewanie się szamb Mieszkańcy, oszczędność kosztów Teren całej gminy 5. Nadmierny pobór wody na podlewanie ogródków w okresie suszy Mieszkańcy, utrzymanie estetyki Teren całej gminy Obniżenie ilości dostępnych zasobów wodnych Wyrzucanie odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych Gospodarstwa domowe niefrasobliwość, Osoby przejeżdżające przez teren Gminy -wyrzucanie odpadów Teren całej Gminy głównie lasy i tereny przydrożne Odcieki organiczne do gleb i wód Zmiana parametrów fizykochemicznych gleb i wód Zakłócenia naturalnego krajobrazu normalne ciągły znaczący Organizowanie cyklicznych zbiórek odpadów Sprzątanie przez pracowników gospodarczych Edukacja ekologiczna Wypalanie zbiorowisk trawiastych Gospodarstwa rolne – brak wiedzy ekologicznej, funkcjonowanie stereotypów; Młodzież – brak wiedzy ekologicznej, tradycyjne formy rozrywki Teren całej Gminy Zanieczyszczenie powietrza Niszczenie siedlisk normalne okresowy umiarkowany Bieżąca interwencja Edukacja ekologiczna 6. 7. 58 normalne ciągły umiarkowany awaryjne okresowy umiarkowany PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 8. 9. 10. 11. Spalanie odpadów w piecach Gospodarstwa domowe redukcja kosztów, brak wiedzy ekologicznej, Spalanie części roślin na terenach otwartych Gospodarstwa rolne - redukcja kosztów, brak wiedzy ekologicznej, Domy jednorodzinne na terenach wiejskich Obniżenie jakości powietrza atmosferycznego Zanieczyszczenie powietrza szkodliwymi związkami pochodzącymi z procesów spalania normalne okresowy umiarkowany Rozwój selektywnej zbiórki odpadów Organizowanie okresowych zbiórek szczególnych rodzajów odpadów Edukacja ekologiczna Teren całej Gminy Obniżenie jakości powietrza atmosferycznego Zanieczyszczenie powietrza szkodliwymi związkami pochodzącymi z procesów spalania normalne okresowy umiarkowany Rozwój selektywnej zbiórki odpadów Edukacja ekologiczna Emisja zanieczyszczeń ze środków transportu Osoby korzystające z ruchu wewnętrznego i tranzytowego przez teren Gminy Szlaki komunikacyjne na terenie Gminy, głownie droga krajowa nr 92 i autostrada Emisja hałasu ze środków transportu Osoby korzystające z ruchu wewnętrznego i tranzytowego przez teren Gminy Szlaki komunikacyjne na terenie Gminy, głownie droga krajowa nr 92 i autostrada Zanieczyszczenie powietrza Pogorszenie stanu akustycznego Gminy 59 normalne ciągły istotny normalne ciągły umiarkowany Działania inwestycyjne usprawniające ruch i eliminujące jego natężenie szczególnie na terenach rezydencjonalnych i szczególnie cennych pod względem przyrodniczym Działania inwestycyjne usprawniające ruch i eliminujące jego natężenie szczególnie na terenach rezydencjonalnych i szczególnie cennych pod względem przyrodniczym PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 12. Emisja zapachu z fermy kur Stosowane technologie, nieskuteczność przepisów prawnych Gierłatowo Obniżenie jakości powietrza atmosferycznego Zanieczyszczenie powietrza szkodliwymi związkami Obniżony poziom bezpieczeństwa ekologicznego okresowy umiarkowany Negocjacje z właścicielem okresowy mało istotny (ze względu na małe prawdopodobieństwo wystąpienia) Negocjacje z właścicielem umiarkowany (niewielki zakres problemu) Utrzymanie przytuliska Realizacja i utrzymanie umowy podpisanej ze schroniskiem dla zwierząt w Gnieźnie Wyłapywanie bezpańskich psów Edukacja ekologiczna umiarkowany Zachowanie odpowiedniej polityki, zasad i procedur planowania przestrzennego umiarkowany Zachowanie odpowiedniej polityki, zasad i procedur planowania przestrzennego Zagrożenie naturalnych Potencjalna możliwość ucieczki norek z fermy Stosowane technologie 14. Porzucanie psów przez właścicieli Osoby przyjeżdżające i przejeżdżające przez teren gminy – brak świadomości ekologicznej, brak wrażliwości Szczególnie tereny wzdłuż drogi 92, w okolicach miejscowości: Nekla, Gierłatowo i Nekielka 15. Rozprzestrzenianie się terenów zurbanizowanych (urban sprawl) Procesy suburbanizacyjne Miasta Poznania Zachodnia część Gminy, w szczególności miejscowość Nekielka Przekształcenia naturalnego krajobrazu Zwiększenie ruchu komunikacyjnego i jego konsekwencje 16. Przekształcenie krajobrazu i naturalnych warunków mikroklimatycznych przez wiatraki Inwestorzy, mieszkańcy, Władze Gminy – decyzje z zakresu planowania przestrzennego Stroszki, Starczanowo Przekształcenia naturalnego krajobrazu Zmiany mikroklimatu 13. normalne Stroszki ekosystemów Zmiany składu gatunkowego normalne naturalnych ekosystemów Zagrożenie naturalnych ekosystemów Zagrożenie dla bezpieczeństwa ludzi i zwierząt, Zanieczyszczanie terenu 60 normalne normalne normalne ciągły ciągły ciągły PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 17. Nieumiejętne gromadzenie odpadów zbieranych selektywnie 18. Potencjalnie szkodliwe oddziaływanie pokryć azbestowych Budynki mieszkalne i gospodarcze pokryte azbestem Teren całej Gminy Ingerencja w przebieg cyklu hydrologicznego Inwestorzy eksploatacja piasków i żwirów, Mieszkańcy – przekształcenia powierzchni ziemi przy budowie i rozbudowie obiektów Tereny eksploatacji zasobów geologicznych i tereny poddane szczególnie intensywnym procesom budowlanym 19. Mieszkańcy – brak odpowiedniej wiedzy z zakresu gospodarowania odpadami Teren całej Gminy Obniżenie poziomu bezpieczeństwa ekologicznego normalne Zagrożenie dla zdrowia mieszkańców Gminy, pylenie Obniżenie poziomu bezpieczeństwa ekologicznego Lokalne zachwiania stosunków wodnych Źródło: opracowanie własne. 61 normalne normalne ciągły ciągły okresowy mało istotny Edukacja ekologiczna umiarkowany Działania na rzecz uzyskiwania dofinansowań do usuwania pokryć azbestowych przez mieszkańców Edukacja ekologiczna umiarkowany Zachowanie odpowiedniej polityki, zasad i procedur planowania przestrzennego, Zachowanie odpowiednich zasad przy realizacji inwestycji PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 4. PRZEWIDYWANE ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIA NA CELE, PRZEDMIOT I INTEGRALNOŚĆ OBSZARÓW NATURA 2000 ORAZ NA POZOSTAŁE OBSZARY I OBIEKTY CHRONIONE Ocenę oddziaływania realizacji Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 na cele, przedmiot ochrony i integralność obszarów Natura 2000, cele obszaru chronionego krajobrazu oraz na ostoje ptasie wykonano zgodnie z metodyką omówiona we wprowadzeniu do niniejszej prognozy. Ocenie poddano 1656 cząstkowych relacje w fazie realizacji i eksploatacji poszczególnych zadań (tab. 6-7). Oddzielnej oceny dokonano dla wpływu na obszary wskazane przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu: Natura 2000 Dolina Cybiny, Natura 2000 Grądy w Czerniejewie; Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Cybiny w Nekielce; obszar ważny dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji Bagna koło Biechowa, oraz na obszary strefy ochrony ostoi, miejsca rozrodu i regularnego przebywania bociana czarnego (obręby ewidencyjne: Nekla, Graby, Wiktorowo) oraz kani czarnej (obręb ewidencyjny Nowy Folwark). Realizacja zadań zaplanowanych w Programie ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 będzie polegała na wykonaniu szeregu przedsięwzięć inwestycyjnych i pozainwestycyjnych, które mogą ingerować w poszczególne elementy środowiska. Wpływ na otoczenie przyrodnicze może mieć zarówno charakter negatywny, jak i pozytywny. Charakter negatywny może ujawnić się przejściowo, na etapie realizacji poszczególnych inwestycji, zwłaszcza infrastrukturalnych, powodując okresowe uciążliwości. Na etapie eksploatacji należy oczekiwać braku oddziaływania na środowisko, a w większości przypadków, dzięki zrealizowanym inwestycjom – zmieszenia presji systemu społeczno-gospodarczego na ekosystemy. Na terenie Gminy Nekla z wyżej wymienionych obszarów ochrony znajdują się tylko Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Cybiny w Nekielce” oraz strefa ochrony ostoi, miejsca rozrodu i regularnego przebywania kani czarnej. Obszary Natura 2000 i strefy ochrony ostoi, miejsca rozrodu i regularnego przebywania bociana czarnego leżą poza granicami Gminy Nekla. Działania podejmowane w ramach programu pozostaną bez większego wpływu na cele, przedmiot i integralność obszarów Natura 2000 Dolina Cybiny i Grądy w Czerniejewie (tab. 5). W szczególności żadne z podejmowanych zadań nie będzie miało wpływu na integralność powyższych obszarów Natura 2000. Trzy inwestycje infrastrukturalne, na etapie ich realizacji mogą cechować się przypuszczalnie niekorzystnym, bezpośrednim, krótkoterminowym i chwilowym wpływem na cele oraz przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 Dolina Cybiny. Są to budowa kanalizacji w miejscowościach znajdujących się w Aglomeracji Nekla (w części dotyczącej miejscowości Nekielka), budowa sieci wodociągowej na nowych osiedlach w Nekielce oraz budowa drogi asfaltowej na ul. Jana Pawła II w Nekielce. Te same inwestycje powinny cechować się przypuszczalnie korzystnym, 62 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 pośrednim, długoterminowym i trwałym wpływem na etapie eksploatacji. W przypadku obszaru Natura 2000 Grądy w Czerniejewie inwestycją, która na etapie realizacji może spowodować wpływ prawdopodobnie niekorzystny, bezpośredni, krótkoterminowy i chwilowy, a na etapie eksploatacji wpływ prawdopodobnie korzystny, pośredni, długoterminowy i trwały jest budowa sieci gazowej w miejscowościach Zasutowo i Podstolice. Należy zaznaczyć, że przy braku dokładnych projektów realizacji powyższych inwestycji trudno jednoznacznie określić ich wpływ na przedmiotowy obszar. Szczegółowe analizy w tym zakresie powinny być poczynione na etapie wykonywania oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Szereg podejmowanych w ramach programu zadań pozainwestycyjnych, mających charakter organizacyjny i edukacyjny powinno wywrzeć prawdopodobnie korzystny, pośredni (w jednym przypadku bezpośredni), średnioterminowy lub długoterminowy, trwały wpływ na zlokalizowane w sąsiedztwie gminy Nekla obszary Natura 2000. Do zadań tych należą: monitorowanie miejsc szczególnie narażonych na zaśmiecanie, okresowe akcje sprzątania zanieczyszczeń przydrożnych, uwzględnianie w procesach wydawania decyzji administracyjnych związanych z przekształceniami powierzchni ziemi zagadnień związanych z funkcjonowaniem lokalnych stosunków wodnych, monitoring umów na wywóz odpadów ciekłych, monitoring źródeł i ilości odpadów ciekłych dostarczanych do oczyszczalni ścieków, uwzględnianie podczas opracowywania mpzp uwarunkowań krajobrazowych i walorów środowiskowych oraz dążenie do zachowania w niezmienionym stanie terenów cennych krajobrazowo i przyrodniczo, uwzględnianie podczas wydawania decyzji administracyjnych uwarunkowań krajobrazowych i walorów środowiskowych oraz dążenie do zachowania w niezmienionym stanie terenów cennych krajobrazowo i przyrodniczo, organizacja akcji „Dzień Ziemi”, organizacja akcji „Sprzątanie świata”, realizacja projektu „Serce dla przyrody”. Również w tym przypadku bardzo trudno jest określić rzeczywisty wpływ powyższych działań na przedmiotowe obszary. Należy jednak domniemywać, że podejmowane działania edukacyjne i organizacyjne (mające w swojej naturze również element edukacyjny, np. monitoring i jego wpływ na świadomość mieszkańców) będą w długim czasie pozytywnie skutkowały obniżeniem presji na chronione obszary, powodowanej przez mieszkańców. Nabywana w trakcie procesu edukacyjnego świadomość znaczenia obszarów Natura 2000, negatywnych konsekwencji działań człowieka mocno ingerujących w otoczenie przyrodnicze czy dobrych praktyk w zakresie postępowania z różnorodnymi problemami środowiskowymi powinna skutkować korzystnym wpływem na zlokalizowane w najbliższym otoczeniu Gminy obszary Natura 2000. 63 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Pozostałe zadania podejmowane przez Gminę Nekla w ramach Programu ochrony środowiska na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 pozostaną bez wpływu na obszary Natura 2000 Dolina Cybiny i Grądy w Czerniejewie. Brak wpływu powodowany będzie zarówno charakterem zadań (np. wkład własny Gminy Nekla do systemu unieszkodliwiania odpadów komunalnych dla gmin objętych porozumieniem wraz z budową zakładu zagospodarowania odpadów w Lulkowie, utrzymanie terenów zielonych na terenie Gminy czy sprzątanie parku w Nekli) jak i znacznym oddaleniem miejsca realizacji zadania od analizowanych obszarów Natura 2000 (np. większość podejmowanych inwestycji drogowych). 64 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Tab. 7. Przewidywany wpływ realizacji Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 na cele, przedmiot ochrony i integralność obszarów Natura 2000 Dolina Cybiny i Grądy w Czerniejewie LP ZADANIE CELE OBSZARU NATURA 2000 DOLINA CYBINY PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 DOLINA CYBINY INTEGRALNOŚĆ OBSZARU NATURA 2000 DOLINA CYBINY CELE OBSZARU NATURA 2000 GRĄDY W CZERNIEJEWIE PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 GRĄDY W CZERNIEJEWIE INTEGRALNOŚĆ OBSZARU NATURA 2000 GRĄDY W CZERNIEJEWIE R E R E R E R E R E R E 1. Budowa kanalizacji w miejscowościach znajdujących się w Aglomeracji Nekla -? BKC +? PDT -? BKC +? PDT 0 0 -? BKC +? PDT -? BKC +? PDT 0 0 2. Budowa sieci wodociągowej na nowych osiedlach w Nekli i Nekielce -? BKC +? PDT -? BKC +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 3. Modernizacja sieci wodociągowej w Stroszkach 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4. Przebudowa i rozbudowa oczyszczalni ścieków w Nekli 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5. Monitoring umów na wywóz odpadów ciekłych 0 +? PDT 0 +? PDT 0 0 0 +? PDT 0 +? PDT 0 0 6. Monitoring źródeł i ilości odpadów ciekłych dostarczanych do oczyszczalni ścieków 0 +? PDT 0 +? PDT 0 0 0 +? PDT 0 +? PDT 0 0 7. Inwentaryzacja przydomowych oczyszczalni ścieków 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 8. Inwentaryzacja przyłączy do kanalizacji 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 9. Administracyjne ograniczanie dostępności wody na podlewanie ogródków w okresie suszy 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 10. Uwzględnianie w procesach wydawania decyzji administracyjnych związanych z przekształceniami powierzchni ziemi zagadnień związanych z funkcjonowaniem lokalnych stosunków wodnych 0 +? PDT 0 +? PDT 0 0 0 +? PDT 0 +? PDT 0 0 65 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 11. Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków (dotyczy wszystkich miejscowości w których nie ma kanalizacji sanitarnej) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 12. Wkład własny gminy Nekla do systemu unieszkodliwiania odpadów komunalnych dla gmin objętych porozumieniem wraz z budową zakładu zagospodarowania odpadów w Lulkowie 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 13. Rekultywacja składowiska odpadów w Starczanowie 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 14. Okresowe akcje sprzątania zanieczyszczeń przydrożnych 0 +? PKC 0 +? PKC 0 0 0 +? PKC 0 +? PKC 0 0 15. Dotacja do realizacji powiatowego programu usuwania azbestu 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 16. Aktualizacja regulaminu utrzymania czystości i porządku 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 17. Monitorowanie miejsc szczególnie narażonych na zaśmiecanie 0 +? PRT 0 +? PRT 0 0 0 +? PRT 0 +? PRT 0 0 18. Dostosowanie systemu gospodarowania odpadami do aktualnych przepisów prawnych 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 19. Opracowanie systemu opłat w zakresie gospodarki odpadowej 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 20. Wdrożenie gminnego systemu gospodarowania odpadami, zgodnego aktualnymi przepisami prawa 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 21. Opieka nad zwierzętami bezdomnymi: prowadzenie kojców do tymczasowego przetrzymywania bezdomnych zwierząt, transport i utrzymanie zwierząt, całodobowa opieka weterynaryjna 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 22. Współpraca ze schroniskiem dla bezdomnych zwierząt w Gnieźnie 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 66 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 23. Utrzymanie terenów zielonych na obszarze gminy 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 24. Uwzględnianie podczas opracowywania mpzp uwarunkowań krajobrazowych i walorów środowiskowych oraz dążenie do zachowania w niezmienionym stanie terenów cennych krajobrazowo i przyrodniczo 0 + PDT 0 + PDT 0 0 0 + PDT 0 + PDT 0 0 25. Uwzględnianie podczas wydawania decyzji administracyjnych uwarunkowań krajobrazowych i walorów środowiskowych oraz dążenie do zachowania w niezmienionym stanie terenów cennych krajobrazowo i przyrodniczo 0 + PDT 0 + PDT 0 0 0 + PDT 0 + PDT 0 0 26. Oznakowanie szlaku rowerowego Nekla – Podstolice – Opatówko – Barczyzna – Nekielka w Gminie Nekla 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 27. Bieżące remonty i modernizacje nawierzchni dróg gminnych 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 28. Budowa ulic: Słonecznej, Sikorskiego oraz części ulicy Szczepańskiego i Słowackiego w Nekli, etap III 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 29. Budowa ulicy Polnej w miejscowości Zasutowo 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 30. Projekt przebudowy ul. Chopina w Nekli 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 31. Przebudowa ul. Chopina w Nekli 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 32. Projekt nawierzchni ul. Akacjowej i Jaśminowej 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 33. Przebudowa drogi gminnej w Gierłatowie 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 34. Przebudowa ulicy Rynek 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 35. Projekt drogi asfaltowej od ulicy Starczanowskiej do ulicy Sikorskiego w Nekli 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 36. Budowa drogi i chodnika na ul. Kosińskiego 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 37. Budowa drogi i chodnika na ul. Linke 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 67 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 38. Budowa drogi i chodnika na ul. Konopnickiej 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 39. Budowa drogi i chodnika na ul. Orzeszkowej 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 40. Budowa drogi i chodnika na ul. Czereśniowej 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 41. Budowa drogi i chodnika na ul. Ogrodowej 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 42. Budowa drogi na ul. Starczanowskiej 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 43. Budowa drogi asfaltowej na ul. Jana Pawła II w Nekielce -? BKC +? PDT -? BKC +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 44. Ułożenie drugiego dywanika na drodze NeklaStarczanowo (ul. Parkowa) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 45. Modernizacja drogi w Opatówku 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 46. Modernizacja kotłowni w Szkole w Targowej Górce 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 47. Termomodernizacja Zespołu Szkół w Targowej Górce 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 48. Modernizacja kotłowni w Szkole w Zasutowie 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 49. Termomodernizacja Zespołu Szkół w Zasutowie 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 50. Budowa sieci gazowej na terenie miasta Nekla oraz w miejscowościach Zasutowo i Podstolice 0 0 0 0 0 0 -? BKC +? PDT -? BKC +? PDT 0 0 51. Budowa drogi asfaltowej od ul. Starczanowskiej do ul. Sikorskiego w Nekli 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 52. Przebudowa drogi Targowa Górka – Mała Górka 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 53. Dofinansowanie działalności z zakresu edukacji ekologicznej jednostek edukacyjnych 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 54. Współorganizacja akcji „Dzień Ziemi” i „Sprzątanie świata” 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 68 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 55. Promocja działalności proekologicznej szkół i przedszkoli w materiałach informacyjnych Gminy 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 56. Realizacja projektu „Serce dla przyrody” 0 +? PKC 0 +? PKC 0 0 0 +? PKC 0 +? PKC 0 0 57. Realizacja projektu „Róbmy raban, recykling a nie bałagan” 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 58. Organizacja akcji „Dzień Ziemi” 0 0 0 0 0 0 59. Organizacja akcji „Sprzątanie świata” 0 0 0 0 0 0 60. Udział w akcji OTOP „Europejskie Dni Ptaków” 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 61. Udział w akcji OTOP „Zimowe Ptakoliczenie” 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 62. Cykliczne wycieczki do miejsc o istotnych walorach przyrodniczych i związanych z ochroną środowiska 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 63. Realizacja konkursu „Kontrola segregacji odpadów” 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 64. Zbiórka zużytych baterii 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 65. Zbiórka elektrośmieci 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 66. Sprzątanie parku w Nekli 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 67. Zbiórka żołędzi dla zwierząt 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 68. Zbiórka makulatury 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 69. Zbiórka nakrętek 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 +? PKC +? BKC +? PKC +? BKC 0 0 +? PKC +? BKC 0 0 +? PKC +? BKC Oznaczenia: R – etap realizacji, E – etap eksploatacji, ++ – znaczące oddziaływania pozytywne, + – słabe oddziaływania pozytywne, +? – przypuszczalne korzystne oddziaływania, niemożliwe do jednoznacznego określenia, ++/-- – znaczące zmienne oddziaływania, +/- – słabe zmienne oddziaływania, -- – znaczące niekorzystne oddziaływania, - – słabe niekorzystne oddziaływanie, -? –przypuszczalnie niekorzystne oddziaływanie, 0 – brak oddziaływania, B – oddziaływania bezpośrednie, P – oddziaływania pośrednie, W – oddziaływania wtórne, S – oddziaływania skumulowane, K – oddziaływania krótkoterminowe, R – oddziaływania średnioterminowe, D – oddziaływanie długoterminowe, T – oddziaływania stałe, C – oddziaływania chwilowe Źródło: opracowanie własne 69 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Podobnie, jak obszary Natura 2000, również obszar chronionego krajobrazu Dolina Cybiny w Nekielce, obszar ważny dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji Bagna koło Biechowa i strefy ochrony ostoi, miejsca rozrodu i regularnego przebywania bociana czarnego i kani czarnej znajdą się pod niewielkim wpływem działań podejmowanych w ramach Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019. Spośród wyżej wymienionych obszarów stosunkowo największym wpływem może zostać obciążony obszar chronionego krajobrazu Dolina Cybiny w Nekielce. W tym przypadku istnieje możliwość wskazania kilku działań, które mogą spowodować niewielki niekorzystny wpływ. Pozostałe, wymienione powyżej obszary nie zostaną dotknięte żadnym niekorzystnym wpływem (tab. 7). Na obszar chronionego krajobrazu Dolina Cybiny w Nekielce prawdopodobnie niekorzystnie, bezpośrednio, krótkoterminowo i chwilowo mogą wpłynąć na etapie realizacji, te same zadania, co w przypadku obszaru Natura 2000 Dolina Cybiny: budowa kanalizacji w miejscowościach znajdujących się w Aglomeracji Nekla (w części dotyczącej miejscowości Nekielka), budowa sieci wodociągowej na nowych osiedlach w Nekielce oraz budowa drogi asfaltowej na ul. Jana Pawła II w Nekielce. Również w tym przypadku inwestycje te na etapie eksploatacji będą cechowały się prawdopodobnie korzystnym, długoterminowym i trwałym wpływem na przedmiotowy obszar chroniony. Potencjalnie korzystny, chociaż trudny jednoznacznie do stwierdzenia wpływ na analizowane obszary mogą mieć takie zadania, jak: monitoring umów na wywóz odpadów ciekłych, monitoring źródeł i ilości odpadów ciekłych dostarczanych do oczyszczalni ścieków, uwzględnianie w procesach wydawania decyzji administracyjnych związanych z przekształceniami powierzchni ziemi zagadnień związanych z funkcjonowaniem lokalnych stosunków wodnych, okresowe akcje sprzątania zanieczyszczeń przydrożnych, monitorowanie miejsc szczególnie narażonych na zaśmiecanie, opieka nad zwierzętami bezdomnymi: prowadzenie kojców do tymczasowego przetrzymywania bezdomnych zwierząt, transport i utrzymanie zwierząt, całodobowa opieka weterynaryjna, uwzględnianie podczas opracowywania mpzp uwarunkowań krajobrazowych i walorów środowiskowych oraz dążenie do zachowania w niezmienionym stanie terenów cennych krajobrazowo i przyrodniczo, uwzględnianie podczas wydawania decyzji administracyjnych uwarunkowań krajobrazowych i walorów środowiskowych oraz dążenie do zachowania w niezmienionym stanie terenów cennych krajobrazowo i przyrodniczo, realizacja projektu „Serce dla przyrody”, organizacja akcji „Dzień Ziemi”, organizacja akcji „Sprzątanie świata”, udział w akcji OTOP „Europejskie Dni Ptaków”, udział w akcji OTOP „Zimowe Ptakoliczenie”. 70 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Wskazany powyżej, prawdopodobnie korzystny wpływ, związany będzie z fazą eksploatacji powyższych zadań. W większości przypadków będzie miał on charakter pośredni, średnioterminowy lub długoterminowy i trwały. Najwięcej jednostkowych oddziaływań, które będą miały prawdopodobnie korzystny wpływ na ekosystemy zostało zidentyfikowanych wobec obszaru chronionego krajobrazu Dolina Cybiny w Nekielce. Wyróżniono ich czternaście. Po sześć takich relacji zidentyfikowano dla wszystkich stref ochrony ostoi, miejsca rozrodu i regularnego przybywania bociana czarnego i kani czarnej. Z kolei dla obszaru ważnego dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji Bagna koło Biechowo oddziaływań określanych jako prawdopodobnie korzystne wskazano zaledwie trzy. Stosunkowo niewielki wpływ na analizowane obszary chronione zadań podejmowanych w ramach Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 związany jest ze znacznym oddaleniem miejsc ich realizacji od tych terenów. Ponadto wiele zadań ma charakter nie mający żadnego związku z analizowanymi obszarami chronionymi. Do zadań takich należą np.: administracyjne ograniczanie ilości wody dostępnej na podlewanie ogródków w okresie suszy, dotacja do realizacji powiatowego programu usuwania azbestu, czy opracowanie systemu opłat w zakresie gospodarki odpadowej. 71 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Tab. 8. Przewidywany wpływ realizacji Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 na cele ochrony obszaru chronionego krajobrazu Dolina Cybiny w Nekielce, obszar ważny dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji Bagna koło Biechowa, strefę ochrony ostoi, miejsca rozrodu i regularnego przebywania bociana czarnego (obręby ewidencyjne: Nekla, Graby Wiktorowo), oraz kani czarnej (obręb ewidencyjny Nowy Folwark) LP ZADANIE CELE OBSZARU CHRONIONEGO KRAJOBRAZU DOLINA CYBINY W NEKIELCE OBSZAR WAŻNY DLA PTAKÓW W OKRESIE GNIAZDOWANIA ORAZ MIGRACJI BAGNA KOŁO BIECHOWA STREFA OCHRONY OSTOI, MIEJSCA ROZRODU I REGULARNEGO PRZEBYWANIA BOCIANA CZARNEGO (obręb Nekla) STREFA OCHRONY OSTOI, MIEJSCA ROZRODU I REGULARNEGO PRZEBYWANIA BOCIANA CZARNEGO (obręb Graby) STREFA OCHRONY STREFA OCHRONY OSTOI, MIEJSCA OSTOI, MIEJSCA ROZRODU ROZRODU I REGULARNEGO I REGULARNEGO PRZEBYWANIA PRZEBYWANIA KANI BOCIANA CZARNEJ CZARNEGO (obręb Nowy (obręb Wiktorowo) Folwark) R E R E R E R E R E R E 1. Budowa kanalizacji w miejscowościach znajdujących się w Aglomeracji Nekla -? BKC +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2. Budowa sieci wodociągowej na nowych osiedlach w Nekli i Nekielce -? BKC +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3. Modernizacja sieci wodociągowej w Stroszkach 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4. Przebudowa i rozbudowa oczyszczalni ścieków w Nekli 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5. Monitoring umów na wywóz odpadów ciekłych 0 +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6. Monitoring źródeł i ilości odpadów ciekłych dostarczanych do oczyszczalni ścieków 0 +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7. Inwentaryzacja przydomowych oczyszczalni ścieków 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 8. Inwentaryzacja przyłączy do kanalizacji 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 72 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 9. Administracyjne ograniczanie dostępności wody na podlewanie ogródków w okresie suszy 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 10. Uwzględnianie w procesach wydawania decyzji administracyjnych związanych z przekształceniami powierzchni ziemi zagadnień związanych z funkcjonowaniem lokalnych stosunków wodnych 0 +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 11. Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków (dotyczy wszystkich miejscowości w których nie ma kanalizacji sanitarnej) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 12. Wkład własny gminy Nekla do systemu unieszkodliwiania odpadów komunalnych dla gmin objętych porozumieniem wraz z budową zakładu zagospodarowania odpadów w Lulkowie 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 13. Rekultywacja składowiska odpadów w Starczanowie 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 14. Okresowe akcje sprzątania zanieczyszczeń przydrożnych 0 +? BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 15. Dotacja do realizacji powiatowego programu usuwania azbestu 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 16. Aktualizacja regulaminu utrzymania czystości i porządku 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 17. Monitorowanie miejsc szczególnie narażonych na zaśmiecanie 0 +? PRT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 18. Dostosowanie systemu gospodarowania odpadami do aktualnych przepisów prawnych 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 19. Opracowanie systemu opłat w zakresie gospodarki odpadowej 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 73 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 20. Wdrożenie gminnego systemu gospodarowania odpadami, zgodnego aktualnymi przepisami prawa 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 21. Opieka nad zwierzętami bezdomnymi: prowadzenie kojców do tymczasowego przetrzymywania bezdomnych zwierząt, transport i utrzymanie zwierząt, całodobowa opieka weterynaryjna 0 0 0 0 0 +? PKC 0 +? PKC 0 +? PKC 0 +? PKC 22. Współpraca ze schroniskiem dla bezdomnych zwierząt w Gnieźnie 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 23. Utrzymanie terenów zielonych na obszarze gminy 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 24. Uwzględnianie podczas opracowywania mpzp uwarunkowań krajobrazowych i walorów środowiskowych oraz dążenie do zachowania w niezmienionym stanie terenów cennych krajobrazowo i przyrodniczo 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PDT 25. Uwzględnianie podczas wydawania decyzji administracyjnych uwarunkowań krajobrazowych i walorów środowiskowych oraz dążenie do zachowania w niezmienionym stanie terenów cennych krajobrazowo i przyrodniczo 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PDT 26. Oznakowanie szlaku rowerowego Nekla – Podstolice – Opatówko – Barczyzna – Nekielka w Gminie Nekla 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 27. Bieżące remonty i modernizacje nawierzchni dróg gminnych 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 28. Budowa ulic: Słonecznej, Sikorskiego oraz części ulicy Szczepańskiego i Słowackiego w Nekli, etap III 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 74 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 29. Budowa ulicy Polnej w miejscowości Zasutowo 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 30. Projekt przebudowy ul. Chopina w Nekli 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 31. Przebudowa ul. Chopina w Nekli 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 32. Projekt nawierzchni ul. Akacjowej i Jaśminowej 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 33. Przebudowa drogi gminnej w Gierłatowie 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 34. Przebudowa ulicy Rynek 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 35. Projekt drogi asfaltowej od ulicy Starczanowskiej do ulicy Sikorskiego w Nekli 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 36. Budowa drogi i chodnika na ul. Kosińskiego 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 37. Budowa drogi i chodnika na ul. Linke 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 38. Budowa drogi i chodnika na ul. Konopnickiej 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 39. Budowa drogi i chodnika na ul. Orzeszkowej 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 40. Budowa drogi i chodnika na ul. Czereśniowej 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 41. Budowa drogi i chodnika na ul. Ogrodowej 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 42. Budowa drogi na ul. Starczanowskiej 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 43. Budowa drogi asfaltowej na ul. Jana Pawła II w Nekielce -? BKC +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 44. Ułożenie drugiego dywanika na drodze Nekla-Starczanowo (ul. Parkowa) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 45. Modernizacja drogi w Opatówku 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 75 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 46. Modernizacja kotłowni w Szkole w Targowej Górce 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 47. Termomodernizacja Zespołu Szkół w Targowej Górce 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 48. Modernizacja kotłowni w Szkole w Zasutowie 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 49. Termomodernizacja Zespołu Szkół w Zasutowie 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 50. Budowa sieci gazowej na terenie miasta Nekla oraz w miejscowościach Zasutowo i Podstolice 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 51. Budowa drogi asfaltowej od ul. Starczanowskiej do ul. Sikorskiego w Nekli 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 52. Przebudowa drogi Targowa Górka – Mała Górka 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 53. Dofinansowanie działalności z zakresu edukacji ekologicznej jednostek edukacyjnych 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 54. Współorganizacja akcji „Dzień Ziemi” i „Sprzątanie świata” 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 55. Promocja działalności proekologicznej szkół i przedszkoli w materiałach informacyjnych Gminy 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 56. Realizacja projektu „Serce dla przyrody” 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PDT 57. Realizacja projektu „Róbmy raban, recykling a nie bałagan” 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 58. Organizacja akcji „Dzień Ziemi” 0 0 +? PRT 0 +? PRT 0 +? PRT 0 +? PRT 0 +? PRT 59. Organizacja akcji „Sprzątanie świata” 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 +? PRT +? BKC 76 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 60. Udział w akcji OTOP „Europejskie Dni Ptaków” 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PDT 61. Udział w akcji OTOP „Zimowe Ptakoliczenie” 0 +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 62. Cykliczne wycieczki do miejsc o istotnych walorach przyrodniczych i związanych z ochroną środowiska 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 63. Realizacja konkursu „Kontrola segregacji odpadów” 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 64. Zbiórka zużytych baterii 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 65. Zbiórka elektrośmieci 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 66. Sprzątanie parku w Nekli 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 67. Zbiórka żołędzi dla zwierząt 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 68. Zbiórka makulatury 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 69. Zbiórka nakrętek 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Oznaczenia: R – etap realizacji, E – etap eksploatacji, ++ – znaczące oddziaływania pozytywne, + – słabe oddziaływania pozytywne, +? – przypuszczalne korzystne oddziaływania, niemożliwe do jednoznacznego określenia, ++/-- – znaczące zmienne oddziaływania, +/- – słabe zmienne oddziaływania, -- – znaczące niekorzystne oddziaływania, - – słabe niekorzystne oddziaływanie, -? –przypuszczalnie niekorzystne oddziaływanie, 0 – brak oddziaływania, B – oddziaływania bezpośrednie, P – oddziaływania pośrednie, W – oddziaływania wtórne, S – oddziaływania skumulowane, K – oddziaływania krótkoterminowe, R – oddziaływania średnioterminowe, D – oddziaływanie długoterminowe, T – oddziaływania stałe, C – oddziaływania chwilowe Źródło: opracowanie własne 77 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 5. PRZEWIDYWANE ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Ocenę wpływu realizacji Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 20122015 z perspektywą na lata 2016-2019 na środowisko przeprowadzono z wykorzystaniem metodyki określonej we wprowadzeniu do niniejszego dokumentu. W tym przypadku ocenie poddano wpływ realizacji poszczególnych zadań na różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki i dobra materialne. Zidentyfikowano 1656 cząstkowych relacji (tab. 8). Uwzględniono zależności pomiędzy powyższymi elementami środowiska oraz pomiędzy oddziaływaniami na te elementy. Opis wpływu podejmowanych działań na otoczenie przyrodnicze przeprowadzono wg kolejnych komponentów środowiska. 5.1. PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIA NA BIORÓŻNORODNOŚĆ Działania planowane do realizacji w ramach Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 w niewielkim stopniu wpłyną na różnorodność biologiczną Gminy. Na etapie realizacji poszczególnych przedsięwzięć nie przywiduje się żadnego wpływu na ten komponent środowiska. Prawdopodobne korzystne oddziaływanie, ale niemożliwe do jednoznacznego określenia na tym momencie przewiduje się dla poszczególnych zadań na etapie eksploatacji. Będą to oddziaływania pośrednie, długoterminowe i trwałe. Inwestycje infrastrukturalne zawarte w priorytecie pierwszym: Optymalizacja gospodarowania wodami i ochrona wód, związane z rozbudową sieci kanalizacyjnej i wodociągowej na terenie Gminy powinny w długim okresie prowadzić do obniżenia presji na środowisko. Efektem tego będzie zmniejszenie ilości zrzutu związków biogennych bezpośrednio do środowiska przyrodniczego, w tym przede wszystkim ich negatywnego oddziaływania na pokrywę glebową oraz wody powierzchniowe i podziemne. Zadania związane z monitoringiem źródeł i ilości odpadów ciekłych dostarczanych do oczyszczalni ścieków czy inwentaryzacji zbiorników bezodpływowych i przyłączy do sieci kanalizacyjnej, a także z kontrolą dokumentów mogą spowodować korzystny, pośredni wpływ na środowisko naturalne. Wykształcone w ich efekcie pozytywne postawy i nawyki oraz eliminacja szkodliwych zachowań ograniczą presję wywieraną przez związki biogenne na komponenty środowiska. Zadania te docelowo powinny sprzyjać rozwojowi bioróżnorodności charakterystycznej dla naturalnych ekosystemów występujących na badanym terenie. Zadania z priorytetu drugiego związane z modernizacją systemu gospodarowania odpadami również będą miały prawdopodobny korzystny wpływ na bioróżnorodność. Działania skierowane na ograniczenie ilości odpadów trafiających bezpośrednio do środowiska zabezpieczą ekosystemy przed dostawaniem się do nich substancji szkodliwych, które mogłyby zaszkodzić roślinom i zwierzętom żyjącym na terenie Gminy. Także realizacja 78 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 zadań związanych z unieszkodliwianiem już występujących w środowisku miejsc składowania odpadów, podniesie poziom bezpieczeństwa ekologicznego i zlikwiduje potencjalne szkodliwe oddziaływania. Ważne dla zabezpieczenia tego komponentu przed negatywnym oddziaływaniem są także zadania przewidziane do realizacji w priorytecie trzecim – utrzymanie estetyki krajobrazu i ochrona żywych zasobów przyrody. Szczególne znaczenie ma realizacja programu opieki nad bezdomnymi zwierzętami. Ich systematyczne wyłapywanie i przekazywanie do schroniska, podnoszą poziom bezpieczeństwa ekologicznego i zmniejszają zagrożenie dla drobnych ssaków na terenie Gminy. Istotne z punktu widzenia bioróżnorodności są także zadania zaplanowane w priorytecie czwartym i piątym. Inwestycje związane z remontowaniem infrastruktury drogowej powinny skutkować zwiększeniem bezpieczeństwa na drogach, w tym także mogą przyczynić się do ograniczenia potrącania zwierzyny. Docelowo ograniczą także negatywne oddziaływanie pyłów i hałasu, szczególnie w bezpośrednim sąsiedztwie szlaków. Będzie to miało pozytywny wpływ na stan roślinności przydrożnej oraz może ograniczyć płoszenie zwierząt. Także inwestycje teremomodernizacyjne planowane są do realizacji z uwzględnieniem wymagań w zakresie zabezpieczenia siedlisk jerzyków (Apus apus) oraz wróbli (Passer domesticus), co docelowo nie powinno wpłynąć na ograniczenie ich populacji. Zadania realizowane w ramach priorytetu piątego mają na celu podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców Gminy Nekla. Wzrost wiedzy na temat zasobów i walorów przyrodniczych oraz wykształcanie pozytywnych nawyków w zakresie ich wykorzystania i ochrony, mogą skutkować pozytywnym wpływem na bioróżnorodność i podniesieniem wrażliwości mieszkańców na otaczające ich środowisko. W efekcie można się spodziewać obniżenia presji społeczno-gospodarczej na środowisko, co skutkowałoby utrzymaniem poziomu bioróżnorodności w ekosystemach na terenie Gminy Nekla. Analizowane oddziaływanie będzie miało charakter pośredni, stały i średnioterminowy. 5.2. WPŁYW PODEJMOWANYCH DZIAŁAŃ NA LUDZI Wpływ działań podejmowanych podczas realizacji Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 na ludzi przejawiał się będzie w każdym z zaplanowanych priorytetów. Zadania w priorytecie pierwszym – Optymalizacja gospodarowania wodami i ochrona wód skutkować będą zdecydowanie pozytywnym wpływem na ludzi. Ich realizacja przyczyni się do podniesienia jakości życia i zwiększenia poziomu bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców, szczególnie na terenach bezpośrednio objętych procesem inwestycyjnym. Ujawni się to na etapie eksploatacji i będzie miało długoterminowy charakter. Poprawa jakości życia wynikała będzie z objęcia znacznej grupy osób dostępem do kanalizacji sanitarnej oraz zmodernizowanej lub nowo wybudowanej sieci wodociągowej. Dostarczanie wody spełniającej parametry jakości i czystości za pośrednictwem nowoczesnej sieci oraz skuteczne odprowadzanie ścieków i oczyszczanie ich w wysokosprawnych oczyszczalniach zwiększy komfort i bezpieczeństwo 79 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 mieszkańców. Ograniczy do minimum występowanie ewentualnych awarii oraz negatywne oddziaływania źle zagospodarowywanych ścieków. Na etapie realizacji można spodziewać się bezpośredniego, krótkoterminowego i chwilowego negatywnego oddziaływania na ludzi, spowodowanego pracami budowlanymi, a w ich efekcie zwiększoną ilością spalin oraz podniesionym poziomem hałasu, których źródłami będą środki transportu i maszyny budowlane. Dodatkowymi niedogodnościami może być czasowe ograniczenie w możliwościach z korzystania z dostępnej wcześniej infrastruktury drogowej czy komunalnej spowodowane prowadzonymi pracami budowlanymi. Pośredni pozytywny wpływ na ludzi będą miały zadania związane z monitoringiem wywozu nieczystości płynnych. Monitoring prowadzony ma być w dwóch obszarach – w zakresie posiadania przez właścicieli nieruchomości umów na wywóz odpadów ciekłych oraz w zakresie źródeł i ilości odpadów ciekłych dostarczanych do oczyszczalni ścieków. Będą to zatem działania prowadzone u źródła jak i na zakończeniu procesu odbioru i wywozu nieczystości. Efekty tych działań będą miały charakter długoterminowy oraz trwały, a mniejsza presja na środowisko poskutkuje podniesieniem poziomu życia na terenach objętych monitoringiem. Chwilowe negatywne konsekwencje dla mieszkańców może mieć także administracyjne ograniczanie dostępności wody na podlewanie ogródków w okresie suszy, związane z przeciwdziałaniem deficytom wody na terenie Gminy. Docelowo jednak skutki tej działalności będą miały długoterminowy, pozytywny charakter umożliwią bowiem nieprzerwane korzystanie z zasobów wodnych bez konieczności ich dalszej reglamentacji. Jednoznacznie pozytywnego wpływu na ludzi należy się także spodziewać po realizacji zadań z zakresu priorytetu drugiego – modernizacja systemu gospodarki odpadowej. Pierwotny charakter oddziaływań ujawni się bezpośrednio poprzez podniesienie poziomu jakości życia mieszkańców w efekcie reorganizacji systemu zbiórki odpadów. Ujednolicony i przejrzysty system ułatwi właściwe postępowanie z odpadami oraz zwiększy kontrolę nad strumieniem odpadów po stronie właściciela. Wtórny charakter oddziaływań ujawni się w zmniejszeniu poziomu zanieczyszczenia Gminy. Czas realizacji zadań z tego priorytetu przewidziany na cały okres planistyczny pozwala zaklasyfikować te oddziaływania jako długoterminowe i stałe. W ramach priorytetu trzeciego: utrzymanie estetyki krajobrazu i ochrona żywych zasobów przyrody oddziaływania na ludzi będą miały także pozytywny charakter. Zarówno zadania podejmowane w ramach realizacji programu opieki nad bezdomnymi zwierzętami jak i prace porządkowe na terenach zielonych pozwolą na poprawę jakości życia mieszkańców a także zwiększenie ich bezpieczeństwa. Podniesiony zostanie także poziom estetyki otoczenia. Oddziaływania w tym priorytecie będą miały zatem charakter korzystny, długoterminowy i stały. Krótkoterminowe i chwilowe niedogodności mogą być związane z prowadzonymi pracami porządkowymi (emisja hałasu czy zapylenie podczas koszenia, wycinki, usuwania gałęzi itp.). Zadania przewidziane do realizacji w priorytecie czwartym – Ochrona powietrza atmosferycznego także skutkować będą pozytywnym oddziaływaniem na etapie eksploatacji. Budowa i modernizacja dróg gminnych, budowa sieci gazowej, modernizacja kotłowni oraz 80 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 docieplenie budynków szkół znaczącą wpłyną na klimat aerosanitarny w Gminie, a w efekcie na zdrowie i jakość życia mieszkańców. Zwiększy się dostępność niektórych miejscowości na terenie Gminy oraz poprawi skomunikowanie z poszczególnymi osiedlami. Oddziaływania będą miały charakter stały i długoterminowy. Pojedyncze zadania, w związku z potrzebą realizacji prac budowanych (budowa sieci gazowej, remonty i modernizacje dróg gminnych), będą bezpośrednio niekorzystnie wpływać na mieszkańców terenów objętych inwestycjami. Będą to jednak oddziaływanie krótkoterminowe i chwilowe spowodowane prowadzonymi pracami budowlanymi i powodowanymi przez nie emisjami hałasu i zanieczyszczeń. Wszelkie działania edukacyjne podejmowane w ramach priorytetu piątego spowodują przyrost wiedzy o środowisku i jego ochronie wśród mieszkańców Gminy. W następstwie, czego powinna następować systematyczna zmiana postaw społeczności lokalnej wobec środowiska. Wpływ działań w zakresie edukacji ekologicznej będzie bezpośredni, skumulowany, długoterminowy lub średnioterminowy i stały. Nie przewiduje się jakiegokolwiek negatywnego oddziaływania na ludzi realizacji zadań związanych z ochroną przyrody i edukacja ekologiczną. 5.3. ODDZIAŁYWANIE NA ZWIERZĘTA Przypuszczalnie korzystne, jednak pośrednie, oddziaływanie na zwierzęta mogą wywrzeć na etapie eksploatacji działania związane z rozbudową infrastruktury kanalizacyjnej i budową przydomowych oczyszczalni ścieków. Dzięki zmniejszonej ilość biogenów dostających się do środowiska zmniejszy się poziom eutrofizacji wód. Skutkiem czego nastąpi poprawa warunków panujących w ekosystemach, czyniąc je bardziej zbliżonymi do naturalnych. Niewielka ilość obszarów nieprzekształconych na terenie Gminy spowoduje jednak, że będzie to oddziaływanie ograniczone przestrzennie. Realizacja programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi planowana w priorytecie trzecim także w pośredni, pozytywny sposób wpłynie na zwierzęta bytujące na terenie Gminy. Brak zagrożenia ze strony bezpańskich psów z wpłynie na bezpieczeństwo populacji szczególnie mniejszych ssaków. Negatywne, bezpośrednie, krótkoterminowe i chwilowe oddziaływanie na ptaki gniazdujące w murach budynków może mieć realizacja programu usuwania azbestu oraz termomodernizacji budynków. W sposób szczególny zadania te mogą wpłynąć na siedliska jerzyków (Apus apus) oraz wróbli (Passer domesticus). Przewidziane do realizacji zadania są jednak obwarowane uwarunkowaniami wynikającymi z przepisów prawa, które mają w możliwie najlepszy sposób zabezpieczyć populacje tych ptaków przez ewentualnymi negatywnymi oddziaływaniami. Niekorzystny, bezpośredni, krótkoterminowy i chwilowy wpływ na zwierzęta mogą wywrzeć działania związane z remontami i budową dróg oraz rozbudową sieci gazowej. Szczególne znaczenie może mieć w tym przypadku pogorszenie klimatu akustycznego na etapie realizacji tych zadań. Należy jednak zauważyć, że oddziaływanie tego czynnika będzie 81 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 niewielkie i w większości przypadków będzie miało miejsce na terenach już zurbanizowanych. Prawdopodobnie długoterminowy pozytywny wpływ będą miały zadania związane z podniesieniem świadomości ekologicznej mieszkańców Gminy. Zadania te, choć poszerzają wiedzę z zakresu ochrony i funkcjonowanie środowiska nie wpłyną w sposób bezpośredni na zwierzęta. Doszukiwać się można najwyżej oddziaływań wtórnych. Świadomość ekologiczna i wrażliwość na środowisko mieszkańców może skutkować ograniczeniem działań niszczących i degradujących środowisko naturalne Gminy Nekla. Skutki degradacji środowiska prawdopodobnie dotykałyby zwierząt bytujących na tych terenach. Podniesienie świadomości ekologicznej może spowodować uniknięcie tego typu sytuacji. 5.4. ODDZIAŁYWANIE NA ROŚLINY Słabym, negatywnym oddziaływaniem na rośliny charakteryzują się zadania związane z przekształceniami terenów w trakcie prac budowlanych. Podejmowane będą one w ramach priorytetów pierwszego – optymalizacja gospodarowania wodami i ochrona wód oraz czwartego – ochrona powietrza atmosferycznego. Zadania związane z budową sieci kanalizacyjnej, wodociągowej, drogowej oraz gazowej mogą mieć bezpośredni wpływ na szatę roślinną na etapie realizacji tych przedsięwzięć. Będą to jednak oddziaływania krótkoterminowe i chwilowe. Swoim zasięgiem obejmą niewielkie obszary pokryte w większości roślinnością synantropijną i ruderalną. Oddziaływania te nie powinny wpływać na skład ilościowy i jakościowy flory na terenie Gminy Nekla. Etap eksploatacji tych zadań może przynieść prawdopodobnie pośredni, pozytywny wpływ na roślinność. Związane to będzie ze zmniejszeniem ilości biogenów i substancji szkodliwych przedostających się do środowiska naturalnego. Spowoduje to zbliżenie się do warunków naturalnych, a co za tym idzie do klimaksowego składu flory i układu zbiorowisk roślinnych. Nie tylko przyłączenie mieszkańców do sieci kanalizacyjnej będzie miało pozytywne skutki. Monitoring wywozu płynnych nieczystości i kontrole dokumentów potwierdzających wywóz nieczystości ze zbiorników bezodpływowych również mogą odznaczać się pozytywnym wpływem na rośliny. Oddziaływania te będą długoterminowe i stałe. Duże znaczenie mogą mieć także zadania polegające na uwzględnianiu w fazie decyzji administracyjnych kwestii związanych z przekształceniami powierzchni ziemi i zachowaniem walorów środowiskowych. Mają się one przyczyniać do zachowania w niezmienionym stanie pozostałości siedlisk naturalnych i zbliżonych do naturalnych, w tym także do zachowani występującej na ich terenie roślinności. Oddziaływanie tych zadań określa się jako pośrednie, długoterminowe i stałe. Poprawa stanu gospodarki odpadami wskutek realizacji zadań zawartych w priorytecie drugim może przyczynić się do zmniejszenia ilości odpadów kierowanych bezpośrednio do środowiska i zagrażających roślinności. Głównym niebezpieczeństwem mogłoby być w tym zakresie zmienianie parametrów fizyko-chemicznych siedlisk. Zadania z zakresu porządkowania i usuwania miejsc nielegalnego gromadzenia odpadów oraz 82 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 reorganizacji systemu gospodarowania odpadami w Gminie charakteryzują się wpływem pozytywnym, długoterminowym i trwałym. Wzrost świadomości ekologicznej, powiększenie zasobów wiedzy, jak i większa wrażliwość ekologiczna mieszkańców, będące wynikiem realizacji zadań ramach priorytetu piątego mogą spowodować obniżenie presji społeczno-gospodarczej na szatę roślinną Gminy. Skutkiem tego może być zwiększenie liczby gatunków roślin występujących na tych terenach. Oddziaływania te widoczne będą na etapie eksploatacji i ze względu na swój charakter będą długoterminowe i stałe. 5.5. WPŁYW REALIZACJI PROGRAMU NA WODY Bezpośredni, zdecydowanie korzystny wpływ na wody mają zadania z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, a w szczególności rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej i sieci wodociągowej oraz modernizacja oczyszczalni. Pozytywny wpływ ujawni się na etapie eksploatacji a jego efektami powinny być: oszczędność zasobów wodnych w konsekwencji większej efektywności wykorzystywania wody, poprawa stanu wód powierzchniowych wskutek zmniejszonej ilości ścieków celowo odprowadzanych bądź przenikających do wód i do ziemi, poprawa stanu wód powierzchniowych wskutek zwiększenia sprawności oczyszczalni ścieków i podniesienia jakości oczyszczonych ścieków odprowadzanych do środowiska ograniczanie ilości przenikających do ekosystemów związków azotu i fosforu powstałych w wyniku działalności antropogenicznej. Do podobnych efektów powinna prowadzić realizacja zadań związanych z monitoringiem wywozu płynnych nieczystości, kontrolą dokumentów potwierdzających wywóz nieczystości ze zbiorników bezodpływowych, inwentaryzacją przyłączy do sieci kanalizacyjnej. Także jednoznacznie pozytywny, długoterminowy i stały efekt powinny przynieść działania w zakresie rozwiązywania problemów związanych ze zmianą stosunków wodnych oraz nadmiernym poborem wody w okresach suszy. Realizacja zadań zawartych w priorytecie drugim, dotyczącym modernizacji systemu gospodarki odpadowej, powinna ograniczyć zrzut substancji szkodliwych do środowiska, w tym do wód powierzchniowych i podziemnych. Spowoduje to zmniejszenie poziomu ich zanieczyszczenia oraz ochroni przed procesem eutrofizacji. Efekty ujawniające się w przy realizacji tych zadań powinny mieć charakter pośredni, długoterminowy i stały, zauważalny na etapie eksploatacji. Wzrost świadomości ekologicznej, rozprzestrzenienie się wiedzy o środowisku i jego ochronie powinno doprowadzić do zmiany postaw społecznych i wywrzeć pozytywne pośrednie oddziaływanie na zasoby wodne na terenie Gminy Nekla. Oszczędność w zużyciu oraz świadome i adekwatne postępowanie w rozwiązywaniu problemów w ramach gospodarki wodno-ściekowej spowoduje korzystny wpływ na wody powierzchniowe i podziemne Gminy. Wszystkie zadania z zakresu edukacji ekologicznej zawarte w priorytecie 83 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 piątym będą wspierać prowadzone działania inwestycyjne. Oddziaływania w tym zakresie można określić jako długoterminowe i stałe. Realizacja zadań w ramach priorytetu czwartego: Ochrona powietrza atmosferycznego pozostaną bez wpływu na wody lub wpływ ten będzie nieznaczący. 5.6. WPŁYW REALIZACJI PROGRAMU NA POWIETRZE Wykonanie działań zapisanych w Programie ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 będzie miało wpływ na stan powietrza na terenie Gminy. najważniejsze zadania z tego obszaru zapisane zostały w priorytecie czwartym – ochrona powietrza atmosferycznego. W ramach tego priorytetu przewidziane są do realizacji zadania w czterech obszarach – modernizacji i rozbudowy dróg, budowy sieci gazowej, termomodernizacji budynków Gminnych oraz modernizacji kotłowni. Każda z grup zadań na etapie realizacji może wywierać ograniczone negatywne oddziaływanie na powietrze. Szczególnie inwestycje drogowe oraz związane z budową sieci gazowej wiążą się z narażeniem powietrza na presję spalin z maszyn roboczych i samochodów obsługujących teren inwestycji oraz presją na tereny, na które przeniesione zostanie na czas inwestycji ruch samochodowy. Możliwe są także oddziaływania związane z dodatkowym zapyleniem czy emisją hałasu. Ich charakter będzie jednak krótkoterminowy i chwilowy. Etap eksploatacji powinien jednak odznaczyć się pozytywnym wpływem na powietrze – ograniczeniem emisji pyłów i gazów pochodzących ze spalania tradycyjnych paliw energetycznych, zmniejszoną emisja związaną z usprawnieniem ruchu pojazdów mechanicznych oraz zmniejszonym zapotrzebowaniem energetycznym w wyniku podniesienia izolacji termicznej budynków. Oddziaływania te będą miały charakter długoterminowy i stały. Pozostałe zadania związane z pracami budowlanymi bądź remontowomodernizacyjnymi zawarte przede wszystkim w priorytecie pierwszym również mogą odznaczać się na etapie realizacji negatywnym oddziaływaniem na powietrze. Oddziaływania te także będą miały charakter bezpośredni, krótkoterminowy i chwilowy. Z kolei na etapie eksploatacji inwestycje te pozwolą na ograniczenie zrzutu ścieków i odpadów bezpośrednio do środowiska. Przez rozbudowę sieci kanalizacyjnej zmniejszy się również ilość ścieków gromadzonych w zbiornikach bezodpływowych. Efektem tych zadań będzie ograniczona emisja do powietrza gazów pochodzących ze ścieków. Podobny wpływ może mieć monitoring wywozu płynnych nieczystości, kontrola dokumentów potwierdzających wywóz nieczystości ze zbiorników bezodpływowych oraz inwentaryzacja przyłączy do kanalizacji. Oddziaływanie te będą mieć charakter pośredni, długoterminowy i stały. W efekcie działań edukacyjnych spodziewać się można pozytywnych konsekwencji takich jak: ograniczenie spalania odpadów w piecach w gospodarstwa domowych, zaprzestanie lub przynajmniej ograniczenie wypalania traw i spalania biomasy poza instalacjami, co w znacznym stopniu zmniejszy emisję pyłów i gazów do atmosfery. Oddziaływanie to będzie miało charakter pośredni, długoterminowy i stały. 84 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 5.7. SPODZIEWANE ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI Pozytywnego wpływu na powierzchnię ziemi należy oczekiwać w fazie eksploatacji infrastruktury podziemnej wybudowanej w ramach priorytetu pierwszego. Planowane zadania związane z kanalizacją Gminy oraz modernizacją i rozbudową sieci wodociągowej zabezpieczą pokrywę glebową przed szkodliwymi oddziaływaniami związków biogennych. Dotychczasowe niewłaściwe sposoby postępowania ze ściekami w znaczącej części Gminy zostaną wyeliminowane w efekcie budowy sieci zbiorczej. Oddziaływanie to będzie miało charakter korzystny, bezpośredni, długoterminowy i stały. Na terenach nieobjętych procesem inwestycyjnym planowane są działania kontrolne i monitorujące, które także przyczynią się do zabezpieczenia powierzchni ziemi przed nielegalnymi odciekami i zrzutem nieoczyszczonych ścieków. Efekt tych działań będzie miał także charakter pośredni, długoterminowy i stały. Niewielkie, tymczasowe przekształcenia powierzchni ziemi będące efektem prac inwestycyjnych związanych z budową sieci kanalizacyjnej, wodociągowej i gazowej, będą oddziaływały krótkoterminowo i w sposób chwilowy. Będą to jednak oddziaływania o charakterze bezpośrednim. Nie powinny one spowodować znaczących zmian w przedmiotowym komponencie środowiska. Nie przewiduje się także zagrożenia dla ekosystemów i biocenoz występujących na terenach objętych inwestycjami. Zwiększenie bezpieczeństwa podczas prac inwestycyjnych może zapewnić skuteczna realizacja zadań zapisanych w priorytetach pierwszym i trzecim polegających na uwzględnianiu w fazie decyzji administracyjnych kwestii związanych z przekształceniami powierzchni ziemi i zachowaniem walorów środowiskowych. Oddziaływanie tych zadań określa się jako pośrednie, długoterminowe i stałe. Pozytywny wpływ na powierzchnię ziemi będą miały także zadania przewidziane w ramach priorytetu trzeciego związanego z gospodarką odpadami. Realizacja tych przedsięwzięć spowoduje ograniczenie ilości odpadów kierowanych w sposób niekontrolowany do środowiska naturalnego, zaśmiecających teren Gminy i tworzących potencjalnie dzikie wysypiska. Zmniejszy się ryzyko skażenia powierzchni ziemi oraz głębszych warstw gleby odciekami pochodzącymi z ich rozkładu. Oddziaływania te będą miały charakter pośredni, długoterminowy i stały. Negatywny wpływ na powierzchnię ziemi będą miały zadania związane z rozbudową infrastruktury drogowej. Oprócz przekształceń dokonywanych w fazie realizacji o charakterze chwilowym i krótkoterminowym, oddziaływania negatywne ujawnią się także w fazie eksploatacji. Utwardzenie dróg ograniczy biologiczną czynność gleb oraz przepuszczalność powierzchni ziemi na obszarze objętym inwestycjami z tego zakresu. Oddziaływanie to będzie miało charakter bezpośredni, długoterminowy i stały. Należy jednak zaznaczyć, iż dotyczy on stosunkowo niewielkich powierzchni w Gminie, zajętych pod budowę pasa drogowego. Systematyczne podnoszenie poziomu edukacji ekologicznej mieszkańców Gminy powinno również pozytywnie wpływać na powierzchnię zmieni. Wiedza i wrażliwość 85 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 ekologiczna mieszkańców, także w tym przypadku może wspomóc działania z zakresu gospodarki wodno-ściekowej i odpadowej. W szczególności przemawia za tym realizacja zadań edukacyjnych promujących właściwe sposoby postępowania z odpadami. Ujawniające się pozytywne efekty środowiskowe będą miały charakter pośredni, długoterminowy i stały. 5.8. ODDZIAŁYWANIE PROGRAMU NA KRAJOBRAZ Pozytywne oddziaływania na krajobraz zadań przewidzianych do realizacji w ramach Programu ochrony środowiska Gminy Nekla będą w większości miały charakter pośredni. Najważniejsze, dotyczące kwestii krajobrazowych, zapisy znajdują się w priorytecie trzecim Programu. Uwzględnianie przez organy Gminy uwarunkowań krajobrazowych i walorów środowiskowych oraz dążenie do zachowania w niezmienionym stanie terenów cennych krajobrazowo i przyrodniczo podczas wydawania decyzji administracyjnych oraz stanowienia aktów prawa miejscowego ma przyczynić się do zabezpieczenia naturalnego krajobrazu Gminy. oddziaływanie to będzie miało charakter pośredni, długoterminowy i stały. Ponadto do zadań, które wpłyną pozytywnie na krajobraz Gminy należą przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w ramach priorytetu pierwszego – optymalizacja gospodarowania wodami i ochrona wód a także priorytetu drugiego – modernizacja systemu gospodarki odpadowej. Poprawa stanu wód na terenie gminy wskutek realizacji przedsięwzięć z zakresu gospodarki wodno-ściekowej może prowadzić do lokalnych, pozytywnych zmian krajobrazu. Jego główne przejawy to ograniczenie rozwoju roślinności azotolubnej i rozwój biocenoz właściwych dla danych, nieprzekształconych przez człowieka warunków glebowych. Oddziaływanie realizacji zadań w ramach powyższego priorytetu będzie miało charakter pośredni, trwały i długoterminowy. Realizacja zadań w ramach priorytetu drugiego powinna prowadzić do systematycznego ograniczania lokalnych przekształceń krajobrazu, takich jak tworzenie dzikich wysypisk, zaśmiecanie rowów melioracyjnych, odprowadzających i terenów przydrożnych. Wpływ ten będzie miał charakter pośredni lub bezpośredni, trwały i długoterminowy. Negatywne oddziaływanie na krajobraz zadań podejmowanych w ramach Programu będzie miało bardzo ograniczony charakter. Sprowadzi się do chwilowych przekształceń powierzchni ziemi związanych z etapem realizacji prac budowlanych w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, sieci gazowej i drogowej. Oddziaływania będą miały charakter negatywny, bezpośredni, krótkoterminowy i chwilowy. Pozostałe zadania umieszczone w harmonogramie będą miały pozytywny wpływ lub pozostaną bez wpływu na krajobraz Gminy Nekla. 86 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 5.9. ODDZIAŁYWANIE PROGRAMU NA KLIMAT, ZASOBY NATURALNE, ZABYTKI I DOBRA MATERIALNE Zadania realizowane w ramach Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 nie będą oddziaływały na klimat, zasoby naturalne, zabytki i dobra materialne. Spowodowane jest to niewielką skalą planowanych do wykonania zadań. Dotyczy to zarówno fazy realizacji, jaki i fazy eksploatacji poszczególnych przedsięwzięć. 87 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Tab. 9. Przewidywany wpływ realizacji Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 na środowisko LP ZADANIE BIORÓŻNORODNOŚĆ LUDZIE ZWIERZĘTA ROŚLINY WODA POWIETRZE POWIERZCHNIA ZIEMI KRAJOBRAZ KLIMAT ZASOBY NATURALNE ZABYTKI DOBRA MATERIALNE R E R E R E R E R E R E R E R E R E R E R E R E 1. Budowa kanalizacji w miejscowościach znajdujących się w Aglomeracji Nekla 0 +? PDT -? BKC + BDT 0 +? PDT BKC +? PDT 0 ++ BDT -? BKC +? PDT BKC ++ BDT BKC + PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 2. Budowa sieci wodociągowej na nowych osiedlach w Nekli i Nekielce 0 0 -? BKC + BDT 0 0 BKC 0 0 ++ BDT -? BKC 0 BKC + BDT BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3. Modernizacja sieci wodociągowej w Stroszkach 0 0 -? BKC + BDT 0 0 BKC 0 0 ++ BDT -? BKC 0 BKC + BDT BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4. Przebudowa i rozbudowa oczyszczalni ścieków w Nekli 0 +? PDT -? BKC + BDT 0 +? PDT BKC +? PDT 0 ++ BDT -? BKC +? PDT BKC ++ BDT BKC + PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 5. Monitoring umów na wywóz odpadów ciekłych 0 +? PDT 0 + PDT 0 0 0 +? PDT 0 ++ BDT 0 +? PDT 0 + PDT 0 +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 6. Monitoring źródeł i ilości odpadów ciekłych dostarczanych do oczyszczalni ścieków 0 +? PDT 0 + PDT 0 0 0 +? PDT 0 ++ BDT 0 +? PDT 0 + PDT 0 +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 7. Inwentaryzacja przydomowych oczyszczalni ścieków 0 +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 ++ PDT 0 +? PDT 0 + PDT 0 +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 88 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 8. Inwentaryzacja przyłączy do kanalizacji 0 +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 ++ PDT 0 +? PDT 0 + PDT 0 +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 9. Administracyjne ograniczanie dostępności wody na podlewanie ogródków w okresie suszy 0 +? PDT -? BKC +? PDT 0 0 0 +? PDT 0 ++ BDT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 10. Uwzględnianie w procesach wydawania decyzji administracyjnych związanych z przekształceniami powierzchni ziemi zagadnień związanych z funkcjonowaniem lokalnych stosunków wodnych 0 +? PDT 0 0 0 0 0 +? PDT 0 ++ BDT 0 0 0 ++ BDT 0 + PDT 0 +? PDT 0 0 0 +? PDT 0 +? PDT 11. Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków (dotyczy wszystkich miejscowości w których nie ma kanalizacji sanitarnej) 0 +? PDT -? BKC + BDT 0 +? PDT BKC +? PDT 0 ++ BDT -? BKC +? PDT BKC ++ BDT BKC +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 12. Wkład własny gminy Nekla do systemu unieszkodliwiania odpadów komunalnych dla gmin objętych porozumieniem wraz z budową zakładu zagospodarowania odpadów w Lulkowie 0 0 0 + PWDT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 89 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 13. Rekultywacja składowiska odpadów w Starczanowie 0 +? PDT 0 + BDT 0 0 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PDT 0 + BDT 0 0 0 0 0 0 0 0 14. Okresowe akcje sprzątania zanieczyszczeń przydrożnych 0 0 0 + BKC 0 0 0 +? PDT 0 + PDT BKC +? PDT 0 +? PDT 0 + BDT 0 0 0 0 0 0 0 0 15. Dotacja do realizacji powiatowego programu usuwania azbestu 0 0 0 + PWDT 0 BKC 0 0 0 + PDT 0 0 0 0 0 +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 16. Aktualizacja regulaminu utrzymania czystości i porządku 0 0 0 + PWDT 0 0 0 +? PDT 0 +? PDT 0 0 0 +? PDT 0 +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 17. Monitorowanie miejsc szczególnie narażonych na zaśmiecanie 0 +? PDT 0 + PWDT 0 0 0 +? PDT 0 +? PDT 0 +? PKR 0 +? PDT 0 +? PDT 0 0 0 0 0 0 0 0 18. Dostosowanie systemu gospodarowania odpadami do aktualnych przepisów prawnych 0 0 0 + PWDT 0 0 0 +? PWDT 0 +? PWDT 0 0 0 +? PWDT 0 +? PWDT 0 0 0 0 0 0 0 0 19. Opracowanie systemu opłat w zakresie gospodarki odpadowej 0 0 0 + PWDT 0 0 0 +? PWDT 0 +? PWDT 0 0 0 +? PWDT 0 +? PWDT 0 0 0 0 0 0 0 0 20. Wdrożenie gminnego systemu gospodarowania odpadami, zgodnego aktualnymi przepisami prawa 0 0 0 + PWDT 0 0 0 +? PWDT 0 +? PWDT 0 0 0 +? PWDT 0 +? PWDT 0 0 0 0 0 0 0 0 90 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 21. Opieka nad zwierzętami bezdomnymi: prowadzenie kojców do tymczasowego przetrzymywania bezdomnych zwierząt, transport i utrzymanie zwierząt, całodobowa opieka weterynaryjna 0 +? PDT 0 + PDT 0 + BRC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 22. Współpraca ze schroniskiem dla bezdomnych zwierząt w Gnieźnie 0 0 0 + PDT 0 + BRC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 23. Utrzymanie terenów zielonych na obszarze gminy 0 +? PRT + BKC + BRT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 +? PRT 0 ++ BRT 0 0 0 0 0 0 0 0 24. Uwzględnianie podczas opracowywania mpzp uwarunkowań krajobrazowych i walorów środowiskowych oraz dążenie do zachowania w niezmiennonym stanie terenów cennych krajobrazowo i przyrodniczo 0 +? PRT 0 + BDT 0 0 0 +? PDT 0 0 0 0 0 +? PDT 0 ++ BRT 0 0 0 0 0 0 0 0 25. Uwzględnianie podczas wydawania decyzji administracyjnych uwarunkowań krajobrazowych i walorów środowiskowych oraz dążenie do 0 +? PRT 0 + BDT 0 0 0 +? PDT 0 0 0 0 0 +? PDT 0 ++ BRT 0 0 0 0 0 0 0 0 91 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 zachowania w niezmienionym stanie terenów cennych krajobrazowo i przyrodniczo 26. Oznakowanie szlaku rowerowego Nekla – Podstolice – Opatówko – Barczyzna – Nekielka w Gminie Nekla 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 27. Bieżące remonty i modernizacje nawierzchni dróg gminnych 0 +? PDT BKC + BDT -? BKC 0 -? BKC +? PDT 0 0 -? BKC + BDT BKC 0 BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 28. Budowa ulic: Słonecznej, Sikorskiego oraz części ulicy Szczepańskiego i Słowackiego w Nekli, etap III 0 +? PDT BKC + BDT -? BKC 0 BKC +? PDT 0 0 -? BKC + BDT BKC BDT BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 29. Budowa ulicy Polnej w miejscowości Zasutowo 0 +? PDT BKC + BDT -? BKC 0 BKC +? PDT 0 0 -? BKC + BDT BKC BDT BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 30. Projekt przebudowy ul. Chopina w Nekli 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 31. Przebudowa ul. Chopina w Nekli 0 +? PDT BKC + BDT -? BKC 0 BKC +? PDT 0 0 -? BKC + BDT BKC 0 BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 32. Projekt nawierzchni ul. Akacjowej i Jaśminowej 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 33. Przebudowa drogi gminnej w Gierłatowie 0 +? PDT BKC + BDT -? BKC 0 BKC +? PDT 0 0 -? BKC + BDT BKC 0 BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 92 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 34. Przebudowa ulicy Rynek 0 +? PDT BKC + BDT -? BKC 0 BKC +? PDT 0 0 -? BKC + BDT BKC 0 BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 35. Projekt drogi asfaltowej od ulicy Starczanowskiej do ulicy Sikorskiego w Nekli 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 36. Budowa drogi i chodnika na ul. Kosińskiego 0 +? PDT BKC + BDT -? BKC 0 BKC +? PDT 0 0 -? BKC + BDT BKC BDT BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 37. Budowa drogi i chodnika na ul. Linke 0 +? PDT BKC + BDT -? BKC 0 BKC +? PDT 0 0 -? BKC + BDT BKC BDT BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 38. Budowa drogi i chodnika na ul. Konopnickiej 0 +? PDT BKC + BDT -? BKC 0 BKC +? PDT 0 0 -? BKC + BDT BKC BDT BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 39. Budowa drogi i chodnika na ul. Orzeszkowej 0 +? PDT BKC + BDT -? BKC 0 BKC +? PDT 0 0 -? BKC + BDT BKC BDT BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 40. Budowa drogi i chodnika na ul. Czereśniowej 0 +? PDT BKC + BDT -? BKC 0 BKC +? PDT 0 0 -? BKC + BDT BKC BDT BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 41. Budowa drogi i chodnika na ul. Ogrodowej 0 +? PDT BKC + BDT -? BKC 0 BKC +? PDT 0 0 -? BKC + BDT BKC BDT BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 42. Budowa drogi na ul. Starczanowskiej 0 +? PDT BKC + BDT -? BKC 0 BKC +? PDT 0 0 -? BKC + BDT BKC BDT BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 43. Budowa drogi asfaltowej na ul. Pawła II w Nekielce 0 +? PDT BKC + BDT -? BKC 0 BKC +? PDT 0 0 -? BKC + BDT BKC BDT BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 44. Ułożenie drugiego dywanika na drodze Nekla-Starczanowo (ul. Parkowa) 0 +? PDT BKC + BDT -? BKC 0 BKC +? PDT 0 0 -? BKC + BDT BKC BDT BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 93 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 45. Modernizacja drogi w Opatówku 0 +? PDT BKC + BDT -? BKC 0 BKC +? PDT 0 0 -? BKC + BDT BKC 0 BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 46. Modernizacja kotłowni w Szkole w Targowej Górce 0 0 0 + BDT 0 0 -? BKC 0 0 0 0 + BDT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 47. Termomodernizacja Zespołu Szkół w Targowej Górce 0 0 0 + BDT -? BKC 0 -? BKC 0 0 0 0 + BDT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 48. Modernizacja kotłowni w Szkole w Zasutowie 0 0 0 + BDT 0 0 -? BKC 0 0 0 0 + BDT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 + BDT -? BKC 0 -? BKC 0 0 0 0 + BDT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 50. Budowa sieci gazowej na terenie miasta Nekla oraz w miejscowościach Zasutowo i Podstolice 0 0 -? BKC + BDT -? BKC 0 BKC +? PDT 0 0 -? BKC +? BDT BKC 0 BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 51. Budowa drogi asfaltowej od ul. Starczanowskiej do ul. Sikorskiego w Nekli 0 +? PDT BKC + BDT -? BKC 0 BKC +? PDT 0 0 -? BKC + BDT BKC 0 BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 52. Przebudowa drogi Targowa Górka – Mała Górka 0 +? PDT BKC + BDT -? BKC 0 BKC +? PDT 0 0 -? BKC + BDT BKC 0 BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 53. Dofinansowanie działalności z zakresu edukacji ekologicznej jednostek edukacyjnych 0 0 0 + BSRT 0 +? PWRT 0 +? PWRT 0 +? PWRT 0 +? PWRT 0 +? PWRT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 54. Współorganizacja akcji „Dzień Ziemi” i „Sprzątanie świata” 0 0 0 + BWRT 0 0 0 0 0 + PDT 0 +? PWRT 0 +? PWRT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Termomodernizacja 49. Zespołu Szkół w Zasutowie 94 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 55. Promocja działalności proekologicznej szkół i przedszkoli w materiałach informacyjnych Gminy 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 56. Realizacja projektu „Serce dla przyrody” 0 +? PRT 0 + BSRT 0 +? PWRT 0 +? PWRT 0 +? PWRT 0 +? PWRT 0 +? PWRT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 57. Realizacja projektu „Róbmy raban, recykling a nie bałagan” 0 0 0 + BRT 0 0 0 0 0 +? PWRT 0 0 0 +? PRT 0 +? PRT 0 0 0 0 0 0 0 0 58. Organizacja akcji „Dzień Ziemi” 0 +? PRT 0 + BSRT 0 +? PWRT 0 +? PWRT 0 +? PWRT 0 +? PWRT 0 + PRT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 59. Organizacja akcji „Sprzątanie świata” 0 0 0 + BRT 0 +? PWRT 0 +? PWRT 0 +? PWRT 0 0 0 +? PRT 0 +? PRT 0 0 0 0 0 0 0 0 60. Udział w akcji OTOP Europejskie Dni Ptaków 0 0 0 + BWRT -? BKC +? PWRT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 61. Udział w akcji OTOP Zimowe Ptakoliczenie 0 0 0 + BWRT -? BKC +? PWRT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 62. Cykliczne wycieczki do miejsc o istotnych walorach przyrodniczych i związanych z ochroną środowiska 0 +? PRT 0 + BWRT 0 +? PWRT 0 +? PWRT 0 +? PWRT 0 +? PWRT 0 +? PRT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 63. Realizacja konkursu „Kontrola segregacji odpadów” 0 0 0 + BWRT 0 0 0 0 0 +? PWRT 0 0 0 +? PRT 0 +? PRT 0 0 0 0 0 0 0 0 64. Zbiórka zużytych baterii 0 0 0 + BWRT 0 0 0 0 0 +? PWRT 0 0 0 +? PRT 0 +? PRT 0 0 0 0 0 0 0 0 65. Zbiórka elektrośmieci 0 0 0 + BWRT 0 0 0 0 0 +? PWRT 0 0 0 +? PRT 0 +? PRT 0 0 0 0 0 0 0 0 95 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 66. Sprzątanie parku w Nekli 0 0 0 + BWRT 0 0 0 0 0 +? PWRT 0 0 0 +? PRT 0 +? PRT 0 0 0 0 0 0 0 0 67. Zbiórka żołędzi dla zwierząt 0 0 0 + BWRT 0 +? BKC 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 68. Zbiórka makulatury 0 0 0 + BWRT 0 0 0 0 0 +? PWRT 0 0 0 +? PRT 0 +? PRT 0 0 0 0 0 0 0 0 69. Zbiórka nakrętek 0 0 0 + BWRT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 +? PRT 0 +? PRT 0 0 0 0 0 0 0 0 Oznaczenia: R – etap realizacji, E – etap eksploatacji, ++ – znaczące oddziaływania pozytywne, + – słabe oddziaływania pozytywne, +? – przypuszczalne korzystne oddziaływania, niemożliwe do jednoznacznego określenia, ++/-- – znaczące zmienne oddziaływania, +/- – słabe zmienne oddziaływania, -- – znaczące niekorzystne oddziaływania, - – słabe niekorzystne oddziaływanie, -? –przypuszczalnie niekorzystne oddziaływanie, 0 – brak oddziaływania, B – oddziaływania bezpośrednie, P – oddziaływania pośrednie, W – oddziaływania wtórne, S – oddziaływania skumulowane, K – oddziaływania krótkoterminowe, R – oddziaływania średnioterminowe, D – oddziaływanie długoterminowe, T – oddziaływania stałe, C – oddziaływania chwilowe Źródło: opracowanie własne 96 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 6. ODDZIAŁYWANIA TRANSGRANICZNE Regulacje prawne dotyczące oddziaływania transgranicznego zawarte są w Konwencji o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, sporządzonej w Espoo dnia 25 lutego 1991 r. (Dz. U. z 1999 r., Nr 96, poz. 1110) oraz w ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3 października 2008 r. (Dz. U. z 2008 r., Nr 199, poz. 1227 ze zm.). Jako oddziaływanie transgraniczne określa się jakiekolwiek oddziaływanie, nie mające wyłącznie charakteru globalnego, na terenie podlegającym jurysdykcji jednej ze stron konwencji, spowodowane planowaną działalnością, której fizyczna przyczyna jest w całości lub częściowo położona na terenie podlegającym jurysdykcji innej strony. Z kolei oddziaływanie oznacza jakikolwiek skutek planowanej działalności dla środowiska z uwzględnieniem zdrowia i bezpieczeństwa ludzi, flory, fauny, gleby, powietrza, wody, klimatu, krajobrazu i pomników historii lub innych budowli albo wzajemnych oddziaływań miedzy tymi czynnikami; obejmuje ono również skutki dla dziedzictwa kultury lub dla warunków społeczno-gospodarczych spowodowane zmianami tych czynników. W świetle definicji i zapisów zawartych w powyższych dokumentach nie jest możliwe transgraniczne oddziaływania na środowisko przedsięwzięć ujętych w Programie ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019. Brak oddziaływania wynika zarówno z wielkości oddziaływania na środowisko, jak i z odległości od granic państwa i dotyczy wszystkich przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach Programu. 7. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO Negatywne oddziaływania na otoczenie przyrodnicze Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 związane są z zaplanowanymi inwestycjami infrastrukturalnymi: rozbudową sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, drogowej i gazowej. Prace budowlane, podejmowane na etapie realizacji inwestycji mogą wywołać okresowe, krótkoterminowe, bezpośrednie oddziaływania na środowisko. Szczególny wpływ mogą wywrzeć na takie komponenty otoczenia przyrodniczego, jak powierzchnia ziemi, świat roślinny i powietrze. Wszelkie negatywne oddziaływania planowanych inwestycji powinny być ograniczone już na etapie planowania, poprzez: ocenę wszystkich uwarunkowań, w tym przede wszystkim środowiskowych, przemyślany wybór lokalizacji i przebiegu elementów infrastruktury liniowej, minimalizujący wpływ na naturalne ekosystemy, 97 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 odpowiedni dobór rozwiązań technologicznych, w maksymalny sposób ograniczających negatywne oddziaływania na środowisko, zharmonizowanie prac z innymi inwestycjami, ograniczające czas negatywnych oddziaływań, dostosowanie prowadzonych prac do naturalnych cyklów przyrodniczych i ich podejmowanie w okresie, gdy wszystkie komponenty środowiska wykazują najmniejszą wrażliwość na ingerencję człowieka. Skala wywoływanych oddziaływań środowiskowych zależeć będzie w znacznym stopniu od lokalnych uwarunkowań środowiskowych. Dlatego bardzo ważne jest branie pod uwagę kwestii środowiska i jego ochrony we wszystkich lokalnych dokumentach planistycznych – zarówno w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, jak i wydawanych decyzjach administracyjnych. Oddziaływania środowiskowe powinny być brane pod uwagę na etapie projektowania poszczególnych inwestycji. Projekt każdej z nich, dla której na etapie koncepcyjnym wykazany został negatywny wpływ na środowisko przyrodnicze powinien zawierać przewidywane rozwiązania w zakresie ograniczenia presji na ekosystemy. Powinien on uwzględniać potrzeby ochrony środowiska zarówno na etapie budowy jaki i w fazie eksploatacji inwestycji. Ważnym działaniem ograniczającym jest prawidłowe zabezpieczenie techniczne sprzętu i placu budowy w czasie realizacji inwestycji. Należy zwrócić uwagę na ochronę powierzchni ziemi, gleby i wód przed przeciekaniem płynów technicznych, ochronę roślinności przed nadmiernym niszczeniem oraz na możliwość ograniczania emisji zanieczyszczeń powietrza i hałasu. Istotne jest także dostosowanie terminów prac do terminów rozrodu, wegetacji, okresów lęgowych, itp. Należy zwrócić również uwagę na zabezpieczenie siedlisk jerzyków (Apus apus) i wróbli (Passer domesticus), których populacje w ostatnich latach uległy znacznym ograniczeniom ilościowym. Negatywny wpływ realizacji Programu w tym zakresie może ujawnić się w przypadku zadań związanych z usuwaniem azbestu oraz termomodernizacją budynków gminnych. Działania naruszające aktualną strukturę budynków mogą naruszyć miejsca gniazdowania osobników tych gatunków. Wskazanym byłoby, aby przed rozpoczęciem działań związanych z wymianą pokryć dachowych oraz dociepleniami dokonać ich identyfikacji i inwentaryzacji w murach i dachach obiektów objętych procesami inwestycyjnymi. Z przeprowadzonej analizy wynika, że na obecnym etapie nie przewiduje się wystąpienia innych oddziaływań powodujących znaczne zmiany w środowisku, które wymagałyby podjęcia dalej idących działań kompensacyjnych, odtwarzania zniszczonych siedlisk, tworzenia siedlisk zastępczych czy zasilania osłabionych populacji. 98 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 8. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE Wszystkie przedsięwzięcia proponowane do realizacji w ramach Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 będą miały zdecydowanie pozytywny wpływ na środowisko. W przypadku niewielu działań ujawni się przejściowo niewielkie oddziaływanie negatywne. Będzie ono związane z pracami budowlanymi realizowanymi w związku z zaplanowanymi inwestycjami infrastrukturalnymi. Oddziaływanie to będzie miało jedynie chwilowy i krótkoterminowy charakter. Planowane zadania mają charakter optymalny dla realizacji ustalonej wizji stanu środowiska i jego ochrony w Gminie Nekla. Są one optymalne zarówno w kontekście środowiskowym, jak społecznym i ekonomicznym, biorąc pod uwagę wszelkie istniejące uwarunkowania. W związku z powyższym proponowanie rozwiązań alternatywnych dla takich działań nie ma uzasadnienia zarówno z formalnego jak i z ekologicznego punktu widzenia. Ponadto dokument Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 z natury rzeczy ma charakter strategiczny – zapisane tam zadania nie są rozpisane w sposób szczegółowy. W związku z tym brak jest możliwości precyzyjnego określenia działań alternatywnych dla wskazanych zadań. 9. METODY ANALIZY PRZEWIDYWANYCH SKUTKÓW REALIZACJI PROGRAMU W Programie ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 precyzyjnie określone zostały zasady oceny i monitorowania efektów jego realizacji. Zaproponowane w nim wskaźniki ilościowe, procentowe lub jakościowe pozwolą określić stopień realizacji poszczególnych działań i prognozować związane z tym zmiany w środowisku. Ocena realizacji Programu na podstawie wyznaczonych wskaźników dokonywana będzie co dwa lata i opierać się będzie na regularnej ocenie: stopnia wykonania zadania, stopnia osiągnięcia celów, rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i zadaniami, a ich wykonaniem, rzeczywistego oddziaływania na środowisko przeprowadzonych działań, rozbieżności pomiędzy rzeczywistym oddziaływaniem na środowisko przeprowadzonych działań a oddziaływaniem przewidywanym w prognozie oddziaływania na środowisko. Stopień wdrożenia programu będzie oceniany przez Burmistrza Miasta i Gminy oraz przez Radę Gminy co dwa lata. Na bieżąco kontrolowany będzie postęp w zakresie realizacji poszczególnych przedsięwzięć. Przeprowadzona ocena będzie bazą do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli także na spełnienie wymagań 99 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 zapisanych w ustawie Prawo ochrony środowiska, odnośnie do okresu realizacji Programu i systemu raportowania o stanie jego realizacji. Uzyskane w trakcie analizy informacje dotyczące postępu w realizacji poszczególnych zadań i osiąganiu postawionych celów zostaną odniesione do parametrów charakteryzujących zmiany presji oraz stanu środowiska przyrodniczego Gminy. Pod uwagę zostaną wzięte wskaźniki przedstawione w tabeli 9. Ocena wskaźników stanu środowiska będzie przeprowadzana co dwa lata wraz z oceną stopnia wdrożenia Programu. Tab. 10. Wskaźniki presji na środowisko i stanu środowiska brane pod uwagę w analizie przewidywanych skutków realizacji programu LP. WSKAŹNIK JEDNOSTKA ŹRÓDŁO INFORMACJI Zużycie wody na potrzeby gospodarki i ludności w ciągu roku dam 3 Bank danych lokalnych GUS Zużycie wody na potrzeby ludności w ciągu roku dam 3 Bank danych lokalnych GUS Zużycie wody na potrzeby przemysłu w ciągu roku dam 3 Bank danych lokalnych GUS Ścieki komunalne, oczyszczane, odprowadzone ogółem w ciągu roku dam 3 Bank danych lokalnych GUS Ścieki komunalne oczyszczane łącznie z wodami infiltracyjnymi i ściekami dowożonymi, odprowadzone ogółem w ciągu roku dam 3 Bank danych lokalnych GUS Ścieki komunalne oczyszczane razem dam 3 Bank danych lokalnych GUS Liczba ludności korzystająca z oczyszczalni ścieków ogółem osoba Bank danych lokalnych GUS Liczba ludności korzystająca z oczyszczalni ścieków na terenach miejskich osoba Bank danych lokalnych GUS Liczba ludności korzystająca z oczyszczalni ścieków na terenach wiejskich osoba Bank danych lokalnych GUS Ładunek BZT5 w ściekach komunalnych po oczyszczeniu kg/rok Bank danych lokalnych GUS Ładunek ChZT w ściekach komunalnych po oczyszczeniu kg/rok Bank danych lokalnych GUS Ładunek zawiesiny ogólnej w ściekach komunalnych po oczyszczeniu kg/rok Bank danych lokalnych GUS Osady wytworzone w ciągu roku Mg Bank danych lokalnych GUS Osady wytworzone w ciągu roku składowane razem Mg Bank danych lokalnych GUS dam 3 Bank danych lokalnych GUS Ścieki przemysłowe odprowadzone ogółem dam 3 Bank danych lokalnych GUS Ścieki przemysłowe odprowadzone do sieci kanalizacyjnej dam 3 Bank danych lokalnych GUS Pobór wód podziemnych na potrzeby przemysłu Odpady wytworzone ogółem tys. Mg Bank danych lokalnych GUS Odpady poddane odzyskowi tys. Mg Bank danych lokalnych GUS % Bank danych lokalnych GUS Odpady składowane w % wytworzonych Stan rzeki Maskawy w punkcie pomiarowo-kontrolnym Kępa Wielka: węglowodory ropopochodne – indeks oleju mineralnego 100 mg/l WIOŚ, Klasyfikacja wskaźnikków jakości wód płynących w województwie wielkopolskim PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Stan rzeki Maskawy w punkcie pomiarowo-kontrolnym Kępa Wielka: benzo(b)fluoranten i benzo(k)fluoranten ∑µg/l WIOŚ, Klasyfikacja wskaźnikków jakości wód płynących w województwie wielkopolskim Stan rzeki Maskawy w punkcie pomiarowo-kontrolnym Kępa Wielka: bezno(g,h,i)peryleni indeno(1,2,3-cd)piren ∑µg/l WIOŚ, Klasyfikacja wskaźnikków jakości wód płynących w województwie wielkopolskim Źródło: opracowanie własne. 10. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM W wprowadzeniu do prognozy omówiono jej przedmiot, cel zakres i zastosowane metody. Przedmiotem prognozy oddziaływania na środowisko jest Program ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, który opracowany został zgodnie z wymaganiami ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tj. Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz. 150, ze zm.). Program określa politykę ekologiczną, wizję stanu środowiska i jego ochrony, priorytety ekologiczne, cele i zadania środowiskowe, harmonogramy realizacji zadań, środki niezbędne do osiągnięcia celów oraz system monitoringu i oceny realizacji zadań i osiągania celów. Prognozę oddziaływania na środowisko przeprowadzono zgodnie z wymaganiami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. nr 199, poz. 1227, ze zm.). Celem prognozy jest identyfikacja potencjalnych oddziaływań na środowisko będących wynikiem realizacji celów i zadań zawartych w Programie. Cele szczegółowe sprowadzają się do oceny natężenia powyższych oddziaływań, ich rozłożenia w czasie a także określenia czy w dokumencie w odpowiedni sposób zostały uwzględnione interesy środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz zasady zrównoważonego rozwoju. Metodykę prognozy oparto na dotychczasowym dorobku wiedzy oraz instrumentach wypracowanych w tym zakresie. Istotne znaczenie miały publikacje przedstawiane na łamach czasopism: Problemy ocen środowiskowych, Ekonomia i środowisko oraz Biuletyn Komisji ds. ocen oddziaływania na środowisko. Szczególnie pomocne okazały się publikacje takich autorów, jak: A. Tyszecki, W. Lenart, J. Zatorska-Sadurska i M. Kistowski. W pierwszym rozdziale prognozy omówiono projektowany dokument, ukazano jego powiązania z innymi dokumentami oraz realizację postanowień zawartych w dokumentach ustanowionych na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym. Spis głównych zasad postępowania wobec środowiska przyrodniczego i problemów jego ochrony przedstawiony został w Polityce środowiskowej Gminy Nekla. Władze Gminy zwracają w nim uwagę na takie kategorie, jak: zasada zrównoważonego rozwoju jako podstawowy wyznacznik podejmowanych działań, zachowanie typowego, wielkopolskiego krajobrazu rolniczo-leśnego Gminy i bezpieczeństwo ekologiczne mieszkańców. Najważniejsze cechy, jakie charakteryzują opisany w wizji, pożądany, docelowy stan środowiska przyrodniczego i jego ochrony to: 101 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 niewielkie obciążenie ekosystemów związkami biogennymi w efekcie rozwoju inwestycji infrastrukturalnych i działań organizacyjnych z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, niski poziom emisji zanieczyszczeń do powietrza uzyskany dzięki licznym przedsięwzięciom infrastrukturalnym (budowa i modernizacja), wysoki poziom estetyki Gminy jako efekt podejmowanych działań w zakresie zieleni miejskiej i gospodarki odpadowej, systematycznie rosnący poziom edukacji ekologicznej mieszkańców. Wszystkie cele i zadania realizowane w ramach Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 umieszone zostały w pięciu obszarach priorytetowych: 1. Optymalizacji gospodarowania wodami i ochrony wód, 2. Modernizacji systemu gospodarki odpadowej, 3. Utrzymania estetyki krajobrazu i ochrony żywych zasobów przyrody, 4. Ochrony powietrza atmosferycznego, 5. Podnoszenia świadomości ekologicznej mieszkańców. Program ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 powiązany jest z innymi dokumentami gminnymi, z których najważniejsze to: Plan rozwoju lokalnego Gminy Nekla Strategia rozwoju lokalnego Gminy Nekla Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Nekla Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe na potrzeby zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy miejsko-wiejskiej Nekla Z kolei najważniejsze dokumenty zewnętrzne, to: Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, Warszawa 2009, Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do roku 2020, Plan gospodarki odpadami dla województwa wielkopolskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2019, Poznań 2008, Programu ochrony środowiska dla powiatu wrzesińskiego (aktualizacja 2009), Planu gospodarki odpadami dla powiatu wrzesińskiego (aktualizacja 2009). Wszystkie elementy programu: polityka środowiskowa, wizja, priorytety, cele i zadania zgodne są z najważniejszymi dokumentami precyzującymi cele ekologiczne, ustanowionymi na szczeblach: międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym. Do dokumentów tych należą: Deklaracja milenijna Narodów Zjednoczonych, Szósty program działań w zakresie środowiska naturalnego Unii europejskiej i Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016. W rozdziale drugim prognozy przedstawiono niekorzystne zmiany, które mogłyby się ujawnić w przypadku braku realizacji Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019. Generalna konkluzja sprowadza się do tego, iż brak realizacji programu może mieć negatywny wpływ na stan wielu elementów środowiska przyrodniczego Gminy Nekla. Szczególnie niekorzystne zmiany ujawniłyby się w zakresie 102 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 gospodarki wodnej i ochrony wód. Poza tym dotyczyłyby również powietrza oraz krajobrazu i żywych zasobów przyrody. Rozdział trzeci prezentuje najważniejsze problemy środowiskowe zidentyfikowanymi na terenie Gminy Nekla związane są z: niewłaściwym gospodarowaniem odpadami ciekłymi i związanymi z tym zagrożeniami ekosystemów wodnych i glebowych, emisją zanieczyszczeń do powietrza, przekształceniami krajobrazu Gminy. Zadania zapisane w Programie ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 zmierzają do rozwiązywania zidentyfikowanych problemów. Kluczowym elementem prognozy są rozdziały czwarty i piaty. Omawiają one wpływ realizacji przedmiotowego Programu na obszary chronione i na środowisko. W rozdziale czwartym przedstawiono analizę wpływu programu na obszary objęte konserwatorską ochroną przyrody. Realizacja Programu w bardzo niewielkim stopniu wpłynie na cele, przedmiot ochrony i integralność obszarów Natura 2000 Dolina Cybiny, Natura 2000 Grądy w Czerniejewie, na cele Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Cybiny w Nekielce a także na obszar ważny dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji Bagna koło Biechowa, oraz na obszary strefy ochrony ostoi, miejsca rozrodu i regularnego przebywania bociana czarnego (obręby ewidencyjne: Nekla, Graby, Wiktorowo) oraz kani czarnej (obręb ewidencyjny Nowy Folwark). Z kolei rozdział piąty skupia się na analizie oddziaływania zadań podejmowanych w ramach Programu na środowisko przyrodnicze. Oddziaływanie Programu na środowisko będzie miało przede wszystkim charakter pozytywny. Ujawni się on we wpływie na ludzi i wody a także na gleby i powietrze. Negatywny wpływ może ujawnić się na etapie realizacji działań budowlanych związanych z budową sieci kanalizacyjnej, wodociągowej, drogowej oraz gazowej. Chwilowe i krótkotrwałe niekorzystne oddziaływania mogą dotyczyć ludzi, roślin, powietrza, powierzchni ziemi i krajobrazu. Realizacja programu nie wpłynie w żaden sposób na klimat, zasoby naturalne, zabytki i dobra materialne. Ze względu na niewielki poziom oddziaływania na środowisko oraz znaczną odległości od granic państwa żadne z realizowanych zadań nie będzie skutkowało oddziaływaniami transgranicznymi. Kwestia ta została omówiona w rozdziale szóstym. Rozdział siódmy przedstawia rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko. Wszelkie negatywne oddziaływania planowanych inwestycji powinny być ograniczone już na etapie planowania, poprzez: ocenę wszystkich uwarunkowań, w tym przede wszystkim środowiskowych, przemyślany wybór lokalizacji i przebiegu elementów infrastruktury liniowej, minimalizujący wpływ na naturalne ekosystemy, odpowiedni dobór rozwiązań technologicznych, w maksymalny sposób ograniczających negatywne oddziaływania na środowisko, 103 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 zharmonizowanie prac z innymi inwestycjami, ograniczające czas negatywnych oddziaływań, dostosowanie prowadzonych prac do naturalnych cyklów przyrodniczych i ich podejmowanie w okresie, gdy wszystkie komponenty środowiska wykazują najmniejszą wrażliwość na ingerencję człowieka. Planowane w ramach Programu zadania mają charakter optymalny dla realizacji ustalonej wizji stanu środowiska i jego ochrony w Gminie Nekla. Są one optymalne zarówno w kontekście środowiskowym, jak społecznym i ekonomicznym, biorąc pod uwagę wszelkie istniejące uwarunkowania. W związku z powyższym proponowanie rozwiązań alternatywnych dla takich działań nie ma uzasadnienia zarówno z formalnego jak i z ekologicznego punktu widzenia Program nie przewiduje zatem rozwiązań alternatywnych. Zagadnienie to omawia rozdział ósmy. W rozdziale dziewiątym przedstawiono metody analizy przewidywanych skutków realizacji programu. Na podstawie wskaźników zdefiniowanych w Programie na bieżąco kontrolowany będzie postęp w zakresie realizacji poszczególnych przedsięwzięć. Przeprowadzona ocena będzie bazą do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Uzyskane w trakcie analizy informacje dotyczące postępu w realizacji poszczególnych zadań i osiąganiu postawionych celów zostaną odniesione do parametrów charakteryzujących zmiany presji oraz stanu środowiska przyrodniczego Gminy. Pod uwagę zostanie wziętych 29 wskaźników, które zostały przedstawione w tabeli 9. Ocena wskaźników stanu środowiska będzie przeprowadzana co dwa lata wraz z oceną stopnia wdrożenia Programu Na końcu programu zamieszczono streszczenie w języku niespecjalistycznym i spis rzeczy – materiałów źródłowych, tabel i rycin. 104 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 SPISY RZECZY MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE Literatura Kondracki J., Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009. Krygowski B., Geografia fizyczna Niziny Wielkopolskiej, PAN, Poznań 1961. Polska - regiony fizycznogeograficzne wg J. Kondrackiego, Geografia regionalna Polski, Warszawa 2002, oprac. Qquerim 2007 Materiały gminne Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe na potrzeby zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy miejsko-wiejskiej Nekla Plan rozwoju lokalnego Gminy Nekla Program ochrony środowiska dla gminy Nekla przyjęty uchwałą Rady Miejskiej Gminy Nekla nr XXIII/179/2005 z dnia 3 lutego 2005 roku w sprawie uchwalenia Programu ochrony środowiska dla gminy Nekla. Strategia rozwoju lokalnego Gminy Nekla Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Nekla Uchwała nr XXXII/245/2010 z dnia 17 marca 2010 roku Rady Gminy Nekla w sprawie uchwalenia Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Nekla; Uchwała nr XV/127 /2004 z dnia 30 marca 2004 roku Rady Miejskiej Gminy Nekla w sprawie uchwalenia Planu gospodarki odpadami dla Gminy Nekla. Strategie, plany, programy Plan gospodarki odpadami dla powiatu wrzesińskiego (aktualizacja 2009) Plan gospodarki odpadami dla województwa wielkopolskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2019, Poznań 2008 Plan zagospodarowania przestrzennego województwa wielkopolskiego Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, Warszawa 2009 Program ochrony środowiska dla powiatu wrzesińskiego (aktualizacja 2009) Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do roku 2020 Raporty i opracowania Generalny Pomiar Ruchu na drogach krajowych, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Ocena skuteczności selektywnej zbiórki odpadów w gminach wiejskich na wybranym przykładzie, praca inżynierska Grażyny Sodkiewicz, Uniwersytet Technologiczno – Przyrodniczy im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy. Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2007, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Poznań 2008 Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2010, Poznań 2010 Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2011, Poznań 2012 Średni dobowy ruch na drogach krajowych w ramach Generalnego Pomiaru Ruchu na drogach krajowych prowadzonego przez Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad w latach 2005, 2010 105 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Akty prawne i przepisy Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie opracowań ekofizjograficznych (Dz. U. z 2002 r. Nr 155, poz. 1298), Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. nr 199, poz. 1227, ze zm.) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.) Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2002 Załącznik do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku Dokumenty międzynarodowe Deklaracja Milenijna Narodów Zjednoczonych, rezolucja 55/2 przyjęta na 55 sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych, ob. także: Millenium Development Goals Reports, United Nations, 2005-2010 Decyzja 1600/2002/ WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 lipca 2002 r. ustanawiająca szósty wspólnotowy program działań w zakresie środowiska naturalnego (Dz.U. UE L 242/1 z 10.09.2002, PL.ES rozdz. 15, t.7) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dz. Urz. UE L 152/1 z 11 czerwca 2008 r.) Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, sporządzona w Espoo dnia 25 lutego 1991 r. (Dz.U. z 1999 r., Nr 96, poz. 1110) Strony internetowe http://www.bdl.stat.gov.pl http://www.lasy.gov.pl/mapa http://www.igipz.pan.pl/ http://www.gddkia.gov.pl http://www.poznan.rdos.gov.pl http://przedszkole.nekla.eu http://zsp.gminanekla.pl/ http://www.zstargowagorka.nekla.pl http://www.poznan.pios.gov.pl http://www.odpady.net.pl 106 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NEKLA NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 SPIS TABEL STRONA Tab. 1. Skala bonitacyjna określająca kierunek i siłę oddziaływań Tab. 2. Dokumenty powiązane z Programem ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 18 Tab.3. Powiązanie elementów Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 z celami ustanowionym na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym 33 Tab.4. Jakość wód rzeki Maskawy 46 Tab. 5. Klasyfikacja wg zanieczyszczeń powietrza strefy wielkopolskiej 48 Tab. 6. Aktualne problemy środowiskowe Gminy Nekla 57 Tab. 7. Przewidywany wpływ realizacji Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 na cele, przedmiot ochrony i integralność obszarów Natura 2000 Dolina Cybiny i Grądy w Czerniejewie 65 Tab. 8. Przewidywany wpływ realizacji Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 na cele ochrony obszaru chronionego krajobrazu Dolina Cybiny w Nekielce, obszar ważny dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji Bagna koło Biechowa, strefę ochrony ostoi, miejsca rozrodu i regularnego przebywania bociana czarnego (obręby ewidencyjne: Nekla, Graby Wiktorowo), oraz kani czarnej (obręb ewidencyjny Nowy Folwark) 72 Tab. 9. Przewidywany wpływ realizacji Programu ochrony środowiska Gminy Nekla na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 na środowisko 88 Tab. 10. Wskaźniki presji na środowisko i stanu środowiska brane pod uwagę w analizie przewidywanych skutków realizacji programu 100 SPIS RYCIN 8 STRONA Ryc. 1. Polityka środowiskowa Gminy Nekla 10 Ryc. 2. Wizja stanu środowiska i jego ochrony w Gminie Nekla 11 107