D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Lublinie

Sygn. akt VII U 444/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 25 listopada 2015 roku.
Sąd Okręgowy w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący Sędzia SO Danuta Dadej-Więsyk
Protokolant st. sekretarz sąd. Marta Szacoń
po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2015 roku w Lublinie
sprawy A. G.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.
o prawo do emerytury
na skutek odwołania A. G.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.
z dnia 16 stycznia 2015 roku sygn. (...)
odwołanie oddala.
Sygn. akt VII U 444/15
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia (...) roku, Znak: (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił A. G. prawa do emerytury na
podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie
wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.
U z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.), z uwagi na to, że na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca nie udowodnił
co najmniej 15 - letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu
pracy. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł okoliczność nieprzedłożenia przez wnioskodawcę dokumentu,
tj. świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach, potwierdzających okoliczność wykonywania tak
kwalifikowanej pracy (decyzja – k. 17 tom II akt emerytalnych).
W odwołaniu A. G. nie zgodził się ze wskazaną decyzją podnosząc okoliczności dotyczące zasad sporządzania
świadectw pracy w czasie w którym zostało mu wydane oraz przedłożenia przed organem rentowym dokumentów
dotyczących przebiegu zatrudnienia (odwołanie – k. 2 akt sądowych).
W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie (odpowiedź na odwołanie – k. 4 – 5 a.s.).
Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:
A. G., urodzony (...), w dniu 9 stycznia 2015 roku złożył pismo zawierające wniosek o ponowne rozpoznanie wniosku
o emeryturę z dnia (...) roku, w którego treści zawarł oświadczenie o tym, że nie jest członkiem otwartego funduszu
emerytalnego. Na podstawie przedłożonych dokumentów organ rentowy uznał za udowodniony na dzień 1 stycznia
1999 roku łączny okres podlegania ubezpieczeniom w wymiarze 28 lat i 28 dni, w tym 22 lat, 2 miesięcy i 14 dni
okresów składkowych oraz 5 lat, 10 miesięcy i 14 dni okresów nieskładkowych. Organ rentowy nie uwzględnił w stażu
pracy w szczególnych warunkach żadnego okresu zatrudnienia ubezpieczonego (okoliczności bezsporne).
Z dniem 1 września 1973 roku A. G. został zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w L. na podstawie
umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w ramach wstępnego stażu pracy, trwającego do dnia 31 grudnia 1973
roku. W tym okresie pracował w biurowcu w Dziale (...)
Następnie z dniem 1 stycznia 1974 roku ubezpieczonemu zostało powierzone stanowisko inżyniera budowy nr(...)w
L., tj. Fabryki (...) w L.. Na zajmowanym stanowisku nadzorował pracę brygad roboczych, podczas którego
rodzaj wykonywanych przez nie prac zależał od etapu robót. Sam nie wykonywał bezpośrednio prac związanych z
poszczególnymi etapami budowy. Podczas robót ziemnych oraz izolacyjnych nadzorował pracę operatorów spycharek
i koparek. W związku z wylewaniem fundamentów nadzorował prace brygady robót żelbetowych oraz brygady w
której pracowali zbrojarze. Podczas procesu stawiania ścian i konstrukcji stalowych nadzorował z kolei pracę murarzy,
spawaczy, a w czasie prac na dachu pracę dekarzy i cieśli. Nadzór na pracą wskazanych brygad sprawował na danym
obiekcie, a podlegające brygady zmieniały się. Bezpośrednim przełożonym ubezpieczonego był kierownik obiektu,
który z kolei podlegał kierownikowi budowy.
Z dniem 2 stycznia 1975 roku skarżący został przeniesiony na stanowisko majstra budowy (...) Fabryki (...) w L..
W zależności od etapu procesu budowy nadzorował prace operatorów koparek, ładowarek, zagęszczarek i spycharek
podczas prac ziemnych polegających na niwelowaniu terenu i jego utwardzaniu, pracowników wykonujących wykopy
kanalizacyjne i odwadniające na głębokości od 1 do 1,5 metra, pracowników zajmujących się utwardzaniem placu
manewrowego co wiązało się z wylewaniem betonu, pracowników zajmujących się wylewaniem nowych fundamentów
pod maszyny, układaniem posadzek z kostki smołowej przez posadzkarzy oraz dekarzy przy wykonywaniu i
poprawianiu konstrukcji dachu.
Następnie z dniem 25 grudnia 1975 roku powierzono ubezpieczonemu stanowisko majstra budowy nr (...) Odlewni
(...) w L., gdzie powstawały od podstaw hale. Na pierwszym etapie budowy w ramach prowadzonych prac ziemnych
skarżący nadzorował pracę operatorów ciężkiego sprzętu budowlanego, tj. koparek i wywrotek, zatrudnianych przez
podmiot zewnętrzny. Następnie w związku z wykonaniem stóp fundamentowych pod halę główną nadzorował prace
związane ze zbrojeniem, szalowaniem i betonowaniem.
Z dniem 1 lutego 1978 roku powierzone zostało ubezpieczonemu stanowisko kierownika obiektu nr(...) Odlewni
(...) w L.. Na zajmowanym stanowisku realizował roboty budowlane na przydzielonym obiekcie a bezpośrednim
przełożonym był kierownik budowy. Do obowiązków ubezpieczonego na zajmowanym stanowisku na etapie
realizacji budowy należało terminowe składanie zapotrzebowania na środki produkcji i siły roboczej oraz bieżąca
kontrola i uaktualnianie potrzeb w tym zakresie, codzienna systematyczna organizacja pracy brygad roboczych,
zaopatrywanie w niezbędne narzędzia, urządzenia i odzież ochronną, dopilnowanie bezawaryjnej pracy sprzętu i
maszyn budowalnych, dostarczanie materiałów budowalnych i prefabrykatów, zapewnienie niezbędnych warunków
bhp oraz dopilnowanie ich przestrzegania przez wszystkich członków załogi, codzienna systematyczna kontrola
wykonywania zadań roboczych przez wszystkie brygady, organizacja gospodarki materiałowej i magazynowej
oraz zabezpieczenie dowodów materiałowych i ewidencji obrotu materiałowego, nadzór nad pracą przydzielonego
transportu i zabezpieczenie dokumentacji transportowej, organizacja odbioru materiałów, fakturowanie wykonanych
robót, systematyczna kontrola jakościowa i zgodnego z dokumentacją techniczną wykonania robót przez wszystkich
członków załogi, stała kontrola jakości otrzymanych materiałów i składanie ewentualnych reklamacji, systematyczne
prowadzenie dziennika budowy, księgi obmiaru oraz księgi kontroli, systematyczne rozliczanie materiałów,
uczestniczenie w naradach produkcyjnych i składanie okresowych sprawozdań z działalności produkcyjnej oraz
wyników ekonomicznych budowy oraz zabezpieczenie dokumentów i akt służbowych oraz wszelkiej korespondencji.
Organizacją pracy poszczególnych brygad zajmował się rano. Natomiast bieżący nadzór pracy na budowie polegał
na kontroli pracy 3 majstrów, którzy utrzymywali ze skarżącym stały kontakt w celu rozwiązywania występujących
problemów technicznych. Pracę świadczył w baraku na terenie budowy gdzie znajdowała się cała prowadzona przez
ubezpieczonego dokumentacja. Pozostawał również w stałym kontakcie z inspektorem nadzoru.
Z dniem 1 czerwca 1980 roku powierzone zostało ubezpieczonemu stanowisko kierownika zespołu budów nr(...)
Odlewni (...) w L.. W związku ze zmianą stanowiska skarżący nadzorował oprócz budowy hali w Odlewni
również inne obiekty współtowarzyszące, takie jak oczyszczalnia ścieków, usługowiec, fundamenty pod spust
surówki. Był bezpośrednim przełożonym dwóch kierowników obiektu, z których jeden zajmował się nadzorowaniem
prac na hali, a drugi nadzorował pracę w obiektach towarzyszących. Kierownicy obiektu byli bezpośrednimi
przełożonymi majstrów, których było od 4 do 5. Wśród zatrudnionych na budowach pracowników pracowali również
żołnierze oraz więźniowie. Pracowali jako niewykwalifikowani pracownicy w wykopach, przy pracach ziemnych,
dowożeniu brygadom murarskim zaprawy, mieszaniu tej zaprawy, rozładunku transportu. Zasadniczym obowiązkiem
ubezpieczonego w ramach sprawowanego nadzoru było skoordynowanie pracy zespołu pracowników w ramach
prowadzonej budowy. Czynności administracyjne związane miedzy innymi z prowadzeniem dzienników wszystkich
budowanych obiektów wykonywał w baraku na budowie. Natomiast uczestnictwo w naradach koordynacyjnych
w budynku biurowym, tzw. dużych naradach miało miejsce raz w ciągu tygodnia. Nadto skarżący na bieżąco
był wyzywany do kierownika wielkiej budowy. Kontaktował się również z podwykonawcami i uzgadniał szczegóły
realizacji usługi zgodnie z wytycznymi z narad. Na wskazanym stanowisku skarżący pracował do końca budowy.
Z dniem 1 września 1984 roku powierzone zostały ubezpieczonemu obowiązki kierownika budowy nr (...)tj. budynku
Urzędu Wojewódzkiego w L.. W ramach struktury podległości służbowej skarżący był bezpośrednim przełożonym
2 majstrów. Nie było natomiast stanowiska kierownika obiektu. Do obowiązków ubezpieczonego na zajmowanym
stanowisku na etapie realizacji budowy należało terminowe składanie zapotrzebowania na środki produkcji i
siły roboczej oraz bieżąca kontrola i uaktualnianie potrzeb w tym zakresie, codzienna systematyczna organizacja
pracy brygad roboczych, zaopatrywanie w niezbędne narzędzia, urządzenia i odzież ochronną, dopilnowanie
bezawaryjnej pracy sprzętu i maszyn budowalnych, dostarczanie materiałów budowalnych i prefabrykatów,
zapewnienie niezbędnych warunków bhp oraz dopilnowanie ich przestrzegania przez wszystkich członków załogi,
codzienna systematyczna kontrola wykonywania zadań roboczych przez wszystkie brygady, organizacja gospodarki
materiałowej i magazynowej oraz zabezpieczenie dowodów materiałowych i ewidencji obrotu materiałowego,
nadzór nad pracą przydzielonego transportu i zabezpieczenie dokumentacji transportowej, organizacja odbioru
materiałów, fakturowanie wykonanych robót, systematyczna kontrola jakościowa i zgodnego z dokumentacją
techniczną wykonania robót przez wszystkich członków załogi, stała kontrola jakości otrzymanych materiałów
i składanie ewentualnych reklamacji, systematyczne prowadzenie dziennika budowy, księgi obmiaru oraz księgi
kontroli, systematyczne rozliczanie materiałów, uczestniczenie w naradach produkcyjnych i składanie okresowych
sprawozdań z działalności produkcyjnej oraz wyników ekonomicznych budowy oraz zabezpieczenie dokumentów i akt
służbowych oraz wszelkiej korespondencji.
Natomiast do obowiązków ubezpieczonego z zakresu kontroli należała systematyczna kontrola jakościowa i zgodnego
z dokumentacją techniczną wykonywania robót przez wszystkich członków załogi, stała kontrola jakości otrzymanych
materiałów i składanie ewentualnych reklamacji, nadzór nad pracą majstrów, nadzór i kontrola przestrzegania
przepisów bhp oraz przeciwpożarowych, kontrola wykonywania obowiązków i dyscypliny pracy, kontrola dzienników
budów i książek obmiaru pod względem prawidłowości prowadzenia i zgodności zapisów z wykonawstwem,
kontrola dokumentów obrotu materiałowego w szczególności dowodów przyjęcia materiałów Pz, Mm i Rw oraz
protokołów zniszczeń, kontrola zleceń roboczych pod względem formalnym, rachunkowym i merytorycznym
zgodności wykazanych robót z obmiarem jakości tych robót, kontrola rachunków wozaków, przewozu transportu
samochodowego oraz dokumentacji i pracy sprzętu, kontrola zabezpieczania dokumentacji, planów i korespondencji
budowy, kontrola prawidłowego i terminowego wystawiania faktur.
Kontrola jakościowa i zgodnego z dokumentacją techniczną wykonywanie robót przez wszystkich członków załogi
dotyczyła robót wykończeniowych w budynku. Brygady robocze zajmowały się murowaniem ścian działowych,
malowaniem ścian wewnętrznych, ustawianiem szaf wnękowych, układaniem parkietu, montowaniem elementów
na elewacji zewnętrznej, budową awaryjnej klatki schodowej na zewnątrz budynku i sali konferencyjnej, w ramach
której wykonywano prace żelbetowe, spawalnicze, montażowe elewacji w postaci płyt betonowych na wysokości oraz
dekarskie.
Równolegle we wskazanym wyżej zakresie ubezpieczony nadzorował również rozbudowę budynku Polskiego Radia i
Telewizji w L., budynek (...) oraz (...) Nadto w okresie od dnia 17 września 1985 roku do dnia 31 grudnia 1985 roku
ubezpieczony dodatkowo wykonywał obowiązki z wiązane z prowadzeniem budowy nr(...), tj. budynku mieszkalnego
na osiedli (...)w L., a z dniem 1 marca 1986 roku powierzono skarżącemu dodatkowo obowiązek prowadzenia budowy
nr(...), tj. Spółdzielni (...). Wiązało się to z koniecznością przemieszczania się miedzy budowami prywatnym autem.
Polegało to na tym, że skarżący jeździł na poszczególne budowy z kierownikiem obiektu i ustalał techniczne problemy.
W okresie od dnia 19 września 1988 roku do dnia 16 sierpnia 1989 roku skarżący wykorzystywał urlop bezpłatny
udzielony na podstawie art. 174 k.p.
Po zakończeniu urlopu bezpłatnego z dniem 17 sierpnia 1989 roku ubezpieczony powrócił do pracy na uprzednio
przed urlopem zajmowane stanowisko kierownika budowy nr(...)tj. budynku Urzędu Wojewódzkiego w L.. Do
obowiązków ubezpieczonego w zakresie likwidacji budowy należało przygotowanie wszelkiej dokumentacji niezbędnej
do ostatecznego odbioru, dopilnowanie usunięcia wszystkich wad i braków stwierdzonych w czasie odbioru,
przygotowanie szczegółowego obliczenia wykonania robót w oparciu o książkę obmiaru robót, zlikwidowanie placu
budowy oraz pełne rozliczenie materiałowe budowy.
Następnie z dniem 17 sierpnia 1992 roku ubezpieczonemu zostało powierzone stanowisko kierownika zespołu budów
w Dziale (...), na którym wykonywał obowiązki służbowe do ustania zatrudnienia.
Stosunek pracy ubezpieczonego ustał w wyniku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron z dniem 30
października 1992 roku.
(świadectwo pracy – k. 9 a.r.; pisma – akta osobowe – k. 20 a.s.; zeznania A. G. – k. 27 – 28v., 45 a.s.; zeznania świadka
W. G. – k. 42v. – 43v. a.s.; zeznania świadka T. S. – k. 43v. – 44 a.s.; zeznania świadka P. S. – k. 44 – 44v. a.s.)
Przystępując do oceny dowodów osobowych należy stwierdzić, że przesłuchani w sprawie świadkowie to osoby obce
dla ubezpieczonego.
Świadek T. S. pozostawał w zatrudnieniu w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w L. w okresie od 1974 roku
do 2005 roku, jako majster, kierownik obiektu w okresie od 1992 roku do 1994 roku, a następnie do zakończenia
zatrudnienia, jako kierownik budowy. W okresie od 1985 roku do 1992 roku świadek pracował z ubezpieczonym
przy budowie Urzędu Wojewódzkiego w L. i jako majster brygad ciesielskich, murarskich, dekarskich, zbrojarskich,
montażystów prefabrykatów, stolarki i ślusarki aluminiowej, był podwładnym skarżącego. Okoliczności te w ocenie
Sądu pozwalają na przyjęcie wniosku, że wskazany świadek posiada niezbędne wiadomości dotyczące okoliczności
zatrudnienia ubezpieczonego w okresie w jakim pokrywają się okresy zatrudnienia świadka i skarżącego, kiedy to
ubezpieczony był zatrudniony jako kierownik budowy w ramach budowy Urzędu Wojewódzkiego w L.. Świadek
szczegółowo opisał zakres obowiązków skarżącego oraz warunki w jakich były one wykonywane. Jego zeznania są
logiczne oraz korelują z zeznaniami ubezpieczonego, wobec czego Sąd uznał je za wiarygodne. Również organ rentowy
nie podniósł okoliczności które mogłyby godzić w wiarygodność jego zeznań. Z tym jednakże zastrzeżeniem, iż na wiarę
nie zasługiwały zeznania świadka w zakresie w jakim twierdził, że ubezpieczony nie prowadził żadnej dokumentacji,
czy zdaniem świadka zajmował się technik albo inżynier budowy oraz że sprawy związane z zaopatrzeniem były
przeprowadzane w dyrekcji a aktywność ubezpieczonego w tym zakresie ograniczała się do składania podpisów. W tym
bowiem zakresie zeznania pozostają w sprzeczności z zeznaniami samego ubezpieczonego oraz treścią dokumentów
znajdujących się w aktach osobowych skarżącego w postaci zakresów czynności.
Świadek P. S. pozostawał w zatrudnieniu w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w L. w okresie od dnia 31
października 1977 roku do sierpnia 1988 roku, w charakterze stażysty, majstra, starszego majstra, kierownika obiektu,
kierownika zespołu obiektów oraz kierownika budowy. Pracował z ubezpieczonym na budowie Odlewni (...) w L. i jako
majster i starszy majster był podwładnym skarżącego. Również świadek W. G. pracował z ubezpieczonym w ramach
budowy Odlewni (...) w okresie od lipca 1981 roku do kwietnia 1982 roku jako zastępca kierownika obiektu. Skarżący
był przełożonym świadka. Okoliczności te w ocenie Sądu pozwalają na przyjęcie wniosku, że wskazani świadkowie
posiadają niezbędne wiadomości dotyczące okoliczności zatrudnienia ubezpieczonego w okresie od dnia 1 lutego 1978
roku do dnia 31 sierpnia 1984 roku, kiedy to ubezpieczony był zatrudniony jako kierownik obiektu oraz kierownik
zespołu budów w ramach budowy Odlewni (...) w L.. Szczegółowo opisali zakres obowiązków skarżącego oraz warunki
w jakich były one wykonywane. Zeznania świadków są logiczne, wzajemnie się uzupełniają oraz korelują z zeznaniami
ubezpieczonego, wobec czego Sąd uznał je za wiarygodne. Również organ rentowy nie podniósł okoliczności które
mogłyby godzić w wiarygodność ich zeznań.
Powyższa ocena dotyczy również zeznań ubezpieczonego, skoro były one zgodne z wiarygodnymi zeznaniami
świadków. Skarżący szczegółowo opisał wykonywane przez siebie czynności. Zdaniem Sądu brak jest jakichkolwiek
podstaw do kwestionowania jego zeznań, wobec czego Sąd uznał je za wiarygodne.
Stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił również w oparciu o powołane dowody z dokumentów. Ich autentyczność w
toku procesu nie była kwestionowana przez strony. Ich forma oraz treść nie wzbudziła ponadto wątpliwości co
do ich autentyczności z urzędu, wobec czego zostały one uznane za wiarygodne w całości i jako takie stanowiły
pełnowartościowe źródło informacji o okolicznościach faktycznych w sprawie.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Odwołanie A. G. nie jest zasadne i jako takie nie zasługuje na uwzględnienie.
Do okoliczności spornej w rozpoznawanej sprawie, biorąc pod uwagę treść zaskarżonej decyzji oraz treść odwołania,
należy możliwość zakwalifikowania okresu zatrudnienia ubezpieczonego w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...)
w L. od dnia 1 września 1973 roku do dnia 30 października 1992 roku, w wymiarze 19 lat i 2 miesięcy, jako pracy w
szczególnych warunkach, celem ustalenia, w związku z nieuznaniem przez organ rentowy żadnego okresu zatrudnienia
ubezpieczonego jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, czy legitymuje się on 15 – letnim okresem tak
kwalifikowanej pracy.
Zgodnie z art. 24 ust. 1 b pkt 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia
1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego dla mężczyzn urodzonych od dnia
1 lipca 1951 roku do dnia 30 września 1951 roku co najmniej 66 lat i 3 miesiące. Ubezpieczony nie ukończył wyżej
wymienionego wieku, zatem nie spełnia warunków niezbędnych do ustalenia mu prawa do emerytury w oparciu o
powołany przepis.
Natomiast w myśl przepisu art. 46 w związku z przepisem art. 32 powołanej ustawy ubezpieczonym urodzonym po
dniu 31 grudnia 1948 roku, a przed dniem 1 stycznia 1969 roku będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych
warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż wskazany, jeżeli nie przystąpili
do otwartego funduszu emerytalnego i warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnią do
dnia 31 grudnia 2008 roku. Przy czym wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie,
których wymienionym osobom przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.
Według § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) pracownik,
który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli
osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej
15 lat pracy w szczególnych warunkach. A. G. do dnia 31 grudnia 2008 roku nie osiągnął wymaganego przez cytowany
przepis wieku emerytalnego 60 lat.
Jednakże zgodnie z przepisem art. 184 ust. 1 i 2 powołanej ustawy, mężczyznom urodzonym po dniu 31 grudnia
1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia
w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym
w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat oraz okres składkowy i
nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat. Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego
funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym
funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.
Przepis art. 32 ust. 2 cytowanej ustawy stanowi, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu
uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub
otoczenia. Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których
osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych
(art. 32 ust. 4 ustawy).
Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego
pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, póz. 43 ze zm.)
okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których
praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu
pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.
Według przepisu § 3 cytowanego rozporządzenia okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej
„wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie
z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.
Natomiast przepis § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach,
wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:
1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,
2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.
Jednocześnie przepis § 1 ust. 2 rozporządzenia stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych
oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych
i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach,
wymienione w wykazach A i B.
Sumując powyższe, aby nabyć prawo do emerytury A. G. musiał spełnić łącznie następujące przesłanki:
1) osiągnąć obniżony do 60 lat wiek emerytalny;
2) nie przystąpić do otwartego funduszu emerytalnego;
3) na dzień i stycznia 1999 roku udowodnić:
a) co najmniej 15 - letni okres wykonywania prac w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze oraz
b) staż pracy w wymiarze co najmniej 25 lat.
Bezspornym jest, że ubezpieczony w dniu wydania zaskarżonej decyzji ukończył wymagane 60 lat, na dzień 1 stycznia
1999 roku legitymuje się 25 - letnim stażem pracy oraz że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.
Przechodząc do oceny, czy ubezpieczony spełnia również warunek legitymowania się co najmniej 15 – letnim stażem
pracy w warunkach szczególnych należy podkreślić, że skarżący występując do organu rentowego o przyznanie
świadczenia emerytalnego nie przedłożył na okoliczność wykonywania prac w szczególnych warunkach dokumentu
wymaganego przez prawo, tj. świadectwa pracy w szczególnych warunkach, co organ rentowy podnosił zarówno w
uzasadnieniu zaskarżonej decyzji jak i odpowiedzi na odwołanie. W ocenie Sądu Okręgowego wskazana okoliczność
nie dyskwalifikuje możliwości ubezpieczonego ubiegania się o świadczenie emerytalne. Należy mieć bowiem na
uwadze, że nie wystawienie świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie jest wystarczającą
podstawą do przyjęcia, że pracownik nie wykonywał pracy w takich warunkach. Obowiązek sporządzenia
dokumentacji w tym zakresie obciąża pracodawcę, w związku z czym wyciąganie wobec pracownika jakichkolwiek
negatywnych konsekwencji w sytuacji jej niesporządzenia, byłoby dla niego nazbyt krzywdzące. Należy mieć na
uwadze fakt, że w postępowaniu sądowym nie znajdują zastosowania ograniczenia w zakresie dopuszczalnych źródeł
dowodowych, ustanowione na potrzeby postępowania przed ZUS, a wynikających z rozporządzenia Ministra Pracy i
Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe (Dz.
U. z 2011 roku, Nr 237, poz. 1412). Zasadniczym bowiem celem postępowania sądowego jest rozstrzygnięcie sprawy
po dostatecznym, wszechstronnym wyjaśnieniu jej okoliczności spornych. Ułatwia to art. 473 k.p.c., który wprost
stanowi, iż w postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się
przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i przesłuchania stron.
Powyższe oznacza, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich
dopuszczenie za celowe (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., sygn. III UZP 6/84; wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 21 września 1984 r., sygn. III UZP 48/84wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 r., sygn.
II UKN 186/97; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 29 stycznia 2013 r., sygn. III AUa 808/12). Z
przedstawionym poglądem i wynikającymi z niego wnioskami Sąd Okręgowy w pełni się zgadza.
Odnośnie okresu zatrudnienia ubezpieczonego należy wskazać, że spór sprowadza się do oceny, czy praca wykonywana
przez ubezpieczonego na rzecz (...) Przedsiębiorstwa Budownictwa (...) w L. była pracą odpowiadającą wymaganiom
dozoru inżynieryjno – technicznego określonego pod poz. 24 w dziale XIV wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów.
Sposób kwalifikowania określonych czynności pracowniczych, jako "prac różnych" wymienionych pod pozycją 24
w dziale XIV wykazu A był wielokrotnie analizowany w orzecznictwie sądowym. W dotychczasowej judykaturze
podkreśla się jednolicie, że objęcie nadzorem lub kontrolą, o których mowa w punkcie 24 działu XIV wykazu A,
także innych prac niż wymienione w tym wykazie, nie wyłącza zakwalifikowania samego nadzoru lub kontroli jako
pracy w szczególnych warunkach, jeżeli te inne (podlegające dozorowi lub kontroli) prace nie są na danym oddziale
lub wydziale podstawowe. Natomiast w sytuacji, gdy dozór inżynieryjno - techniczny jest pracą w szczególnych
warunkach i praca polegająca na dozorze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ma potrzeby
ustalania, ile czasu ubezpieczony poświęcał na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile na inne czynności,
które również były związane z tym dozorem. Osoba wykonująca dozór inżynieryjno - techniczny nad pracami
wykonywanymi w warunkach zagrażających bezpieczeństwu nie musi bowiem stale przebywać na stanowiskach,
gdzie jest wykonywana praca, a w zakresie jej obowiązków musi być przewidziane sporządzanie dokumentacji,
planów organizacyjnych i innych czynności (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2007 roku, I UK 111/07
i z dnia 30 stycznia 2008 roku, I UK 195/07). W utrwalonym orzecznictwie zwraca się jednocześnie uwagę, że
zachodzi potrzeba odróżnienia czynności administracyjno - biurowych ściśle związanych ze sprawowanym dozorem
inżynieryjno - technicznym, od czynności, które nie pozostają w żadnym związku z tym dozorem i stanowią dodatkowe
obowiązki. Czym innym jest bowiem wykonywanie czynności administracyjno-biurowych immanentnie związanych
ze sprawowaniem dozoru inżynieryjno - technicznego, a czym innym wykonywanie w ramach zakresu obowiązków
służbowych również innych czynności, niemających związku z wykonywaniem bezpośredniego dozoru nad procesem
produkcji. Wówczas, gdy wykonywanie takich "pozostałych" czynności w ramach zakresu obowiązków na danym
stanowisku pracy uniemożliwia sprawowanie dozoru stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie jest możliwe
zaliczenie takiego okresu zatrudnienia do pracy w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5
października 2011 r., II UK 48/11 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 20 marca 2013 r., III AUa 1093/12).
Przy kwalifikowaniu pracy zgodnie z punktem 24 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady
Ministrów istotne jest bowiem, czy istnieje relacja funkcjonalna między obowiązkami pracownika a koniecznością
sprawowania bieżącego dozoru nad pracownikami (wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 13 czerwca 2013 r., III AUa
1254/12).
Powyższe oznacza, że "dozór inżynieryjno - techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe
wykonywane są prace wymienione w wykazie" - aby mógł być uznany za pracę w szczególnych warunkach w
rozumieniu art. 32 ustawy emerytalnej musi odpowiadać łącznie następującym warunkom:
- musi być dozorem inżynieryjno-technicznym, czyli dozorem specjalistycznym, a nie dozorem "jakimkolwiek" (nie
może być "zwykłym" dozorem wykonywanym w ramach pracowniczego podporządkowania kierownictwu
pracodawcy);
- musi być sprawowany "na oddziałach i wydziałach", czyli powinien być wykonywany bezpośrednio w określonym,
skonkretyzowanym środowisku pracy, w którym istnieje narażenie na czynniki o znacznej szkodliwości dla zdrowia
lub powodujące znaczny stopień uciążliwości pracy albo wymagające wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu
na bezpieczeństwo własne lub otoczenia;
- powinien dotyczyć prac zgodnych z wykazami prac w szczególnych warunkach (zawartymi w załącznikach do
rozporządzenia Rady Ministrów) i wykonywanych bezpośrednio przez osoby, nad którymi sprawowany jest nadzór;
- musi być wykonywany stale przez osobę nadzorującą, czyli nie może mieć charakteru okazjonalnego (peryferyjnego);
- powinien być sprawowany w pełnym wymiarze czasu, jaki obowiązuje osobę nadzorującą na zajmowanym przez nią
stanowisku.
Przenosząc powyższe wskazania na grunt rozpoznawanej sprawy Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że za pracę
im odpowiadającą można uznać okres zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 1 stycznia 1974 roku do dnia 31 stycznia
1978 roku w wymiarze 4 lat i 1 miesiąca. Jak bowiem ustalono we wskazanym okresie ubezpieczony jako inżynier
budowy nr (...) w L. Fabryki (...) w L. oraz majster budowy nr (...) Fabryki (...) w L. i budowy nr (...) Odlewni
(...) w L. nadzorował pracę wodnokanalizacyjne w głębokich wykopach, maszynistów ciężkich maszyn budowlanych,
zbrojarskie i betoniarskie, przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości oraz dekarskie, wymienione w wykazie
A, Dziale V „W budownictwie i przemyśle materiałów budowalnych”, poz. 1, 3, 4, 5 i 9 rozporządzenia Rady Ministrów.
Natomiast w odniesieniu do okresu zatrudnienia poczynając od dnia 1 lutego 1978 roku do dnia 30 października
1992 roku, tj. okresu w czasie którego ubezpieczony był zatrudniony na stanowiskach kierownika obiektu nr (...)
Odlewni (...) w L., kierownika zespołu budów nr (...) Odlewni (...) w L., kierownika budowy nr(...), tj. budynku
Urzędu Wojewódzkiego w L. oraz kierownika zespołu budów w Dziale (...), powyższa ocena zdaniem Sądu nie
jest w ustalonym stanie faktycznym możliwa. Abstrahując od szczegółowego zakresu obowiązków na zajmowanych
stanowiskach należy wskazać, że zasadniczego znaczenia dla oceny prawnej wskazanego okresu zatrudnienia nabiera
okoliczność nadzoru przez skarżącego pracy majstrów oraz kierowników obiektów i kierowników budów, a nie zaś
pracowników bezpośrednio wykonujących prace określone w wykazie. Ustalona struktura organizacyjna podległości
poszczególnych stanowiskach w sposób jednoznaczny wskazuje, że ubezpieczony nie mógł sprawować nadzoru w
takim samym stopniu jak majster, co w realiach rozpoznawanej sprawy kwalifikowało pracę jako wykonywaną w
szczególnych warunkach.
Praca wnioskodawcy polegała na realizacji dużych inwestycji, o rozległym, ogromnym powierzchniowo terenie,
niejednokrotnie położonych również w pewnej odległości od siebie. Dozór wnioskodawcy nie mógł się tym samym
sprowadzać do bieżącego dozoru stanowisk pracy wykonywanych w warunkach szczególnych w pełnym wymiarze
czasu pracy, gdyż wiązał się z pokonywaniem olbrzymich odległości, często samochodem. Skarżący w ramach realizacji
budowy wykonywał szereg czynności związanych z jej organizacją, uzgodnieniami, kontaktami z przełożonymi. Należy
jeszcze raz podkreślić, iż stały dozór inżynieryjno-techniczny w pełnym wymiarze czasu pracy na oddziałach, w których
jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie prowadzili majstrowie i kierownicy obiektu.
W pewnym okresie np. przy realizacji prac związanych z budową Urzędu Wojewódzkiego dozór nie wiązał
się z wykonywaniem prac wymienionych jako stanowiska pracy w warunkach szczególnych gdyż dotyczył prac
wykończeniowych, malarskich, układaniem podłóg.
W tym miejscu należy wskazać, że samo subiektywne przekonanie ubezpieczonego, że jego praca z uwagi na uciążliwe
warunki, w jakich była świadczona, może stanowić podstawę do przyznania mu uprawnień do emerytury w niższym od
powszechnego wieku, nie znajduje uzasadnienia faktycznego i prawnego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia
29 kwietnia 2014 roku, sygn. III AUa 1093/13). O uprawnieniu do emerytury na podstawie § 2 rozporządzenia Rady
Ministrów decyduje bowiem łączne spełnienie przez pracownika wszystkich warunków określonych w tym przepisie,
a nie jego przekonanie, że charakter lub warunki pracy wystarczają do uznania jej za wykonywaną w szczególnych
warunkach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, sygn. II UKN 598/00). Z tych względów ocena
charakteru pracy skarżącego, prezentowana przez niego, pozostaje więc w sferze jego dowolnej, ale nieuzasadnionej
oceny, zamiast w sferze faktów. Należy podkreślić, że prawo do obniżenia wieku emerytalnego ma charakter wyjątku,
wobec czego jego zakresu nie można rozszerzać w drodze wykładni przepisów prawa, która musi być ścisła, co m.in. nie
pozwala na pominięcie pełnego wymiaru jej wykonywania jako przesłanki przyznana wnioskowanego prawa (wyrok
Sąd Najwyższego z dnia 6 marca 2007 roku, sygn. I UK 287/06).
Podsumowując, wskazać trzeba, że o uprawnieniu do wcześniejszej emerytury decyduje łączne ścisłe spełnienie
wszystkich warunków określonych w art. 184 w związku z art. 32 ustawy emerytalnej, a nie przekonanie pracownika,
że praca była wykonywana w szczególnym charakterze lub warunkach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia
2010 roku, sygn. akt II UK 140/10; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2009 roku, sygn. akt I UK 218/09).
Jak wynika z poczynionych ustaleń A. G. pomimo, że legitymuje się ogólnym stażem pracy wynoszącym ponad
25 lat, ukończył 60 lat życia i nie jest członek otwartego funduszu emerytalnego, to jednak nie spełnia warunku
legitymowania się co najmniej 15 – letnim stażem pracy w warunkach szczególnych, w ustalonym stanie faktycznym
sprawy wynoszącym 4 lata i 1 miesiąc. Tym samym ubezpieczony nie spełnia łącznie wszystkich przesłanek do
ustalenia mu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach na podstawie art. 184 ustawy
emerytalnej. W sytuacji ustalenia, że A. G. nie legitymuje spełnieniem wszystkich przesłanek przewidzianych przez
powołane przepisy, nieuprawnionym byłoby przyznanie mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.
Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy oddalił odwołanie i na mocy wyżej wskazanych przepisów oraz art. 47714
§ 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.