Rolnictwo

Krótki zarys wiadomości o Szwecji
Wydany przez Instytut Szwedzki
GrudzieÒ 1998
Klasyfikacja: KZ 22 b Qd (Polish)
Rolnictwo w Szwecji
Szwecja jest jednym z najwiÍkszych krajÛw Europy. Blisko po≥owÍ jej powierzchni zajmujπ lasy, przesz≥o jednπ trzeciπ gÛry, jeziora i moczary, a mniej niø jednπ dziesiπtπ
czyli nieco poniøej 3 mln. ha-pola uprawne.
Szwecja, uwzglÍdniajπc jej po≥oøenie geograficzne, ma dosyÊ korzystny klimat,
warunki do uprawy ziemi rÛøniπ siÍ jednak znacznie na pÛ≥nocy i na po≥udniu kraju.
Okres wegetacji na po≥udniu trwa 240 dni, podczas gdy na dalekiej pÛ≥nocy poniøej 120
dni. Klimat úrodkowej i po≥udniowej Szwecji jest umiarkowany. årednia roczna opadÛw
wynosi 600 mm.
Szwecja jako cz≥onek Unii Europejskiej (UE) od 1 stycznia 1995 r. partycypuje w
unijnej WspÛlnej Polityce Rolnej (CAP). Zobowiπzania w ramach CAP opierajπ siÍ na
trzech zasadach: jednoúci rynku, preferowaniu paÒstw WspÛlnoty i finansowej
solidarnoúci. W lipcu 1997 r. Komisja Europejska przedstawi≥a propozycje reform CAP,
o ktÛrych wprowadzeniu zdecydowa≥a koniecznoúÊ podjÍcia negocjacji w ramach
åwiatowego Stowarzyszenia Handlu (WTO), rych≥e powiÍkszenie siÍ Unii o paÒstwa
úrodkowej i wschodniej Europy i napiÍta sytuacja budøetowa.
Struktura
W rolnictwie, leúnictwie, ≥owiectwie i rybo≥Ûwstwie znajduje zatrudnienie mniejsza czÍúÊ szwedzkiej populacji. WiÍkszoúÊ farm to przedsiÍwziÍcia
rodzinne, w ktÛrych pracujπ przede wszystkim
cz≥onkowie rodziny. SezonowoúÊ zajÍÊ w sektorze
gospodarki rolnej sprawia, øe posiadajπ oni rÛwnieø inne ürÛd≥a dochodÛw, zapewniajπce im stabilnoúÊ ekonomicznπ i sta≥e zatrudnienie. To dosyÊ
powszechna cecha szwedzkiego rolnictwa. Na
terenach gÍsto zalesionych farmerzy z oko≥o 73%
gospodarstw ≥πczπ pracÍ na roli z pracπ w leúnictwie. (zob. KrÛtki zarys wiadomoúci o Szwecji,
KZ 25, Leúnictwo i przemys≥ leúny).
Wskutek zmian strukturalnych w rolnictwie w
ostatnich czterdziestu latach zmala≥a liczba gospodarstw na korzyúÊ ich wielkoúci. Farmerzy zainwestowali duøe sumy w specjalistyczny sprzÍt i
wyposaøenie, decydujπc siÍ na okreúlony profil
produkcji, taki jak na przyk≥ad uprawa zbÛø,
hodowla trzody chlewnej czy produkcja mleka.
Mniejsze farmy znajdujπ siÍ przede wszystkim na
pÛ≥nocy kraju oraz na obszarach gÍsto zalesionych, duøe≠na nizinnych terenach po≥udniowych.
W r. 1996 ≥πczne dochody sektora rolniczego, z
uwzglÍdnieniem wyp≥at bezpoúrednich, wynios≥y
úrednio 31 bln. SEK, co stanowi rÛwnowartoúÊ 2%
PNB. Z wyjπtkiem kilku produktÛw Szwecja jest
samowystarczalna. W wypadku niektÛrych p≥odÛw, zw≥aszcza zboøa, istnieje nadprodukcja i w
ostatnich latach podjÍto wysi≥ki zmierzajπce do
likwidacji nadwyøek.
Rolnicy szwedzcy w odrÛønieniu od swoich
kolegÛw z innych krajÛw europejskich uczestniczπ
w przetwarzaniu i marketingu p≥odÛw rolnych za
poúrednictwem zrzeszeÒ spÛ≥dzielczych,
wspÛlnych przedsiÍbiorstw przetwÛrczych, ktÛre
obs≥ugujπ niemal ca≥y rynek. Na przyk≥ad Grupa
Scan dokonuje uboju ok. 80% zwierzπt rzeünych.
W wyrobach mleczarskich spÛ≥dzielnie
zdominowa≥y rynek niemal w ca≥oúci, sπ rÛwnieø
g≥Ûwnym przetwÛrcπ zboøa.
Uøytkowanie ziem uprawnych 1996
Liczba gospodarstw rolnych w
Szwecji w latach 1951-1996
300000
200000
100000
0
1951 282187
1961 232920
1971 150014
1981 115136
ürÛd≥o:
1991
93554
Statistics Sweden
1996
90488
Od r. 1996 zosta≥y uwzglÍdnione gospodarstwa
wykorzystujπce poniøej 0.3 ha uøytkÛw rolnych.
zboza
zboza pasowe
trawy i pasze zielone
kartofle i buruki cukrowe
roúliny oleiste
roúliny strπczkowe
ugory, zieminie uprawne
13%
30%
36%
3%
3%
3%
12%
ürÛd≥o:
Statistics Sweden
Ogrodnictwo
Liczba gospodarstw rolnych wg
wielkoúci 1996
30000
20000
10000
0
5.1–10.0 ha
10.1–20.0 ha
20.1–30.0 ha
G≥Ûwne uprawy
30.1–50.0 ha
50.1–100.0 ha
100.1 ha –
Warzywnictwo, sadownictwo, uprawa i hodowla
roúlin ozdobnych oraz szkÛ≥ki drzewek sπ powszechne przewaønie w po≥udniowych czÍúciach kraju,
choÊ od lat 80. notuje siÍ wzrost tej ga≥Ízi gospodarki rolnej takøe w czÍúciach pÛ≥nocnych. W
r. 1996 by≥o w kraju 4100 gospodarstw ogrodniczych.
Ogrodnictwo nieszklarniowe, uprawiane przez
oko≥o 78% gospodarstw, zajmuje powierzchniÍ
blisko 14 700 ha, z czego blisko po≥owa znajduje
siÍ w Skanii, na po≥udniu Szwecji.
Ogrodnictwo szklarniowe zajmuje powierzchniÍ
3.5 mln. m2. Na jedno gospodarstwo przypada
úrednio oko≥o 2 500 m2.
Produkcja zwierzÍca
2.1–5.0 ha
Produkcja
Zboøa i roúliny przeznaczone na zielonkÍ stanowiπ
wiÍkszoúÊ roúlin uprawnych w Szwecji. Uprawy
zboøowe, przede wszystkim jÍczmieÒ, pszenica i
owies zajmujπ oko≥o 43% ca≥kowitej powierzchni
upraw. WysokoúÊ plonÛw rÛøni siÍ w zaleønoúci
od lokalizacji i wynosi úrednio 5500 kg/ha jÍczmienia na rÛwninnych obszarach po≥udniowych, a
2000 kg/ha na pÛ≥nocy.
Odmienne warunki klimatyczne w rÛønych
czÍúciach kraju majπ wp≥yw na dobÛr odmian
roúlin uprawnych. Roúliny paszowe uprawia siÍ
przede wszystkim na pÛ≥nocy. Uprawy zboøowe
dominujπ na rÛwninnych po≥aciach úrodkowej i
po≥udniowej Szwecji. Podobnie jak uprawa rzepaku. Ziemniaki rosnπ wszÍdzie, ale zbiory z 1 ha
znacznie siÍ rÛøniπ na pÛ≥nocy i na po≥udniu.
Buraki cukrowe uprawia siÍ g≥Ûwnie na po≥udniu.
ürÛd≥o:
Statistics Sweden
W Szwecji hoduje siÍ oko≥o 1.8 mln. sztuk byd≥a,
w tym blisko 470 000 krÛw mlecznych, ktÛre dajπ
rocznie przesz≥o 3 mln. ton mleka. Restrukturyzacja produkcji mleka w ostatnich dziesiÍciu latach
przynios≥a redukcjÍ mlecznych stad o po≥owÍ i redukcjÍ pog≥owia mlecznych krÛw o 25%. W tym
samym czasie úrednia mlecznoúÊ jednej krowy
wzros≥a do 8 tys. kg mleka rocznie.
Wraz ze spadkiem ≥πcznej produkcji mleka
Krótki zarys wiadomości o Szwecji
wzros≥a hodowla byd≥a rzeünego. Do produkcji
miÍsa uøywa siÍ úrednio 164 tys. rzeünych krÛw,
ale krowy i cielÍta z sektora mlecznego nadal stanowiπ wiÍkszπ czÍúÊ produkcji szwedzkiej wo≥owiny i cielÍciny.
W Szwecji jest oko≥o 10 tys. hodowcÛw trzody
chlewnej, z czego dwie trzecie posiada obsadÍ
wadzanym na towary spoza krajÛw cz≥onkowskich
- co wp≥ywa na ich niøsze ceny. WiÍkszoúÊ produktÛw importowanych spoza krajÛw Unii stanowi
przedmiot kontyngentu. Konsumenci powinni
przede wszystkim nabywaÊ dobra produkowane w
UE.
3. Solidarnoúci finansowej
PaÒstwa cz≥onkowskie finansujπ CAP w ramach
wspÛlnego budøetu UE. Na blisko po≥owÍ budøetu
sk≥ada siÍ Europejski Fundusz Gwarancyjny i
Produkty odzwierzÍce w t. (1996)
Uøytkowanie ziemi pod ogrodnictwo
nieszklarniowe
Konsumpcja produktÛw rolno-spoøywczych
itp. w % (≥πcznie 183 bln. SEK; 1996)
wo≥owina
133700
cielÍcina
5200
konina
1900
3800
baranina i jagniÍcina
320600
wieprzowina
ürÛd≥o:
PaÒstwowy Urzπd Rolniczy
warzywa
39.9%
drzewka owocowe
16.2%
krzewy owocowe
6.6%
24.3%
truskawki
szkÛ≥ki drzew
5.8%
inne
7.2%
ürÛd≥o:
Statistics Sweden
Liczba zwierzπt przeznaczanych do
uboju w mln. sztuk (1996)
8.0
7.0
6.0
5.0
4.0
3.0
2.0
1.0
0
drÛb
úwinie
byd≥o
owce i jagniÍta
ürÛd≥o:
Statistics Sweden
liczπcπ poniøej 100 sztuk. Dostarczajπ oni mniej
niø 10% ≥πcznego pog≥owia. W tym sektorze
dominujπ gospodarstwa, w ktÛrych hoduje siÍ
powyøej 500 sztuk úwiÒ.
Wysoka jest rÛwnieø produkcja drobiu i jaj. Jej
racjonalizacja i specjalizacja przyczyni≥y siÍ do
wzrostu obsady drobiu w poszczegÛlnych gospodarstwach. Stosunkowo ograniczona jest natomiast
produkcja baraniny i jagniÍciny.
Spoøycie
W r. 1996 spoøycie produktÛw rolno-spoøywczych,
wyrobÛw alkoholowych i tytoniu wynios≥o w
Szwecji przesz≥o 183 bln. SEK, co stanowi 16%
≥πcznych wydatkÛw przypadajπcych na jednπ rodzinÍ. W tym samym roku wartoúÊ odøywcza na
1 osobÍ dziennie odpowiada≥a 2900 kcal, z czego
po≥owÍ stanowi≥y chleb, mas≥o, mleko, ser i jaja.
Import i eksport produktÛw rolnospoøywczych
W r. 1996 Szwecja importowa≥a artyku≥y øywnoúciowe za sumÍ 32 bln. SEK, co odpowiada 7%
importu ogÛlnokrajowego. Na sprowadzanπ øywnoúÊ sk≥adajπ siÍ przede wszystkim dobra nie produkowane w Szwecji, takie jak kawa, owoce, warzywa, ryø, soja, a takøe miÍso i sery. W tym samym
roku eksport artyku≥Ûw øywnoúciowych wyniÛs≥
≥πcznie 14.5 bln. SEK, czyli niespe≥na 3% eksportu
ogÛlnokrajowego. Przedmiot eksportu stanowiπ
g≥Ûwnie nadwyøki zboøa oraz mas≥o, wieprzowina
i olej rzepakowy. Szwecja prowadzi handel rolny
przede wszystkim z paÒstwami UE.
WspÛlna Polityka Rolna (CAP)
Szwecja, stajπc siÍ 1 stycznia 1995 r. cz≥onkiem
Unii Europejskiej, partycypuje we WspÛlnej Polityce Rolnej (CAP), obejmujπcej jednolite regulacje
rynku Unii, na ktÛrym miÍdzy krajami cz≥onkowskimi nie obowiπzujπ taryfy celne, towary z
krajÛw niecz≥onkowskich sπ natomiast ob≥oøone
jednakowymi op≥atami. DziÍki wolnemu rynkowi
wewnÍtrznemu nie istniejπ rÛwnieø przeszkody na
przyk≥ad w postaci procedur dotyczπcych chorÛb
zakaünych wúrÛd zwierzπt i procedur prawnych
dotyczπcych handlu produktami rolno-spoøywczymi.
Dla producentÛw szwedzkich cz≥onkostwo w UE
oznacza u≥atwienia w handlu z pozosta≥ymi
paÒstwami Unii i wiÍksze niø przedtem obostrzenia w handlu z paÒstwami nie bÍdπcymi cz≥onkami
Unii. Cz≥onkostwo sprawia, øe rolnictwo szwedzkie podlega wiÍkszej konkurencji, z drugiej jednak
strony szwedzcy przedsiÍbiorcy zyskali lepsze
warunki zbytu swoich towarÛw.
produkty mleczarskie,
jaja, t≥uszcze jadalne
14%
warzywa, kartofle, owoce
inne artyku≥y
15%
øywnoúciowe
17%
alkohol, wyroby tytoniowe
22%
chleb i zboøe
10%
miÍso i przetwory
17%
5%
ryby i skorupiaki
ürÛd≥o:
PaÒstwowy Urzπd Rolniczy
Zuøycie energii w megadøulach na 1
os./dz. (1996)
Cele i zadania CAP
CAP stawia sobie za cel:
ï wzrost wydajnoúci
ï zapewnienie godziwego poziomu øycia farmerom
ï stablizacjÍ rynkÛw
ï zapewnienie dostaw øywnoúci
ï zagwarantowanie konsumentom øywnoúci po
rozsπdnych cenach
Aby osiπgnπÊ za≥oøone cele, wspÛlna polityka
cenowa i rynkowa UE opiera siÍ na trzech
zasadach:
1. Jednoúci rynku
Jej uzyskanie jest moøliwe poprzez usuniÍcie taryf
celnych i system dotacji paÒstw cz≥onkowskich, a
takøe interwencjonizm polegajπcy na administrowaniu politykπ cenowπ.
2. Preferowania cz≥onkÛw WspÛlnoty
Dobrom wytwarzanym w krajach UE zapewnia siÍ
konkurencyjnoúÊ finansowπ -dziÍki c≥om wpro-
chleb
26%
miÍso
11%
ryby i skorupiaki
2%
mleko
7%
úmietana
2%
sery
5%
2%
jaja
12%
t≥uszcze jadalne
warzywa i owoce
8%
kartofle
5%
5%
cukier
10%
inne
napoje s≥odowe i bezalkoholowe
3%
alkohol
2%
ürÛd≥o:
PaÒstwowy Urzπd Rolniczy
Krótki zarys wiadomości o Szwecji
Ukierunkowania Rolnictwa (EAGGF).
Za eksport towarÛw do krajÛw niecz≥onkowskich przyznawane sπ dotacje, ktÛre zasadniczo
powinny stanowiÊ rÛwnowartoúÊ rÛønicy pomiÍdzy
cenami rynkowymi UE a cenami rynku úwiatowego. Producenci szwedzcy mogπ zatem otrzymywaÊ dotacje na eksport wielu produktÛw rolnych.
Dop≥aty uprawowe i hodowlane
W ramach CAP, by zrekompensowaÊ redukcjÍ cen,
UE dokonuje bezpoúrednich wyp≥at farmerom.
Jednπ z form stanowi dop≥ata uprawowa, przyznawana na uprawÍ okreúlonych roúlin, takich jak
zboøe, rzepak, roúliny strπczkowe i len. Ponadto
rekompensata przys≥uguje obszarom nie uprawianym, na przyk≥ad ugorom lub gruntom wykorzystywanym do produkcji roúlin przemys≥owych lub
energetycznych.
Drugπ formÍ dop≥at rekompensujπcych redukcjÍ
cen stosuje siÍ w wypadku hodowli bykÛw, wo≥Ûw,
ja≥Ûwek i owiec. W r. 1997 Szwecja uzsyska≥a stosowne kwoty dla 226 328 sztuk samcÛw oraz przydzia≥ paÒstwowy dla 155 tys. ja≥Ûwek i 180 tys.
owiec.
W r. 1996 szwedzcy farmerzy otrzymali dop≥aty
uprawowe w ≥πcznej wysokoúci 3.6 bln. SEK,
dop≥aty hodowlane w wysokoúci 300 mln. SEK za
samce, 196 mln. SEK za ja≥Ûwki i 27 mln. SEK za
owce.
Kontyngenty mleka
W ramach CAP, by ograniczyÊ ≥πcznπ produkcjÍ,
w kaødym kraju cz≥onkowskim UE obowiπzujπ
kontyngenty na produkcjÍ mleka. System ten ma
obowiπzywaÊ do koÒca tego stulecia. Szwecji
przyznano kontyngent w wysokoúci 3.3 mln. ton
mleka rocznie.
Znakowanie zwierzπt
Z chwilπ przystπpienia Szwecji do UE majπ zastosowanie nowe regulacje dotyczπce systemu identyfikacji byd≥a, trzody chlewnej, owiec i kÛz. By
uzyskaÊ pomoc, naleøy przed≥oøyÊ aktualne spisy
obsad oraz odpowiednio oznakowaÊ zwierzÍta.
Reforma CAP
Zasady dzia≥ania CAP od momentu jej wprowadzenia, czyli od poczπtku lat 60., tuø po utworzeniu
EWG, pozosta≥y praktycznie nie zmienione. Dopiero w czerwcu 1992 r. Rada MinistrÛw Rolnictwa UE zatwierdzi≥a pakiet daleko idπcych reform.
Chodzi≥o o uzyskanie lepszej rÛwnowagi rynkowej, ujednolicenie dystrybucji przychodÛw, wprowadzenie form produkcji bardziej przyjaznych
úrodowisku naturalnemu, a takøe ≠ co najwaøniejsze ≠ redukcjÍ kosztownych nadwyøek
produkcji. WiÍkszy nacisk po≥oøono na przydzia≥
dotacji i niøsze dop≥aty do cen na korzyúÊ wzrostu
wsparcia bezpoúredniego.
W przeciwieÒstwie do reformy szwedzkiej polityki rolnej z r. 1990, koncentrujπcej siÍ na uwolnieniu rynku spod kontroli paÒstwa, reformy dokonane w CAP nie sπ toøsame z redukcjπ regulacji
obowiπzujπcych w sektorze rolniczym. Cz≥onkostwo w UE oznacza bardziej kompleksowπ kontrolÍ
cen niø w Szwecji. Wprowadzajπc nowe przepisy,
zachowano czÍúÊ starych. Szwecja opowiada siÍ w
ramach UE za uwolnieniem sektora rolnego spod
kontroli paÒstwa.
W lipcu 1997 r. Komisja Europejska ponownie
przed≥oøy≥a plan zreformowania CAP, przede
wszystkim z powodu negocjacji z WTO, przysz≥ego poszerzenia Unii o kraje Europy Wschodniej i napiÍtej sytuacji budøetowej. W propozycjach znalaz≥y siÍ elementy reformy z r. 1992 dotyczπce niøszych dop≥at do cen na korzyúÊ rekompensat w postaci dop≥at gruntowych i hodowla-
niektÛre rejony ÷landii i Gotlandii kwalifikujπ siÍ
nych oraz projekty nowe, dajπce wiÍkszπ swobodÍ
do finansowanych przez UE dotacji
w podejmowaniu decyzji na poziomie poszczegÛlrekompensacyjnych.
nych paÒstw, na przyk≥ad w kwestii wspierania
Rekompensata moøe zostaÊ przyznana na zboøe
ma≥ych gospodarstw rolnych i okreúlania krytei kartofle, a takøe byd≥o, owce i kozy, jeúli istnieje
riÛw ochrony úrodowiska za pomocπ uregulowaÒ
dostateczny area≥ uprawny roúlin paszowych.
rynkowych. Plan reform nie przewiduje spadku ani
W pÛ≥nocnej Szwecji na pomoc regionalnπ
wykluczenia dotacji bezpoúrednich.
sk≥adajπ siÍ rekompensaty i subsydia krajowe. Te
ostatnie przys≥ugujπ producentom jaj, mleka, karRolnictwo i GATT/WTO
tofli, owocÛw jagodowych i warzyw, oraz hodowW r. 1994 dobieg≥y koÒca negocjacje w kwestii
com trzody chlewnej i kÛz.
liberalizacji zasad úwiatowego handlu w ramach
Inne úrodki dla sektora rolniczego, przyznawane
GATT (Uk≥ad OgÛlny w sprawie Ce≥ i Handlu). W
czÍúciowo przez UE, przeznacza siÍ na wspieranie
ich wyniku systemy pobierania op≥at w sektorze
m≥odych farmerÛw i inwestycje w zakresie ogrodrolniczym przyjÍ≥y postaÊ taryf celnych, ktÛrych
nictwa i hodowli reniferÛw.
najwyøsze pu≥apy majπ moc wiπøπcπ. PaÒstwa
uczestniczπce postanowi≥y stosowaÊ stawki najDobro zwierzπt
wyøsze z myúlπ o wspieraniu rynkÛw rodzimych i
W zakresie ochrony zwierzπt Szwecja moøe siÍ
eksportu. WielkoúÊ wyznaczonych pu≥apÛw dla
poszczyciÊ wysokimi standardami. Kompleksowa
poszczegÛlnych paÒstw ma swoje uzasadnienie w
Ustawa o Ochronie Zwierzπt stanowi, øe wszyshistorii. Zobowiπzania wynikajπce z negocjacji
tkim zwierzÍtom naleøy zapewniÊ warunki umoøobowiπzujπ od r. 1995.
liwiajπce im naturalny rozwÛj, co na przyk≥ad
Jako cz≥onek UE Szwecja nie posiada zobowiπwyklucza stosowanie hormonÛw i antybiotykÛw w
zaÒ indywidualnych, jest objÍta pu≥apami wspÛlcelach innych niø lecznicze.
nymi dla Unii. PowiÍkszenie liczby krajÛw cz≥onW Szwecji istnieje rozbudowana i sprawna
kowskich UE spowodowa≥o pewne korekty wiπøπs≥uøba weterynaryjna, ktÛra prÛcz dzia≥aÒ proficych pu≥apÛw.
laktycznych w zakresie chorÛb zakaünych dba o
stan zdrowia øywego inwentarza oraz o higienÍ
Ochrona úrodowiska
warunkÛw øycia zwierzπt.
W ostatnich dziesiÍcioleciach mechanizacja i intenSzwecji, jako cz≥onkowi UE, zaleøy na stworzesyfikacja rolnictwa mia≥y niekorzystny wp≥yw na
niu dodatkowych gwarancji zwiÍkszajπcych stostan úrodowiska naturalnego. W Szwecji doprpieÒ ochrony zwierzπt przed chorobami. Ich brak
owadzi≥o to do zniszczenia biotopÛw niektÛrych
moøe bowiem spowodowaÊ niebezpieczny spadek
gatunkÛw fauny i flory. Intensywna gospodarka
wysokich krajowych standardÛw.
rolna wyja≥awia ziemiÍ, wysokie pog≥owie byd≥a
produkuje nadwyøki nawozu naturalnego, co z
Szkolenia, badania, doradztwo
kolei prowadzi do szkodliwego wy≥ugowania amoSzkolenie w zakresie rolnictwa, leúnictwa i ogrodniaku i azotu.
nictwa odbywa siÍ w ramach programÛw specjalSzwedzki program ochrony úrodowiska obejnych, realizowanych w szko≥ach ponadlicealnych.
muje:
PlacÛwki o takim profilu sπ w gestii urzÍdÛw
ï zachowanie biologicznej rÛønorodnoúci i úrodowojewÛdzkich. Uczniowie ze staøem pracy mogπ
wiska kulturowego ziem uprawnych oraz utrzypodjπÊ dalszπ naukÍ na kursach specjalistycznych,
manie otwartych krajobrazÛw na zalesionych
kszta≥cπcych na przyk≥ad menedøerÛw rolnikÛw i
terenach pÛ≥nocnej Szwecji;
leúnikÛw.
ï ochronÍ obszarÛw szczegÛlnie wraøliwych pod
Szkolnictwo wyøsze, obejmujπce szereg krÛtwzglÍdem úrodowiskowym;
szych lub d≥uøszych programÛw, znajduje siÍ w
ï stosowanie metod stymulujπcych ekologicznπ
gestii Szwedzkiego Uniwersytetu Rolniczego
gospodarkÍ rolnπ.
(Sveriges Lantbruksuniversitetet, SLU) w Uppsali,
Zrobiono wiele, by zredukowaÊ w gospodarce
ktÛry prowadzi rÛwnieø badania naukowe i dorolnej stosowanie amoniaku, fosforu i azotu. W
úwiadczenia eksperymentalne. Moøna tam
ostatnich dziesiÍciu latach spad≥o o po≥owÍ
studiowaÊ na wydzia≥ach: rolniczym, architektury
zuøycie syntetycznych pestycydÛw.
krajobrazu, ogrodnictwa, leúnictwa i weterynarii.
Od r. 1996 farmerzy szwedzcy mogπ siÍ ubiegaÊ
Wydzia≥y mojπ swoje oúrodki w wielu czÍúciach
o specjalne dotacje przeznaczone na ochronÍ úrodokraju.
wiska, ktÛre promujπ stosowanie ekologicznych
form upraw. Po≥owÍ funduszy zapewnia UE.
UrzÍdy ds. rolnictwa
Dotacje obejmujπ na przyk≥ad ochronÍ biologiczMinisterstwo Rolnictwa (Jordbruksdepartementet)
nej rÛønorodnoúci pastwisk i upraw zielonych,
opracowuje na szczeblu rzπdowym wszystkie
otwartych pÛl uprawnych, mokrade≥, ma≥ych ciekwestie dotyczπce gospodarki rolnej, leúnictwa,
kÛw wodnych, kultywacjÍ ekologicznπ, hodowlÍ
rybo≥Ûwstwa, ogrodnictwa, hodowli reniferÛw,
gatunkÛw zwierzπt zagroøonych wyginiÍciem. W
s≥uøby weterynaryjnej, produktÛw rolno-spoøyr. 1996 szwedzcy farmerzy, ktÛrzy z≥oøyli podania
wczych, kontroli nasion, ochrony úrodowiska, ≥oo tak zwane dotacje úrodowiskowe, otrzymali ≥πczwiectwa etc. PoszczegÛlnymi sektorami zajmujπ
nie na okres piÍciu lat 1.2 bln. SEK.
siÍ liczne agencje centralne.
PaÒstwowy Urzπd Rolniczy (Statens JordbruksPomoc regionalna i strukturalna
verk, SJV), centralny organ administracyjny, w
W pÛ≥nocnej Szwecji istniejπ gorsze niø w pozosktÛrym zasiadajπ rzπdowi eksperci do spraw polita≥ych czÍúciach kraju warunki uprawiania rolnictyki rolnej, odpowiada za rolnictwo, ogrodnictwo i
twa, na co majπ wp≥yw takie czynniki jak niøsze
hodowlÍ reniferÛw. UrzÍdowi podlegajπ okrÍgowe
úrednie temperatury, krÛtszy okres wegetacji i
placÛwki weterynaryjne oraz interwencyjny skup
wiÍksze odleg≥oúci. Cel nadrzÍdny szwedzkiej
øywnoúci.
polityki regionalnej stanowi stworzenie wszystkim
PaÒstwowy Zak≥ad Weterynarii (Statens veterimoøliwoúci zatrudnienia, dostÍpu do us≥ug i úwiadn‰rmedicinska anstalt, SVA), organ ekspercki,
czeÒ oraz zapewnienie przyjaznego úrodowiska
úwiadczπcy us≥ugi SJV, innym urzÍdom, organiniezaleønie od miejsca zamieszkania. Podobne
zacjom i ogÛ≥owi spo≥eczeÒstwa, zajmuje siÍ badacele w zakresie polityki strukturalnej i regionalnej
niem ürÛde≥, przyczyn oraz drÛg rozprzestrzeniania
stawia sobie UE. Tereny pÛ≥nocnej Szwecji, niesiÍ chorÛb zakaünych.
uøytki i zalesione po≥acie Szwecji Po≥udniowej, i
Krótki zarys wiadomości o Szwecji
PaÒstwowy Urzπd ds. Artyku≥Ûw Øywnoúciowych (Statens livsmedelsverk, SLV), organ administracyjny do spraw øywnoúci, odpowiada za
kontrolÍ jakoúci artyku≥Ûw spoøywczych. Podlegajπ
mu ponadto placÛwki kontroli weterynaryjnej.
Zarzπd Leúnictwa (Skogsstyrelsen), ktÛry wraz
z jedenastoma wojewÛdzkimi urzÍdami leúnictwa
tworzy PaÒstwowy Zarzπd Leúnictwa, zajmuje siÍ
monitoringiem wszystkich zasobÛw leúnych
Szwecji i odpowiada za wprowadzanie w øycie
polityki leúnej rzπdu.
PaÒstwowy Urzπd Ochrony Przyrody (Statens
naturvårdsverk), centralny organ administracji do
spraw ochrony úrodowiska i ochrony przyrody,
podlegajπcy Ministerstwu Ochrony årodowiska i
Bogactw Naturalnych, skupia siÍ miÍdzy innymi
na sektorze rolniczym.
Wydzia≥y ds. rolnictwa przy urzÍdach wojewÛdzkich (L‰nsstyrelsernas lantbruksenheter), organizacje regionalne sektora rolnego, udzielajπ porad i
informacji farmerom indywidualnym, a takøe odpowiadajπ za sprawy lokalne dotyczπce na przyk≥ad rozwoju wsi.
Stowarzyszenia i inne organizacje
Krajowy Zwiπzek RolnikÛw (Lantbrukarnas Riksfˆrbund, LRF) broni interesÛw swoich cz≥onkÛw
pracujπcych w rolnictwie, leúnictwie i spÛ≥dzielniach rolniczych. G≥Ûwna dzia≥alnoúÊ zwiπzku
skupia siÍ na odpowiednim kszta≥towaniu opinii
publicznej, monitorowaniu polityki gospodarczej
oraz doradztwie i úwiadczeniu us≥ug osobom zrzeszonym. Cz≥onkami zwiπzku sπ rolnicy indywidualni, spÛ≥dzielnie rolnicze i organizacje branøowe. Zwiπzek jest niezaleøny od partii politycznych.
SpÛ≥dzielnie rolnicze z ich organizacjami branøowymi i filiami tworzπ jednπ z najwiÍkszych grup
spÛ≥ek w Szwecji. Zatrudniajπ przesz≥o 40 tys.
osÛb, a ich roczne obroty wynoszπ oko≥o 70 bln.
SEK. G≥Ûwne i wp≥ywowe organizacje branøowe
to: Stowarzyszenie marketingowe producentÛw
miÍsa, Scan Group, Stowarzyszenie szwedzkich
mleczarni, Stowarzyszenie ds. marketingu dostaw i
roúlin uprawnych.
Inne organizacje rolnicze to na przyk≥ad: Krajowy Zwiπzek ProducentÛw OgrodnikÛw (Tr‰dgårdsn‰ringens Riksfˆrbund, TRF), stowarzyszenie ogrodnikÛw sprzedawcÛw, sadownikÛw i
w≥aúcicieli szkÛ≥ek drzewek. Pracodawcy z sektora
leúnego i rolniczego sπ zrzeszeni w Skogs- och
Lantarbetsgivarefˆrbundet, pracobiorcy w Skogsoch Lantbrukstj‰nstemannafˆrbundet, a absolwenci wyøszych uczelni rolniczych sπ na ogÛ≥
cz≥onkami Agrifacku.
Do najstarszych stowarzyszeÒ, ktÛre promujπ
rolnictwo, naleøπ towarzystwa rolnicze. WiÍkszoúÊ
z istniejπcych obecnie dwudziestu czterech tego
Szwedzki import i eksport produktÛw
rolno-spoøywczych (1992-1996)
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
Import w mln. SEK
1992
1993
1994
1995
1996
Eksport w mln. SEK
ürÛd≥o:
Statistics Sweden
typu organizacji powsta≥a na poczπtku ubieg≥ego
stulecia. SpoúrÛd ich rozlicznych zadaÒ moøna
wymieniÊ doradztwo w zakresie gospodarki rolnej,
ogrodnictwa i ekonomii, udzielanie informacji
farmerom i konsumentom, prowadzenie upraw
doúwiadczalnych.
Instytut Szwedzki (SI) jest agencjπ rzπdowπ
powo≥anπ do propagowania wiedzy o Szwecji
za granicπ. Wydaje liczne publikacje w wielu
wersjach jÍzykowych poúwiÍcone najrÛøniejszym aspektom szwedzkiego spo≥eczeÒstwa.
Niniejszy biuletyn stanowi czÍúÊ serwisu
informacyjnego SI. Dane w nim zawarte moøna
wykorzystywaÊ pod warunkiem podania ørÛd≥a.
WiÍcej informacji moøe udzieliÊ Ambasada KrÛlestwa
Szwecji lub Konsulat Szwedzki w Polsce.
Svenska Institutet
Box 7434, SE-103 91 Stockholm, Sweden
Adres dla interesantów: Sverigehuset (Sweden House),
Hamngatan/Kungsträdgården, Stockholm
Tel. +46-8-789 20 00 Fax +46-8-20 72 48
E-mail: [email protected] http://www.si.se
Svenska
Institutet
ISSN 1101-6183 Bohlins Grafiska, Kristianstad
1 korona szwedzka (SEK) = 0.43 PLN (listopad 1998)