Ćwiczenia 5.1

Rodzaje chmur:
·
·
·
chmury Cirrus, Cirrocumulus i Cirrostratus dla wysokiego piętra (chmury wysokie, 5-13 km);
chmury Altocumulus dla średniego piętra (chmury średnie, 2-7 km);
chmury Stratocumulus i Stratus dla niskiego piętra (chmury niskie , do 2 km).
W stosunku do nie wymienionych powyżej rodzajów chmur można zauważyć, co następuje:
·
chmura Altostratus znajduje się zwykle w średnim piętrze, często jednak sięga wyżej;
·
chmura Nimbostratus znajduje się prawie zawsze w niskim piętrze, zwykle jednak przenika
w inne piętra;
·
chmury Cumulus i Cumulonimbus mają zazwyczaj podstawy w niskim piętrze, ale ich
pionowa rozciągłość często jest tak duża, że wierzchołki ich mogą sięgać średniego i wysokiego
piętra.
Gatunki chmur
Fibratus
Oddzielne chmury lub cienka zasłona, składająca się z prawie prostoliniowych albo mniej lub bardziej
nieregularnie zakrzywionych włókien, które jednak nie są zakończone haczykami lub kłaczkami.
Określenie to odnosi się głównie do chmur Cirrus lub Cirrostratus.
Uncinus
Chmury Cirrus, często w kształcie przecinka, zakończonego u wierzchołka haczykiem lub kłaczkiem,
którego górna część nie posiada wypukłości o zaokrąglonych kształtach.
Spissatus
Chmury Cirrus na tyle gęste optycznie, że mają wygląd szarawy, gdy są obserwowane w kierunku Słońca.
Castellanus
Chmury, które w górnej części przynajmniej miejscami wykazują wypukłości w postaci wieżyczek,
nadającym tym chmurom na ogół wygląd ząbkowany. Wieżyczki te, z których część ma większą
wysokość niż szerokość, posiadają wspólną podstawę i wydają się ułożone wzdłuż pewnych linii.
Wieżyczkowaty charakter chmur Castellanus jest szczególnie dobrze widoczny, gdy są one
obserwowane z boku. Określenie to odnosi się do chmur Cirrus, Cirrocumulus, Altocumulus i
Stratocumulus.
Floccus
Gatunek, w którym każdy człon chmury jest małym kłębiastym kłaczkiem; dolna część kłaczka jest
mniej lub bardziej postrzępiona i często towarzyszy jej virga. Określenie to odnosi się do chmur Cirrus,
Cirrocumulus i Altocumulus.
Stratiformis
Chmury rozpostarte w postaci rozległego poziomego płata lub warstwy. Określenie to odnosi się do
chmur Altocumulus, Stratocumulus i w pewnych przypadkach Cirrocumulus.
Nebulosus
Chmura w postaci mglistej zasłony lub warstwy, nie wykazującej wyraźnych szczegółów. Określenie
to odnosi się do chmur Cirrostratus i Stratus.
Lenticularis
Chmury w kształcie soczewek lub migdałów, często bardzo wydłużone i zwykle o wyraźnych
zarysach; niekiedy iryzujące. Chmury te występują najczęściej w układach chmur pochodzenia
orograficznego, ale mogą być również obserwowane nad obszarami bez wyraźnej orografii.
Określenie to odnosi się głównie do chmur Cirrocumulus, Altocumulus i Stratocumulus.
Fractus
Chmury o nieregularnych kształtach i wyraźnie postrzępionym wyglądzie. Określenie to odnosi się
tylko do chmur Stratus i Cumulus.
Humilis
Chmury Cumulus o małej rozciągłości pionowej, zwykle jak gdyby spłaszczone.
Mediocris
Chmury Cumulus o umiarkowanej rozciągłości pionowej, których wierzchołki wykazują niewielkie
wypukłości.
Congestus
Chmury Cumulus, wyraźnie rosnące, przeważnie o dużej rozciągłości pionowej; ich górna pączkująca
część często posiada wygląd kalafiora.
Calvus
Chmura Cumulonimbus, w górnej części której przynajmniej pewne wypukłości zaczynają zatracać
zarysy chmur kłębiastych, lecz nigdzie nie wykazują jeszcze cech chmur pierzastych. Wypukłości i
części pączkujące wykazują tendencję do utworzenia białego masywu o mniej lub bardziej pionowym
prążkowaniu.
Capillatus
Chmura Cumulonimbus, której pewne części głównie szczytowe, są wyraźnie pierzaste, o budowie
włóknistej lub prążkowanej i często posiadają kształt kowadła, pióropusza albo zwichrzonej czupryny.
Chmurze Cumulonimbus capillatus zwykle towarzyszy opad przelotny lub burza, niejednokrotnie z
wiatrem szkwałowym, a czasem z gradem. Chmura ta powoduje często występowanie bardzo
wyraźnego virga.
Odmiany chmur
Translucidus
Chmury w postaci rozległej ławicy, płata lub warstwy, których większa część jest na tyle
przeświecająca, że pozwala stwierdzić położenie Słońca lub Księżyca. Odnosi się do chmur
Altocumulus, Altostratus, Stratocumulus i Stratus.
Intortus
Chmury Cirrus, których włókna są nieregularnie powyginane i sprawiają wrażenie poplątanych chaotycznie.
Vertebratus
Chmury, których części składowe są ułożone w sposób przypominający żebra, kręgosłup lub szkielet
ryby. Określenie to odnosi się głównie do chmur Cirrus.
Undulatus
Chmury w postaci sfalowanych ławic, płatów lub warstw. Sfalowania te mogą być obserwowane w
dość jednolitych warstwach chmur bądź w chmurach złożonych z członów, rozdzielonych lub
połączonych ze sobą. Niekiedy widoczne są dwa kierunki sfalowania. Określenie to odnosi się
głównie do chmur Cirrocumulus, Cirrostratus, Altocumulus, Altostratus, Stratocumulus i Stratus.
Radiatus
Chmury wykazujące szerokie, równoległe pasma albo ułożone w równoległe pasma, które wskutek
perspektywy pozornie zbiegają się do jednego punktu horyzontu lub też do dwóch przeciwległych
punktów w przypadku, gdy pasma przecinają całe niebo. Punkty zbieżności nazywają się „punktami
radiacji”. Określenie to stosuje się głównie do chmur Cirrus, Altocumulus, Altostratus, Stratocumulus i
Cumulus.
Lacunosus
Ławice, płaty lub warstwy chmur, zwykle dość cienkie, charakteryzujące się obecnością mniej lub
bardziej regularnie rozłożonych zaokrąglonych otworów, z których wiele ma brzegi postrzępione.
Człony chmur i otwory są ułożone często w taki sposób, że wyglądem przypominają sieć lub plaster
miodu. Określenie to odnosi się głównie do chmur Cirrocumulus i Altocumulus, może również
stosować się do chmur Stratocumulus, jednak bardzo rzadko.
Duplicatus
Ławice, płaty lub warstwy chmur, ułożone jedna nad drugą na nieco różnych poziomach, niekiedy
częściowo połączone ze sobą. Określenie to odnosi się głównie do chmur Cirrus, Cirrostratus,
Altocumulus, Altostratus i Stratocumulus.
Perlucidus
Rozległa ławica, płat lub warstwa chmur o wyraźnych, czasami bardzo małych przerwach między ich
członami. Przez te przerwy są widoczne Słońce, Księżyc, błękit nieba lub wyżej położone chmury.
Określenie to odnosi się do chmur Altocumulus i Stratocumulus.
Opacus
Rozległa ławica, płat lub warstwa chmur, których większa część jest na tyle nieprzeświecająca, że
całkowicie zasłania Księżyc lub Słońce. Określenie to odnosi się do chmur Altocumulus, Altostratus,
Stratocumulus i Stratus.
Incus
Górna część chmury Cumulonimbus, rozpostarta w kształcie kowadła o gładkim, włóknistym lub
prążkowanym wyglądzie.
Zjawiska szczególne
Mamma
Wypukłości zwisające z dolnej powierzchni chmury. Mamma występuje przeważnie w przypadku chmur
Cirrus, Cirrocumulus, Altocumulus, Altostratus, Stratocumulus i Cumulonimbus.
Virga
Pionowe lub ukośne smugi opadu, które wychodzą z dolnej powierzchni chmury i nie dosięgają ziemi.
Virga występuje przeważnie w przypadku chmur Cirrocumulus, Altocumulus, Altostratus, Nimbostratus,
Stratocumulus, Cumulus i Cumulonimbus.
Praecipitatio
Opad (deszcz, mżawka, śnieg, ziarna lodowe, grad itp.) padający z chmury i dochodzący do powierzchni
ziemi. Praecipitatio spotyka się przeważnie w przypadku chmur Altostratus, Nimbostratus, Stratocumulus,
Stratus, Cumulus i Cumulonimbus.
Arcus
Gęsty, poziomy wał o mniej lub bardziej postrzępionych brzegach, znajdujący się na czole dolnych części
niektórych chmur i przy dużej długości przyjmujący wygląd ciemnego groźnego łuku. Arcus występuje w
przypadku chmur Cumulonimbus, rzadziej Cumulus.
Tuba
Kolumna lub lej, wyrastające z podstawy chmury. Zjawisko to wskazuje na istnienie mniej lub bardziej
silnego wiru. Tuba występuje w przypadku chmur Cumulonimbus i rzadziej Cumulus.