IFK

Transkrypt

IFK

W numerze: HIT! Ustawa o PDOF 2015 z komentarzem
nr 4(268)
20 lutego 2015
dwutygodnik
MONITOR
prawa pracy
i ubezpieczeń
Platforma Księgowych i Kadrowych
P
plus
www.inforfk.pl
Z PRZYKŁADAMI • ZUS • PRAWO PRACY • PŁACE
spis treści:
I.
1.
2.
3.
O TYM MUSISZ WIEDZIEĆ!
Kiedy płatnik ma obowiązek przekazać ubezpieczonym informację roczną . . . . . . . . . . .
Od 1 stycznia 2015 r. przedsiębiorcy zapłacą wyższą składkę zdrowotną . . . . . . . . . . . .
Kogo dotyczy zawieszenie stosowania przepisów o niemieckim minimalnym
wynagrodzeniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
O to pytają kadrowi
Jakie informacje o składnikach wynagrodzenia powinny znaleźć się w świadectwie
pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jak rozliczyć czas pracy pracownika, który rozwiązał umowę przed upływem okresu
rozliczeniowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Co zrobić z zawiadomieniem o ukaraniu pracownika, któremu anulowano karę
porządkową . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. AKTUALNOŚCI
Porady na trudne czasy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pracodawca nie ma obowiązku ponoszenia kosztów ubioru pracownika, jeśli może być
on wykorzystywany także w celach prywatnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pracodawca może wliczyć do minimalnego wynagrodzenia zmienne składniki
pensji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Za czas choroby przedsiębiorca nie zapłaci składek na ubezpieczenia społeczne . . . . .
4
7
8
9
9
9
10
10
10
10
9 771731 996504
08
ciąg dalszy spisu treści na następnej stronie >
W tym numerze dodatek:
● Temat na życzenie: Przyczyny rozwiązywania umów o pracę
w praktyce i w orzecznictwie sądowym
ISSN 1731-996X
INDEKS 369691
cena 31,50 zł (w tym 5% VAT)
POLECAMY W 2015 ROKU!
Dodatki specjalnie na życzenie Czytelników
◗
Rozporządzenia wykonawcze do Kodeksu pracy 2015 z komentarzem
◗
Rozporządzenia wykonawcze do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych 2015
z komentarzem
◗
Ustawa zasiłkowa 2015 z komentarzem
◗
Sporządzanie i korygowanie listy płac w praktyce
◗
Urlopy wypoczynkowe – ustalanie wymiaru, udzielanie i naliczanie wynagrodzenia
◗
Umowy cywilnoprawne po zmianach – praktyczne rozliczenia
Informacje i zamówienia: Biuro Obsługi Klienta: tel. 801 626 666, (22) 761 30 30, e-mail: [email protected]
Prawidłowe ustalenie podstawy wymiaru zasiłku dla osób, które nie przepracowały
ani jednego dnia, pozwoli uniknąć nadpłaty zasiłku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Zmiany prawa – weszły w życie 29.01.–20.02.2015 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1. Zmiany w przysługiwaniu żołnierzom równoważników pieniężnych w zamian
za umundurowanie i wyekwipowanie niewydane w naturze . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2. Ustawa budżetowa na 2015 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3. Zmiany w wymaganiach wobec kierowników i wychowawców wypoczynku
dla dzieci i młodzieży szkolnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.4. Zmiany w programie badań statystycznych statystyki publicznej na 2015 r. . . . . . .
1.5. Opiekunowie osób niepełnosprawnych nie opłacą podatku od odsetek
od wypłaconych kwot zaległych zasiłków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.6. Zmiany w drugiej ustawie antykryzysowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.7. Nowe wzory wniosków w sprawie przyznawania pracodawcom korzystającym
z rozwiązań na rzecz ochrony miejsc pracy:
– świadczeń dla pracowników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
– dofinansowań kosztów szkolenia pracowników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.8. Obowiązki oddelegowanych żołnierzy SWW w zakresie zachowania informacji
niejawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.9. Aktualizacja w podstawach programowych kształcenia zawodowego . . . . . . . . . . .
1.10. Uzupełnienie spraw osobowych wynikających ze stosunku służbowego
funkcjonariuszy Straży Granicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.11. Uproszczony system oceny kompetencji kandydata
do służby w Służbie Celnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.12. Zmiany we wniosku marszałka województwa o określenie warunków zwrotu,
odstąpienie od dochodzenia zwrotu lub umorzenie należności FGŚP . . . . . . . . . .
III. TEMAT NUMERU
1. Jak prawidłowo wystawić dla ZUS zaświadczenie o przychodzie emeryta/rencisty
za 2014 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zaświadczenie płatnika składek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozliczenie w stosunku rocznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Miesięczny wariant rozliczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Możliwy zwrot lub wyrównanie świadczenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10
11
11
11
12
12
13
13
13
14
14
15
15
15
16
17
17
21
22
23
ZMIANY 2015!
Prenumeratorzy w 2015 r. w MONITORZE prawa pracy i ubezpieczeń przeczytają m.in. o:
◗
zawieraniu umów na czas określony po nowelizacji przepisów
◗
zmianach w urlopach macierzyńskich dla pracowników-ojców
◗
zmianach składki na ubezpieczenie wypadkowe od 1 kwietnia 2015 r.
◗
waloryzacji rent i emerytur od 1 marca 2015 r.
◗
rewolucyjnych zmianach w zakresie dokumentowania niezdolności do pracy
– e-zwolnieniach
Zamówienia MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń:
Biuro Obsługi Klienta: tel. 801 626 666, (22) 761 30 30, e-mail: [email protected]
IV. JAK SPORZĄDZIĆ DOKUMENT
1. Jak wypełnić wniosek o przyznanie świadczeń pracodawcy dotkniętemu rosyjskim
embargiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
V. PRAWO PRACY
1. Równoważny okres odpoczynku – jak go prawidłowo ustalać . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
2. Czy pracownik udający się na urlop wypoczynkowy musi podać pracodawcy
numer telefonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
3. Czy pracodawca może wymagać od pracowników biurowych określonego stroju w pracy . . . . 37
VI. WYNAGRODZENIA
1. Jakie świadczenia należy uwzględniać, a jakie pomijać przy ustalaniu minimalnego
wynagrodzenia za pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
2. Jak zrekompensować pracę zaplanowaną w niedzielę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
3. Czy od wartości profilaktycznych badań lekarskich wykonanych przez zleceniobiorcę
należy pobrać podatek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
VII. UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I ZDROWOTNE
1. Kiedy przedsiębiorca może obniżyć podstawę wymiaru składek w przypadku choroby . . .
2. Jakie są konsekwencje ubezpieczeniowe uznania umowy zlecenia za umowę o pracę . . .
50
54
VIII. ZASIŁKI
1. Jak obliczyć podstawę wymiaru zasiłku z uwzględnieniem wynagrodzenia pracowników
zatrudnionych na takim samym lub podobnym stanowisku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
2. Przez jaki okres przysługuje zasiłek macierzyński w przypadku śmierci dziecka . . . . . 64
POMAGAMY CZYTELNIKOM
Telefoniczne dyżury ekspertów
Prenumeratorzy MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń mogą korzystać z porad telefonicznych. Są one
udzielane przez ekspertów podczas stałych, bezpłatnych dyżurów telefonicznych.
Planowana tematyka dyżurów obejmuje: PRAWO PRACY, UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE
Numery telefonów dyżurujących ekspertów są dostępne po zalogowaniu się na stronie internetowej
www.mp.infor.pl
UWAGA! Warunkiem skorzystania z konsultacji jest podanie numeru klienta (ID klienta jest podawane na
fakturze zakupu prenumeraty).
4
I. O TYM MUSISZ WIEDZIEĆ!
>> informacja indywidualna dla pracownika, dokumenty ubezpieczeniowe, obowiązki pracodawcy
1. Kiedy płatnik ma obowiązek przekazać
ubezpieczonym informację roczną
Do 2 marca 2015 r. płatnicy składek mają czas na przekazanie swoim
ubezpieczonym informacji rocznej o wysokości odprowadzonych składek
ZUS za ubiegły rok w podziale na poszczególne miesiące. Jeżeli jednak
ubezpieczeni otrzymywali informację o wysokości składek co miesiąc,
płatnicy nie mają, co do zasady, obowiązku przekazywania informacji
rocznej, chyba że ubezpieczony zwróci się z wnioskiem o jej wydanie. Po
raz pierwszy pracodawcy nie mają także obowiązku przekazania informacji rocznej osobom objętym wyłącznie ubezpieczeniem zdrowotnym.
Płatnik składek ma obowiązek przekazać ubezpieczonemu informacje zawarte w raportach imiennych przekazanych za niego do ZUS, z podziałem na poszczególne miesiące, za
ubiegły rok w terminie do 28 lutego następnego roku. W 2015 r. termin ten przypada w sobotę i dlatego zostaje przesunięty na 2 marca. Informacja roczna pozwala ubezpieczonemu
zapoznać się z danymi dotyczącymi wysokości składek na poszczególne ubezpieczenia i/lub
wypłaconych świadczeń, które zostały przez
płatnika przekazane do ZUS. Wypełniony forUWAGA!
mularz może być przekazany w formie papieUbezpieczeni podlegający wyłącznie ubezpieczerowej lub, za zgodą ubezpieczonego, w forniu zdrowotnemu mogą zażądać od płatnika skłamie dokumentu elektronicznego. Jeśli płatnik
dek informacji miesięcznej, jednak nie częściej niż
co miesiąc przekazuje swoim ubezpieczoraz na miesiąc za miesiąc poprzedni.
nym dane zawarte w raportach rozliczeniowych (informację miesięczną), wówczas nie
musi dodatkowo sporządzać informacji rocznej. Przedsiębiorca powinien jednak udostępnić
informację roczną na wniosek ubezpieczonego. Płatnik składek nie ma również obowiązku
przekazywania informacji rocznej, gdy ubezpieczony jest objęty tylko ubezpieczeniem zdrowotnym (art. 41 ust. 10 ustawy systemowej).
Dane zawarte w informacji rocznej w poszczególnych miesiącach powinny odzwierciedlać informacje, które zostały przekazane do ZUS za ubezpieczonego odpowiednio w imiennych raportach ZUS RCA oraz ZUS RSA za dany miesiąc rozliczeniowy. Sposób wypełniania
informacji rocznej jest taki sam jak dokumentów rozliczeniowych. Mimo to płatnicy składek
nadal popełniają błędy przy jej wypełnianiu. Najczęściej są to:
■ błędny identyfikator ubezpieczonego,
■ błędny kod tytułu ubezpieczenia lub kod NFZ,
■ nieprawidłowy rodzaj finansowania składek,
■ błędnie wykazane podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia,
■ puste pola, które powinny być wypełnione (np. suma składek).
MONITOR PPiU nr 4(268)
IFK
20
20 lutego
lutego 2015
2015 r.r.
5
Prawidłowe wypełnienie informacji rocznej w punktach, gdzie są najczęściej popełniane
błędy, przedstawiamy w poniższych przykładach.
PRZYKŁAD
Pracownik przez cały marzec 2014 r. przebywał na zwolnieniu lekarskim. Za ten okres
otrzymał zasiłek chorobowy. Pracodawca błędnie wpisał kwotę podstawy wymiaru składek (2100 zł). Nie wypełnił także bloku III.D – zestawienie wypłaconych świadczeń i wynagrodzeń za czas absencji chorobowej. W prawidłowo wypełnionej informacji rocznej
w podstawach wymiaru składek i składkach za marzec 2014 r. (bloki III.B i III.C) należało
wpisać kwotę 0,00 zł (tak jak w imiennych raportach ZUS RCA przekazanych do ZUS),
gdyż w marcu pracownik otrzymał zasiłek chorobowy, a nie wynagrodzenie. Ponadto
w bloku III.D powinien być wykazany okres absencji chorobowej.
Prawidłowo wypełniona informacja roczna
PRZYKŁAD
Pracownik, dla którego zatrudnienie u pracodawcy jest jedynym źródłem dochodu,
w grudniu 2014 r. przekroczył kwotę rocznej podstawy wymiaru składek. Płatnik składek powinien więc w poz. 03 w bloku III.B wpisać 2 (informację o przekroczeniu rocznej
podstawy wymiaru składek przekazuje płatnik składek).
www.inforfk.pl
IFK
6
PRZYKŁAD
Pracownica była zatrudniona na okres próbny (1 miesiąc) od 1 do 30 czerwca 2014 r.
z miesięcznym wynagrodzeniem 1800 zł. Płatnik składek nie wypełnił poz. 29 (łączna
kwota składek).
Jeżeli ubezpieczony stwierdzi, że dane zawarte w informacji, którą otrzymał, nie są zgodne ze stanem faktycznym, może w ciągu 3 miesięcy od jej otrzymania zgłosić płatnikowi
na piśmie lub do protokołu wniosek o sprostowanie tej informacji. Ubezpieczony informuje
o tym fakcie także ZUS. Jeśli płatnik składek nie uwzględni reklamacji w ciągu 1 miesiąca
od daty jej wpływu, ZUS wydaje decyzję na wniosek ubezpieczonego, po przeprowadzeniu
postępowania wyjaśniającego. Jeżeli ubezpieczony nie zakwestionuje danych zawartych
w informacji w ciągu 3 miesięcy od jej otrzymania, to dane te uznaje się za zgodne ze stanem faktycznym, chyba że dane dotyczące okresu objętego informacją zakwestionuje ZUS,
wydając w tym zakresie decyzję.
IFK
20 lutego 2015 r.
7
PODSTAWA PRAWNA: 0e069ec0-0ed1-438c-9638-707c783a4651
●
●
art. 41 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – j.t. Dz.U. z 2015 r., poz. 121
załącznik nr 16b do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 23 października 2009 r. w sprawie
określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów
miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych
i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów – j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1844; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1957
Małgorzata Kozłowska – radca prawny, specjalista i praktyk, od 10 lat zajmuje się prawem
ubezpieczeń społecznych, autorka licznych opracowań i publikacji
>> podstawa wymiaru składki, ubezpieczenie zdrowotne, działalność gospodarcza
2. Od 1 stycznia 2015 r. przedsiębiorcy zapłacą
wyższą składkę zdrowotną
W 2015 r. podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne m.in. dla
osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą oraz osób z nimi
współpracujących wzrosła o 100,09 zł. Nowa podstawa została ustalona
w wysokości 3104,57 zł, a składka na ubezpieczenie zdrowotne wyniesie
279,41 zł. W porównaniu z 2014 r. składka zdrowotna jest wyższa o 9,01 zł.
Nie zmieniła się stopa procentowa składki na ubezpieczenie zdrowotne. Nadal obowiązuje na poziomie 9% podstawy wymiaru, a podatek dochodowy przedsiębiorca może pomniejszyć o kwotę nie niższą niż 240,60 zł (7,75% podstawy wymiaru składki, tj. od 3104,57 zł).
Płatnicy składek po raz pierwszy opłacą składkę zdrowotną w nowej wysokości począwszy od rozliczenia za styczeń 2015 r., w terminie do 10 lutego br. (przedsiębiorcy opłacający
składkę wyłącznie za siebie) oraz do 16 lutego br. (pozostali przedsiębiorcy).
Nowa wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne dotyczy:
■ osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą oraz osób z nimi
współpracujących,
■ twórców i artystów,
■ osób wykonujących działalność w ramach wolnego zawodu,
■ wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników
spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,
■ osoby prowadzącej publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty.
Wskaźniki i stawki codziennie są aktualizowane na www.inforfk.pl
6915b9df-05b3-456b-8c36-999c5491c2e5
PODSTAWA PRAWNA:
●
obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 20 stycznia 2015 r. w sprawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w czwartym kwartale 2014 r.
– M.P. z 2015 r., poz. 135
www.inforfk.pl
IFK
8
●
art. 27b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 361;
ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 73
●
art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c, art. 79, art. 81 ust. 2, art. 82 ust. 3–5 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – j.t. Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027; ost.zm. Dz.U.
z 2014 r., poz. 1831
●
art. 8 ust. 6, art. 47 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – j.t. Dz.U. z 2015 r., poz. 121
Agata Pinzuł – specjalista z zakresu ubezpieczeń społecznych, praktyk z kilkunastoletnim
doświadczeniem w dziale personalnym, były wieloletni pracownik ZUS
>> Republika Niemiecka, wynagrodzenie minimalne, tranzyt b935b00c-e36c-4715-aebc-419d88049cfc
3. Kogo dotyczy zawieszenie stosowania przepisów
o niemieckim minimalnym wynagrodzeniu
Niemieckie władze w wyniku interwencji polskiego rządu 30 stycznia 2015 r.
podjęły decyzję o zawieszeniu wykonywania i egzekwowania przepisów dotyczących płacy minimalnej do przejazdów tranzytowych wykonywanych
przez polskich przewoźników do czasu wyjaśnienia tej sprawy przed Komisją
Europejską. KE zamierza zbadać m.in. zgodność z unijnym prawem niemieckiej ustawy o płacy minimalnej.
Od 1 stycznia 2015 r. w Niemczech obowiązuje ustawa o płacy minimalnej. Stawka za godzinę wynosi co najmniej 8,50 euro i dotyczy zarówno Niemców, jak i obywateli innych państw
pracujących w tym kraju nawet w ramach delegacji służbowej. Zdaniem polskich władz nie
każda jednak godzina przepracowana na obszarze RFN powinna podlegać przepisom o płacy minimalnej, lecz jedynie czas, który wiąże się z wykonywaniem pracy w ramach oddelegowania, zgodnie z dyrektywą 96/71/WE dotyczącą delegowania pracowników w ramach świadczenia usług.
Polska apelowała do strony niemieckiej o nieegzekwowanie stosowania nowych przepisów,
w szczególności wobec przewoźników wykonujących przez terytorium Niemiec przewozy tranzytowe (towarowe i osobowe), do czasu wyjaśnienia sprawy zgodności przepisów i ich interpretacji z prawem UE. W wyniku tych działań niemieckie przepisy w odniesieniu do pracowników
wysyłanych w podróż służbową zostały zawieszone. W przypadku operacji transportowych,
które nie są tranzytem (przejazdy transgraniczne, kabotaż), prowadzone są dalsze konsultacje.
Utrzymanie wymagań niemieckiej administracji wobec przewoźników wpłynie na różne
gałęzie polskiej gospodarki, które są związane z międzynarodowym transportem. Wzrost
kosztów dla przewoźników przełoży się na ceny świadczonych przez nich usług, a w konsekwencji na ceny produktów.
Problem ten opisywaliśmy w numerze 3/2015 MPPiU.
Oprac. Bożena Goliszewska-Chojdak
IFK
20 lutego 2015 r.
O to pytają Kadrowi
Jakie informacje o składnikach wynagrodzenia
powinny znaleźć się w świadectwie pracy
Pracownik pracował w naszej irmie 2 lata. Rozwiązał umowę
o pracę i chce, abyśmy w świadectwie pracy zamieścili informację o wysokości i składnikach wynagrodzenia, jakie otrzymywał za cały okres zatrudnienia. Czy ma prawo wymagać
tego od nas?
Joanna Skrobisz
specjalista
ds. prawa pracy
i ubezpieczeń
TAK! Żaden akt prawny nie reguluje, jakich informacji dotyczących
składników wynagrodzenia ze stosunku pracy i za jaki okres może żądać pracownik. Dlatego należy uznać, że pracownik może domagać się
zamieszczenia w świadectwie pracy danych na temat wszystkich uzyskanych przez niego składników wynagrodzenia wypłaconych za okres,
za który jest wystawiane świadectwo. Na żądanie pracownika w świadectwie pracy powinno się znaleźć nie tylko wynagrodzenie zasadnicze, ale
również składniki zmienne wynagrodzenia w postaci nagród, premii itp.
Jak rozliczyć czas pracy pracownika, który rozwiązał
umowę przed upływem okresu rozliczeniowego
Umowa o pracę została rozwiązana z pracownikiem przed
upływem okresu rozliczeniowego. Przy rozliczaniu czasu pracy okazało się, że pracownik przepracował większą liczbę godzin niż przypadająca do przepracowania w tym okresie. Jak
rozliczyć jego czas pracy?
Beata Skrobisz-Kaczmarek
radca prawny
Jeśli pracownik przepracował większą liczbę godzin niż przypadająca
do przepracowania w tym okresie, to należy je potraktować jak godziny nadliczbowe, a co za tym idzie – wypłacić mu wynagrodzenie
i dodatek za godziny nadliczbowe z tego tytułu.
Co zrobić z zawiadomieniem o ukaraniu pracownika,
któremu anulowano karę porządkową
Ponad rok temu pracownik został ukarany karą porządkową.
Odpowiedni dokument znalazł się w jego dokumentacji pracowniczej. Teraz pracownik domaga się jego usunięcia z dokumentacji, a nasz dział kadr nie chce tego zrobić, bo zaburzyłoby to numerację dokumentów. Kto ma rację?
Ewa Preis
radca prawny
Rację ma pracownik. Zatarcie kary porządkowej następuje z mocy
prawa po roku nienagannej pracy. Karę uważa się wówczas za niebyłą, co oznacza, że odpis zawiadomienia o ukaraniu powinien zostać
usunięty z akt osobowych pracownika. Powstanie w ten sposób dopuszczalna luka w numeracji dokumentów gromadzonych w aktach
pracowniczych.
WWW.INFORLEX.PL
Precyzyjna wyszukiwarka
Codzienny kontakt z Ekspertami
Codziennie aktualizowana
baza wiedzy
Najlepsze narzędzia w pracy
każdego Kadrowego
www.inforfk.pl
IFK
10
II. AKTUALNOŚCI
Porady na trudne czasy
✔
Pracodawca nie ma obowiązku ponoszenia kosztów ubioru pracownika,
jeśli może być on wykorzystywany także w celach prywatnych
Pracodawca ma prawo wymagać od pracowników określonego stylu w zakresie ubioru
w biurze, pod warunkiem że odbywa się to z poszanowaniem zasady ochrony dóbr osobistych pracownika. Wymagania pracodawcy dotyczące tej kwestii powinny być określone
w procedurach wewnętrznych, regulaminie pracy lub umowie o pracę. Pracodawca nie
ma przy tym obowiązku pokrywania kosztów ubioru pracownika, który może on wykorzystać do celów prywatnych. Nie dotyczy to zatem np. garderoby z logo firmy – zob. „Czy
pracodawca może wymagać od pracowników biurowych określonego stroju w pracy”, str. 37
✔
Pracodawca może wliczyć do minimalnego wynagrodzenia zmienne składniki
pensji
Pracodawca nie musi gwarantować pracownikowi w umowie o pracę stałej kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego na dany rok. Jeżeli bowiem poza stawką zasadniczą wypłaca też inne składniki (zmienne), przykładowo premie uznaniowe lub
dodatki, np. za wysługę lat, za szczególne właściwości pracy, w tym za pracę w porze
nocnej, za kwalifikacje, warunki pracy, i po zsumowaniu ze składnikami stałymi pracownik
otrzyma za każdy miesiąc co najmniej minimalne wynagrodzenie, warunek wypłaty pensji minimalnej zostanie spełniony – zob. „Jakie świadczenia należy uwzględniać, a jakie
pomijać przy ustalaniu minimalnego wynagrodzenia za pracę”, str. 39
✔
Za czas choroby przedsiębiorca nie zapłaci składek na ubezpieczenia
społeczne
Osoba prowadząca działalność gospodarczą może obniżyć podstawę wymiaru składek
na ubezpieczenia społeczne oraz na FP za czas choroby, pod warunkiem że przysługuje
jej zasiłek z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego – zob. „Kiedy przedsiębiorca może obniżyć podstawę wymiaru składek w przypadku choroby”, str. 50
✔
Prawidłowe ustalenie podstawy wymiaru zasiłku dla osób, które nie
przepracowały ani jednego dnia, pozwoli uniknąć nadpłaty zasiłku
Jeżeli pracownik, któremu w umowie o pracę określono wynagrodzenie zmienne, nie
przepracował ani jednego dnia (np. zachorował w pierwszym dniu zatrudnienia albo zachorował bezpośrednio po urlopie wychowawczym trwającym dłużej niż okres, z którego
ustala się podstawę wymiaru zasiłku) i nie uzyskał w danym miesiącu żadnego wynagrodzenia, za „uzupełnione” wynagrodzenie przyjmuje się kwotę wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości wypłaconej za ten miesiąc pracownikom zatrudnionym na
takim samym lub podobnym stanowisku u pracodawcy, u którego przysługuje zasiłek
– zob. „Jak obliczyć podstawę wymiaru zasiłku z uwzględnieniem wynagrodzenia pracowników zatrudnionych na takim samym lub podobnym stanowisku”, str. 58
IFK
20 lutego 2015 r.
II. AKTUALNOŚCI
11
1. Zmiany prawa – weszły w życie 29.01.–20.02.2015 r.
Na podstawie aktów prawnych opublikowanych do 5 lutego 2015 r.
29 stycznia 2015 r.
1.1. Zmiany w przysługiwaniu żołnierzom równoważników
pieniężnych w zamian za umundurowanie i wyekwipowanie
niewydane w naturze
Równoważniki pieniężne przysługujące żołnierzom w zamian za umundurowanie wyjściowe zostały zróżnicowane m.in. w zależności od miejsca pełnienia służby. Okres, po którym
szeregowemu żołnierzowi zawodowemu przysługuje równoważnik pieniężny za przedmioty
umundurowania galowego i wyjściowego, wydłużono z 18 na 24 miesiące. Równoważnikiem
objęto czyszczenie umundurowania i wyekwipowania. Rozszerzono katalog okresów, za
które równoważniki nie przysługują, o okresy korzystania przez żołnierza z urlopu wychowawczego, urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego i urlopu na warunkach urlopu
macierzyńskiego – za okres liczony od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym żołnierz rozpoczął urlop, do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, w którym zakończył urlop. Równoważniki w zamian za należne przedmioty
umundurowania i wyekwipowania określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia oraz za
należne ubiory cywilne za kolejne lata służby przysługują żołnierzowi za okres od 1 stycznia
do 31 grudnia roku kalendarzowego i wypłaca się je w terminie do końca pierwszego (dotychczas drugiego) kwartału roku kalendarzowego.
Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 15 stycznia 2015 r. w sprawie równoważników pieniężnych przysługujących żołnierzom zawodowym oraz żołnierzom pełniącym
służbę kandydacką w zamian za umundurowanie i wyekwipowanie niewydane w naturze
– Dz.U. z 28 stycznia 2015 r., poz. 146
29 stycznia 2015 r.
1.2. Ustawa budżetowa na 2015 r.
Średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej został
określony w wysokości 100,0%. Zwiększą się wynagrodzenia sędziów i prokuratorów,
które są ustalane w relacji do przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale poprzedniego roku. Wynagrodzenie to wyniosło w drugim kwartale 2014 r. 3739,97 zł i w porównaniu z drugim kwartałem 2013 r. (3612,51 zł) wzrosło o 3,53%. Przewidziane zostały
także środki na trzeci etap podwyżek dla pracowników szkolnictwa wyższego (jest to
gwarancja rządowa, zgodnie z którą w latach 2013–2015 przeciętne wynagrodzenia pracowników uczelni publicznych wzrastają o 30%). Na poziomie z 2014 r. pozostały kwoty
bazowe m.in. dla nauczycieli (wynosi ona 2717,59 zł), osób zajmujących kierownicze
stanowiska państwowe (1766,46 zł), członków korpusu służby cywilnej, funkcjonariuszy
Służby Celnej (1873,84 zł), żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy (1523,29 zł). Prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej zostało
określone w kwocie 3959 zł. Nie zmieniły się wysokości obowiązkowych składek na Fundusz Pracy (2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe)
oraz na FGŚP (0,10% podstawy wymiaru składek). Przewidziany został wzrost wydatków
na waloryzację emerytur i rent z ZUS i KRUS (o 1,08% przy gwarantowanej podwyżce
nie mniejszej niż 36 zł). Uwzględnione zostały również m.in. skutki finansowe zmiany
www.inforfk.pl
IFK
12
II. AKTUALNOŚCI
zadań oświatowych jednostek samorządu terytorialnego z tytułu objęcia 6-letnich dzieci
obowiązkiem szkolnym.
Ustawa budżetowa na rok 2015 z 15 stycznia 2015 r. – Dz.U. z 29 stycznia 2015 r., poz. 153
30 stycznia 2015 r.
1.3. Zmiany w wymaganiach wobec kierowników
i wychowawców wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej
Określono, że organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej są zobowiązani
do zatrudnienia odpowiednio przygotowanych kierowników i wychowawców wypoczynku.
Dotychczasowy wymóg sformułowany jako odbycie odpowiedniego przeszkolenia (dotyczący wychowawców będących studentami szkół wyższych kierunków i specjalności, których
program obejmuje przygotowanie pedagogiczne, oraz słuchaczy nauczycielskich kolegiów)
został zastąpiony obowiązkiem ukończenia kursu na wychowawcę wypoczynku. Programy
kursów na kierownika wypoczynku i wychowawcę zostały uzupełnione o nowe elementy
i formy realizacji (np. ratownictwa przedmedycznego czy zarządzania kryzysowego) oraz
o egzamin końcowy. Wskazano, że organizator wypoczynku jest obowiązany zapewnić
uczestnikom wypoczynku dostęp do opieki medycznej. Do 31 sierpnia 2015 r. studenci szkół
wyższych kierunków i specjalności, których program obejmuje przygotowanie pedagogiczne, oraz słuchacze kolegiów nauczycielskich i nauczycielskich kolegiów językowych mogą
być wychowawcami wypoczynku na dotychczas obowiązujących zasadach.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 16 stycznia 2015 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży
szkolnej, a także zasad jego organizowania i nadzorowania – Dz.U. z 22 stycznia 2015 r., poz. 109
30 stycznia 2015 r.
1.4. Zmiany w programie badań statystycznych statystyki
publicznej na 2015 r.
Doprecyzowane zostały obowiązki sprawozdawcze w 2015 r. na podstawie kryterium liczby
osób pracujących poprzez określenie, że liczbę tę przyjmuje się według stanu na 30 listopada
roku poprzedzającego przekazywanie danych statystycznych na podstawie danych administracyjnych aktualizowanych danymi statystycznymi. Dotyczy to m.in. badań statystycznych:
■ 1.04.01 (025) Stowarzyszenia, fundacje, samorząd gospodarczy i zawodowy oraz społeczne jednostki wyznaniowe, 1.04.07 (027) Jednostki nowej gospodarki społecznej:
centra integracji społecznej, kluby integracji społecznej, warsztaty terapii zajęciowej, zakłady aktywności zawodowej, 1.23.02 (042) Pracujący w gospodarce narodowej – zmiany
umożliwią pozyskanie danych statystycznych dotyczących zatrudnienia osób niepełnosprawnych w organizacjach pozarządowych i w zakładach aktywności zawodowej,
■ 1.23.06 (044) Bezrobotni i poszukujący pracy zarejestrowani w urzędach pracy i 1.23.17 (051) Instytucjonalna obsługa rynku pracy – zmiany zapewnią monitorowanie raz w roku liczby uczestników oraz efektywności poszczególnych działań podejmowanych przez powiatowe urzędy
pracy z wykorzystaniem nowych instrumentów wspierających aktywizację zawodową,
■ 1.23.26 Osoby powyżej 50. roku życia na rynku pracy – zmiany polegają na przywróceniu
realizacji badania jako badania stałego.
Rozporządzenie Rady Ministrów z 19 stycznia 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2015 – Dz.U. z 29 stycznia
2015 r., poz. 156
IFK
20 lutego 2015 r.
II. AKTUALNOŚCI
13
31 stycznia 2015 r.
1.5. Opiekunowie osób niepełnosprawnych nie opłacą podatku
od odsetek od wypłaconych kwot zaległych zasiłków
Zaniechano poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od dochodów (przychodów) opiekunów osób niepełnosprawnych, którym – na skutek wyroku TK z 5 grudnia 2013 r.
(sygn. akt K27/13) – za okres od 1 lipca 2013 r. do 30 kwietnia 2014 r. wypłacono zasiłek dla
opiekuna wraz z ustawowymi odsetkami. W związku z tym osoby te nie będą wykazywać
w zeznaniu podatkowym za 2014 r. kwot odsetek otrzymanych w tym roku, co spowoduje
ich nieuwzględnienie przy obliczaniu podatku należnego za 2014 r. Jednocześnie podmioty,
które wypłaciły zasiłki dla opiekunów wraz z odsetkami, nie mają obowiązku wystawiania
informacji PIT-8C o kwocie tych wypłat.
Rozporządzenie Ministra Finansów z 26 stycznia 2015 r. w sprawie zaniechania poboru
podatku dochodowego od osób fizycznych od niektórych dochodów (przychodów) podatników podatku dochodowego od osób fizycznych – Dz.U. z 30 stycznia 2015 r., poz. 164
1 lutego 2015 r.
1.6. Zmiany w drugiej ustawie antykryzysowej
Przedsiębiorcy, którzy ponieśli straty w działalności gospodarczej i usługowej związanej z handlem, przetwórstwem, transportem, uprawami rolnymi lub chowem i hodowlą zwierząt, będą
mogli wystąpić z wnioskiem do marszałka województwa o wypłatę z FGŚP środków na: częściowe zaspokojenie wynagrodzeń pracowników za czas przestoju ekonomicznego, częściowe
zrekompensowanie wynagrodzeń pracowników z tytułu obniżenia wymiaru czasu pracy, opłacenie składek na ubezpieczenia społeczne pracowników należnych od pracodawcy od wypłaconych świadczeń oraz dofinansowanie kosztów szkoleń pracowników organizowanych przez
pracodawców. Warunkiem otrzymania wsparcia przez przedsiębiorcę jest brak zaległości
w opłacaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie
zdrowotne, FGŚP i FP. Przewidziano jednak wyjątki od tego przepisu, np. sytuację, gdy zadłużony przedsiębiorca zawarł umowę z ZUS lub otrzymał decyzję urzędu skarbowego w sprawie
spłaty zadłużenia i terminowo opłaca raty lub korzysta z odroczenia terminu płatności
Ustawa z 19 grudnia 2014 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych
z ochroną miejsc pracy – Dz.U. z 28 stycznia 2015 r., poz. 150
Więcej na ten temat pisaliśmy w MPPiU nr 3/2015 w artykule „Jakie rozwiązania obowiązują
od 1 lutego 2015 r. pracodawców objętych rosyjskim embargiem ”
1 lutego 2015 r.
1.7. Nowe wzory wniosków w sprawie przyznawania
pracodawcom korzystającym z rozwiązań na rzecz ochrony
miejsc pracy:
– świadczeń dla pracowników
W porównaniu z dotychczas obowiązującym rozporządzeniem dodane zostały dwa nowe
załączniki: wzór zapotrzebowania na środki FGŚP na wypłatę świadczeń, składanego przez
marszałka województwa do dysponenta Funduszu (załącznik nr 4) oraz wzór zapotrzebo-
www.inforfk.pl
IFK
14
II. AKTUALNOŚCI
wania na środki FGŚP przeznaczone na finansowanie kosztów obsługi zadań wynikających
z ustawy z 11 października 2013 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną
miejsc pracy (ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 150) (załącznik nr 5). Ponadto marszałek województwa został zobowiązany do przekazywania ministrowi właściwemu ds. pracy zapotrzebowania na środki funduszu przeznaczone na finansowanie kosztów obsługi zadań w terminie do 10. dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła wypłata
świadczeń dla pracowników przedsiębiorców korzystających z rozwiązań na rzecz ochrony
miejsc pracy na częściowe zaspokojenie wynagrodzenia za czas przestoju ekonomicznego
i obniżenie wymiaru czasu pracy oraz środków na opłacenie składek na ubezpieczenia społeczne należnych od pracodawcy.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2015 r. w sprawie przyznawania świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy – Dz.U. z 30 stycznia 2015 r., poz. 167
– dofinansowań kosztów szkolenia pracowników
W porównaniu z dotychczas obowiązującym rozporządzeniem dodany został nowy wzór
zapotrzebowania na środki na dofinansowanie kosztów szkolenia pracowników objętych
szczególnymi rozwiązaniami na rzecz ochrony miejsc pracy, składanego przez starostów
(prezydentów miast na prawach powiatu) dysponentowi Funduszu Pracy albo dysponentowi Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Określono ponadto, że starosta
(prezydent miasta na prawach powiatu) jest zobowiązany do przekazywania marszałkowi
województwa w terminie do 5. dnia roboczego każdego miesiąca miesięcznej informacji
dotyczącej wykorzystania środków przeznaczonych na dofinansowanie kosztów szkolenia.
Natomiast marszałek województwa jest zobowiązany do przekazywania, w terminie do 10.
dnia roboczego każdego miesiąca, ministrowi właściwemu ds. pracy – dysponentowi FP
albo dysponentowi FGŚP, miesięcznej zbiorczej informacji dotyczącej wykorzystania środków przeznaczonych na dofinansowanie kosztów szkolenia.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2015 r. w sprawie dofinansowania kosztów szkolenia pracowników objętych szczególnymi rozwiązaniami na
rzecz ochrony miejsc pracy – Dz.U. z 30 stycznia 2015 r., poz. 168
Więcej na ten temat piszemy w bieżącym numerze MPPiU w artykule „Jak wypełnić wniosek o przyznanie świadczeń pracodawcy dotkniętemu rosyjskim embargiem”
3 lutego 2015 r.
1.8. Obowiązki oddelegowanych żołnierzy SWW w zakresie
zachowania informacji niejawnych
Zmiany polegają na wprowadzeniu do przepisów odwołujących się dotychczas do tajemnicy
państwowej pojęcia „informacje niejawne”, gdyż obecnie obowiązująca ustawa o ochronie
informacji niejawnych nie przewiduje już podziału tych informacji na tajemnicę państwową
i tajemnicę służbową. Ponadto, aby w przyszłości uniknąć konieczności dokonywania kolejnej nowelizacji niniejszego rozporządzenia, określono, że w zakresie szczególnych uprawnień i obowiązków żołnierza SWW pełniącego służbę poza granicami państwa stosuje się
odpowiednio przepisy wydane na podstawie ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (dotychczas wskazane było konkretne rozporządzenie).
Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 22 grudnia 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie oddelegowania żołnierza zawodowego wyznaczonego na stanowisko
służbowe w Służbie Wywiadu Wojskowego do wykonywania zadań służbowych poza Służbą Wywiadu Wojskowego – Dz.U. z 19 stycznia 2015 r., poz. 91
IFK
20 lutego 2015 r.
II. AKTUALNOŚCI
15
7 lutego 2015 r.
1.9. Aktualizacja w podstawach programowych kształcenia
zawodowego
Wprowadzone zostały podstawy programowe dla trzech nowych zawodów: technik urządzeń dźwigowych, technik chłodnictwa i klimatyzacji oraz mechanik motocyklowy. Jednocześnie wykreślono przepisy dotyczące podstaw programowych kształcenia w zawodach:
ratownik medyczny i dietetyk. Zmiany opisu kształcenia w zawodach: technik urządzeń
i systemów energetyki odnawialnej i technik optyk, umożliwiają naukę na poziomie szkoły
policealnej. Usunięto przepisy odnoszące się do kształcenia w szkole policealnej w zawodzie technik pojazdów samochodowych. W opisie kształcenia w zawodzie technik obsługi
turystycznej zmniejszono z 12 do 8 tygodni wymiar praktyk zawodowych. Pozostałe zmiany
mają charakter porządkujący i korygujący.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 16 stycznia 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach – Dz.U. z 23 stycznia
2015 r., poz. 130
10 lutego 2015 r.
1.10. Uzupełnienie spraw osobowych wynikających ze stosunku
służbowego funkcjonariuszy Straży Granicznej
Definicja pojęcia „sprawy osobowe” została uzupełniona o sprawy dotyczące związku zwolnienia funkcjonariuszy Straży Granicznej od zajęć służbowych z czynami o charakterze
bohaterskim, a także o sprawy związane ze sprawowaną przez przełożonego właściwego
w sprawach osobowych kontrolą w zakresie prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego i spełnienia wymagań formalnych zaświadczeń lekarskich oraz w zakresie oświadczenia funkcjonariusza w razie nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły,
do których uczęszcza dziecko. Dodano regulację, zgodnie z którą sprawy dotyczące prawa
do zwolnienia od zajęć służbowych z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki
nad chorym dzieckiem lub chorym członkiem rodziny w zakresie długości okresu w roku kalendarzowym, w którym funkcjonariuszowi przysługuje to prawo, prowadzi się w komórkach
organizacyjnych Komendy Głównej Straży Granicznej, oddziału Straży Granicznej, ośrodka
Straży Granicznej i ośrodka szkolenia Straży Granicznej, w których prowadzona jest ewidencja czasu służby funkcjonariuszy.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z 14 stycznia 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie właściwości organów i jednostek organizacyjnych Straży Granicznej
w sprawach wynikających ze stosunku służbowego funkcjonariuszy Straży Granicznej
oraz trybu postępowania w tych sprawach – Dz.U. z 26 stycznia 2015 r., poz. 135
17 lutego 2015 r.
1.11. Uproszczony system oceny kompetencji kandydata
do służby w Służbie Celnej
Zmodyfikowana została informacja o wolnych stanowiskach służbowych (pominięto punkty dotyczące określenia wartości stanowiska i wymaganego wykształcenia). Z 14 do 7 dni
skrócono termin składania dokumentów. Wprowadzono wymóg przeprowadzania rozmowy
kwalifikacyjnej z udziałem osoby posiadającej tytuł magistra psychologii. Dokonując wyboru
www.inforfk.pl
IFK
16
II. AKTUALNOŚCI
kandydatów do służby kierownik urzędu bierze pod uwagę kwalifikacje kandydata oraz aktualnie wolne etaty i potrzeby kadrowe jednostki organizacyjnej, dla której jest prowadzone
postępowanie. W załączniku nr 1 do rozporządzenia wskazano, że dokumentacja składana
przez kandydata jest niszczona po upływie 2 lat (dotychczas 3 miesięcy) od zakończenia
postępowania kwalifikacyjnego.
Rozporządzenie Ministra Finansów z 27 stycznia 2015 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie informacji o wolnych stanowiskach służbowych w Służbie Celnej oraz postępowania kwalifikacyjnego do Służby Celnej – Dz.U. z 2 lutego 2015 r., poz. 175
20 lutego 2015 r.
1.12. Zmiany we wniosku marszałka województwa o określenie
warunków zwrotu, odstąpienie od dochodzenia zwrotu
lub umorzenie należności FGŚP
Dodana została nowa przesłanka niewypłacalności pracodawcy, tj. wydanie przez sąd
upadłościowy postanowienia o wszczęciu wtórnego postępowania upadłościowego,
w przypadku której występowania marszałek województwa właściwy ze względu na siedzibę pracodawcy składa wniosek do dysponenta FGŚP o określenie warunków zwrotu
należności funduszu (rozłożenie na raty, odroczenie terminu spłaty należności, odstąpienie w całości lub części od dochodzenia zwrotu należności, umorzenie należności).
Określono, że dołączane do wniosku zaświadczenie lub informacja urzędu skarbowego
dla organu egzekucyjnego o wykreśleniu dłużnika funduszu jako podatnika lub zaświadczenie o nieodprowadzaniu podatków z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej,
a także zaświadczenie lub informacja ZUS dla organu egzekucyjnego o wyrejestrowaniu pracowników z ubezpieczeń społecznych powinny być sporządzone nie wcześniej
niż 6 miesięcy przed dniem złożenia wniosku. Doprecyzowano również, że aktualność
przez 6 miesięcy zachowuje dołączane do wniosku postanowienie organu egzekucyjnego
o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Zmiany uwzględniają przepisy wprowadzone
ustawą z 30 maja 2014 r. o zmianie ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie
niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. z 2014 r., poz. 923).
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 30 stycznia 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu informacji zawartych we wniosku marszałka województwa o określenie warunków zwrotu, odstąpienie od dochodzenia zwrotu
lub umorzenie należności Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – Dz.U.
z 5 lutego 2015 r., poz. 183
Oprac. Anna Seroczyńska
ANWXDOQRĞFL
C]\WDMQDELHĪąFRZINFORorganizerze FRG]LHQQHDNWXDOQRĞFLSUDZQH
'RZLHV]VLĊ]QLFKRZV]\VWNLFK]PLDQDFKZSU]HSLVDFKSUDZDSUDF\
LXEH]SLHF]HĔVSRáHF]Q\FK3RELHU]EH]SáDWQLH www.infororganizer.pl
IFK
20 lutego 2015 r.
III. TEMAT NUMERU
17
>> zaświadczenia, emerytura, renta, ZUS
1. Jak prawidłowo wystawić dla ZUS zaświadczenie
o przychodzie emeryta/rencisty za 2014 r.
Do 2 marca 2015 r. pracodawcy muszą wysłać do ZUS zaświadczenie
o uzyskanym w 2014 r. przychodzie emeryta i rencisty. Na podstawie
tego dokumentu ZUS rozliczy przychód świadczeniobiorcy.
Emeryt i rencista muszą niezwłocznie powiadomić ZUS o podjęciu działalności zarobkowej
wpływającej na zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia. Niezależnie od tego, po zakończeniu roku kalendarzowego, w terminie do końca lutego następnego roku, muszą poinformować
ZUS o kwocie przychodu osiągniętego w całym minionym roku. W tym celu powinni złożyć:
■ zaświadczenie płatnika składek, jeśli są u niego zatrudnieni, lub
■ własne oświadczenie – w przypadku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne za
siebie (np. prowadzący działalność gospodarczą).
Zobacz Ściągi księgowego i kadrowego
„Terminarz kadrowo-płacowy dostępny
w Bibliotece INFORFK
na www.inforfk.pl
Obowiązek poinformowania ZUS o przychodzie (zarówno w trakcie roku, jak i po jego zakończeniu) ciąży
odpowiednio na pracodawcy i zleceniodawcy, a w przypadku osoby pełniącej służbę – na właściwej komórce kadrowej. Płatnik składek, niezależnie od faktu wydania odpowiedniego zaświadczenia, np. na prośbę emeryta, musi wysłać
zaświadczenie o przychodzie emeryta i rencisty do ZUS.
W 2015 r. ostatni dzień lutego przypada w sobotę, dlatego termin na powiadomienie ZUS
o ubiegłorocznych przychodach mija w poniedziałek 2 marca 2015 r.
Zaświadczenie płatnika składek
Zakład pracy powinien w zaświadczeniu o przychodzie uwzględnić przede wszystkim te
składniki, które stanowiły podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
W przypadku pracowników, a także osób wykonujących pracę nakładczą, jest to przychód
w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, np.:
■ wynagrodzenia zasadnicze,
■ wynagrodzenia za godziny nadliczbowe,
■ różnego rodzaju dodatki,
■ nagrody,
■ ekwiwalenty za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.
W zaświadczeniu należy też uwzględnić ewentualny przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy
zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje
się przepisy dotyczące umowy zlecenia albo umowy o dzieło zawartej z własnym pracownikiem.
W wystawianym zaświadczeniu płatnik składek powinien również uwzględnić niektóre
składniki, od których nie należy odprowadzać składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
www.inforfk.pl
IFK
18
III. TEMAT NUMERU
ale które wpływają na zawieszenie emerytury lub renty. Chodzi o kwoty wynagrodzenia za
czas niezdolności do pracy wypłaconego na podstawie art. 92 Kodeksu pracy, a także kwoty:
■ zasiłku chorobowego,
■ zasiłku macierzyńskiego
■ zasiłku opiekuńczego,
■ świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego,
■ zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego.
Zaświadczenie nie powinno natomiast uwzględniać pozostałych składników, od których
nie odprowadza się składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wymienionych w rozporządzeniu z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Dotyczy to m.in. nagród jubileuszowych
UWAGA!
przysługujących pracownikowi nie częściej
W zaświadczeniu o przychodzie emeryta/rencisty
niż co 5 lat, odpraw pieniężnych w związku
nie należy uwzględniać składników nieoskładkoz przejściem na emeryturę lub rentę czy zawanych, poza wynagrodzeniem chorobowym i zapomóg losowych.
siłkami z ubezpieczenia społecznego.
Zaświadczenie powinno spełniać pewne
wymagania formalne. Zakład pracy musi podać w nim swoje dane oraz dane osoby ubezpieczonej (jej imię, nazwisko, adres zamieszkania, serię i nr dokumentu tożsamości, nr PESEL), a także ostemplować własną pieczątką.
Musi się tam znaleźć także podpis i pieczątka imienna osoby wystawiającej zaświadczenie.
Wskazane jest również, aby zakład pracy podał numer emerytury lub renty, do której jest
uprawniona osoba ubezpieczona.
W zaświadczeniu należy wykazać przychód za cały 2014 r. – łącznie i w rozbiciu na poszczególne miesiące. Należy wykazać przychód, jaki został wypłacony lub postawiony do
dyspozycji pracownika w danym miesiącu i w całym roku.
Trzeba jednak pamiętać, by pomijać przychód, jaki dana osoba uzyskała z tytułu pracy wykonywanej przed dniem uzyskania prawa do emerytury lub renty. Niezależnie od tego, kiedy
taki przychód został wypłacony, nie wpływa on na zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia.
Nie należy go zatem uwzględniać w wystawianym zaświadczeniu.
Emeryci i renciści, którzy składki na ubezpieczenia społeczne opłacają sami za siebie, powinni informować ZUS o wysokości przychodu w poprzednim roku kalendarzowym, składając
własne oświadczenie. Muszą w nim wykazać przychód w wysokości stanowiącej podstawę
wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W przypadku osób prowadzących
pozarolniczą działalność (w tym działalność gospodarczą) przychodem tym jest zadeklarowana kwota:
■ nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na dany
rok kalendarzowy (w 2014 r. – 2247,60 zł) lub
■ 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2014 r. – 504 zł) dla osób rozpoczynających
działalność, uprawnionych do korzystania z preferencyjnej podstawy wymiaru składek.
IFK
20 lutego 2015 r.
III. TEMAT NUMERU
19
Wzór zaświadczenia pracodawcy potwierdzającego wysokość przychodu wypłaconego
w 2014 r. pracownikowi uprawnionemu do emerytury
VAX Sp. z o.o.
ul. Polna 115
45-569 Radom
Radom, 27 lutego 2015 r.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych
ul. Czachowskiego 21a
26-600 Radom
Zaświadczenie
Informujemy, że w okresie od 1 stycznia 2014 r. do nadal zatrudniamy na podstawie umowy o pracę
na 1/2 etatu pana Jana Koconia, nr PESEL 49121011475, zamieszkałego w Radomiu, przy ul. Zofii 1a,
mającego ustalone prawo do emerytury o numerze ABXX98787.
W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2014 r. pracownik uzyskał przychód z umowy o pracę w łącznej kwocie 18 786,21 zł, tj.:
■ styczeń – 1540 zł,
■ luty – 1540 zł,
■ marzec – 1540 zł,
■ kwiecień – 1540 zł,
■ maj – 1540 zł,
■ czerwiec – 1650 zł,
■ lipiec – 1650 zł,
■ sierpień – 1650 zł,
■ wrzesień – 1650 zł,
■ październik – 1650 zł,
■ listopad – 1405,90 zł (w tym wynagrodzenie za pracę wraz z premią 1100 zł i wynagrodzenie chorobowe 305,90 zł),
■ grudzień – 1430,31 zł (w tym wynagrodzenie za pracę wraz z premią 1155 zł i wynagrodzenie chorobowe 122,36 zł oraz zasiłek chorobowy 152,95 zł).
Joanna Kot
specjalista ds. płac
...............................................
(podpis)
Jeśli osoba prowadząca działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (np. ze względu na ustalone prawo do emerytury) i nie przystąpiła do tych
ubezpieczeń dobrowolnie, w składanym oświadczeniu wskazuje przychód w kwocie, która stanowiłaby podstawę wymiaru składek w przypadku objęcia obowiązkowymi lub dobrowolnymi
ubezpieczeniami.
Wykazując przychód uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym, przedsiębiorca nie powinien się natomiast sugerować faktycznym zyskiem wypracowanym przez firmę ani przychodem
zadeklarowanym do celów podatkowych w dokumentach przekazanych do urzędu skarbowego.
www.inforfk.pl
IFK
20
III. TEMAT NUMERU
PRZYKŁAD
Henryk P. od kilku lat prowadzi niewielką firmę. W związku z tym, że wcześniej przez
długi czas był zatrudniony w szczególnych warunkach, po ukończeniu w grudniu
2013 r. 60 lat ZUS przyznał mu wcześniejszą emeryturę. Ponieważ nabył uprawnienia
emerytalne, nie jest objęty obowiązkiem ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzonej działalności. Nie przystąpił również do nich dobrowolnie. W 2014 r. firma przyniosła straty finansowe. Mimo to przedsiębiorca powinien wykazać w oświadczeniu składanym do ZUS przychód w kwocie, która stanowiłaby podstawę wymiaru składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe, gdyby był objęty tymi ubezpieczeniami. W 2014 r.
nie miałby on możliwości skorzystania z preferencyjnej podstawy wymiaru składek,
dlatego musiałby opłacać te składki od podstawy wynoszącej miesięcznie 2247,60 zł.
W oświadczeniu składanym do ZUS powinien więc wskazać przychód za kolejne miesiące 2014 r. właśnie w tej wysokości.
Obowiązujące przepisy nie zabraniają emerytom i rencistom podejmować zatrudnienia i uzyskiwać z tego tytułu przychodu. Jeśli jednak są to zarobki z działalności objętej obowiązkiem
ubezpieczeń społecznych (np. pozostawania w stosunku pracy, wykonywania umowy zlecenia,
prowadzenia działalności gospodarczej) lub z tytułu służby, przepisy wyznaczają emerytom i rencistom progi zarobkowe wynoszące 70% i 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za
kwartał kalendarzowy ogłoszonego przez Prezesa GUS. Progi zmieniają się raz na kwartał (tj. od
1 marca, 1 czerwca, 1 września i 1 grudnia każdego roku) wraz ze zmianą kwoty przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.
Limity przychodów osiąganych przez osoby uprawnione do emerytur i rent obowiązujące
w 2014 r. (w zł)
Miesiąc
obowiązywania
limitu
Miesięczna
niższa kwota
graniczna
Miesięczna
wyższa kwota
graniczna
od stycznia do lutego
2014 r.
2556,20
4747,30
2676,40
4970,40
od czerwca do sierpnia 2014 r.
2726,80
5063,90
od września do listopada 2014 r.
2618,00
4862,00
w grudniu 2014 r.
2646,80
4915,50
od marca do maja
2014 r.
Roczna
niższa kwota
graniczna
Roczna wyższa
kwota graniczna
31 822,80
59 099,00
Przekroczenie niższego progu zarobkowego skutkuje zmniejszeniem emerytury lub renty
o kwotę tego przekroczenia, nie więcej jednak niż o maksymalną kwotę zmniejszenia obowiązującą dla danego rodzaju świadczenia.
IFK
20 lutego 2015 r.
III. TEMAT NUMERU
21
Kwoty maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent w 2014 r. (w zł)
Miesięczna kwota maksymalnego
zmniejszenia (w zł)
od stycznia
do lutego 2014 r.
od marca
do grudnia 2014 r.
Roczna kwota
maksymalnego
zmniejszenia
(w zł)
emerytura i renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy
549,12
557,91
6677,34
renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy
411,87
418,46
5008,34
renta rodzinna, do której uprawniona jest jedna osoba
466,78
474,25
5676,06
Rodzaj świadczenia
Natomiast konsekwencją osiągania zarobków wyższych niż 130% przeciętnego wynagrodzenia jest zawieszenie prawa do emerytury lub renty i – tym samym – wstrzymanie przez ZUS wypłaty całej kwoty świadczenia.
Ograniczenia w dorabianiu do emerytury lub renty nie dotyczą osób uzyskujących zarobki z tytułu działalności nieobjętej obowiązkiem ubezpieczeń społecznych (np. umów o dzieło zawartych
z innym podmiotem niż własny pracodawca i niewykonywanych na rzecz tego pracodawcy). Bez
ograniczeń mogą też dorabiać osoby, które ukończyły powszechny wiek emerytalny i mają ustalone prawo do emerytury (nawet jeśli jej nie pobierają np. ze względu na wypłatę innego, korzystniejszego świadczenia). Wyjątek dotyczy osób kontynuujących stosunek pracy nawiązany przed
przejściem na emeryturę, którym ZUS zawiesza prawo do świadczenia bez względu na wysokość
przychodu uzyskiwanego z tytułu tego zatrudnienia.
Po otrzymaniu zaświadczenia lub oświadczenia ZUS dokonuje rozliczenia przychodu emeryta
lub rencisty i wydaje w tej sprawie decyzję. Przepisy przewidują dwa warianty takiego rozliczenia
– tak aby można było wybrać korzystniejszy dla świadczeniobiorcy.
Rozliczenie w stosunku rocznym
Pierwszym z wariantów jest rozliczenie w stosunku rocznym. Polega ono na porównaniu przychodu osiągniętego w całym roku z niższą i wyższą kwotą graniczną przychodu ustaloną dla tego
roku, które są sumą kwot granicznych obowiązujących w poszczególnych miesiącach rozliczanego roku.
Jeśli przychód uzyskany w całym poprzednim roku nie przekroczył rocznej niższej kwoty
granicznej (tj. w 2014 r. 31 822,80 zł), ZUS po rozliczeniu stwierdza, że emerytura lub renta
przysługiwała w pełnej wysokości za cały rozliczany rok.
Gdy przychód okazał się wyższy od tego progu, ale nie przekroczył wyższej rocznej
kwoty granicznej (tj. w 2014 r. 59 099,00 zł), ZUS uznaje, że emerytura lub renta podlegała
za cały rok zmniejszeniu o kwotę przekroczenia tego limitu. Roczne zmniejszenie świadczenia nie może być jednak wyższe od obowiązującej dla tego roku maksymalnej kwoty,
która jest sumą kwot maksymalnych zmniejszeń obowiązujących w kolejnych miesiącach
rozliczanego roku.
www.inforfk.pl
IFK
22
III. TEMAT NUMERU
Jeśli natomiast przychód z działalności zarobkowej przekroczył wyższą roczną kwotę
graniczną (tj. w 2014 r. 59 099,00 zł), emerytura lub renta podlega zawieszeniu za cały rozliczany rok.
PRZYKŁAD
Maria K. ma 56 lat i jest uprawniona do wcześniejszej emerytury. Przez cały 2014 r.
pozostawała w zatrudnieniu, ale od lipca do grudnia 2014 r. tylko na pół etatu. Przez
pierwsze półrocze 2014 r. uzyskiwała comiesięczny przychód w wysokości 5500 zł powodujący zawieszenie świadczenia, natomiast od lipca do grudnia 2014 r. jej miesięczne wynagrodzenie wynosiło 3000 zł (powodując zmniejszenie emerytury o maksymalną
kwotę zmniejszenia, tj. o 557,91 zł). W lutym 2015 r. uprawniona przysłała do ZUS zaświadczenie zakładu pracy informujące o wysokości przychodu w całym 2014 r. oraz
w poszczególnych miesiącach tego roku. Korzystniejsze okazało się dla niej rozliczenie
w stosunku rocznym. Łączna kwota przychodu uzyskanego w 2014 r. wyniosła 51 000 zł.
Była więc niższa od wyższej rocznej kwoty granicznej, ale przekroczyła niższy roczny
próg zarobkowy o 19 177,20 zł (51 000 zł – 31 822,80 zł). W związku z tym ZUS uznał, że
emerytura za cały 2014 r. podlegała zmniejszeniu o maksymalną roczną kwotę zmniejszenia dla emerytury w 2014 r., tj. o 6677,34 zł. W przypadku rozliczenia miesięcznego
świadczenie za okres od stycznia do czerwca 2014 r. podlegałoby zawieszeniu, a za
okres od lipca do grudnia 2014 r. maksymalnemu zmniejszeniu.
Miesięczny wariant rozliczenia
Drugim możliwym wariantem rozliczenia przychodu emeryta i rencisty jest rozliczenie w stosunku miesięcznym. ZUS porównuje wtedy kwoty przychodu osiągniętego w poszczególnych
miesiącach rozliczanego roku kalendarzowego z granicznymi kwotami przychodu obowiąUWAGA!
zującymi w kolejnych miesiącach tego roku.
Wybór korzystniejszego wariantu rozliczenia – roczJeśli w wyniku rozliczenia w stosunku miesięcznego lub miesięcznego – jest możliwy tylko wtedy,
nym okazuje się, że przychód osiągnięty w danym
gdy w zaświadczeniu lub oświadczeniu przychód zomiesiącu nie przekroczył niższej miesięcznej kwostał wykazany w rozbiciu na poszczególne miesiące.
ty granicznej, ZUS stwierdza, że emerytura lub
renta przysługuje za ten miesiąc w pełnej wysokości. Osiągnięcie przez świadczeniobiorcę w danym miesiącu wyższego przychodu, ale nieprzekraczającego wyższego miesięcznego progu zarobkowego, powoduje zmniejszenie emerytury lub renty za
ten miesiąc. Zmniejszenie to nie może być większe od maksymalnej kwoty zmniejszenia obowiązującej
w tym miesiącu. Jeśli natomiast przychód emeryta lub rencisty w określonym miesiącu przekroczył wyższą miesięczną kwotę graniczną, ZUS stwierdza, że świadczenie za ten miesiąc podlega zawieszeniu.
PRZYKŁAD
Krzysztof G. od stycznia 2011 r. ma ustalone prawo do renty rodzinnej jako jedyny uprawniony członek rodziny. Przez cały 2014 r. pozostawał w stosunku pracy. Od stycznia do maja
2014 r. uzyskiwał z tego tytułu przychód w miesięcznej wysokości 3300 zł. Od 1 czerwca
IFK
20 lutego 2015 r.
III. TEMAT NUMERU
23
2014 r. awansował i pracodawca podniósł mu pensję do 6500 zł. Taki miesięczny przychód
osiągał do końca 2014 r. W styczniu 2015 r. pracodawca wystawił mu zaświadczenie potwierdzające cały ubiegłoroczny przychód. Wyniósł on 62 000 zł i okazał się wyższy od wyższej
rocznej kwoty granicznej (59 099,00 zł). Gdyby ZUS dokonał rozliczenia w wariancie rocznym, musiałby stwierdzić zawieszenie renty za cały 2014 r. Ponieważ jednak pracodawca
wykazał w zaświadczeniu przychód również w rozbiciu na kolejne miesiące 2014 r., ZUS
może przeprowadzić rozliczenie miesięczne. W tym celu wysokość przychodu pracownika
w kolejnych miesiącach 2014 r. porówna do miesięcznych kwot granicznych:
■ styczeń i luty 2014 r.:
3300 zł (przychód) < 4747,30 zł (wyższa kwota graniczna),
3300 zł > 2556,20 zł (niższa kwota graniczna),
3300 zł – 2556,20 zł = 743,80 zł,
743,80 zł > 466,78 zł (maksymalna kwota zmniejszenia dla renty rodzinnej);
■ marzec, kwiecień i maj 2014 r.:
3300 zł (przychód) < 4970,40 zł (wyższa kwota graniczna),
3300 zł > 2676,40 zł (niższa kwota graniczna),
3300 zł – 2676,40 zł = 623,60 zł,
623,60 zł > 474,25 zł (maksymalna kwota zmniejszenia renty rodzinnej);
■ czerwiec, lipiec i sierpień 2014 r.:
6500 zł (przychód) > 5063,90 zł (wyższa kwota graniczna);
■ wrzesień, październik i listopad 2014 r.:
6500 zł (przychód) > 4862,00 zł (wyższa kwota graniczna);
■ grudzień 2014 r.:
6500 zł (przychód) > 4915,50 zł (wyższa kwota graniczna).
W wyniku rozliczenia w stosunku miesięcznym renta podlegałaby maksymalnemu
zmniejszeniu za okres od stycznia do maja 2014 r. oraz zawieszeniu za pozostałe miesiące 2014 r. Wariant ten będzie więc korzystniejszy dla rencisty od rozliczenia w stosunku rocznym, które skutkowałoby zawieszeniem renty za cały rozliczany rok.
Możliwy zwrot lub wyrównanie świadczenia
W wyniku rozliczenia zarówno w wariancie rocznym, jak i miesięcznym może się okazać, że
świadczeniobiorca zostanie zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń albo ZUS
będzie musiał wypłacić wyrównanie. Wszystko zależy od ustaleń dokonanych przez ZUS w wyniku rozliczenia, a także od tego, czy i w jakiej wysokości świadczenie było wypłacane.
Jeżeli dorabiający emeryt lub rencista w całym roku lub w określonych jego miesiącach osiągnął
przychód przekraczający 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ma on możliwość dokonania dobrowolnej wpłaty na konto Funduszu Ubezpieczeń Społecznych kwoty przekroczenia tego
progu zarobkowego pomniejszonej o zaliczkę na podatek dochodowy. ZUS uznaje wówczas, że za
okres, za który nastąpiła wpłata, przychód był równy wyższej kwocie granicznej (130%), a świadczenie
podlegało za ten okres jedynie maksymalnemu zmniejszeniu. Jest to szczególnie korzystne rozwiązanie dla świadczeniobiorcy, który w trakcie rozliczanego roku pobierał emeryturę lub rentę w znacznej
wysokości, osiągał wysoki przychód, ale niewiele przekroczył wyższą kwotę graniczną.
www.inforfk.pl
IFK
24
III. TEMAT NUMERU
PRZYKŁAD
Barbara N. od listopada 2013 r. jest uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Przez cały 2014 r. pozostawała w zatrudnieniu. Na skutek zawiadomienia
o zamiarze osiągania przychodu ZUS wypłacał co miesiąc rentę w wysokości zmniejszonej o maksymalną kwotę zmniejszenia, tj. w styczniu i lutym o 549,12 zł, a od marca do
grudnia – o 557,91 zł. Po dostarczeniu zaświadczenia o przychodzie w 2014 r. okazało
się, że od stycznia do października 2014 r. ubezpieczona uzyskiwała przychód w miesięcznej wysokości 4760 zł, a w listopadzie i grudniu 2014 r. – po 6200 zł. Dokonując
rozliczenia w formie miesięcznej, ZUS uznałby, że w listopadzie i grudniu 2014 r. renta
podlegała zawieszeniu, a za pozostałe miesiące roku – maksymalnemu zmniejszeniu.
Uprawniona mogłaby dokonać dobrowolnej wpłaty na FUS w kwocie przekroczenia
wyższego progu zarobkowego w listopadzie i grudniu 2014 r. (2622,50 zł minus zaliczka
na podatek dochodowy), w wyniku czego renta za te miesiące podlegałaby maksymalnemu zmniejszeniu. W tym jednak przypadku korzystniejsze dla rencistki byłoby rozliczenie w wariancie rocznym. Łączna kwota jej przychodu w 2014 r. wyniosła 60 000 zł
i przekroczyła wyższy roczny próg zarobkowy o 901 zł (60 000 zł – 59 099,00 zł). ZUS
stwierdziłby wprawdzie, że renta podlegała za cały rok zawieszeniu, ale uprawniona mogłaby dokonać dobrowolnej wpłaty na FUS w kwocie 901 zł pomniejszonej o zaliczkę
na podatek dochodowy. W ten sposób, wpłacając niższą kwotę niż w przypadku rozliczenia w stosunku miesięcznym, mogłaby liczyć na to, że renta za cały rozliczany rok
zostanie jedynie zmniejszona o maksymalną roczną kwotę, tj. o 5008,34 zł.
PODSTAWA PRAWNA:
●
art. 104, art. 127 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
– Dz.U. z 2013 r., poz. 1440; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1682
●
§ 6–9 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 22 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty – Dz.U. z 1992 r. Nr 58, poz. 290; ost.zm. Dz.U. z 1997 r. Nr 47, poz. 310
61001556-a510-420f-bd0a-be6c875154e2
Maria Gałecka – prawnik, ekspert w zakresie ubezpieczeń społecznych
POLECAMY!
W MONITORZE prawa pracy i ubezpieczeń nr 5/2015
– dodatek z serii „Kodeks kadr i płac”:
Rozporządzenia wykonawcze do ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych 2015 r. z komentarzem
a w nim m.in.:
ROZPORZĄDZENIE w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
ROZPORZĄDZENIE w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
ROZPORZĄDZENIE w sprawie szczegółowych zasad i trybu przeprowadzania kontroli płatników składek.

Zamówienia MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń:
[email protected], tel. 22 212 07 30, 801 626 666, faks 22 212 07 32, www.sklep.infor.pl
IFK
20 lutego 2015 r.
25
>> sankcja, kryzys, dofinansowanie, Fundusz Pracy, Gundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
1. Jak wypełnić wniosek o przyznanie świadczeń
pracodawcy dotkniętemu rosyjskim embargiem
Przedsiębiorcy z branży rolno-spożywczej dotknięci zagranicznymi sankcjami mają możliwość uzyskania pomocy finansowej państwa. Wsparcie
polega m.in. na dofinansowaniu wynagrodzeń i składek ZUS za pracowników objętych obniżonym wymiarem czasu pracy lub przestojem ekonomicznym. O taką pomoc pracodawcy mogą ubiegać się od 1 lutego
2015 r. na podstawie nowego wniosku.
Przedsiębiorcy dotknięci m.in. rosyjskimi sankcjami mogą zredukować ponoszone koszty pracy przez obniżenie wymiaru czasu pracy pracowników lub wprowadzenie przestoju
ekonomicznego. W takich sytuacjach wynagrodzenie pracowników może być dofinansowane ze środków FGŚP do wysokości 100% podstawowej kwoty zasiłku dla bezrobotnych,
zwiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne, należne od pracownika. Ponadto
w okresie przestoju lub obniżenia wymiaru etatu przedsiębiorcy otrzymają z FGŚP środki na opłacenie składek na ubezpieczenia społeczne pracowników należnych od pracodawcy od tej części wynagrodzenia wypłacanego pracownikom, która jest finansowana
ze środków FGŚP.
Udzielenie wsparcia pracodawcy znajdującemu się w niezależnych od niego przejściowych trudnościach gospodarczych następuje na podstawie umowy. Jednak jej zawarcie musi poprzedzać złożenie wniosku o udzielenie pomocy. Wzór wniosku określa
rozporządzenie z 29 stycznia 2015 r. w sprawie przyznawania świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy.
Poniżej przedstawiamy wyjaśnienia do poszczególnych części wniosku niezbędne przy ubieganiu się o wsparcie i przykładowe wypełnienie niektórych pozycji tego
dokumentu.
Wzór wniosku o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy finansowanych
z FGŚP
Poznań, 1 kwietnia 2015 r.
BB Sp. z o.o.
ul. Kołowa 2
60-700 Poznań
NIP: 987-654-32-10
REGON: 868686868
PKD:_________ (0)
www.inforfk.pl
Komentarz:
Należy wymienić dominujące PKD według REGON, które powinno wskazywać
na prowadzenie przez przedsiębiorcę-wnioskodawcę działalności w handlu,
przetwórstwie, transporcie, uprawach
rolnych lub chowie i hodowli zwierząt, a
także w wynikających z nich usługach, na
krajowych lub zagranicznych rynkach towarowych.
IFK
26
Marszałek
Województwa Wielkopolskiego
WNIOSEK O PRZYZNANIE ŚWIADCZEŃ
I. Na podstawie art. 8 ustawy z 11 października 2013 r.
o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną
miejsc pracy (Dz.U. poz. 1291, z późn. zm.), zwanej
dalej „ustawą”, wnoszę o przyznanie z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych środków na
wypłatę świadczeń, o których mowa w art. 5 ust. 1
pkt 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy, oraz środków na opłacenie składek, o których mowa w art. 5 ust. 3 ustawy,
z tytułu: (1)
1) przestoju ekonomicznego, w kwocie .................... zł
(słownie: …………………………………………………….) dla
................ (podać liczbę) pracowników, przysługujących za ……. (podać liczbę) miesięcy, w okresie
od ......................... do ..........................;
2) obniżenia wymiaru czasu pracy, w kwocie.................
zł (słownie: ………………………………………………….) dla
................. (podać liczbę) pracowników, przysługujących za ……. (podać liczbę) miesięcy, w okresie
od ...................... do ............................;
3) składek na ubezpieczenia społeczne pracowników należnych od pracodawcy od przyznanych
świadczeń, w kwocie ............................... zł (słownie:
……………………………………….) dla ...................... (podać liczbę) pracowników przez okres ......................
(podać liczbę) miesięcy.
II. Oświadczam, że:
1) jestem przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ustawy
z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2013 r. poz. 672, z późn. zm.): (2)
a) o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy, u którego
wystąpił spadek obrotów gospodarczych, rozumianych jako sprzedaż towarów lub usług, liczony w ujęciu ilościowym/wartościowym (3), obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu
6 kolejnych miesięcy w okresie 12 miesięcy poprzedzających dzień złożenia wniosku o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy
(od 1 lipca 2014 r. do 31 grudnia 2014 r.) (4) do
łącznych obrotów z analogicznych 6 miesięcy
w okresie 12 miesięcy przed okresem 12 miesięcy poprzedzających dzień złożenia wniosku,
łącznie o 18% (5);
IFK
Komentarz:
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby przedsiębiorca uzyskał wsparcie finansowe
w związku zarówno z przestojem, jak i z obniżeniem wymiaru etatu. Jednak w praktyce zapewne najczęściej wnioski będą dotyczyły tylko jednej z tych form wsparcia,
a to za sprawą czasowego ograniczenia
pomocy finansowej (6 miesięcy w okresie
12 miesięcy od dnia podpisania umowy
o wypłatę świadczeń).
Komentarz:
Wystarczy spełnienie jednego z dwóch
odrębnych kryteriów spadku obrotów,
aby uzyskać pomoc finansową (spadek
w okresie 6 lub 3 miesięcy).
Komentarz:
Należy wskazać, czy spadek obrotów jest
mierzony wartościowo czy ilościowo.
Komentarz:
Należy podać okres obejmujący 6 kolejnych
miesięcy w okresie 12 miesięcy poprzedzających dzień wystąpienia o pomoc.
Komentarz:
Spadek obrotów musi wynosić co najmniej
15%, aby możliwe było skorzystanie z pomocy państwa.
20 lutego 2015 r.
b) o którym mowa w art. 3 ust. 1a ustawy, u którego
wystąpił spadek obrotów gospodarczych, rozumianych jako sprzedaż towarów lub usług, liczony
w ujęciu ilościowym/wartościowym (6), obliczony
jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 3 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po 6 sierpnia
2014 r., przy czym za miesiąc uważa się także 30
kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, jeżeli trzymiesięczny okres porównawczy
rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, tj. w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego (od 1 października
2014 r. do 31 grudnia 2014 r.) (7) do łącznych obrotów z tych samych 3 miesięcy kalendarzowych
roku poprzedniego, łącznie o 19% (8);
Komentarz:
2) nie zachodzą wobec mnie przesłanki ogłoszenia upadłości, o których mowa w art. 11, art. 12
ust. 2 lub art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 28 lutego
2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U.
z 2012 r., poz. 1112, z późn. zm.) (9);
3) zalegam/nie zalegam (10) w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia
społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub
Fundusz Pracy;
Komentarz:
27
Należy wskazać, czy spadek obrotów jest
mierzony wartościowo czy ilościowo.
Komentarz:
Należy podać okres obejmujący 3 kolejne
miesiące po dniu 6 sierpnia 2014 r.
Komentarz:
Spadek obrotów musi wynosić co najmniej
15%, aby możliwe było skorzystanie z pomocy państwa.
Z pomocy Państwa nie mogą skorzystać te
firmy, które stały się niewypłacalne w stopniu
uzasadniającym ogłoszenie upadłości. Podmiot jest niewypłacalny w świetle przepisów
prawa upadłościowego i naprawczego, gdy
nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Niewypłacalny będzie również taki podmiot (spółka osobowa, kapitałowa, przedsiębiorstwo państwowe), którego
zobowiązania przekroczą wartość majątku,
nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.
Komentarz:
W przypadku zalegania ze spłatą składek ZUS
przedsiębiorca uzyska pomoc wyłącznie, gdy:
a) zawarł umowę z ZUS lub otrzymał decyzję urzędu skarbowego w sprawie spłaty zadłużenia i terminowo opłaca raty lub
korzysta z odroczenia terminu płatności;
b) zaleganie w regulowaniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FGŚP lub FP powstało w okresie
spadku obrotów gospodarczych zdefiniowanego w ustawie, a przedsiębiorca dołączył do wniosku o przyznanie świadczeń
plan spłaty zadłużenia uprawdopodabniający poprawę kondycji finansowej przedsiębiorcy i pełną spłatę zaległości w regulowaniu składek na ubezpieczenia społeczne,
ubezpieczenie zdrowotne, FGŚP lub FP,
wraz z kopią wniosku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o rozłożenie na raty
należności z tytułu tych składek lub o odroczenie płatności tych składek.
www.inforfk.pl
IFK
28
4) wnioskowana pomoc w formie świadczeń, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy, oraz środków, o których mowa w art. 5 ust. 3
ustawy, nie zostanie przeznaczona dla zatrudnionych na podstawie umów pracowników, o których
mowa w art. 3 ust. 2 ustawy (11);
5) wartość obowiązującej stopy procentowej składki
na ubezpieczenie wypadkowe wynosi 2,53%;
6) pracownicy objęci wykazem pracowników uprawnionych do świadczeń wypłacanych z Funduszu
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych: (12)
a) nie osiągnęli w roku, w którym jest dokonywana
wypłata świadczeń, kwoty ograniczenia rocznej
podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe, stanowiącej 30-krotność
prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia
miesięcznego w gospodarce narodowej na dany
rok kalendarzowy, o której mowa w art. 19 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2013 r., poz. 1442,
z późn. zm.),
b) osiągnęli w roku, w którym jest dokonywana
wypłata świadczeń, kwotę ograniczenia rocznej
podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe, stanowiącą 30-krotność
prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia
miesięcznego w gospodarce narodowej na dany
rok kalendarzowy, o której mowa w art. 19 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, a naliczone składki na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe wykazane w wykazie pracowników uprawnionych do
świadczeń wypłacanych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych zostały obliczone tylko od tej części podstawy wymiaru
składek, która nie spowodowała przekroczenia
kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek;
Komentarz:
7) w zakresie wykonywanej działalności gospodarczej
posługuję się rachunkiem bankowym/rachunkiem
prowadzonym w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej (13) nr 00100100100100100100
8) w okresie ostatnich 3 lat kalendarzowych otrzymałem pomoc de minimis w wysokości .......................
…………………. na ………………………………………….................
………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………. (14)
Komentarz:
IFK
Przedsiębiorca nie uzyska pomocy finansowej dla pracowników, dla których wcześniej otrzymał pomoc finansową na:
a) wyposażenie lub doposażenie stanowiska pracy dla bezrobotnego ze środków
FP w okresie obowiązywania umowy
zawartej z pracownikiem na podstawie
przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;
b) wyposażenie lub doposażenie stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej
ze środków PFRON w okresie obowiązywania umowy zawartej z pracownikiem na podstawie ustawy o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Komentarz:
Należy wskazać jedną z dostępnych opcji wyboru.
Niepotrzebne skreślić.
Komentarz:
Wartość pomocy de minimis powinna być
podana w euro.
20 lutego 2015 r.
29
9) na dzień wystąpienia o pomoc zatrudniam 35 pracowników.
Równocześnie oświadczam, że jestem świadomy
(świadoma) odpowiedzialności karnej wynikającej
z art. 233 § 1 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks
karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.) za złożenie
fałszywego oświadczenia.
III. Do wniosku dołączam:
1) kopię umowy zawartej z Zakładem Ubezpieczeń
Społecznych lub kopię decyzji urzędu skarbowego
w sprawie spłaty zadłużenia, w przypadku, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 lit. a albo ust. 1a
pkt 3 lit. a ustawy (15);
2) plan spłaty zadłużenia z tytułu składek, zgodny ze
złożonym do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
wnioskiem o rozłożenie na raty należności z tytułu
składek lub o odroczenie terminu płatności składek, oraz kopię tego wniosku, w przypadku, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 lit. b albo ust. 1a
pkt 3 lit. b ustawy (16);
3) kopię układu zbiorowego pracy lub porozumienia,
o którym mowa w art. 4 ust. 1 i 2 ustawy, na podstawie którego ustalono warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub
obniżonego wymiaru czasu pracy (17).
JAN SŁOŃ
prokurent samoistny
Komentarz:
Załącznik fakultatywny – tylko dla przedsiębiorców, którzy mają zaległości ZUS i zawarli takie porozumienie.
Komentarz:
Zob. pkt 15 komentarza.
Komentarz:
Załącznik jest obowiązkowy przy każdym
wniosku. Należy pamiętać, że udzielenie
wsparcia finansowego musi poprzedzać
wewnątrzzakładowe porozumienie pracodawcy z pracownikami co do wprowadzenia szczególnych warunków pracy
w okresie przestoju ekonomicznego lub
w związku z obniżeniem wymiaru czasu
pracy pracowników. Konieczna jest w tym
zakresie zgoda organizacji związkowej lub,
w przypadku jej braku, reprezentacji pracowników wyłonionej w trybie przyjętym
u danego przedsiębiorcy.
PODSTAWA PRAWNA: a6519955-037e-4151-a81e-edb354e2ebc6
●
art. 1, art. 3 ust. 1, art. 4, art. 5–7, art. 9, art. 11 ustawy z 11 października 2013 r. o szczególnych rozwiązaniach
związanych z ochroną miejsc pracy – Dz.U. z 2013 r., poz. 1291; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 150
●
art. 1 pkt 1, pkt 3–4, pkt 6, pkt 10, pkt 18, art. 2 ustawy z 19 grudnia 2014 r. o zmianie ustawy o szczególnych
rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy – Dz.U. z 2015 r., poz. 150
●
§ 1 pkt 1, § 2 i załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2015 r. w sprawie przyznawania świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy – Dz.U. z 2015 r., poz. 167
Maurycy Organa – radca prawny, autor licznych publikacji z zakresu prawa pracy
i prawa gospodarczego
www.inforfk.pl
IFK
30
V. PRAWO PRACY
>> odpoczynek dobowy, wymiar czasu pracy, odpoczynek równoważny
1. Równoważny okres odpoczynku
– jak go prawidłowo ustalać
Pracodawca, który nie zapewnił pracownikowi nieprzerwanego 11-godzinnego dobowego okresu odpoczynku, powinien udzielić mu równoważnego okresu odpoczynku w ramach danego okresu rozliczeniowego.
Zdaniem PIP powinno to polegać na przedłużeniu takiego odpoczynku
w innej dobie o tyle godzin, o ile został on skrócony, nie zaś na udzieleniu
czasu wolnego czy dnia wolnego od pracy. Inne stanowisko w tej kwestii,
bardziej restrykcyjne dla pracodawców, prezentuje jednak resort pracy.
Pracownikowi, co do zasady, w każdej dobie – przez którą należy rozumieć 24 kolejne
godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy – przysługuje prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego (art. 132 § 1 Kodeksu pracy).
Wyjątki w zakresie udzielania odpoczynku dobowego
Wymóg 11-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku dobowego został zniesiony ze względu na możliwość wydłużenia dobowego wymiaru czasu pracy do 16 lub 24 godzin w równoważnym systemie czasu pracy (art. 132 § 1 Kodeksu pracy).
Zobacz wideoszkolenie „Nowe przepisy
Przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub zwiąo czasie pracy” dostępne w Bibliotece
zanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do praINFORFK na www.inforfk.pl
cy pracodawca może bowiem objąć pracownika systemem
równoważnego czasu pracy, w którym dopuszczalne jest przedłużenie wymiaru dobowego,
nie dłużej jednak niż do 16 godzin (art. 136 § 1 Kodeksu pracy).
Pracownicy zatrudnieni przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracownicy zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych mogą być objęci równoważnym systemem czasu pracy, w którym dopuszczalne jest przedłużenie wymiaru dobowego,
nie dłużej jednak niż do 24 godzin (art. 137 Kodeksu pracy). Takim pracownikom przysługuje, bezpośrednio po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, odpoczynek przez czas odpowiadający co najmniej liczbie przepracowanych godzin, niezależnie od przysługującego tym pracownikom odpoczynku tygodniowego
(art. 136 § 2 oraz art. 137 Kodeksu pracy).
PRZYKŁAD
Pracodawca zatrudnia dwóch pracowników. Jeden z nich pracuje przy dozorze urządzeń, a drugi przy pilnowaniu mienia. Obaj świadczyli pracę w poniedziałek w wydłużonym dobowym wymiarze: pierwszy z nich w godz. od 6.00 do 21.00 (15 godz.), drugi
w godz. od 6.00 do 24.00 (18 godz.). W związku z tym pierwszy z nich mógł rozpocząć
pracę we wtorek nie wcześniej niż o godz. 12.00, a drugi nie wcześniej niż o godz. 18.00.
IFK
20
20 lutego
lutego 2015
2015 r.r.
V. PRAWO PRACY
31
Pracodawca w obu przypadkach był zobowiązany udzielić pracownikom odpoczynku
przez czas odpowiadający co najmniej liczbie faktycznie przepracowanych godzin.
Ponadto prawo do równoważnego czasu odpoczynku w okresie rozliczeniowym przysługuje:
■ pracownikom kierującym jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępcom,
■ pracownikom wchodzącym w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy
oraz głównym księgowym,
■ w przypadkach konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub
zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii (art. 132 § 2–3
Kodeksu pracy).
Z przepisów nie wynika jednak, jak taki okres ma być pracownikowi zrównoważony.
Wskazane zostało jedynie, że ma to nastąpić do końca okresu rozliczeniowego.
Stanowisko MPiPS w sprawie równoważenia odpoczynków
pracowniczych
W zakresie równoważenia odpoczynków dobowych spotykane są różne stanowiska.
Departament Prawa Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej (znak pisma: DPR-III-079–575/TW/07) wyraził pogląd, że równoważny okres odpoczynku powinien być udzielony bezpośrednio po ostatnim okresie wykonywania pracy w danej dobie (która narusza odpoczynek dobowy) w wymiarze, który dopełni okres odpoczynku po zakończeniu pracy do
11 godzin. Oznacza to, że pracownik będzie mógł podjąć pracę w następnej dobie dopiero
po upływie kolejnych 11 godzin od zakończenia pracy w poprzedniej dobie.
PRZYKŁAD
Pracownik wykonuje pracę w systemie podstawowym od poniedziałku do piątku
w godz. od 8.00 do 16.00. W czwartek, bezpośrednio po zakończeniu wykonywania
pracy, pracownikowi zlecono usunięcie awarii, co trwało do godz. 24.00. W dobie pracowniczej, która rozpoczęła się w czwartek o godz. 8.00 i zakończyła o godz. 8.00 w piątek, pracownikowi zapewniono tylko 8 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.
Zgodnie ze stanowiskiem MPiPS pracownikowi należało udzielić 11 godzin odpoczynku
bezpośrednio po zakończeniu pracy, co spowodowało, że w piątek pracownik mógł rozpocząć pracę dopiero o godz. 11.00. Przedstawia to poniższy rozkład:
Dni
Pon.
Wt.
Śr.
Czw.
Pt.
Planowane godziny 8.00–16.00 8.00–16.00 8.00–16.00 8.00–16.00 8.00–16.00
pracy
Faktyczne godziny 8.00–16.00 8.00–16.00 8.00–16.00 8.00–24.00 11.00–16.00
pracy
Sob.
W5
Nd.
WN
W5
WN
W5 – dzień wolny z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy, WN – niedziela
Zdaniem Departamentu Prawnego MPiPS, jeśli udzielenie równoważnego okresu odpoczynku bezpośrednio po okresie wykonywania pracy nie jest możliwe, to odpoczynek
www.inforfk.pl
IFK
32
V. PRAWO PRACY
powinien być udzielony w innej dobie, jako dodatkowy okres niezależny od odpoczynku
w danej dobie. W takim przypadku jego wymiar będzie odpowiadał liczbie godzin, o jaką
naruszono dobowy odpoczynek. O taką liczbę godzin zostanie wówczas obniżony wymiar
czasu pracy w danej dobie.
PRZYKŁAD
Pracownik wykonuje pracę w systemie podstawowym od poniedziałku do piątku
w godz. od 8.00 do 16.00 w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym, który przypada
od 1 stycznia do 31 marca 2015 r. 12 stycznia 2015 r. (poniedziałek), bezpośrednio po
zakończeniu wykonywania pracy, pracownikowi zlecono usunięcie awarii, co trwało do
godz. 23.00. Ponieważ pracodawca nie miał możliwości udzielenia pracownikowi 11 godzin odpoczynku bezpośrednio po zakończonej pracy, pracownik stawił się w pracy we
wtorek na godz. 8.00. Zgodnie ze stanowiskiem MPIPS pracodawca powinien udzielić
pracownikowi równoważnego okresu odpoczynku do końca okresu rozliczeniowego,
tj. do 31 marca 2015 r., obniżając jego wymiar czasu pracy o 2 godziny (11 godz. obowiązkowego odpoczynku – 9 godz. faktycznie wykorzystanego odpoczynku). W związku z tym pracownik w jednym z dni roboczych danego okresu rozliczeniowego przyjdzie
do pracy 2 godziny później, np. na godz. 10.00, lub zakończy pracę po 6 godzinach,
np. o godz. 14.00.
W opinii Departamentu Prawnego MPiPS udzielenie równoważnego okresu odpoczynku
(zarówno w przypadku jego udzielenia bezpośrednio po zakończeniu pracy w danej dobie,
jak i wówczas, gdy jest on udzielany w innej dobie) może polegać wyłącznie na obniżeniu wymiaru czasu pracy w takiej dobie. Równoważny okres odpoczynku spowoduje zatem zwiększenie okresu odpoczynku przewidzianego w rozkładzie czasu pracy pracownika w innej
dobie pracowniczej.
Może się również zdarzyć, że pracownik ponownie zostanie wezwany do pracy w trakcie
trwającego już okresu odpoczynku dobowego, pod warunkiem że wystąpią okoliczności,
w których możliwe jest niezapewnienie pracownikowi nieprzerwanego 11-godzinnego odpoczynku dobowego.
PRZYKŁAD
Pracownik wykonuje pracę w systemie podstawowym od poniedziałku do piątku w godz.
od 8.00 do 16.00. Po zakończeniu wykonywania pracy pracownik został ponownie wezwany do pracy o godz. 22.00 w celu usunięcia awarii i pracował do godz. 3.00 nad
ranem. W okresie od zakończenia pracy, tj. od godz. 16.00, do ponownego jej rozpoczęcia, tj. do godz. 22.00, pracownik miał zapewniony tylko 6-godzinny odpoczynek
dobowy. Od godz. 3.00 do godz. 8.00 odpoczynek wyniósł 5 godzin. Zatem w dobie
pracowniczej pracownik nie miał zapewnionego prawidłowego nieprzerwanego odpoczynku (11 godzin). Zgodnie ze stanowiskiem MPiPS wymiar czasu pracy do przepracowania w przyjętym okresie rozliczeniowym powinien zostać w takiej sytuacji obniżony
o okres nieudzielonego odpoczynku. Równoważny okres odpoczynku tego pracownika
IFK
20 lutego 2015 r.
V. PRAWO PRACY
33
wyniesie 5 godzin. Wynika to z różnicy między pełnym 11-godzinnym odpoczynkiem dobowym a rzeczywiście udzielonym okresem odpoczynku: 11 godz. – 6 godz. = 5 godz.
O tyle godzin pracodawca powinien obniżyć wymiar czasu pracy pracownika.
Należy jednak przyjąć, że nie ma podstaw prawnych do prezentowania takiego stanowiska, gdyż wymiar czasu pracy pracownika w okresie rozliczeniowym ulega obniżeniu o liczbę
godzin usprawiedliwionej nieobecności w pracy, przypadających do przepracowania w czasie tej nieobecności zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy (art. 130 § 3 Kodeksu pracy). Zatem przyczynami usprawiedliwiającymi nieobecność pracownika w pracy są zdarzenia i okoliczności przewidziane przez przepisy prawa pracy, które uniemożliwiają stawienie
się pracownika do pracy i jej świadczenie. Należą do nich m.in.: urlop wypoczynkowy, urlop
bezpłatny czy choroba pracownika, a także inne przypadki niemożności wykonywania pracy wskazane przez pracownika i uznane przez pracodawcę za usprawiedliwiające nieobecność w pracy, które obniżają wymiar czasu pracy. W tej konkretnej sytuacji nie ma podstaw
prawnych zmuszających pracodawcę do stosowania takiego obniżenia.
Przyjęcie prezentowanych przez MPiPS zasad równoważenia okresu odpoczynku przez pracodawcę, których efektem będzie obniżenie wymiaru czasu w danym okresie rozliczeniowym,
nie może jednak spowodować obniżenia wysokości wynagrodzenia za godziny niedopracowane do pełnego dobowego wymiaru. Niestety nie ma przepisu, który gwarantowałby pracownikowi zachowanie prawa do tego wynagrodzenia. Wynagrodzenie przysługuje bowiem za pracę
wykonaną, a za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia
tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią (art. 80 Kodeksu pracy). Pracownik nie
może jednak ponosić ujemnych skutków równoważenia w ten sposób niezachowanego odpoczynku dobowego i w przypadku niedopracowanych godzin stracić prawa do wynagrodzenia.
Stanowisko GIP w sprawie równoważenia odpoczynków
Inne stanowisko w sprawie równoważenia odpoczynków prezentuje Główny Inspektorat
Pracy. Zgodnie z poglądem prezentowanym przez GIP w piśmie z 10 października 2007 r.
(GNP/401/4560–461/07/PE):
(...) obowiązek zrównoważenia skróconego w danej dobie 11-godzinnego odpoczynku
polega na przedłużeniu takiego odpoczynku w innej dobie o tyle godzin, o ile został
on skrócony, nie zaś na udzieleniu czasu wolnego czy dnia wolnego od pracy. (...)
Jeśli zatem pracownik np. skorzystał w danej dobie jedynie z 9-godzinnego odpoczynku
dobowego, w innej dobie, zamiast korzystać z co najmniej 11-godzinnego odpoczynku, powinien mieć zapewniony co najmniej 13-godzinny odpoczynek dobowy (11 godz. + 2 godz.).
PRZYKŁAD
Pracownik wykonuje pracę od poniedziałku do piątku w godz. od 8.00 do 16.00. W jednym z dni, bezpośrednio po zakończeniu wykonywania pracy, pracownikowi zlecono
usunięcie awarii, co trwało do godz. 23.00. Następnego dnia przyszedł do pracy na godz.
8.00. Miał więc zachowane jedynie 9 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Zgodnie ze
www.inforfk.pl
IFK
34
V. PRAWO PRACY
stanowiskiem GIP pracodawca powinien udzielić pracownikowi równoważnego okresu
odpoczynku, tj. 2 godz. (11 godz. – 9 godz.), wydłużając 11-godzinny odpoczynek w innej dobie. W kolejnym dniu, po zakończonej pracy o godz. 16.00, pracownikowi udzielono 13-godzinnego odpoczynku, który zakończył się o godz. 5 rano w dniu następnym.
Udzielenie w ten sposób równoważnego okresu odpoczynku nie miało wpływu na wymiar czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym.
Ze względu na rozbieżności między stanowiskiem MPiPS i GIP to pracodawca powinien
zdecydować, którą interpretację zastosować. Na pewno bezpieczniejszym rozwiązaniem
dla pracodawcy jest stosowanie stanowiska resortu pracy. Jest bowiem korzystniejsze dla
pracownika. Natomiast PIP raczej nie będzie nakładała sankcji wobec pracodawców, jeżeli
postąpią zgodnie z wykładnią prezentowaną przez Departament Prawny GIP.
Nieudzielenie pracownikowi równoważnego okresu odpoczynku stanowi wykroczenie
z art. 281 pkt 5 Kodeksu pracy zagrożone grzywną od 1 tys. zł do 30 tys. zł.
4ccba6b2-83e0-44fd-8ac7-4395d9143eb4
PODSTAWA PRAWNA:
●
art. 80, art. 128 § 2 pkt 2, art. 130 § 3, art. 132, art. 136, art. 137, art. 281 pkt 5 ustawy z 26 czerwca 1974 r.
– Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1502; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1662
●
§ 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania
nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy – j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1632
Przemysław Jeżek – trener z zakresu prawa pracy i rozliczania wynagrodzeń, doradca współpracujący z firmami szkoleniowymi, zdobywca tytułu „Kadrowy roku”
Czytaj także: „Naruszenie dobowego i tygodniowego odpoczynku pracownika – jakie sankcje
grożą pracodawcy” – na www.inforfk.pl w bazie codziennie aktualizowanych porad i artykułów.
Sprawdź wyjątkowe oferty dostępu do serwisu.
www.inforfk.pl
>> urlop wypoczynkowy, odwołanie z urlopu, rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia
2. Czy pracownik udający się na urlop
wypoczynkowy musi podać pracodawcy numer
telefonu
PROBLEM
Pracownik jedzie na zimowy urlop wypoczynkowy. Pracodawca zażądał podania miejsca, w którym pracownik będzie spędzał urlop, i numeru
telefonu kontaktowego. Pracodawca argumentował swoje polecenie możliwością wezwania pracownika do pracy w czasie urlopu. Pracownik uznał,
że miejsce wypoczynku jest jego prywatną sprawą, i nie podał pracodawcy
IFK
20 lutego 2015 r.
V. PRAWO PRACY
35
tych danych. W trakcie urlopu pracownika zachorowała osoba, która go zastępowała w pracy. Pracodawca bezskutecznie usiłował się skontaktować
z pracownikiem w celu odwołania go z urlopu. Pracownik po powrocie do
pracy został zwolniony dyscyplinarnie z powodu niepodania numeru telefonu
umożliwiającego kontakt z nim w czasie urlopu. Czy pracodawca miał prawo
domagać się podania danych umożliwiających odwołanie pracownika z urlopu? Czy niemożność skontaktowania się z pracownikiem była wystarczającym powodem do zwolnienia go z pracy?
RADA
Pracownik nie miał obowiązku informowania pracodawcy o miejscu
przebywania na urlopie wypoczynkowym ani udostępniania mu numeru telefonu kontaktowego. Nie powinien zatem ponieść żadnych negatywnych konsekwencji z tytułu niemożności skontaktowania się z nim w trakcie urlopu.
UZASADNIENIE
Odwołanie pracownika z urlopu jest dopuszczalne jedynie wtedy, gdy jego
obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu (art. 167 § 1 Kodeksu pracy). Regulacja przewiZobacz e-Poradnik „Wszystko o urlopach
dująca możliwość odwołania pracownika z urlopu nie
wypoczynkowych” dostępny w Bibliotece
INFORFK na www.inforfk.pl
nakłada na niego obowiązku ujawniania pracodawcy
żadnych informacji o planowanym miejscu wypoczynku. Pracownik nie ma również obowiązku zabierania na czas urlopu telefonu – ani służbowego, ani prywatnego. Urlop nie jest bowiem czasem dyżuru „pod telefonem”. Pracownik
w trakcie urlopu nie może jednocześnie wypoczywać i pozostawać w gotowości do pracy,
oczekując na telefon od pracodawcy.
PRZYKŁAD
Pracownik zamierza wykorzystać urlop wypoczynkowy. Okazało się, że będzie uczestniczył
w obozie survivalowym. Pracodawca poinformował go, że pracownicy nie powinni spędzać
urlopu w miejscach, w których nie będzie możliwe skontaktowanie się z nimi i ewentualne
odwołanie ich z urlopu, ani podejmować w trakcie urlopu ryzykownych zajęć mogących skutkować absencją chorobową. Postępowanie pracodawcy jest nieprawidłowe. Nie ma on prawa
sugerować pracownikom, w jakiej formie i gdzie powinni spędzać czas w ramach urlopu.
Pracodawca nie ma również prawa żądać od pracownika wskazania osoby, z którą mógłby
się kontaktować w sprawie odwołania pracownika z urlopu. Wprawdzie pracownik w kwestionariuszu osobowym wskazuje osobę kontaktową, którą należy powiadomić w sytuacji, gdyby uległ wypadkowi (imię, nazwisko, adres, telefon), jednak w żadnym razie pracodawca nie
powinien usiłować kontaktować się z tą osobą w związku z potrzebą odwołania pracownika
z urlopu. Byłoby to sprzeczne z celem udostępnienia pracodawcy tych danych.
Nie ma przeciwwskazań, aby pracownik dobrowolnie udostępnił pracodawcy swój numer
telefonu czy dane adresowe miejsca wypoczynku w ramach urlopu. Nie może to być jednak
informacja wymuszona, np. groźbą pozbawienia premii.
www.inforfk.pl
IFK
36
V. PRAWO PRACY
Pracodawca, chcąc wezwać pracownika z urlopu, może na własną rękę spróbować dotrzeć do niego z informacją w sprawie odwołania. Jeżeli jednak takie działania nie przyniosą rezultatu, pracownik nie powinien ponieść z tego powodu żadnych negatywnych konsekwencji.
PRZYKŁAD
Pracodawca usiłował wezwać pracownika z urlopu do pracy. Z powodu niemożności
skontaktowania się z pracownikiem i tym samym skutecznego wezwania go do pracy
pojawiły się problemy organizacyjne w zakładzie. Po powrocie pracownika do pracy
pracodawca nałożył na niego karę porządkową w związku z tym, że pracownik nie udostępnił danych kontaktowych, narażając w ten sposób pracodawcę na problemy z zapewnieniem zastępstwa. Zdaniem pracodawcy niepodanie danych kontaktowych było
naruszeniem obowiązku dbałości o dobro zakładu pracy. Postępowanie pracodawcy nie
było prawidłowe. Niemożność odwołania pracownika z urlopu (zawiadomienia go o tym)
nie może stanowić przyczyny nałożenia kary porządkowej. W tym przypadku nie doszło
bowiem do naruszenia dbałości o dobro zakładu pracy.
Pracownik, który został skutecznie powiadomiony o odwołaniu z urlopu, powinien go
przerwać. Jeśli mimo skutecznego odwołania z urlopu pracownik nie wykonał polecenia
pracodawcy, jego zaniechanie może być traktowane w kategoriach nawet ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych. Pracodawca, w zależności od sytuacji, ma wówczas
możliwość pociągnięcia pracownika do odpowiedzialności porządkowej, a nawet może
rozwiązać z nim umowę o pracę bez wypowiedzenia
Posłuchaj audiokomentarza „Koszty
z winy pracownika (art. 52 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy).
odwołania z urlopu” dostępnego w Bibliotece
Choć nie wynika to bezpośrednio z przepisów,
w stosunku do pracowników wysokiego szczebla,
np. kadry menedżerskiej, pracodawca powinien mieć możliwość bardziej skutecznego odwołania z urlopu. Wynika to z rangi tych pracowników i zakresu ich obowiązków, których
często nie można powierzyć innym pracownikom. Co do zasady pracodawca powinien więc
mieć prawo zapewnienia sobie kontaktu z pracownikiem w trakcie jego urlopu – m.in. w razie potrzeby odwołania z urlopu. W tym przypadku obowiązek pozostawienia numeru telefonu, pod którym pracownik będzie dostępny na urlopie, lub odbierania w czasie wypoczynku telefonu służbowego powinien zostać uregulowany w przepisach wewnątrzzakładowych,
np. w regulaminie pracy.
fac38382-8d59-4341-b991-4aee1faee990
PODSTAWA PRAWNA:
●
art. 52, art. 100 § 2, art. 108, art. 167 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1502;
ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1662
●
załącznik nr 1a do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika – Dz.U. Nr 62, poz. 286; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 115, poz. 971
Sebastian Kryczka – prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy, autor wielu publikacji z tej
tematyki
IFK
20 lutego 2015 r.
V. PRAWO PRACY
37
>> ubranie służbowe, odzież robocza, kary porządkowe
3. Czy pracodawca może wymagać od pracowników
biurowych określonego stroju w pracy
PROBLEM
Pracodawca chce wprowadzić dla pracowników biurowych obowiązek noszenia w pracy strojów według określonych wytycznych, w szczególności w zakresie rodzaju, stylu, kolorystyki, długości itp. W stosunku do
tej grupy pracowników pracodawca nie ma obowiązku zapewnienia odzieży
roboczej. Czy i w jakiej formie pracodawca może nałożyć na pracowników
taki obowiązek? Jakimi środkami dyscyplinującymi w tym zakresie dysponuje
pracodawca?
RADA
Pracodawca ma prawo wymagać od pracowników określonego stylu
w zakresie ubioru w biurze, pod warunkiem że odbywa się to z poszanowaniem zasady ochrony dóbr osobistych pracownika. Wymagania pracodawcy
dotyczące tej kwestii powinny być określone w procedurach wewnętrznych,
regulaminie pracy lub w umowie o pracę. Za naruszenie ustalonych zasad
pracodawca może nałożyć na pracownika karę porządkową lub nawet wypowiedzieć mu umowę o pracę.
UZASADNIENIE
Wygląd zewnętrzny pracownika, w tym strój, może rzutować na wizerunek
firmy i jej postrzeganie na zewnątrz. Dotyczy to zwłaszcza przypadków, gdy pracownicy
mają kontakt z klientami lub osobami odwiedzającymi firmę, a tak jest często z pracownikami biurowymi. W takiej sytuacji pracodawca ma prawo narzucić pracownikom określone
wymagania w tym zakresie. Mogą one dotyczyć np. stonowanej kolorystyki stroju, zakazu
eksponowania pewnych partii ciała, noszenia np. dżinsów, ubrania lub butów sportowych,
odkrytych ramion, kolczyków w nosie itp.
Narzucenie przez pracodawcę pracownikom określonych zasad w zakresie wyglądu
w miejscu pracy (tzw. dress code) nie może jednak w żadnym względzie prowadzić do naruszenia ich dóbr osobistych. Pracodawca musi bowiem szanować godność i inne dobra osobiste pracownika (art. 111 Kodeksu pracy). Konieczność zachowania określonych standardów wyglądu pracownika powinna wynikać z charakteru pracy zatrudnionych i mieć wpływ
na kreowanie wizerunku firmy.
Nałożenie na pracowników wymogu noszenia odpowiedniego stroju następuje na podstawie polecenia pracodawcy. Pracownik jest zobowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one
sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę (art. 100 § 1 Kodeksu pracy). Obowiązek
stawienia się do pracy pracownika w określonym stroju powinien być zawarty w podpisywanej z pracownikiem umowie o pracę lub zamieszczony w regulaminie pracy czy instrukcji
wewnętrznej. W praktyce zapisy dotyczące stroju pracownika zamieszcza się w wewnętrznych zarządzeniach, ponieważ łatwo je wówczas zmienić.
www.inforfk.pl
IFK
38
V. PRAWO PRACY
Naruszenie zakładowych przepisów wewnętrznych określających wymagania w zakresie stroju pracownika może skutkować odpowiedzialnością porządkową. W takim przypadku nietaktowny ubiór może zostać uznany za naruszenie ustalonego porządku i organizacji
w procesie pracy. Za takie naruszenie pracownik może zostać ukarany karą upomnienia lub
nagany. Możliwe jest także zastosowanie innych środków dyscyplinujących, np. niewypłacenie pracownikowi premii uznaniowej.
Pracownikowi może nawet zostać z tego powodu wypowiedziana umowa o pracę.
Najczęściej nie będzie jednak możliwe rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia. Potwierdza
to wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. (I PK 153/04, M.P.Pr. 2005/7/170).
Inaczej należy oceniać sytuację pracownika, którego dotyczą przepisy o odzieży i obuwiu
roboczym (art. 2377 Kodeksu pracy). W tym przypadku niewłaściwy ubiór należy uznać za
naruszenie przepisów bhp, a niezastosowanie się do norm dotyczących ubioru w miejscu
pracy, związanych z jego bezpieczeństwem, może skutkować zwolnieniem dyscyplinarnym,
gdyż zgodnie z art. 211 Kodeksu pracy przestrzeganie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy jest podstawowym obowiązkiem pracowniczym.
PRZYKŁAD
Pracodawca wprowadził w specjalnym zarządzeniu wewnętrznym wymagania w zakresie wyglądu pracowników obsługi klienta, w tym wymóg noszenia koszul z logo firmy
również przez pracowników produkcji, którzy nie mają żadnej styczności z klientem.
Dodatkowo, pracodawca w określonym zakresie jest zobowiązany zapewnić odzież
roboczą i obuwie ochronne. W takiej sytuacji pracodawca nie może jednocześnie nałożyć na pracowników produkcji wymagań w zakresie stroju, w którym przychodzą do
pracy, ponieważ nie uzasadnia to jej charakter. Ze względu na przepisy bhp pracownicy są zobowiązani do przestrzegania obowiązku noszenia odzieży roboczej i obuwia
ochronnego.
Pracodawca nie ma obowiązku ponoszenia kosztów ubioru pracownika, jeśli może być
on wykorzystywany także w innych sytuacjach życiowych. Wydatki poniesione przez pracodawcę na ten cel nie mogłyby być także, co do zasady, wliczone do jego kosztów uzyskania przychodów jako koszty reprezentacji (art. 23 ust. 1 pkt 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Nie dotyczy to identyfikatorów, części garderoby z logo firmy itp.
Jedynie strój służbowy będący zgodnie z przepisami bhp niezbędny (odzież robocza) oraz
strój pełniący funkcje reklamowe można rozliczyć w kosztach podatkowych.
2109c621-e6ba-45df-a981-3118d420649c
PODSTAWA PRAWNA:
●
art. 111, art. 100 § 1, art. 211, art. 2377 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1502;
ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1662
●
art. 22 ust. 1, art. 23 ust. 1 pkt 23 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
– j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 73
Małgorzata Mędrala-Natkaniec – radca prawny, autorka wielu publikacji z zakresu
prawa pracy
IFK
20 lutego 2015 r.
VI. WYNAGRODZENIA
39
>> wynagrodzenie minimalne, składniki wynagrodzenia, sprawozdawczość
1. Jakie świadczenia należy uwzględniać,
a jakie pomijać przy ustalaniu minimalnego
wynagrodzenia za pracę
Nie wszystkie należności, których wypłaty dokonuje pracodawca, należy uwzględniać w minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Wyłączeniu
podlegają m.in. te świadczenia, które stanowią ekwiwalent za używanie
do celów służbowych prywatnych narzędzi lub materiałów, jak również
często oferowane przez pracodawców bonusy pozapłacowe.
Pracodawca nie może zapłacić pracownikowi mniej niż ustawowe minimum, z kolei pracownik ma gwarancję uzyskania wynagrodzenia co najmniej na tym poziomie (w 2015 r.
– 1750 zł w przypadku zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy). Przy ustalaniu wysokości minimalnej płacy należy uwzględnić należności przysługujące zarówno za 1 miesiąc,
jak i za dłuższy okres.
Co rozumieć przez minimalne wynagrodzenie za pracę
W przepisach prawa funkcjonuje kilka pojęć wynagrodzenia: wynagrodzenie za pracę
w ogólnym ujęciu, godziwe, najniższe, zasadnicze, minimalne. Każde z nich jest wykorzystywane do innych celów i oznacza inną kategorię
Zobacz e-Poradnik „15 najciekawszych orzeczeń
świadczeń. Dlatego nie należy utożsamiać np. wySN z wynagrodzeń i ZUS” dostępny
nagrodzenia zasadniczego z minimalnym.
w Bibliotece INFORFK na www.inforfk.pl
Wynagrodzenie minimalne jest najmniejszym wynagrodzeniem, jakie może w danym miesiącu uzyskać pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, niezależnie od rodzaju umowy o pracę, posiadanych kwalifikacji czy
doświadczenia, a także bez względu na wyniki pracy. Jeżeli pracownik przepracował cały
miesiąc, to ma prawo do płacy minimalnej w pełnej wysokości.
Dla osób będących w pierwszym roku pracy również ustalono wynagrodzenie minimalne, które stanowi 80% pełnej stawki minimalnej. Pracownicy niepełnoetatowi też mają zagwarantowane wynagrodzenie minimalne w wysoZobacz e-Poradnik „Wynagrodzenia
kości proporcjonalnej do ich wymiaru czasu pracy
w pytaniach i odpowiedziach” dostępny
(np. w 2015 r. dla 1/2 etatu – 875 zł i 700 zł dla osoby
w pierwszym roku pracy).
Gwarancja minimalnego wynagrodzenia nie dotyczy wykonawców umów cywilnoprawnych, np. zlecenia, ani pracowników młodocianych zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego, dla których minimalne stawki, nieuzależnione od minimalnego wynagrodzenia,
określają odrębne przepisy.
Wynagrodzenie zasadnicze jest zawsze stałym elementem wynagrodzenia, niezależnie od systemu wynagradzania, i nie musi wynosić tyle, ile stawka minimalna. Najczęściej
www.inforfk.pl
IFK
40
VI. WYNAGRODZENIA
wynika z osobistego zaszeregowania pracownika i jest określone stawką godzinową lub
miesięczną. Wynagrodzenie zasadnicze może być jedynym, samodzielnym składnikiem
(wtedy powinno odpowiadać co najmniej miesięcznej kwocie minimalnej lub minimalnej
stawce godzinowej obowiązującej dla danego miesiąca) albo mogą go uzupełniać inne
elementy wynagrodzenia (wówczas może być określone w wysokości niższej niż minimalne wynagrodzenie).
Jakie składniki zaliczać do minimalnego wynagrodzenia
Do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone
według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez GUS do wynagrodzeń osobowych (art. 6 ust. 4 ustawy o minimalnym
Posłuchaj audiokomentarza „Należności pra- wynagrodzeniu za pracę). Oznacza to, że ustawocownicze w 2015” dostępnego w Bibliotece
dawca ograniczył listę składników zaliczanych do
minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Wynagrodzenie w ogólnym pojęciu jest rozumiane dość szeroko. Mogą się na nie składać wypłaty pieniężne, świadczenia rzeczowe (w naturze) oraz wszelkie inne korzyści,
np. w formie usług, związane z wykonywaniem pracy, które przysługują pracownikowi na
mocy przepisów prawa pracy i przepisów wewnętrznych (zarówno obowiązkowe, jak i dobrowolne). Natomiast ustalając wynagrodzenie minimalne, należy uwzględnić te składniki
i świadczenia, które zgodnie z załącznikiem do objaśnień do sprawozdawczości z zatrudnienia i wynagrodzeń zostały zaliczone do wynagrodzeń osobowych. Wynagrodzenia osobowe to wynagrodzenia i inne świadczenia z tytułu pracy, wypłacane lub wydawane w naturze (odpowiednio przeliczone) (zob. tabela na str. 42).
Mimo że do wynagrodzeń osobowych zaliczono również nagrody jubileuszowe, wynagrodzenie i dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych oraz odprawy emerytalno-rentowe, jednak te elementy (w tym wynagrodzenie, ryczałty – za nadgodziny) nie
wchodzą do wynagrodzenia minimalnego, gdyż zostały ustawowo z niego wyłączone
(art. 6 ust. 5 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę). Podobnie jest z wynagrodzeniami za czas niewykonywania pracy, np. chorobowym, za przestój (choć nie ma tu
wyłączenia ustawowego). Wskazane należności, mimo że znajdują się w wykazie GUS,
są obliczane na podstawie odrębnych przepisów. Natomiast wynagrodzenie minimalne
przysługuje „za pracę”.
Lista wymienionych wynagrodzeń osobowych nie jest jednak zamknięta, o czym świadczy sformułowanie „w szczególności”. Biorąc pod uwagę definicję wynagrodzenia osobowego – a także treść art. 86 § 2 Kodeksu pracy, zgodnie z którym wypłaty wynagrodzenia
dokonuje się w formie pieniężnej, a częściowe spełnienie go w innej formie jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy przewidują to ustawowe przepisy prawa pracy lub układ zbiorowy pracy – należy stwierdzić, że wynagrodzenie minimalne tworzą wypłaty pieniężne
i ewentualnie tzw. deputaty, czyli świadczenia w naturze, które zazwyczaj są spotykane
i związane z daną branżą przemysłową, np. deputaty węglowe, energetyczne czy w postaci drewna opałowego.
IFK
20 lutego 2015 r.
VI. WYNAGRODZENIA
41
Czy świadczenia pozapłacowe należy wliczać do minimalnego
wynagrodzenia
Do wynagrodzenia minimalnego nie należy wliczać wartości tzw. świadczeń pozapłacowych,
czyli wszelkich dodatkowych benefitów, często stanowiących element polityki wynagradzania
przyjętej w danej firmie. Najczęściej są to nieodpłatne świadczenia czy świadczenia ponoszone za pracowników, np. pakiety medyczne, zakwaterowanie, opłaty na kształcenie czy samochód służbowy. W ogólnym pojęciu świadczenia te mogą być uznawane za wynagrodzenie,
jednak wynagrodzenie minimalne, ze względu na swoją funkcję, powinno być traktowane rygorystycznie. Minimalne wynagrodzenie powinno bowiem służyć zaspakajaniu potrzeb życiowych, w tym nabywaniu dóbr i usług. Ze względu na brak górnej granicy wynagrodzenia zasadniczego w pieniądzu w skrajnym przypadku mogłoby być tak, że pracownik otrzymałby
niewielką kwotę, np. 500 zł, a resztę w postaci bonów, karnetu na basen czy biletów do kina.
Jak uwzględniać w minimalnym wynagrodzeniu składniki
za okresy dłuższe niż jeden miesiąc
Pracownik musi mieć zapewnione wynagrodzenie minimalne co miesiąc, a nie przeciętnie na miesiąc. Oznacza to, że przy ustalaniu wynagrodzenia pracownika w danym miesiącu,
będącego podstawą do porównania go z minimalną stawką
Skorzystaj z kalkulatora wynagrodzeń
miesięczną, należy uwzględniać tylko i wyłącznie składniki
dostępnego na www.inforfk.pl
w zakładce Kalkulatory
wypłacone w tym miesiącu. Nie ma znaczenia, że przysługują one za poprzednie miesiące czy za okresy dłuższe niż
1 miesiąc, np. premie/nagrody kwartalne, półroczne lub roczne. Przykładowo premia roczna wypłacona w konkretnym miesiącu wchodzi do wynagrodzenia tego miesiąca, bez przeliczenia na okres 1 miesiąca.
PRZYKŁAD
W spółce XYZ, na podstawie regulaminu wynagradzania, pracownicy otrzymują premie
kwartalne. Kwartały, za które przysługują premie, pokrywają się z okresami kalendarzowymi. Premie są wypłacane w terminie obowiązującym dla wynagrodzeń za: kwiecień, lipiec, październik i styczeń. W styczniu 2015 r. pracownikom wypłacono premię za
IV kwartał 2014 r. w wysokości 1800 zł. Cała kwota premii jest wynagrodzeniem rozliczanym za styczeń. Zatem nie można jej podzielić przez 3 i doliczyć po 600 zł do każdego
miesiąca ostatniego kwartału ubiegłego roku.
Jakie składniki pomijać przy ustalaniu minimalnego
wynagrodzenia
Do wynagrodzenia minimalnego nie są wliczane należności i świadczenia, które nie stanowią wynagrodzenia. W załączniku GUS są to pozycje wymienione jako wyłączenia. Chodzi
np. o świadczenia wyrównawcze, tj. te, które nie są zapłatą za wykonaną pracę, lecz wyrównują ubytki w majątku pracownika w związku z zatrudnieniem, np. ryczałty i ekwiwalenty za
używanie w pracy własnych narzędzi czy należności z tytułu podróży służbowych.
www.inforfk.pl
IFK
42
VI. WYNAGRODZENIA
PRZYKŁAD
Adam K., pracownik z 3-letnim stażem pracy, zatrudniony na pełny etat w firmie produkcyjnej XYZ, otrzymał w styczniu 2015 r. następujące wynagrodzenia i świadczenia:
■ wynagrodzenie zasadnicze – 1500 zł,
■ premia uznaniowa – 190 zł,
■ dodatek zmianowy – 120 zł,
■ ekwiwalent za pranie odzieży roboczej – 25 zł,
■ wynagrodzenie i dodatek za nadgodziny dobowe – 34,50 zł.
Aby ustalić, czy wynagrodzenie pracownika w styczniu br. osiągnęło co najmniej
1750 zł, należy zsumować wynagrodzenie zasadnicze, premię uznaniową i dodatek
zmianowy. Łącznie wynagrodzenie Adama K. za styczeń wyniesie 1810 zł (1500 zł +
+ 190 zł + 120 zł).
Zestawienie przykładowych świadczeń wliczanych i pomijanych przy ustalaniu wysokości
minimalnego wynagrodzenia za pracę
Świadczenia zaliczane do minimalnego
wynagrodzenia
Świadczenia pomijane przy ustalaniu
minimalnego wynagrodzenia
1
2
wynagrodzenia zasadnicze w formie czasowej, świadczenia z zfśs i świadczenia urlopowe
akordowej, prowizyjnej
wszelkie premie, nagrody – zarówno uznaniowe, zasiłki z ubezpieczenia społecznego
jak i regulaminowe
dodatki, np. za wysługę lat, za szczególne właś- wynagrodzenia z umów zlecenia zawieranych
ciwości pracy, w tym za pracę w porze nocnej, za z pracownikiem
kwalifikacje, warunki pracy
wynagrodzenia dodatkowe za prace wykonywane świadczenia z zakresu bhp
w ramach obowiązującego wymiaru czasu pracy,
lecz niewynikające z zakresu czynności
wynagrodzenia za czynności przewidziane do wy- wartości polis na życie
konania poza normalnymi godzinami pracy w zakładzie lub w innym miejscu wyznaczonym przez
pracodawcę (np. dyżury, pełnienie pogotowia domowego)
wyrównanie do wysokości minimalnego wynagro- odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji
dzenia za pracę
ekwiwalenty pieniężne za urlop wypoczynkowy
ryczałty za używanie samochodu pracownika dla
celów służbowych w jazdach lokalnych
uposażenia posłów i senatorów, odprawy parlamen- należności z tytułu odbywania podróży służbotarne posłów i senatorów, odprawy pracowników biur, wych
klubów, kół poselskich i senatorskich oraz zespołów
parlamentarnych w związku z zakończeniem kadencji
IFK
20 lutego 2015 r.
VI. WYNAGRODZENIA
1
43
2
Sejmu i Senatu, a także odprawy dla pracowników
samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru, z którymi został rozwiązany stosunek pracy
w związku z upływem kadencji
świadczenia o charakterze deputatowym (war- odprawy z tytułu rozwiązania umowy z przyczyn
tość świadczeń w części nieopłaconej przez niedotyczących pracowników
pracownika) lub ich ekwiwalenty pieniężne
nagrody jubileuszowe
(np. deputaty węglowe, energetyczne, środków
spożywczych), a także ekwiwalenty za umundurowanie, jeśli obowiązek jego noszenia wynika
z obowiązujących ustaw
świadczenia odszkodowawcze (w związku ze odprawy emerytalno-rentowe
skróceniem okresu wypowiedzenia)
dodatek wyrównawczy wypłacany pracowni- wynagrodzenie i dodatki za godziny nadliczbowe
kom, których wynagrodzenie uległo obniżeniu
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej
PODSTAWA PRAWNA:
●
art. 6 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę – Dz.U. Nr 200, poz. 1679; ost.zm.
Dz.U. z 2005 r. Nr 157, poz. 1314
●
art. 292 § 1, art. 86 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1502; ost.zm. Dz.U.
z 2014 r., poz. 1662
●
§ 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 11 września 2014 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za
pracę w 2015 r. – Dz.U. z 2014 r., poz. 1220
●
§ 1 ust. 1 pkt 172, ust. 3 i załącznik nr 1 do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 5 lutego 2014 r.
w sprawie określenia wzorów formularzy sprawozdawczych, objaśnień co do sposobu ich wypełniania
oraz wzorów kwestionariuszy i ankiet statystycznych stosowanych w badaniach statystycznych ustalonych
w programie badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2014 – Dz.U. z 2014 r., poz. 415; ost.zm.
Dz.U. z 2014 r., poz. 1307
4d80ab73-b06b-4e14-8c49-d7a38294f3bc
Izabela Nowacka – ekonomistka, od wielu lat zajmuje się tematyką wynagrodzeń
i rozliczaniem płac, autorka licznych publikacji z dziedziny
prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
Czytaj także: „Minimalne wynagrodzenie w 2015 r. i świadczenia od niego zależne”
na www.inforfk.pl w bazie codziennie aktualizowanych porad i artykułów.
Sprawdź wyjątkowe oferty dostępu do serwisu.
www.inforfk.pl
www.inforfk.pl
IFK
44
VI. WYNAGRODZENIA
>> rekompensata za godziny nadliczbowe, dodatek, wynagrodzenie
2. Jak zrekompensować pracę zaplanowaną
w niedzielę
PROBLEM
Nasi pracownicy wykonują pracę w systemie podstawowym, na
dwie zmiany, przez 5 dni w tygodniu. Niektórym planujemy pracę w niedziele,
a innym zlecamy w tym dniu wykonywanie pracy w nadgodzinach. Zdarzają
się przypadki, że nie mamy możliwości udzielenia pracownikom dnia wolnego za pracę w nadgodzinach, więc rekompensujemy im to wypłatą dodatków
do wynagrodzenia. Obawiamy się jednak, że w ten sposób naruszamy zasadę
przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy, za co możemy zostać ukarani podczas kontroli PIP. Czy mamy rację?
RADA
Jeżeli nie udzielą Państwo pracownikowi dnia wolnego za pracę w niedzielę, naruszą Państwo zasadę przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy.
Jednak przepisy prawa dopuszczają możliwość wypłaty pracownikom odpowiednich dodatków do wynagrodzenia w sytuacji, gdy pracodawca nie miał
możliwości udzielenia pracownikowi dnia wolnego za pracę w niedzielę do
końca okresu rozliczeniowego. PIP nie ma wówczas podstaw do uznania takiej rekompensaty za naruszenie przepisów o czasie pracy.
UZASADNIENIE
W przepisach Kodeksu pracy istnieje zamknięty katalog przypadków dozwolonej
pracy w niedziele i święta, który obejmuje m.in. konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu
ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, a także w przypadku pracy w ruchu ciągłym lub pracy zmianowej (art. 15110 Kodeksu pracy). Za pracę w niedzielę lub
Posłuchaj audiokomentarza „Praca
w niedziele i święta po zmianach” dostępnego
święto uważa się pracę wykonywaną między godz. 6.00
w tym dniu a godz. 6.00 w dniu następnym. Pracodawca
ma jednak możliwość ustalenia innych godzin (art. 1519
Kodeksu pracy). Zatem tworząc na dany miesiąc rozkład czasu pracy, można w przypadku pracy
zmianowej zaplanować pracownikowi pracę w niedzielę lub święto (art. 15110 pkt 3 Kodeksu pracy).
Jednak będzie się to wiązało z ustaleniem w rozkładzie czasu pracy pracownika innego
dnia wolnego od pracy. Za pracę w święto taki dzień powinien być wyznaczony do końca
okresu rozliczeniowego, a za pracę w niedzielę – w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli (art. 15111 § 1 Kodeksu pracy). Jeżeli za
pracę w niedzielę pracownik nie może wykorzystać dnia wolnego we wskazanym terminie, przysługuje mu dzień wolny od pracy do końca
okresu rozliczeniowego, a w razie braku możliwości
UWAGA!
udzielenia takiego dnia – wypłata 100% dodatku do
Praca zmianowa może być wykonywana
wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w niedzielę
w niedzielę lub święto.
(art. 15111 § 2 Kodeksu pracy).
IFK
20 lutego 2015 r.
VI. WYNAGRODZENIA
45
PRZYKŁAD
Andrzej P. wykonuje pracę w systemie podstawowym na zmiany. Godziny wyznaczające pracę w niedziele i święta zostały uregulowane u pracodawcy zgodnie z przepisami
Kodeksu pracy. W rozkładzie czasu pracy na luty 2015 r. pracownik miał zaplanowaną
pracę z soboty na niedzielę w godz. od 22.00 do 6.00. Andrzejowi P. nie przysługuje żadna rekompensata za zakończenie pracy w dobie niedzielnej, gdyż za pracę w niedziele
uważa się pracę między godz. 6.00 w tym dniu a godz. 6.00 rano w poniedziałek.
PRZYKŁAD
Jeżeli pracownikowi, o którym mowa w poprzednim przykładzie, pracodawca ustaliłby
pracę w godz. od 23.00 do 7.00, to należałoby mu udzielić innego dnia wolnego najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego, gdyż 1 godzina pracy (od 6.00 do 7.00) przypadała na dobę niedzielną. W razie nieudzielenia takiego dnia pracownikowi należy wypłacić dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% za każdą godzinę pracy w niedziele
(w tym przypadku za 1 godzinę). Jeżeli pracodawca ustaliłby w regulaminie pracy inne
godziny wyznaczające pracę w niedzielę, np. w godz. od 7.00 do 7.00, wówczas uniknąłby obowiązku rekompensaty za 1 godzinę pracy w tym dniu.
Inaczej będzie w sytuacji, gdy w niedzielę lub święto pracownikowi zostanie zlecona praca w godzinach nadliczbowych. Nieoddanie zatrudnionemu dnia wolnego spowoduje bowiem jednocześnie przekroczenie tygodniowej normy czasu pracy. Dojdzie wówczas do zbiegu uprawnień pracownika z tytułu:
■ niezrekompensowania pracy w niedzielę innym dniem wolnym do końca okresu rozliczeniowego (przekroczenie normy średniotygodniowej) oraz
■ pracy w godzinach nadliczbowych (przekroczenie normy dobowej), za co (zgodnie ze
stanowiskiem Departamentu Prawnego GIP z 14 listopada 2012 r.) pracownikowi należy
wypłacić dwa 100% dodatki do wynagrodzenia.
Jednak Sąd Najwyższy w uchwale z 15 lutego 2006 r. (II PZP 11/05, OSNP 2006/11–12/170)
stwierdził, że w takiej sytuacji pracownikowi przysługuje tylko jeden 100% dodatek do wynagrodzenia. Zgodnie z tym stanowiskiem:
(…) nie ma podstaw prawnych do wypłaty dodatkowego 200-procentowego wynagrodzenia
za pracę w niedzielę lub święto, za którą pracownik nie uzyskał innego dnia wolnego od
pracy. Ewentualne ustanowienie uprawnień do uzyskania dwóch 100-procentowych dodatków do wynagrodzenia za pracę byłoby na tyle wyjątkowe, że musiałoby mieć wyraźną podstawę
w przepisach Kodeksu pracy (…).
Ze względu na to, że sąd rozstrzyga w konkretnej sprawie, w razie kontroli PIP może zobowiązać pracodawcę do wypłaty dwóch dodatków.
PRZYKŁAD
Michał J. wykonuje pracę w systemie podstawowym (praca na dwie zmiany). W związku ze szczególnymi potrzebami pracodawcy pracownikowi zlecono pracę w godzinach
www.inforfk.pl
IFK
46
VI. WYNAGRODZENIA
nadliczbowych przypadających w niedzielę (przez 8 godzin). Pracodawca nie miał możliwości udzielenia pracownikowi innego dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego, dlatego biorąc pod uwagę stanowisko SN, powinien wypłacić 100% dodatek do
wynagrodzenia.
Jeżeli pracownik wykonuje pracę w niedzielę lub święto, które były dla niego dniami pracy
zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy i w wyniku tej pracy została przekroczona dobowa norma czasu pracy, przysługuje mu 50% dodatek, pod warunkiem że godziny te
nie przypadały na godziny ustalone u danego pracodawcy jako godziny pracy w porze nocnej. W sytuacji gdy pracownikowi zlecono wykonywanie pracy w niedzielę lub święto i była to
praca w godzinach nadliczbowych, a w wyniku tej pracy została przekroczona również dobowa norma czasu pracy, przysługuje mu dodatek 100% za każdą godzinę pracy w tym dniu.
PRZYKŁAD
Zgodnie z rozkładem czasu pracy Annie O. zatrudnionej w pełnym wymiarze czasu pracy zaplanowano pracę w niedzielę w godz. od 6.00 do 14.00. Ze względu na szczególne
potrzeby pracodawcy w tym dniu pracownica wykonywała pracę do godz. 18.00. Praca
w godz. od 14.00 do 18.00 stanowiła dla niej pracę w godzinach nadliczbowych, która
spowodowała naruszenie normy dobowej o 4 godziny. Za 4-godzinną pracę nadliczbową pracodawca powinien wypłacić Annie O. 50% dodatek do wynagrodzenia. Gdyby
praca w niedzielę nie była planowana, lecz zlecona pracownikowi ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy, byłaby pracą w godzinach nadliczbowych. W wyniku takiej
pracy zostałaby naruszona zarówno norma tygodniowa, jak i dobowa. Za 12-godzinną
pracę w tym dniu należałoby wypłacić pracownikowi normalne wynagrodzenie wraz ze
100% dodatkiem.
PODSTAWA PRAWNA:
●
art. 128, art. 129, art. 147, art. 1519, art. 15110, art. 15111 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U.
z 2014 r., poz. 1502; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1662
3dfba4fc-08e0-416a-a245-05814025639d
Przemysław Jeżek – trener z zakresu prawa pracy i rozliczania wynagrodzeń, doradca współpracujący z firmami szkoleniowymi, zdobywca tytułu „Kadrowy Roku”
>> umowa zlecenia, badania profilaktyczne, działalność wykonywana osobiście, przychody
3. Czy od wartości profilaktycznych badań
lekarskich wykonanych przez zleceniobiorcę
należy pobrać podatek
PROBLEM
Zatrudniamy zleceniobiorców. Od każdej z tych osób wymagamy zaświadczenia lekarskiego o zdolności do wykonywania czynności
IFK
20 lutego 2015 r.
VI. WYNAGRODZENIA
47
wynikających z umowy (w ramach badań wstępnych). Zleceniobiorcy przeprowadzają badania na swój koszt, a następnie zwracamy im ten wydatek
na podstawie przedłożonej przez nich faktury. Założyliśmy, że koszt badań
nie powinien przekraczać 60 zł i do tej wysokości dokonujemy zwrotu, nawet
jeżeli z faktury wynika wyższa kwota. Czy w tej sytuacji po stronie zleceniobiorców powstaje przychód?
RADA
Tak. Zasadniczo w przypadku sfinansowania przez Państwa (zarówno
w całości, jak i w części) kosztów badań lekarskich po stronie zleceniobiorców powstanie przychód, od którego należy pobrać zaliczkę na podatek dochodowy. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Z pytania wynika, że podpisują Państwo umowy cywilnoprawne z osobami,
od których wymagane jest przeprowadzenie wstępnych
Posłuchaj audiokomentarza „Nowe zasady
badań lekarskich.
oskładkowania umów zleceń” dostępnego
Wstępnym badaniom lekarskim, wykonywanym na
koszt pracodawcy, co do zasady, podlegają pracownicy:
■ przyjmowani do pracy,
■ młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe
(art. 229 § 1 i 2 Kodeksu pracy).
Zleceniobiorca nie jest pracownikiem w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy, na którym
spoczywa obowiązek poddania się takim badaniom. Zatem należy stwierdzić, że zwrot przez
zleceniodawcę poniesionych przez zleceniobiorcę kosztów niezbędnych badań z zakresu medycyny pracy nie jest zwolniony z podatku dochodowego (na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o pdof), ponieważ nie zostały spełnione warunki do zwolnienia określone w tym przepisie.
Dlatego po stronie osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych powstaje
opodatkowany przychód w wysokości zwróconych przez zleceniodawcę kosztów badań
lekarskich z tytułu wykonywania tych umów (art. 13 pkt 8 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o pdof). Za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się bowiem przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie m.in. od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby
prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości
prawnej, z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach
prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów
uzyskanych m.in. na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem lub kontraktów
menedżerskich (art. 13 pkt 8 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o pdof).
Potwierdzają to stanowiska wyrażone w interpretacjach indywidualnych m.in. Dyrektora
Izby Skarbowej w Poznaniu z 17 lutego 2010 r. (ILPB1/415–
Pełną treść interpretacji
znajdziesz na www.inforfk.pl
–1262/09–5/AA) oraz Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
w zakładce „Interpretacje”
z 27 kwietnia 2011 r. (IBPBII/1/415–71/11/MK):
www.inforfk.pl
IFK
48
VI. WYNAGRODZENIA
(…) zwrot przez wnioskodawcę-zleceniodawcę poniesionych przez zleceniobiorcę
kosztów niezbędnych badań z zakresu medycyny pracy nie jest zwolniony z podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem nie zostały spełnione warunki do zwolnienia określone
tym przepisem; świadczenia nie są świadczeniami przysługującymi na podstawie przepisów
o bezpieczeństwie i higienie pracy, przekazanymi wg zasad przyznawania określonych
w odrębnych ustawach lub przepisach wykonawczych. Zwrot tych kosztów stanowi natomiast przychód zleceniobiorcy z działalności wykonywanej osobiście, o którym mowa
w art. 13 pkt 8 tej ustawy, tj. z umów zlecenia i o dzieło. Przy czym od kwoty zwrotu ww.
kosztów wnioskodawca jako płatnik obowiązany jest do poboru zaliczki na podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 41 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (…).
PRZYKŁAD
Marcin P. od 1 marca 2015 r. będzie wykonywał w spółce XYZ umowę zlecenia płatną co miesiąc. Jej przedmiotem jest zbieranie zamówień na sprzedawane towary.
Zleceniodawca zażądał od Marcina P. wykonania badań lekarskich do kwoty 100 zł i zobowiązał się do zwrotu tych kosztów. Zleceniobiorca przedstawił zatrudniającemu fakturę za badania na 70 zł i na tej podstawie zleceniodawca zwrócił mu tę kwotę. Spółka
powinna uwzględnić w przychodzie zleceniobiorcy wartość sfinansowanego mu badania w wysokości 70 zł.
W sprawie doliczania zleceniobiorcom wartości badań profilaktycznych istnieją również inne stanowiska.
Wynikają one z tego, że ustawodawca w art. 21 ust. 1
pkt 11 ustawy o pdof nie określił, iż zwolnienie z podatku takich świadczeń przysługuje wyłącznie pracownikowi. Z podatku dochodowego są bowiem zwolnione świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty za
te świadczenia, przysługujące na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy,
jeżeli zasady ich przyznawania wynikają z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych
wydanych na podstawie tych ustaw (art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o pdof).
W piśmie z 8 sierpnia 2007 r. (GNP/426/4560-364/07/PE) Departament Prawny GIP stwierdził, że:
(…) jeśli rodzaj wykonywanej pracy, stopień zagrożeń związanych z warunkami
pracy lub przebiegiem procesów jest tak znaczny, że wskazane jest, aby nawet do
doraźnego wykonywania tych prac lub przebywania w tych warunkach były dopuszczane wyłącznie osoby fizyczne mające odpowiedni stan zdrowia i przeszkolone w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, to pracodawca lub inny podmiot organizujący pracę
może wymagać od osoby, z którą zawiera umowę cywilnoprawną (będącą podstawą wykonywania pracy przez samozatrudniającego), poddania się badaniu lekarskiemu lub szkoleniu
w zakresie bhp. Wówczas osoba ta ma na podstawie art. 211 k.p. obowiązek odbyć szkolenie
i poddać się badaniom lekarskim (…).
Zobacz wideoporadę „Jak dokonać korekty
dokumentów, gdy ZUS uznał umowę o dzieło
za umowę zlecenia” dostępną w Bibliotece
IFK
20 lutego 2015 r.
VI. WYNAGRODZENIA
49
Jeżeli zatem z charakteru czynności wykonywanych przez te osoby wynika obowiązek
poddania się przez nie badaniom lekarskim na podstawie przepisów Kodeksu pracy, należy uznać, że wartość takich badań powinna zostać wyłączona z podstawy opodatkowania.
Wymóg ten powstaje bowiem na podstawie art. 304 Kodeksu pracy, zgodnie z którym pracodawca (oraz przedsiębiorca niebędący pracodawcą) jest zobowiązany zapewnić bezpieczne
i higieniczne warunki pracy, o których mowa w art. 207 § 2, osobom fizycznym wykonującym
pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, a także osobom prowadzącym w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę na własny rachunek działalność gospodarczą. Koszty działań podejmowanych przez pracodawcę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w żaden
sposób nie mogą obciążać pracowników (przez analogię stosowanych przepisów należy
przyjąć, że ma to również zastosowanie do zleceniobiorców) (art. 207 § 21 Kodeksu pracy). Kwestię kosztów badań wstępnych strony mogą uregulować w umowie, a w razie braku
takich zapisów, należy przyjąć, że zleceniodawca, jako zobowiązany do zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, ponosi również związane z tym koszty. W takim
jednak przypadku zainteresowany pracodawca lub inny podmiot zatrudniający inne osoby
niż pracowników powinien wystąpić do organów podatkowych z wnioskiem o udzielenie interpretacji indywidualnej w swojej sprawie.
b8461c2c-185d-4dc8-aad1-40a397e44dfe
PODSTAWA PRAWNA:
●
art. 10 ust. 1 pkt 2, art. 11, art. 13 pkt 8, art. 21 ust. 1 pkt 11, art. 41 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 73
●
art. 207, art. 229, art. 304 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1502; ost.zm.
Dz.U. z 2014 r., poz. 1662
Rafał Styczyński – prawnik, doradca podatkowy, autor książek oraz licznych publikacji
z zakresu prawa podatkowego
POLECAMY!
W jednym z najbliższych numerów MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń
dodatek z serii „Sposób na płace”
Sporządzanie i korygowanie listy płac w praktyce
a w nim m.in.:
co powinna zawierać prawidłowa lista płac,
lista płac czy rachunek do umowy dla osób wykonujących umowy zlecenia (o dzieło),
najczęstsze błędy przy sporządzaniu listy płac,
sposoby korygowania listy płac,
korekta listy płac a dokumentacja rozliczeniowa ZUS i US.

Informacje i zamówienia: Biuro Obsługi Klienta: tel. 801 626 666, (22) 761 30 30, e-mail: [email protected]
www.inforfk.pl
IFK
50
VII. UBEZPIECZENIA
SPOŁECZNE I ZDROWOTNE
>> działalność gospodarcza, zasiłek chorobowy, podstawa wymiaru składki
1. Kiedy przedsiębiorca może obniżyć podstawę
wymiaru składek w przypadku choroby
Jeżeli przedsiębiorca choruje przez część miesiąca, może obniżyć podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za ten miesiąc i opłacić
niższe składki, pod warunkiem że przysługuje mu zasiłek z ubezpieczenia
chorobowego lub wypadkowego. Natomiast składkę zdrowotną powinien opłacić w pełnej wysokości, gdyż jest miesięczna i niepodzielna.
Osoba prowadząca działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej
Posłuchaj audiokomentarza „Składka działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie
wypadkowa” dostępnego w Bibliotece
działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów
o swobodzie działalności gospodarczej (art. 6 ust. 1 pkt 5
i art. 12 ust. 1 w zw. z art. 13 pkt 4 ustawy systemowej). Obowiązkowo podlega także ubezpieczeniu zdrowotnemu (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy zdrowotnej). Ponadto przedsiębiorca może na swój wniosek przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego (art. 11
ust. 2 ustawy systemowej). Do opłacania składki na FP zobowiązani są przedsiębiorcy, dla
których podstawa wymiaru składek wynosi co najmniej 60% przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia.
Podstawa wymiaru składek osób prowadzących pozarolniczą
działalność
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących działalność gospodarczą stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (w 2015 r.
– 2375,40 zł). Przedsiębiorcy rozpoczynający działalność
Zobacz wideoszkolenie „Korekta
gospodarczą mogą w okresie pierwszych 24 miesięcy kadokumentów rozliczeniowych ZUS”
lendarzowych od dnia jej rozpoczęcia opłacać składki na
dostępne w Bibliotece INFORFK
na www.inforfk.pl
preferencyjnych warunkach. Wówczas podstawę wymiaru
składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób
stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2015 r. – 525 zł).
Z preferencyjnych warunków nie mogą skorzystać osoby, które:
■ prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia
wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność,
■ wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego
przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku
IFK
20
20 lutego
lutego 2015
2015 r.r.
51
kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy
czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
Natomiast podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale poprzedniego roku, włącznie z wypłatami z zysku
(w 2015 r. – 3104,57 zł).
Zmniejszenie podstawy wymiaru składek w przypadku choroby
przedsiębiorcy
Jeżeli z tytułu niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca przedsiębiorca spełnia warunki do przyznania zasiłku z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, kwotę
najniższej podstawy wymiaru składek może pomniejszyć proporcjonalnie:
■ dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i
■ mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom (art. 18 ust. 9 i 10 ustawy systemowej).
Należy pamiętać, że uzyskana w wyniku podzielenia liczba nie podlega zaokrągleniu i powinna zostać pomnożona przez dni podlegania ubezpieczeniom w takiej postaci, w jakiej
została wyliczona. Zaokrąglamy do pełnych groszy dopiero kwotę końcową (tj. pomniejszoną podstawę wymiaru).
W przypadku przedsiębiorców opłacających składki na zasadach ogólnych (tj. od kwoty
60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia), gdy choroba trwa przez część miesiąca,
należna będzie także składka na FP, ponieważ w przeliczeniu na okres miesiąca podstawa
wymiaru składek zawsze będzie wyższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia.
Jednak w razie proporcjonalnego zmniejszenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zmniejszeniu ulegnie również podstawa wymiaru składek na
FP. Wyjątkiem są przedsiębiorcy opłacający składki na preferencyjnych warunkach, którzy
zawsze będą zwolnieni z opłacania składki na FP.
PRZYKŁAD
Anna P. od 1 lipca 2014 r. prowadzi działalność gospodarczą. Z tego tytułu podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Jest także objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Opłaca składki od obniżonej podstawy wymiaru, tj. 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę. W okresie od 1 do
15 stycznia 2015 r. Anna P. zachorowała i został jej przyznany z tego tytułu zasiłek chorobowy. W tym przypadku Anna P. powinna opłacić składki na ubezpieczenia społeczne od
kwoty 270,97 zł (525 zł : 31 dni x 16 dni podlegania ubezpieczeniom). Natomiast składkę
na ubezpieczenie zdrowotne powinna opłacić od pełnej kwoty, tj. od 3104,57 zł.
Osoby prowadzące działalność gospodarczą nabywają prawo do zasiłku chorobowego
po okresie wyczekiwania, tj. po upływie 90 dni nieprzerwanego, dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego (art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej).
www.inforfk.pl
IFK
52
Jeżeli przedsiębiorca nie zgłosi się do ubezpieczenia chorobowego, a ulegnie wypadkowi, będzie uprawniony do świadczeń chorobowych z ubezpieczenia wypadkowego. Zasiłek
chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje:
■ niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu i
■ od pierwszego dnia niezdolności do pracy (art. 8 ust. 1 i 2 ustawy wypadkowej).
PRZYKŁAD
Wojciech K. od 2010 r. prowadzi działalność gospodarczą (usługi budowlane) i podlega
z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, ubezpieczeniu wypadkowemu
oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Nie przystąpił natomiast do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Przedsiębiorca opłaca składki od zadeklarowanej podstawy nie
niższej niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, która od 1 stycznia 2015 r.
wynosi 2375,40 zł. W styczniu 2015 r. uległ wypadkowi przy wykonywaniu działalności
(na budowie) i nabył prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego
w okresie od 15 stycznia do 15 lutego br. Za styczeń 2015 r. powinien opłacić składki na
ubezpieczenia społeczne od zmniejszonej podstawy wymiaru, tj.:
2375,40 zł : 31 dni x 14 dni podlegania ubezpieczeniom = 1072,76 zł (podstawa wymiaru
składek za styczeń).
Składki za styczeń br. powinien więc opłacić w następującej wysokości:
■ ubezpieczenie emerytalne (19,52%) – 209,40 zł,
■ ubezpieczenia rentowe (8%) – 85,82 zł,
■ ubezpieczenie chorobowe (2,45%) – 26,28 zł,
■ ubezpieczenie wypadkowe (1,93%) – 20,70 zł,
■ FP (2,45%) – 26,28 zł.
Składkę zdrowotną opłaci natomiast w pełnej wysokości, tj. 279,41 zł (9% z 3104,57 zł).
Również podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za luty 2015 r. ulegnie
proporcjonalnemu obniżeniu.
Należy jednak pamiętać, że świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują m.in.:
■ w razie wystąpienia w dniu wypadku lub w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczeń
z tytułu choroby zawodowej zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na
kwotę przekraczającą 6,60 zł – do czasu spłaty całości zadłużenia,
■ jeżeli wyłączną przyczyną wypadku było np. rażące niedbalstwo ubezpieczonego lub gdy
był on w stanie nietrzeźwości i w znacznym stopniu przyczynił się do wypadku,
■ gdy ZUS nie uzna danego zdarzenia za wypadek przy pracy i odmówi wypłaty zasiłku
(art. 10, art. 21 ust. 1 i 2 oraz art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy wypadkowej).
PRZYKŁAD
Joanna Z. podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu
prowadzonej działalności (szwalnia) i opłaca składki na zasadach ogólnych. W grudniu
2014 r. uległa wypadkowi. ZUS odmówił jej wypłaty zasiłku za okres od 1 do 18 grudnia,
ponieważ ustalił, że na dzień złożenia wniosku o przyznanie zasiłku chorobowego miała
IFK
20 lutego 2015 r.
53
zaległość w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne w kwocie 2140 zł. W tej
sytuacji Joanna Z. nie będzie także uprawniona do proporcjonalnego zmniejszenia podstawy wymiaru składek z powodu choroby za grudzień 2014 r.
PRZYKŁAD
Piotr P. prowadzi działalność gospodarczą – przewóz osób. Nie podlega dobrowolnemu
ubezpieczeniu chorobowemu. Podczas transportu osób do Niemiec 12 stycznia 2015 r.
uległ wypadkowi. ZUS, badając okoliczności wypadku, ustalił, że wypadek został spowodowany przez Piotra P., który prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości (wykazało to
badanie alkomatem), a ponadto nie zachował ostrożności (nie dostosował prędkości do
panujących na drodze warunków). W tej sytuacji Piotr P. nie jest uprawniony do zasiłku
chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego i nie będzie mógł zmniejszyć podstawy
wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za styczeń br.
Odpowiedzi na pytania Czytelników
Przedsiębiorca przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w styczniu 2015 r. Na początku lutego br. zachorował. Czy za luty może opłacić składki na
ubezpieczenia od zmniejszonej podstawy wymiaru?
W tej sytuacji nie ma możliwości proporcjonalnego zmniejszenia podstawy wymiaru składek za styczeń, ponieważ przedsiębiorca nie nabył prawa do zasiłku chorobowego ze względu na brak wymaganego okresu wyczekiwania. Zgodnie z przepisami ustawy zasiłkowej okres
wyczekiwania wynosi 90 dni. Przedsiębiorca musi opłacić składki od pełnej obowiązującej
go podstawy wymiaru składek.
(?)
467051e5-f2be-44e9-ad5c-c20305f5e880
PODSTAWA PRAWNA:
●
art. 4 pkt 4, art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 4, art. 18 ust. 8–10, art. 18a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – j.t. Dz.U. z 2015 r., poz. 121
●
art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c, art. 79 ust. 2, art. 81 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – j.t. Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027; ost.zm. Dz.U. z 2014 r.,
poz. 1831
●
art. 104 ust. 1 pkt 3 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy – j.t. Dz.U.
z 2015 r., poz. 149
●
art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 159
●
art. 6 ust. 2 pkt 1, art. 8 ust. 1 i ust. 2, art. 10, art. 21 ust. 1–2, art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy z 30 października 2002 r.
o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 167,
poz. 1322; ost.zm. Dz.U. z 2012 r., poz. 637
Małgorzata Kozłowska – radca prawny, od 10 lat zajmuje się prawem ubezpieczeń
społecznych, autorka licznych publikacji z zakresu prawa
pracy i ubezpieczeń, specjalizuje się m.in. w problematyce
koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w UE,
były wieloletni pracownik ZUS
www.inforfk.pl
IFK
54
>> umowa o pracę, umowa zlecenia, obowiązki płatnika, ZUS
2. Jakie są konsekwencje ubezpieczeniowe
uznania umowy zlecenia za umowę o pracę
PROBLEM
Wskutek kontroli PIP zakwestionowano nam kilka umów zlecenia, uznając, że osoby zatrudnione na ich podstawie w istocie świadczą pracę
w ramach stosunku pracy. Jakie są konsekwencje ubezpieczeniowe zakwalifikowania przez sąd pracy umowy zlecenia jako umowy o pracę?
RADA
W razie uznania umowy zlecenia za umowę o pracę należy wyrejestrować zatrudnione osoby z datą zarejestrowania (na druku ZUS ZWUA)
i zgłosić je do ubezpieczeń na druku ZUS ZUA z pracowniczym kodem tytułu
ubezpieczenia, z datą przyjęcia ich do pracy. Następnie należy skorygować
dokumentację rozliczeniową i opłacić należne składki wraz z odsetkami.
UZASADNIENIE
W praktyce zdarza się, że osoby zatrudnione w ramach umowy cywilnoprawnej realizują ją w sposób charakterystyczny dla stosunku pracy, czyli pracują:
■ osobiście,
■ za wynagrodzeniem,
UWAGA!
■ pod kierownictwem pracodawcy,
Uznanie umowy zlecenia za umowę o pracę skut■ w miejscu i czasie przez niego
kuje koniecznością skorygowania przez płatnika
wyznaczonych.
dokumentacji ZUS oraz opłacenia zaległych skłaW takim przypadku, bez względu na na- dek z odsetkami.
zwę łączącej strony umowy, mamy do czynienia z zatrudnieniem pracowniczym. O istnieniu (w danych okolicznościach) stosunku pracy
orzeka sąd pracy, do którego z powództwem może wystąpić zatrudniony lub inspektor pracy.
Skutki uznania, że umowa zlecenia w istocie jest umową o pracę, są dla firm szczególnie odczuwalne w kwestii ZUS. Wiąże się to przede wszystkim z koniecznością skorygowania dokumentacji ZUS i opłacenia zaległych składek wraz z odsetkami.
Zobacz e-Poradnik „Zatrudnianie
Pracodawca nadużywający zleceń może być zobowiązany
zleceniobiorców” dostępny w Bibliotece
do
uregulowania
za zleceniobiorcę składek na zasadach dotyINFORFK na www.inforfk.pl
czących pracownika również przez ZUS (bez udziału sądu pracy). Do zadań ZUS należą bowiem m.in. (art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a oraz pkt 6 ustawy systemowej):
■ realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności stwierdzanie
i ustalanie obowiązku ubezpieczeń oraz
■ kontrola, czy płatnicy składek oraz ubezpieczeni w sposób prawidłowy wykonują nałożone
na nich obowiązki w zakresie ubezpieczeń społecznych.
Jeżeli jednak zakład pracy nie zgodzi się z decyzją ZUS, wówczas może wnieść odwołanie do sądu, który zbada okoliczności danej sprawy.
IFK
20 lutego 2015 r.
55
Kwalifikacja umowy zlecenia jako umowy o pracę wymusza na płatniku:
Krok 1. Wyrejestrowanie i ponowne zgłoszenie zatrudnionej osoby – w tym celu niezbędne jest złożenie formularza wyrejestrowującego zleceniobiorcę na druku ZUS ZWUA,
w którym jako datę ustania ubezpieczeń trzeba podać dzień rozpoczęcia wykonywania
zakwestionowanej umowy zlecenia. Następnie z tą samą datą należy zgłosić zatrudnioną
osobę do ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego jako pracownika
z kodem 01 10 xx na druku ZUS ZUA.
Krok 2. Skorygowanie dokumentacji rozliczeniowej ZUS – złożone za zleceniobiorcę raporty ZUS RCA/RZA z kodem 04 11 xx należy skorygować przez ich wyzerowanie. Polega
to na tym, że w raporcie imiennym składanym za dany miesiąc w podstawie wymiaru składek płatnik wykazuje zerową podstawę wymiaru i zerowe kwoty składek na poszczególne
ubezpieczenia. W następnej kolejności za każdy miesiąc trwania zatrudnienia należne składki
trzeba wykazać w raporcie miesięcznym ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 xx.
W podstawie wymiaru składek za dany miesiąc należy uwzględnić wypłacane w tym miesiącu wynagrodzenie i od jego kwoty naliczyć wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne
oraz zdrowotne.
Prawidłowo wypełniony druk ZUS RCA zerujący składki ZUS
www.inforfk.pl
IFK
56
Prawidłowo wypełniony druk ZUS RCA z wykazanymi składkami ZUS z kodem pracowniczym
Krok 3. Dokonanie analizy odprowadzonych składek ZUS – jeśli zleceniobiorca był zgłoszony do wszystkich ubezpieczeń (w tym do ubezpieczenia chorobowego), zmiana kwalifikacji prawnej realizowanej umowy zlecenia nie będzie wiązała się z regulowaniem zaległych
składek i nie wygeneruje dodatkowego kosztu w postaci odsetek za zwłokę. Konieczność
dopłaty składek wystąpi wówczas, gdy zleceniobiorca nie był zgłoszony ze zlecenia do
wszystkich ubezpieczeń w ZUS. Spowoduje to obowiązek zapłaty zaległości składkowych
wraz z odsetkami.
Krok 4. Rozliczenie się z pracownikiem – po uregulowaniu należności ZUS pracodawca
powinien wystąpić do pracownika o zwrot składek w części finansowanej ze środków ubezpieczonego. W razie odmowy zakład pracy ma prawo wystąpić z roszczeniem do sądu.
Pracodawca, który nie wystąpi do pracownika o zwrot składek w części finansowanej przez
niego, powinien doliczyć ich kwotę do przychodu pracownika podlegającego oskładkowaniu i opodatkowaniu.
PRZYKŁAD
Sąd pracy uznał, że Piotr D. zatrudniony od 1 kwietnia 2014 r. na podstawie umowy
zlecenia wykonuje w istocie pracę w ramach stosunku pracy. Z tego powodu jego
IFK
20 lutego 2015 r.
57
pracodawca musiał wyrejestrować go jako zleceniobiorcę z 1 kwietnia 2014 r. i z tą samą
datą zgłosić go do ubezpieczeń w ZUS jako pracownika. Ponadto zakład pracy miał
obowiązek skorygować dokumentację rozliczeniową. Po opłaceniu w całości zaległych
składek pracodawca Piotra D. postanowił, że nie będzie dochodził od niego zwrotu
składek w części finansowanej ze środków ubezpieczonego. W takiej sytuacji Piotr D.
w momencie dokonania zapłaty składek przez zakład pracy uzyskał przychód podlegający zarówno opodatkowaniu, jak i oskładkowaniu.
Wyrejestrowanie zatrudnionej osoby na druku ZUS ZWUA (zleceniobiorca)
Zgłoszenie zatrudnionej osoby na druku ZUS ZUA (pracownik)
PODSTAWA PRAWNA: 1427b707-4b99-4943-91a8-788102e1a90a
●
art. 6 ust. 1 pkt 1 i pkt 4, art. 13 pkt 1 i pkt 2, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a i pkt 6 ustawy z 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych – j.t. Dz.U. z 2015 r., poz. 121
Mariusz Pigulski – ekspert i praktyk, od ponad 12 lat zajmujący się prawem pracy
i ubezpieczeń społecznych, absolwent Podyplomowego Studium
Prawa Pracy na Uniwersytecie Łódzkim, autor licznych opracowań
i publikacji z dziedziny kadrowo-płacowej
www.inforfk.pl
IFK
58
VIII. ZASIŁKI
>> podstawa wymiaru zasiłków, zasiłek chorobowy
1. Jak obliczyć podstawę wymiaru zasiłku
z uwzględnieniem wynagrodzenia pracowników
zatrudnionych na takim samym lub podobnym
stanowisku
Jeżeli niezdolność do pracy powstanie przed upływem pełnego miesiąca
ubezpieczenia, podstawę wymiaru zasiłku stanowi wynagrodzenie, które
ubezpieczony będący pracownikiem osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy. Gdy pracownik ma prawo do wynagrodzenia
zmiennego, należy obliczyć średnie wynagrodzenie pracowników zatrudnionych na takim samym lub podobnym stanowisku.
Ustalając podstawę wymiaru zasiłku/wynagrodzenia chorobowego dla pracownika, który stał się niezdolny do pracy przed upływem pełnego kalendarzowego miesiąca ubezpieczenia chorobowego, pracodawca musi
obliczyć, jakie wynagrodzenie pracownik
UWAGA!
otrzymałby, gdyby przepracował pełny kaJeżeli pracownik otrzymuje stałe wynagrodzenie,
lendarzowy miesiąc (art. 37 ust. 1 ustawy
to uzupełnienie podstawy wymiaru zasiłku polega
zasiłkowej).
na przyjęciu wynagrodzenia określonego w umowie
Jeśli wynagrodzenie pracownika zostało
o pracę.
określone w stałej stawce miesięcznej lub
godzinowo (wynagrodzenie stałe), wówczas
ustalenie podstawy wymiaru zasiłku polega na przyjęciu kwoty z umowy o pracę, a następnie pomniejszeniu jej o 13,71%.
Jednak w sytuacji gdy pracownik otrzymuje wynagrodzenie zmienne, tj.: prowizyjne, akordowe, zmienną premię pomniejszaną proporcjonalnie za okresy absencji chorobowej, osiągnięte przez niego wynagrodzenie za przepracowane dni robocze:
■ dzieli się przez liczbę dni przepracowanych, a następnie
■ mnoży przez liczbę dni do przepracowania i
■ uzyskany wynik pomniejsza się o składki finansowane przez pracownika (13,71%).
Aby wskazana metoda uzupełniania wynagrodzenia
zmiennego była możliwa do zastosowania, pracownik
musi przepracować choćby jeden dzień i osiągnąć za
ten dzień wynagrodzenie. W przeciwnym razie uzupełnianie wynagrodzenia za pomocą tej
metody nie jest możliwe.
Jeżeli pracownik, któremu w umowie o pracę określono wynagrodzenie zmienne, nie
przepracował ani jednego dnia (np. zachorował w pierwszym dniu zatrudnienia albo zachorował bezpośrednio po urlopie wychowawczym trwającym dłużej niż okres, z którego ustala
Zobacz e-Poradnik „Obliczanie wysokości
świadczeń chorobowych” dostępny w Bibliotece
IFK
20
20 lutego
lutego 2015
2015 r.r.
VIII. ZASIŁKI
59
się podstawę wymiaru zasiłku) i nie uzyskał w danym miesiącu żadnego wynagrodzenia, za
„uzupełnione” wynagrodzenie przyjmuje się kwotę wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej
wysokości wypłaconej za ten miesiąc pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku u pracodawcy, u którego przysługuje zasiłek (art. 37 ust. 2 pkt 3 ustawy zasiłkowej).
Gdy liczba pracowników zatrudnionych na takim samym
lub podobnym stanowisku pracy jest bardzo duża
Bez względu na liczbę zatrudnionych pracowników, ustalając podstawę wymiaru zasiłku dla pracownika, który otrzymuje wynagrodzenie zmienne i który zachorował przed upływem pełnego kalendarzowego miesiąca ubezpieczenia,
Zobacz e-Poradnik „Zasiłek chorobowy dla
a jednocześnie nie przepracował ani jednego dnia, pranowego pracownika” dostępny w Bibliotece
codawca powinien przyjąć za „uzupełnione” wynagroINFORFK na www.inforfk.pl
dzenie kwotę wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej
wysokości wypłaconej za ten miesiąc wszystkim pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy.
W pierwszej kolejności należy odnieść się do wynagrodzenia wypłaconego pracownikom
zatrudnionym na takim samym stanowisku pracy, a dopiero wtedy, gdy nie ma takich pracowników, trzeba przyjąć wynagrodzenie pracowników zatrudnionych na podobnym stanowisku, bez względu na ich liczbę.
PRZYKŁAD
Firma ABC od 15 stycznia br. zatrudniła pracownicę na stanowisku szwaczki. W pierwszym dniu zatrudnienia pracownica stała się niezdolna do pracy z powodu wypadku
w drodze do pracy. Pracownicy zatrudnieni na analogicznym stanowisku otrzymują wynagrodzenie akordowe, uzależnione od liczby uszytych wyrobów. Na takim samym stanowisku pracy pracodawca zatrudnia w styczniu 2015 r. 1820 innych osób. Podstawę
wymiaru wynagrodzenia chorobowego pracownicy stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia uzyskanego za styczeń 2015 r. przez pracowników zatrudnionych na takim samym stanowisku pracy. Aby ustalić podstawę wymiaru wynagrodzenia
chorobowego, należy:
Krok 1. Zsumować wynagrodzenie uzyskane przez 1820 osób wykonujących taką
samą pracę (jest to kwota 4 550 167,87 zł – pomniejszona o 13,71%). Obliczając
sumę wynagrodzenia uzyskanego przez wszystkich pracowników za styczeń, należy
uwzględnić tylko te składniki wynagrodzenia, które mogą być przyjęte do podstawy
wymiaru zasiłku. Wynagrodzenie należy również pomniejszyć o składki finansowane
przez pracownika (13,71%).
Krok 2. Otrzymany wynik podzielić przez 1820:
4 550 167,87 zł (suma wynagrodzenia pracowników) : 1820 (liczba osób zatrudnionych
na takim samym stanowisku) = 2500,09 zł (średnie wynagrodzenie).
Krok 3. Obliczyć wynagrodzenie chorobowe:
2500,09 zł : 30 dni = 83,34 zł (kwota za jeden dzień niezdolności do pracy).
www.inforfk.pl
IFK
60
VIII. ZASIŁKI
Czy w podstawie wymiaru należy uwzględniać wynagrodzenie
pracowników, którzy przepracowali część miesiąca
Obecnie obowiązujące przepisy w żaden sposób nie regulują zasad ustalania wynagrodzenia
w przeciętnej miesięcznej wysokości wypłaconej za dany miesiąc pracownikom zatrudnionym
na takim samym lub podobnym stanowisku u pracodawcy, u którego przysługuje zasiłek. Należy
zatem uznać, że w tym zakresie obowiązują ogólne zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku.
Jak obliczyć średnie wynagrodzenie pracowników zatrudnionych na takich samych stanowiskach, jeżeli niektórzy przepracowali część miesiąca – praktyczne wskazówki
Wskazówka nr 1. Jeżeli w danym miesiącu pracownik zatrudniony na analogicznym stanowisku nie osiągnął wynagrodzenia z powodu nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych (np. choroba, urlop bezpłatny), to jego wynagrodzenie przyjmuje się, po uzupełnieniu, według obowiązujących zasad uzupełniania wynagrodzenia.
Wskazówka nr 2. Jeśli dany pracownik przepracował choćby jeden dzień i uzyskał jakiekolwiek wynagrodzenie, to jego wynagrodzenie będzie podlegało uwzględnieniu, po odpowiednim uzupełnieniu.
Wskazówka nr 3. Jeżeli natomiast pracownik zatrudniony na takim samym lub podobnym
stanowisku pracy nie przepracował w danym miesiącu ani jednego dnia, a tym samym nie
uzyskał żadnego wynagrodzenia, to nie należy go uwzględniać przy ustalaniu kwoty wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości wypłaconej za ten miesiąc pracownikom
zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku.
PRZYKŁAD
Pracownik zatrudniony w firmie AXO od 1 lutego 2015 r. na stanowisku operatora obrabiarki,
otrzymujący wynagrodzenie akordowe, stał się niezdolny do pracy z powodu konieczności
sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem i nabył prawo do zasiłku opiekuńczego
za 27 dni, tj. za okres od 2 do 28 lutego 2015 r. Ponieważ 1 lutego przypadał w niedzielę,
pracownik ten w lutym nie przepracował ani jednego dnia. W firmie AXO na takim samym
stanowisku pracy zatrudnionych jest 7 innych pracowników. Wynagrodzenie za dany miesiąc jest wypłacane 5. dnia następnego miesiąca. Niektórzy pracownicy nie przepracowali
części lub całego miesiąca. Ich wynagrodzenie kształtuje się następująco:
Pracownik
Liczba dni
przepracowanych w lutym
2015 r.
Liczba dni obowiązujących do
przepracowania
w lutym 2015 r.
Wynagrodzenie akordowe
brutto
Wynagrodzenie
pomniejszone
o składki ZUS
1
2
3
4
5
Adam A.
20
20
2868,00
2474,80
Karol K.
20
20
3260,00
2813,05
IFK
20 lutego 2015 r.
VIII. ZASIŁKI
1
2
3
0 (cały miesiąc
urlop bezpłatny)
20
0,00
0,00
Grzegorz G.
10
20
1820,00
1570,48
Filip F.
20
20
3120,00
2692,25
Karol K.
12
20
2112,00
1822,45
Jerzy J.
6
20
869,00
749,86
Andrzej B.
4
61
5
Podstawę wymiaru przysługującego pracownikowi w lutym zasiłku opiekuńczego stanowi przeciętne wynagrodzenie uwzględniane przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku,
wypłacone za luty pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy. Ponieważ spośród 7 pracowników zatrudnionych na analogicznym stanowisku pracy trzech nie przepracowało w lutym pełnego obowiązującego ich czasu pracy,
wynagrodzenie tych pracowników należy uzupełnić. Zatem podstawę wymiaru zasiłku
będzie stanowić wynagrodzenie ustalone w przeciętnej wysokości, jakie firma AXO wypłaciła 6 pracownikom (po uzupełnieniu wynagrodzenia uzyskanego przez pracowników: Grzegorza G., Karola K. i Jerzego J.).
Uzupełnienie wynagrodzenia trzech pracowników:
■ 1570,48 zł : 10 dni = 157,05 zł,
157,05 zł x 20 dni = 3141 zł (uzupełnione wynagrodzenia Grzegorza G.);
■ 1822,45 zł : 12 dni = 151,87 zł,
151,87 zł x 20 dni = 3037,40 zł (uzupełnione wynagrodzenie Karola K.);
■ 749,86 zł : 6 dni = 124,98 zł,
124,98 zł x 20 dni = 2499,60 zł (uzupełnione wynagrodzenie Jerzego J.).
Podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego stanowi kwota 2776,35 zł, a kwota zasiłku za
jeden dzień wynosi 74,04 zł, co wynika z wyliczenia:
■ 2474,80 zł + 2813,05 zł + 3141,00 zł + 2692,25 zł + 3037,40 zł + 2499,60 zł = 16 658,10 zł
(suma wynagrodzenia wszystkich pracowników),
■ 16 658,10 zł : 6 (liczba pracowników) = 2776,35 zł (średnie wynagrodzenie),
■ 2776,35 zł x 80% = 2221,08 zł (podstawa wymiaru zasiłku opiekuńczego),
■ 2221,08 zł : 30 = 74,04 zł (zasiłek opiekuńczy za jeden dzień).
Gdy pracownik przebywał na urlopie wypoczynkowym,
okolicznościowym albo był nieobecny z przyczyn
nieusprawiedliwionych
Urlop wypoczynkowy i inne okresy niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymuje wynagrodzenie (takie jak urlop okolicznościowy, zwolnienie od pracy w związku z opieką
nad dzieckiem w wieku do 14 lat itp.), w zakresie zasad ustalania podstawy wymiaru zasiłku
traktuje się na równi z okresem świadczenia pracy, a wynagrodzenie za ten czas – na równi
z wynagrodzeniem za pracę.
www.inforfk.pl
IFK
62
VIII. ZASIŁKI
Oznacza to, że ustalając kwotę wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości
Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku nieobecwypłaconej za dany miesiąc pracownikom zaności w pracy z powodu urlopu traktuje się jak dni
trudnionym na takim samym lub podobnym
pracy.
stanowisku pracy należy uwzględnić wynagrodzenie pracownika, który przebywał na
urlopie wypoczynkowym czy okolicznościowym, bez względu na to, jak długo w danym
Zobacz e-Poradnik „Zwolnienia od pracy” dostępny
miesiącu trwał ten urlop.
Jeżeli natomiast uwzględniany pracownik
zatrudniony na analogicznym stanowisku pracy nie przepracował pełnego miesiąca z przyczyn nieusprawiedliwionych, to jego wynagrodzenie należy uwzględnić po uprzednim uzupełnieniu, o ile pracownik ten w danym miesiącu przepracował choćby jeden dzień. Podstawą
wymiaru zasiłku będzie wynagrodzenie, jakie uzyskałby, gdyby przepracował pełny miesiąc.
W takim przypadku w odniesieniu do składników zmiennych należy przyjąć kwotę zmiennych
składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości, wypłaconych za dany miesiąc pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy u pracodawcy, u którego przysługuje zasiłek. Należy uwzględnić każdego pracownika zatrudnionego
na analogicznym stanowisku, któremu zostało wypłacone wynagrodzenie, a jeśli dany pracownik nie przepracował pełnego miesiąca, to jego wynagrodzenie należy uzupełnić, aby uzyskać realne wynagrodzenie za pełny miesiąc. Nie ma znaczenia, co było przyczyną nieprzepracowania pełnego miesiąca – czy była to usprawiedliwiona (choroba, urlop bezpłatny) czy
nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy.
Jeżeli pracownikowi określono wynagroUWAGA!
dzenie
mieszane, tj. składające się z wynaUstalając podstawę wymiaru zasiłku dla pracowgrodzenia
w stałej miesięcznej wysokości
nika, który nie osiągnął żadnego wynagrodzenia,
(stała
stawka
miesięczna, stawka godzinonależy uwzględnić wynagrodzenie wszystkich prawa)
oraz
ze
składników
zmiennych, a stanie
cowników zatrudnionych na takim samym lub posię on niezdolny do pracy przed upływem
dobnym stanowisku.
pełnego kalendarzowego miesiąca ubezpieczenia chorobowego i nie przepracuje ani
jednego dnia, wówczas wynagrodzenie stałe trzeba uzupełnić, przyjmując kwotę z umowy
o pracę, a następnie do tak uzupełnionego wynagrodzenia dodać zmienny składnik wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości wypłaconej za ten miesiąc pracownikom
zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku u pracodawcy, u którego przysługuje zasiłek.
UWAGA!
PRZYKŁAD
Pracownik otrzymujący wyłącznie wynagrodzenie prowizyjne uzależnione od efektów swojej pracy 18 stycznia 2015 r. zakończył 2-letni urlop wychowawczy, po którym od następnego dnia stał się niezdolny do pracy. Jego choroba trwała do końca
stycznia. Za ten okres przysługuje mu wynagrodzenie chorobowe. Pracodawca na
IFK
20 lutego 2015 r.
VIII. ZASIŁKI
63
takim samym stanowisku pracy zatrudnia w styczniu 5 innych pracowników. Jeden
z pracowników przez cały styczeń przebywał na urlopie wypoczynkowym, drugi
korzystał z urlopu przez pół miesiąca, a trzeci przez 5 dni był nieobecny w pracy
z przyczyn nieusprawiedliwionych. Pracownicy otrzymali za styczeń następujące
wynagrodzenie:
Nieobecność nieusprawiedliwiona
Dni do
przepracowania
Wynagrodzenie
brutto
(za pracę
i urlop)
Wynagrodzenie pomniejszone
o składki
ZUS
Pracownik
Dni przepracowane
Dni
urlopu
Krzysztof K.
0
20
20
3268,00
2819,96
Łukasz Ł.
10
10
20
4130,00
3563,78
Krystian A.
15
20
2630,00
2269,43
Tomasz T.
20
20
3980,00
3434,34
Wojciech W.
20
20
3680,00
3175,47
5
Podstawę wymiaru zasiłku należy ustalić, przyjmując wynagrodzenie wszystkich 5 pracowników, po uzupełnieniu wynagrodzenia Krystiana A.
Krok 1. Uzupełnienie wynagrodzenia:
2269,43 zł (wynagrodzenie otrzymane za część miesiąca) : 15 (dni przepracowane) =
= 151,30 zł,
151,30 zł x 20 (dni do przepracowania) = 3026 zł.
Krok 2. Obliczenie średniego wynagrodzenia:
wynagrodzenie uzyskane za urlop wypoczynkowy przez pracowników Krzysztofa K.
i Łukasza Ł. należy potraktować jak wynagrodzenie za pracę i uwzględnić w pełnej
kwocie
2819,96 zł + 3563,78 zł + 3026 zł + 3434,34 zł + 3175,47 zł = 16 019,55 zł (suma wynagrodzeń pracowników),
16 019,55 zł : 5 = 3203,91 zł (podstawa wymiaru zasiłku).
Gdy u pracodawcy nie ma pracowników zatrudnionych na takim
samym lub podobnym stanowisku pracy
Jeżeli pracownik stał się niezdolny do pracy z powodu choroby pierwszego dnia zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym nie ma takiego samego lub podobnego stanowiska pracy,
do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należy przyjąć jedynie wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie, na podstawie którego powstał stosunek
pracy, gdyż nie ma możliwości ustalenia wysokości składników zmiennych. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za
pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia (art. 45 ust. 1 ustawy
www.inforfk.pl
IFK
64
VIII. ZASIŁKI
zasiłkowej). Oznacza to, że jeżeli pracownik
otrzymuje wyłącznie wynagrodzenie zmienJeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru zasiłne, a u pracodawcy nie ma innych pracowku, należy przyjąć minimalną podstawę wymiaru
ników zatrudnionych na takim samym czy
zasiłku.
podobnym stanowisku pracy, których wynagrodzenie mogłoby zostać uwzględnione
w celu wypłaty świadczenia chorobowego, należy przyjąć minimalną podstawę wymiaru
zasiłku.
UWAGA!
Odpowiedzi na pytania Czytelników
W jaki sposób oraz z jakiego okresu obliczyć podstawę wymiaru zasiłku dla pracownicy, która do końca stycznia br. przebywała na urlopie wychowawczym (przez
2 lata), a następnie od 1 lutego br. przedłożyła zwolnienie lekarskie z powodu choroby?
Po powrocie z urlopu wychowawczego pracownica otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 3300 zł.
W związku z tym, że pracownicy przysługuje wynagrodzenie w stałej miesięcznej wysokości, podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego od 1 lutego br. stanowi kwota 3300 zł,
pomniejszona o składki finansowane przez pracownika, tj. o 13,71%.
(?)
bc19bed2–0e78–435c-9e35–48366b84964e
PODSTAWA PRAWNA:
●
art. 37 ust. 1, ust. 2 pkt 3, art. 38 ust. 2, art. 45 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 159
Aldona Salamon – specjalista z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, praktyk
z kilkunastoletnim doświadczeniem w prowadzeniu szkoleń oraz w pracy
w dziale personalnym, autorka publikacji i artykułów prasowych
>> zasiłek macierzyński, śmierć dziecka
2. Przez jaki okres przysługuje zasiłek
macierzyński w przypadku śmierci dziecka
PROBLEM
Pracownica pobierała zasiłek macierzyński przez okres 134 dni.
W 135. dniu dziecko zmarło. Czy pracownica ma prawo do dodatkowych
7 dni zasiłku macierzyńskiego?
RADA
Tak. Pracownica ma prawo do 7 dni zasiłku macierzyńskiego. W związku z tym, że zgon dziecka nastąpił po upływie 8 tygodni jego życia, tj. za okres
wykraczający poza ustawowe 20 tygodni urlopu macierzyńskiego, matce dziecka przysługuje zasiłek macierzyński przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.
W rezultacie pracownica wykorzysta 141 dni zasiłku macierzyńskiego.
IFK
20 lutego 2015 r.
VIII. ZASIŁKI
65
UZASADNIENIE
Jeśli dziecko umrze po upływie 8 tygodni życia, wówczas pracownica zachowuje prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Dodatkowe
7 dni urlopu z tytułu śmierci dziecka jest uprawnieniem szczególnym. Jeżeli przykładowo
śmierć dziecka miała miejsce na jeden dzień przed końcem:
■ podstawowego urlopu macierzyńskiego,
■ dodatkowego urlopu macierzyńskiego,
■ urlopu rodzicielskiego,
to dodatkowe 7 dni należy liczyć od tego dnia.
W konsekwencji pracownica może wykorzystać więcej danego urlopu, niż jest określone
w Kodeksie pracy. Prawo do 7 dni zasiłku przysługuje również w sytuacji, gdy z urlopu macierzyńskiego korzysta ojciec dziecka, który po wykorzystaniu przez matkę dziecka 14 tygodni zasiłku macierzyńskiego przebywa na urlopie macierzyńskim.
PRZYKŁAD
Pracownica pobierała zasiłek macierzyński od dnia porodu, tj. od 2 sierpnia 2014 r. Po
wykorzystaniu 14 tygodni zasiłku pracownica zrezygnowała z niego na rzecz ojca dziecka. Ojciec dziecka korzystał z zasiłku macierzyńskiego od 8 listopada do 19 grudnia
2014 r. 16 grudnia 2014 r. dziecko zmarło. Pracownik ma prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka, czyli do 22 grudnia 2014 r., a zatem za
okres wykraczający poza ustawowe 20 tygodni urlopu macierzyńskiego. Łącznie pracownik wykorzystał 143 dni zasiłku.
Z dodatkowego urlopu i urlopu rodzicielskiego nie skorzysta matka dziecka, której dziecko urodzi się martwe lub zgon dziecka nastąpi przed upływem 8 tygodni życia. W takiej sytuacji pracownicy przysługuje podstawowy zasiłek macierzyński przez okres 8 tygodni po
porodzie. Okres wypłaty zasiłku nie może być jednak krótszy niż 7 dni od zgonu dziecka.
PRZYKŁAD
Pracownica urodziła dziecko 20 września 2014 r. i uzyskała prawo do zasiłku macierzyńskiego od 20 września 2014 r. do 6 lutego 2015 r. (140 dni). 25 października 2014 r. dziecko
zmarło. W związku z tym, że dziecko zmarło przed upływem 8 tygodni życia, zasiłek macierzyński przysługiwał przez okres 8 tygodni, tj. od 20 września do 14 listopada 2014 r.
PODSTAWA PRAWNA:
●
art. 29 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa – j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 159
●
art. 180 § 1–5, art. 1801, art. 1821 § 1–3, art. 1821a § 1–2 Kodeksu pracy – j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1502; ost.zm.
Dz.U. z 2014 r., poz. 1662
33f09ccf-f867-46f5-85d2-23c43c11c8d5
Bogusław Nowakowski – praktyk z 25-letnim stażem w dziale świadczeń krótkoterminowych
www.inforfk.pl
IFK
W następnym numerze MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń:
Grupa INFOR PL
• Kiedy rozwiązuje się umowa na zastępstwo w przypadku śmierci zastępowanego pracownika
• W jakiej sytuacji możliwe jest czasowe podwyższenie wynagrodzenia pracownika
• W jaki sposób urlop bezpłatny udzielony na dni robocze wpływa na wyliczenie podstawy
wymiaru składek ZUS
• Jak pomniejszyć wynagrodzenie zasadnicze za okres choroby, jeżeli nastąpiła zmiana
wynagrodzenia
Prezes Zarządu
Ryszard Pieńkowski
Dyrektor Centrum Rynku Firm
Marzena Nikiel
[email protected]
www.sklep.infor.pl
Wypełnij i wyślij faksem na numer 22 212 07 32
Prenumerata 2015
Zamawiam prenumeratę:
MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń w cenie 589 zł brutto
kompletu MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń plus INFORFK w cenie
1190 zł brutto zamiast 1548 zł
Dane firmy
Redaktor naczelny
Marek Skałkowski
Zespół redakcyjny
Bożena Goliszewska-Chojdak – redaktor
Katarzyna Kalata – redaktor
Agata Pinzuł – redaktor
Joanna Stolarska-Adamczyk – redaktor
Anna Seroczyńska – sekretarz redakcji
Barbara Redzyńska – korekta
Agnieszka Zuchowicz – redaktor graficzna
Adres redakcji:
01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72
tel. 22 531 48 37, faks 22 530 41 65
www.mp.infor.pl
nazwa
adres
tel.
faks
Biuro Reklamy:
tel. 22 530 44 44
[email protected]
NIP
Dane zamawiającego
Zamówienia na prenumeratę:
imię i nazwisko
stanowisko
telefon komórkowy
e-mail
Kwotę
INFOR PL Spółka Akcyjna
01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72
www.infor.pl
Biuro Obsługi Klienta:
03-308 Warszawa, ul. Batalionu Platerówek 3
tel. 22 212 07 30, 801 626 666,
faks 22 212 07 32
e-mail: [email protected]
strona: www.sklep.infor.pl
zł za zamówioną prenumeratę:
wpłaciłem na konto: BRE S.A. o/W-Wa 34 1140 1010 0000 3608 2400 1007
Copyright by INFOR PL S.A. Publikacja jest chroniona przepisami prawa autorskiego. Wykonywanie kserokopii lub powielanie inną metodą oraz rozpowszechnianie bez zgody wydawcy w całości lub części jest
zabronione i podlega odpowiedzialności karnej.
wpłacę w terminie 7 dni od daty otrzymania specyfikacji potwierdzającej przyjęcie
zamówienia
proszę o przesłanie specyfikacji w formacie PDF na mój adres e-mail:
proszę o przesłanie specyfikacji tradycyjną przesyłką pocztową
Wyrażam zgodę na otrzymywanie faktur w formie elektronicznej. Zgodnie z ustaleniami,
faktury będą przesyłane z adresu: [email protected] w formacie PDF na nasz adres. Wycofanie
akceptacji przesyłania faktur VAT w formie elektronicznej może nastąpić w drodze
pisemnej lub elektronicznej na adres: [email protected].
Wyrażam zgodę na otrzymywanie informacji handlowych za pomocą środków
komunikacji elektronicznej od spółek Grupy INFOR PL oraz podmiotów
współpracujących. Oświadczenie jest niezależne od czasu korzystania z usług
świadczonych przez spółki z Grupy INFOR PL.
INFOR PL S.A. jest podatnikiem VAT,
NIP 1180093066
Redakcja zastrzega sobie prawo skracania i adiustacji
tekstów oraz zwrotu materiałów zamówionych, a niezatwierdzonych do druku. Materiałów niezamówionych
nie zwracamy. Nie ponosimy odpowiedzialności
za treść reklam zamieszczonych na łamach.
✃
Wyrażam zgodę na otrzymywanie informacji marketingowych od spółek
Grupy INFOR PL oraz podmiotów współpracujących. Oświadczenie jest niezależne
od czasu korzystania z usług świadczonych przez spółki z Grupy INFOR PL.
Druk: GRYFIS
Nakład 5041 egz.
Bądź na bieżąco
z MONITOREM księgowego!
Na łamach dwutygodnika znajdziesz:
wszystkie informacje o zmianach
w przepisach podatkowych
z komentarzami ekspertów
najnowsze wyjaśnienia, interpretacje
i komunikaty MF
najnowsze orzecznictwo sądów
administracyjnych w sprawach
podatkowych.
Aby być na bieżąco, zamów
prenumeratę MONITORA księgowego
na 2015 r.
W ramach prenumeraty otrzymasz:
HIT!
książkę „Przewodnik po
zmianach przepisów
2014/2015”
Ściągii K
Księgowego
siięgowego
– praktyczne instrukcje,
procedury, zestawienia
10 książek
k iążek
ksi
ż k
i j
h
zawierających
ujednolicone akty
prawne
12 dodatków
z kompletem niezbędnych
wskaźników i stawek
płytę CD Zbiór aktualnych
h
przepisów prawnych oraz
archiwum Mk 2014
www.sklep.infor.pl/oferta
4 dodatki
zawierające
d
ce
przegląd interpretacji
i wyroków sądów
administracyjnych
administrac
telefoniczne porady
ekspertów w ramach
dyżurów
801 626 666, 22 212 07 30
4 kompleksowe
opracowania
wybranego tematu
e-wydanie Mk dostępne
na www.mk.infor.pl
[email protected]

IFK

Transkrypt

Podobne dokumenty

Zaświadczenie o wykonywaniu pracy na podstawie umowy zlecenia

30.z3b

Projekt rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej

zaświadczenie pracodawcy o zatrudnieniu lub

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA

Trybunał Konstytucyjny wypowie się w sprawie

przedsiębiorco! uważaj na łatwy zysk!

Uważaj na „łatwy i szybki zysk”!

Oświadczam, że w/w pracownik: pracuje do nadal pracował do dnia

him. m. - urząd miejski w przemkowie