Szczebrzeszyn-raport

Lokalny Indeks Jakości Współpracy
w gminie Szczebrzeszyn
Szczebrzeszyn, marzec 2014
1. Wstęp
Obecne badanie realizowane jest w ramach projektu „Wspólnie na
Zamojszczyźnie” – wdrażanie Modelu Współpracy w siedmiu gminach powiatu
zamojskiego. Zostało przeprowadzone w lutym 2014 r. Gmina Szczebrzeszyn oraz
działające na jej terenie organizacje pozarządowe będą wdrażać rozwiązania
zawarte w „Modelu współpracy pomiędzy administracją samorządową i
organizacjami pozarządowymi”. Celem przeprowadzonego badania jest ocena
wspólnych relacji i stanu współpracy międzysektorowej w gminie Szczebrzeszyn.
Wypracowane razem wnioski mają tę współpracę ulepszyć oraz wskazać na dalsze
kierunki działań, a w konsekwencji poprawić jakość życia mieszkańców.
2. Stworzenie grupy
współpracy
roboczej
ds.
badania
jakości
W lutym powołano grupę roboczą w składzie:
JST i jednostki podległe
1.
2.
3.
4.
Maria Loc – Oczkoś – Sekretarz Gminy Szczebrzeszyn
Jolanta Tyszko – pracownik Urzędu Miejskiego w Szczebrzeszynie
Joanna Król – pracownik Miejskiego Domu Kultury w Szczebrzeszynie
Grażyna Szymczak – Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej
NGO
1.
2.
3.
4.
5.
Waldemar Oczkoś – komendant OSP Błonie
Krzysztof Mrozowski – OSP Błonie
Zygmunt Krasny – prezes „Stowarzyszenia Przyjaciół Szczebrzeszyna”
Józef Magryta – kapelmistrz orkiestry dętej „Echo Kniei"
Mrozowska Danuta – członek Koła Gospodyń Wiejskich Błonie
Powołanie
grupy
roboczej
z
przedstawicielami
różnych
instytucji
i organizacji gwarantuje reprezentatywność opinii społeczności lokalnej. Celem
powołanej grupy roboczej to inicjowanie i podejmowanie wspólnych działań
zmierzających do poprawy jakości współpracy pomiędzy jednostką samorządu
terytorialnego a organizacjami pozarządowymi.
3. Opracowanie na temat relacji sektorowej
a) Przedstawienie podstawowych danych obrazujących wzajemne relacje
między organizacjami pozarządowymi a administracją samorządową w
danej JST.

liczbie organizacji pozarządowych,
Na terenie gminy Szczebrzeszyn działają następujące organizacje pozarządowe:








Stowarzyszenie Przyjaciół Szczebrzeszyna,
Stowarzyszenie Wspierania Kultury,
Lokalna Grupa Działania. Dolina Wieprza i Poru,
Międzyszkolny Uczniowski Klub Sportowy przy Gimnazjum w
Szczebrzeszynie,
Stowarzyszenie Sztuk i Sportów Walki BUSHIDO w Szczebrzeszynie
2 kluby sportowe: ASPN „Roztocze” Szczebrzeszyn, ALWA Brody Małe,
3 Koła Gospodyń Wiejskich działające przy OSP w Bodaczowie, Wielącza
Kolonia, Błonie,
11 Ochotniczych Straży Pożarnych w Bodaczowie, Kawęczynie, Błonie,
Brody Małe, Brody Duże, Niedzieliska, Wielącza, Katy Pierwsze,
Szczebrzeszyn
Systematycznie wzrastający budżet gminy Szczebrzeszyn wspomagany przez
środki pozabudżetowe, fundusze Unijne pozwalają na rozwinięcie i poprawę
infrastruktury gminnej również z myślą o organizacjach działających na terenie
gminy. W ostatnich latach na terenie gminy przeprowadzono m.in. następujące
inwestycje:
- budowa stadionu i boiska „Orlik”
Szczebrzeszynie,
wraz z bazą rekreacyjno-sportową w
- remont sali gimnastycznej przy Gimnazjum w Szczebrzeszynie,
- budowa świetlic wiejskich w Kawęczynie, Kątach Pierwszych oraz modernizacja
remiz, świetlic – strażnic w pozostałych miejscowościach,
- wykonanie placów zabaw przy szkołach podstawowych Szczebrzeszynie,
Bodaczowie,
- zakup odzieży i sprzętu specjalistycznego dla ochotniczych straż pożarnych,
- informatyzacja gminy,
- remont budynku Miejskiego Domu Kultury w Szczebrzeszynie.
Realizacja w/w inwestycji to również korzyści dla organizacji pozarządowych
działających na terenie gminy Szczebrzeszyn. Gmina dysponuje aktualną bazą
teleadresową organizacji, udostępnia organizacjom stronę internetową do ich
promocji oraz umieszczania informacji dotyczących bieżącej działalności.
Samorząd umożliwia organizacjom korzystanie z majątku komunalnego,
publicznej infrastruktury, pomocy jednostek organizacyjnych. Od kilku lat
organizacje pozarządowe są mocno zaangażowane w organizację różnych
uroczystości gminnych m. in. takich jak: Dni Szczebrzeszyna, Gminne i
Powiatowe Dożynki w obchodach świąt państwowych, organizują imprezy
integracyjne w świetlicach wiejskich.
Współpraca Gminy Szczebrzeszyn z organizacjami pozarządowymi opiera się
na corocznie uchwalanym Programie Współpracy, który określa obszary i zasady
oraz
formy
współpracy
Gminy
Szczebrzeszyn
z organizacjami pozarządowymi.

liczba
konkursów
zorganizowanych
oraz
przekazywanych organizacjom w ten sposób
W 2013 roku ogłoszono
o charakterze pożytku
wielkości
środków
3 konkursy ofert na realizację zadań publicznych
publicznego na ogólną kwotę 189 000 zł.

wielkości środków przekazanych organizacjom w innym trybie niż
konkursy,
Wielkość środków przekazanych organizacjom w innym trybie niż konkursy
wyniosła 9 000 zł.

kwotach przekazanych ogólnie organizacjom przez daną JST (na
podstawie sprawozdawczości finansowej); informacje te można również
przedstawić w rozbiciu na działy budżetów,
Kwoty przekazane ogólnie organizacjom przez Gminę Szczebrzeszyn (na
podstawie sprawozdawczości finansowej) wyniosły 198 000 zł.

dzierżawionych/użyczanych organizacjom nieruchomościach,
Liczba organizacji którym gmina dzierżawi/użycza nieruchomości na podstawie
zawartych umów – 3.

liczbie zawartych umów (w tym w szczególności umów wieloletnich),
Gmina zawarła 8 rocznych umów z organizacjami pozarządowymi na realizację
zadań. Nie było umów wieloletnich.

liczbie i aktywności ciał konsultacyjnych, rad, zespołów itp.,

programie współpracy i przebiegu prac nad tym dokumentem (w tym w
szczególności o przebiegu konsultacji i terminie jego przyjęcia),
Projekt Rocznego Programu Współpracy z organizacjami pozarządowymi na
2014r. poddany został konsultacjom społecznym w okresie od 08.11.2013r do
25.11.2013r., zamieszczony na stronie internetowej Gminy, w Biuletynie Informacji
Publicznej
oraz
na
tablicy
ogłoszeń
w
Urzędzie
Miejskim.
W wyznaczonym terminie żadna z organizacji nie zgłosiła się na konsultacje.
Uchwałą Nr XXXVIII/264/2013 Rady Miejskiej w Szczebrzeszynie z dnia 25
listopada 2013 roku przyjęty został Roczny Program Współpracy Gminy
Szczebrzeszyn z Organizacjami Pozarządowymi na rok 2014.

liczbie przypadków, w których organizacje włączają się w prace nad
projektami prawa lokalnego, dokumentami strategicznymi (planami,
programami, strategiami itp.), konkretnymi decyzjami, czy zasiadają w
zespołach, radach, komitetach, ciałach konsultacyjnych itp.
b) Interpretację powyższych informacji na temat stanu relacji w ramach
danej wspólnoty samorządowej w kontekście danych obrazujących stan
współpracy międzysektorowej w skali kraju
Ogólnopolskie badania wykazały, że dla organizacji pozarządowych
najważniejszym partnerem są władze samorządu lokalnego (w szczególności władze
tej gminy, na której obszarze znajduje się siedziba NGO). Natomiast dla
przedstawicieli administracji publicznej podmioty trzeciego sektora są jednym z wielu
partnerów (obok biznesu, Kościoła, mediów, innych instytucji publicznych np. innymi
urzędami samorządowymi, administracją centralną lub jej przedstawicielstwami).
Ze względu na możliwość pozyskiwania środków finansowych od samorządu
organizacjom pozarządowym w dużej mierze zależy na dobrych kontaktach z
samorządem lokalnym. Skutkuje to takim zjawiskiem, że często to bardziej
organizacjom zależy na współpracy w środowisku lokalnym. Jest to pierwsze źródło
nierówności między tymi dwoma sektorami.
Z badań wynika, że współpraca finansowa między administracją publiczną, a
organizacjami pozarządowymi jest realizowana głównie w obszarach: sportu
(współpracę w tym obszarze deklaruje 80,5% JST), kultury (37,5%), zdrowia
(30,1%), pomocy społecznej (28,7%). Samorząd lokalny w ramach współpracy
finansowej preferują wspieranie organizacji w realizacji zadania publicznego, a nie
powierzanie im realizacji zadania, co wiąże się z całościowym finansowanie.
Dużym problemem we współpracy międzysektorowej jest niski poziom realnej
konkurencyjności. Często w lokalnych samorządach występuje zjawisko większego
popierania przez samorząd lokalnych. „rodzimych” organizacji. Częstym zjawiskiem
jest rozpisywanie konkursów pod te właśnie, niejako „swoje”, organizacje.
Sprzyja to postrzeganiu organizacji pozarządowych, jako słabszą stronę w
partnerstwie i w całym procesie współpracy, również przez same organizacje. Część
NGO akceptuje taką sytuację i nie próbuje jej zmieniać. Skutkuje to wśród organizacji
poczuciem zwolnienia się z odpowiedzialności, za jakość współpracy
międzysektorowej. Sprzyja to roszczeniowej postawie wobec władz samorządu
lokalnego i upatrywaniu właśnie w nich głównego źródła zarówno dobrych, jak i
(częściej!) złych cech współpracy.
W opisowej części porównania gminy Szczebrzeszyn do Polski widoczne są
znamiona ogólnej sytuacji kraju w zakresie współpracy międzysektorowej, Z badań
przeprowadzonych wśród organizacji pozarządowych w gminie Szczebrzeszyn
wynika, że współpraca między samorządem, a organizacjami pozarządowymi w
głównej mierze opiera się korzystaniu z majątku komunalnego i współpracy przy
organizacji lokalnych wydarzeń. Dla organizacji z terenu gminy Szczebrzeszyn
samorządu lokalny jest strategicznym partnerem. Samorząd promuje lokalne
organizacje, zleca im realizację zadań gminnych. Wzajemne relacje samorządu i
organizacji, przedstawiciele NGO ocenili pozytywnie.
c) Wstępna ocena współpracy na podstawie zebranych informacji
Wstępna ocena współpracy organizacji pozarządowych i samorządu gminy
Szczebrzeszyn ocenić można jako dobrą. Samorząd wspiera finansowo i
niefinansowo organizacji. Stwarza możliwość korzystania z majątku gminy. Wspiera i
doradza przy aplikowaniu o fundusze.
4. Ankieta i jej opracowanie (do NGO i JST
Podsumowując współpracę z samorządem lokalnym w roku 2013 organizacje
pozarządowe z terenu gminy Szczebrzeszyn wskazały, że najważniejsze dla nich są:
rezultaty współpracy (3,5). podejście organizacji do współpracy (3,26),
uwarunkowania współpracy (3,2). Na nieco uwarunkowania współpracy i podejście
administracji do współpracy. Średnia ocena jakości współpracy to 3,8 w 5 stopniowej
skali, czyli wynik pozytywny.
Jako atuty współpracy z administracją pozarządową wskazano: udostępnianie
pomieszczeń, udział i pomoc w organizowaniu imprez, pomoc, udostępnianie ksera
itd., pomoc w organizacji stowarzyszenia, promocja. Jako główne wady: mały zakres
współpracy,
małe
zainteresowanie
brak
zainteresowania
działalnością
stowarzyszenia, małe wsparcie finansowe, brak pomocy finansowej i wspólnych
rozwiązań.
Organizacje jakość współpracy oceniają na poziomie bardzo dobrym, dobrym i
neutralnym. Żadna nie wskazała oceny złej lub bardzo złej. Dwie organizacje
współpracowały z samorządem w zakresie tworzenia prawa i programów, 3 przy
realizacji zadań publicznych natomiast 4 ze wsparcia niefinansowego samorządu.
Dwie oceniły intensywność współpracy na dużą, jedna na średnią natomiast
pozostałe dwie na małą.
Oceniając działania samorządu w obszarze aktywizacji społecznej mieszkańców
każda z 4 organizacji uczestniczących w badaniu wskazała od oceny dobrze do źle.
Nikt nie ocenił bardzo źle. Daje to więc samorządowi mocną trójkę (3) w zakresie
aktywizacji mieszkańców.
Wolę współpracy ze strony przedstawicieli JST respondenci ocenili na (3,47). Na
tę ocenę składają się:
- wola współpracy (3)
- partnerskie podejście (3,6)
- przejrzystość procedur (3,8)
Oceniając działania JST w poszczególnych obszarach na uwagę zasługuje
fakt, że najlepiej została oceniona współpraca pozafinansowa (udostępnianie
zasobów lokalowych i sprzętowych przez samorząd). Na niskim poziomie (2,5)
organizacje oceniły pomoc samorządu w zakresie pozyskiwania funduszy
zewnętrznych. Pozostałe obszary współpracy (przy diagnozowaniu lokalnych
problemów, wzajemnym informowaniu się o podejmowanych działaniach, włączanie
NGO w procesy decyzyjne oraz finansowanie działalności NGO) oceniono na
poziomie 2,88. Są to obszary wymagające rozmowy.
Pozytywnie członkowie organizacji ocenili własną działalność, na poziomie
3,26. Oceniając poziom aktywności mieszkańców w tym samych NGO na terenie
gminy jedna organizacja oceniła na dobrze, jedna organizacja nie miała zdania, 3
oceniły źle. Znacznie lepiej oceniono podejście organizacji do współpracy z
samorządem i innymi partnerami. Tu organizacje wystawiły sobie 3,4 za wolę
współpracy, ale już 4 za partnerskie podejście i 4,25 za przejrzystość w działaniu.
Przy samoocenie związanej ze sposobem działania organizacje najwyżej
oceniły: sposoby informowania o swojej działalności (3,8) oraz diagnozowanie
lokalnych problemów i potrzeb (3,6). Nieco niżej: udział we wspólnych zespołach i
pisanie dobrej jakości projektów (3,4) działania na rzecz integracji Trzeciego Sektora
(3,2), aktywność w zakresie zaangażowania w procesy decyzyjne (3). Nisko
natomiast umiejętność pozyskiwania funduszy (2,8). Głównymi formami aktywności
organizacji jest udział w konsultacjach i informowanie/komunikacja partnerska oraz
pisanie projektów. Sposób działania NGO oceniony przez nie same na poziomie 3,2.
Respondenci pozytywnie oceniają rozwiązania prawne funkcjonujące w
naszym kraju.
Zastanawiając się nad oddziaływaniem jakości współpracy pomiędzy NGO i
JST na terenie gminy Szczebrzeszyn respondenci wskazali poziom dobry i neutralny
na świadczone mieszkańcom usługi. Oceniając jak ta współpraca przekłada się na
rozwój ich organizacji, 3 wskazały na dobry rozwój związany ze współpracą,
natomiast jedna na neutralny i jedna na zły. Żadna organizacja nie zaznaczyła, że
jakość współpracy ma bardzo zły wpływ na rozwój ich własnej organizacji.
Wszystkie pięć organizacje biorące udział w badaniu opierają swoją
działalność na społecznym zaangażowaniu członków. Tylko jedna organizacja
wskazuje, że czynnie działa w niej 20-29 osób, trzy wskazały 10-19 działających
osób, a dwie wskazały na mniej niż 10 osób zaangażowanych w pracę organizacji.
Jedna organizacja powstała przed 1990 rokiem, jedna w latach 1990-1999, jedna w
latach 2000-2004, 2 organizacje zostały zarejestrowane po 2010 roku.
Większość organizacji działała w obszarze kultura i sztuka, sport i kultura fizyczna
oraz inne obszary.
Jako rekomendacje do dalszej współpracy członkowie NGO wskazują:
- osoba, która udzieliłaby wsparcia i informacji i poprawiła stan współpracy
- więcej propozycji współpracy
- organizować konkursy, zachęcać do podejmowania inicjatywy
- przede wszystkim trzeba tą współpracę rozpocząć i udzielić pomocy finansowej i
innej tym organizacjom
- wsparcie finansowe i merytoryczne.
5. Spotkanie grupy podsumowującej wyniki.
Tworzenie polityk publicznych
Zakres (stan obecny)
- Samorząd dysponuje wskaźnikami diagnozy społeczności
– Nie ma wspólnego zespołu ds. diagnozowania lokalnych
problemów
– Samorząd dysponuje aktualną bazą
teleadresową,
- Program współpracy,
choć istnieje, to nie satysfakcjonuje jednej ze stron, są sztampowe
– nie do końca odzwierciedla lokalne potrzeby, nie zawsze
przekładają się na realia,
Realizacja zadań
publicznych
Płaszczyzn
a
współpracy
Organizacje nie uczestniczą w ocenie realizacji zadań. Zupełnie
nie są zawierane formalne partnerstwa dla rozwiązywania
wspólnych problemów. Istnieją ogólnodostępne procedury
inicjatywy lokalnej.
- Czasem współpracujemy ze sobą, ale nieregularnie. Nie
wszystkie polityki (w tym dokumenty, prawo lokalne itp.) podlegają
konsultacjom.
Program współpracy określa tryb zlecania zadań organizacjom.
Organizacje wykonują powierzane im zadania wg ustalonych
harmonogramów. Istnieją jawne procedury organizacji konkursów.
Samorząd udziela organizacjom korzystanie z majątku
komunalnego. Nie ma wieloletnich umów na realizację zadań. Nie
ma procedury zawierania partnerstw przy realizacji zadań
publicznych. Zadania publiczne są też zlecane w innych trybach.
Samorząd współpracuje tylko w niektórych dziedzinach, choć
mógłby angażować organizacje w większym zakresie.
Samorząd unika angażowania organizacji w ocenę zadań.
Rozwijanie infrastruktury współpracy
Samorząd regularnie prowadzi konkursy dla organizacji
pozarządowych, zleca też zadania publiczne w inny sposób. Co
więcej, organizacje realizują zadania w bardzo różnych
obszarach. W co najmniej kilku z nich istnieje stabilna współpraca,
Nie istnieją żadne instrumenty wspierania pozarządowej
infrastruktury (np. fundusz pożyczkowy czy centrum wspierania
organizacji itp.). Nie ma centrum NGO oraz formalnego
partnerstwa pomiędzy JST i NGO.
Samorząd udziela pewnego wsparcia miejscowym organizacjom.
Urzędnicy od czasu do czasu organizują szkolenia i udzielają
organizacjom porady.
Samorząd inwestuje w rozwój organizacji na swoim terenie,
wspólnie z organizacjami promują swoje działania w ramach
lokalnych wydarzeń. Udziela wsparcia merytorycznego (np. porad
prawnych), pomaga w organizacji konferencji, przedstawiciele
administracji
uczestniczą
w
spotkaniach
środowisk
pozarządowych. Organizacje mogą liczyć na pomoc, gdy chcą
rozszerzyć swoją działalność, współpracować z innymi
samorządami. Organizacje korzystają z innych form wsparcia –
lokali, sal konferencyjnych, promocji swoich działań poprzez
media samorządowe itp.
6. Upowszechnianie
O tym, że ocena została dokonana, jakie są jej wyniki, gdzie je można znaleźć, warto
poinformować inne organizacje, radnych i innych urzędników, którzy być może nie wiedzieli,
że została przeprowadzona. Wyniki zostaną także umieszczone na stronie internetowej
gminy.
Załączniki:
1. Lista kontrolna Krasnobród
2. Podsumowanie listy kontrolnej ze spotkania Krasnobród
3. Przebieg spotkania w ramach badania jakości współpracy JST i NGO