ZAJĘCIA KOREKCYJNO

ZAJĘCIA KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNE
Wybrane aspekty metodyczne
Redakcja naukowa
Iwona Maria Kijowska i Irena Sorokosz
Elbląg 2014
Przewodniczący Komitetu Redakcyjnego Wydawnictwa PWSZ w Elblągu
dr hab. inż. Jerzy Łabanowski
Recenzenci
dr Anna Walencik-Topiłko
dr Agnieszka Banaszkiewicz
Redakcja, korekta, skład
Wydawnictwo Techniczno-Naukowe JAS
e-mail: [email protected]
Olga Strzelec
Jerzy Paczyński
Projekt okładki
Ilona Mazur
WYDANO ZA ZGODĄ REKTORA PWSZ W ELBLĄGU
ΞŽƉLJƌŝŐŚƚďLJWt^ǁůďůČŐƵ
ISBN 978-83-62336-32-6
Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Elblągu
82-300 Elbląg, ul. Wojska Polskiego 1, tel. 55 629 05 55
Wydanie I, nakład 150 egz., format B-5
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie ...............................................................................................................
7
Część I. TEORETYCZNE PODSTAWY ZAJĘĆ KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNYCH
Irena Sorokosz
1. Podłoże problemów edukacyjnych uczestników zajęć
korekcyjno-kompensacyjnych .................................................................................
1.1. Terminologia dotycząca dysleksji........................................................................
1.2. Definicje dysleksji rozwojowej............................................................................
1.3. Klasyfikacja i etiologia trudności w czytaniu i pisaniu........................................
1.4. Objawy dysleksji..................................................................................................
1.5. Sytuacja szkolna dziecka z dysleksją rozwojową ................................................
1.6. Funkcjonowanie emocjonalne ucznia z dysleksją................................................
1.7. Dysleksja rozwojowa, współwystępowanie zaburzeń..........................................
1.8. Pozycja ucznia z dysleksją w grupie rówieśniczej ...............................................
1.9. Podsumowanie .....................................................................................................
11
12
13
16
19
23
25
27
28
29
Irena Sorokosz, Iwona Maria Kijowska
2. Psychologiczno-pedagogiczna diagnoza dysleksji ..................................................
2.1. Podstawowe pojęcia.............................................................................................
2.2. Struktura badania psychologicznego....................................................................
2.3. Diagnoza pedagogiczna dysleksji ........................................................................
2.3.1. Ocena trudności w czytaniu........................................................................
2.3.2. Ocena trudności w pisaniu..........................................................................
2.3.3. Ocena trudności w poprawnym zapisywaniu .............................................
2.3.4. Ocena trudności z ortografią.......................................................................
33
33
35
38
40
43
45
46
Iwona Maria Kijowska
3. Aspekty teoretyczno-prawne organizacji zajęć korekcyjno-kompensacyjnych
w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych ..............................
3.1. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, terapia pedagogiczna – terminologia .........
3.2. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne – ustalenia prawne ......................................
3.3. Metodyka zajęć korekcyjno-kompensacyjnych ...................................................
3.3.1. Cele zajęć korekcyjno-kompensacyjnych...................................................
3.3.2. Zasady dotyczące zajęć korekcyjno-kompensacyjnych..............................
3.3.3. Metody i programy stosowane w terapii pedagogicznej.............................
3.3.4. Etapy pracy terapeutycznej.........................................................................
3.3.5. Planowanie pracy korekcyjno-kompensacyjnej..........................................
3.3.6. Struktura zajęć korekcyjno-kompensacyjnych (jednostki metodycznej)....
3.4. Dokumentacja prowadzona przez terapeutę.........................................................
3.5. Kryteria oceny zajęć korekcyjno-kompensacyjnych............................................
3.6. Terapeuta pedagogiczny.......................................................................................
Załącznik ....................................................................................................................
53
53
57
58
59
60
62
63
65
66
68
69
70
71
3
Część II. WYBRANE FORMY I METODY ZAJĘĆ KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNYCH W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH –
STANOWISKO PRAKTYKÓW
Elżbieta Romaszko
4. Indywidualne zajęcia korekcyjno-kompensacyjne z dzieckiem
ryzyka dysleksji.........................................................................................................
4.1. Objawy ryzyka dysleksji ......................................................................................
4.2. Dziecko ryzyka dysleksji – prezentacja indywidualnego przypadku ...................
4.3. Podsumowanie .....................................................................................................
Katarzyna Gogol-Urbańska, Iwona Maria Kijowska
5. Grupowa terapia pedagogiczna ...............................................................................
5.1. Cele grupowej terapii pedagogicznej ...................................................................
5.2. Prezentacja przykładowego programu grupowej terapii pedagogicznej
dla uczniów starszych klas szkoły podstawowej..................................................
79
79
81
85
87
88
90
Jolanta Szczygieł, Irena Sorokosz
6. Mnemotechniki i mapy myśli w pracy z młodzieżą dyslektyczną......................... 99
6.1. Mnemotechniki .................................................................................................... 99
6.2. Mapy myśli – mapy pojęć .................................................................................... 100
Emilia Kałabun, Irena Sorokosz
7. Świadomość ortograficzna uczniów dyslektycznych.............................................. 103
Elżbieta Parzych-Kurkiewicz
8. Kinezjologia edukacyjna w pracy korekcyjno-kompensacyjnej...........................
8.1. Ćwiczenia przygotowawcze.................................................................................
8.2. Ćwiczenia równoważenia (integracji przez ruch) ................................................
8.3. Założenia kinezjologii edukacyjnej......................................................................
8.4. Krok, po kroku… czyli prezentacja przypadku....................................................
111
113
113
114
116
Małgorzata Wiśniewska
9. Wykorzystanie metody sylabowej w terapii pedagogicznej .................................. 121
9.1. Model sylabowej metody analityczno-syntetycznej............................................. 123
Barbara Uhryn
10. Metoda Dobrego Startu w pracy z dziećmi z dysharmonijnym
rozwojem psychomotorycznym ..............................................................................
10.1. Ogólna charakterystyka Metody Dobrego Startu – geneza,
założenia i cele metody.....................................................................................
10.2. Metoda Dobrego Startu – modyfikacje, struktura i organizacja zajęć,
pomoce do zajęć ...............................................................................................
10.3. Efektywność Metody Dobrego Startu...............................................................
10.4. Wykorzystanie Metody Dobrego Startu na zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych ............................................................................................
4
127
127
129
130
131
Dorota Szymkowicz-Drozdowska
11. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne z dziećmi mającymi trudności
w nauce matematyki ................................................................................................ 139
11.1. Przykład pracy terapeutycznej z uczniem klasy II szkoły podstawowej........... 140
Magdalena Angielczyk
12. Terapia logopedyczna dziecka zagrożonego dysleksją ......................................... 143
12.1. Przypadek dziecka z opóźnionym rozwojem mowy......................................... 145
12.2. Plan pracy terapeutycznej ................................................................................. 146
Anetta Krajewska
13. Rozwijanie funkcji językowych u dziecka z nieutrwaloną
artykulacją głosek.................................................................................................... 151
13.1. Najczęściej występujące zaburzenia mowy w młodszym wieku szkolnym...... 152
Joanna Kijowska-Lasek, Iwona Maria Kijowska
14. Kynoterapia w pracy z dzieckiem ryzyka dysleksji ..............................................
14.1. Dziecko ryzyka dysleksji ..................................................................................
14.2. Kilka słów o kynoterapii...................................................................................
14.3. Programy zajęć terapeutycznych z udziałem psa..............................................
14.4. Kynoterapia – ćwiczenia z psem wspomagające terapię dziecka
ryzyka dysleksji ................................................................................................
14.4.1. Usprawnianie motoryki dużej ..............................................................
14.4.2. Usprawnianie motoryki małej ..............................................................
14.4.3. Rozwijanie koncentracji uwagi ............................................................
14.4.4. Rozwijanie mowy czynnej ...................................................................
14.4.5. Stymulacja słuchowa ............................................................................
14.4.6. Stymulacja wzrokowa ..........................................................................
164
164
166
166
167
168
169
Aleksandra Gierasimiuk
15. Biblioterapia (bajkoterapia) jako metoda wspierająca terapię
pedagogiczną ............................................................................................................
15.1. Biblioterapia – bajkoterapia..............................................................................
15.2. Przykłady bajek/opowiadań terapeutycznych...................................................
15.3. Podsumowanie..................................................................................................
173
175
180
184
157
157
159
161
Magdalena Lasota
16. Terapia EEG-Biofeedback jako metoda wspomagająca terapię
pedagogiczną ............................................................................................................ 187
Słowniczek pojęć............................................................................................................ 193
Noty o autorach ............................................................................................................. 197
5