Artykuł dostępny w całości jako dokument pdf - e

Ewa Staszczyk
Wybór pokrycia
Dachówki ceramiczne
i cementowe na
pozór nie różnią
się znacznie od
siebie. Warto
jednak zapoznać się
z właściwościami
jednego i dugiego
© BRAAS
© EURONIT
© LEIER
tworzywa.
Decyzja dotycząca tego, czym ma być
pokryty dach, zapada na etapie projektowania domu. Nie można jej zmienić
– ot tak sobie – w trakcie budowy,
ponieważ takie posunięcie może
pociągnąć za sobą poważne konsekwencje, z koniecznością ponownego
zaprojektowania konstrukcji dachu
włącznie. Dokonanie wyboru powinno
być więc poprzedzone rozważeniem
wszystkich istotnych czynników.
40
KREATOR–PROJEKTY • 3/2008
Przy bardziej skomplikowanych kształtach dachu
zalecane jest stosowanie pokryć blaszanych.
Wielu inwestorów, wybierając pokrycie kieruje
się jego wyglądem i ceną, zapominając, że nie
każde pokrycie nadaje się na każdy dach, że
cena nie sprowadza się do kosztów ułożenia
metra kwadratowego itd. Wybór pokrycia
zależy od rozmaitych uwarunkowań. Są to:
• kąt pochylenia dachu (to, czy dom ma dach
zupełnie płaski, o małym czy dużym kącie
nachylenia – im bardziej płaski dach, tym
szczelniejsze musi być pokrycie);
• stopień skomplikowania dachu (elementy
wielkoformatowe na duże płaszczyzny, małoformatowe na małe płaszczyzny);
• trwałość;
• lokalne warunki klimatyczne (przeciętna
siły wiatru, natężenie opadów);
• ograniczenia wynikające z miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego.
Od wybranego pokrycia zależą:
• konstrukcja dachu, czyli przekroje i rozstaw
elementów;
• elementy wstępnego krycia (na przykład to,
czy pod pokrycie konieczne jest ułożenie
sztywnego poszycia).
Pochylenie połaci
Głównym czynnikiem wpływającym na kąt
nachylenia połaci dachowej jest kształt domu
– to, czy budynek jest parterowy, czy z poddaszem użytkowym, czy ma dach płaski czy
stromy. Istnieje ścisły związek między pochyleniem połaci dachowej a szczelnością pokrycia.
Na dachy o małym spadku pokrycie musi być
bardzo szczelne (wiąże się to z zaleganiem śniegu i ze spływaniem wody opadowej z dachu).
Należy więc kłaść na nie materiały tworzące
ciągłą i szczelną osłonę na całej powierzchni.
Według Polskiej Normy PN-89/B-02361
dla przykładowych pokryć zalecane jest następujące pochylenie połaci:
• od 3° do 17° dla papy asfaltowej potrójnie
układanej na betonie lub deskowaniu;
• od 11° do 31° dla papy asfaltowej podwójnie układanej na betonie lub deskowaniu;
• od 3° do 90° dla blachy stalowej i aluminiowej falistej;
• od 11° do 90° dla blachy stalowej
ocynkowanej;
• od 31° do 45° dla ceramicznej dachówki
zakładkowej.
W normie nie są niestety uwzględnione wszystkie materiały pokryciowe, nie ma
niektórych typów dachówek ceramicznych
i cementowych (według zaleceń producenta
wymagany jest kąt nachylenia od 22° do 65°),
© BLACHPROFIL
© BLACHPROFIL
Wiąże się to z prostotą montażu, możliwością
płyt falistych z tworzyw sztucznych (od 5° do
90°) ani dachówek i płyt bitumicznych (od
11° do 87°). Przy zastosowaniu dodatkowych
zabezpieczeń, na przykład pełnego deskowania
i odpowiedniego mocowania, poszczególne pokrycia mogą być układane w większym zakresie
pochylenia połaci dachu. Za wiążącą należy
uważać instrukcję montażu przygotowaną
przez producenta.
Stopień skomplikowania dachu
Rozbudowane konstrukcje dachowe znacznie
podnoszą koszty budowy. Dużo załamań,
lukarny, wykusze i inne krzywizny powodują, że położenie niektórych pokryć jest
nieopłacalne. Podczas układania pokryć wielkoformatowych, takich jak blachy płaskie,
faliste czy bitumiczne płyty faliste, powstaje
dużo odpadów. Częste przycinanie może także obniżyć trwałość niektórych pokryć (na
przykład z blachy). Wówczas łatwiejsze w obróbce jest pokrycie z elementów małoformatowych, na przykład dachówek. Im bardziej
dach jest skomplikowany i rozbudowany,
tym więcej potrzeba także niezbędnych elementów wykończeniowych i montażowych.
Rozbudowany musi być również system rynien i rur spustowych.
Najwięksi producenci pokryć dachowych
oferują nie pojedyncze elementy pokrycia,
lecz całe systemy dachowe. Obok dachówek
podstawowych dostępne są kształtowe: gąsiory,
dachówki wentylacyjne, szczytowe, kalenicowe, antenowe, pod ławę kominiarską itp.
oraz elementy uzupełniające: obróbki, taśmy,
uszczelki wentylacyjne i grzebienie okapu.
Korzystając z rozwiązań systemowych, można zaoszczędzić na robociźnie (nie trzeba na
przykład przycinać dachówek, ręcznie wykonywać obróbek blacharskich), ale należy też
pamiętać, że wszystkie elementy dodatkowe
są dość drogie i w rezultacie mogą podnieść
koszt pokrycia.
Trwałość pokrycia
Materiały dekarskie obok masy i wymiarów
różnią się także trwałością. Szacuje się ją na
kilkanaście, a nawet kilkaset lat. Trwałość najlepiej ocenić, porównując okres gwarancji, jaki
dają producenci na swoje produkty. Ważne jest
także, jakie czynniki są w gwarancji uwzględnione (na przykład mrozoodporność) i czy
trwałość jest ograniczona wymogami dotyczącymi technologii układania, transportu oraz
sposobem obróbki materiału.
przycinania i dopasowania do pożądanych rozmiarów.
Lokalne warunki klimatyczne
i przyrodnicze
Na dach działa kilka rodzajów obciążeń. Do
najważniejszych należą obciążenia statyczne,
związane z siłą grawitacji i masą dachu oraz
obciążenia zmienne będące efektem oddziaływania czynników atmosferycznych. Typowy
polski dwuspadowy dach, zwłaszcza w porze
zimowej, narażony jest na nacisk zalegającego
śniegu, sięgający nawet 150 kg/m2.
Dachy na Podhalu i innych terenach podgórskich przenoszą jeszcze większe obciążenia ze
względu na bardziej intensywne opady oraz
wydłużony okres zimowy, trwający w niektórych rejonach nawet do połowy marca.
Dlatego w rejonach, gdzie jest dużo śniegu,
najlepiej sprawdzają się dachy o dużym nachyleniu z gładkim i śliskim pokryciem.
Z porywistym wiatrem często zmagają się
domy na Podkarpaciu i Pomorzu. Silny wiatr
wywołuje z jednej strony dachu duże siły
dociskające, a z drugiej zasysające. W walce
z siłami natury niezwykle istotna jest wielkość
elementów, które pokrywają dach. W przypadku elementów małoformatowych, takich
jak dachówki, zniszczenia spowodowane porywistym wiatrem pojawiają się niezwykle
rzadko, a jeżeli już wystąpią, to obejmują
niewielkie fragmenty pokrycia. Dzieje się
tak dlatego, że na dachu wykonanym z elementów małoformatowych przy silnych podmuchach wiatru wyrównuje się ciśnienie
pomiędzy zewnętrzną a wewnętrzną stroną
dachówki. Zastosowanie na dachu klamer
do mocowania dachówek dodatkowo minimalizuje pojawienie się uszkodzeń. Nawet
gwałtowny podmuch może zabrać ze sobą
ewentualnie kilka dachówek, ale pozostała
część dachu pozostaje nieuszkodzona.
Niebezpieczeństwo zerwania przez wichurę
pokryć wielkoformatowych, np. całych arkuszy
blachy czy papy niesie za sobą już większe obszarowo zniszczenia oraz może wystąpić przy
znacznie słabszym wietrze. Porywisty wiatr
odrywa blachę, najczęściej niszcząc otwory
mocujące i wkręty. Dlatego w tych strefach
najlepsze jest pokrycie z dachówek.
W rejonach nadmorskich i o silnie zanieczyszczonym powietrzu dodatkowo pokrycia
powinny być szczególnie odporne na zasolenie
i kwaśne środowisko. Ryzykowne jest więc
ułożenie blach stalowych i aluminiowych. Na
terenach gęsto zadrzewionych pokrycie powinno być odporne na porastanie mchem
i uderzenia.
KREATOR–PROJEKTY • 3/2008
41
Pokrycie dachowe to nie wszystko. Zanim je wybierzemy,
musimy zadbać o prawidłowe wykonawstwo warstw
© COROTOP
© COROTOP
podkładowych, tzw. elementów wstępnego krycia.
Plan zagospodarowania
przestrzennego
atmosferycznych, wpływ ma także nacisk
samego pokrycia dachowego. To nic innego
jak efekt oddziaływania masy własnej dachówek, blachy lub innego pokrycia i pionowych sił grawitacyjnych. Waga pokrycia
dachowego nie jest jedynym kryterium
decydującym o konstrukcji i wymiarach belek więźby dachowej. Uwzględniając te najważniejsze siły działające na dach, różnice
między „lekkimi” i „ciężkimi” pokryciami
wynoszą maksymalnie 20 proc. wszystkich
obciążeń.
W niektórych rejonach wybór tego czy innego
pokrycia jest ograniczony przez ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Na przykład na terenach objętych opieką
konserwatora zabytków, często pokrycie musi
mieć kolor i kształt tradycyjnej dachówki.
Konstrukcja dachu
Podczas normalnej eksploatacji domu na
dach działa wiele różnych sił. Obok zjawisk
Parametry więźby trzeba uwzględnić przy
wymianie starego pokrycia. Gdy istniejąca
konstrukcja jest osłabiona przez lata eksploatacji, wówczas taniej jest ułożyć pokrycie lekkie
(pokrycia bitumiczne, blachy dachowe). Jeśli
zdecydujemy się na pokrycie ciężkie (dachówki
ceramiczne lub cementowe), należy wzmocnić
albo wymienić całą konstrukcję dachu.
Przykładowe ciężary wybranych pokryć dachowych na 1 m2:
• dachówki ceramiczne 40–75 kg;
• dachówki cementowe 36–49 kg;
• papy 4–6 kg;
• bitumiczne płyty faliste 3–9 kg;
• gonty bitumiczne 9–16 kg;
• blachy dachówkowe około 5 kg.
Uzupełnieniem odpowiedniego pokrycia dachowego mogą być płytki okładzinowe w tym
samym kolorze. Mogą one stanowić estetyczne wykończenie pionowych powierzchni
graniczących z dachem. Można je układać na czołowe i boczne powierzchnie lukarn,
powierzchnie szczytowe oraz kominy.
Elementy wstępnego krycia
Każdy rodzaj pokrycia wymaga odpowiedniego
podkładu. Należy o tym pamiętać, porównując
ceny materiałów, ponieważ może okazać się że
pozornie niedrogie pokrycie wymaga podkładu znacznie podnoszącego koszty. Większość
pokryć układa się na ruszt z łat i kontrłat z folią
dachową. Sztywny podkład z desek (łączonych
na pióro i wpust), płyt wiórowych lub sklejki,
wymagany jest pod papy, gont bitumiczny
i blachę cynkowo-tytanową. Przy małych kątach
nachylenia deskowanie wymaga dodatkowego
pokrycia jedną warstwą papy podkładowej.
© RUPP CERAMIKA
© RUPP CERAMIKA
© RUPP CERAMIKA
Koszty
42
KREATOR–PROJEKTY • 3/2008
Porównując ceny różnych materiałów pokryciowych, należy pamiętać, że cena 1 m2 to
tylko jeden składnik tej ceny. Do kosztów
wykonania dachu należy doliczyć:
• elementy wstępnego krycia (ewentualne
deskowanie, folie dachowe itp.);
• elementy uzupełniające (dachówki wentylacyjne, szczytowe, kalenicowe itp.);
• elementy montażowe (gwoździe, żabki,
śruby itd.);
• obróbki blacharskie;
• robocizna – zależy od stopnia skomplikowania płaszczyzny dachu, rodzaju i rozmiarów poszczególnych elementów pokrycia.
Cena robocizny może także wzrosnąć przy
montażu mało znanych pokryć dachowych,
na przykład płyt, gontów i wiórów drewnianych, łupka naturalnego czy strzechy.
Wyższe koszty wynikają z braku wykwalifikowanych fachowców.
Ewa Staszczyk
Artykuł pochodzi z serwisu
e-dach.pl