dokument w formacie - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
Transkrypt
dokument w formacie - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
ROK 2003 Działalność kontrolna Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie realizowana była przez pracowników Wydziału Inspekcji oraz Działów Inspekcji w Delegaturach w Jaśle, Przemyślu i Tarnobrzegu, w oparciu o roczny i kwartalne plany kontroli. Podstawę opracowania planu rocznego stanowiły wytyczne Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, wyniki oceny podstawowych problemów środowiskowych na terenie województwa, sugestie współpracujących organów administracji publicznej oraz inspekcji i straży, analiza skarg i wniosków, a także dane zawarte w ewidencji kontroli i podmiotów korzystających ze środowiska. W planie założono ok. 30 % rezerwę czasu na realizację kontroli pozaplanowych, podejmowanych w ramach załatwiania wniosków o interwencję, wpływających od obywateli, parlamentarzystów i organów administracji publicznej, a także wniosków kontrolowanych jednostek o zmianę wysokości kary pieniężnej, wydanie zaświadczenia dotyczącego spełniania wymagań ochrony środowiska lub w związku ze zgłoszeniem oddania obiektów budowlanych do użytkowania. W ewidencji znajdują się podmioty korzystające ze środowiska (zakłady) skontrolowane oraz te, w których zamierza się przeprowadzić kontrolę. Ewidencja prowadzona w WIOŚ w Rzeszowie i w poszczególnych delegaturach była na bieżąco aktualizowana. Łącznie liczba zakładów z terenu województwa podkarpackiego znajdujących się w ewidencji Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska wynosiła 2 947 wg stanu na koniec 2003 r. i wzrosła w stosunku do roku poprzedniego o 158 tj. o 5,7 %. Największy wzrost, to jest o 7,1 % nastąpił w Delegaturze w Jaśle. W 2003 r. kontrolą objęto łącznie 893 zakłady, co stanowi 30 % ilości zakładów znajdujących się w ewidencji wojewódzkiej WIOŚ. Ilość skontrolowanych zakładów w roku sprawozdawczym wzrosła nieznacznie (o 4 %) w stosunku do roku poprzedniego. Dane dotyczące liczby zakładów kontrolowanych i znajdujących się w ewidencji obrazuje Tabela nr 1. Tabela nr 1. Liczba zakładów kontrolowanych przez WIOŚ w latach 2002 i 2003. Nazwa Liczba Wojewódzkiego zakładów Inspektoratu Ochrony w ewidencji Środowiska WIOŚ Wojewódzki razem wg Inspektorat Ochrony stanu na Środowiska 31.12.2002 r. w Rzeszowie razem Liczba zakładów objętych kontrolą w 2002 r. Liczba zakładów w ewidencji WIOŚ Procent do razem wg zakładów stanu na w 31.12.2003 r. ewidencji Razem Liczba zakładów objętych kontrolą w 2003 r. Razem Procent do zakładów w ewidencji 2 789 858 31 % 2 947 893 30 % w tym: WIOŚ w Rzeszowie 822 244 30 % 871 309 35,5 % Delegatura w Jaśle 716 239 33,5 % 767 226 29,5 % Delegatura w Przemyślu 558 151 27 % 587 148 25 % Delegatura w Tarnobrzegu 693 224 32,5 % 722 210 29 % 1 Od 1999 roku w województwie podkarpackim nie prowadzi się tzw. „listy wojewódzkiej” zakładów o największym oddziaływaniu na środowisko, natomiast funkcjonuje lista zakładów, które objęte są szczególnym nadzorem WIOŚ ze względu na ich znaczące oddziaływanie na środowisko. Klasyfikowanie do wykazu zakładów o znaczącym oddziaływaniu na środowisko odbywa się wg następujących kryteriów: I. zakłady znajdujące się na prowadzonej przez Ministra Środowiska i Głównego Inspektora Ochrony Środowiska od 1990 r., tzw. „Liście-80”; II. zakłady zaliczane do przedsięwzięć, dla których wymagany jest raport o oddziaływaniu na środowisko; III. zakłady, w których funkcjonują instalacje wymagające uzyskania pozwolenia zintegrowanego; IV. zakłady o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii; V. zakłady o istotnym znaczeniu społeczno-gospodarczym dla terenu województwa podkarpackiego. Tabela nr 1. Łączna ilość znaczących dla środowiska zakładów w skali województwa. Lp . 1. 2. 3. 4. 5. Rodzaj kryterium Zakłady znajdujące się na prowadzonej przez Ministra Środowiska i Głównego Inspektora Ochrony Środowiska od 1990 r., tzw. „Liście-80” Zakłady, na których terenach znajdują się przedsięwzięcia zaliczane do znacząco oddziaływujących na środowisko a organem właściwym do wydawania decyzji jest Wojewoda Podkarpacki. Zakłady, w których funkcjonują instalacje wymagające uzyskania pozwolenia zintegrowanego Zakłady o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii Zakłady o istotnym znaczeniu społeczno-gospodarczym dla terenu województwa podkarpackiego Łącznie z terenu województwa Liczba zakładów 2 131 98 19 28 209 Niektóre zakłady zlokalizowane na terenie województwa spełniają jednocześnie kryteria wszystkich lub kilku grup podmiotów zaliczanych do zakładów o istotnym znaczeniu dla środowiska. Łącznie z terenu województwa 209 zakładów spełnia powyższe kryteria. Największego zaangażowania ze strony Inspekcji Ochrony Środowiska wymagają zakłady z grupy III i IV. Działania ukierunkowane na te jednostki muszą mieć charakter kompleksowy i wymagają ścisłej współpracy Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska z innymi organami ochrony środowiska oraz służbami Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Państwowej Inspekcji Pracy i Państwowej Straży Pożarnej. OGÓLNE PORÓWNANIE USTALEŃ KONTROLI PRZEPROWADZONYCH W 2003 ROKU I W 2002 ROKU W planie działalności kontrolnej na 2003 r. przewidziano przeprowadzenie przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie łącznie 722 kontroli w tym 209 kontroli podstawowych i 513 sprawdzających. Założono również ok. 30 % rezerwę czasu na realizację kontroli pozaplanowych. W roku 2003 przeprowadzono ogółem 1078 kontroli, w tym 261 kontroli podstawowych, 654 sprawdzających oraz 163 kontrole interwencyjne. Wykonano 732 kontrole wynikające z planu oraz 346 kontroli pozaplanowych. 2 Każdej kontroli wykonanej w ramach realizacji planu przypisany był jeden lub kilka celów kontroli. Na rok 2003 przyjęte zostały następujące cele kontroli: 1. Ocena stopnia przygotowania podmiotów do uzyskania pozwolenia zintegrowanego. 2. Nadzór nad wdrażaniem nowych zasad przeciwdziałania poważnym awariom w zakładach o dużym i zwiększonym ryzyku ich wystąpienia. 3. Wdrożenie nowych wytycznych GIOŚ dotyczących kontroli zakładów z ,,Listy 80”. 4. Ocena przestrzegania wymogów ochrony środowiska w zakresie gospodarowania olejami odpadowymi. 5. Ocena przestrzegania warunków decyzji GIOŚ zezwalających na import odzieży używanej. 6. Ocena przestrzegania wymogów dotyczących transportu odpadów, w tym niebezpiecznych. 7. Sprawdzenie efektów działań przedsiębiorców w zakresie postępowania z substancjami stwarzającymi szczególne zagrożenie dla środowiska – azbest i PCB. 8. Ocena efektywności działań podejmowanych w celu ograniczenia uciążliwości przez podmioty posiadające decyzje o ustanowieniu strefy ochronnej w kontekście art. 26 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw. 9. Ocena wypełniania przez wytypowane podmioty wymogów ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej. 10. Sprawdzenie przestrzegania wymagań ochrony środowiska przez wybrane supermarkety. 11. Ocena zagrożeń stwarzanych przez nieczynne składowiska odpadów. 12. Eliminowanie nielegalnego korzystania ze środowiska przez przedsiębiorców. 13. Sprawdzenie wypełniania wymagań ochrony środowiska przez zarządzających składowiskami odpadów. 14. Inwentaryzacja punktowych źródeł zanieczyszczeń wód powierzchniowych związkami azotu. Tabela Nr 2 obrazuje liczbę kontroli i skontrolowanych podmiotów w 2003 r. Z danych zestawionych w tabeli wynika, że największą ilość kontroli przeprowadzono w ramach celu „Eliminowanie nielegalnego korzystania ze środowiska przez przedsiębiorców” – 577 kontroli w 555 zakładach. Na podstawie ustaleń wszystkich kontroli wynikających z planu stwierdzić można, że poziom przestrzegania wymagań ochrony środowiska przez przedsiębiorców jest niezadowalający. Średnio w ponad 70 % kontrolowanych podmiotach, stwierdzono uchybienia i nieprawidłowości. Największy odsetek nieprawidłowości, to jest ponad 80 % stwierdzono podczas kontroli składowisk odpadów. W wyniku kontroli w ramach każdego z celów stosunek liczby zakładów, w których stwierdzono nieprawidłowości do liczby zakładów skontrolowanych przekraczał wartość 47 %. Naruszeń nie stwierdzono jedynie w będących w likwidacji zakładach z „Listy – 80”. 3 Tabela nr 2. Liczba kontroli i skontrolowanych podmiotów w 2003 roku. WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE Rodzaj zadania Tematyka kontroli Liczba kontrolnego kontroli 1 2 3 Wszystkie kontrole razem 1 078 z interwencyjnymi, w tym: Cykl kontrolny krajowy a) Ocena przestrzegania przez podmioty wymagań ochrony środowiska w zakresie 26 gospodarowania olejami odpadowymi. b) Ocena realizacji wymagań określonych w decyzjach GIOŚ zezwalających na sprowadzanie do 1 kraju odpadów w postaci odzieży używanej. c) Ocena przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów ustawy z dnia 11.05.2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz 10 o opłacie produktowej i opłacie depozytowej. d) Ocena realizacji obowiązków wynikających z przepisów ustawy o odpadach przez podmioty 3 prowadzące działalność w zakresie przewozu odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych. Cykl kontrolny wojewódzki 0 Kontrole wspólne z NIK 0 Kontrole wspólne z PIP 0 Kontrole wspólne z Inspekcją kontrola eksploatacji spalacza odpadów szpitalnych w Szpitalu Specjalistycznym w Sanitarną Jaśle; 2 kontrola interwencyjna dotycząca uciążliwości powodowanej funkcjonowaniem Zakładu Betoniarskiego Pana Jerzego Andrucha w Jaśle. Kontrole wspólne z PSP 11 przeciwdziałanie poważnym awariom w zakładach ZDR i ZZR. Pozostałe kontrole zgodnie z celami kontrolnymi 679 wynikające z planu rocznego Kontrole interwencyjne (pozaplanowe) razem, w tym: 346 4 Liczba zakładów 4 893 26 1 10 3 0 0 0 2 11 595 297 na wniosek Wojewody na wniosek organu samorządowego na wniosek GIOŚ na wniosek posła, senatora, radnego – – kontrole składowisk odpadów w związku z wnioskami o ich zamknięcie, kontrole oczyszczalni ścieków w zakresie gospodarki wodno – ściekowej i gospodarki osadami ściekowymi, – kontrole w zakresie zawartości substancji niebezpiecznych w odprowadzanych ściekach przemysłowych, kontrole w związku: – z uciążliwością powodowaną funkcjonowaniem punktów wypału węgla drzewnego, – ze sprawdzeniem funkcjonowania instalacji do spalania odpadów medycznych, – ze sprawdzeniem legalności korzystania ze środowiska, – z zanieczyszczeniem wód ściekami, – z uciążliwością promieniowania niejonizującego, – ze składowaniem odpadów w miejscu na ten cel nie przeznaczonym. – sprawdzanie prawidłowości naliczania opłat z tytułu gospodarczego korzystania ze środowiska, kontrole w związku: – z zanieczyszczeniem wód ściekami, – uciążliwościami pochodzącymi od funkcjonujących podmiotów, w szczególności z uwzględnieniem emisji substancji zanieczyszczających wprowadzanych do powietrza, – wnioskami Starostów o przeprowadzenie pomiarów, – ze sprawdzeniem funkcjonowania instalacji do spalania odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne, – ze sprawdzeniem legalności korzystania ze środowiska. – w sprawie zagospodarowania przez Stacje Paliw zakwestionowanych przez Wojewódzkie Inspektoraty Inspekcji Handlowej partii paliw ciekłych. – kontrola na wniosek Radnego Gminy Świlcza dotycząca uciążliwości powodowanej niewłaściwą gospodarką odpadami w Przedsiębiorstwie Budownictwa Sanitarnego „SANITECH” w Rzeszowie. 5 36 30 32 32 16 15 2 1 na wniosek obywatela o podjęcie interwencji pozostałe (m. in. na wniosek jednostki organizacyjnej korzystającej ze środowiska) Wnioski o podjęcie interwencji dot. spraw o zasięgu lokalnym, w tym zanieczyszczenia cieków wodnych ściekami, substancjami ropopochodnymi, bezprawnego odprowadzania ścieków do wód, uciążliwości powodowanej emisją zanieczyszczeń ze źródeł technologicznych i energetycznych, uciążliwości powodowanej niewłaściwym postępowaniem z odpadami (spalanie odpadów, składowanie w miejscach na ten cel nie przeznaczonych), nadmiernej emisji hałasu powodowanej przez urządzenia chłodnicze, klimatyzacyjne, zakłady produkcyjne, uciążliwości odorowej. Zgłoszenia o zakończeniu budowy i zamiarze przystąpienia do użytkowania inwestycji, zgłoszenia przez Państwową Straż Pożarną o zanieczyszczeniu środowiska, w związku z artykułami w prasie lokalnej, zmianą wysokości kary pieniężnej, kontrole w związku z wnioskiem: o odroczenie lub zmniejszenie o cały wymiar administracyjnych kar pieniężnych, o wydanie opinii na temat osiągniętego efektu ekologicznego o wydanie zaświadczenia o spełnianiu wymagań z zakresu ochrony środowiska, niezbędnego do uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej. 103 99 157 143 Tabela nr 3. Zadania kontrolne zrealizowane w 2003 roku w ramach planu rocznego (bez kontroli interwencyjnych). WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE Cel kontrolny 1. 2. 3. Liczba kontroli 1 Ocena stopnia przygotowania podmiotów do uzyskania pozwolenia zintegrowanego. Nadzór nad wdrażaniem nowych zasad przeciwdziałania poważnym awariom w zakładach o dużym i zwiększonym ryzyku ich wystąpienia. Wdrożenie nowych wytycznych GIOŚ dotyczących kontroli zakładów z ,,Listy 80”. 6 skontrolowanych Liczba zakładów w tym: naruszenie bez uwag wymagań podjęte przez IOŚ działania pokontrolne 4 5 Procent kol. 5 do kol.3 x 100% 2 3 6 60 56 16 40 71,4 % 19 19 7 12 63,2 % 2 2 2 0 0% 4. Ocena przestrzegania wymogów ochrony środowiska w zakresie gospodarowania olejami odpadowymi. 5. Ocena przestrzegania warunków decyzji GIOŚ zezwalających na import odzieży używanej. 6. Ocena przestrzegania wymogów dotyczących transportu odpadów, w tym niebezpiecznych. 7. Sprawdzenie efektów działań przedsiębiorców w zakresie postępowania z substancjami stwarzającymi szczególne zagrożenie dla środowiska – azbest i PCB. 8. Ocena efektywności działań podejmowanych w celu ograniczenia uciążliwości przez podmioty posiadające decyzje o ustanowieniu strefy ochronnej w kontekście art. 26 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw. 9. Ocena wypełniania przez wytypowane podmioty wymogów ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej. 10. Sprawdzenie przestrzegania wymagań ochrony środowiska przez wybrane supermarkety. 11. Ocena zagrożeń stwarzanych przez nieczynne składowiska odpadów. 12. Eliminowanie nielegalnego korzystania ze środowiska przez przedsiębiorców. 13. Sprawdzenie wypełniania wymagań ochrony środowiska przez zarządzających składowiskami odpadów. 14. Inwentaryzacja punktowych źródeł zanieczyszczeń wód powierzchniowych związkami azotu. 7 31 31 8 23 74,2 % 1 1 0 1 100 % 3 3 1 2 66,6 % 21 21 7 14 66,6 % 3 3 1 2 66,6 % 10 10 4 6 60 % 12 12 3 9 75 % 37 36 19 17 47,2 % 577 550 149 401 72,9 % 64 64 11 53 82,8 % 27 23 2 21 91,3 % Analiza wyników kontroli przeprowadzonych w 2003 r. oraz innych dokumentów zgromadzonych w aktach WIOŚ pozwoliła na dokonanie weryfikacji wstępnej kwalifikacji, w wyniku której na liście zakładów wymagających pozwolenia zintegrowanego umieszczono 86 podmiotów korzystających ze środowiska. Zakwalifikowane zakłady podzielono na rodzaje instalacji zgodnie z kryteriami określonymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenia poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz. U. Nr 122, poz. 1055) wskazując jednocześnie organ właściwy (wojewoda – starosta) do wydania pozwolenia zintegrowanego wg kryteriów ustalonych w rozporządzeniu. Wyniki zweryfikowanej kwalifikacji wstępnej przedstawiono w poniższej tabeli. Rodzaje instalacji Ilość instalacji 1 2 W przemyśle energetycznym do spalania paliw o nominalnej mocy ponad 50 MWt W hutnictwie i przemyśle metalurgicznym W przemyśle mineralnym W przemyśle chemicznym W gospodarce odpadami Inne Razem Organ właściwy do wydania pozwolenia zintegrowanego Wojewoda Starosta 3 4 18 9 9 23 23 - 13 19 28 18 119 2 19 18 11 82 11 10 7 37 Lista zakładów, wymagających pozwolenia zintegrowanego została opracowana przy współpracy z Wydziałem Środowiska i Rolnictwa Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego. Cele kontrolne Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie przeprowadził w 2003 r. cztery krajowe cykle kontrolne wg wytycznych Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Na podstawie ustaleń kontroli z każdego cyklu sporządzono odpowiedni raport i przesłano go do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie. Kontrole pozaplanowe (interwencyjne). W 2003 r. WIOŚ w Rzeszowie przeprowadził 346 kontroli pozaplanowych w 297 zakładach. Kontrole te podejmowane były na wnioski wpływające od Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, Wojewody Podkarpackiego, organów samorządowych, parlamentarzystów, obywateli, a także kontrolowanych podmiotów. Kontrole pozaplanowe przeprowadzane były również w celu zapewnienia realizacji bieżących zadań Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, powstałych w trakcie okresu sprawozdawczego. Kontrole pozaplanowe przeprowadzane były również w ramach załatwiania skarg i wniosków. W 2003 r. do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie wpłynęła jedna skarga na sposób załatwiania sprawy – przeprowadzenia kontroli przez pracownika delegatury w Przemyślu. Wniosek dotyczył, zdaniem skarżącego, naruszenia przepisów postępowania administracyjnego prowadzonego przez Kierownika Delegatury w Przemyślu w związku z kontrolą przeprowadzoną w Zakładzie Masarskim w Przemyślu. Pismo w tej sprawie zostało skierowane poprzez Wojewodę Podkarpackiego na ręce Podkarpackiego 8 Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie. Wnoszącymi tę skargę byli mieszkańcy m. Przemyśla, którzy oprócz błędów w przeprowadzonym postępowaniu administracyjnym zarzucili pracownikom delegatury stronniczość oraz nierzetelność w przeprowadzonych badaniach pomiarowych. Skargę tą zakwalifikowano do grupy problemowej – sprawy różne. W dniu 5 grudnia 2003 r. inspektorzy Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie przeprowadzili czynności kontrolne w Zakładzie Masarskim w Przemyślu, dokonując równocześnie szczegółowej analizy materiałów kontrolnych znajdujących się w dokumentacji Delegatury w Przemyślu. W wyniku przeprowadzonych czynności kontrolnych nie potwierdzono zasadności wnoszonych przez skarżących zarzutów, o czym powiadomiono zainteresowanych. Z ogólnej ilości 246 przyjętych wniosków, 193 sprawy załatwiono we własnym zakresie a 53 przekazano do rozpatrzenia innym organom administracji. Każdy wniosek o podjęcie interwencji podlega wnikliwej analizie przeprowadzonej odpowiednio przez Naczelnika Wydziału Inspekcji w Rzeszowie lub przez Kierownika właściwej Delegatury z udziałem radcy prawnego i pracowników merytorycznych. Na podstawie dokonywanej analizy ustalany jest dalszy sposób działania. W przypadku, gdy załatwienie wniosku nie należy do właściwości WIOŚ, sprawę przekazuje się do organu właściwego na zasadach określonych w art. 243 Kpa. Rozpatrzenie wniosku we własnym zakresie polega przeważnie na przeprowadzeniu kontroli zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o Inspekcji Ochrony Środowiska, oraz „Instrukcji” Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Jeżeli podmiot będący przedmiotem wniosku był planowany do kontroli, wówczas taką kontrolę traktuje się jako kontrolę planowaną. W innym wypadku kontrole podejmowane są jako kontrole pozaplanowe (interwencyjne). Szczegółowa charakterystyka wniosków o podjęcie interwencji w rozbiciu na grupy problemowe ochrona powietrza Wpłynęły 42 wnioski dotyczące ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem, z których 38 załatwiono we własnym zakresie. Wnioski dotyczyły przeważnie uciążliwości powodowanych spalaniem odpadów, w tym płyt wiórowych w paleniskach domowych lub na powierzchni ziemi, stosowaniem farb, lakierów i rozpuszczalników przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą oraz spalaniem paliw w urządzeniach technologicznych. Interwencje dotyczyły również uciążliwości zapachowych związanych z hodowlą lisów, wykorzystywaniem osadów ściekowych oraz eksploatacją oczyszczalni ścieków i wypałem węgla drzewnego. Na podstawie dokonanych ustaleń stwierdzono, że ponad 50 % z załatwionych interwencji było niesłusznych. Interwencje w zakresie spalania odpadów były ogólne i dotyczyły mieszkańców danej gminy czy też osiedla bezpośrednio sąsiadujących z podmiotami. Skierowano do władz gminnych pisma o wykorzystanie swoich kompetencji regulujących zwykłe korzystanie ze środowiska, skierowano także wyjaśnienia na podstawie posiadanych materiałów. W zakładach przemysłowych, uciążliwość dla powietrza powodowana była stosowaniem farb, lakierów i rozpuszczalników, emisją ze spalania odpadów na składowisku, emisją niezorganizowaną z nieprawidłowego składowania materiałów budowlanych impregnowanych, a także odpadów komunalnych oraz spalaniem paliw w urządzeniach technologicznych (otaczarko-suszarka) i odpadów drewna w zakładach stolarskich. ochrona przed hałasem 9 W okresie sprawozdawczym przyjęto 31 wniosków dotyczących uciążliwości akustycznych, z czego 30 rozpatrzono we własnym zakresie, w tym 14 pozytywnie. Zgłoszenia dotyczyły m.in. baz magazynowych, placówek handlowych, młynów gospodarczych, zakładów drzewnych i kamieniarskich a także obiektów rozrywkowo- rekreacyjnych. Kontrole interwencyjne dotyczące tego problemu połączone były z pomiarami hałasu w terenie. Prawidłowe przeprowadzenie pomiarów wymaga odpowiednich warunków atmosferycznych, co utrudnia dotrzymanie ustawowego terminu załatwienia wniosku, szczególnie w okresie jesienno – zimowym. Dodatkowym utrudnieniem przy ocenie faktycznej uciążliwości jest formalny brak możliwości zobowiązania przedsiębiorcy do uruchomienia maszyny lub urządzenia na czas przeprowadzania pomiarów kontrolnych. Stosowane formy działania pokontrolnego WIOŚ w przypadku stwierdzenia nadmiernego poziomu hałasu to wszczęcie postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej i wydanie zarządzenia pokontrolnego, albo zawiadomienie wojewody lub starosty o wynikach pomiarów, z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie wydania pozwolenia na emitowanie hałasu do środowiska. ochrona przed odpadami W 2003 r. wpłynęły do WIOŚ w Rzeszowie 52 wnioski dotyczące problematyki gospodarki odpadami. W stosunku do roku ubiegłego ilość wniosków poruszających omawiany problem była o 22 mniejsza. Do innych organów, w tym przede wszystkim gminnych, przekazano 17 spraw o znaczeniu lokalnym. W wyniku podejmowanych kontroli stwierdzano: – spalanie odpadów komunalnych i poprodukcyjnych na powierzchni ziemi lub w instalacjach do tego celu nie przeznaczonych, – składowanie odpadów takich jak np. płyty azbestowo-cementowe lub osady ściekowe w miejscach na ten cel nie przeznaczonych, – zanieczyszczenie gleby różnymi substancjami, między innymi rtęcią, – wywożenie odpadów do lasu, – uciążliwość zapachową składowiska odpadów, – wykorzystanie odpadów zawierających azbest do podwyższenia drogi. Najczęściej stosowanymi działaniami było wydanie zarządzeń pokontrolnych, skierowanie wystąpienia do organu gminy oraz Urzędu Marszałkowskiego celem odpowiednio nakazania usunięcia odpadów z miejsc nie przeznaczonych na ten cel lub naliczenia podwyższonej opłaty. ochrona przyrody Stosunkowo najmniejsza ilość wniosków dotyczyła naruszenia przepisów o ochronie przyrody. Wpłynęły 4 wnioski, z których 3 przekazano do organów gmin. Tematem interwencji była wycinka lub niszczenie drzew. ochrona czystości wód i gospodarka ściekowa Problematyka ta poruszana była, podobnie jak w roku 2002, w największej liczbie wniosków. Do Inspektoratu wpłynęły bowiem 63 wnioski. Do innych organów przekazano 15 spraw. We własnym zakresie WIOŚ załatwił 48 zgłoszeń, stwierdzając ich zasadność w 26 przypadkach. Wnioski dotyczyły najczęściej następujących spraw: – zanieczyszczenie wód powierzchniowych ściekami bytowymi i produkcyjnymi odprowadzanymi z zakładów produkcyjnych, obiektów usługowych oraz gospodarstw indywidualnych, – zanieczyszczenie wód powierzchniowych substancjami ropopochodnymi lub innymi, 10 – – – wystąpienie śnięcia ryb w ciekach wodnych, wzrost zawartości azotu amonowego w wodzie rzeki Wisłok powyżej ujęcia wody dla miasta Krosna, nieprawidłowości w zakresie gromadzenia ścieków. stosunki wodne i podtapianie gruntów Zagadnień tych dotyczyły tylko 4 wnioski i wszystkie przekazano do załatwienia zgodnie z właściwością innym organom. Tematem wniosków było podtapianie posesji prywatnej wodą z rowu melioracyjnego oraz naruszenie regulacji rzeki. działalność inwestycyjna i eksploatacja urządzeń wodnych Problemów tego rodzaju dotyczyły 4 wnioski i wszystkie załatwiono we własnym zakresie. Dwa wnioski załatwiono negatywnie, ponieważ podnoszone zarzuty okazały się niesłuszne. sprawy związane ze stosowaniem prawa górniczego i geologicznego oraz sprawy pracownicze i mieszkaniowe nie były kierowane do załatwienia przez WIOŚ w Rzeszowie. sprawy różne Do tej kategorii zakwalifikowano 46 wniosków dotyczących jednocześnie kilku grup problemowych. We wnioskach poruszano następujące problemy: – negatywne oddziaływanie na środowisko zakładów produkcyjnych (dot. emisji zanieczyszczeń, gospodarki ściekowej, gospodarki odpadami, nadmiernej emisji hałasu ), – uciążliwość powodowana działalnością prowadzoną przez osoby fizyczne na terenie własnej posesji, – degradacja gruntu i nielegalny pobór żwiru, – zanieczyszczenie gruntu na posesji prywatnej w związku z parkowaniem na niej autocysterny. Większość wniosków, które wpływały do Inspektoratu, dotyczyła spraw o zasięgu lokalnym. Często zmiany przeznaczenia obiektów łączyły się zdaniem interweniujących ze zwiększeniem uciążliwości wynikającej z emisji hałasu, zanieczyszczenia powietrza lub z nieprawidłowym składowaniem odpadów. Na ogólną ilość 246 wniosków, jeden został zgłoszony przez Posła na Sejm Rzeczpospolitej. nie wpłynął natomiast żaden wniosek od Senatora Rzeczpospolitej. Jedna sprawa wniesiona została bezpośrednio przez Posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek mieszkańców Mielca. Interwencja dotyczyła uciążliwości firmy „Melnox-Kronowood”. W piśmie skierowanym do Inspektoratu zwrócono się z prośbą o przedstawienie informacji dotyczących przeprowadzania kontroli w tym zakładzie, wielkości negatywnego oddziaływania na środowisko oraz posiadania stosownych pozwoleń na funkcjonowanie w/w firmy. Na podstawie posiadanych dokumentów i wykonanych wcześniej kontroli, dokonano szczegółowej analizy poruszanych zagadnień i udzielono wyczerpującej odpowiedzi. W załączeniu do odpowiedzi przesłano kserokopie wyników pomiarów emisji zanieczyszczeń wykonanych w 2002 r. wraz z orzeczeniami oraz dokumentacje fotograficzną obrazującą emisję do powietrza z emitorów zakładu „Kronowood” w Mielcu. 11 WYBRANE ZAGADNIENIA ZWIĄZANE Z PROWADZENIEM DZIAŁAŃ POKONTROLNYCH WIOŚ W RZESZOWIE Wojewódzki inspektor ochrony środowiska jako organ administracji publicznej uprawniony jest m.in. do: – skierowania do kierownika kontrolowanej jednostki zarządzenia pokontrolnego, – wydania na podstawie odrębnych przepisów decyzji administracyjnej, – kierowania wniosków do organów ścigania, sądów grodzkich i organów administracji publicznej. Decyzje administracyjne wydawane przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska można podzielić na decyzje o charakterze pieniężnym i decyzje o charakterze niepieniężnym. Decyzjami o charakterze pieniężnym są decyzje ustalające wymiar biegnących kar, decyzje wymierzające kary za okres trwania naruszenia (łączne), decyzje obciążające kosztami kontroli podmioty korzystające ze środowiska, decyzje odraczające termin płatności kary, decyzje zmniejszające albo podwyższające wymiar kary odroczonej, decyzje o rozłożeniu kary na raty. Do decyzji o charakterze niepieniężnym zalicza się m.in. decyzje umarzające postępowanie administracyjne, decyzje w sprawie wstrzymania oddania obiektu do użytku, decyzje wstrzymujące użytkowanie instalacji albo wyznaczające termin usunięcia naruszeń wymagań ochrony środowiska. Działania dyscyplinujące o charakterze pieniężnym w okresie sprawozdawczym w porównaniu z danymi za rok poprzedni. W związku ze stwierdzonymi przekroczeniami ustalonych w decyzjach administracyjnych warunków korzystania ze środowiska w 2003 r. Podkarpacki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska i działający z jego upoważnienia Kierownicy Delegatur wydali 152 decyzje ustalające wymiar biegnących kar pieniężnych oraz 139 decyzji wymierzających kary łączne na kwotę 3 480 409,94 zł. W porównaniu z rokiem 2002 ilość decyzji o karach łącznych w 2003 r. była mniejsza o 8 decyzji, lecz na kwotę większą o 2 612 583,75zł. Suma kar za okres trwania naruszenia wymierzonych w 2003 roku była czterokrotnie wyższa w porównaniu do 2002 roku. Wzrost ten dotyczył głównie kar za wprowadzanie do wód lub do ziemi ścieków z naruszeniem warunków pozwolenia wodnoprawnego, za co naliczono w roku 2003 kary na kwotę 3 209 529,81 zł, t.j. o 2 588 561,64 zł wyższą w stosunku do roku 2002 oraz za przekroczenie, określonego w pozwoleniach, dopuszczalnego poziomu hałasu, gdzie naliczono w roku 2003 kwotę 138 521,20 zł, t.j. o 33 952,66 zł wyższą w stosunku do roku 2002. Najwięcej decyzji o karach pieniężnych dotyczyło wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi – 107 decyzji o karach biegnących, 107 decyzji o karach łącznych na kwotę 3 209 529,81 zł. W związku z realizacją przedsięwzięć zapewniających usunięcie przyczyn wymierzenia kary w 2003 r. 64 decyzjami odroczono terminy płatności kar w łącznej wysokości 2 891 770,49 zł. W stosunku do stanu z roku 2002 kwota kar odroczonych była w 2003 r. większa o 2 630 258,43 zł t.j. ok. 10-krotnie więcej. Najwyższą kwotę kar, podobnie jak w roku 2002, odroczono w związku z realizacją przedsięwzięć w zakresie oczyszczania ścieków. Suma kar odroczonych za wprowadzanie do wód lub ziemi ścieków nie odpowiadających wymaganym warunkom stanowiła w latach 2001 i 2002 ok. 60% ogólnej kwoty kar odroczonych, natomiast w roku 2003 ok. 93 %. 12 Zgodnie z art. 18 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska kosztami pomiarów i analiz kontrolnych, na podstawie których stwierdzono przekroczenie warunków korzystania ze środowiska, obciążane są kontrolowane podmioty. W 2003 r. wydano 124 decyzje obciążające kosztami kontroli podmioty korzystające ze środowiska na łączną kwotę 119 201,46 zł. Ilość decyzji i kwota łączna były w 2003 r. mniejsze niż w 2002 r. odpowiednio o 37 decyzji i o 50 755,31 zł. Przyczyny tej tendencji to przede wszystkim zmniejszenie liczby podmiotów objętych wymogiem posiadania pozwolenia na wprowadzanie substancji lub energii do środowiska, pociągające za sobą ograniczenie ilości wykonywania pomiarów kontrolnych. Najwięcej kar pieniężnych wymierzono za wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi i tym samym najwięcej decyzji i najwyższa kwota kosztów kontroli dotyczyła tego sposobu korzystania ze środowiska – 86 decyzji na kwotę 74 878,62 zł. W wyniku postępowań odwoławczych Główny Inspektor Ochrony Środowiska w Warszawie w roku 2003 uchylił pięć decyzji wydanych z upoważnienia Podkarpackiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska przez kierowników Delegatur w Jaśle, Przemyślu i Tarnobrzegu. W jednym przypadku postępowanie zostało przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska umorzone, natomiast w czterech przypadkach sprawy przekazano do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji. Szczegółowe dane dotyczące wymierzonych kar oraz obciążenia kontrolowanych podmiotów kosztami kontroli obrazuje tabela. 13 PORÓWNANIE DZIAŁAŃ WIOŚ W RZESZOWIE O CHARAKTERZE PIENIĘŻNYM ZA LATA 2000 – 2003 Wyszczególnienie wymierzonych kar Kary za przekroczenia ustalonych warunków korzystania ze środowiska – ogółem. Kary za wprowadzanie do wód lub ziemi ścieków nie odpowiadających wymaganym warunkom. Kary za przekroczenie ustalonych warunków poboru wody oraz za piętrzenie wody wyższe od dozwolonego. Kary za przekroczenie dopuszczalnej emisji do powietrza. Kary za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu. Kary za magazynowanie lub składowanie odpadów. Koszty poboru prób i wykonania pomiarów i analiz Ilość decyzji Na kwotę zł Ilość decyzji dot. kar biegnących Ilość decyzji Na kwotę zł Ilość decyzji 2000 2001 279 252 162 197 779 594,2 1 074 134,4 18 26 160 112,5 348 729,1 244 240 217 474,8 360 137,8 2002 2003 250 152 147 139 867 826,19 3 480 409,94 28 64 261 512,06 2 891 770,49 161 124 169 956,77 119 201,46 2000 182 81 362 357,4 9 70 203,1 175 178 346,1 2001 157 84 654 381,8 8 214 127,6 171 289 708,2 2002 2003 198 85 620 968,17 11 156 405,09 117 117 525,45 107 107 3 209 529,81 53 2 686 794,37 86 74 878,62 2000 - - - - - - - 2001 - - - - - - - 2002 2003 - 1 3 281,60 - - - - - - 2000 80 55 201 520,4 6 25 399,1 63 36 921,1 2001 80 85 253 921,4 8 98 024,8 51 56 904,1 2002 2003 30 33 39 17 120 364,46 112 599,47 8 5 36 518,01 79 202,12 22 18 34 920,00 27 584,10 2000 14 14 190 469,1 2 63 546,6 6 2 207,6 2001 9 21 158 460,2 8 31 084,0 17 13 361,4 2002 2003 18 17 104 568,54 7 51 823,03 22 17 511,32 7 12 138 521,20 5 110 026,00 19 16 396,18 2000 3 12 25 247,3 1 1 963,7 - - 2001 6 7 7 371,0 2 5 492,7 1 164,1 2002 4 5 18 643,42 2 16 765,93 - - 2003 5 3 19 759,46 1 15 748,00 1 342,56 ROK Kary za okres naruszenia 14 Kary odroczone Na kwotę zł OGÓLNA OCENA WYNIKÓW KONTROLI Przestrzeganie wymagań ochrony środowiska według branż. W 2003 r. pewną aktywność w działaniach na rzecz ochrony środowiska, w dalszym ciągu wykazywały samorządy gminne. Dotyczy to budowy lub modernizacji oczyszczalni ścieków i rozbudowy sieci kanalizacyjnych. Jednak dynamika prowadzenia tych inwestycji, w porównaniu z latami poprzednimi była mniejsza. Zmiany można również zaobserwować w przetwórstwie mięsnym. Utrzymujące się na rynku masarnie prowadzą inwestycje mające na celu dostosowanie technologii produkcji do wymogów Unii Europejskiej, co w sposób pośredni ma korzystny wpływ na emisję zanieczyszczeń do środowiska. Poprawę obserwuje się również w branży drzewnej. Wprowadzane są w niej coraz nowsze technologie i lepsze urządzenia. Zauważa się także większe wykorzystanie odpadów poprodukcyjnych w celach energetycznych. W zakładach sektora energetycznego nie stwierdzono w 2003 r. znaczących naruszeń wymagań ochrony środowiska. Największe zaangażowanie inwestycyjne na rzecz ograniczenia emisji zanieczyszczeń do powietrza wykazywały: Elektrociepłownia Rzeszów S.A i Elektrociepłownia PZL Mielec Sp. z o.o. Najważniejszymi reprezentantami przemysłu chemicznego w województwie podkarpackim są: Zakłady Chemiczne „Organika-Sarzyna” S.A. w Nowej Sarzynie, Zakłady Tworzyw Sztucznych „ERG” w Pustkowie S.A., Zakłady Tworzyw Sztucznych GAMRAT w Jaśle. W zakładach tych również nie stwierdzono rażących naruszeń wymagań ochrony środowiska. Zakłady branży chemicznej prowadzą systematyczne badania monitoringowe, celem sprawdzenia wpływu prowadzonej działalności na środowisko. Poprawę w roku 2003 zauważyć należy w dużych firmach zajmujących się dystrybucją i sprzedażą paliw (PKN ORLEN, STAT-OIL, ARAL, BP, GLIMAR). Koncerny te budują nowe i przebudowują już istniejące stacje, korzystają z najnowszych osiągnięć oraz dostosowują je do nowych przepisów. Stacje te posiadają nowoczesne zabezpieczenia zbiorników z sygnalizacją awarii, prowadzą monitoring środowiska. Również samochody cysterny posiadają zabezpieczenia i odpowiednie wyposażenie spełniające najnowsze wymagania. W porównaniu z istniejącymi już starszymi stacjami małych firm, wyróżniają się one stanem technicznym oraz swoją nowoczesnością. Najczęściej występujące komponentów. naruszenia w zakresie ochrony środowiska według Najczęściej występujące naruszenia przepisów ochrony środowiska, stwierdzane podczas przeprowadzanych w 2003 roku kontroli to: w zakresie gospodarki wodno-ściekowej – brak pozwoleń wodnoprawnych na pobór wody, – brak pozwoleń wodnoprawnych na odprowadzanie wód opadowych i roztopowych, – nie prowadzenie pomiarów ilości pobieranej wody, – niewłaściwa eksploatacja urządzeń do oczyszczania ścieków, co w wielu przypadkach było przyczyną przekroczeń wskaźników zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach, w zakresie gospodarki odpadami – nieprawidłowa eksploatacja składowisk odpadów komunalnych – brak decyzji zatwierdzających program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, – nie przedłożenie odpowiednim organom informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania nimi, – brak ilościowej i jakościowej ewidencji wytwarzanych odpadów, 15 w zakresie ochrony powietrza – nie prowadzenie aktualizowanej co kwartał ewidencji zawierającej informacje o ilości i rodzajach gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza oraz dane, na podstawie których określa się te ilości, – brak pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza, – nie zgłoszenie odpowiednim organom eksploatacji instalacji, które takiemu zgłoszeniu podlegają, – nie przygotowanie emitorów do pomiarów emisji. PRZECIWDZIAŁANIE POWAŻNYM AWARIOM NA TERENIE WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO Do zadań Inspekcji Ochrony Środowiska należy przede wszystkim inicjowanie działań tworzących warunki zapobiegania poważnym awariom oraz usuwania ich skutków i przywracania środowiska do stanu właściwego, w tym: 1. Kontrola podmiotów, których działalność może stanowić przyczynę powstania poważnej awarii. 2. Prowadzenie wykazu zakładów o zwiększonym (ZZR) i dużym ryzyku (ZDR) wystąpienia awarii oraz analiza i opiniowanie, składanych organom Państwowej Straży Pożarnej przez prowadzących takie zakłady zgłoszeń, programów zapobiegania awariom, raportów bezpieczeństwa, zawiadomień o przeprowadzonych analizach wewnętrznych planów operacyjno-ratowniczych. 3. Prowadzenie rejestru poważnych awarii i badanie przyczyn powstawania oraz sposobów likwidacji skutków poważnych awarii dla środowiska. 4. Współpraca z innymi organami administracji. 5. Wydawanie zaświadczeń o zgodności z przepisami ochrony środowiska obiektów i urządzeń w zakładach mogących być przyczyną wystąpienia poważnej awarii. 6. Prowadzenie szkoleń dla organów administracji oraz podmiotów, których działalność może stanowić przyczynę powstania poważnej awarii. 7. Dokonywanie, co najmniej raz w roku, kontroli w zakładach o dużym ryzyku, a co najmniej raz na dwa lata w zakładach o zwiększonym ryzyku. Planowanie i kontrola. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie zaplanował na 2003 r. 17 kontroli zakładów z wykazu potencjalnych sprawców, w tym 6 zakładów dużego ryzyka oraz 11 zakładów zwiększonego ryzyka. Zaplanowano przeprowadzenie 10 wspólnych kontroli z Państwową Strażą Pożarną. W okresie roku 2003 zostały oddane do użytku dwa zakłady zwiększonego ryzyka, które ujęto dodatkowo w ramach rezerwy czasowej przewidzianej na kontrole pozaplanowe. Dodatkowo wykonano 6 kontroli zakładów określanych jako inne z wykazu potencjalnych sprawców. Ogółem w 2003 r. wykonano 28 kontroli obiektów mogących spowodować poważne awarie, w tym w zakładach dużego ryzyka 7 i zakładach zwiększonego ryzyka 13. W tej liczbie 11 kontroli zostało wykonanych przy udziale przedstawicieli Państwowej Straży Pożarnej. W okresie roku przeprowadzono jedną kontrolę interwencyjną wynikającą ze zdarzenia o charakterze poważnej awarii, w zakładzie dużego ryzyka, w ZTS „Erg” S.A. w Pustkowie. Z zakresu wymogów ustawy o substancjach i preparatach chemicznych zrealizowano 6 kontroli. Ponadto wykonano 6 kontroli przewoźników w transporcie drogowym. 16 Kontrole mogilników. Wydane i zrealizowane zarządzenia – nie wydano. Nie planowano przeprowadzenia kontroli mogilników w 2003 r., gdyż w województwie podkarpackim została przeprowadzona w latach 2001 – 2002 kompleksowa akcja likwidacji mogilników i magazynów z przeterminowanymi środkami ochrony roślin. Zostały wtedy zlikwidowane wszystkie znane składowiska i magazyny. W 2003 r. WIOŚ wykonał dwie nieplanowane kontrole, w związku z odkryciem mogilnika przeterminowanych środków ochrony roślin, zlokalizowanego w Nisku na osiedlu Warchoły, w kompleksie leśnym Wspólnoty Lasu Serwitutowego w Nisku oraz magazynu w Spółdzielni Produkcyjno – Handlowej „SAMOPOMOC” w Horyńcu Zdroju przy ul. Myśliwskiej 5. Przedmiotem kontroli przeprowadzonej w październiku 2003 r. była ocena wykonania prac mających na celu likwidację składowiska w Nisku. Prace likwidacyjne prowadziła firma „Hydrogeotechnika” z Kielc, na podstawie umowy z Podkarpackim Urzędem Wojewódzkim w Rzeszowie, w oparciu o decyzję Starosty Niżańskiego z dnia 15.10.2003 r. zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Wykryty został też magazyn przeterminowanych środków ochrony roślin w Spółdzielni Produkcyjno – Handlowej „SAMOPOMOC” w Horyńcu Zdroju przy ul. Myśliwskiej 5. Przeterminowane środki ochrony roślin (gamametox pylisty o III klasie toksyczności, wyprodukowany przez Zakłady Chemiczne Organika Azot w Jaworznie) w ilości ok. 1200 kg (wraz z opakowaniami, paletami ok. 1500 kg) magazynowane są w wydzielonym pomieszczeniu, zabezpieczonym przez podwójne zamknięcie i oznakowanie. W/w środki posiadają oryginalne opakowania foliowe i złożone są na drewnianych paletach. Inspektorat ściśle współpracuje z Wojewódzkim Inspektoratem Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Rzeszowie, który przekazuje okresowo informacje o przeterminowanych środkach ochrony roślin, stwierdzonych w toku kontroli w hurtowniach i sklepach. W oparciu o te informacje kierowane są wystąpienia do starostów o spowodowanie unieszkodliwienia odpadu. W okresie 2003 r. Inspektorat wystosował dwa takie wystąpienia do starostów. Liczba wydanych i zrealizowanych zarządzeń pokontrolnych. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie wydał dla zakładów ujętych w wykazie potencjalnych sprawców 15 zarządzeń pokontrolnych zawierających 23 obowiązki. W tym wydano dla: - zakładów dużego ryzyka - 4 zarządzenia z 6 obowiązkami, - zakładów zwiększonego ryzyka - 7 zarządzeń z 10 obowiązkami, - innych sprawców - 4 zarządzenia z 7 obowiązkami. Zrealizowane zostały wszystkie zarządzenia i obowiązki. Ponadto po kontroli z 2003 r., w zakładzie dużego ryzyka, wydano na początku 2004 r., zarządzenie pokontrolne zawierające jeden obowiązek. Zarządzenie zostało wykonane. Rodzaje naruszeń przepisów prawa. Na podstawie przeprowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie kontroli stwierdzono następujące, najczęściej powtarzające się nieprawidłowości: 1. W zakładach dużego ryzyka wystąpienia poważnej awarii: brak zabezpieczenia ziemi w punkcie rozładunku substancji niebezpiecznych, niedostosowany do wymogów art. 252 ustawy Prawo ochrony środowiska, funkcjonujący w zakładzie system bezpieczeństwa, 17 brak niezbędnych dokumentów, jakie zgodnie z wymogami w/w ustawy winien posiadać zakład o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, nieprawidłowe ewidencjonowanie odpadów, utrzymywanie chloru gazowego w nieużytkowanej instalacji do uzdatniania wody. 2. W zakładach zwiększonego ryzyka wystąpienia poważnej awarii: zgłoszenie nie odpowiadało stanowi magazynowania substancji niebezpiecznych w zakładzie, nieaktualny wykaz łączności telefonicznej ze służbami zewnętrznymi, nie wprowadzono do stosowania na terenie zakładu programu zapobiegania awariom, oraz nie zapewniono pełnej realizacji jego warunków, brak zabezpieczenia ziemi w punkcie rozładunku substancji niebezpiecznych, niezgodność stanu faktycznego z warunkami decyzji starosty, ustalającej rodzaje i ilości substancji zanieczyszczających, dopuszczonych do wprowadzania do powietrza z wentylacji mechanicznej hali przeładunkowej (niezgodność dotyczyła wysokości emitora), brak pomiarów dokumentujących dotrzymanie warunków emisji określonych w decyzji starosty (dla fazy po zakończeniu rozruchu technologicznego), brak pozwolenia wodno-prawnego na pobór wody z ujęcia wód podziemnych. 3. W innych zakładach z wykazu potencjalnych sprawców: nie zgłoszono eksploatacji instalacji do przetaczania paliw, zanieczyszczenie powierzchni ziemi substancją ropopochodną, brak pozwoleń wodnoprawnych na odprowadzanie wód opadowych z terenów zakładów oraz pobór wód, nieaktualne opracowanie „Sposób postępowania na wypadek zagrożenia pożarowego lub innego miejscowego zagrożenia”, brak kart charakterystyk magazynowanych preparatów niebezpiecznych. 4. Podczas kontroli interwencyjnych wynikających ze zdarzeń o charakterze poważnych awarii: nie przeprowadzono w zakładzie postępowania wyjaśniającego przyczyny powstania poważnej awarii. Do wszystkich zakładów, w których stwierdzono naruszenie przepisów prawa, Inspektorat skierował stosowne zarządzenia pokontrolne, zobowiązujące do usunięcia stwierdzonych w trakcie kontroli uchybień. Współpraca z innymi organami kontroli. WIOŚ w Rzeszowie w 2003 roku przeprowadził w ramach współpracy z innymi organami następujące kontrole: 11 wspólnych kontroli z przedstawicielami Państwowej Straży Pożarnej, 5 w ZDR, 6 w ZZR, 2 kontrole własne na wniosek odpowiednich terytorialnie Komend Powiatowych Państwowych Straży Pożarnych, w październiku 2003 roku inspektorzy uczestniczyli w kontrolach drogowych przewozów materiałów niebezpiecznych prowadzonych przez inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego w Rzeszowie. Kontrolą objęto przewoźników wykonujących transport odpadów oraz transport materiałów niebezpiecznych. Dokonano wspólnych kontroli czterech przewoźników materiałów niebezpiecznych, 18 wspólne z Policją kontrole niebezpiecznych przewozów na drogach - kontynuacja cyklu z lat ubiegłych. W 2003 roku kontrole odbyły się w trzech cyklach, które miały miejsce w dniach: 23 24.06; 12.08; 17-18.11 i objęły 16 pojazdów (przewożących głównie paliwa i gazy techniczne). Generalnie występuje poprawa w zakresie przestrzegania przepisów przy przewozie materiałów niebezpiecznych, pojazdy posiadają wymagane wyposażenie, a kierowcy stosowne uprawnienia. Materiały przewożone są w sposób zabezpieczony. Nie stwierdzono rażących nieprawidłowości i uchybień. Problem stanowi nadal brak wyznaczonych tras przewozu materiałów niebezpiecznych i odpowiednio zabezpieczonych parkingów. na wniosek Wojewody Podkarpackiego przedstawiciele WIOŚ w Rzeszowie uczestniczyli w 12 kontrolach prowadzonych przez Wydział Zarządzania Kryzysowego Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie, przy udziale Policji i Państwowej Straży Pożarnej. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie skierował trzy wystąpienia pokontrolne do odpowiednich terytorialnie Komend Państwowych Straży Pożarnych o przeprowadzenie kontroli, w związku ze stwierdzeniem występowania zagrożeń pożarowych w kontrolowanych obiektach. W trzech przypadkach poinformował Urząd Dozoru Technicznego o eksploatacji przez kontrolowane podmioty zbiorników magazynowych podlegających dozorowi technicznemu bez uprzedniego ich zgłoszenia. Przykłady inicjowania działań stwarzających warunki przeciwdziałania poważnym awariom. W 2003 r. do podejmowanych działań stwarzających warunki przeciwdziałania poważnym awariom zaliczyć należy: zlikwidowanie przez Rafinerię JASŁO S.A instalacji do uzdatniania wody chlorem gazowym, prowadzenie przez Rafinerię JASŁO prac związanych z budową nowoczesnego, w pełni hermetycznego terminalu paliw, dokonanie przez Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. w Warszawie - Oddział Sanocki Zakład Górnictwa Nafty i Gazu, likwidacji występującego zagrożenia zanieczyszczenia środowiska związanego z naturalnym wypływem surowej ropy naftowej. Zabezpieczenia dokonano poprzez uszczelnienie metodą wyiłowania miejsca jej wypływu. Ponadto w 2003 r. odbudowany został Terminal Przeładunkowy Surowców Chemicznych w m. Chałupki Medyckie, należący do CHEM TRANS LOGISTIC Południe Sp. z o.o. w Krakowie Oddział w Żurawicy. Doświadczenia eksploatacyjne prowadzącego instalację oraz poważna awaria przemysłowa, która miała miejsce w dniu 22.06.2002 r. (wybuch i pożar w trakcie przeładunku surowej ropy naftowej), spowodowały wprowadzenie przez projektantów i inwestora dodatkowych zabezpieczeń, tj.: hermetyzacji procesu przeładunku poprzez przepływ oparów pomiędzy cysterną opróżnianą a napełnianą, zabezpieczenia rurociągów odpowietrzających adsorberami typu ABC-Z, wyposażenia obiektu w układ wentylacji złożony z instalacji lokalnych odciągów, zapewniających odsysanie oparów przy otwieraniu włazów cysterny, oraz z instalacji monitoringu stężeń par i gazów w powietrzu z sygnalizacją w przypadku przekroczenia progów dopuszczalnych, wyposażenia odpowietrzenia zbiorników slopowych w adsorbery. Rozwiązania w zakresie ochrony wód przed zanieczyszczeniem nie uległy zmianie; obiekt wyposażony jest w dwa zbiorniki slopowe zlokalizowane na zewnątrz hali przeładunkowej 19 o pojemności 60 m3 każdy. Zbiorniki posiadają podwójną izolację wykonaną z włókna szklanego i żywicy. Odizolowane są od gruntu za pomocą geomembrany. Sieć kanalizacji deszczowej posiada separator koalescencyjny typu AWAS-H-1900. WIOŚ w Rzeszowie dokonał odbioru obiektu przed jego oddaniem do użytkowania. Wykaz potencjalnych sprawców. Na koniec 2003 roku, lista potencjalnych sprawców na terenie objętym działalnością WIOŚ w Rzeszowie obejmowała łącznie 42 podmioty posiadające substancje niebezpieczne. Zakłady dokonały zgłoszeń kwalifikacyjnych z podziałem na zakłady dużego i zwiększonego ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Zgodnie ze stanem na koniec grudnia 2003 roku, w wykazie znajdowało się 6 zakładów zaliczanych do dużego ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej oraz 13 zakładów zaliczanych do zwiększonego ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Zakłady złożyły zgłoszenia kwalifikacyjne zgodnie z wymogami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska oraz rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Zakłady zakwalifikowane do zakładów o zwiększonym albo o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej przedłożyły programy zapobiegania awariom. W przedstawionych programach podmioty określiły między innymi prawdopodobieństwo zagrożenia awarią przemysłową, zasady zapobiegania oraz zwalczania skutków awarii przemysłowej, sposób ograniczenia skutków awarii przemysłowej dla ludzi i środowiska w przypadku jej zaistnienia. Rejestr zdarzeń o znamionach poważnych awarii. W 2003 r. na terenie województwa podkarpackiego zarejestrowano jedno zdarzenie zakwalifikowane jako poważna awaria przemysłowa. Łączne straty spowodowane wybuchem i pożarem wyniosły 1 169 047,23 zł. Do Departamentu Przeciwdziałania Poważnym Awariom Przemysłowym GIOŚ w Gdańsku przekazano informację nr 1/2003 z dnia 16.12.2003 r. o wystąpieniu poważnej awarii. Organizacja systemu gotowości na wypadek wystąpienia poważnej awarii w WIOŚ. W Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Rzeszowie funkcjonuje stały całodobowy system łączności alarmowej na wypadek wystąpienia poważnej awarii, zorganizowany w oparciu o łączność telefonii GSM. W WIOŚ w Rzeszowie i w każdej Delegaturze wyznaczone zostały trzyosobowe zespoły pracowników (składające się z inspektora, chemika i kierowcy), do przyjmowania zgłoszeń o zdarzeniach mających charakter poważnej awarii i podejmowania odpowiednich działań należących do właściwości Inspekcji Ochrony Środowiska. Każdy członek zespołu na czas pełnienia dyżuru otrzymuje telefon komórkowy. Pracownicy Inspektoratu posiadają wykazy łączności telefonicznej na wypadek wystąpienia awarii. Samochody zostały wyposażone w sygnały świetlne barwy pomarańczowej, inspektorzy posiadają odblaskowe kamizelki z napisem „Inspekcja Ochrony Środowiska”, a chemicy zostali wyposażeni w terenowe urządzenia pomiarowe, cyfrowe aparaty fotograficzne, pozycjonery GPS itd. 20 Zarządzeniem Podkarpackiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska ustalone zostały zasady prowadzenia dyżurów przez wyznaczonych pracowników. Inspektorzy dyżurni pozostają w kontakcie telefonicznym i poprzez Internet ze służbami dyżurnymi Wojewody Podkarpackiego i Wojewódzkim Stanowiskiem Koordynacji Ratownictwa. Łączność z Podkarpackim Inspektorem Ochrony Środowiska utrzymywana jest również poprzez telefony komórkowe i drogą internetową. Pracownicy zapoznani zostali z zatwierdzonym przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska opracowaniem: „Szczegółowe zasady postępowania inspektorów Inspekcji Ochrony Środowiska w przypadku nadzwyczajnego zagrożenia środowiska oraz zasady ich współdziałania z innymi organami administracji publicznej”. Udział w Wojewódzkim i Powiatowych Zespołach Zarządzania Kryzysowego. Wojewoda Podkarpacki zarządzeniem nr 63/03 z dnia 9 maja 2003 r. powołał Podkarpacki Wojewódzki Zespół Reagowania Kryzysowego. W skład jego Grupy Bezpieczeństwa Powszechnego i Porządku Publicznego wszedł Podkarpacki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska. W 2003 roku pracownicy WIOŚ w Rzeszowie uczestniczyli w 7 posiedzeniach Powiatowych Zespołów Reagowania Kryzysowego. W dniach 16 – 17 października 2003 r. w Straszęcinie k/Dębicy odbyło się zorganizowane przez Komendę Wojewódzką Państwowej Straży Pożarnej w Rzeszowie oraz Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie przy współudziale KP PSP w Dębicy międzynarodowe seminarium szkoleniowe nt. „Zasady współdziałania zakładów o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej z Samorządem na rzecz bezpieczeństwa lokalnej społeczności”. W seminarium, obok funkcjonariuszy PSP i inspektorów WIOŚ, uczestniczyli przedstawiciele samorządów oraz zakładów przemysłowych. Uczestnicy seminarium wzięli udział w ćwiczeniach sił ratowniczych KSRG na obiektach TBD S.A. Dębica. Ćwiczenia obejmowały likwidację zagrożeń podczas wystąpienia poważnej awarii przemysłowej – pożaru zbiornika magazynowego substancji niebezpiecznych na Wydziale Produkcji Farb Rozpuszczalnikowych. Informacje publiczne, instruktaże, wydawnictwa. W dniach 30 maja – 1 czerwca 2003 roku w Nowej Sarzynie zakończono prowadzoną przez Państwową Inspekcję Pracy przy współudziale Duńskiego Krajowego Urzędu ds. Środowiska Pracy kampanię pn. "Bezpieczny Zakład". Była to jedna z największych dotychczas prowadzonych kampanii informacyjno-prewencyjnych dotycząca bezpieczeństwa pracy w zakładach chemicznych o dużym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej. W dniu 30 maja 2003 r. w ramach prowadzonej trzydniowej kampanii w Zakładach Chemicznych "OrganikaSarzyna" S.A. w Nowej Sarzynie odbyło się sympozjum pod hasłem "Zapobieganie poważnym awariom przemysłowym – działania systemowe". Jego celem było zapoznanie uczestników z praktyką stosowaną w UE, informowania o bezpieczeństwie i ochronie zdrowia w zakładach stwarzających zagrożenie poważną awarią przemysłową. Problematyka odpadów po akcjach ratowniczych. W roku 2003 na terenie województwa podkarpackiego wystąpiła tylko jedna poważna awaria przemysłowa, w ZTS „ERG” S.A. w Pustkowie. Powstałe odpady zostały złożone na zakładowym składowisku odpadów przemysłowych. Odpady po akcjach ratowniczych prowadzonych przez Państwową Straż Pożarną były na bieżąco unieszkodliwiane. 21 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie w dniu 30.01.2003 r. przesłał do Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Rzeszowie, KW Policji w Rzeszowie i Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie wykazy czynnych składowisk odpadów oraz spalarni odpadów z terenu województwa podkarpackiego do wykorzystania w przypadku konieczności unieszkodliwiania odpadów po akcjach. Z dotychczasowej praktyki nadzoru nad likwidacją skutków nadzwyczajnych zagrożeń środowiska i poważnych awarii przemysłowych wynika, że na terenie województwa podkarpackiego służby ratownicze w sposób prawidłowy unieszkodliwiają odpady powstałe po akcjach ratowniczych. Nie występują trudności z przekazywaniem odpadów do unieszkodliwienia. Wnioski WIOŚ w zakresie problematyki poważnych awarii dotyczące realizacji roku 2003 i planowania na rok 2004. W realizacji zadań z zakresu poważnych awarii przemysłowych pewne utrudnienie stanowiło wprowadzanie z opóźnieniem aktów wykonawczych. Na rok 2004 zaplanowano przeprowadzenie kontroli we wszystkich zakładach z wykazu potencjalnych sprawców, w tym z PSP wszystkich zakwalifikowanych jako dużego i zwiększonego ryzyka. W związku z faktem, że województwo podkarpackie graniczy z Ukrainą i Słowacją, w 2004 r. podjęto działania mające na celu nawiązanie ścisłej współpracy z Komendantem Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu oraz z Dyrektorem Izby Celnej w Przemyślu. Ilość złożonych wniosków i wydanych zaświadczeń o zgodności z przepisami ochrony środowiska. W 2003 r. do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie zostało złożonych 16 wniosków, w tym 14 w sprawie wydania zaświadczenia w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym, policyjnym lub do celów cywilnych, oraz 2 wnioski o wydanie zaświadczeń w sprawie obiektów budowlanych przeznaczonych do produkcji spirytusu. W oparciu o przeprowadzone kontrole wydano 16 zaświadczeń. 22 23 Szkolenia pracowników Inspekcji. Zestawienie szkoleń, w których w ciągu 2003 roku uczestniczyli pracownicy Wydziału i Działów Inspekcji: 1. Konferencja: Nowe prawo ochrony środowiska w praktyce działania samorządów – 1 osoba 2. Szkolenie: Doświadczenia z wdrażania pozwoleń zintegrowanych w Polskich zakładach przemysłowych. – 4 osoby. 3. Szkolenie w ramach projektu PHARE 2001: Dyrektywy chemia i środowisko. – 2 osoby. 4. Sympozjum: Zapobieganie poważnym awariom przemysłowym – działania systemowe – 1 osoba. 5. Seminarium: Zagadnienia prawne i techniczne skierowane do sektora chłodnictwo i klimatyzacja. – 1 osoba. 6. Szkolenie: Prawo UE i Polski w zakresie ochrony środowiska. – 3 osoby. 7. Szkolenie: Pozwolenia zintegrowane w świetle Dyrektywy IPPC. – 5 osób. 8. Szkolenie: Programy redukcji zanieczyszczeń. – 4 osoby. 9. Szkolenie: Prawo UE i Polski w zakresie ochrony środowiska. – 10 osób. 10. Szkolenie: Inspekcja w zakresie ochrony środowiska w kontekście wymagań UE szkolenie służb IOŚ. – 4 osoby. 11. Warsztaty Robocze w ramach projektu PHARE: Prowadzenie inspekcji w zakładach Seveso II. – 2 osoby. 12. Szkolenie trenerów w ramach sieci IMPEL inspektorów ochrony środowiska. – 1 osoba. 13. Konferencja naukowo-techniczna: technologie odolejania gruntów, odpadów i ścieków. – 1 osoba. 14. Szkolenie: Wstęp do zarządzania jakością w administracji rządowej. – 1 osoba. 15. Szkolenie: Dostęp do informacji publicznej. – 1 osoba. 16. Szkolenie: Korzyści i szanse rozwoju wynikające z wykorzystania odnawialnych źródeł energii(OZE). – 1 osoba. 17. Spotkanie dot. przygotowania wojewódzkich planów gospodarki odpadami. – 1 osoba. 18. Seminarium: Bezpieczeństwo pracy i ochrona zdrowia zawodowego w szpitalach publicznych. – 1 osoba. 19. Konferencja szkoleniowa: Budowa i eksploatacja bezpiecznych składowisk odpadów. – 1 osoba. 20. Szkolenie: Zagadnienia proceduralne lokalizacji inwestycji. – 1 osoba. 21. Szkolenie: Stosowanie przepisów ustawy z dnia 27.03.03. o planowaniu przestrzennym w praktyce. – 1 osoba. 22. Szkolenie: Określanie limitów w emisji w odniesieniu do wymogów Dyrektywy 96/61/WE (PPC) w przemyśle chemicznym. – 1 osoba. 23. Szkolenie: Określanie limitów w emisji w odniesieniu do wymogów Dyrektywy 96/61/WE (PPC) w gospodarce odpadami. – 1 osoba. 24. Seminarium: Kompleksowe podejście do procesu oczyszczania ścieków z użyciem metod chemicznych. – 1 osoba. 25. Warsztaty szkoleniowe: Aktualne przepisy i interpretacje w gospodarce odpadami w Polsce i UE. – 2 osoby. 26. Konferencja: Narzędzia oszacowania ryzyka. – 1 osoba. 27. Konferencja: Likwidacja nieprzydatnych środków ochrony roślin, opakowań po środkach i innych odpadach pestycydowych stan obecny i działania na przyszłość. – 1 osoba. 28. Szkolenie: Zasady przeprowadzania kontroli i realizacja działań pokontrolnych. – 40 osób. 24 29. Szkolenie: Niepewność pomiarów. – 3 osoby. 30. Warsztaty: Wdrożenie ramowej Dyrektywy Wodnej, Komponent 1. – 1 osoba. 31. Szkolenie: Sprawowanie kontroli nad obrotem chemikaliami w Polsce. – 4 osoby. 32. Seminarium: Współpraca administracji samorządowej z zakładami zagrożonymi wystąpieniem poważnej awarii przemysłowej na rzecz bezpieczeństwa lokalnej społeczności. – 16 osób. 33. Szkolenie: Procedury uzyskania pozwolenia zintegrowanego. – 1 osoba. 34. Międzynarodowy zjazd ekologiczny POLEKO 2003. – 2 osoby. 35. Szkolenie w zakresie funkcjonowania pozwoleń zintegrowanych. – 3 osoby. 36. Szkolenie: dot. programu informatycznego, zawierającego system szczegółowych informacji o zakładach dużego ryzyka oraz o poważnych awariach. – 2 osoby. 37. Warsztaty szkoleniowe: Kontrola przemieszczania odpadów. – 4 osoby. 38. Szkolenie: Ustawa Prawo budowlane oraz przepisy wykonawcze po zmianach wprowadzonych 11.07.03. – 3 osoby. 39. Seminarium informacyjne: Interpretacja przepisów ustawy o postępowaniu z substancjami zubożającymi warstwę ozonową. – 2 osoby. Zakłady, które wprowadzają system zarządzania środowiskowego ISO 14001 Na terenie objętym działalnością WIOŚ w Rzeszowie, system zarządzania środowiskowego zgodnie z obowiązującą normą ISO 14001 wdrożony został w następujących zakładach : – Delphi Krosno S.A. w Krośnie, – Sanockie Zakłady Przemysłu Gumowego STOMIL SANOK S.A. w Sanoku, – CARBON BLACK POLSKA Sp. z o.o. w Jaśle, – BRW Sp. z o.o. w Mielcu, – Wytwórnia Aparatury Wtryskowej Sp. z o.o. w Mielcu, – Zakłady Chemiczne „Nowa Sarzyna” S.A. w Nowej Sarzynie, – ELEKTROMONTAŻ RZESZÓW S.A. w Rzeszowie, – Kirchhoff Polska Sp. z o.o. w Mielcu, – Zakład Wykonawstwa Sieci Elektrycznych Rzeszów Sp. z o.o., – certyfikat wydany został przez TUV Management Service GmbH, – Zakłady Porcelany Elektrotechnicznej ZAPEL S.A. w Boguchwale, – EXBUD-RZESZÓW Spółka z o.o. w Rzeszowie, – Fabryka Śrub „ŚRUBEX” S.A. w Łańcucie, – Firma Oponiarska S.A. w Dębicy, – Zakłady Magnezytowe „ROPCZYCE” S.A. w Ropczycach, – Firma Usługowo-Techniczna „Ankol” w Chorzelowie, – LEAR Automotive Sp. z o.o. w Mielcu, – Linde Gaz Sp. z o.o. w Mielcu – Oddział Sprzedaży Kraków, Biuro Mielec, – Stahlschmidt & Maiworm Sp. z o.o. w Stalowej Woli, – ICN POLFA S.A. w Rzeszowie – posiada wewnętrzny system jakości GMP w produkcji leków i farmaceutyków. Cztery kolejne zakłady są w trakcie wdrażania systemu zarządzania środowiskowego. 25