Sądy zawieszają działalność opozycyjnych mediów na dzień przed

Fundacja Otwarty Dialog
Al. J. Ch. Szucha 11a/21
00-580 Warszawa
T: +48 22 307 11 22
Sądy zawieszają działalność
opozycyjnych mediów na dzień przed
rocznicą Zhanaozen
W Kazachstanie szereg niezależnych mediów otrzymało zakaz prowadzenia działalności. Sąd
zawiesił działalność gazet "Golos Respubliki" i "Vzglyad" oraz wydał zakaz rozpowszechniania
materiałów przez wideo portal stan.tv. Groźba zamknięcia zawisła także nad stroną
internetową guljan.org. Wydany zakaz dotyczy nie tylko poszczególnych redakcji, lecz również
zatrudnionych w nich dziennikarzy.
Przypomnijmy, w dniu 20.11.2012 prokuratura miasta Almaty zwróciła się do sądu z wnioskami,
skierowanymi przeciwko organizacjom obywatelskim "Front Ludowy – Khalyk Maydany" i "Alga!".
Wnioski dotyczyły również innych, ponad 23 środków masowego przekazu, w tym gazet
"Respublika" i "Vzglyad", kanału telewizyjnego "К+", wideo portalu "stan.tv". Prokuratura
wystąpiła z wnioskiem o uznanie ich za ekstremistyczne i wydanie im zakazu prowadzenia
działalności na terenie Kazachstanu. Reakcją na te wnioski prokuratury było wydanie przez sąd w
dniu 21.11.2012 postanowienia o zawieszeniu wydawania gazet "Golos Respubliki" i "Vzglyad".
Odbyły się już pierwsze przesłuchania przed sądem w sprawie wszystkich mediów:
Gazeta "Vzglyad". 30.11.2012 w Bostandykskim Sądzie Rejonowym odbyło się pierwsze
posiedzenie z wniosku powodowego prokuratury przeciwko gazecie "Vzglyad". Obrona
zawnioskowała o przesłuchanie przed sądem eksperta, sporządzającego opinię, która legła
u podstaw oskarżenia prokuratury. Sąd przychylił się do tego wniosek. Kolejna rozprawa
odbędzie się: 14.12.2012 (Bostandykski Sąd Rejonowy – 050043, m. Аlmaty, osiedle
"Orbita", dom 2).
28.11.2012 redakcja gazety "Vzglyad" wydała cykl artykułów w 99 egzemplarzach pod wspólnym
tytułem "NeVzglyad". Zgodnie z ustawodawstwem Republiki Kazachstanu, zezwala się na
wydawanie tytułów w nakładzie nieprzekraczającym 100 egzemplarzy, bez konieczności
dokonywania rejestracji w Ministerstwie Łączności i Informacji. Redakcja nie zważając na zakaz
wydany przez sąd, wypuściła cykl artykułów "NeVzglyad" w postaci łączonych zszywkami stron
fotokopii. Z prawnego punktu widzenia nie doszło do złamania postanowienia sądowego o zakazie
prowadzenia działalności przez środki masowego przekazu, ponieważ dotyczył on tylko gazety
"Vzglyad". Nie mniej jednak, policjanci dokonali zatrzymania całego nakładu cyklu "NeVzglyad",
jak tylko pojawił się on w kioskach.
Od razu po incydencie z zatrzymaniem nakładu "NeVzglyad", do redakcji gazety "Golos
Respubliki" wtargnęli komornicy sądowi, którzy dokładnie przeszukali pomieszczenia redakcji.
Komornicy nie mieli oficjalnego nakazu przeprowadzenia przeszukania. Działali jedynie na
podstawie postanowienia sądu, który wstrzymał wydawanie gazety. Jak twierdzą dziennikarze, po
wtargnięciu do redakcji gazety, komornicy rozpoczęli szarpaninę – wykręcali ręce Guzyal
Baydolinovej, popchnęli też prawnika Sergeya Utkina, który doznał urazu głowy. W wyniku
przeszukania dokonano zatrzymania kilku archiwalnych egzemplarzy gazety. Tego samego dnia
komornicy sądowi usiłowali przedostać się do redakcji gazety "Vzglyad", ale nie zostali tam
wpuszczeni.
Portal wideo Stan.tv: 04.12.2012 Bostandykski Sąd Rejonowy dla miasta Almaty
w ciągu kilku godzin wydał decyzję o wstrzymaniu rozpowszechniania na terenie
Republiki Kazachstanu materiałów, pochodzących z zagranicznego środka masowego
przekazu – wideo portalu internetowego www.stan.tv. Rozprawa odbyła się pod
nieobecność pozwanego. W orzeczeniu sąd stwierdził, że internetowy portal wideo "zawiera
treści sprzeczne z aktami ustawodawczymi Republiki Kazachstanu". Decyzja została
wydana na podstawie wniosku prokuratora. Powołano się w niej na opinię przedstawioną w
sądowej ekspertyzie psychologiczno-filologicznej, przeprowadzonej przez ekspertów
Regionalnego Laboratorium Naukowo-Badawczego w Almaty Ministerstwa Sprawiedliwości
Republiki Kazachstanu w związku z "sprawą Kozlova". Przypomnijmy, że wyrok sądu
miejskiego w Aktau, wydany w sprawie opozycyjnego polityka Vladimira Kozlova oraz innych
osób podejrzanych o "podżeganie do społecznej nienawiści, nawoływanie do siłowego
obalenia władzy i podważanie bezpieczeństwa państwa"- wszedł w życie 08.10.2012.
Zgodnie z tym wyrokiem "koncepcyjna treść materiałów portalu internetowego "Stan-TV"
jest ukierunkowana na wzniecanie społecznej nienawiści, poprzez występowanie w nich
propagandy siłowego przejęcia władzy i podważania bezpieczeństwa państwa". Guljan.org: 04.12.2012 Bostandykski Sąd Rejonowy również przychylił się do wniosku
prokuratora rejonowego, dotyczącego zawieszenia działalności strony internetowej
guljan.org na okres 3 miesięcy. Motywy złożenia wniosku powodowego przez prokuraturę
nie zostały wyjaśnione. Sąd postanowił wstrzymać dostęp do zasobów internetowych oraz
rozpowszechnianie na terenie Republiki Kazachstanu materiałów, pochodzących z
zasobów internetowych. Gazeta "Respublika": 06.12.2012 w Medeuskim Sądzie Rejonowym w Almaty odbyło się
pierwsze posiedzenie sądu z wniosku prokuratury przeciwko "Respublice", traktowanej
jako jeden wspólny środek przekazu informacji. Rozprawa odbyła się pod nieobecność
pozwanych z uwagi na to, że do tej pory nie udało się ustalić, do kogo był adresowany
wniosek prokuratury. Zdaniem obrońców niezależnych mediów: we wniosku powodowym
prokuratury w charakterze pozwanych zostały wymienione gazety i zasoby internetowe,
które zgodnie ustawodawstwem Republiki Kazachstanu nie posiadają osobowości
prawnej. Dlatego też nie mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności karnej, jak
domaga się tego prokuratura. Prokurator Timur Autalipov oświadczył, że powód –
prokuratura miejska – odmówiła dokonania zmiany treści wniosku powodowego.
Sędzia podjął więc decyzję o kontynuowaniu rozprawy pod nieobecność pozwanego.
Przedstawiciele opozycyjnych mediów poprosili sędziego o odłożenie posiedzenia, aby mogli
zapoznać się z wnioskiem powodowym prokuratury. Sędzia Gulminar Beysenova przychyliła
się do ich prośby. Kolejna rozprawa odbędzie się: 13.12.2012 (Medeuski Sąd Rejonowy –
050016, m. Аlamty, ul. Nusypbekova, 34). 30.11.2012 redakcja gazety "Golos Respubliki", aby nie łamać sądowego zakazu, nałożonego na
cały szereg wydawnictw pod wspólną nazwą "Respublika", wypuściła swoje artykuły pod szyldem
gazety "Azat". Od razu po tym, jak numer gazety "Azat" pojawił się w kioskach w Almaty,
komornicy sądowi przystąpili do jego zatrzymywania.
W przeszłości niezależne media w Kazachstanie niejednokrotnie stawały się obiektem wszelkich
możliwych zakazów ze strony władz. Jednak zawsze udawało się im znaleźć sposób, aby je obejść.
Współpracownicy gazet "Golos Respubliki" i "Vzglyad" twierdzą, że istniejący dzisiaj zakaz
prowadzenia działalności dotyczy nie tylko samych mediów, ale również zatrudnionych w nich
ludzi. Dziennikarze otrzymali zakaz drukowania w jakichkolwiek wydawnictwach, z
zastrzeżeniem, że pojawienie się ich tekstów w druku, zostanie potraktowane przez komorników
sądowych jako łamanie postanowienia sądu. Redaktor naczelny gazety "Golos Respubliki"
Tatiyana Trubacheva zwróciła się do sądu z wnioskiem, w którym prosiła o wyjaśnienie, czy zakaz
wydawania gazety "Golos Respubliki" stanowi również zakaz dla dziennikarzy redakcji wydawania
czegokolwiek innego". Sąd odmówił udzielania jakichkolwiek wyjaśnień w tej sprawie.
W celu udzielenia wsparcia dla dziennikarzy i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego w
Kazachstanie niezmiernie ważna jest obecność międzynarodowych obserwatorów na
procesach sądowych oraz prowadzenie stałego monitoringu sytuacji. Wszystkich Państwa,
którzy nie mogą wziąć bezpośredniego udziału w obserwowaniu procesów sądowych, prosimy
o kierowanie listów oraz telefony pod wskazane numery, do przedstawicieli resortów siłowych
i organów władzy w Kazachstanie, z żądaniami zaprzestania prześladowania niezależnych
mediów oraz aktywistów obywatelskich:
Prezydent Kazachstanu Nursultan Nazarbayev (Administracja Prezydenta, Levoberezhye,
010000, Astana, Kazakhstan, tel.+7 (7172) 74 55 24);
Prokuratura Generalna Republiki Kazachstanu (Dom Ministerstw, wejście Nr 2, ul. Orynborg, 8, 010000, m. Astana, tel. +7 (7172) 71 22 00). Osoba odpowiedzialna:
Prokurator Generalny Askhat Daulbayev;
Prokuratura m. Almaty (050059, m. Almaty, ul. Zheltoksan, 189, tel. +7 (327) 250 42 25).
Osoba odpowiedzialna: Prokurator m. Almaty Berik Asylov;
Komitet Bezpieczeństwa Narodowego Republiki Kazachstanu (ul. Turkestan, 8/1 (lewy
brzeg), 010000, m. Astana, tel.+7 (7172) 76 10 33). Osoba odpowiedzialna:
Przewodniczący KNB Nurtay Abykayev;
Departament KBN m. Almaty (050000, m. Almaty, ul. Bayzakova, 275а, tel. +7 (727) 275 88
01). Osoba odpowiedzialna: Naczelnik Departamentu Nurgali Bilisbekov;
MSZ Kazachsatnu (010000, m. Astana, ul. Kunayeva, dom 31, tel. +7 (7172) 72 05 18).
Osoba dpowiedzialna: Minister Spraw Zagranicznych Republiki Kazachstanu Erlan Idrisov
;
Bostandykski Sąd Rejonowy w m. Almaty (050043, m. Almaty, osiedle "Orbita",dom 2, tel.
+7 (727) 229 08 24). Osoba odpowiedzialna: sędzia Tatiyana Chernysh;
Medeuski Sąd Rejonowy (050016, m. Almaty, ul. Nusypbekova, 34, tel. +7 (727) 397 63 39).
Osoba odpowiedzialna: sędzia Gulminar Beysenova. facebook.com/OpenDialogFoundation | [email protected] | www.odfoundation.eu