Wartości króloWeJ JadWigi W życiu WspółczesneJ

Transkrypt

Rodzina Szkół Św. Jadwigi Królowej
Ogólnopolski Sejmik Jadwiżański
Lublin 2011
© 2011 Szkoła Podstawowa nr 21 im. Królowej Jadwigi w Lublinie
Adres do korespondencji:
ul. Zuchów 1, 20-047 Lublin
tel.: +48 81-534-18-36
fax: +48 81-533-15-84
e-mail: [email protected]
skype: sp21lublin
www.sp21.lublin.pl
www.rodzinajadwigiwawelskiej.pl
[email protected]
Realizacja: Rhema Jacek Saj
Skład i łamanie: Mariusz Bibik
ISBN 978-83-933195-2-7
Wstęp
W dniu 14 października 2006 r. w Krakowie zawiązała się Rodzina Szkół im.
Świętej Jadwigi Królowej. NASZE cele:
• Popularyzacja kultu Świętej Jadwigi Królowej.
• Kształtowanie postaw moralnych u dzieci i młodzieży oraz upowszechnianie ideałów i wartości reprezentowanych przez Patronkę.
• Integracja społeczności szkolnych ze szkół noszących imię Pani Wawelskiej.
• Ukazanie wspólnych obszarów działania papieża Jana Pawła II i Wawelskiej
Monarchini.
• Promocja środowisk lokalnych.
Serdecznie zapraszamy wszystkie szkoły noszące imię Pani Wawelskiej do
współpracy oraz udziału w działaniach Rodziny.
Zapraszamy również do aktywności na stronie WWW Rodziny http://rodzinajadwigiwawelskiej.pl
8 czerwca 2007 r. w 10. rocznicę kanonizacji Królowej Jadwigi odbył się w Krakowie I Zjazd Rodziny Szkół Jadwiżańskich, w którym uczestniczyło blisko dwa
tysiące osób z 44 szkół.
Obecnie w Polsce około 200 szkół wszystkich szczebli nosi imię naszej patronki, z które to liczby bardzo wiele współpracuje ze sobą w ramach Rodziny Szkół.
Korzystając z okazji jubileuszu stulecia Szkoły Podstawowej nr 21 im. Królowej Jadwigi w Lublinie, noszącej imię patronki od 1915 roku w dniu 3 czerwca
2011 roku został zorganizowany SEJMIK JADWIŻAŃSKI w którego programie znalazła się sesja popularnonaukowa na temat roli Patronki w życiu współczesnej
szkoły.
Poniższa publikacja zawiera wybór wystąpień na sejmiku nadesłanych do
organizatorów.
Przewodniczący Rady Rodziny – Jerzy Piskor,
dyrektor Szkoły Podstawowej nr 21 w Lublinie
4
5
Spis treści
Wstęp.................................................................................................................................................3
„Jadwigo, ty jeszcze nie umiłowałaś «aż do końca»”*.....................................................7
Skarbiec Jadwigi......................................................................................................................... 15
Święta Jadwiga w pedagogice.............................................................................................. 21
Wychowanie w duchu nauk Świętej Jadwigi Królowej................................................ 24
Być świadomym swojej misji.................................................................................................. 26
Patron bliski i stale obecny w życiu szkoły – Królowa Jadwiga................................. 29
Fragmenty projektu „Królowa Jadwiga i Jej czasy”....................................................... 32
Wartości Królowej Jadwigi w życiu codziennym młodzieży...................................... 58
Wartości Królowej Jadwigi w życiu współczesnej młodzieży.................................... 63
Stanisława Postawa
„Jadwigo, ty jeszcze nie umiłowałaś
«aż do końca»”1*
Idźmy więc za [św. Jadwigi Królowej] przykładem
Dobroć, radość siejąc wszędzie.
Postępujmy jak Jadwiga,
To świat lepszy wtedy będzie.
(Z Hymnu Szkoły)
Wydział Duszpasterstwa Kurii Metropolitalnej w Krakowie w 1969 roku (na życzenie ks. kard. Karola Wojtyły, obecnie Błogosławionego Jana Pawła II) rozesłał
do wszystkich parafii na terenie Polski „Ankietę w sprawie kultu sługi Bożej Królowej Jadwigi”. Odpowiadający często pisali m. in. Takie słowa: Ludzie [..] chodzą na
jej grób na Wawel a nawet składają czasami kwiaty. Duchowieństwo i wierni pragną
aby Królowa Jadwiga została wyniesiona na ołtarze.
Te pragnienia spełniły się dopiero 8 czerwca 1997 roku, kiedy Jan Paweł II
wypowiedział słowa: „Na chwałę Świętej i Nierozdzielnej Trójcy, dla wywyższenia katolickiej wiary i wzrostu chrześcijańskiego życia, na mocy władzy naszego
Pana Jezusa Chrystusa i Świętych Apostołów Piotra i Pawła, a także Naszej, po
uprzednim dojrzałym namyśle, po licznych modlitwach i za radą wielu Naszych
Braci w biskupstwie, orzekamy i stwierdzamy, że błogosławiona Jadwiga Królowa jest Świętą i wpisujemy Ją do Katalogu Świętych, polecając, aby odbierała
Ona cześć jako Święta w całym Kościele”.
W najbardziej skróconej formie drogę do kanonizacji Jadwigi – króla Polski
przedstawia Bulla kanonizacyjna Świętej Jadwigi Królowej Omni saeculo2, w której Jan Paweł II nawiązał do listu Mulieris dignitatem, wskazując, że „w każdym
okresie czasu, jak również wśród każdego narodu, spotykamy jakże wiele «doskonałych» (Pp 31, 10) kobiet, które [...] miały swój udział w spełnianiu zadań
Kościoła [...]. Święte niewiasty są postrzegane jako ucieleśnienie najlepszej wartości kobiecej; stanowią one w istocie stałe wzorce dla wszystkich chrześcijan,
1 *
Artykuł jest zmienioną wersją druk. w: Historia vita memoriae. Prace dedykowane księdzu profesorowi Stanisławowi Ludwikowi Piechow pod red. Jana Bednarczyka, Kraków 2009, s. 435-444..
2
Jan Paweł II, Litterae decretales, „Omni saeculo”, „Acta Apostolicae Sedis 90:1998 s. 825-827;
tekst polski ukazał się po raz pierwszy w: Jubileusz sześćsetlecia Wydziału Teologicznego w Krakowie
20 X 1996 – 20 X 1997, red. A. Kubiś, Kraków 1998, s. 154-156, (Studia do Dziejów Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 10).
7
będąc przykładami «naśladowczyń Chrystusa»”. Wśród wielu wymienił Jadwigę
Andegaweńską.
Osiem poniższych zdań wyjętych z tej bulli stanowi jakby osiem kamieni milowych na długiej drodze, bo trwającej aż sześćset lat ku urzędowemu ogłoszeniu
Jadwigi Andegaweńskiej świętą:
I. Sława świętości, jaka towarzyszyła jej już za życia, wzrosła po śmierci Jadwigi w całej Polsce, a w szczególny sposób w mieście Krakowie.
II. Arcybiskup Gnieźnieński Wojciech Jastrzębiec, podczas swej wizyty duszpasterskiej w Krakowie 1426 roku, powołał komisję dla zbadania życia królowej
i przyspieszenia jej procesu kanonizacyjnego.
III. Ojcowie Powszechnego Soboru odbywającego się w Konstancji oraz Bazylei podjęli sprawę kanonizacji Jadwigi.
IV Różne wojny i (późniejsze) rozbiory królestwa Polskiego, stanęły na przeszkodzie temu procesowi.
V. Po drugiej wojnie światowej Arcybiskup Krakowski Adam Stefan Sapieha
[...], podjął proces informacyjny dotyczący świętości Jadwigi, oraz śladów przypisywanych jej wstawiennictwu.
VI. My sami podczas sprawowania urzędu Arcybiskupa Krakowskiego, przeprowadziliśmy w latach 1972-1974 starania związane z potwierdzeniem kultu
otaczającego od niepamiętnych czasów Sługę Bożą Jadwigę Królową Polski
określanej mianem „błogosławionej” lub „świętej”.
VII. Kongregacja dla Kanonizacji Świętych w dniu 25 maja 1979 roku uznała
casum exceptum (sprawę za podjętą); z kolei Kongregacja dla Sakramentów i Kultu Bożego w dniu 29 maja 1979 roku orzekła o święceniu liturgicznego wspomnienia błogosławionej Jadwigi dla archidiecezji krakowskiej na dzień 17 lipca
oraz zatwierdziła formuły, z których My sami zrobiliśmy użytek celebrując Mszę
ku czci błogosławionej Jadwigi przy jej grobie w dniu 8 czerwca 1979 roku.
VIII. Następnie, po dopełnieniu wszystkich wymagań zgodnie z normą kanonów, w dniu 17 grudnia 1996 roku został w Naszej obecności promulgowany dekret o heroiczności cnót. W dniu 8 kwietnia następnego roku ukazał się dekret
dotyczący cudu bezsprzecznie przypisywanego wstawiennictwu Błogosławionej. Z tego też powodu postanowiliśmy, aby obrzęd kanonizacji dokonany został
w najbliższym terminie, to jest w dniu 8 czerwca w Krakowie z okazji Naszej podróży duszpasterskiej do Polski3.
Omni Saeculo to dokument, który nie tylko ilustruje historię otrzymania przez
Jadwigę Królową tytułu Świętej, ale ukazuje jej aktualność na dzisiejsze czasy,
a przede wszystkim wskazuje na geniusz kobiecy, który jest wzorem godnym do
3
Por. S. Postawa, Droga do kanonizacji, w: Fac quod vides. Materiały z uroczystości wprowadzenia relikwii św. Jadwigi Królowej do Nieszawy dnia 8 VI 2000 roku, Toruń 2001, s. 50-51.
8
naśladowania4. Dokument ten jest owocem wielu lat żmudnych badań, o czym
najlepiej świadczy Positio causae5. Ciągle dostarcza tematów do wnikliwych badań, które przyczyniają się do głębszego poznania jaką ta Święta odegrała w życiu Kościoła i państwa polskiego6.
W dniu Kanonizacji, św. Jadwidze Królowej protektorce nauki i kultury, oddali hołd rektorzy wszystkich wyższych uczelni w Polsce, którzy dla uczczenia
600-lecia Wydziału Teologicznego spotkali się z Ojcem Świętym, w godzinach
południowych, w Kolegiacie Św. Anny w Krakowie7. Jan Paweł II spotkanie to nazwał „znakiem szczególnej wspólnoty nauk i szkół, jaka dziś na nowo się tworzy
w naszym Kraju”8.
Relikwie św. Jadwigi Królowej po kanonizacji znalazły się w Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Kiabakari-Tanzania (Afryka), w Catania-Maiorana (Włochy),
w Dortmundzie (Niemcy) oraz w Orchard Lake (Michigan, USA) a także w Sanktuarium Maryjnym Marianostra i w kościele polskim w Vecses (Węgry) i w wielu
kościołach w Polsce9. Ostatnio relikwie przywędrowały do Budapesztu, do kościoła paulinów, zwanego skalnym, w którym w okresie drugiej wojny światowej
tamtejsi Polacy gromadzili się na mszy świętej. We wnętrzu groty znajduje się
wiele pamiątek polskich, między innymi polski orzeł z kopią Czarnej Madonny
4
W 2008 roku na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego powstała praca magisterska: Przejawy kobiecego geniuszu na przykładzie życia i działalności św. Jadwigi Królowej w nauczaniu
sługi Bożego Jana Pawła II napisana przez Jadwigę Városi. Temat ten jako pierwszy podjął H. Misztal.
Geniusz kobiety, Sandomierz 1996.
5
Cracovien canonizationis B. Hedvigis Reginae Poloniae (1374-1399). Positio super virtutibus,
Romae; Cracoviae, 1995, (Congregatio de Causis Sanctorum. Prot. n. 650).
6
Warto wspomnieć opracowania powstałe pod kierunkiem ks. prof. Stanisława Piecha na
Wydziale Historii Kościoła Papieskiej Akademii Teologicznej: M. Latała, Kult królowej Jadwigi w krakowskiej prowincji kościelnej w świetle ankiety Kurii Metropolitalnej z 1969 roku, Kraków 2002, (AJK
PN-mgr 13); A. Pająk-Rzońca, Troska biskupa Karola Wojtyły o beatyfikację Królowej Jadwigi, Kraków
2004, (AJK PN-mgr 18) oraz prace napisane u innych promotorów: Handzel Otton Tomasz OFM,
Duchowość świętej Jadwigi Królowej (1374-1399) w oparciu o wypowiedzi Kościoła i nieprzerwany kult,
Katowice Panewniki WSD OFM, 2001, (ArPAT; T-6060), Bertolin Henryk, Heroiczna cnota miłości
świętej Jadwigi Królowej, Bielsko-Biała 2001, (ArPAT; T-6060); Skotarek Piotr, Święta Królowa Jadwiga
jako wzorzec na Trzecie Tysiąclecie, Sandomierz 2002, (ArPAT, syg. T-7005).
7
„L’Osservatore Romano” 137:1997, n. 134, s. XXVII-XXVIII; „L’Insegnamenti”. 20:1997, s. 14651474; Jan Paweł II w Polsce., Kraków, 1997, s. 180-188. Uczestnicy tego spotkania otrzymali: Wydział
Teologiczny w Krakowie, 1397–1997. Księga jubileuszowa, pod red. S. Piecha, Kraków 1997 w której
kard. F. Macharski na s. 8 cytuje m.in. słowa wypowiedziane przez Jana Pawła II: „Jadwigo, ty jeszcze nie umiłowałaś aż do końca […] Kres Twojej miłości leży dalej […] Chrystus powiedział do Apostołów: «idźcie na cały świat, nauczajcie […]». Powiedział sięgając do kresu czasów […] Powiedział
w mocy tej miłości, która idzie z każdym człowiekiem przez dzieje – aż do końca. Jadwigo odpowiedz tej miłości!”
8
List Jana Pawła II do kard. F. Macharskiego z dn. 17 X 1997 „Biuletyn Papieskiej Akademii Teologicznej” 16:1997/1998, s. 31-32.
9
Inwentarz wydawanych relikwii prowadzi Archiwum Kapituły Wawelskiej.
9
Jasnogórskiej10. Na jednym ze skrzydeł znajduje się postać Św. Jadwigi Królowej
i obok w lipcu 2008 roku zostały umieszczone Jej relikwie11.
Święta Królowa Jadwiga patronuje miastom12. Od 8 listopada 2008 roku święta Jadwiga Królowa jest patronką największego miasta archidiecezji gnieźnieńskiej, Inowrocławia13. Jej imię stało się tytułem nowo budowanych kościołów.
Szkoły przyjmują jej imię14. Powstało Zgromadzenie Sióstr Świętej Jadwigi Królowej Służebnic Chrystusa Obecnego, z główną siedzibą w Krakowie przy kościele Św. Marka Ewangelisty15, Sodalicja Świętej Jadwigi Królowej16. Obie instytucje
zostały powołane do życia przez bp. Wacława Świerzawskiego i zatwierdzone
przez kard. Franciszka Macharskiego.
W regulaminie Sodalicji zapisano: „Święta Jadwiga Królowa uczy nas, jak osoba świecka - niezależnie od swego stanu społecznego - winna spełniać się w uległości Bożym nakazom, zarówno w życiu prywatnym jak działalności publicznej
czy zawodowej. Śladem Świętej Królowej członkowie Sodalicji łączą codzienną
pracę z modlitwą i stałą więzią z Bogiem. Modlą się w intencjach, które otaczała
troską św. Jadwiga Królowa: a mianowicie za szukających Boga, za dzieła pod
patronatem świętej Królowej, za szkoły i uczelnie katolickie, w intencji ewangelizacji i duchowieństwa, za sprawujących władzę, za matki oczekujące potomstwa
i poczęte dzieci, za młodzież i jej katolickie wychowanie. Szczególnym rysem
świadectwa członków Sodalicji jest szeroko pojęta kultura, sztuka i nauka, w duchu apostolstwa prawdy, piękna i dobra”17.
Z inicjatywy Sodalicji (do której należą członkowie z całej Polski oraz z Polonii
na Węgrzech i Stanach Zjednoczonych), powstała Rodzina szkół jadwiżańskich.
Sodalicja wydała drukiem modlitewnik, zarówno w Krakowie18, jak i w Bieczu19
M. Stós, Magyar Pálosok – Paulini Węgierscy, „Alma Mater” nr 107/2008, s. 55.
Informacja od Jadwigi Városi, mieszkanki Budapesztu polskiego pochodzenia.
12
Święta Jadwiga Królowa została ogłoszona m.in. patronką Radomska, Biecza, Nieszawy
a ostatnio Inowrocławia.
13
Kongregacja ds. Kultu Bożego i Sakramentów w Dekrecie o ustanowieniu Świętej Jadwigi
Królowej Patronką miasta Inowrocław stwierdza: „Święta Jadwiga Królowa, która wykonując władzę rządzenia prawdziwie okazała się matką, zwłaszcza wobec biednych i uciemiężonych. Duchowieństwo i lud wierny miasta, zwanego Inowrocław szczególną i ustawiczną czcią ją otaczali i nadal
otaczają (...). Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, mocą udzielonej jej władzy
przez papieża Benedykta XVI (...) zatwierdza w obliczu Boga Świętą Jadwigę Królową na Patronkę
miejscowości zwanej Inowrocław razem ze wszystkimi przywilejami wynikającymi z postanowień”.
14
Informacje na ten temat podaje wspomniana już praca doktorska ks. M. Jagosza, oraz praca
licencjacka M. Latały na temat szkół im. Królowej Jadwigi do roku 1939 i ostatnio opracowywana
praca doktorska. Rodzina posiada własną stronę internetową, gdzie na bieżąco informuje o swoich
dokonaniach: http://www.rodzinajadwigiwawelskiej.pl.
15
Siostry posiadają własną stronę internetową: http://www.jadwizanki.pl.
16
Sodalicja posiada własną stronę internetową: http://sodalicja.org. oraz wydała pozycję: Ku
czci świętej Jadwigi Królowej, Kraków 1999, gdzie został opublikowany dekret i regulamin życia.
17
O Sodalicji Św. Jadwigi Królowej, w: Ku czci świętej Jadwigi Królowej…, s. 120.
18
Ku czci świętej Jadwigi Królowej, Kraków 1999.
19
Sodalicja Świętej Jadwigi Królowej w Bieczu, Modlitwy, litanie, pieśni do świętej Jadwigi
Królowej, Biecz 2005.
10
11
10
oraz obrazki z modlitwą Sodalicji, z modlitwą o wyniesienie Sługi Bożego Jana
Pawła II na ołtarze przez wstawiennictwo Św. Jadwigi Królowej, a ostatnio obrazek z modlitwą o Bożą jedność Polski, Czech i Rusi. Obrazek ten to kopia mozaiki znajdującej się na centralnej ścianie kaplicy Redemptoris Mater na Watykanie,
przedstawiająca Najświętszą Maryję Pannę Oblubienicę Baranka w Niebieskim
Jeruzalem, w którego chwale wśród 36 Świętych ze Wschodu i Zachodu w jednej
z dwunastu triad wśród zakonodawców, mistyków, ojców i doktorów Kościoła
oraz Patronów Europy uczestniczą w biesiadzie: św. Włodzimierz, św. Jadwiga
Królowa i św. Wacław według modelu artysty z bazyliki Santa Maria Maggiore
w Rzymie Andreja Rublewa20. Autorem programu ikonograficznego mozaiki jest
czeski jezuita Tomáš Špidlík profesor Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego
i Instytutu Orientalnego w Rzymie21. Św. Jadwidze Królowej 1 sierpnia 1997 roku
zawierzono działalność Akcji Katolickiej Archidiecezji Krakowskiej 22.
Św. Jadwiga Królowa patronuje także różnym Fundacjom. Jednym z nich to
Fundusz Królowej Jadwigi Uniwersytetu Jagiellońskiego (X 1999), który powstał
dla upamiętnienia wielkiego dzieła św. Królowej Jadwigi, która cały osobisty majątek przeznaczyła na odnowienie Akademii Krakowskiej i tym samym zainicjowała 600 lat nieprzerwanej działalności naukowej i dydaktycznej Uniwersytetu
Jagiellońskiego. Celem Funduszu jest wspieranie pracowników naukowych oraz
doktorantów pochodzących z krajów Europy środkowej i wschodniej, krajów byłego Związku Sowieckiego oraz krajów bałkańskich, którzy w Krakowie realizować będą swoje projekty naukowo-badawcze. Twórcy Funduszu mają nadzieję,
że dzięki tej inicjatywie dojdzie do zacieśnienia więzi i wymiany doświadczeń
pomiędzy uczonymi tej części Europy, a Kraków i jego Uniwersytet staną się
ośrodkiem naukowym jak dawniej promieniującym na wschód i południe23.
W Australii powstała „The Queen Jadwiga Foundation” z okazji 600-lecia refundowania Akademii Krakowskiej, która pozostaje członkowską organizacją
utrzymywaną z funduszy pozyskanych od fundacji, korporacji i członków, którzy
wspierają misje Fundacji lepszego zrozumienia i współpracy między narodami
jak również między poszczególnymi ludźmi opartą na wartościach, które były
promowane przez Królową Jadwigę. Celami Fundacji, między innymi, są: promowanie interdyscyplinarnych naukowych badań, nie sprzecznych z chrześcijańskimi wartościami, publikowanie naukowych czasopism i książek, jak również pro20
La Cappella Redemptoris Mater del Papa Giovanni Paolo II. Libreria Editrice Vaticana 1999 s. 24,
28, 31, 38.
21
T. Špidlík, Le coordinate teologiche fondamentali della Cappella Redemptoris Mater, w: La Cappella… s. 25, 26, 41, 79, 119, 120.
22
D. Piegza, Petycje archidiecezji krakowskiej…. (AJK PN-mgr 17).
23
Zob. K. Musiał, Powitanie uczestników, w: „Nie w blasku kamieni, ale w pokorze i łagodności...”.
Wokół duchowości św. Jadwigi Królowej. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Papieską
Akademię Teologiczną w Krakowie z okazji dziesięciolecia kanonizacji św. Jadwigi królowej i 750-lecia
lokacji miasta Krakowa (6 VI 2007), red. K. Panuś, Kraków 2007, s. 10.
11
mowanie ludzi charakteryzujących się cechami świętej Jadwigi Królową Polski,
takimi jak dobroć, mądrość, siła charakteru i poświęcenie24.
Jedną z inicjatyw organizowanych w Polsce przez tę fundację to zbieranie perełek na kopię Racjonału, który Królowa Jadwiga podarowała biskupom krakowskim. Podkreśla się tu fakt, że to właśnie biskup krakowski, kard. Karol Wojtyła,
który przywdziewał racjonał w okresie Świąt Wielkanocnych został powołany na
Stolicę Piotrową. Zbierane perełki na wykonanie kopii racjonału mają być wyrazem hołdu i podziękowania dla św. Jadwigi Królowej za pontyfikat Jana Pawła
II. Perełki zbierane są, co najmniej w trzech kategoriach, nagradzając uczniów,
studentów oraz osoby publikujące prace związane ze św. Jadwigą Królową lub
wyróżniające się twórczymi inicjatywami25.
Po kanonizacji nie tylko powierza się św. Jadwidze Królowej różne instytucje, ale także stale poszerza się wiedzę o tym świętym królu Polski. Wbrew niektórym opiniom o znikomej ilości materiałów i pamiątek pozostawionych przez
św. Jadwigę stale poznajemy nowe fakty; uczeni odsłaniają miejsca i wydarzenia
mało dotąd znane, co umożliwia im podejmowanie kolejnych wyzwań, analiz, interpretacji i stałe rozszerzanie wiedzy o świętej królowej Polski. Dowodem tego
są różnego rodzaju publikacje materiałów zgromadzonych w wyniku wykładów
oraz konferencji naukowych poświęconych św. Jadwidze Królowej. Odbywają się
one z różnych okazji i nie tylko w Polsce, ale także w świecie26. Dla przykładu zostaną wymienione tylko te, które odbyły się po roku 1997 roku i w których wykładowcami byli głównie profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego, historycy, historycy sztuki i filologowie oraz profesorowie Papieskiej Akademii Teologicznej.
Sesje takie były organizowane w Krakowie przy parafii św. Jadwigi Królowej27,
nad którymi opiekę naukową sprawował prof. Jerzy Wyrozumski28. Profesorowie
zarówno Uniwersytetu Jagiellońskiego jak i Papieskiej Akademii Teologicznej
24
The Queen Jadwiga Foundation, Toorak 2000. Adres: The Queen Jadwiga Foundation, P.O.
Box 654 Toorak, Victoria 3142, Australia.
25
Można tu odnotować, że perełką została nagrodzona m.in. praca licencjacka M. Latały pisana pod kierunkiem prof. S. Piecha. Fundacja zapowiedziała także uroczyste obchody w roku 2012
z okazji 15 rocznicy kanonizacji św. Jadwigi Królowej, zapraszając do komitetu honorowego ks. prof.
J, Dyducha, rektora Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie.
26
Sesje naukowe zorganizowane do roku 2000 zostały odnotowane przez ks. M. Jagosza w cyt.
już pracy doktorskiej. Wiele takich spotkań odbyło się z okazji 10-lecia kanonizacji Świętej Jadwigi
Królowej w roku 2007.
27
Katolickie Centrum Kultury oraz Parafia pw. Świętej Jadwigi Królowej w Krakowie zorganizowały sesje naukowe w roku 1998 i 2000 publikując materiały w: Święta Jadwiga królowa. Dziedzictwo
i zadania na trzecie tysiąclecie , red. H. Kowalska, H. Byrska, A. Bednarz, Kraków 2002, oraz w 2004
roku, której materiały ukazały się w pozycji: Święta Jadwiga Królowa. Abyśmy byli godni tego dziedzictwa, red. H. Byrska, A. Bednarz, Kraków 2006.
28
„Nie w blasku kamieni, ale w pokorze i łagodności...”. Wokół duchowości św. Jadwigi Królowej.
Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Papieską Akademię Teologiczną w Krakowie z okazji
dziesięciolecia kanonizacji św. Jadwigi królowej i 750-lecia lokacji miasta Krakowa (6 VI 2007), red. K. Panuś, Kraków 2007.
12
wygłaszali wykłady w czasie nadawania imienia św. Jadwigi Królowej różnego
rodzaju instytucjom lub w czasie rocznic kanonizacji29.
Słowa Jana Pawła II zawarte w tytule są ciągle aktualne jak przypomniał kard.
kard. Stanisław Dziwisz, Wielki Kanclerz Papieskiej Akademii Teologicznej otwierając w dniu 6 czerwca 2007 sesję naukową „Nie w blasku kamieni, ale w pokorze
i łagodności...” - wokół duchowości Św. Jadwigi Królowej w 10-lecie kanonizacji
Pani Wawelskiej i 750-lecie lokacji Krakowa. Przypomniał zebranym słowa wypowiedziane w katedrze wawelskiej 20 lat temu30: ”Jadwigo, […] kres twojej miłości
leży dalej, poza granicami tego, co tutaj, na zamek wawelski, na polski tron, przyniosło twoje dziewczęce serce. Kres twojej miłości leży dalej. Bóg cię postawił
w pośrodku ludów i narodów. Powołał cię, abyś ogarnęła swym sercem ich losy,
ich dążenia, ich zmagania. Abyś odgadła Boże zamiary w stosunku do Polski, do
Litwy, do ziem ruskich”.
Ojciec Święty widział Jadwigę Andegaweńską jako patronkę jednej Europy,
która buduje swoją przyszłość na Chrystusie, widział Ją jako mądrą Panią wawelską, uczestniczącą w kształtowaniu polityki wielkiego państwa jagiellońskiego,
a jednocześnie zatroskaną o zwykłego człowieka, o jego potrzeby materialne
i duchowe.
Kardynał zauważył, że „polityka [Królowej Jadwigi], czyli troska o wspólny
dom Rzeczypospolitej wielu narodów wyrastała z zakorzenienia w kontemplacji
tajemnicy Krzyża, w wsłuchiwania się w każde słowo Chrystusa i rozważania Go
w swoim sercu. Ten duch kontemplacji przekładał się na bardzo konkretne działanie, w którym dominowała myśl przyprowadzenia wszystkich do Jezusa. Hagiografowie i kaznodzieje, nie bez przyczyny, widzą w Niej spełnienie ewangelicznego ideału Marii i Marty”. Podkreślił wkład Królowej Jadwigi w odnowienie
Akademii Krakowskiej i znaczenie powstałego Wydziału Teologicznego.
Kardynał dziękując Bogu za dar kanonizacji Jadwigi Andegaweńskiej, za Jej
życie i dobro, które jest po dziś dzień naszym udziałem prosił abyśmy uczyli się
od niej miłości do Chrystusa i jak prosił Sługa Boży Ojciec Święty Jan Paweł II:
„Dziś chcemy uklęknąć razem z tobą, Jadwigo, u stóp wawelskiego krzyża, aby
usłyszeć echo tej lekcji miłości, której ty słuchałaś. Od ciebie chcemy uczyć się,
jak ją wypełniać w naszych czasach”31.
29
Dla przykładu warto tu wymienić opublikowane materiały z sympozjum odbytym w Rzymie
i w Krakowie Europejskie znaczenie św. Jadwigi Królowej. Dokumentacja w zbiorach polskich i włoskich,
pod red. M. Kocójowej, Kraków 2000; wykład. prof. PAT, J. Urbana, Odrodzenie kultu Królowej Jadwigi
na przełomie XIX i XX wieku, „Vita Academica” 7:2007, nr 3, s. 10-11, wygłoszonego 8 czerwca 2007 dla
Polonii Węgierskiej w Budapeszcie.
30
Jan Paweł II, Bądź pozdrowiony, krzyżu Chrystusa (homilia w katedrze na Wawelu 10 VI 1987),
w: „Do końca ich umiłował”. Trzecia wizyta duszpasterska w Polsce 8-14 czerwca 1987 roku, Città del
Vaticana 1987, s. 100.
31
S. Postawa, Duchowość Królowej, „Vita Academica” 7:2007, nr 3, s. 3.
13
Święta Jadwiga zaangażowana we wszystkie sprawy Kościoła i Państwa, miłośniczka ksiąg, żyjąca intensywnie życiem małżeńskim i dworskim, polityk, dyplomata i pojmująca swą władzę w duchu służby i ofiary, mecenas nauki, kultury
i oświaty, wspomagająca profesorów i studentów i zanużona w świat miejskiej
biedoty jest posoborowym ideałem chrześcijanina świeckiego ćwiczącego się
w cnotach, powołanego do świętości32. Jest przykładem, że możliwym jest dialog kultury i wiary, a przede wszystkim, że wiara i nauka mogą obok siebie zgodnie egzystować. Stanowi Boży dar dla Europy trzeciego tysiąclecia.
32
W. Świerzawski, Aktualność Błogosławionej Królowej Jadwigi. Sandomierz 1997 s. 45-46.
14
SKARBIEC JADWIGI
Aneks do heroiczności cnót
„Świętość jest [...] szczególnym darem Kościoła, który czuwa nad nią w każdym swoim dziecku. A także orzeka o niej z ogromnym poczuciem odpowiedzialności, bo chodzi tutaj o największy skarb” (Kard. Karol Wojtyła)
Czy wypowiadający te słowa, późniejszy papież i błogosławiony Jan Paweł II,
zdawał sobie sprawę z tego, jak wielkim dobrem stanie się już wkrótce dla nas
jego życie? To jedno wiedział już wówczas jasno i wyraźnie: że każde ludzkie życie jest nie tylko darem, ale i zadaniem, i że właśnie w świętych nasze człowieczeństwo spełnia się w najdoskonalszy sposób.
On sam – uczeń Jadwigi – pokazywał nam jej przykład.
Jadwiga jest naszym skarbem.
Czy podobnie, jak Jan Paweł II potrafimy cenić jego wartość?
Czy umiemy ten skarb w pełni wykorzystać?
Uroczystość kanonizacji Królowej przebudziła w nas świadomość jej świętości. Po sześciu wiekach powróciła do nas z mocą i posłannictwem, którego
odczytanie i wypełnienie mamy ciągle jeszcze przed sobą. Rozpoczęty sto lat
temu proces „budzenia Jadwigi” przynosi coraz to nowe owoce, nie wolno go
jednak – zwłaszcza nam, którzy obraliśmy ją sobie za Patronkę – uważać za już
zakończony...
„Święci są aktualni. Bóg wzbudza ich w odpowiednim czasie. Wie, kiedy są
światu potrzebni”. (Kard. Stefan Wyszyński) Co ma do przekazania naszemu
współczesnemu światu Jadwiga? Jakie, być może ciągle nie odkryte skarby przynosi nam dzisiaj ta, którą – jak podkreślał to Jan Paweł II – „zachował Bóg do
naszych czasów”?
Z pewnością pierwszym i podstawowym dobrem, jakie zawdzięczamy Jadwidze jest jej osobista ŚWIĘTOŚĆ. To ona uprawnia nas do próśb o wstawiennictwo,
z ufną nadzieją, że zostaną wysłuchane. Do powierzania jej – jak matce – naszych
codziennych szkolnych zajęć i kłopotów. Ale świętość Jadwigi to nie tylko dar
modlitwy za nas. Jest ona także – co ważniejsze – wzorem.
Oficjalnym dekretem Kościoła potwierdzone zostały w życiu Jadwigi cnoty
WIARY, MIŁOŚCI, ROZTROPNOŚCI, UMIARKOWANIA, MĘSTWA. W skarbcu duchowości Jadwigi osiągnęły one wymiar heroiczny, nie tracąc przy tym ujmującej
prostoty i naturalności. Życie Jadwigi – wbrew upodobaniom epoki, w której
15
żyła – pozbawione było fenomenów nadzwyczajnych, cudowności i wyczynów
ascetycznych. Zwyczajność, ale i niezwykłe PIĘKNO życia Jadwigi stają się dla nas
skarbem także i dlatego, że przywracają pojęciu cnoty jego – jakże dziś sponiewieraną – wartość. Niezmiernie trudne to zadanie w świecie, który niemiecki filozof Peter Sloterdijk nazwał eopką wulgaryzacji rzeczy wzniosłych.
Nazywano ją „najpiękniejszą i najdostojniejszą kobietą w ówczesnej Europie”.
Kronikarze zanotowali wiele słów zachwytu nad jej jasną i wspaniałą urodą. Któż
jednak pamiętałby o tym dzisiaj, gdyby nie pozornie mniej widoczne, ale ostatecznie bardziej trwałe piękno jej osobowości.
Piękno wzbudzające tym większy zachwyt i zdumienie, że rozwinęło się w tak
krótkim, zaledwie 25-letnim życiu Królowej. Zastanawiając się nad skarbami, jakie w nim się kryją, nie możemy pominąć refleksji nad niezwykle młodym wiekiem Królowej, która jak nikt inny udowadnia, że MŁODOŚĆ może być godna
wielkiego szacunku. Jakże dobitnie uświadamia Jadwiga nam wszystkim – rodzicom, nauczycielom i uczniom – że do osiągnięcia wielkości potrzebne jest życie
nie tyle długie, co dobrze wykorzystane.
Często powtarzane przez Jadwigę, brzmiące jak proroctwo wzmianki o własnej śmierci („lecz po mojej śmierci”, „ale kiedy ja umrę”...) wskazują na to, że Jadwiga – zgodnie z jej andegaweńskim hasłem: „memento mori” – nie lękała się
myśli o śmierci. Że przeciwnie – myśl o niej nadawała jej życiu głębię i niespotykaną intensywność. Jakże ważne to przesłanie dla nas, żyjących w świecie, który
nie tylko na różne sposoby neguje i zagłusza myśl o śmierci, ale przy tym coraz
bardziej cierpi z powodu braku sensu, jałowości i egzystencjalnej pustki.
Przykład Jadwigi stanowi szczególne wyzwanie dla ludzi młodych, którym
uświadamia, jak niepowtarzalnym skarbem może być każde, nawet krótkie ludzkie ŻYCIE i że jest nim CZAS, którym żyjąc tu dysponujemy.
Przez ponad 600 lat intuicja i pragnienia przyciągały do wawelskiego grobu
Jadwigi ludzi młodych, którzy przychodzili do niej ze swoimi planami, marzeniami i prośbami. Czy będziemy potrafili nadal, tak jak oni, dostrzegać w życiu
Jadwigi jej głęboką MĄDROŚĆ? Naśladować jej świadomość ostatecznych celów,
dalekowzroczność, umiejętność odróżniania tego, co w życiu najważniejsze od
tego, co mniej ważne? Kierując się mądrością, Jadwiga potrafiła nie tylko dokonywać niezwykle trudnych wyborów, ale także pozostać im do końca wierną
i osiągnąć dzięki tej wierności SZCZĘŚCIE.
Trudne i jakże odległe od współczesnych wyobrażeń jest to szczęście. Jadwiga uczy nas, że nie osiąga się go łatwo i przyjemnie, że iść może w parze z doświadczeniem bólu i wyrzeczeń i że często – paradoksalnie – bywa ich owocem.
O życiu Jadwigi mówiono po jej śmierci, że było jak arcydzieło. Ale dokładna
znajomość jej biografii pokazuje, że nie bez trudu zostało ukształtowane. Stanisław ze Skalbimierza powiedział w mowie na pogrzebie Królowej, że „była pod16
dawana doświadczeniom losu jak złoto w tyglu”. Jej wielki CHARAKTER i SIŁA
WOLI ukształtowały się pośród bolesnych życiowych zmagań.
Skąd czerpała Jadwiga tę moc, dzięki której „z każdej próby wychodziła uszlachetniona”? W skarbcu duchowych wartości, które pragnie ofiarować nam Jadwiga jest i ten, który ona sama ceniła najwyżej – skarb KRZYŻA. Skarb, który
świat współczesny coraz częściej odrzuca. O tym, czym był Krzyż w życiu Jadwigi, świadczy całe jej ukształtowane pod wpływem zapatrzenia w Niego życie.
Legenda mówi, że Ukrzyżowany przemówił do Jadwigi klęczącej u stóp wawelskiego krucyfiksu słowami: „Czyń, co widzisz”. Jadwiga zobaczyła w Nim
ukrzyżowaną, bezgraniczną miłość. „Miłość, która jest posłannictwem, miłość,
która rodzi dobro. Rodzi – za cenę ofiary serca. Za cenę poświęcenia”. (Kard. Karol Wojtyła) Komentatorzy tej legendy podkreślają jej głęboki sens. Przywołując
myśl św. Pawła o verbum crucis – słowie krzyża, które jest mocą wierzącego, podkreślają, że „to nie musiał być dialog zewnętrznie słyszalny. Ważne jest tylko to,
że do Królowej dotarło Boskie słowo i że powiedziała mu dojrzałe tak”.. (Jadwiga
Stabińska OSB ap)
U stóp wawelskiego krzyża nauczyła się Jadwiga miłości i zdobyła skarb największy, którym pragnie się podzielić. Za ucznia Jadwigi uważał siebie Jan Paweł
II, który mówił: „Dziękuję Bożej Opatrzności, [...] że dane mi jest wpatrywać się
razem z wami w tę postać jaśniejącą Chrystusowym blaskiem i uczyć się, co znaczy, że największa jest miłość”. Ten najpojętniejszy z uczniów Jadwigi, podobnie
jak ona rozumiał, że „to, co jest wielkie, że każda prawdziwa wartość może być
osiągnięta tylko za jakąś cenę”, że droga miłości jest drogą ofiary i służby. I taką
właśnie drogę królowania wybrała Jadwiga – drogę ofiarnej służby.
Komu? Czemu służyła Jadwiga? Osobiście zrobiony i wyhaftowany przez nią
racjonał, który nosił na szatach liturgicznych wypowiadający wcześniej cytowane słowa Jan Paweł II, są do dziś materialnym dowodem jej służby BOGU i jej miłości do KOŚCIOŁA. Służby wyrażającej się w ofierze serca na rzecz ewangelizacji Litwy poprzez zawarte – nie bez wewnętrznej walki – małżeństwo z Jagiełłą.
Dobroczynność i aktywna służba Jadwigi znalazły odzwierciedlenie w licznych
legendach – niemal wszystkie w jakiś sposób nawiązują do jej MIŁOSIERDZIA.
Miłosierdzia, którego – przypomnijmy sobie wołanie Jana Pawła II– współczesny
świat szczególnie potrzebuje.
Wśród legendarnych opowieści jest i ta, która mówi, że podczas opatrywania przez Królową chorego o odrażającym wyglądzie, przemienił się on w postać
samego Chrystusa. Jakże bliska byłaby Jadwidze prawda, którą 600 lat później
ogłosi całemu światu jej uczeń – każdy CZŁOWIEK jako osoba „jest takim dobrem, że właściwe i pełnowartościowe odniesienie do niej stanowi tylko miłość”.
Z szacunkiem dla każdego człowieka, z troską o jego dobro i o jego GODNOŚĆ łączy Jadwiga szczególną wrażliwość na jego krzywdę i cierpienie. Historia
utrwaliła tę jej WRAŻLIWOŚĆ na wieki, przekazując następnym pokoleniom sło17
wa, wypowiedziane kiedy na jej prośbę wyrównano krzywdy wyrządzone ubogim: „Któż im łzy powróci?”
Warto przypominać te legendy i te słowa ku przestrodze, bo szkoła od wieków bywała i ciągle bywa źródłem cierpienia. Bo wiele i w naszych jadwiżańskich
szkołach bywa bólu, przed którym coraz częściej bronimy się agresją. Przemoc,
której obecność zdaje się być w szkołach coraz częstszym doświadczeniem, wywoływała zawsze zdecydowany sprzeciw Jadwigi. Z uporem dążyła do pokojowego rozwiązywania wszelkich waśni: między ludźmi, rodami (Jagiełły i Skirgiełły) i całymi narodami. Była jawną przeciwniczką wojen. To jej stanowczość, konsekwencja i opanowanie w pertraktacjach z Zakonem Krzyżackim przez całe lata
zapobiegały otwartemu konfliktowi.
„Dokąd ja żyję, potrwa POKÓJ” – słowa Królowej przypominają nam o tej wartości, której całe życie służyła i której za życia była gwarancją. Są wojny, w których
ścierają się całe narody. Są także małe, codzienne batalie i konflikty. Nie brakuje
ich także w naszych szkołach: w klasach, pokojach nauczycielskich, na szkolnych
korytarzach i spotkaniach z rodzicami. Obyśmy umieli nauczyć się od Jadwigi
takiego postępowania, żeby nasze szkoły jak najmniej przypominały pole walki.
Ale walki jako takiej z pewnością nie unikniemy. Bo czyż bycie uczniem Jadwigi, jeśli chce się nim być naprawdę, nie wymaga dzisiaj walki? Przykład Jadwigi
przygotowuje nas szczególnie do tych najtrudniejszych zmagań – z samym sobą
i własnymi słabościami. Wiedząc, jak trudne bywa to wyzwanie, Jan Paweł II, jeszcze jako biskup krakowski, apelował do ludzi młodych: „proszę Was i zaklinam,
abyście nie szli drogami łatwizny i płycizny, abyście się bronili przed wszystkimi
objawami ułatwionego życia, płytkiej młodości. Przyjmijcie jej wspaniały wzór,
wzór Jadwigi. Weźmijcie odpowiedzialność za to dobro, które Bóg przed Wami
stawia”.
Ze słów Karola Wojtyły wyłaniają się kolejne skarby Jadwigi – ODWAGA z jaką
podejmowała ODPOWIEDZIALNOŚĆ za losy całych narodów. „Stanęła wobec zadań, które po ludzku mówiąc – musiały ją przerastać. Choćby wobec takiego zadania, jak rządzić państwem. Łatwo się domyślamy, że jest to ponad siły dziecięce, dwunasto- czy piętnastoletniej dziewczyny. A jednak temu zadaniu podołała.
I to podołała wspaniale [...] Że potrafiła sprostać o tym świadczy całe jej życie, do
końca”. Niech ten jej przykład dodaje nam odwagi. Nam, ludziom coraz częściej
lękających się podejmowania jakichkolwiek zobowiązań, a szczególnie tych wiążących nas na całe życie, ludziom coraz częściej ogarniętym lękiem przed odpowiedzialnością lub, co gorsze, nie czującym odpowiedzialności za nic.
Kardynał Wojtyła przywołując postać Jadwigi, przypominał, że odpowiedzialność za dobro spoczywa na nas wszystkich. Mówił: „Każdemu z Was, i każdej
z Was, Bóg w życiu powierzy jakieś wielkie dobro, może historyczne, może polityczne – nie tak wielkie jak to, które powierzył Jadwidze. Ale pamiętajmy, każdy
człowiek jest wielkim dobrem na miarę całego stworzenia. A przecież w życiu
18
każdego z Was Bóg powierza różnych ludzi. Powierza Bóg rodzicom dzieci, ale
powierza także dzieciom rodziców. Powierza Bóg kolegom kolegów, przyjaciołom przyjaciół. Powierza Bóg chłopcom dziewczęta, dziewczętom chłopców. To
jest aktualne i dziś. I są jeszcze inne, wielkie dobra, które Bóg powierza każdemu
z nas”.
To odpowiedzialność za powierzone dobro kierowała Jadwigą, z taką żarliwością starającą się o przywrócenie rangi podupadającemu krakowskiemu Uniwersytetowi. „Z jasnością, która po dzień dzisiejszy oświeca całą Polskę wiedziała,
że tak siła państwa, jak siła Kościoła mają swoje źródło w starannej EDUKACJI
narodu i że droga do dobrobytu państwa, jego suwerenności i uznania w świecie wiedzie poprzez prężne uniwersytety. Dobrze wiedziała Jadwiga, że wiara
potrzebuje zrozumienia, że wiara potrzebuje KULTURY i kulturę tworzy, że żyje
w przestrzeni kultury. I nie szczędziła niczego, aby ubogacić POLSKĘ”. (Jan Paweł
II, homilia kanonizacyjna)
Nasza Królowa posługiwała się za życia drewnianym berłem. Prawdziwe –
cenne i bogato zdobione – oddała Uniwersytetowi. Ten fakt nabiera dla nas po
latach coraz głębszego, symbolicznego znaczenia. Przypomina, gdzie ukryte są
prawdziwe skarby.
Co możemy zrobić, aby stały się one udziałem także i naszego życia? „Czyń,
co widzisz” – podpowiada nam Jadwiga. Ta, którą zapamiętano we wspomnieniach jako siedzącą u stóp Ukrzyżowanego, zasłuchaną w Jego słowa uczennicę,
pozostawia nam jeszcze jedną wskazówkę: dwie splecione ze sobą litery „MM” –
inicjały imion Marii i Marty, biblijnych sióstr, których postawy odczytywano jako
symbole postaw czynnej i kontemplacyjnej. O tym, jak niezwykłe jest bogactwo
tego emblematu Królowej, dowodzą ciągle nowe próby zrozumienia jego symboliki. Także i ta, która odczytuje w nim wezwanie: zatrzymaj się i popatrz, zobacz, co jest najważniejsze. I dopiero potem działaj. Apel to coraz bardziej naglący w naszym zabieganym, nadaktywnym, hałaśliwym i bezrefleksyjnym świecie.
W naszych coraz bardziej pragmatycznych szkołach, uznających analizę i przetwarzanie informacji za cel najważniejszy. W szkołach, w których brakuje czasu
na budowanie refleksyjnego stosunku do świata, w których coraz mniej poszukiwaczy skarbów.
Stara krakowska legenda mówi, że kiedy Jadwiga ofiarowała hojną jałmużnę robotnikowi pracującemu przy budowie kościoła, zostawiła po sobie jeszcze
jeden niezwykły dar – ślad swojej stopy odciśnięty na kamieniu. Inna wersja tej
samej legendy mówi, że to sam kamieniarz obrysował kształt stopy, którą Królowa oparła na kamieniu. Potem wyżłobił ten ślad i wmurował w narożnik karmelickiego kościoła, żeby go zachować na wieki. Żelazna krata ochrania dzisiaj
przed zniszczeniem ten zatarty, ale ciągle jeszcze widoczny ślad stopy Jadwigi.
I każdy z nas, będąc w Krakowie, może osobiście zobaczyć ten dowód przywiązania i miłości do niej.
19
„Dlaczego Jadwiga jest nam tak bardzo droga? Na pewno każdy z nas nosi
w swoim sercu odpowiedź na to pytanie” – kardynał Karol Wojtyła był o tym
przekonany.
Ale jeśli tak nie jest? Pozostaje wiara, że Jadwiga „nie śpi – jak by się zdawało
– u stóp Czarnego Krzyża, lecz woła. I budzi liczne echa. Coraz liczniejsze”. (Bp
Wacław Swierzawski)
Danuta Kurczab
Nauczycielka
Prywatnego Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego
im. Królowej Jadwigi
w Lublinie
20
Święta Jadwiga w pedagogice
,,Dobra szkoła - to przede wszystkim mądra szkoła. Niechaj w pracy wychowawczej wszyscy zaangażowani w nią ludzie, zarówno wierzący jak i poszukujący
i niewierzący poczują się związani najpiękniejszym zadaniem – zadaniem cierpliwego i pełnego spokojnej mądrości ukazywania dojrzewającym ludziom, jak być
człowiekiem naprawdę …”
(bł. Jan Paweł II)
Zadaniem szkoły jest wszechstronny rozwój osobowości ucznia. W szkołach
jadwiżańskich nieocenioną pomocą jest Św. Jadwiga Królowa, z której emanuje
dobroć, miłość, życiowa mądrość, i roztropność. Jej osobowość wzbudza w nas
zachwyt i równocześnie zobowiązuje, by postępować podobnie. W misji szkoły
i w programie wychowawczym na centralnym miejscu mogłaby zaistnieć postać
świętej. Jej dziedzictwo powinno być fundamentem wychowywania uczniów
i stać się filarem szkoły, gdyż działania wychowawcze oparte tylko na prawdziwym autorytecie mają ogromne szanse powodzenia.
W wychowaniu, aby odnieść sukces powinno się korzystać z tej przebogatej
skarbnicy mądrości. Prawda, dobro, piękno to nieprzemijające wartości, zawsze
aktualne i na czasie. Św. Jadwiga uczy nas, jak pięknie żyć. Powinniśmy z pasją podążać za Jej śladem i zafascynować Królową naszych podopiecznych. Niech wzór
św. Jadwigi posłuży nam do wzrastania w prawdzie i mądrości. Wykorzystajmy
pasję poznawczą uczniów, aby przekazać im prawdę i nauczyć jak ją odkrywać.
Ceremoniał szkolny, tradycje, a także słowa i hasła umieszczone na sztandarze, czy też na gazetkach szkolnych związane z osobą św. Jadwigi mogą być
pięknym tematem na godzinę wychowawczą. Wystarczy tylko dobrać ciekawe
i atrakcyjne metody oraz środki. Inspirujmy uczniów do odkrywania przez nich
samych prawdy, miłości, piękna i czynienia dobra przy każdej nadarzającej się
okazji. Nie tylko na lekcji wychowawczej, ale na każdym przedmiocie: języka polskiego, historii, czy innych. Niestety, nie wystarczy tu znikoma wiedza w podręcznikach. Musimy najpierw sami poszukać jej w różnych dostępnych środkach,
opartą na rzetelnych źródłach, gdyż nie zawsze są podawane prawdziwe fakty
z życia św. Jadwigi. Następnie musimy umiejętnie podać informacje uczniom,
wskazać, gdzie mają szukać, aby dotarli do prawdy, a równocześnie odczuwali
radość odkrywania.
Akademie, sceny teatralne, lekcje wychowawcze powinny być dobrze przemyślane i zaplanowane. Nie mogą być chaotyczne i jednorazowe, przeprowadzane raz do roku z okazji kolejnej rocznicy Patronki. Muszą pobudzać do refleksji, prowokować do dyskusji, wdrażać do samodzielnych poszukiwań. Oprócz
21
wiedzy, warto dołączyć aspekt wychowawczy, uwrażliwiający młode sumienia
na dobro i piękno, wyczulające na problemy drugiego człowieka, poparte przykładami zaczerpniętymi z życia i legend o Królowej.
Wobec narastającego chaosu i zamętu w sferze wartości, dzieci jak i młodzież
potrzebują autentycznych, niepodważalnych wzorców. Nie wystarczą same słowa, w ślad za słowami muszą być czyny. Wspólne działania jednoczą i pomagają
kształtować młode charaktery.
Pracując w szkole jadwiżańskiej z małymi dziećmi starałam się, aby poznawały
i wcielały w życie dziedzictwo Wawelskiej Pani. Podejmowałam różne działania
w ciągu roku szkolnego. Opracowałam projekt badawczy ,,Śladami Św. Jadwigi Królowej” dla uczniów klasy III szkoły podstawowej (zamieszczony na forum
Rodziny Szkół w zakładce ,,Download”). Uczniowie co miesiąc otrzymywali karty
pracy, na których były opisane specjalne zadania do samodzielnego wykonania
np. wyszukanie wiadomości o swoim imiennym patronie, wyszukanie znaczenia
słowa ,,patron”, przeprowadzenie wywiadu, wykonanie dobrego uczynku, zbudowanie średniowiecznego zamku itp. Na karcie pracy były również zamieszczone do rozwiązania krzyżówki, rebusy i inne ciekawe dla dzieci atrakcje związane
z Patronką. Dzieci miały okazję wykazać się w roli nadwornych poetów, pisarzy,
muzyków i malarzy. Tworzyły utwory, prace plastyczne o Królowej, które nawiązywały do jej dobroci, mądrości i patriotyzmu. Prace wywieszane były na gazetce szkolnej. Uczniowie obok swoich prac nie przechodzili obojętnie, gdyż sami
je wykonywali. Byli dumni, gdy widzieli pod pracą swoje nazwisko. Motywowało
to ich do szukania swoich pasji i miejsca w społeczeństwie. Byli zarówno dumni
z siebie tak, jak i z Patronki swojej szkoły.
Ciekawym doświadczeniem dla dzieci było wspólne napisanie listu do artysty prof. Jana Bruzdy, malarza licznych portretów Królowej. Kopie jego obrazów
zdobiły naszą szkołę. Galeria ,,Oblicza św. Jadwigi królowej” składała się z 22 portretów, z których mądre i dobre oczy Monarchini spoglądały na nas, to skłaniało
do refleksji i zadumy. W liście do profesora dzieci pytały m.in.: jak długo artysta
malował jeden obraz, jakie stosował techniki malarskie, ile obrazów namalował
do tej pory. Nie mniej wrażeń uczniom dostarczyła odpowiedź artysty. Bardzo
cieszyły się, że otrzymały list adresowany do nich, ,,małych artystów” uczniów
klasy trzeciej. Z wielkim zainteresowaniem słuchały jego treści.
Uwieńczeniem działań w projekcie była wycieczka do Nieszawy, miasta poświęconemu św. Jadwidze. Wycieczki szkolne szlakiem Królowej Jadwigi, do
miejsc związanych z jej życiem, to nie tylko okazja do pogłębienia wiedzy o jej
życiu, ale także wspaniały moment do wyrabiania szacunku do miejsc takich jak:
świątynie, krzyże, kaplice przydrożne, a także do odpowiedniego zachowania
w miejscach sakralnych i na cmentarzach.
22
W swojej szkole po skończonych lekcjach wspólnie z koleżankami prowadziłam dla chętnych dzieci świetlicę ,,Perełki”. Głównym celem było poszerzanie
wiadomości o Patronce, otwieranie ich na piękny świat i na najwyższe wartości.
Dzieci przychodziły na świetlicę bardzo chętnie. Wspólnie czytaliśmy fragmenty
książek i legendy o życiu Patronki. Był czas na rozmowę, zabawę, czasem dowcip
i relaks. Spotkania przy ognisku, pieczeniu kiełbasek, ziemniaków, wspólnych zabawach i śpiewie integrowały grupę oraz świetnie nadawały się do luźnej szczerej rozmowy, otwartej na słuchanie, nie tylko na mówienie. Łatwiej wtedy było
oddziaływać na rozmówców. Przypomnieć, że wartości przekazywane przez św.
Jadwigę są bardzo potrzebne nam również dzisiaj. Do czynienia dobra wcale nie
potrzeba wielkich czynów. Wystarczy usłużyć koleżance, osobie niepełnosprawnej, odwiedzić chorego, ustąpić miejsce starszemu, słuchać i szanować rodziców
itp.
Słowa poparte czynami potęgują siłę oddziaływania, kształtowania młodych
umysłów oraz serc. Przykład Patronki miłosiernej i czyniącej dobro był zachętą
dla moich podopiecznych. Za każdy dobry uczynek otrzymywali odznaczenie –
Perełkę. Na koniec roku były nagrody dla zdobywców największej ilości perełek.
Wszystkie działania związane z Patronką powinny być wyjątkowe i niepowtarzalne, by głęboko zapadały wychowankom w pamięci i w sercu. Mają ich inspirować do myślenia i działania, motywować do stawania się sobą, do służby drugiemu człowiekowi, uczyć szacunku dla każdego, uświadamiać o własnej godności,
przypominać o wartościach oraz korzeniach z jakich wyrośliśmy. Mają wskazywać, że świat wartości jest nie mniej ważny niż wiedza i mądrość. Utrwalać przekonanie, że szlachetne marzenia warto realizować mimo trudu i poświęcenia.
Niech udziałem w życiu każdego z nas będą słowa bł. papieża Jana Pawła II:
,,wymagajcie od siebie nawet, gdyby inni od was nie wymagali.”
Małgorzata Grzankowska
23
Wychowanie w duchu nauk
Świętej Jadwigi Królowej
Przyjmując imię Świętej Jadwigi Królowej, Szkoła Podstawowa w Durdach
rozpoczęła program wychowania w duchu głoszonych przez Patronkę idei:
Szkolne Koło Caritas wspiera potrzebujących
Uczniowie szkoły w ramach działalności Szkolnego Koła Caritas przeprowadzili przedświąteczne akcje charytatywne pod hasłem „Solidarni z Powodzianami”. Wolontariusze zbierali żywność oraz datki pieniężne na rzecz uczniów z rodzin wielodzietnych ze szkoły podstawowej w Sokolnikach – miejscowości dotkniętej powodzią i potrzebującej wsparcia.
Uczniowie podjęli akcję z wielkim zapałem i spotkali się z dużą życzliwością
i hojnością tutejszej społeczności. To żywa lekcja niesienia pomocy i otwarcia
serca na potrzeby drugiego człowieka.
„Potrzeba nam ludzi uczonych…”
W szkole organizowane są konkursy gminne – patriotyczny oraz ortograficzno-gramatyczny. Gminny Konkurs Patriotyczny związany jest tematycznie z życiem i działalnością królowej Jadwigi. Odbywa się w następujących kategoriach:
plastyczny, literacki oraz konkurs wiedzy historycznej. Z kolei w Gminnym Konkursie Ortograficzno-Gramatycznym uczestnicy zmagają się z językiem – śmiałkowie przystępują do rozwiązania testu najeżonego trudnościami ortograficznymi i zadaniami z zakresu gramatyki. Konkursy mają na celu promowanie poprawnej polszczyzny oraz kultury języka ojczystego, a także propagowanie spuścizny
świętej Jadwigi.
W miłości siła
W okresie przedświątecznym szkoła od wielu już lat organizuje uroczyste wieczornice dla osób samotnych. Podczas spotkań tych uczniowie prezentują program artystyczny o tematyce bożonarodzeniowej. Występy wieńczy symboliczne podzielenie się opłatkiem, a następnie wszyscy zasiadają do wieczerzy. Uroczystości tej towarzyszy niezwykła atmosfera – pełna ciepła i radości. Uczniowie
doskonale rozumieją, że nie wszystkim dane jest spotkać się z bliskimi i pragną
w ten symboliczny sposób dać wyraz szacunku dla osób starszych i samotnych.
W ramach świąt o charakterze rodzinnym – Dzień Matki, Dzień Babci i Dziadka –
szkoła organizuje również uroczystości rodzinne – tradycją stało się umacnianie
lokalnych więzi podczas rokrocznie organizowanego Pikniku Rodzinnego
24
Gdy skarb pusty…
W szkole organizowane są kiermasze świąteczne, z których dochód przeznaczony zostaje na cele szkolne. Uczniowie przygotowują własnoręcznie upominki świąteczne i słodkości. Dzięki tej inicjatywnie w szkole dokonano wielu
inwestycji.
Sprawa akademii bliska sercu królowej…
Z inicjatywy uczniów szkoły powołano do życia koło koleżeńskiego wsparcia naukowego – uczniowie, którzy osiągają lepsze wyniki w nauce pomagają
swym starszym kolegom w opanowaniu i utrwaleniu szczególnie trudnych partii
materiału.
Coś dla ciała, czyli średniowieczna strawa na współczesnym stole
Poczęstunek podczas wszelkiego rodzaju uroczystości przygotowywany jest
według gustów średniowiecznych – uczniowie ustalają odpowiednie menu, sięgając po dostępne źródła historyczne, a następnie pod kierunkiem nauczycieli
przygotowują średniowieczną ucztę.
Praca zbiorowa nauczycieli SP w Durdach
25
Być świadomym swojej misji
O wartościach Świętej Jadwigi Królowej w życiu współczesnego nauczyciela - wychowawcy
Przywódcy, monarchowie mają to do siebie, że niejednokrotnie imponują nam swoją mądrością, dyplomacją,
potęgą panowania, siłą i rozległością wpływów. Święci zaś
onieśmielają przypisywanymi im cnotami i realizacją ewangelicznych zasad, choć nade wszystko stawiani są nam za
wzór do naśladowania oraz jakom pomoc.
Jadwiga Andegaweńska – święty władca połączyła niezwykle umiejętnie postawę biblijnej Marty i Marii. Dla jednych przede wszystkim król, dla innych – w pierwszej kolejności święta, a dla wielu – ta, która swoje pokojowe panowanie połączyła z heroizmem, mając stale przed oczyma Czarny Krucyfiks.
Oderwana od rodziców i domu rodzinnego w wieku 4 lat, jako 10 latka opuszcza
swój dom na zawsze, by podjąć z całą powagą obowiązki monarchy. Gotowa do
podejmowania wszelkich czekających ją zadań, ale nie w imię zasług, splendoru,
lecz w poczucia odpowiedzialności za sprawy, którym zdecydowała się służyć.
Była dobrze przygotowana do czekających ją obowiązków. Poza węgierskim,
znała łacinę, niemiecki, włoski i prawdopodobnie czeski. Polskiego najprawdopodobniej zaczęła się uczyć jeszcze przed przybyciem do Krakowa. Rolę monarchy łączyła z naturalnością w obejściu. Kiedy trzeba było - stanowcza, wymagająca tak, jak narzucała to powaga korony.
Jak podkreślają biografowie, trudno określić jest rzeczywistą rolę Jadwigi
w życiu politycznym Polski. „Skrępowanie działań Jadwigi musiało być bardzo
duże”. Nie można jednak wątpić, że postawiona wobec trudnych zadań, musiała
dojrzewać szybko, a skoro była i inteligentna i wykształcona, na pewno szybko wiele spraw zrozumiała i coraz bardziej się w nie angażowała. Niełatwo było
rozwijanie zamysłów własnych wobec jasno wytyczonej polityki polskiej elity
władzy i przy dojrzałym, wytrawnym polityku jakim był Jagiełło. Naturalna pani
Królestwa musiała wiele działań firmować i w wielu statystować. Które z nich
promowała, na które chętnie przystawała, a którym się podporządkowywała
w poczuciu konieczności, to trudne problemy historycznej analizy i oceny” (J.
Wyrozumialsi, Benedyktyni słowiańscy w Oleśnicy i Krakowie, „Zeszyty Naukowe
Wydziału humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego”,3,1982).
26
Jadwiga ujmowała sobie współczesnych swoją duchowością. Po jej śmierci
Kalendarz krakowski zanotował: „Zmarła dziś w południe Najjaśniejsza Pani Jadwiga, królowa Polski i dziedziczka Węgier, niestrudzona szerzycielka chwały Bożej,
obrończyni kościoła, sługa sprawiedliwości, wzór wszelkich cnót, pokorna i łaskawa
matka sierot, której podobnego człowieka z rodu królewskiego nie widziano na
całym obszarze świata” (za: J. Nikodem, Jadwiga Król Polski, Wrocław 2009).
Głęboka pobożność, religijne zaangażowanie Jadwigi dalekie jednak były
od przesady. Andegawenka nie była świętą w rodzaju średniowiecznych postaci, mimo podejmowanych postów i ascetycznej praktyk tak typowych w tym
okresie. Szacunek i podziw budziły jej pełne zaparcia się poświecenie i obrona
wartości.
O Jadwidze z całą pewnością możemy powiedzieć, że była wykształcona,
kompetentna, roztropna w swych decyzjach, imponująco dojrzała mimo swego
młodego wieku, wrażliwa na ludzką biedę, w postawie służby wobec Boga i państwa, gotowa do poświęceń. Dla wielu wzór czystości, pokory i prostoty, matka
ubogich, opiekunka sierot, pocieszycielka strapionych, dobrodziejka magistrów,
założycielka studiów.
Gdy staramy się zrozumieć motywy decyzji i działań Jadwigi, dojść możemy
do przekonania, iż towarzyszyło jej poczucie swoistej misji. Dzieło unii polsko-litewskiej dokonane było bez wątpienia ofiarą jej serca. Zapewne Pani Wawelska
nie była wolna od wątpliwości, może nawet wewnętrznego buntu, ale przyjęła
na siebie wszystkie obowiązki króla Polski. Za cenę chrystianizacja Litwy poślubia
nie tego któremu była przeznaczona w dzieciństwie, i z którym - jak podają biografowie – łączyło ją szczere uczucie. Tragicznie zmarła matka, a potem siostra,
długo oczekiwane i niespełnione macierzyństwo to wszystko daje nam obraz życia pozbawionego szczęścia. Mimo tego konsekwentnie i wytrwale z godnością,
powagą oraz dobrodusznością realizowała swoje role. Z przywileju bycia królem
korzystała tylko w zakresie, który niósł realne korzyści dla kraju, społeczeństwa,
kościoła, nauki. A oparciem dla Niej w każdej sytuacji pozostawała nade wszystko głęboka i niezachwiana wiara.
Każdy patron jest z założenia wzorem osobowym, autorytetem. Wybrany
spośród wielu ma wskazywać swoim życiem na istotne dla danej społeczności
szkolnej wartości
Kim dla mnie osobiście jest Święta Jadwiga Królowa? Z tym pytaniem skonfrontować powinien się każdy członek szkolnej społeczności. Kim jest i kim może
być dla nas nauczycieli, którzy stajemy przy sztandarze z jej wizerunkiem, mając ją
za patronkę szkół, w których uczymy i wychowujemy kolejne pokolenia?
Jadwiga wskazuje na uniwersalne wartości i wartości chrześcijańskie. Uświadamia nam, że nie ważne gdzie żyjemy i jaką rolę przychodzi nam pełnić, ale jak
realizujemy zadania, przed którymi jesteśmy postawieni. Otwartość na potrzeby
drugiego człowieka, szczególnie tego pokrzywdzonego, zagubionego, strapio27
nego to element, który winien być obecny w każdej pracy wychowawczej. Jadwiga uczy nas owej wrażliwości serca, przełożonego na konkretne działanie,
czasem może nawet niekonwencjonalne w swojej formie, ale niosące realną pomoc i wsparcie. Przypomnijmy w tym miejscu legendarną scenę z klamrą od bucika, którą królowa dała biedakowi. Zapewne było to zaskakujące nie tylko dla
obdarowanego, ale i dla całego otoczenia Jadwigi. Dziś niezmiennie chodzi o to,
by reagować na miarę swoich możliwości, by nie być obojętnym. W rzeczywistości szkolnej pedagodzy spotykają się z jakże różnorakimi bolączkami swoich
uczniów. Czasem jest to niedostatek materialny, ale coraz częściej zaniedbanie
emocjonalne, zagubienie. Jadwiga daje nam wiele przykładów, że we wszelkich
sprawach, z którymi trzeba się zmierzyć, sprawy ludzkie są najważniejsze. I każdy
z nas zna zapewne wielu takich nauczycieli, którzy z wyobraźnią i delikatnością
potrafią pochylić się nad problemami swoich uczniów, ofiarować im swój czas,
swoją pomoc, także wówczas gdy wykracza to poza ustalone planem godziny
pracy. Od Jadwigi możemy uczyć się tego pełnego poświęceń zaangażowania
w sprawy, którym zdecydowała się służyć. Wyrażane przez rodziców, uczniów
czy innych nauczycieli opinie: „To człowiek z powołaniem” odnoszą się właśnie
do tego pełnego, kompetentnego zaangażowania w działania zawodowe. Postawa pokory właściwa naszej Patronce, uszlachetnia każde działanie więc i jej nam
potrzeba.
Zaledwie 25 letnia monarchini przez wieki – choć czasem zapominana – spotykała się i nadal spotyka z uznaniem i szacunkiem. Poznając biografię Andegawenki nie sposób się dziwić tym powszechnym laudacyjnym odniesieniom. Dla
nas nauczycieli – wychowawców, którzy powinniśmy być świadomi swojej misji,
niech nasza Patronka będzie nauczycielką, jak czynem i prawdą realizować zawodowe powołanie.
Opracowanie:
Jolanta Mochol
Opiekun Koła Jadwiżańskiego
Publiczne Gimnazjum im. Św. Jadwigi Królowej
w Miejskim Zespole Szkół w Annopolu
28
Patron bliski i stale obecny
w życiu szkoły – Królowa Jadwiga
8 czerwca 2004 Królowa Jadwiga Andegaweńska przekroczyła próg naszego
gimnazjum i stała się częścią szkolnej społeczności. Już w czasie przygotowań do
nadania imienia zachwyciliśmy się jej doskonałością. Urzekło nas piękno osoby
i czynów, a także obyczajowość i kultura czasów z których do nas przybyła.
Wraz z imieniem Królowej Jadwigi przyjęliśmy odpowiedzialność za wychowanie młodzieży w duchu wartości Wawelskiej Monarchini. Do kalendarza imprez szkolnych wpisaliśmy najważniejsze daty związane z życiem i działalnością
Królowej. Imieniny Jadwigi, dzień urodzin, rocznicę beatyfikacji i kanonizacji.
Szkolne święta są ważnymi wydarzeniami w życiu szkoły, na które czekamy. Przygotowujemy się do nich bardzo starannie.
W szkole działa Klub Miłośników Królowej Jadwigi. Uroczystości związane z Patronką są zgodne z tradycją szkoły i szkolnym ceremoniałem. Ceremoniał
jest ważnym elementem szkolnego programu wychowawczego. Nawiązuje do
tradycji szkoły, a także wzbogaca treści służące kształtowaniu emocjonalnego
stosunku uczniów do Patrona. W ceremoniale opisane są: zasady wyboru szkolnej królowej i jej udziału w szkolnych uroczystościach, a także zasady przyznawania nadań i przywilejów Królowej Jadwigi dla osób szczególnie zasłużonych
dla szkoły.
Od 2009 roku realizujemy innowację pedagogiczną w zakresie programowym, organizacyjnym i metodycznym: Zajęcia edukacyjne związane z osobą
Patronki Gimnazjum Nr 2 – Królową Jadwigą Andegaweńską
Dbamy, żeby Królowa Jadwiga była autorytetem i wzorem do naśladowania.
Dążymy, by była inspiracją do twórczych działań, rozwijania talentów, prac projektowych i badawczych poszukiwań. Stale szukamy nowych dróg promowania
jej osoby, przesłania, ideałów i docierania z nimi do uczniów.
Żeby sprostać wymaganiom wzbogacamy atrakcyjność zajęć i dopasowujemy je do potrzeb i zainteresowań młodzieży. Idąc z duchem czasu wprowadzamy do naszych działań nowe technologie. Umiejętnie łączymy elementy epoki
średniowiecza ze współczesnością. Dzięki temu powstają piękne prezentacje,
filmy, cyfrowe wizerunki Królowej.
29
W szkole działa telewizja „Jadwiga TV” oraz ukazuje się elektroniczna gazetka „Jadwiga Times”. Zachęcamy naszych uczniów do czytania elektronicznych
książek oraz do nawiązywania znajomości z kolegami ze szkół imienia Królowej
Jadwigi w całej Polsce oraz wymiany informacji poprzez łącza internetowe.
Uczniów fascynuje także to, co stare – średniowieczne. Dużą atrakcją jest szycie i ubieranie szat z epoki, wchodzenie w historyczne role, przygotowywanie
teatralnych występów i prezentacji. Zainteresowaniem cieszą się warsztaty przybliżające czasy średniowiecza, język epoki, geografię historyczną i życie codzienne królewskiej pary.
W 2007 roku nawiązaliśmy współpracę z Rodziną Szkół im. Św. Jadwigi Królowej. Nasi uczniowie biorą udział niemal we wszystkich działaniach organizowanych przez Rodzinę. Uczestniczymy w Zjazdach i spotkaniach w Krakowie ,
Częstochowie i Lublinie. Możemy poszczycić się tym, że z naszej szkoły pochodzi
pierwsza Królowa Rodziny – Monika Sadowska. W naszej społeczności mamy kilka „Perełek” Królowej Jadwigi – czyli osób wyróżnionych za twórcze działania
i inicjatywy powstałe z inspiracji Królową Jadwigą.
Chętnie dzielimy się swoimi pomysłami i scenariuszami zajęć na forum Rodziny. Wspieramy i służymy pomocą społecznościom, które pragną przyjąć patronat Królowej Jadwigi, wymieniamy się scenariuszami konkursów i przedstawień.
Współpracujemy z QJF z Australii. Dzięki tej Fundacji zorganizowaliśmy piękne spotkanie z dziećmi z Domu Wsparcia Rodziny w Malborku, którym przekazaliśmy przesłane przez Państwa Les australijskie maskotki.
Utrzymujemy także stały kontakt z Organizacją Turystyczną Szlak Jagielloński
z Lublina. Organizacja ma na celu odtworzenie starego traktu królewskiego na
trasie Wilno – Kraków. Na szlaku tym znajduje się dużo miejscowości i pamiątek
związanych z Królową Jadwigą. Dzięki osobie Królowej nawiązaliśmy wiele przyjaźni i znajomości z nauczycielami i uczniami ze szkół noszących imię Świętej
Królowej Jadwigi.
Ogłosiliśmy konkurs na logo Szlaku Królowej, od kilku lat realizujemy autorski program „Małe i duże podróże Królowej”, w trakcie którego uczniowie poznają walory i atrakcje miast związanych z życiem i działalnością patronki. Stale
poszerzamy i uzupełniamy kolekcję zdjęć, miejsc, pomników i pamiątek związanych z Jadwigą. Realizujemy projekt edukacyjny „ Spojrzeć w twarz Królowej
Jadwigi”, który ma na celu odtworzenie prawdopodobnego wyglądu twarzy
Andegawenki.
Nasza szkolna Królowa bierze udział we wszystkich szkolnych przedsięwzięciach i jest zawsze pierwszą osobą do której zwracamy się podczas oficjalnych
uroczystości. Wyboru szkolnej Królowej dokonuje Rada Pedagogiczna , przy akceptacji Samorządu Uczniowskiego i Rady Rodziców. Uczennica wybrana na królową sprawuje swój urząd do zakończenia nauki w gimnazjum, przekazuje władzę i insygnia na uroczystym apelu i odbiera przysięgę nowej królowej. Uczenni30
ca pełniąca funkcję Królowej musi wykazywać się pięknymi cechami charakteru
i znać historię życia i panowania Królowej Jadwigi.
Do symboli szkolnych, na których widnieje wizerunek Królowej zaliczamy: a)
sztandar szkoły, b) godło szkoły, c) okolicznościowa moneta z wizerunkiem królowej d) akt nadania tytułu królewskiego rodzicom kończącym pracę w Radzie
Rodziców i innym zasłużonym dla Gimnazjum osobom, e) mundurek szkolny.
Opuszczając mury szkoły nasi absolwenci doskonale znają życie i dokonania
patronki. Pasja osób zaangażowanych w promowanie osoby Królowej Jadwigi
przenosi się na sympatyków szkoły. Praktykujący u nas studenci wybierają tematy prac licencjackich i magisterskich związane z Królową, prowadzimy bogatą
korespondencję z rozmaitymi organizacjami i osobami, które mogą pomóc nam
w promowaniu osoby Patronki.
Nasi uczniowie chętnie uczestniczą w zajęciach związanych z Królową Jadwigą. Podchodzą do nich z entuzjazmem i radością. Z ciekawością obserwujemy jak
dzisiejsze pokolenie odnosi się do autorytetu Królowej. Krąg Miłośników Królowej Jadwigi stale się poszerza.
Lidia Krzyżosiak
–nauczycielka historii Opiekunka Klubu Miłośników Królowej Jadwigi
31
Fragmenty projektu
„Królowa Jadwiga i Jej czasy”
realizowanego w Szkole Podstawowej nr 205 w Łodzi
Nauczyciele odpowiedzialni:
Ewa Czyżewska
Anna Jeżyńska
Magdalena Jugiel
Agnieszka Pawlak
Barbara Pilas
Teresa Szczęsna
Małgorzata Stępniewicz
Bożena Sztuder
Spis treści całości projektu
(dostępny na stronie www.rodzinajadwigiwawelskiej.pl):
Wstęp............................................................................................................................................... 4
1. Dlaczego Królowa Jadwiga?.............................................................................................5
2. Hymn szkoły...........................................................................................................................6
3. Wielkie przygotowania.......................................................................................................7
4. W kościele parafialnym.......................................................................................................8
5. Nadanie imienia szkole.......................................................................................................9
6 „Działo się przed wiekami w prastarym Krakowie”................................................10
7. Szkolna gazetka...................................................................................................................15
8. Rodzina Szkół im. św. Jadwigi Królowej Polski.........................................................22
9. Protokół ze spotkania założycielskiego Rodziny Szkół
im. św. Jadwigi Królowej...................................................................................................24
10. Hymn Rodziny Szkół im. św. Jadwigi Królowej Polski............................................26
11. ,,Barka” Rodziny Szkół ........................................................................................................27
12. I Ogólnopolski Zjazd Rodziny Szkół Świętej Jadwigi Królowej..........................28
13. Ślubowanie klas I 32
14. Święto Szkoły........................................................................................................................33
15. Sala Królowej........................................................................................................................34
16. Spotkanie z biskupem.......................................................................................................35
17. Konkurs poetycki................................................................................................................36
32
18. Spotkanie z siostrą Agatą.................................................................................................39
19. Jadwiżanki............................................................................................................................ 40
20. „Stopka królowej Jadwigi”...............................................................................................41
21. Pielgrzymka do Częstochowy........................................................................................42
22. Konkurs na najładniejszą koronę dla Królowej Jadwigi........................................43
23. I Spotkanie Szkół im. św. Jadwigi Królowej Polski WojewództwaŁódzkiego.44
24. Zajęcia origami....................................................................................................................49
25.Wycieczka śladami Św. Jadwigi Królowej Polski......................................................50
26. „Koronacja Jadwigi Andegaweńskiej na króla Polski” – konkurs plastyczny.51
27. Nasze królowe......................................................................................................................53
28. Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Węgierskiej...............................................................54
29.Gra Miejska – „Poznajemy Partnerski Region Województwa
Łódzkiego – Csongrad”....................................................................................................55
30.Świeto Papryki.....................................................................................................................58
31. Występ zespołu z Węgier.................................................................................................60
32.Walentynki z Jadwigą........................................................................................................62
33.Walentynki po królewsku.................................................................................................65
34.Piernikowa uczta.................................................................................................................68
35.Konkurs Krasomówczy w Łęczycy................................................................................69
36.Prace uczniów klasy V........................................................................................................71
37. Prace uczniów klasy VI......................................................................................................72
38.Poznajemy czasy królowej Jadwigi..............................................................................73
39. Grunwaldzkie Spotkanie..................................................................................................74
40. Królowa Jadwiga i krzyżacy............................................................................................77
41. „Jeszcze o Grunwaldzie”...................................................................................................79
42. Urodziny królowej Jadwigi..............................................................................................81
43. Perełki Królowej Jadwigi..................................................................................................85
44.Szkoła i parafia zawsze z Jadwigą.................................................................................86
45.Królowa Jadwiga na ulicy Piotrkowskiej.....................................................................87
46.Prezentacja prac matematyczno-historycznych.....................................................88
47. Ulica św. Jadwigi Królowej Polski..................................................................................89
48.Modlitwy do św. Jadwigi Królowej Polski..................................................................91
49. Dzień Patrona szkoły.........................................................................................................95
50.Nietypowe wizerunki Jadwigi........................................................................................97
51. Urodziny Królowej Jadwigi na świetlicy.....................................................................98
52.Ubieramy Królowa Jadwigę............................................................................................99
53.I jeszcze raz o Grunwaldzie........................................................................................... 101
54. Akcja „Dzwon” z Królową Jadwigą............................................................................ 102
33
WYBÓR TEKSTÓW
Wstęp
16 października 2004 w rocznice koronacji Jadwigi Andegaweńskiej na Królową Polski szkoła nasza otrzymał imię świętej Jadwigi Królowej Polski. Uczniowie
i nauczyciele są dumni z tak wyjątkowej Patronki.
1. Dlaczego Królowa Jadwiga?
Szkoła Podstawowa Nr 205 w Łodzi istnieje od 1 września 1990 roku. Przez
wiele lat szkoła nie posiadała imienia. Teraz wiemy, że to wyjątkowe imię św. Jadwigi Królowej Polski było przeznaczone szkole już od jej powstania. Dlaczego?
Szkoła jest na Osiedlu Słowiańskie na ulicy Dąbrówki. Inne ulice osiedla to :
Henryka Brodatego, Bolesława Szczodrego, Leszka Białego, Kazimierza Odnowiciela, Ziemowita, Księżnej Kingi, Ziemowita, Elżbiety Łokietkówny… Tylko Królowa Jadwiga mogła panować w szkole w tak królewskim „towarzystwie”
W szkole wśród uczniów, rodziców i nauczycieli zostały przeprowadzone rozmowy. Nikt nie brał pod uwagę innego patrona. To było oczywiste. Tak pięknej
postaci innej nie znajdziemy. W 1997 roku Papież Jan Paweł II beatyfikował naszą
Królowa na świętą. Jej świętość była dodatkowym atutem wyboru patrona.
2. Hymn szkoły
W szkole został ogłoszony konkurs na tekst hymnu. Komisja miała problem
z wyborem najlepszego tekstu. Został wybrany ten:
Kiedy kończysz siedem lat
Wkraczasz w całkiem nowy świat,
Jest to szkoła 205-pięć
W której uczyć się masz chęć.
Ref.W szkole naszej jest wesoło
W szkole naszej bawmy się.
W szkole naszej jest wesoło,
W szkole naszej uczmy się.
Szkoła to jest wyjątkowa,
Jej Patronem jest królowa.
Na początku wiesz jedynie,
Że Jadwiga ma na imię.
34
Ref. Szybko tutaj sześć lat minie
Gdy w nauki tkwisz krainie
I opuszczasz szkolny mur,
Niosąc z sobą wiedzy wór.
6. „Działo się przed wiekami w prastarym Krakowie”
Teresa Szczęsna, nauczyciel języka polskiego
Sztuka ukazuje postać Jadwigi w XIV-wiecznym Krakowie na tle historii
i obyczajów.
Występują: c hór śpiewaków i chór recytatorów, królowa Jadwiga, biskup krakowski, panowie małopolscy, kamieniarz, narrator.
Narrator: Zewsząd się dzisiaj goście zjechali, Wieść bowiem poszła na okolicę,
O tym, że u nas zabaw dziś wiele,
Ależ kochani - to uroczystość szkoły lubianej, imieniem świętej Jadwigi nazwanej.
My literacki prezent dla niej mamy,
Do obejrzenia którego wszystkich zapraszamy.
BOGURODZICA na początku.
Żak 1:Gdy wiosen miała jedenaście przybyła z dworem do Krakowa, bo na
królową Polski całej wkrótce ją miano koronować. Ojcem jej Ludwik
był Węgierski siostrzeniec króla Kazimierza,
więc, zgodnie z prawem, królową Polski należało ją mianować.
35
Prześliczna była to dziewczyna, wszystkich urzekła swym widokiem.
Nawet niechętny poseł- Krzyżak,
też znalazł się pod jej urokiem.
Długo radzili możnowładcy kogo Jadwidze dać za męża. W końcu
padł wybór na Jagiełłę,
– Litwy Wielkiego Księcia.
Poprzez ten ślub połączyć chciano
Królestwo Polskie oraz Litwę,
Aby Krzyżakom, wspólnym wrogom, decydującą wydać bitwę.
Przybyli zatem możnowładcy, by swą królową o zdanie pytać.
Na scenie jest już Jadwiga, wchodzą możnowładcy.
Jadwiga: Po co przyszliście wielcy panowie?
Panowie małopolscy:
Po to, by prosić Cię królowo,
byś za Jagiełłę pójść zechciała.
Jadwiga:
Kocham Wilhelma, za niego wyjdę. Matka przyrzekła, ojciec obiecał,
jam już w dzieciństwie o tym myślała! Nie dość żem w obcej dziś
krainie, to tutaj moja miłość zginie.
Pani, miej wzgląd na ludu dobro.
Dzisiaj egoizm przez Cię przemawia, dziś zaspokoisz serca porywy,
jutro zaś Krzyżak do bram zastuka!
Jadwiga: Cóż zatem czynić wypada?
Serce twe pani wielkie i czyste, Lecz bije ono dla ludu Twego,
który Cię kocha, u stóp Twoich czeka,
więc z odpowiedzią nie zwlekaj! Sprawiedliwą będziesz królową,
małżonką wzorową.
Nie jesteś już sterem dla swoich marzeń, dobro ojczyzny dziś
przeznaczeniem.
Litwa na chrzest z trwogą czeka,
czy jej odmówić jesteśmy w stanie?
36
A może to Boga wola się jawi
i poświęcenie próżnym nie będzie...
Jadwiga: Pustkę mam w głowie, chcę zostać sama.
Możni wychodzą.
Jadwiga modli się:
Przychodzę do Ciebie uniżona
Służebnica Twa zmartwiona
Niech nie cierpi moja sława
Czyż poślubić mam Władysława? Daj mi Panie swej mądrości Niech
mi wybór mój uprości Zabliźń mej rozpaczy bliznę Wybrać miłość,
czy Ojczyznę?
Znów wchodzą możni.
Jakie są Pani Twoje decyzje?
Dobro i szczęście Polski i Litwy
w Twoich dziś rękach całe spoczywa.
Jadwiga: Ja, służebnica Pana naszego, niegodna będę złotej korony, jeśli swe
szczęście osobiste,
nad dobro ludu przedkładać będę.
Wspaniała, dobra i mądra królowo, Bóg poświęcenie Twe zapamięta.
Nagroda wielka w niebie Cię czeka, Nam zaś nadzieja, że będziesz
święta.
Jadwiga i możni wychodzą.
Żak 2: Królowa trudną decyzję podjęła ,
i przyszłego męża poznaniem się zajęła. Wezwała do siebie w wielkiej tajemnicy
Zawiszę z Oleśnicy.
Misję mu dała zgoła wielką, przyjrzenia się Władysławowi,
następnie relację kazała zdać posłowi.
37
Po powrocie usłyszała: Pan ów jest młody, pięknej urody, wzrostu
średniego, stanu rycerskiego.
Ma wesołe spojrzenie, miłe usposobienie.
Zna poważne obyczaje i książęcej godności zwyczaje.
Żak 3: Uspokojona Jadwiga narzeczonego oczekiwała, który z tysiącem
wojów przybył bez mała.
Ślub arcybiskup w katedrze pobłogosławił, lud zaś parę królewską
pod niebiosa sławił.
Pieśń do św. Jadwigi Królowej Polski.
Żak 4: Jadwiga, oprócz swej urody, szlachetnych zalet miała mnóstwo,
a była zwłaszcza wyczulona
na wszelkie zło i krzywdę ludzką. Gdy raz wracając ze spaceru, mijała
grupkę kamieniarzy, zauważyła w niej mężczyznę
o smutnej, zapłakanej twarzy.
„Cóż Ci dolega?- zapytałaDlaczego płaczesz?- Powiedz śmiało!”
„Żonę mam chora, a denarów na cyrulika wciąż za mało”. Królowa
bez zastanowienia, oparła stopę na kamieniu, odpięła z ciżmy
lśniącą klamrę i dała ją zrozpaczonemu.
Kiedy odeszła kamieniarze dar oglądali szczerozłoty. Później dostrzegli na kamieniu ślad odciśniętej...ludzkiej stopy. Niewiele myśląc
wmurowali
w ścianie kościoła dziwny kamień, by o królowej szczodrobliwej
trwała przez wieki wdzięczna pamięć.
Żak 4: Dobra królowa lat piętnaście na polskiej ziemi panowała,
a swe monarsze kosztowności,
na Akademię zapisała.
W zamkowej komnacie długo narada trwała, Królowa Jadwiga
z wielmożami rozmawiała,
o odnowieniu prastarej uczelni, w której będą się kształcić Polacy.
Na scenie możni i Jadwiga.
Możny krakowski:
Nie będzie to nowość taka szkoła u nas miłościwa Pani, A jej brak
wszystkie dusze nasze mocno zrani.
38
Jadwiga: Tak, wielką do tej szkoły dziad Kazimierz przywiązywał wagę, tym
bardziej pragnę przywrócić jej starą powagę.
Możny krakowski: Wiele na to potrzeba będzie złota.
Jadwiga: Ach, małoż to klejnotów służy próżnej sławie?
niechaj coś trwałego po sobie zostawię.
Bierzcie wszystkie moje pierścienie, suknie, łańcuchy, chcę by spieszno dostały mnie słuchy,
że Kraków żakami się roi, niedostatki wiedzy goi.
Żak 4: Dzięki Jadwigi kosztownościom
za sześćset grzywien wykupiono place i domy , w których zaraz cztery kolegia utworzono.
W kolegiach tych profesorowie różnych przedmiotów nauczali,
a żacy- dziś byś rzekł: studenci- pilnie wykładów ich słuchali.
Jadwiga i możni opuszczają scenę.
Narrator: Już o miłości do Wilhelma coś wiecie.
Ale to nie koniec jej udręki, potomka długo wyczekiwała…
W początkach 1399r. po całym państwie rozeszła się radosna
wiadomość, że po latach oczekiwania królewskiemu małżeństwu
ma się narodzić potomek. Uradowany Jagiełło wysłał zawiadomienia do obcych władców, zapraszając ich na uroczystości chrztu do
Krakowa. Zamiast radości – niespodziewanie dla wszystkich- miał
nastać czas żałoby.
Dnia 22 czerwca przyszła na świat córka Elżbieta Bonifacja. Ale
zarówno matka, jak i ona, czuły się źle i lekarze mieli zafrasowane
miny. 17 lipca zmarła córeczka, a cztery dni później dzwony katedralne, a za nimi dzwony we wszystkich kościołach miejskich oznajmiły
ludowi, że śmierć zabrała również Jadwigę.
Rozlega się dźwięk Dzwonu Zygmunta i wniesione zostają na scenę drewniane
insygnia koronacyjne Jadwigi przez biskupa krakowskiego.
Biskup: Całe swe życie pobożne i czyste, Bogu służyła i biednym ludziom.
Wszystkie klejnoty koronacyjne...
na rozwój oświaty dla kraju dała, aby Akademia się rozwijała,…
39
Chór śpiewa GAUDEAMUS
Żak 5: Czasem w przebraniu płatać figle na rynek żaków szła gromada. Tak
się zaczęły Juwenalia
-studenckiej braci żakinada. Wielu wydała Akademia wybitnych
mężów i uczonych, którzy jej sławę nieśli
na wszystkie świata strony. Tu uczył się Kopernik,
Rej, Skarga, Kochanowski,
Sobieski, Miechowita, Kołłątaj, Jan Zamojski. I choć minęły wieki,
trwa pamięć o Jadwidze, która klejnoty swoje oddała na Wszechnicę.
Żak 3: Myślę, że wciąż będziemy dyskutować jak wspaniałą patronkę brać
uczniowska wybrała.
Żak 5: W ten oto sposób niejeden chłopak, być może ciekawością pchany,
może po trosze zakłopotany,
że tak niewielką wiedzę posiadł, do szkoły zajrzeć postanowił
i dawne znajomości odnowił.
Ustawienie żaków w jednej linii, twarzą do publiczności.
Żak 5: Królowa Jadwiga naszą szkołę pod opiekę wzięła, a brać uczniowska
szybko to wyróżnienie pojęła. Pewno święta na nas spogląda,
Z niebios postępów w nauce dogląda.
Żak 1: Dzięki naszej patronki obecności
światłość i wiedza zawsze w naszej szkole gości.
40
7. Szkolna gazetka
Z okazji pierwszego Święta Patrona Szkoły – św. Jadwigi Królowej Polski została wydana gazetka szkolna „Z Dwieście Piątki”.
41
KRÓTKI ŻYCIORYS WIELKIEJ ŚWIĘTEJ
Święta Jadwiga urodziła się 18 lutego 1374
roku jako trzecia, najmłodsza córka króla Węgier
i Polski, Ludwika Andegaweńskiego i Elżbiety,
księżniczki z Bośni. W wieku trzech i pół lat została narzeczoną ośmioletniego księcia Wilhelma
Habsburga. Po śmierci króla Ludwika
Węgierskiego pojawił się problem sukcesji tronu Polski.
Obawiając się jego utraty, królowa Elżbieta
wysłała do Polski swoją córkę Jadwigę, która
została przez arcybiskupa Bodzentę koronowana na króla Polski. Na mocy układu z Koszyc
polscy magnaci uzyskali prawo wyboru męża
dla królowej. Kierując się planami powiązania
Polski z Litwą wybór padł na Władysława Jagiełłę. Królowa
była biernym przedmiotem wydarzeń i polityki.
15 lutego 1386 roku Jagiełło przyjechał do Krakowa i został ochrzczony, a 18 lutego zawarł związek małżeński z królową Polski, Jadwigą. 4 marca
został koronowany na króla Polski. Następstwem
tego małżeństwa było zjednoczenie Polski i Litwy w jedno Królestwo oraz przyjęcie chrztu
przez Litwę. W 1397
roku nadeszła zgoda
na reorganizację Uniwersytetu Krakowskiego. Jadwiga poświęciła się odnowie tej uczelni. Zapisem testamentowym ofiarowała uczelni swoje klejnoty (10 kilogramów złota) i szaty. Dała też Uniwersytetowi ludzi wielkiego umysłu i ducha. Święta Jadwiga kochała książki.
Jej prywatna biblioteka liczyła wiele cennych dzieł
o treści religijnej. Angażowała się w czynny rozwój
chrześcijaństwa w podległych sobie Królestwach. Przyczyniła się do nawrócenia
Litwy sprowadziła ze Słowacji benedyktynów, dla studentów z Litwy ufundowała bursę, zainicjowała swoisty dialogkatolicko-grecko- prawosławny. Troszczyła
się o chorych i ubogich. Ufundowała wiele szpitali: w Bieczu, Sączu i Krakowie.
42
Sama często odwiedzała w szpitalu chorych, pocieszała
cierpiących. 17 lipca 1399 roku zmarła Królowa kochana
przez wszystkich, a szczególnie była umiłowana przez ludzi prostych za dobroć i prostotę serca. Pogrzeb odbył się
dwa dni po jej śmierci – wszyscy uczestnicy pogrzebu już
wiedzieli, że żegnają Świętą. Jej kult rozpoczął się niemal
od dnia pogrzebu. Już w roku 1426 wszczęto starania o Jej
kanonizację.
Opr. Tomek kl. VI d
na podst. „Jadwiga – znaj imię swoje”
WIELCY O ŚWIĘTEJ JADWIDZE
„Jadwiga jest w sercu Polski. A Polska na każdym etapie swoich dziejów musi
stwierdzić, że była sobą w znacznej mierze przez Jadwigę”.
kard. Karol Wojtyła
„Królowa Jadwiga stała się patronką otwarcia Polski na chrześcijańską myśl
europejską”
Jan Paweł II
„Święta Jadwigo, ucz nas – na progu trzeciego tysiąclecia - tej mądrości i tej
miłości, którą uczyniłaś drogą swojej świętości. Zaprowadź nas Jadwigo przed
wawelski krzyż, abyśmy jak Ty poznali, co znaczy miłować czynem i prawdą i co
znaczy być prawdziwie wolnym”.
Jan Paweł II
„Św. Jadwiga Królowa władzę rozumiała jako służbę, a jej decyzja względem
Władysława Jagiełły, którego poślubiła, aby Litwę wprowadzić do Kościoła katolickiego, rozpoczyna nową ewangelizację”.
biskup rzeszowski Kazimierz Góra
„Postać i działalność św. Jadwigi wywarła wielki wpływ na dzieje Polski.
Choć była Królem, jest bliska każdemu z nas, a zwłaszcza młodzieży. Wszak
była młodą małżonką i matką, a swoje młode życie złożyła w ofierze na ołtarzu
macierzyństwa.”
biskup rzeszowski Kazimierz Góra
43
„Późniejsza Królowa Polski - Maryja Jasnogórska - zetknęła się jak najbliżej ze
swoją wierną królewską służebnicą. Z kronik jasnogórskich wynika, że pierwszą
królewską pątniczką na Jasną Górę była Jadwiga Wawelska. Z tego spotkania Jadwigi z Królową serc polskich, Maryją Jasnogórską, wynikła niezwykła moc, która pozwoliła królewskiemu dziewczęciu uczynić całopalną ofiarę serca dla rozszerzenia Kościoła Syna Maryi i ratowania pogańskiej Litwy. Jako wotum złożyła
Królowa Jadwiga dar - kielich z napisem: Oby Najdostojniejsza Królowa Niebios
była także Królową Polaków. Jadwiga była wielką czcicielką Pani Jasnogórskiej
i kochała Polskę. ”
kardynał Stefan Wyszyński
„Ubogim wdowom, pielgrzymom i wszelkim ludziom nieszczęśliwym i potrzebującym okazywała wspaniałomyślną wielką rozrzutność i hojność. Nie można w niej było dostrzec śladu lekkomyślności, śladu gniewu i pychy, śladu zawiści.
Ogromna w niej była pobożność i niezmierzona miłość do Boga.”
Jan Długosz
ŚWIĘTA JADWIGA I UNIWERSYTET
Kazimierz Wielki po otrzymaniu zgody
papieża na założenie uniwersytetu w Krakowie rozpoczął tworzenie katedr: medycyny,
sztuk wyzwolonych, prawa kanonicznego
i rzymskiego. Ale śmierć króla przerwała rozwój uczelni, a brak pieniędzy spowodował,
że wykładowcy wyjechali do innych miast.
Uczelnia przestała istnieć.
Dar królowej Jadwigi – insygnia władzy:
korona i berło – pozwolił wskrzesić uniwersytet. Król Władysław Jagiełło dopilnował
by fundusze przeznaczone przez nią zostały wydane zgodnie z przeznaczeniem. Tym
razem utworzono 42 katedry. 26 lipca 1400
roku Piotr Wysz, biskup krakowski i kanclerz
uczelni, powitał grupę studentów (żaków)
i rozpoczął wykład z prawa kanonicznego. Na uniwersytecie mógł się uczyć prawie każdy mężczyzna, bez względu na stan
i narodowość.
rys. Magda kl.IVa
44
Przyjmowano nawet tych, którzy nie umieli czytać.
Studia na uniwersytecie w Krakowie przyciągnęły młodzież ze wszystkich
dzielnic polskich, a także Czechów, Węgrów, mieszkańców Prus i innych krajów
Europy. Przenoszenie się studentów z uczelni na uczelnię nie stanowiło żadnego
problemu: na wszystkich wykładano w języku łacińskim.
Uniwersytet Jagielloński bardzo zasłużył się Polsce. Wsparł misję chrystianizacyjną na Litwie, państwu dostarczył urzędników znających prawo i dyplomację,
a ludności - lekarzy. podniósł również kulturę w całym Królestwie Polskim.
Jej wiekopomne dzieło, założenie Uniwersytetu, owocowało niezwykle licznymi postaciami wybitnych profesorów i studentów - jak np. Paweł Włodkowic, Mikołaj Kopernik i świętych - jak św. Jan Kanty, błogosławionych: Stanisław
Kaźmierczyk, Szymon z Lipnicy, Ładysław z Gielniowa, czy słudzy Boży: Izajasz
Boner, Michał Giedrojć, Michał z Krakowa, Mateusz z Krakowa i wielu innych,
a w czasach nam bliższych bł. J. S. Pelczar (rektor) i Stanisław Pigoń. To tylko niektórzy spośród rzeszy, którzy na drodze szukania prawdy tworzą duchowe piękno naszych dziejów.
LEGENDY O ŚWIĘTEJ JADWIDZE KRÓLOWEJ POLSKI
Budowę kościoła Najświętszej Maryi Panny na Piasku, który istnieje do dziś,
królowa Jadwiga sama doglądała robót. Pewnego dnia jej czujne oko dojrzało
kamieniarza, który był smutny i robota mu nie szła. Kiedy zapytała o powód, odpowiedział, że ma ciężko chorą żonę i boi się, że umrze zostawiając go z małymi
dziećmi, a nie ma pieniędzy na lekarza. Królowa na te słowa oderwała ze swego
buta złotą klamrę wysadzaną drogimi kamieniami i oddała ją robotnikowi, aby
opłacił lekarza. Królowa nie zauważyła, że stopę położyła na kamieniu oblanym
wapnem. Odbił się ślad buta, a wdzięczny kamieniarz obkuł dokoła i wraz z kamieniem wmurował w zewnętrzną ścianę świątyni. I dzisiaj można go oglądać.
Najbardziej znana legenda wiąże się ze szpitalem i Św. Jadwigą królową, która
ufundowała w 1395r. szpital i kościół Św. Ducha w Bieczu.
Pewnego dnia Królowa Jadwiga wizytowała szpital biecki. Na końcu jednej
z sal pod ścianą, na której wisiał duży krzyż z Chrystusem ukrzyżowanym, zobaczyła leżącego na łóżku bardzo chorego człowieka. Człowiek ów był ogromnie
wychudzony, cały w ropiejących strupach . Dlaczego nikt go nie opatrzył, przecież ten człowiek wymaga pomocy. Powiedziano jej: „ten człowiek tak cuchnie,
iż nikt nie może go opatrzyć” . Wówczas królowa poleciła, aby podano jej wody,
płótna i maści gojące. Zanim ktokolwiek zorientował się co czyni, miłosierna królowa już obmywała rany chorego . Następnie namaściła rany maściami gojący45
mi i obwiązała czystymi płótnami . A wykonywała te czynności bez najmniejszej
odrazy . Gdy je zakończyła, odwróciła się do towarzyszących jej osób, by oznajmić, że wszystko da się zrobić w imię miłosierdzia Bożego . Gdy to mówiła, chory
obmyty i opatrzony przez Św. Jadwigę królową stał się zdrowym człowiekiem .
Ciało jego stało się piękne, oblicze dziwnie jaśniało, nieprzyjemna woń zniknęła, a sala wypełniła się przyjemnym zapachem jakby lilii. Królowa zauważyła tę
zmianę . Pochyliła się nad uzdrowionym i pytała: „kim jesteś?” . Człowiek ów cały
promieniujący nadludzką jasnością uśmiechnął się do niej i znikł . Św. Jadwiga
zrozumiała , że postać chorego i opuszczonego przyjął sam Pan Jezus . Obecni
chorzy, towarzyszącej królowej dworzanie, radni miasta i służba szpitalna szeptali tylko: Cud, cud. Królowa padła przed wizerunkiem Ukrzyżowanego i modliła
się długo, a z nią wszyscy obecni. Łóżko, na którym leżał tenże chory, przechowywano przez wieki, jako cenną relikwię.
46
LITANIA DO ŚWIĘTEJ JADWIGI KRÓLOWEJ POLSKI
Kyrie eleison, Chryste eleison, Kyrie eleison
Chryste usłysz nas, Chryste wysłuchaj nas
Ojcze z nieba Boże
- zmiłuj się nad nami
Synu odkupicielu świata Boże
Duchu św. Boże
Św. Trójco jedyny Boże
Św. Jadwigo Królowo
- módl się za nami
Służebniczko Boga i ludzi
Ozdobo Kościoła Świętego
Patronko ojczyzny naszej
Wzorze sprawujących władzę
Orędowniczko zgody i pokoju
Znaku żywej wiary
Drogowskazie ludzkiej nadziei
Apostołko pojednania i miłości
Misjonarko Litwy i Rusi
Odnowicielsko Akademii Krakowskiej
Fundatorko wielu Świątyń
Matko duchowa kapłanów
Opiekunko słabych i cierpiących
Pocieszycielko wdów i sierot
Ostojo biednych i ciemiężonych
Przykładzie życia małżeńskiego
Przewodniczko rodziców i wychowawców
Opiekunko studentów
Obrończyni godności człowieka
Zwiastunko jedności narodów
Abyśmy nie podcinali korzeni naszej wiary i tradycji narodowej
– Uproś nam u Boga
Abyśmy nigdy nie poddawali się zwątpieniu i rozpaczy
Abyśmy nie grzeszyli przeciwko miłości Boga i bliźniego Abyśmy wyrzekli się
pijaństwa i innych złych skłonności Abyśmy chronili życie, także życie
dzieci nienarodzonych
Abyśmy wszystkie swoje obowiązki i prace podejmowali w poczuciu służby
Abyśmy z Tobą w niebie mogli oglądać Boga
Abyśmy nieustannie rozwijali w sobie miłość i cześć do Matki, Boga i ludzi
47
Abyśmy naszą chrześcijańską codzienność przemienili w żywe świadectwo wiary, nadziei i miłości
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata - przepuść nam Panie
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata - wysłuchaj nas Panie
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata - zmiłuj się nad nami
PIEŚNI DO ŚWIĘTEJ JADWIGI KRÓLOWEJ
„Święta Jadwigo Królowo”
„Jadwigo, Polski Królowo”
1.Jadwigo, Polski Królowo i Pani,
Przez wieki naród lgnie tyko do Ciebie,
W Grodzie Wawelskim przynosi Ci w dani,
Wszystko czym żyje, zawierza Ci siebie.
Ojczyźnie, którą wybrałaś za swoją,
U tronu Boga wypraszasz łask wiele.
2. Święta Jadwigo Królowo,
Nowe plemiona przed Tobą dziś stoją,
Twojej pomocy nam trzeba,
Do wielkich czynów nas dźwigaj, Wierne krzyżowi, złączone w kościele.
Myśl naszą kieruj do nieba.
2. Błogosławieństwem znaczone Twe życie,
3Dzisiaj, gdy w niebie królujesz, Gdy lud Twój mężnie w obronie stał krzyża.
Strzeż przed złą mocą, co działa wciąż skrycie,
W wiecznej radości i glorii,
Broń nas i osłoń, gdy się do nas zbliża.
Za nami wciąż orędujesz,
Niech Twoja prośba doświadczeń czas skróci,
Ozdobo naszej historii!
Bądź dla nas tarczą, jak kiedyś przed królem.
Mów Chrystusowi: „Kto im łzy powróci?”
4. Ty niegdyś wiary pochodnie
Spójrz na Twój naród umęczony bólem.
Niosłaś w dalekie rubieże,
Pomóż nam dzisiaj żyć godnie,
Twój naród umacniaj w wierze. 3. Szczęśliwa Bogiem zwróć ku nam swe oczy,
Do Niego zanieś Polaków ofiary.
Proś, niech niezgoda nam dziejów nie mroczy,
Jak kiedyś teraz broń życia i wiary.
Swe młode życie oddałaś cnej sprawie,
Gdyż Bóg ją uznał za Twoje zadanie.
Błagaj, by naród przy Pańskim stał prawie,
Niech Polska Bożym Królestwem się stanie.
1.Święta Jadwigo Królowo,
Tyś Polsce serce oddała,
Ciebie nasz lud umiłował,
Boś Ty mu matką się stała.
48
Modlitwa
Święta Jadwigo królowo, orędowniczko ludu Bożego, niech twoje ofiarne życie, pełne miłosierdzia
i głębokiej wiary, będzie dla nas zachętą do ochotnego znoszenia trudów życia codziennego i szukania Boga w cierpiących bliźnich. Ty byłaś dla swojego
ludu matką i nauczycielką wiary - uproś nam u Boga
ofiarną miłość, abyśmy za Twoim przykładem przeszli przez życie dobrze czyniąc, a nauczając bliźnich
wiary, przyczyniali się do wzrostu Królestwa Bożego
na ziemi.
Amen
Specjalne wydanie gazetki „Z Dwieście Piątki” zostało wydane z okazji Święta
szkoły – 8 maja 2005 roku. Zostało przygotowane wspólnie z uczniami naszej szkoły
przez p. Barbarę Pilas.
49
10. Hymn Rodziny
Szkół im. św. Jadwigi Królowej Polski
Powstał w czerwcu 2007 roku w Santiago de Compostela, 13 VI 2007
BLASKIEM JEJ ROZPROMIENIONY
W spraw codziennych zagubieniu,
W niepewności jutrzejszego dnia,
Złóż zmęczoną głowę na ramieniu twej Królowej,
co przy Czarnym Krzyżu trwa.
Refren:
Blaskiem Jej rozpromieniony, księgę twego życia w chwale Boga pisz,
I jak Ona trwaj wpatrzony, w Czarny Krzyż, Wawelski Krzyż.
Chryste! Tyś Niezwyciężony! – niesie światu wieść Zygmunta dzwonu spiż,
Więc jak Ona trwaj wpatrzony, w Czarny Krzyż, Wawelski Krzyż.
W walki z samym sobą przeznaczeniu,
W ciągłym odbijaniu się od dna,
Spokój, ukojenie znajdź w spojrzeniu Tej, co brzemię
udręk ludzkich bezkres zna.
Ref.:
Blaskiem Jej rozpromieniony…
W samotności, w obcej ciszy brzmieniu,
Gdy w twym oku beznadziei łza,
Dojrzyj sens istnienia w Jej cierpieniu, co odmienia
los – zbawienie tobie da.
Ref.:
Blaskiem Jej rozpromieniony…
50
11. ,,Barka” Rodziny Szkół
I. Jest latarnia na brzegu
Świeci jasno i nas prowadzi,
By nie zbłądzić, dotrzeć
Do portu.
Ref.:
Nie lękajcie się, nowa barka wypływa,
Przewodniczką jest Święta Jadwiga,
Zwartą załogą płynie szkolna Rodzina
Razem teraz rozpoczyna swój rejs.
II. Dziś popłyniemy już razem,
Uczyć młodzież , jak pięknie żyć należy
Czerpać z skarbca
Skarbca Królowej
Ref.:
III. My Królowej załogą.
Prowadzimy młodzież i dzieci
Wśród burzy życia
I samotności.
Ref.:
51
12. I Ogólnopolski Zjazd Rodziny Szkół Świętej Jadwigi Królowej
Spotkanie Szkół w Krakowie i zawiązanie się Rodziny było dla nas motorem
do działania w sferze Patrona Szkoły. Rozpoczęliśmy przygotowania do Ogólnopolskiego Zjazdu. Wybraliśmy po raz pierwszy królową Jadwigę i króla Jagiełłę.
Znalazły się dwie wspaniałe panie, które uszyły nam stroje dla dworu królewskiego. i 7 czerwca 2007 roku wsiedliśmy do pociągu i pojechaliśmy na wielkie
Spotkanie.
W pociągu spędziliśmy 5 godzin, dlatego wykorzystaliśmy ten czas na pracę.
Dzieci na melodię piosenki „Płynie Wisła płynie” ułożyły tekst:
Jadą dzieci, jadą …
Od króla Jagiełły prawa miejskie
mamy i o Jego żonie nie zapominamy.
Jadą dzieci jadą z łódzkiej 205-ątki,
Jadą wesolutkie pociągiem
„Reymontem”.
Jadzia to jest imię, które nie zaginie, Imieniem Królowej nasza szkoła
słynie.
Gdy zobaczą Kraków staną wielkim
kołem, U stóp swej Królowej pokłonią
się czołem.
O naszej Patronce nie zapominamy,
Z dziećmi innych szkół chętnie się
spotkamy.
Mądra i dostojna królowa Jadwiga,
troski całej Polski wciąż na nowo
dźwiga.
Na lekcji historii o Niej się uczymy,
Na Spotkanie Rodziny bardzo się
spieszymy.
Pewnie i Jagiełłę dzisiaj zobaczymy
Jemu z honorami też się pokłonimy.
Chociaż Łódź jest piękna, bardzo ją
kochamy
To w Krakowie starym chętnie
przebywamy.
Cała Polska jedzie na ważne Spotkanie
i kilkaset dzieci w Krakowie dziś stanie.
Gdy na przedzie stanie arcybiskup
Dziwisz, Już się więcej dziecko w życiu
nie pomylisz.
O smoku wawelskim legendę już znamy, No a teraz chcemy wejść do smoczej jamy.
To kolega były Polaka Papieża
i za Niego teraz cały kraj przemierza.
W imię Ojca, Syna i Ducha Świętego
Ty też módl się z nami mądry nasz
kolego!
Chociaż rzeki Wisły my nie posiadamy,
To Manufakturę i Piotrkowską mamy.
52
Z okazji 10-lecia Kanonizacji Świętej Jadwigi Królowej w dniu 8 czerwca 2007
roku w Krakowie spotkały się 44 szkoły noszące imię Świętej. Zjazd Rodziny honorowym patronatem objęli:
Stanisław Kardynał Dziwisz – Arcybiskup Metropolita Krakowski
Roman Giertych – Minister Edukacji Narodowej. Piotr Boroń - Senator RP
Marek Nawara – Marszałek Województwa Małopolskiego.
Maciej Klima – Wojewoda Małopolski
Józef Roztworowski – Małopolski Kurator Oświaty
Wacław Kula – Wójt Gminy Liszki
8 czerwca przyszliśmy na Rynek Główny i tu spotkaliśmy się z uczniami i nauczycielami innych „szkół jadwigowych”. Tutaj uformowany został orszak, który
Drogą Królewską wyruszył na Wawel, gdzie wszyscy mieli uczestniczyć we Mszy
św. Orszak wyglądał po królewsku i miało się wrażenie, że czasy naszej Patronki
powróciły.
O godzinie 9.00 uczniowie i nauczyciele ze sztandarami, w strojach z epoki przeszli z Rynku Głównego Drogą Królewską na Wawel, gdzie uczestniczyli we Mszy Świętej o godzinie 10.00. Po Mszy Świętej uczestnicy złożyli kwiaty
przy relikwiach Świętej. Potem wspólnie zwiedziliśmy miejsca związane z Panią
Wawelską.
Po obiedzie wszyscy podziwiali walki rycerskie i występy szkolnych zespołów.
To spotkanie było przełomem w życiu naszej szkoły. Teraz wiedzieliśmy, jak
ważna jest obecność Królowej w naszej szkole, a do Krakowa chcemy wracać jak
najczęściej.
53
23. I Spotkanie Szkół im. św. Jadwigi Królowej Polski
Województwa Łódzkiego
pod patronatem Honorowego Konsula Węgier
pana Tadeusza Kaczora
Przebieg Spotkania
9.00 – Msza Święta w kościele Św. Jana Ewangelisty (ul. K. Odnowiciela 5)
10.00 – Powitanie Gości ( SP 205 ul. Dąbrówki 1)
– Przedstawienie „Działo się przed wiekami w prastarym Krakowie”
– Prezentacja Szkół
12.30 – Poczęstunek
– Zajęcia warsztatowe dla dzieci
– Rozmowy przy stole
15.00 – Zakończenie Spotkania
Pomysł Spotkania zrodził się z chęci poznania tradycji szkół związanych z naszą wspólną Patronką św. Jadwigą Królową. Od października 2006 roku jesteśmy Rodziną, którą tworzy już 240 szkół. Niektóre szkoły miały okazję spotkać
się w Krakowie, Alfredówce czy Inowrocławiu – te miasta są jednak dość odległe od Łodzi, dlatego postanowiliśmy spotkać się w centrum Polski ze szkołami
znajdującymi się w województwie łódzkim i przedstawić tradycje naszych szkół
związane z osobą Patronki.
Patronat Spotkania Szkół im. Królowej Jadwigi przyjął konsul honorowy Węgier w Łodzi Pan Tadeusz Kaczor.
Na spotkanie zaprosiliśmy uczniów i nauczycieli szkół jadwiżańskich i poprosiliśmy o przygotowanie prezentacji dotyczącej tradycji szkoły związanej
z Królową.
Na potrzeby Spotkania została założona strona www.jadwiga.szkolny.net
54
Szkoły zaproszone do udział w I Spotkaniu
Szkół im. Św. Jadwigi Królowej Polski
Szkoła Podstawowa im. św. Jadwigi Królowej w Kalinie
Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Królowej Jadwigi w Konstantynowie Łódzkim
Szkoła Podstawowa Nr 4 im. św. Jadwigi Królowej Polski w Wieluniu
Szkoła Podstawowa Nr 205 im. św. Jadwigi Królowej Polski w Łodzi
Szkoła Podstawowa im. Królowej Jadwigi w Wodzinie Prywatnym
Szkoła Podstawowa im. Królowej Jadwigi w Ryszewkach
Gimnazjum im. Św. Jadwigi Królowej Polski w Kurowicach
Gimnazjum Nr. 2 im. Królowej Jadwigi w Łodzi
Gimnazjum Nr. 2 im. Królowej Jadwigi w Sieradzu
Gimnazjum im. św. Królowej Jadwigi w Witoni
Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Wolborzu
II Liceum Ogólnokształcące im. Królowej Jadwigi w Pabianicach
Szkoły spoza województwa
Szkoła Podstawowa Nr. 21 im. św. Jadwigi Królowej w Lublinie
Szkoła Podstawowa im. Królowej Jadwigi w Ryszewkach
27 marca 2009 roku (piątek) w SP 205 w Łodzi odbyło się Spotkanie Szkół im.
św. Jadwigi Królowej Polski województwa łódzkiego. Mieliśmy zaszczyt gościć
Konsula Republiki Węgierskiej w Warszawie pana László Szuberta , Konsula Generalnego Republiki Węgierskiej w Łodzi pana Tadeusza Kaczora, Towarzystwo
Przyjaźni Polsko-Węgierskiej z Przewodniczącą pana Ewą Peplińską-Chałaj, Przewodniczącego Rodziny Szkół im. św. Jadwigi Królowej pana Jerzego Piskora, z-cą
Przewodniczącego Rodziny Szkół im. św. Jadwigi Królowej panią Małgorzatę
Grzankowską, siostrę Karolinę i siostrę Agatę ze Zgromadzenia Sióstr Jadwiżanek
Wawelskich.
W Spotkaniu uczestniczyło 11 szkół naszego województwa noszących imię
Królowej Jadwigi – nieobecne było tylko LO z Pabianic. Rozpoczęliśmy o godz. 9
od mszy św. w kościele parafialnym w obecności relikwi Świętej, które do Łodzi
przywiozły siostry Jadwiżanki. Po Mszy św. Spotkanie kontynuowaliśmy na sali
gimnastycznej naszej szkoły, gdzie powitaliśmy naszych drogich Gości i pokazaliśmy przedstawienie „Działo się przed wiekami w prastarym Krakowie“. Po naszym
przedstawieniu swój „dorobek” zaprezentowały pozostałe szkoły. Były prezentacje multimedialne, inscenizacje koronacji i zaślubin Królowej, hymny szkół…
Wszyscy zachwyceni byli „bogactwem” tradycji związanych z Patronką naszych
szkół. Na zakończenie zaproszeni Goście, Dyrektorzy i Opiekunowie udali się na
55
wspólne spotkanie przy stole, a uczniowie po smacznej zupie na warsztaty: kirigami (nacinanie papieru), języka węgierskiego, spotkanie z historią, zabawy średniowieczne, legenda o Królowej w j. angielskim, taniec dworski.
Pierwsze Spotkanie Szkół im .św. Jadwigi Królowej Polski zakończyło się, ale
długo w naszych sercach i pamięci pozostanie. Za rok spotkamy się ponownie
Warsztaty
Po zakończeniu Spotkania na sali gimnastycznej zaprosiliśmy wszystkich naszych młodych uczestników na zajęcia warsztatowe. Każda ze szkół uczestniczyła w 6 zajęciach. W kopercie znajdowały się kolorowe korony w ilości odpowiadającej ilości dzieci. Każdy kolor to inne zajęcia:
1. zielony – taniec dworski, sala 18 s.
2. biały – królowa Jadwiga w historii Polski (prowadzi siostra Karolina) s.12
3. pomarańczowy – kirigami s.13
4. niebieski – nauka języka węgierskiego s. 14
5. kremowy – legenda o Jadwidze w języku angielskim s.15
6. żółty – średniowieczne zabawy s.19
Każda grupa uczniów z jednej szkoły została tak podzielona, aby każdy nauczył się czegoś innego, a później mógł nauczyć pozostałych z grupy, a po powrocie zaprezentować w swojej szkole. Na zajęciach tańca uczniowie nauczyli się
kroków i podstawowych figur do tańca z czasów królowej. Wspólne pląsy zbliżyły uczestników i pozwoliły na rozmowy.
W grupie historycznej siostra Karolina opowiedziała o Królowej Jadwidze jako
postaci historycznej. Uczestnicy spotkania dowiedzieli się wielu ciekawych historii o Patronce swojej szkoły.
56
Certyfikat
„Uczmy się w szkole Świętej Jadwigi Królowej, jak wypełniać przykazanie miłości”
Jan Paweł II
Szkoła Podstawowa Nr 205
w Łodzi
im. św. Jadwigi Królowej
27 marca 2009 roku
wzięła udział
I Łódzkim Spotkaniu
Szkół im. św. Jadwigi Królowej Polski
pod patronatem
Konsula Generalnego Republiki Węgierskiej
Pana Tadeusza Kaczora
w Szkole Podstawowej Nr 205 w Łodzi
Łódź 27 marca 2009 roku
Dyrektor SP 205
Magdalena Czwartosz-Bujnowicz
57
Wartości Królowej Jadwigi
w życiu codziennym młodzieży
„WIERSZ DLA KRÓLOWEJ JADWIGI”
O Święta Jadwigo, śliczny kwiecie,
Tak krótko żyłaś na świecie,
Jak piękne Twe oblicze było,
Tak dobrocią Ci serce biło.
Żadna liczba Cię nie zliczy,
Ile dróg rozjaśniłaś dziczy,
Twoja jasność niczym nie przyćmiona,
Jest odważna, silna i niezwyciężona.
Sam blask słońca południowego,
Gaśnie i ciemnieje wobec serca Twego,
Twe czyny niby nic wielkiego,
A dla ludu to kwiat wyjęty z Serca Bożego.
O Wielka Królowo, wonna różo,
Choć na ziemi krzyżów dużo
Ty tak wiele zrobiłaś dla człowieka,
Za to nagroda cię w niebie czeka.
O Królowo Polski, śnieżna lilio biała,
Ty żyłaś dla Boga cała,
A w czystym kielichu serca Twego,
Jest schronienie dla ludu ciemiężonego.
Patronko nasza hymn dla Ciebie mamy,
W pieśni tej miłość naszą ukrywamy,
Sami Aniołowie się dziwią,
Jak uczniowie Cię miłują.
58
O Pani Twe czyny są pełne blasku,
Przyćmiewają nawet słońce o brzasku,
Choć świat Twej heroiczności pojąć nie może,
Jednak chyli swe czoło przed Tobą w pokorze.
Droga Twa usłana była cierniami,
A żywot najeżony różnymi krzyżami,
Czynami swymi zasłużyłaś na życie wiekuiste,
A my obiecujemy zachować serca czyste.”
Aleksander Zaborski
Królowa Jadwiga, polska święta, wzór do naśladowania. Świadczą o tym
liczne instytucje noszące jej imię: szkoły, szpitale, kościoły pod jej wezwaniem.
W czasie swojego życia dokonała wielu dobrych rzeczy, miała niesamowity
wpływ nie tylko na Polaków, ale również na Litwinów. Czy wartości, które przedstawiała sobą i swoją postawą, przetrwały do dziś? Czy nadal jest tak wielbiona,
jak za życia? Czy ludzie o niej pamiętają? Czy młodzi ludzie kierują się w swoim
życiu wartościami Świętej Jadwigi?
Odpowiedzieć na te pytania można będzie dopiero wtedy, gdy pozna się życie Królowej Jadwigi i jej działalność.
Urodziła się między 3 października 1373
a 18 lutego 1374 roku. Była najmłodszą z trzech
córek Ludwika Węgierskiego, króla Węgier
i Polski oraz Elżbiety Bośniaczki. W wieku
czterech lat została zaręczona z ośmioletnim
wówczas Wilhelmem z dynastii Habsburgów.
Jadwiga od początku była kształcona na króla: posiadła umiejętność czytania, znała wiele
języków obcych, miała zamiłowanie do sztuki,
literatury, muzyki i nauki. Jesienią 1384 roku
przybyła do Polski, gdzie 16 października została koronowana na króla Polski. Była wtedy
zaledwie jedenastoletnią dziewczynką, dlatego małopolscy możnowładcy rządzili krajem. Nie powołano regenta, ponieważ „Okazywała rozsądek i dojrzałość,
mimo młodego wieku. Cokolwiek mówiła albo czyniła, wykazywało jakby sędziwego
wieku powagę.” napisał Jan Długosz.
Panowie krakowscy nie chcieli, aby mężem Jadwigi został Wilhelm. Pragnęli
połączyć Polskę z Litwą, dlatego mężem Jadwigi został Jagiełło. 15 lutego 1386
roku Jagiełło przyjął chrzest razem ze swoim krajem. 18 lutego Jadwiga i Jagiełło
59
uroczyście zawarli związek małżeński w katedrze na Wawelu. 22 czerwca 1399
roku urodziła córkę Elżbietę Bonifację, która zmarła 13 lipca 1399 roku. Sama Jadwiga zmarła cztery dni później na gorączkę połogową. W 1987 roku relikwie
królowej Jadwigi umieszczono w północno-zachodniej części Katedry - w mensie ołtarza z czarnym krucyfiksem1, z którego według legendy, przemówił do
bardzo młodej wówczas dziewczyny, Chrystus, doradzając jej ślub z Jagiełłą.
Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim na świecie obchodzone jest
17 lipca.
Od dnia kanonizacji, wspomnienie w Polsce obchodzone jest 8 czerwca i ma
rangę wspomnienia obowiązkowego. Święta Jadwiga jest patronką Polaków
i apostołem Litwy. W 2009 roku papież Benedykt XVI ogłosił św. Jadwigę patronką miasta Inowrocław.
W ciągu swojego dwudziestosześcioletniego życia dokonała wiele dobrego na polskich ziemiach i nie tylko.
Jej najważniejszym uczynkiem było
przyczynienie się do chrystianizacji pogańskiej Litwy. Na swoim dworze skupiła elitę intelektualną Polski (Piotr Wysz,
Mateusz z Krakowa, Hieronim z Pragi).
Zleciła pierwsze w naszej historii tłumaczenie Księgi Psalmów na język polski
(zachował się jeden egzemplarz znany
jako Psałterz floriański). Fundowała wiele nowych kościołów oraz wyposażała
już istniejące klasztory. Opiekowała się
szpitalami. Ufundowała szpital w Bieczu, wyposażyła szpitale w Sandomierzu i Sączu. Ufundowała i częściowo własnoręcznie wyhaftowała racjonał – drogocenną szatę liturgiczną dla biskupów krakowskich, zachowaną po dziś dzień,
używaną podczas największych uroczystości. Była pierwszym polskim monarchą, który odwiedził Jasną Górę. Nakładem Jadwigi zbudowano kościół Najświętszej Marii Panny. Hojnie wyposażyła kościół Mariacki w Krakowie. W Katedrze Wawelskiej ufundowała ołtarz Wniebowzięcia. Uzyskała zgodę papieża na
utworzenie fakultetu teologii na Akademii Krakowskiej. W testamencie zapisała
swój majątek Akademii Krakowskiej. Kiedy otworzono jej grobowiec, znajdujący się w Katedrze Wawelskiej, stwierdzono, że klejnoty grobowe wykonane były
ze skóry i drewna. Święta Jadwiga nie pozostawiła po sobie żadnych objawień
1
Krucyfiks (łac. crucifīxus - ukrzyżowany, przybity do krzyża) – najważniejszy chrześcijański
znak symboliczny, krzyż łaciński z przybitą do niego postacią Chrystusa.
60
– według zapisów kronikarzy uprawiała surowe umartwienia. Jej kierownikiem
duchowym był dominikanin Henryk Bitterfeld. W swym życiu harmonijnie łączyła kontemplację z działalnością.
Jadwiga wykazywała wrażliwość na biedę. Każdy z nas zna legendę, w której
Jadwiga zlitowała się nad biednym kamieniarzem:
„Przy budowie kościoła NMP na Piasku, który istnieje do dziś, królowa Jadwiga
sama doglądała robót. Pewnego dnia jej czujne oko dojrzało kamieniarza, który był
smutny. Kiedy zapytała o powód, odpowiedział, że w domu zostawił ciężko chorą żonę.
Boi się, że go zostawi z drobnymi dziećmi, a nie ma pieniędzy na lekarza. Królowa, nie
namyślając się, oderwała ze swego bucika złotą klamrę, wysadzaną drogimi kamieniami i oddała ją robotnikowi, aby zapłacił lekarzowi. Nie zauważyła tylko, że stopę
położyła na kamieniu oblanym wapnem. Odbity ślad bucika wdzięczny kamieniarz
obkuł dokoła i wraz z kamieniem wmurował w zewnętrzną ścianę świątyni. Do dzisiaj można go oglądać.” (Wikipedia.pl)
Jak mówi wiersz „Sam blask słońca południowego, Gaśnie i ciemnieje wobec serca Twego, Twe czyny niby nic wielkiego, A dla ludu to kwiat wyjęty z Serca Bożego.
O Wielka Królowo, wonna różo, Choć na ziemi krzyżów dużo, Ty tak wiele zrobiłaś dla
człowieka, Za to nagroda cię w niebie czeka.” Brakuje słów, aby opisać miłosierdzie
naszej królowej.
Wykazywała wrażliwość nie tylko na biedę materialną, ale stawała również
w obronie ludzkiej godności. Do króla Władysława Jagiełły, kompensującego
pieniędzmi krzywdę chłopów miała powiedzieć: „A któż im łzy powróci?”.
Królowa Jadwiga była wzorem cnót: dobroduszna, miłosierna, troskliwa,
uczynna, dojrzała, rozsądna, posłuszna i poważna. Miała jasno określoną hierarchię wartości, którą kierowała się w życiu. Kochała swój lud i była gotowa wiele
dla niego zrobić. Była zdolna do dużych poświęceń, angażowała się w działalność charytatywną i pomagała ludziom, jak tylko mogła. Dbała o interesy Polski,
mimo że nie była to jej ojczyzna.
Czy my, ludzie młodzi, w dzisiejszych tak trudnych czasach, potrafimy w swoim życiu kierować się chociaż częścią cnót Świętej Jadwigi?
Ja mam to szczęście być w małym, klasowym społeczeństwie, któremu chce
się coś dobrego zdziałać. Jednak obserwuję, że dzisiaj, młodzi ludzie już nie są
uczynni, troskliwi i miłosierni. Kierują się własnym dobrem, zajmują się rzeczami materialnymi. Zwracają uwagę tylko na swoje potrzeby i swoje kłopoty, co
nie przypomina zachowania Królowej Jadwigi, która swoje potrzeby spychała na
dalszy plan. Niektórzy nie zwracają uwagi na słabszego, szukającego pomocy.
Staram się nieść pomoc tym, którzy jej potrzebują. Angażuję się w zbiórki charytatywne dla dzieci, które są biedne i chore. Zbieram surowce, ze sprzedaży których, ludzie niepełnosprawni będą mieli fundusze na nowe wózki inwalidzkie.
Zachęcam też i moich najbliższych do pomocy, bo uważam, że im będzie nas
więcej, tym większy będzie efekt. Chciałabym, żeby władcy państw, przestali zaj61
mować się błahymi sprawami, a bardziej
zaangażowali się w pomoc biednym i poszkodowanym, żeby tak jak Jadwiga, zajęli się tym, co pożyteczne i dobre. Mam
również nadzieję, że ludzie młodzi porzucą używki, gry komputerowe i imprezy, na
rzecz swojego kodeksu wartości, bo gdyby Ci, w których Papież Jan Paweł II pokładał tak wielkie nadzieje, zastosowali część
cnót Królowej Jadwigi, staliby się “przyszłością świata”.
„Służyć Bogu – to znaczy królować!”.
Jakby ten cytat został stworzony specjalnie dla naszej królowej. Jadwiga robiła
wszystko, co było tylko w jej mocy, aby
stać się Jego najlepszą służebnicą. Święta
królowała nie tylko jako władca – ona nadal króluje przykładem.
Julia Wierzbińska
Klasa I f
Gimnazjum nr 9 w Rzeszowie im. Św. Królowej Jadwigi
ul. E. Orzeszkowej 8a,
35-006 Rzeszów
fax. 17 74-82-762, tel. 17 74-82-750
[email protected]
opiekun: p. mgr Anna Dec
62
Wartości Królowej Jadwigi
w życiu współczesnej młodzieży
Jadwiga Andegaweńska była najmłodszą córką Ludwika Węgierskiego i Elżbiety Bośniaczki. Od 1384 roku do 1386 roku była królem Polski. Odznaczała się
niezwykłymi zdolnościami dyplomatycznymi i niespotykaną mądrością. Serca
swych rodaków zdobyła nadzwyczajną czułością i wrażliwością. W dzisiejszych
czasach wielu młodych ludzi czerpie z niej przykład. Zatem śmiało mogę stwierdzić, że wartości królowej Jadwigi są obecne w życiu współczesnej młodzieży.
Powyższą tezę postaram się udowodnić następującymi argumentami.
Pierwszą sprawą, którą chcę się zająć, jest zamiłowanie królowej do nauki,
sztuki i wiedzy. Jadwiga była bardzo dobrze wykształcona, potrafiła czytać i pisać oraz znała kilka języków obcych. W dzisiejszych czasach wielu młodych ludzi, biorąc przykład z królowej kształci się, studiuje i zdobywa wiedzę. Także
wielu z nich, wzorem królowej, spotyka się z wybitnymi autorami, myślicielami
i poetami.
Drugim argumentem potwierdzającym moją tezę jest troska królowej o swój
lud. Jadwiga była bardzo hojna i wielkoduszna dla swoich poddanych. Z chęcią
oddawała swe klejnoty na rzecz potrzebujących. Była wrażliwa nie tylko na biedę
materialną, ale także stawała w obronie ludzkiej godności. Gdy król Władysław
Jagiełło wynagradzał pieniędzmi krzywdy wyrządzone chłopom, rzekła do niego „A któż im łzy powróci?” Łagodziła wszelkie spory pomiędzy swymi poddanymi i przyjmowała chłopów, którzy prosili ją o łaski Boże. Dokładała wszelkich
starań, aby Akademia Krakowska nie upadła oraz troszczyła się o to, aby młodzi
studenci z jej kraju mieli możliwość zdobycia wykształcenia. Wśród dzisiejszej
młodzieży również możemy dostrzec ludzi o podobnym zachowaniu. Są to m.in.
ludzie, którzy czynnie działają w organizacjach wspomagających nieszczęśliwych, pokrzywdzonych i potrzebujących. Oni, tak jak królowa Jadwiga, współczują tym ludziom i starają się im pomóc. Nie oczekują żadnej nagrody za swe
czyny. Dobrowolnie wstępują do organizacji charytatywnych, aby pomagać ludziom, którzy w życiu mieli mniej szczęścia.
Kolejnym dowodem potwierdzającym moją tezę, będzie to, że królowa Jadwiga była osobą bardzo religijną i pobożną. Władczyni naszego kraju bardzo
gorliwie modliła się do Chrystusa i w trudnych chwilach prosiła Go o radę. To
właśnie za Jego radą, podjęła decyzję o chrystianizacji Litwy. Współczesna młodzież bardzo często naśladuje królową i modli się o potrzebne łaski do Jezusa
Chrystusa.
63
Młodzi ludzie, muszą czasami tak jak Jadwiga, podejmować trudne decyzje,
które mogą zaważyć nie tylko na ich życiu, ale także na życiu innych ludzi. Wówczas najczęściej modlą się do Syna Bożego o pomoc.
Podsumowując powyższe argumenty stwierdzam, iż wartości królowej Jadwigi są obecne w życiu współczesnej młodzieży. Nasza władczyni wyznawała
bardzo szlachetne cele. Była to osoba, która bardziej ceniła sobie dobro narodu,
niż swoje. Poświęciła miłość, aby móc schrystianizować Litwę. Myślę, że polska
młodzież dobrze czyni naśladując kobietę, która tak wiele uczynił dla naszego
narodu.
Michał Pomarański
Kl. 2 „C”
Gimnazjum nr 6
im. Królowej św. Jadwigi w Zamościu
22-400 Zamość
ul. Kalinowa 5a
tel. 084 6775670, e-mail: [email protected]
Opiekun: mgr Maria Jaszczak
64

Wartości króloWeJ JadWigi W życiu WspółczesneJ

Transkrypt

Podobne dokumenty

Gimzetka nr 3/2013(45) – czerwiec 2013

Gimzetka nr 5/2013(47) – grudzień 2013