WYZNACZANIE WŁAŚCIWOŚCI STATYCZNYCH I
Transkrypt
WYZNACZANIE WŁAŚCIWOŚCI STATYCZNYCH I
Zakład Metrologii i Systemów Diagnostycznych Laboratorium Metrologii II. 2016/17 Politechnika Rzeszowska Zakład Metrologii i Systemów Diagnostycznych Laboratorium Metrologii II WYZNACZANIE WŁAŚCIWOŚCI STATYCZNYCH I DYNAMICZNYCH PRZETWORNIKÓW Grupa L.../Z... Nr. Ćwicz. 6 1……………..................... kierownik 2........................................ 3......................................... Data Ocena 4........................................ I. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest przypomnienie podstawowych parametrów opisujących właściwości statyczne i dynamiczne przetworników oraz zasad eksperymentalnego ich wyznaczania. II. Zagadnienia 1. Charakterystyki i parametry określające statyczne właściwości przetworników i torów pomiarowych. 2. Linearyzacja charakterystyk statycznych, metoda regresji liniowej. 3. Sposoby opisu właściwości dynamicznych przetworników. 4. Metody i sygnały stosowane w badaniach właściwości dynamicznych. 5. Parametry charakteryzujące właściwości dynamiczne przetworników pierwszego i drugiego rzędu, transmitancje operatorowe, charakterystyki częstotliwościowe, odpowiedzi skokowe. 6. Błąd dynamiczny. III. Przebieg ćwiczenia 3.1. Wyznaczanie właściwości statycznych 1. Zestawić układ do wyznaczania charakterystyki statycznej ultradźwiękowego czujnika przesunięcia z przetwornikiem przesunięcie/napięcie. W tym celu należy: podłączyć sygnał wyjściowy z przetwornika (biały przewód) na wejście multimetru i wybrać pomiar napięcia (Uz=20V). Podłączyć zasilanie (brązowy +, niebieski - ) przetwornika do zasilacza napięcia stałego i ustawić napięcie 20V; ustawić przeszkodę odbijającą ultradźwięki na 20 cm (minimalna mierzona odległość); włączyć zasilanie przetwornika i multimetr. 2. Wykonać pomiary napięcia dla zmian położenia przeszkody w zakresie 20-60 cm z krokiem 1,5 cm. Wyniki pomiarów zanotować w tabeli 1 i wprowadzić do programu MS Excel w ten sposób, aby w kolumnie A znalazły się wartości odległości położenia przeszkody (h) a w kolumnie B odpowiadające im wartości napięcia (U). 3. Narysować zależność U= f(h) wykorzystując opcję Typ wykresu: XY (punktowy) z punktami połączonymi liniami. ćw. 6/str. 1 Zakład Metrologii i Systemów Diagnostycznych Laboratorium Metrologii II. 2016/17 4. 5. 6. 7. Przeprowadzić linearyzację charakterystyki U= f(h) metodą regresji liniowej. W tym celu po kliknięciu na uzyskanym przebiegu prawym klawiszem myszy należy wybrać opcję Dodaj linię trendu… Typ: liniowy, Opcje: Wyświetl równanie na wykresie. Uzyskane równanie prostej ULin = f (h) w postaci y=ax + b zanotować w sprawozdaniu. Wykorzystując otrzymaną zależność w kolumnie C arkusza obliczyć wartości funkcji ULin = f (h) dla h = 20, 21,5, 23…60. W kolumnie D arkusza obliczyć wartości błędów nieliniowości ΔNL(h) = ULin (h) - U(h) a w kolumnie E błędy względne odniesione do wyjścia δNL (h) = |ΔNL(h)| /(Umax – Umin) dla h = 20, 21,5, 23…60. Znaleźć i zanotować w sprawozdaniu wartości maksymalne błędów ΔNlmax i δNLmax. Na podstawie charakterystyki ULin = f (h) określić czułość S = ΔULin/Δh i stałą C = 1/S układu. Wyniki zanotować w sprawozdaniu. 3.2. Wyznaczanie właściwości dynamicznych 8. Otworzyć wskazaną przez prowadzącego aplikację mod_dyn*.DSB w środowisku DASYLab. W oknie właściwości modułu Generator00 (okno właściwości otwiera się po dwukrotnym kliknięciu na ikonie modułu) ustawić następujące parametry: Frequency: 3 Hz; Amplitude: 0,5; Offset: 0,5; Wave Form: Square. 9. Uruchomić program i na podstawie uzyskanych przebiegów odpowiedzi skokowych dokonać identyfikacji typów przetworników, których modele zawierają obiekty BlackBox00-02. W celu ułatwienia obserwacji należy zatrzymać program i wykorzystując przyciski (Zoom i Unzoom) przeskalować osie czasu tak, aby w oknach wykresów uzyskać pojedynczy przebieg wymuszenia x(t) (wykres czerwony) i odpowiedzi y(t) (wykres niebieski). 10. Dla kolejnych modeli przetworników powiększyć okno wizualizacji przebiegów i wyznaczyć następujące parametry i zapisać w tabeli 2: czas opóźnienia To, czas połówkowy T0,5= T(Umax·0,5), stałą czasową T=T(Umax·0,67), czas ustalania Tu=T(Umax·0,95 lub Umax·0,99) oraz określić wzmocnienie k. Pomiary wykonać operując kursorami, które uaktywnia się przyciskiem . Wyniki zanotować w sprawozdaniu. 11. Dla czasów t = T(Umax·0,5), T(Umax·0,67), T(Umax·0,95 lub Umax·0,99) określić wartości bezwzględnych i względnych błędów dynamicznych gdy wzmocnienie k=1V/V, ΔDYN(t) =Umax–u(t); δDYN(t) =|ΔDYN(t)|/Umax. Potrzebne wielkości odczytać z odpowiednich charakterystyk przy pomocy kursorów. Wyniki zestawić w tabeli 3. Jakie maksymalne wartości mogą przyjąć błędy dynamiczne ΔDYN(t), δDYN(t) i dla jakiego czasu t to nastąpi? W sprawozdaniu na rys.1. narysować przebieg odpowiedzi skokowej przetwornika I rzędu i zaznaczyć na nim parametry: T=T(Umax·0,67), Tu=T(Umax·0,95 lub Umax·0,99), ΔDYN(T), ΔDYN(Tu), ΔDYNmax. ćw. 6/str. 2 Zakład Metrologii i Systemów Diagnostycznych Laboratorium Metrologii II. 2016/17 Dane techniczne czujnika pomiarowego UM30-13113 Wyprowadzenie zacisków czujnika Przewody: 1 (brown) – zasilanie 2 (white) – wyjście czujnika 3 (blue) - masa 4 (black) – nie podłączony 5 (gray) – nie podłączony Rys.1 Wymiary czujnika Rys.2. Obsługa czujnika ćw. 6/str. 3 Zakład Metrologii i Systemów Diagnostycznych Laboratorium Metrologii II. 2016/17 Parametry: Parametr Wartości parametrów Obsługa skanowania zasięgu Strefa działania 200 ... 1300 mm (2000) temperatura pracy (-20 do +30) ºC 200 kHz Częstotliwość pracy Rozdzielczość 0,36 mm Dokładność 2 % ostatniej wartości Prąd zużycia2). ≤70 mA Powtarzalność ± 0.15 % ostatniej wartości Napięcie zasilania Vs 12 … 30 V DC1). Analogowe wyjście, odwracające3). 4). QA: 4 ... 20 mA / 0 ... 10 V Czas reakcji5). 110 ms Czas opóźnienia 2s Temperatura otoczenia6). Operacji –20 °C ... +70 °C Przechowywania –40 °C ... +85 °C Waga 260 g IV. Wyniki pomiarów i obliczeń 4.1. Wyznaczanie właściwości statycznych Tabela 1. Lp. h [cm] 1 20 2 3 4 5 6 7 21,5 U [V] Lp. 17 18 19 20 21 22 23 ćw. 6/str. 4 h [cm] U [V] Zakład Metrologii i Systemów Diagnostycznych Laboratorium Metrologii II. 2016/17 8 24 10 26 9 25 11 27 12 28 13 29 14 30 15 31 16 Równanie prostej uzyskane metodą regresji liniowej: ……………………………………... ΔNLmax = [ULin(h) – U(h)] max = NL max NL max U max U min 100 = S = ΔULin/Δh = C = 1/S = 4.2. Wyznaczanie właściwości dynamicznych Tabela 2. Lp. Umax To T(Umax·0,5) T(Umax·0,67) 1 T(Umax·0,95) lub T(Umax·0,99) k 2 3 Tabela 3. Lp. 1 2 3 t T(Umax·0,5) ΔDYN(t) =Umax–u(t) [ ] T(Umax·0,67) T(Umax·0,95) lub T(Umax·0,99) ćw. 6/str. 5 δDYN(t) = |ΔDYN(t)|/Umax ∙100 [ ] Zakład Metrologii i Systemów Diagnostycznych Laboratorium Metrologii II. 2016/17 Narysować przebieg odpowiedzi skokowej przetwornika I rzędu i zaznaczyć na nim parametry: T(Umax·0,95) lub T(Umax·0,99), T(Umax·0,67), ΔDYN(T), ΔDYN(Tu), ΔDYNmax. Amplituda [ ] Rys. 3. Przebieg odpowiedzi skokowej przetwornika I rzędu Oszacowane parametry: T=T(Umax·0,67)= ΔDYN(T)= ΔDYNmax= , Tu=T(Umax·0,95) lub T(Umax·0,99)= , ΔDYN(Tu)= V. Wnioski ćw. 6/str. 6 Czas [ ] Zakład Metrologii i Systemów Diagnostycznych Laboratorium Metrologii II. 2016/17 VI. Pytania kontrolne 1. Omówić parametry opisujące właściwości statyczne przetworników: równanie przetwarzania, statyczna charakterystyka przetwarzania, czułość, stała przetwornika, błąd nieliniowości, zakres pomiarowy. 2. Podać definicję błędu dynamicznego. 3. Wyjaśnić różnice pomiędzy pomiarem statycznym i dynamicznym oraz błędami statycznymi i błędem dynamicznym. 4. Omówić metody badania właściwości dynamicznych przetworników. 5. Omówić sygnały testowe stosowane w badaniach właściwości dynamicznych. 6. Narysować odpowiedzi skokowe przetworników pierwszego i drugiego rzędu (oscylacyjny i aperiodyczny) i zaznaczyć parametry charakterystyczne tych odpowiedzi. 7. Omówić sposoby wyznaczania stałej czasowej na podstawie odpowiedzi skokowej przetwornika pierwszego rzędu. Literatura 1. Szadkowski B. (red): Laboratorium metrologii elektrycznej i elektronicznej cz. II, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 1994. 2. Hagel R., Zakrzewski J.: Miernictwo dynamiczne. WNT, Warszawa 1984. 3. Kwiatkowski W.: Miernictwo elektryczne. Analogowa technika pomiarowa. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1994. 4. Michalski L., Eckersdorf K. Pomiary temperatury. WNT, Warszawa 1986 5. Chwaleba A., Poniński M., Siedlecki A.: Metrologia elektryczna. WNT, Warszawa 1998. ćw. 6/str. 7