Maciej Kalarus Podróż ograbiona. Polska literatura podróżnicza po

Maciej Kalarus
Podróż ograbiona. Polska literatura podróżnicza po 1989 roku.
Streszczenie
Rozprawa dotyczy zagadnienia wglądu w obszar polskiej literatury podróżniczej, czyli
książek, które na szeroko rozumianym rynku wydawniczym ukazały się po 1989 roku. W jej
skład wchodzą dwie części ogniskujące wokół kilkunastu fundamentalnych zagadnień, które
należy brać pod uwagę rozważając stan gatunku polskiej „travel literature”. W dysertacji
podjęta jest próba czterostopniowego podziału pozaeuropejskiej polskiej literatury
podróżniczej
oraz
kategoryzacji
aktywno-pasywnej
i
pośrednio-bezpośredniej.
Zasygnalizowana jest także problematyka tzw. kolonializmu odwróconego, łączącego się z
tytułową metaforą „podróży ograbionej” (znaczenie dosłowne i przenośne). Rozprawa
wprowadza
pojęcie „życia w podróży” i „podróży w życiu”, jak również wskazuje na
powszechne zjawisko tzw. hybrydyzacji literatury podróżniczej, a wątek ten łączy się
bezpośrednio z medialną tabloidyzacją oraz celebrytyzacją w/w literatury.
W swojej głównej części rozprawa dokonuje opisu (trawers kontynentalny) ponad
trzystu publikacji podróżniczych, zwracając uwagę na szlaki wędrówek oraz niebagatelną rolę
fotografii i filmu, będących pokłosiem polskich globtroterskich eskapad. Omówieniu poddane
zostają także zagadnienia przemysłu wydawniczego wraz z tematyką finansowania podróży.
Poruszony jest także kontekst roli podróżnika jako świadka wydarzeń, ambasadora i
emisariusza, co ma nierozerwalny związek z wiarygodnością publikowanej później relacji
(trzy filary udanej książki: człowiek, środowisko i sprzęt).
W świetle całej dysertacji niebagatelną rolę odgrywa także postać Ryszarda
Kapuścińskiego, gdzie jego osoba i twórczość stanowi dla rozprawy kluczowy i zwrotny
moment w sytuowaniu wydawniczej cezury. Postać „Mistrza reportażu” jest także asumptem
ku rozważaniom dotyczącym tematyki związanej z tzw. zachowaniami i językiem
kolonialnym. Ponadto rozprawa wprowadza szereg autonomicznych opisów będących
autorską retrospektywą, konieczną, jak się wydaje, dla lepszego zobrazowania poruszanych
na stronach dysertacji zagadnień.
Rozprawa liczy 434 strony.