t t 32 9 5

Temperatura może zostać wyrażona w różnych jednostkach. W układzie SI jednostką temperatury jest K
(kelwin). Często posługujemy się skalą stopni Celsjusza.
Przeliczenie z oC na K → T= t+273,15 K (t [oC]; T[K])
Przeliczenie z K na oC → t = T-273,15 K (t [oC]; T[K])
W USA, w dalszym ciągu używa się stopni Fahrenheita.
Wzór przeliczający temperaturę w stopniach Fahrenheita na temperaturę w stopniach Celsjusza:
t
5
t F  32oC
9
Wzór przeliczający temperaturę w stopniach Celsjusza na temperaturę w stopniach
Fahrenheita:
9

t F  t  32  o F
5

Ciśnienie określa wartość siły, która działa prostopadle do powierzchni podzielona przez wielkość tej
powierzchni. Do pomiaru ciśnienia służą: manometr oraz barometr. Ciśnienie bezwzględne (absolutne) jest
określane względem próżni. Ciśnienie względne jest określane w zależności do ciśnienia otoczenia.
1 mmH2O = 9,81 Pa
1 mmHg = 133.322 Pa
1 at = 98066.5 Pa
1 atm = 101325 Pa
milimetr słupa wody
milimetr słupa rtęci
atmosfera techniczna
atmosfera fizyczna
Jednostki długości
1km – 1000m – 100 000cm
1m – 10dm – 100 cm
1dm – 10cm – 100 mm
1cm – 10mm
Jednostki objętości
1 l = 1dm3
Jednostki czasu
1h – 60 min – 3600 s
1min – 60s
Wilgotność powietrza - zawartość pary wodnej w powietrzu.
Wilgotność charakteryzuje się na różne sposoby. Najpopularniejsze to:




wilgotność bezwzględna - masa pary wodnej wyrażona w gramach zawarta w 1 m³ powietrza,
wilgotność właściwa - masa pary wodnej wyrażona w gramach przypadająca na 1 kg powietrza
(powietrza ważonego razem z parą wodną),
wilgotność względna - wyrażony w procentach stosunek ciśnienia cząstkowego pary wodnej zawartej
w powietrzu do prężności pary wodnej nasyconej w tej samej temperaturze,
prężność pary wodnej - ciśnienie parcjalne (cząstkowe), wywierane przez parę wodną w powietrzu.
Do pomiaru wilgotności powietrza używa się różnego rodzaju psychrometrów i higrometrów z których
najprostszym jest higrometr włosowy.
Natężenie przepływu – miara ilości płynu, substancji, mieszaniny, przepływającego przez wyodrębnioną
przestrzeń, obszar lub poprzeczny przekrój w jednostce czasu.
Rozróżniamy następujące metody wyrażania natężenia przepływu:
Masowe natężenie przepływu lub wydatek masowy określane symbolami G gdzie jednostką fizyczną
jest:
 masa/czas – najczęściej: kg/s
Objętościowe natężenie przepływu określane symbolami Q gdzie jednostką fizyczną jest:
 objętość/czas – najczęściej: m3/s
Natężenie przepływu nazywane wydajnością jest podstawowym parametrem pracy pomp, układów pompowych
i sprężarek a także turbin.
Ciężar właściwy γ – stosunek ciężaru ciała do jego objętości:

Q
V
Z definicji wynika zależność ciężaru właściwego od gęstości danego ciała:

mg m
 g  g
V
V
Ciężar objętościowy równy jest
gdzie:





m
V
Q – ciężar,
m – masa ciała,
ρ – gęstość ciała,
g – przyspieszenie ziemskie,
V – objętość.
Gęstość bezwzględna tzw. masa właściwa – czyli stosunek masy do objętości (g/cm3).
Gęstość pozorna = ciężar objętościowy (G/cm3) – wyraża stosunek masy do objętości wraz z zawartymi w
minerale porami (pustkami).
Różnica między gęstością bezwzględną a gęstością pozorną jest miarą porowatości minerału.
Skala
1 : 500
1cm : 5m Te skale są sobie równoważne.
Kiedy obliczamy odległości korzystając z mapy należy pamiętać o doborze odpowiednim jednostek.
1 : 500 - taki zapis oznacza że 1cm na mapie odpowiada rzeczywista długość 500 cm (czyli 5m)
Aby określić skalę mapy jeśli podane jest np.: że 1cm odpowiada 20 m to należy 20m zamienić na cm tzn
20m=2000 cm i skala wynosi 1 : 2000
Aby określić skalę mapy jeśli podane jest np.: że 20cm odpowiada 800 m to należy 800m zamienić na cm tzn
800m=80000 cm i otrzymujemy że 20cm : 40000cm. Następnie należy podzielić obie strony przez 20 tak aby
po lewej stronie skali uzyskać wartość 1 i w związku z tym otrzymujemy skalę która wynosi 1 : 4000
Zadania
1.
Przecznicą o przekroju S = 10 m2 przepływa Q = 1200 m3/min powietrza. Ile wynosi
prędkość powietrza w tym wyrobisku? (m/s)
2.
Chodnikiem wentylacyjnym przepływa 300 m3/min powietrza, które płynie z
prędkością 1 m/s. Jaki jest przekrój tego wyrobiska?
3.
Na mapę pokładową naniesiono 10 cm odcinek wyrobiska, który w rzeczywistości
odpowiada długości 50 m. Jaka jest skala mapy?
4.
W szybie o przekroju poprzecznym 20 m2 powietrze płynie z prędkością 12 m/s.
Wskaż, jaka ilość powietrza płynie tym wyrobiskiem? (m3/min)
5.
Dwóch górników w ciągu 6 godzin wykonywało
wskazany na rysunku odcinek obudowy. Koszt
wykonania tego odcinka przy założeniu, że 1 m2 muru
kosztuje 200 zł, a godzinę pracy górnika wyceniono na
20 zł wynosi
6.
Ile w świetle obudowy wynosi pole przekroju
wyrobiska przedstawionego na rysunku?
7.
W ciągu 8 godzin należy przetransportować przenośnikiem taśmowym 8000m3 węgla
kamiennego o ciężarze objętościowym 1,3 T/m3. Jaką wydajność na godzinę powinien
mieć przenośnik?
8. W wyrobisku wybudowano tamę o wymiarach 2m x 2,5m z drewna. Oblicz koszt tej
tamy jeśli koszt m2 drewna wynosi 100zł zaś godzina pracy górnika wynosi 40zł.
Tamę budowało dwóch górników i pracowało przy niej przez 10h
9. Na mapie pokładowej o skali 1:2000 odmierzony odcinek 20 cm odpowiada jakiej
rzeczywistej długości wyrobiska?
10. Określ skalę mapy jeśli 1cm na mapie odpowiada 6m.
11. Na skali przyrządu do mierzenia ciśnienia odczytano ciśnienie 10mmH2O. Jakie jest
ciśnienie w Pa.
12. Zamień temperatury na stopnie Celsjusza
53,15K;
293,15K
373,15K
13. Zamień temperaturę w oC na Kelwiny
23,15oC;
-13,15oC;
-273,15 oC;
14. Ile m3 piasku zostanie przetransportowanych przez taśmociąg o wydajności 10T/h,
jeśli taśmociąg będzie pracował przez 20h. Obliczenia wykonaj dla piasku o ciężarze
objętościowy 2g/cm3 i 1,5g/cm3
15. Jaka jest prędkość w m/min
5 m/s 9 m/s 10 m/s
700 cm/s
300 cm/
16. Przepływ powietrza wynosi 120m3/min. Podaj przepływ powietrza używając
jednostek w układzie SI.
17.
Przecznicą o przekroju S = 20 m2 przepływa Q = 3600 m3/min powietrza. Ile wynosi
prędkość powietrza w tym wyrobisku? (m/s)
18.
Chodnikiem wentylacyjnym przepływa 200 m3/min powietrza, które płynie z
prędkością 1 m/s. Jaki jest przekrój tego wyrobiska?
19.
Na mapę pokładową naniesiono 20 cm odcinek wyrobiska, który w rzeczywistości
odpowiada długości 60 m. Jaka jest skala mapy?
20.
W szybie o przekroju poprzecznym 40 m2 powietrze płynie z prędkością 10 m/s.
Wskaż, jaka ilość powietrza płynie tym wyrobiskiem? (m3/min)
21. Przelicz na pascale i hektopaskale:
10 mmH2O 30 mmH2O 100 mmH2O 5 mmH2O
22.
Ile czasu potrzeba aby przenośnikiem taśmowy o wydajności 1300T/h
przetransportować 8000m3 węgla. Ciężar objętościowy węgla to 1,3T/m3. Wynik
podaj w godzinach.
23. Jaki jest ciężar objętościowy węgla jeśli 300T zajmuje objętość 200m3.
24. Jaka jest prędkość w m/s
360 m/min
900 m/min
48 m/min
700 cm/s
300 cm/s