GSI 7 0101_communities_PL.indd

Zestaw informacji
:: Społeczności zorganizowane z poszano-
7
waniem zasady zrównoważonego rozwoju
Społeczności i regiony, w których żyjemy, zarówno miejskie,
jak i wiejskie, to środowiska mające największy bezpośredni
wpływ na nasze życie. Wszyscy pragniemy, aby nasze najbliższe
otoczenie było na tyle zadbane i dobrze prosperujące, na ile
jest to możliwe.
Zmiany klimatyczne stanowią problem na skalę światową,
jednak ich skutki będą odczuwalne na poziomie lokalnym
przez każdego z nas. Większość problemów z tym związanych
można rozwiązać poprzez zwiększenie zrównoważonego
rozwoju lokalnych społeczności. Obszary ekologicznie wrażliwe
takie, jak wyspy, tereny podmokłe czy górskie są najbardziej
narażone na skutki zmian środowiskowych, dlatego w ich
przypadku zachęta osiągnięcia większego zrównoważenia
jest silniejsza.
Konieczność zmniejszenia zależności od paliw kopalnych
oraz wytwarzania czystszej energii może oznaczać szansę dla
bardziej odosobnionych regionów o ograniczonym dostępie
do konwencjonalnych zasobów energii. Utworzenie nowych
odnawialnych źródeł energii sprawi, że takie społeczności
staną się bardziej samowystarczalne. Natomiast wykorzystanie
rozmaitych instalacji, np. wiatraków czy elektrowni słonecznocieplnych, pozwoli również na utworzenie nowych miejsc
pracy na szczeblu lokalnym.
Obszary miejskie, a szczególnie śródmieścia metropolii, narażone
na bezpośredni zgubny wpływ czynników takich, jak zatory
uliczne, hałas czy zanieczyszczenia powietrza, zachęca się
do powiększania terenów zielonych. Ponadto usprawnienie
transportu publicznego może przynieść wiele korzystnych
zmian i ograniczyć całkowite zużycie energii.
:: Co robi UE?
Polityki
• Przyjęcie przez Komisję Europejską pakietu środków
dotyczących zmian klimatycznych w dniu 23 stycznia
2008 roku. Ten dalekosiężny pakiet propozycji pomoże w
realizacji zobowiązań podjętych przez Radę Europejską w
zakresie przeciwdziałania zmianom klimatycznym oraz do
promowania odnawialnych źródeł energii. Zawarte w pakiecie
propozycje wykazują, że cele uzgodnione w marcu 2007 roku
przez państwa członkowskie podczas przyjmowania pakietu
„Energy for a changing world package” są możliwe do
osiągnięcia z technologicznego i ekonomicznego punktu
widzenia, a ich realizacja otwiera niepowtarzalne możliwości
gospodarcze dla tysięcy europejskich przedsiębiorstw.
Środki te doprowadzą do znaczącego zwiększenia udziału
energii ze źródeł odnawialnych we wszystkich krajach i
pozwolą wyznaczyć cele możliwe do wyegzekwowania
pod względem prawnym.
• Unijny plan działań dotyczący efektywności energetycznej
podkreśla potrzebę utworzenia „Porozumienia między
Burmistrzami”. Porozumienie to pozwoli zbudować sieć
najbardziej pionierskich miast Europy uczestniczących
w wymianie i stosowaniu najlepszych praktyk w zakresie
efektywności energetycznej.
• Zielona księga w sprawie mobilności w mieście (z września
2007) koncentruje się na kwestiach poprawy płynności ruchu
w miastach, zwiększenia obszarów zielonych, stworzenia
bardziej inteligentnego transportu miejskiego oraz poprawy
jego dostępności i poziomu bezpieczeństwa.
Finansowanie
• Program Inteligentna Energia - Europa (2007-2013)
wspiera projekty społeczności kierujących się zasadą
zrównoważonego rozwoju. Od 2004 roku w poprawę
wydajności energetycznej oraz w zwiększenie udziału
odnawialnych źródeł energii zaangażowało się ponad 200
takich społeczności. Na przykład celem projektu ASPIRE jest
utworzenie możliwego do powielenia modelu „Społeczności
zrównoważonej energii” na peryferyjnych obszarach UE.
Patrz www.aspire-project.eu
• Kwestia efektywności energii jest priorytetem dla funduszy
strukturalnych UE na lata 2007-2013. Projekt JESSICA, będący
wspólną inicjatywą Komisji Europejskiej i Europejskiego
Banku Inwestycyjnego (EBI), ma na celu pomóc władzom
lokalnym na terenie UE w wykorzystaniu mechanizmów
inwestycyjnych do promowania zrównoważonego rozwoju
obszarów miejskich.
Inicjatywy
• Projekt CIVITAS pomaga miastom wdrażać technologie i
polityki w zakresie efektywnych energetycznie systemów
transportu http://www.civitas-initiative.org/main.
phtml?lan=en).
• Projekt ELTIS wspiera przekazywanie wiedzy i wymianę
doświadczeń w zakresie transportu miejskiego i regionalnego
http://www.eltis.org.
• Projekt CONCERTO pomaga społecznościom lokalnym uzyskać
większą niezależność i efektywność w wykorzystywaniu
energii.
:: Zrównoważona energia na rzecz lokalnego rozwoju
Kwestia zrównoważonej energii ma wpływ na politykę i strategię
lokalną w wielu dziedzinach, takich jak rozwój regionalny, urbanistyka,
transport czy szkolnictwo. Aby wyłonić obszary o największym
potencjale zarówno pod względem infrastruktury, jak i rozwoju
lokalnych przedsiębiorstw czy gospodarstw domowych, można
przeprowadzić energetyczną diagnozę społeczności lokalnych.
Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii może prowadzić do
powstania nowych miejsc pracy oraz urozmaicenia gospodarki
regionalnej, szczególnie na terenach wiejskich. Produkcja biomasy i
biopaliw może otworzyć nowe możliwości dla gospodarstw rolnych.
Jednakże kryteria wyznaczone przez UE odnośnie zrównoważonej
energii są bardzo surowe ze względu na konieczność zapewnienia
równowagi w produkcji biopaliw tak, by nie kolidowało to z ogólnymi
celami wyznaczonymi dla sektorów środowiska i rolnictwa. Do
obsługi wiatraków, elektrowni słoneczno-cieplnych czy instalacji
fotowoltaicznych niezbędny jest człowiek. W przypadku terenów
odosobnionych takich, jak wyspy, zrównoważona energia, a
w szczególności energia odnawialna, może przyczynić się do
przezwyciężenia problemu izolacji geograficznej i zapewnić stały
dostęp do zasobów energii.
Na terenach miejskich polityka planowania, budownictwa socjalnego,
mobilności oraz transportu zawsze wiąże się ze zużyciem energii.
Duży potencjał oszczędności energetycznej leży w bardziej
energooszczędnym oświetlaniu ulic czy w udzielaniu zielonych
zamówień publicznych. Natomiast zwiększanie zrównoważenia
energetycznego może iść w parze ze zrównoważeniem społecznym
i gospodarczym. Na przykład, poprzez odnowienie zniszczonych
budynków zgodnie z kryteriami efektywnego wykorzystania energii
można zregenerować całe dzielnice i przyciągnąć w dane miejsce
nowych mieszkańców i przedsiębiorców.
:: Porozumienie między burmistrzami
Celem Porozumienia jest utworzenie sieci burmistrzów
stojących na czele miast europejskich, współpracujących
z Komisją Europejską w sprawie wymiany doświadczeń
i praktycznej wiedzy na temat sposobów zachowania
równowagi w większości pionierskich miast i miasteczek.
Chęć udziału w projekcie wyraziło niemal 100 europejskich
miast, w tym 15 stolic.
Burmistrzowie podpisujący Porozumienie zobowiązali się
ograniczyć do 2020 roku emisję C02 o 20% poniżej poziomu
wyznaczonego przez UE. W ciągu roku od podpisania
Porozumienia burmistrzowie mają za zadanie stworzyć plan
działań na rzecz zrównoważonej energii, wyszczególniający
konkretne kroki, które zostaną podjęte, by osiągnąć ten
cel. Ponadto, do obowiązków burmistrzów należeć będzie
mobilizowanie lokalnej ludności cywilnej do czynnego
uczestnictwa w procesie tworzenia planu.
Natomiast rolą Komisji jest zapewnienie, aby udział owych
miast w Porozumieniu został szeroko nagłośniony, a ich
starania zostały dostrzeżone przez społeczeństwo.
:: Dobre praktyki
Zielone światło, Graz – Modernizacja
oświetlenia ulic i oszczędność energii w
mieście Graz (Austria) – Agencja Energii Graz
W 2005 roku na głównych ulicach miasta przeprowadzono
całkowitą modernizację oświetlenia. Koszty inwestycji w
nową technologię zrekompensowano oszczędnościami,
który miały być uzyskane w przyszłości. Zawarto 15-letnie
porozumienie finansowe, które nie wymagało od władz
lokalnych wpłacania zaliczek, a jednocześnie pozwoliło na
zachowanie udziału w uzyskanych oszczędnościach.
W pierwszym roku zainstalowano 718 nowych lamp
wyposażonych w najnowocześniejszy system regulacji.
Całkowita kwota uzyskana z oszczędności energetycznych
wyniosła około 67 000 euro, z czego miasto, po odciągnięciu
kosztów inwestycji, otrzymało około 30 000 euro. W
najbliższych latach jeszcze więcej spośród 15 000 świateł tego
miasta poddanych zostanie modernizacji, co potencjalnie
przyniesie jeszcze większe oszczędności.
http://www.managenergy.net/download/
local_energy_action_2007.pdf
:: Społeczne zaangażowanie
Zadaniem władz publicznych jest motywowanie lokalnych
społeczności do zachowania większego zrównoważenia. W tym
celu mogą one organizować działania uświadamiające, a także
wykorzystywać zdolności nabywcze do zachowania równowagi
za sprawą zielonych zamówień publicznych. Władze mogą
dawać przykład oraz czerpać korzyści z praktycznej oszczędności
energetycznej w zrównoważonym budownictwie, projektowaniu
i renowacji budynków użyteczności publicznej, zdobywaniu
dla tych budynków certyfikatów zgodności z Systemem EkoZarządzania i Audytu (EMAS), czy też poprzez użytkowanie w
ramach publicznej floty pojazdów energooszczędnych.
W działania na rzecz zrównoważonej energii zaangażowane
powinny być indywidualne osoby, lokalne przedsiębiorstwa, szkoły
oraz organizacje pozarządowe. Większa świadomość obywateli i
przedsiębiorców oznacza możliwość podejmowania przez nich
działań w sposób bardziej zrównoważony w życiu prywatnym
i zawodowym. Społeczeństwo powinno być informowane o
lokalnych przedsięwzięciach promujących bardziej inteligentne
użycie energii, a także powinno mieć możliwość bezpośredniego
kontaktu z przedstawicielami władz w celu uzyskania dodatkowych
informacji. Kampanie informacyjne powinny skupiać się na
staraniach podjętych w konkretnych dziedzinach takich, jak
zmiany klimatyczne czy kultura mobilności w mieście, a także
zwiększać świadomość gospodarczego i środowiskowego
wpływu polityki zrównoważonej energii.
:: Dobre praktyki
Cornwall Sustainable Energy Partnership,
Wielka Brytania
Hrabstwo Kornwalii leżące w południowo-zachodniej Anglii
jest jednym z pierwszych subregionów, który w 2004 roku
sporządził plan działań na rzecz zrównoważonej energii. Plan
ten obejmuje strategię zwiększenia poziomu równowagi
energetycznej na tym wiejskim obszarze.
W ramach planu przewidziano określone działania na rzecz
poprawy efektywności energetycznej oraz zwiększenia
odnawialnych źródeł energii. Działania te powinny pomóc w
rozwiązaniu problemów społecznych (np. ubóstwo), kwestii
gospodarczych (dystrybucja energii) i środowiskowych
(zmiany klimatyczne). Głównym celem jest zwiększenie
przypadającej na ów region proporcji energii elektrycznej
uzyskiwanej z odnawialnych źródeł z około 6% w chwili
powstawania planu do 11-15% do 2010 roku.
http://www.managenergy.net/download/
local_energy_action_2007.pdf
Partnerstwo zarówno na szczeblu lokalnym, jak i europejskim
może zapewnić efektywne wdrożenie strategii zrównoważonej
energii. Oznacza to współpracę samorządów lokalnych, agencji
energetycznych, izb handlowych, specjalistów w dziedzinie energii
oraz dostawców technologii odnawialnej w celu zapewnienia
środków finansowania i wymiany najlepszych praktyk.
:: Czym jest ManagEnergy?
ManagEnergy to inicjatywa Dyrekcji Generalnej ds. Energii i Transportu Komisji Europejskiej, oparta o plan Inteligentna
Energia – Program dla Europy. Ma na celu wsparcie lokalnych i regionalnych działań w zakresie wydajności energetycznej oraz
energii odnawialnych poprzez warsztaty szkoleniowe i wydarzenia internetowe. Dodatkowo udziela się informacji o studiach
przypadków, dobrej praktyce, ustawodawstwie i programach europejskich.
ManagEnergy to także europejska sieć lokalnych i regionalnych agencji energetycznych (LEAs). Agencje te promują wprowadzanie
dobrych praktyk zarządzania energią, wspierają zrównoważony rozwój, udzielają informacji i wskazówek oraz oferują inne
usługi, w zależności od miejscowych potrzeb. www.managenergy.net
Klauzula o wyłączeniu odpowiedzialności i nota o prawach autorskich dla zestawu informacji programu ManagEnergy
Niniejszy zestaw informacji został opracowany w imieniu Komisji Europejskiej. Komisja Europejska nie gwarantuje dokładności danych
i informacji w nim zawartych, ani nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek ich użycie.
© Wspólnoty Europejskie, 2008
Reprodukcja dozwolona pod warunkiem podania źródła.