Konferencja - Jak poprawić ekonomikę produkcji mleka - Trans-Rol

Konferencja - Jak poprawić ekonomikę produkcji mleka przy utrzymaniu wysokiej zdrowotności stada
piątek, 13 sierpnia 2010 09:12
Nie warto oszczędzać przy żłobie
Kwasica żwacza, przemieszczenie trawieńca, ketoza, zaleganie poporodowe - te i inne
schorzenia mogą być efektem złego żywienia krów mlecznych w okresie
okołoporodowym. To niezwykle newralgiczny czas, a szukanie wówczas oszczędności
na paszy jest błędem, za który możemy zapłacić znacznie więcej wyjaśniał profesor
Zygmunt Maciej Kowalski z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, podczas konferencji w
Sokołach, zorganizowanej w połowie marca przez firmę Trans-Rol.
Okres okołoporodowy w życiu krowy to czas niezwykle ważny, szczególnie w kontekście
opłacalności produkcji. Wtedy właśnie wydaje się najwięcej pieniędzy na opiekę weterynaryjną.
Statystyki potwierdzają, że ponad połowa krów przechodzi w tych miesiącach jakieś zaburzenia
zdrowotne. Nie ma obór z krowami wysoko wydajnymi rasy holsztyńsko-fryzyjskiej wolnych od
tych problemów. A problem z wysokowydajnymi krowami polega na tym, że są one często źle
żywione i nie przetrzymują 4-5 laktacji. Coraz częściej pojawiają się też problemy z cielętami.
- Jeżeli krowa ma ketozę przed porodem, to jej cielę nie będzie zdrowe - podkreśla Zygmunt
Kowalski.
- Kiedyś
krowa dawała 151 siary, a dziś 22 lub nawet 25 I. Siara jest rzadka i nie zawiera tylu witamin jak
dawniej, bo zwierzęta nie są karmione zielonkami tylko kukurydzą. Dwu- lub trzykrotnie
zmniejszyła się zawartość immunoglobulin w siarze. Nie ma w niej również beta karotenu (siara
nie jest żółta), a to z kolei prowadzi do biegunek cieląt. I właśnie dlatego tak ważne jest pojenie
pierwszą siarą, punktualnie i w dużych ilościach, nawet 3-41, także przy użyciu sondy.
***
Podstawowym problemem żywieniowym jest ujemny bilans energii, który pojawia się nie
tylko po porodzie, ale także na kilka dni przed. Dobre żywienie krów polega na tym, żeby
zapewnić im wysoki poziom glukozy we krwi. Składniki pokarmowe są odbierane krowie przez
cielę już przed porodem. W kilka dni po porodzie krowie brakuje glukozy i zwierzę ma ujemny
bilans energii. Lekarz weterynarii może podać glukozę dożylnie albo wlać glikol do pyska, ale to
nie jest metoda praktycznego żywienia. Jest to tylko „leczenie" skutków. Wysoko wydajne krowy
potrzebują dziennie 3,5-4 kg glukozy. Najważniejszym jej źródłem jest glukoza, która powstaje
1/5
Konferencja - Jak poprawić ekonomikę produkcji mleka przy utrzymaniu wysokiej zdrowotności stada
piątek, 13 sierpnia 2010 09:12
w wątrobie. Dlatego krowa musi mieć zdrową wątrobę, a nie stłuszczoną! Krowa wchłania kwas
propionowy w żwaczu i dopiero w wątrobie przetwarza go na glukozę. Ale to źródło glukozy jest
często niewystarczające w okresie okołoporodowym. Musimy więc podawać krowom
dodatkowo skrobię trawioną w jelitach, która trawiona jest właśnie do glukozy.
Glukoza potrzebna jest krowie przed porodem dla płodu, a po porodzie - przede wszystkim dla syntezy laktozy mleka.
- Weźmy dla przykładu dwóch rolników: je¬den ma krowę dającą 40 I mleka, a drugi - 20 I.
Dlaczego? Ta krowa, która ma większą wydajność, ma we krwi o dwa razy więcej glukozy niż
druga. Z glukozy bowiem powstaje laktoza. Laktoza, która „powstaje" w gruczole mlekowym,
rozcieńczana jest w gruczole mlekowym wodą pobraną z krwi. Jeżeli krowa produkuje dużo
laktozy, to jest to jednoznaczne z tym, że produkuje dużo mleka
- wyjaśniał profesor
Kowalski.
Od glukozy zależy też zawartość białka w mleku. Jeśli krowa choruje na ketozę, to ma niski
procent białka w mleku (2,6-2,7%). Jeżeli nie ma energii, to w jej krwi nie ma glukozy. Jak nie
ma glukozy, to jej trzustka nie produkuje insuliny. Insulina jest hormonem, który jakby „łapie za
rękę" składniki pokarmowe z krwi i przenosi do komórek. Dzięki insulinie komórki się odżywiają.
Brak insuliny powoduje, że aminokwasy z krwi nie mogą się przedostać do komórek w gruczole
mlekowym i przez to mleko ma niską zawartość białka. Czyli reasumując: jak nie ma białka w
mleku, to nie potrzeba kupować śruty poekstrakcyjnej sojowej, rzepakowej, czy koncentratów
białkowych - tylko zastanowić się: dlaczego krowa nie ma glukozy we krwi? Albo nie dostaje do
pyska pasz, które ze skrobi zrobiłyby glukozę albo wątroba krowy nie może produkować
glukozy.
***
Gdy krowa nie ma glukozy we krwi, jej trzustka wydziela mało insuliny. Zwierzę zaczyna
uwalniać rezerwy tłuszczowe, bo w nich zmagazynowana jest energia. Często spotyka się
krowy, które były grube i na kilka dni przed porodem mocno schudły. Uwalnianie rezerw trwa
bowiem bardzo szybko. Wówczas w krwi zwierzęcia nagle pojawia się du¬żo wolnych kwasów
tłuszczowych z uwolnionego tłuszczu. Ta krew dostaje się do mózgu i daje komunikat krowie,
że nie musi jeść. I krowy przestają jeść. Po co organizm to robi? Po to, żeby w wątrobie
„wytworzyć" energię z kwasów tłuszczowych. Ale nie wszystkie kwasy tłuszczowe „wędrują" do
wątroby. Część z nich trafia do mleka. Dlatego od pierwszego do 40-go dnia po wycieleniu
mamy często wyższy procent tłuszczu w mleku. Jeżeli krowy po porodzie dają mleko o
zawartości tłuszczu 5,5-6%, to trzeba się zastanowić skąd on się bierze. Przecież hodowca
widzi, że krowa nagle nie zaczęła lepiej jeść. To jest tłuszcz, który „zszedł z zadu" i dostał się
do mleka.
***
Mleko o parametrach 7% tłuszczu i 2,5% białka to mleko ketozowe.Takie mleko jest dla
hodowcy sygnałem ostrzegawczym. Oznacza to, że kwa¬sy tłuszczowe dostały się do wątroby i
tam muszą być utlenione. By do tego doszło, potrzebna jest glukoza. W przypadku jej braku
dochodzi do stłuszczenia wątroby i padnięcia krowy. Wątroba próbuje sobie pomóc i jedną z
metod jej obrony jest wytworzenie ciał ketonowych. Czasami mówi się, że ketoza to jest lżejsza
forma stłuszczenia wątroby. Z ketozy można bowiem zwierzę wyprowadzić, a ze stłuszczenia -
2/5
Konferencja - Jak poprawić ekonomikę produkcji mleka przy utrzymaniu wysokiej zdrowotności stada
piątek, 13 sierpnia 2010 09:12
nie. Trzeba pamiętać, że pewien poziom stłuszczenia wątroby ma miejsce w każdym okresie
szczytu laktacji. Jeżeli przyjmiemy, że 5-10% wątroby „psuje się" przy każdej laktacji, to można
powiedzieć, że po trzech laktacjach krowa „nie ma już prawie połowy wątroby" i dlatego
czwartej i piątej laktacji nie wytrzymuje. Wątroba stłuszczona produkuje ciała ketonowe, ale
najważniejsze jest zrozumienie, że taka wątroba nie może funkcjonować prawidło¬wo. Nie
odtruwa amoniaku (amoniak tworzy się w żwaczu po zjedzeniu białka na pastwisku), czyli nie
przetwarza go na mocznik. Amoniak krąży wraz z krwią po całym organizmie. Dostaje się też do
macicy, do miejsca, gdzie zagnieździł się zarodek. W efekcie krowa roni dwa tygodnie po
inseminacji.
Żółta wątroba nie może syntetyzować cholesterolu, a to z niego powstają hormony, które z
przysadki mózgowej dostają się do jajników i regulują rozród. Co prawda hormony mogą być
podawane strzykawką przez lekarza weterynarii, ale taki sposób jest i droższy i niebiologiczny.
To tłumaczy dlaczego krowy mają problem z rozrodem, w przypadku, gdy mają chorą wątrobę.
***
Problem kładzenia się krów po porodzie również ma swoje źródło w nieprawidłowym
żywieniu - m.in. w niedoborze lub nadmiarze niektórych pierwiastków.
Krowa wjednym litrze mleka wydziela 1,7g potasu. Gdy dziennie produkuje 501 mleka, a
jeszcze wypaca z siebie elektrolity, to ma prawo do niedoboru tego pierwiastka. Niestety ciągle
mało mówi się o podawaniu potasu krowom po porodzie.
Podobnie jest z wapniem - krowa wydziela 2,3 g tego pierwiastka w litrze siary. Można więc
łatwo policzyć ile wapnia wydalanego jest z organizmu, jeśli zwierzę „produkuje" 25 I siary.
Taka krowa musi mieć możliwość uzupełniania braków wapnia z kości oraz zatrzymywania go
w nerkach, powinna też zwiększać jego wchłanianie z jelit. Hormon wydzielany przez
przytarczyce uwalnia wapń z kości, zatrzymuje go w nerkach i powoduje, że witamina D3 w
nerkach zmienia się w aktywną formę tej witaminy. I jeśli ten proces działa bez zarzutów, to
krowa się nie położy. Problem w tym, że ten mechanizm u wielu krów nie działa w sposób
wystarczający. Jednym z powodów zalegań poporodowych może być hipofosfatemia, czyli
niedobór fosforu we krwi.
3/5
Konferencja - Jak poprawić ekonomikę produkcji mleka przy utrzymaniu wysokiej zdrowotności stada
piątek, 13 sierpnia 2010 09:12
Błędy
poporodowego.
żywieniu,
W
w
takich
tym
niedobory
sytuacjach
pierwiastków,
przydaje
się
urządzenie,
mogą
doprowadzić
które
pozwala
do
zalegania
wydoić
krowę
Co
ruchliwość,
Nie
otwartego
większy.
wynikiem
porodzie.
siłę,50
sprawia,
specjalne
a
są
„spinają
naprawdę
się
Ijodu,
letniej
że
Wypełniony
złego
By
dzieje
preparaty
trawieńca
trawieniec
się"
temu
jeśli
wody,
skuteczne.
żywienia,
zdawki
mięśnie,
jeszcze
trawieńcem
zapobiec
w
może
wodą
najlepiej
saszetkach,
nie
a
na
ma
wpłynąć
lub
występuję
tym
krowa
dodatek
miejsca
zmagnezu
w
gazami
gliceryną
mięśnie
sytuacji
świeżo
które
ze
krowa
m.in.
na
żwacza
przemieszcza
rozpuszcza
zwieraczy
niedoboru
przemieszczenie
lub
wycielona
w
leży,
glikolem.
okresie
woda
to
w
wapnia?
trawieniec
się
lub
powinna
się.
przewodzie
3
Taka
tygodni
w
gazy.
Przemieszczenie
wodzie.
dawka
Pogarsza
wypić
Trawieniec
Można
jest
przed
pokarmowym.
aż
wody
jednorazowo,
porodem
o
również
się
70%
wypełnia
nagle
o
trawieńca
tylko
30%
mniej
zastosować
iW
robi
Dlatego
4
parę
jego
nawet
tygodnie
żwacz,
ruchliwy.
się
jest
złotych,
do
na
więc
co
produkowany
za
wzrost
krowom
Ale
smaku.
Dlaczego
dużo
na
rynku
zawartości
należy
młodych
są
krowa
przez
podawać
już
traw
potasu
preparaty
przytarczyce
ma
nawożonych
problem
sole
w
otoczkowanych
anionowe.
zsię
nie
wapniem,
w
gnojowicą,
działa
okresie
Są
one
kiedy
zasuszenia.
soli
za
-krowy
dużo
anionowych,
na
niestety
ma
kości
alkalozę?
zjedzą
buraków
Na
-się.
ifosforu
niesmaczne
nerki.
3-4
trochę
Dlatego,
tygodnie
Dzieje
iD3
ziemniaków,
droższe,
itlenu.
się
pogarszają
że
przed
tak,
hormon
ale
co
porodem
gdy
lepsze
powoduje
krowa
apetyt.
w
je
brakuje
produkują
Prawdopodobieństwo,
nadmiernego
godzin
może
Następny
być
po
wapnia,
właśnie
porodzie
parahormonu,
zalegania
bardzo
ale
nie¬dobór
zawartość
jeszcze
istotny
że
powinno
a
taka
nawet
nie
powód
magnezu.
krowa
leży)
jeśli
zalegania
wykonać
to
się
go
brak
nie
położy
produkują,
przekracza
magnezu.
analizę
krów
jest
lub
bardzo
to
krwi
kości
subklinicznych
W
0,8
takiej
na
milimola,
duże,
itej
zawartość
nerki
sytuacji
na
to
hipokalcemii
niego
powodem
przytarczyce
magnezu.
100%.
nie
reagują.
zalegania
Jeżeli
sytuacji
(krowie
nie
do
-***
Wszyscy
hodowcy
dużych
gospodarstw,
którzy
ze
mną
pracują
-prawie
mówił
profesor
lizawek.
uzupełniają
dzień,
podanie
dodatkiem
kiedy
magnezu
obrzęk
krowy
tak
wymion
od
w
przed
paszowym.
razu
magnez
takich
nie
u
mają
porodem,
pierwiastek.
ilościach,
w
lizawek,
Nie
dawkach
50-gramowej
jak
są
jak
to
Tylko
to
isą
powinny.
wielkie
pokarmowych:
źle
porodzie.
wtedy
wchłaniają
może
pieniądze,
Czasami
należy
wywołać
Trzeba
magnez.
od
rozważyć
a
30
jednak
dojść
biegunki.
na
do
pewno
Tracą
50g
do
nadmiar
ewentualne
tlenku
Tlenek
apetyt,
się
dawki
zwrócą.
soli
magnezu
magnezu
a
przez
może
zrezygnowanie
ponadto
Iodporność.
kolejna
klika
powodować
na
jest
nie
krowę,
dni,
tanim
uwaga
wchłaniają
gdyż
zsobą
na
-po
-12
Nadmiar
tego
współzawodniczą.
nerkach
masie
Dlatego
pierwiastka,
dawki,
trzeba
w
ak¬tywną
fosforu
może
się
to
Jeżeli
ustrzegać
spowodować
również
krowy
witaminę
krowa
się
może
przekarmienia
kładą,
D3.
zjada
wzrost
krowom
Zwiększenie
bo
mają
liczby
dużo
szkodzić.
zwierząt
niedobór
fosforu,
przypadków
zawartości
Gdy
fosforem.
to
wapnia.
witamina
zwierzęta
zalegania
zKosztują
otrzymują
0,3
ipoporodowego
nie
fosfor
przemienia
0,4%
zawsze
zbyt
w
duże
suchej
ze
się
aż
ilości
o
w
18%.
Wtedy
fosfor
fosforu.
Szacuje
świadoma,
wstać.
wapniowe,
jej
Czasami
podać
zw
jej
Ważne,
organizmu.
Krowy
się,
fosfor.
przytarczyce
jak
pobiera
że
jednak
ihormony
żeby
krów
fosforowe.
paszę,
Parahormon
krowa
każdy
się,
wydzielają
często
mają
czasami
Jak
ma
hodowca
za
krowa
niedobory
dotyczy
wyprowadza
niski
dużo
czołga
miał
leży,
poziom
parahormonu,
to
„pod
fosforu
się
to
tych,
trzeba
fosfor
do
ręką"
tego
które
jedzenia,
jest
pierwiastka
zdawek,
podać
dodatki
moczem
mają
a
ok.
ten
30%.
jakby
jej
bliźniaki
powoduje,
do
wapń,
iWapń
wlewów
we
Bardzo
przez
jej
krwi
nic.
lub
ale
to
że
często
w
miały
nie
do
również
krowy
nerki
okresie
pyska,
było,
trudny
krowa
nie
„wyprowadzają"
może
tylko
porodowym.
tak
mają
poród.
leży,
trzeba
chce
jest
Niezwykle
Przyczyna
pojawia¬ją
cynku,
funkcjonowanie
na
witaminy
odpornością.
witaminach
E
takiego
się
ia
5-6
selenu,
częstym
ikładą
minerałach.
układu
mg
stanu
selenu.
miedzi
problemem
odpornościowego.
stresu
rzeczy
idawce
Jeśli
Krowa
witaminy
porodu.
jest
nie
krów
w
prosta
zje
okresie
E,
w
zalecanych
a
okresie
Dlatego
więc
-wtedy
właśnie
okołoporodowym
składników
okołoporodowym
nie
wtedy
powinno
zwierzęta
odpowiedzialnych
będzie
mało,
musi
się
w
miała
a
są
zjeść
tym
tracą
przez
liczne
problem
okresie
minimum
to
infekcje.
za
jedzą
oszczędzać
zKowalski
mało
1do
gnie
W
krwi
zdolność
porodzie,
komórki,
wolne
gruczołu
antyoksydanty,
Organizm
rodniki
w
mlekowego
do
równowaga
krowy
tym
pozbywania
białe
białe
np.
musi
krwinki
witaminę
ciałka
-które
ta
a
też
krowy
załamuje
się
radzić
nie
krwi,
wolnych
E
zaczynają
-po
aby
które
sobie
w
się
stanie
pomóc
rodników
iza
„bronią"
krowy
zPonadto,
wolnymi
chorować
bronić
krowie.
mają
krowę
tlenowych,
krów
rodnikami
za
na
przed
dużo
przed
mastitis.
ale
reaktywnego
chorobami.
tlenu.
bakteriami
w
Musimy
okresie
Ma
co
Uszkodzone
wnikającymi
szczytu
więc
prawda
stosować
Ten
laktacji,
naturalną
niszczy
przez
czy
po
4/5
Konferencja - Jak poprawić ekonomikę produkcji mleka przy utrzymaniu wysokiej zdrowotności stada
piątek, 13 sierpnia 2010 09:12
To
przed
ketozę
Największym
porodzie".
była
ketoza
za
szczytem
nie
w
daje
tłusta!!!
3wysoka
Drugi
4
12
tygodniu
razy
Każda
wydajności.
powód
większe
choroba
laktacji.
dla
to
ten,
ketozy
Szczyt
ryzyko
mleka
że
Kiedy
metaboliczna
miała
jest
wydajności
jest
przemieszczenia
mają
endometritis,
oprzyczyną
przemieszczenie
zwiększa
przypada
punkt
chorób,
czyli
trawieńca.
BCS
ryzyko
sytuacja,
bo
za
70-80
trawieńca?
innych
dużo,
gdy
dzień,
czyli,
chorób.
krowa
W
achoroby
że
4-6
krowy
w
„nie
Na
dniu.
dniu
przykład
czyści
chorują
występują
porodu
na
po
niedobory
produkują
racicowego
cement,
pracowała.
między
Krowy
nimi
który
biotyny.
mniej
żywione
Za
wypełnione
-można
odpowiada
jest
stan
biotyny.
pomiędzy
Im
intensywnie,
komórek
niższe
zrogowaciałą
Biotyna
biotyna.
nimi
rogu
jest
dużymi
jest
pH
musi
racicowego
w
niezmiernie
keratyną
być
żwaczu
ilościami
mocny,
woszczędności
połączone
(czyli
dużym
istotna
pasz
ale
im
jednocześnie
treściwych
stopniu
bliżej
dla
są
substancją
kwasicy),
odpowiada
w
Dwie
elastyczny,
dawce,
tym
komórki
cementującą.
cynk,
bakterie
mają
żeby
rogu
a
często
za
wracica
„cement"
Ten
żwaczu
skali
łukowato,
krowa
ma
trawieńca.
Krowa
chorą
5-punktowej:
nie
racicę,
(3)
idzie.
kulawa,
Dlatego
-ryzykiem
stoi
Krowa
awydajność
(1)
ito
ten
tak
idzie
nie
-Klem
stan
ważne
oceniona
krowa
zawsze
wygięta
może
stoi
są
na
korekcje
jest
łukowato,
spowodować
prosta
(3),
krowa,
a
i jeden
więc
idzie
racic,
ale
która
ta,
prosta,
jeszcze
utratę
również
która
kuleje
apetytu
(2)
nie
stoi
w
wyraźnie.
-podkreślił
profilaktyce
kuleje,
krowa
iracic.
idzie
inajczęściej
dalej,
stoi
(4)
wygięta,
Stan
-myśleć
prosta,
tego
krowa
kulawizn
ale
schorzenia.
ale
nie
idzie
ocenia
kuleje,
isporo
kuleje,
wygięta
się
(5)
w***podst.
produkcji
żywienie
kosztować.
samo
skończyć
tanich
W
jak
produktów,
obecnej
jest
nie
iproblemami
nauczyć
Nie
kwestią
można
sytuacji
które
się
zacząć
na
biegunkowymi,
je
powiedzieć
spowodują
ekonomicznej
tyle
liczyć.
kupować
ważną,
Jednak
„nie
„drogie"
że
a
taniego
hodowca
stać
każdy
w
źródeł
efekcie
problemy
mnie
preparatu
nieprzemyślany
powinien
na
złym
dodatki
wzrostem
mlekozastępczego,
szczególnie
paszowe,
należy
krok
cieląt.
może
szukać
bo
Nie
hodowcę
jest
opłaca
rozsądnie,
bo
oidzie
kryzys".
może
kosztach
się
się
Tak
kupować
a się
tojuż
Zygmunt
Kowalski.
Jego
wystąpienie
rolnicy
przyjęli
gorącym
-na
aplauzem.
wprzemieszczenie
podsumowaniu
profesor
Opracowała:
Barbara
Na
wykładu
prof.
Z.
M.
Kowalskiego
Źródło:
Podlaski
Agro
Nr
2(15)/2009
Białystok
powrót
do
menu
5/5