Wrocław, 5
Transkrypt
Wrocław, 5
Wrocław, 17.01.2013 r. NEWSLETTER Nr 02/2013/Legal1 PRACOWNICZY ZAKAZ KONKURENCJI – ISTOTNE ORZECZENIA SĄDU NAJWYŻSZEGO Wskazujemy, że w roku 2012 wydane zostały dwa, niżej opisane, istotne orzeczenia Sądu Najwyższego (dalej: „SN”), dotyczące umów o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. 1. Wyrok SN z dnia 22 czerwca 2012 r. (sygn. akt I PK 237/11) Wyrok ten został wydany na tle sporu o interpretację art. 1012 § 3 Kodeksu pracy (dalej: „KP”), zgodnie z którym odszkodowanie należne pracownikowi od pracodawcy tytułem powstrzymywania się od działalności konkurencyjnej po ustaniu stosunku pracy nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. W rozpatrywanej przez SN sprawie strony zawarły umowę o zakazie konkurencji na czas trwania stosunku pracy oraz na rok po jego zakończeniu. Pracodawca z tytułu tego drugiego zakazu zobowiązał się do wypłacania pracownikowi odszkodowania w wysokości stanowiącej równowartość 25% średniego miesięcznego wynagrodzenia osiąganego dotychczas w okresie obowiązywania zakazu. W niniejszej sprawie zasadnicze wątpliwości dotyczyły właśnie ustalania bazy (tj. wysokości wynagrodzenia) od którego ma być odszkodowanie. Powstał mianowicie problem możliwości zastosowania do odszkodowania za powstrzymywanie się od działalności konkurencyjnej rozporządzenia tzw. urlopowego2, do którego odsyła rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U.1996.62.289; w dalszej treści: rozporządzenie w sprawie obliczania odszkodowań). W odniesieniu do pytania, czy jest dopuszczalne stosowanie rozporządzenia urlopowego do ustalania wysokości należnego pracownikowi odszkodowania w związku z zakazem konkurencji po ustaniu zatrudnienia, SN odpowiedział negatywnie, powołując następujące przyczyny: 1 2 rozporządzenie urlopowe może być stosowane w ściśle oznaczonych w nim sytuacjach (wśród których nie wymienia odszkodowań za powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej); Niniejszy Newsletter nie stanowi porady prawnej ani podatkowej. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U.1997.2.14). należy uwzględnić specyficzny charakter umowy o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia, która to umowa, zdaniem SN, jest umową odrębną od umowy o pracę. Ww. odrębność powoduje, że umowę tę można kwalifikować jako umowę z pogranicza prawa pracy i prawa cywilnego oraz wyklucza stosowanie do tej umowy rozporządzenia urlopowego w drodze analogii. Jak stwierdził SN, KP ukształtował wysokość odszkodowania za powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej po ustaniu zatrudnienia samodzielnie, uzależniając jego wysokość minimalną od wynagrodzenia realnie otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji (art. 1012 § 3 KP), w czym odzwierciedla się ekwiwalentność świadczenia pracodawcy za powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej. Dlatego też KP nie odsyła w zakresie sposobu liczenia ww. wynagrodzenia, a zatem i odszkodowania, do rozporządzenia urlopowego. Ww. rozważania doprowadziły SN do wniosku, że minimalne odszkodowanie, o którym mowa w art. 1012 § 3 KP, oznacza sumę otrzymanych (a nie uśrednionych) składników wynagrodzenia za pracę w okresie równym okresowi obowiązywania zakazu podejmowania działalności konkurencyjnej. Wynagrodzenie to może różnić się od wynagrodzenia umówionego i od wynagrodzenia, które w przyszłości otrzymywałby pracownik, gdyby pracował. Niewątpliwie jednak jest świadczeniem ekwiwalentnym w tym sensie, że odnosi się do realnie otrzymanego wynagrodzenia. Odszkodowanie to należy obliczać przy uwzględnieniu tzw. kwot brutto, tj. przed obciążeniem ich koniecznymi daninami o charakterze publicznym. 2. Wyrok SN z dnia 22 czerwca 2012 r. (sygn. akt I PK 237/11) Wyrok ten dotyczy dopuszczalności wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o zakazie konkurencji. Orzeczenie to zapadło na tle stanu faktycznego, w którym pozwany pracodawca na podstawie odpowiedniego postanowienia umowy o zakazie konkurencji, rozwiązał z pracownikiem umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Zdaniem SN, nie ulega wątpliwości, że terminowa umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy może zostać wcześniej rozwiązana, jeżeli strony tak się umówiły. Wola stron umowy decyduje o sposobie rozwiązania oraz przyczynach i skutkach jej rozwiązania. SN zauważył przy tym, że zasadniczy problem dotyczy tego, czy przyczyny umożliwiające rozwiązanie umowy mogą być określone w sposób ogólny oraz czy podlegają weryfikacji sądu. Strony sporu, na tle którego zapadł analizowany wyrok SN, określiły przyczyny rozwiązania umowy w sposób ogólny jako „ustanie przyczyn uzasadniających istnienie zakazu konkurencji”. Zdaniem SN, wcześniejsze rozwiązanie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy jest uzależnione od zamieszczenia stosownego postanowienia w umowie. Wystarczające jest określenie przyczyny tego rozwiązania w sposób ogólny, jak np. ustanie przyczyn uzasadniających zakaz konkurencji. Ocena tak sformułowanej przyczyny, zdaniem SN, należy do pracodawcy i nie może być weryfikowana przez sąd. W razie dalszych pytań, pozostajemy do Państwa dyspozycji. 2