wejście - Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Transkrypt
wejście - Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Wyniki badań z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej. Tytuł zadania: Analiza zmienności cech użytkowych i reprodukcyjnych oraz jakości jaj wylęgowych hodowlanych populacji wybranych rodów gęsi na przykładzie maksymalnie 600 sztuk gęsi biłgorajskich CEL Uzyskanie danych o cechach użytkowych i reprodukcyjnych gęsi biłgorajskich utrzymywanych w dwóch stadach, zlokalizowanych w odległych rejonach Polski (województwo dolnośląskie i lubelskie), będących w czwartym roku użytkowania reprodukcyjnego. MATERIAŁ I METODY Pierwszym etapem badań było przeprowadzenie wychowu samców i samic gęsi biłgorajskich z czterech grup pochodzeniowych A; B; C; D, utrzymywanych w dwóch stadach hodowlanych, we Wrocławiu (stado UPWr) oraz w Majątku Rutka (MR). W celu uzyskania indywidualnych pomiarów ciała, jednodniowe pisklęta seksowano, a następnie znakowano indywidualnie znaczkami skrzydłowymi. Przez cały okres wychowu ptaki żywiono ad libitum mieszankami pełnoporcjowymi, zgodnie z wytycznymi opisanymi w normach żywienia gęsi stad hodowlanych (Smulikowska i wsp. 2005). W 8. i 12. tygodniu wychowu przeprowadzono przyżyciowe pomiary ciała wszystkich ptaków. Wykorzystując wagę hakową, taśmę zoometryczną i zgłębnik igłowy, określano następujące cechy: masa ciała (g); długość grzebienia mostka (cm) – między przednią i tylną krawędzią grzebienia mostka; grubość mięśnia piersiowego (mm) – 4 cm od początku grzebienia mostka i 2,5 cm w bok, równolegle do jego krawędzi, wyłącznie w 12. tyg. Wychów prowadzono do 28 tyg. życia gęsi. Drugim etapem badań była analiza zmienności cech użytkowych i reprodukcyjnych gęsi stada UPWr oraz MR oba badane stada były w czwartym sezonie użytkowania. Stosunek płci w stadzie UPWr wynosił 1:4 (♂:♀), natomiast w stadzie MR 1:3. Obie populacje utrzymywano na ściółce ze słomy, z dostępem do ograniczonych wybiegów. W okresie spoczynkowym oraz reprodukcyjnym gęsi żywiono mieszankami pełnoporcjowymi, zgodnie z wytycznymi opisanymi w normach żywienia gęsi stad hodowlanych (Smulikowska i wsp. 2005). W okresie reprodukcyjnym gęsi analizowanych stad utrzymywano w 10. godzinnym dniu świetlnym. Ocena zmienności cech reprodukcyjnych badanych stad gęsi biłgorajskich dotyczyła analizy nieśności. Ocenianymi i porównywanymi parametrami były: liczba jaj zniesionych w przeliczeniu na najwyższy i średni stan niosek, w okresie od 1. do 20. tygodnia nieśności; masa jaj oceniana przez 2 tyg. w szczycie nieśności. Inkubacje jaj celem określenia wskaźników zapłodnienia oraz wylęgowości piskląt prowadzono: dla stada UPWr w aparatach lęgowych Zakładu Hodowli Drobiu UPWr oraz w Zakładzie Wylęgu Drobiu (ZWD) w Namysłowie, natomiast dla stada utrzymywanego w Majątku Rutka w ZWD w Lublinie. Ocena wartości biologicznej jaj wylęgowych obejmowała: określenie procentowego wskaźnika zapłodnienia jaj (na podstawie świetlenia jaj w 10 dobie inkubacji); określenie procentowego wskaźnika wylęgu prawidłowo rozwiniętych piskląt z jaj nałożonych; określenie procentowego wskaźnika wylęgu prawidłowo rozwiniętych piskląt z jaj zapłodnionych. W ciągu całego okresu reprodukcyjnego, dla każdego stada i płci określano procent padnięć i brakowań. FORMA OPRACOWANIA WYNIKÓW Na podstawie uzyskanych wyników, dla każdej z w/w cech zostały obliczone: wartości średnie; współczynniki zmienności oraz odchylenia standardowe, które zostały stabelaryzowane i przedstawione na wykresach. Ponadto dane opracowano statystycznie przy użyciu analizy wariancji, a istotności różnic między średnimi cech określano przy pomocy testu Duncana. Do analiz statystycznych wykorzystano arkusz kalkulacyjny Excel oraz program statystyczny Statistica, wersja 10.0. WYNIKI Podczas wychowu gęsi (do 28 tygodnia życia) w stadzie UPWr padnięcia i brakowania zdrowotne samców wynosiły 1,9%, a samic 3,4%, natomiast w stadzie MR odpowiednio 5,0 i 2,6%. Średnia masa ciała 8. tygodniowych samców i samic z analizowanych grup pochodzeniowych w stadach UPWr oraz MR nie różniła się statystycznie wynosząc średnio 3714,8 i 4049,5g. Samice w grupie B stada UPWr osiągnęły niższą (P < 0,05) masę ciała (3206,0g) w porównaniu do pozostałych badanych trzech grup, natomiast masa ciała samic ze stada MR w obrębie badanych grup nie różniła się statystycznie. Analiza porównawcza średniej długości grzebienia mostka nie wykazała statystycznych różnic między badanymi stadami w obrębie płci. Stwierdzono natomiast występowanie statystycznych różnic między badanymi grupami samic w obrębie analizowanych stad. W stadzie UPWr istotnie (P < 0,05) dłuższy grzebień mostka stwierdzono u samic z grupy A (14,0 cm) w porównaniu do samic z grup B (13,5 cm) i C (13,4 cm), w stadzie MR dłuższy (P < 0,05) grzebień mostka wykazano w grupach A i D (14,1 cm) w stosunku do samic z grupy B (13,7 cm) (Tabela 1). Tabela 1. Masa ciała i długość grzebienia mostka gęsi biłgorajskich z czterech grup pochodzeniowych, określana w 8. tygodniu wychowu dla stada utrzymywanego w Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu (UPWr) oraz Majątku Rutka (MR) (średnia ± odchylenie standardowe; v- współczynnik zmienności) Grupa Płeć ♂ A ♀ ♂ B ♀ ♂ C ♀ ♂ D ♀ ♂ Średnia ♀ Masa ciała (g) Długość grzebienia mostka (cm) UPWr MR UPWr MR 3682,0 * ±339,0 4029,6 # ±195,7 14,3 ±1,3 14,9 ±1,4 v=9,2 v=4,9 v=9,1 v=9,5 3427,0 a ±418,0 3473,3 ±240,6 13,9 ab ±1,1 14,1 a ±0,9 v=12,2 v=6,9 v=7,8 v=6,6 3650,0 * ±336,0 4062,7 # ±243,1 14,5±1,4 15,0 ±1,6 v=10,0 v=6,0 v=9,8 v=10,7 3206,0 b ±296,0 3434,2 ±294,7 13,5 b ±1,0 13,7 b ±0,9 v=9,24 v=8,6 v=7,6 v=7,0 3718,0 * ±331,0 4066,5 # ±252,6 14,4 ±1,3 14,8 ±1,6 v=8,91 v=6,2 v=8,8 v=11,1 3329,0 ab ±399,0 3603,1 ±258,3 13,4 b ±1,4 14,0 ab ±1,2 v=11,9 v=7,2 v=10,7 v=8,5 3812,0 ±335,0 4041,4 ±185,8 14,6 ±1,1 14,7 ±1,1 v=8,78 v=4,6 v=7,4 v=7,2 3405,0 a;* ±324,0 3568,5 # ±246,4 14,0 a ±1,4 14,1 a ±1,6 v=9,5 v=6,9 v=10,0 v=11,4 3714,8 ±344,8 4049,5 ±221,6 14,3 ±1,3 14,9±1,4 v=9,3 v=5,5 v=9,1 v=9,3 3345,0 ±366,7 3562,4 ±259,5 13,7 ±1,3 13,8 ±1,2 v=11,0 v=7,3 v=9,5 v=8,7 – wartości średnie dla cechy w kolumnach w obrębie badanego stada oraz płci z różnymi literami różnią się istotnie (P<0.05), a,b - wartości średnie dla cechy między badanymi stadami w obrębie płci z różnymi znakami różnią się istotnie (P<0.05). *, # W 12. tygodniu wychowu średnia masa ciała samców i samic w stadzie MR była istotnie (P < 0,05) wyższa o odpowiednio 376,4g i 369,2g w porównaniu do ptaków ze stada UPWr. W obrębie badanych grup pochodzeniowych jedynie w stadzie UPWr w 12. tygodniu życia gęsi stwierdzono statystyczne różnice w masie ciała między analizowanymi grupami samców. Gąsiory grupy D cechowała istotnie (P < 0,05) wyższa masa ciała w odniesieniu do pozostałych trzech grup. Analiza porównawcza długości grzebienia mostka między badanymi stadami wykazała istotnie (P < 0,05) dłuższy grzebień (o 0,7 cm) u samic stada UPWr. Podobnie jak w 8. tygodniu życia gęsi ze stada UPWr, w 12. tygodniu długość grzebienia mostka różniła się statystycznie jedynie w grupach samic i była istotnie (P < 0,05) wyższa w grupie A (16,1 cm) i D (16,4 cm) w porównaniu do samic z grupy C (15,9 cm). W stadzie MR wystąpiły statystyczne różnice w długości grzebienia mostka u obu płci, gdzie w grupach C; D (16,9 cm) samców była istotnie (P < 0,05) większa w porównaniu do grup B (16,6 cm) i A (16,7 cm), a samic w grupach B, C (15,5 cm) w odniesieniu do A i D (15,3 cm). Średnia grubość mięśnia piersiowego samic stada UPWr była o 0,5 cm (P < 0,05) wyższa w porównaniu do samic stada MR. W obrębie grup pochodzeniowych samców stada UPWr pomiar grubości mięśnia piersiowego wykazał istotnie wyższą (P < 0,05) wartość w grupie D (2,4 cm), w porównaniu do grupy C (2,2 cm) (Tabela 2). Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że badane populacje gęsi biłgorajskiej różnią się pod względem badanych cech. Różnice mogły być spowodowane odmiennymi warunkami środowiskowymi, w których prowadzono wychów ocenianych populacji. Tabela 2 Masa i wymiary ciała gęsiorów biłgorajskich z czterech grup pochodzeniowych, określana w 12. tygodniu wychowu dla stada utrzymywanego w Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu (UPWr) oraz Majątku Rutka (MR) (średnia ± odchylenie standardowe; v- współczynnik zmienności) Długość grzebienia Grubość mięśni mostka (cm) piersiowych (cm) Grupa Płeć UPWr MR UPWr MR UPWr MR 4670,0 b;* 5029,9 ab; # 17,8 * 16,7 b; # 2,3 ab 2,1 ♂ ±373,0 ±231,3 ±0,9 ±0,3 ±0,4 ±0,1 v=7,9 v=4,6 v=8,7 v=2,0 v=8,7 v=7,2 A 3931,0 4193,4 16,1 a;* 15,3 b; # 2,3 * 1,8 # ♀ ±354,0 ±267,1 ±0,9 ±0,5 ±0,2 ±0,1 v=9,0 v=6,4 v=5,4 v=2,93 v=10,7 v=6,9 4500,0 b; * 4994,1 # 16,7 16,6 b 2,3 ab; * 2,0 # ♂ ±261,0 ±335,6 ±0,9 ±0,3 ±0,2 ±0,2 v=9,0 v=6,7 v=5,7 v=1,9 v=9,2 v=8,6 B 3850,0 * 4103,4 # 16,0 ab; * 15,5 a; # 2,3 * 1,7 # ♀ ±334,0 ±300,0 ±779,0 ±0,3 ±0,2 ±0,1 v=8,6 v=7,3 v=4,9 v=2,2 v=8,3 v=8,0 4510,0 b;* 5054,3 # 17,0 16,9 a 2,2 b 2,0 ♂ ±446,0 ±304,2 ±1,1 ±0,2 ±0,2 ±0,2 v=9,9 v=6,0 v=6,8 v=1,2 v=10,6 v=7,8 C 3870,0 * 4270,7 # 15,9 b; * 15,5 a; * 2,2 * 1,7 # ♀ ±437,0 ±261,3 ±0,9 ±0,3 ±0,3 ±0,1 v=11,2 v=6,1 v=5,4 v=1,9 v=11,4 v=6,7 4980,1 a;* 5116,0 # 17,0 16,9 a 2,4 a; * 2,0 # ♂ ±354,4 ±202,7 ±1,0 ±0,2 ±0,1 ±0,1 v=7,1 v=4,0 v=5,8 v=1,0 v=3,8 v=6,5 D 3920,0 * 4271,9 # 16,4 a; * 15,3 b; # 2,2 * 1,6 # ♀ ±399,0 ±298,6 ±0,9 ±0,4 ±0,2 ±0,1 v=10,1 v=6,9 v=5,5 v=2,6 v=10,1 v=8,4 4665,0 * 5041,4 # 17,0 16,7 2,2 2,0 ♂ ±378,9 ±278,1 ±1,0 ±0,2 ±0,2 ±0,2 v=8,1 v=5,5 v=5,9 v=1,2 v=9,1 v=10 Średnia * * * # # 3892,5 4261,7 ± 16,1 15,4 2,2 1,7 # ♀ ±394,0 268,1 ±0,9 ±0,4 ±0,2 ±0,1 v=10,1 v=6,2 v=5,6 v=2,6 v=9,1 v=5,9 a,b - wartości średnie dla cechy w kolumnach w obrębie badanego stada oraz płci z różnymi literami różnią się istotnie (P<0.05), Masa ciała (g) - wartości średnie dla cechy między badanymi stadami w obrębie płci z różnymi znakami różnią się istotnie (P<0.05). *, # W populacji gęsi biłgorajskich utrzymywanych przez Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu nie stwierdzono padnięć samców, a samic wynosiły 8,0%, natomiast w stadzie utrzymywanym w Majątku Rutka odpowiednio 8,0 i 6,0%. Przeprowadzona zgodnie z założeniami projektu analiza parametrów nieśności oraz wartości biologicznej jaj wykazała różnice w analizowanych parametrach. W stadzie MR początek nieśności (10%) uzyskano w trzecim tygodniu stycznia, a w stadzie UPWr w trzecim tygodniu lutego. Okres użytkowania nieśnego wynosił 20 i 21 tygodni, odpowiednio w stadzie UPWr i MR. W stadzie UPWr wykazano szybsze tempo i bardziej intensywną nieśność - 40,0 szt. jaj/nioskę, natomiast szczyt nieśności - 38,0%, i wytrwałość nieśności - 20 tygodni, były porównywalne (Wykres 1, Tabela 3). Podobnie jak w przypadku wskaźników wychowu, wykazane różnice w parametrach nieśności mogły być również spowodowane czynnikami środowiskowymi, w tym żywieniem. Wykres 1. Krzywa nieśności gęsi biłgorajskich utrzymywanych przez Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu (UPWr) oraz Majątek Rutka (MR) 40 35 30 [%] 25 20 15 10 5 0 I II III nieśność (%) gęsi UPWr IV V VI nieśność (%) gęsi MR Analiza masy jaj w szczycie nieśności wykazała istotnie (P < 0,05) wyższy parametr w stadzie MR (175,7g) w porównaniu do stada UPWr (163,0g), jednocześnie przy mniejszej zmienności masy jaj w stadzie MR (12,5%) w porównaniu do stada UPWr (16,3%) (Tabela 3). Poziom zapłodnienia jaj nie różnił się statystycznie między badanymi stadami (Tabela 3). Brak różnic w procencie zapłodnienia jaj wskazuje na możliwość zwiększenia stosunku płci ♂:♀ z 1:3 do 1:4, jednak poziom zapłodnienia oscylujący na poziomie 72-74% należy uznać za mało satysfakcjonujący ekonomicznie. Dlatego należy szukać kryteriów selekcyjnych, na podstawie których, będzie wykonywany wybór samców reproduktorów np. budowa organu kopulacyjnego gęsiorów biłgorajskich. Uzyskany wyższy (P ˃ 0,05) procent wylęgu piskląt z jaj nałożonych oraz istotnie (P < 0,05) wyższy procent wylęgu piskląt z jaj zapłodnionych w stadzie UPWr (odpowiednio 60,2 i 82,5) w odniesieniu do MR (odpowiednio 51,8 i 74,2), mogły być związane z wyższą wartością biologiczną jaj, czynnikami oddziaływującymi na jaja podczas magazynowania i transportu do Zakładu Wylęgu Drobiu, a także techniką inkubacji (Tabela 3). Tabela 3. Wskaźniki reprodukcyjne dwóch populacji gęsi biłgorajskich utrzymywanych w Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu (UPWr) oraz w Majątku Rutka (MR) (średnia ± odchylenie standardowe) Stado hodowlane UPWr (MR) najwyższego 35,9 36,0 średniego 40,0 37,0 941 771 163,0 a±16,3 175,7 b±12,5 6786 8695 Wskaźnik zapłodnienia jaj (%) 72,5±14,6 74,2±18,0 Wyląg piskląt z jaj (%): nałożonych 60,2±16,0 51,8±18,5 zapłodnionych 82,5 a±12,7 67,4 b±11,0 24,1 20,9 Liczba jaj w przeliczeniu na nioskę stanu (szt.): Liczba jaj podlegających ocenie masy (szt.) Masa jaj (g) Liczba jaj nałożonych (szt.) Liczba piskląt od nioski (szt.) Wartości średnie w wierszach oznaczone różnymi literami wskazują istotne różnice między badanymi grupami (P < 0,05). a,b U gęsi biłgorajskich utrzymywanych w dwóch czteroletnich stadach reprodukcyjnych, średni wskaźnik zapłodnienia jaj wynosił 73,1%, a wyląg z jaj nałożonych i zapłodnionych odpowiednio 57,5 i 77,9% (Wykres 2). Wykres 2. Uśredniony wskaźnik zapłodnienia jaj (%) oraz wylęgowości piskląt (%) w badanych stadach gęsi biłgorajskich (średnie; odchylenie standardowe) 90 77,9 73,1 80 57,5 70 60 [%] 50 40 30 20 10 0 zapłonienie jaj wyląg piskląt z jaj nałożonych wyląg piskląt z jaj zapłodnionych Podsumowując wyniki prezentowanych badań, można stwierdzić, że analizowane stada gęsi charakteryzuje podobna nieśność oraz procent zapłodnienia jaj, natomiast różne wskaźniki wylęgowości piskląt, co przełożyło się na niższą liczbę piskląt uzyskiwanych od nioski w stadzie MR, a tym samym niższą ekonomikę produkcji (Tabela 3). Uzyskane wyniki analiz dwóch stad gęsi biłgorajskich wykazały między nimi różnice w niektórych ocenianych parametrach reprodukcyjnych. W związku z tym wydaje się zasadne kontynuowanie obserwacji obu stad, celem oceny wpływu warunków środowiskowych oraz oddziaływania różnego stosunku płci na wskaźniki zapłodnienia i wylęgowość piskląt w pierwszym roku użytkowania reprodukcyjnego.