Streszczenie pracy doktorskiej mgr Malwiny Kępka pt.: Józef Ignacy

Streszczenie pracy doktorskiej mgr Malwiny Kępka pt.: Józef Ignacy

Streszczenie pracy doktorskiej
mgr Malwiny Kępka
pt.: Józef Ignacy Kraszewski w Dreźnie i o Dreźnie.
Recepcja twórczości polskiego pisarza w XX i XXI wieku w Niemczech
Rozprawa doktorska zajmuje się problematyką recepcji Józefa Ignacego
Kraszewskiego w Niemczech od połowy XIX wieku aż do dnia dzisiejszego, która jest
interesującym zjawiskiem, gdyż do tej pory nie poświęcono tej tematyce zbyt wiele
miejsca. Polski pisarz podejmował w swych dziełach trudne tematy społecznopolityczne, miał ambicję kształtowania świadomości polskiego społeczeństwa
i ukazania grożącego mu niebezpieczeństwa, którego Polacy nie byli świadomi. Celem
pracy było skorygowanie dotychczasowej biografii pisarza po roku 1863, odtworzenie
obrazu polskiego pisarza na podstawie niemieckiej prasy literackiej i codziennej oraz
przyjrzenie się opiniom Kraszewskiego na temat narodu niemieckiego. Materiały,
znalezione w lipskich i drezdeńskich bibliotekach oraz archiwach, były istotnym
tematem do analizy, biorąc pod uwagę fakt, że Kraszewski był kontrowersyjną postacią
na terenie Saksonii. Jego aresztowanie i wyrok skazujący w XIX wieku odbiły się
szerokim echem w niemieckiej prasie.
Niemcy od zawsze przyciągały emigrantów z Europy Wschodniej, więc
pierwsza część doktoratu została poświęcona polsko-niemieckim stosunkom kulturowospołeczno-politycznym. Kraj stał się schronieniem dla wielu polskich artystów,
począwszy od Adama Mickiewicza, aż po współczesnych pisarzy, jak Magdalena
Felixa. Rozważania o polsko-niemieckich relacjach zostały podsumowane refleksjami
nad historią tłumaczeń literatury polskiej w Niemczech. Istotnym zagadnieniem
w czasie moich badań było uaktualnienie „drezdeńskiej” biografii Kraszewskiego.
Dzięki dostępowi do materiałów archiwalnych udało się uzyskać wiele nowych
informacji na temat emigracji Kraszewskiego i odtworzyć przebieg procesu w Lipsku.
Refleksje polskiego pisarza nad mentalnością i historią narodu niemieckiego zostały
poprzedzone teoretycznymi rozważeniami nad definicją, istotą i ewolucją pojęcia
„stereotyp” oraz obrazem Niemca w polskiej mentalności w ciągu ostatnich kilkuset lat.
Pobyt Kraszewskiego w Niemczech umożliwił mu względnie obiektywną obserwację
sytuacji politycznej w zniewolonej ojczyźnie, ale jednocześnie ból rozstania z rodziną
niczym źle dobrane okulary zniekształcił nową rzeczywistość, w której przyszło mu
żyć. Kraszewski stworzył dychotomiczny (często niekonsekwentny i zależny od
sytuacji społeczno-politycznej) obraz narodu niemieckiego. Nie uogólniał cech całego
narodu, a niechęć do Prus nie przyćmiła mu obserwacji innych warstw społeczeństwa
niemieckiego, niechętnie patrzących na militaryzm oraz żyjących w strefie nauki
i ducha. Również działalność Muzeum Kraszewskiego w Dreźnie, jego historia
i problemy stały się przedmiotem moich badań naukowych. Wywiad z dyrektorką
muzeum, Joanną Magacz oraz wyniki ankiet przeprowadzone wśród saksońskich
studentów i mieszkańców Drezna pozwolił na wyciągnięcie końcowych wniosków, iż
Kraszewski powoli odchodzi w zapomnienie. Pomimo niemalejącej popularności
„trylogii saskiej” i legendy hrabiny Cosel, niemieckie społeczeństwo nie jest świadome
egzystencji polskiego pisarza w drezdeńskiej historii.
Summary of doctoral thesis
MA Malwina Kępka
Entitled: Józef Ignacy Kraszewski in Dresden and about Dresden.
Reception of the Polish writer in the twentieth and twenty-first centuries in
Germany
This dissertation takes the issue of Józef Ignacy Kraszewski’s reception in
Germany since the mid-nineteenth century to the present day, which is an interesting
phenomenon, because so far not so many researches were concentrated on that topic.
This Polish writer undertook to show in his work difficult socio-political issues, he had
the ambition to create the awareness of the Polish society and to show the imminent
danger, which the Poles were not aware of. The aim of this study is to correct the
existing the biography of the writer after 1863, the reconstruction of the Polish writer’s
image based on the German literary and daily press and investigate the opinions of
Kraszewski on the German nation. Materials found in local libraries and archives in
Leipzig and Dresden, are an important topic for analysis, taking into account the fact
that Kraszewski was a controversial figure in Saxony. His arrest and conviction in the
nineteenth century were reverberated in the German press.
Germany always has attracted immigrants from Eastern Europe, thus the first
part of the doctoral thesis is devoted to Polish-German cultural and socio-political
relations. The country became a refuge for many Polish artists, starting with Adam
Mickiewicz and up to contemporary writers, such as Magdalena Felixa. Reflections on
the Polish-German relations are summarized considering the history of translations of
Polish literature in Germany. A major issue during this research was to update the
“Dresden” biography of Kraszewski. With access to archival materials a lot of new
information about Kraszewski’s emigration were obtained and it was managed to
reconstruct his trial in Leipzig. Reflections of the Polish writer about the mentality and
the history of Germany were preceded by theoretical considerations on the definition,
the essence and evolution of the concept of “stereotype” and the German stereotype in
the Polish mentality in the last few hundred years. Kraszewski‘s stay in Germany
enabled him to formulate relatively objective observations of the political situation in an
enslaved country, however also the pain of separation from his family, like
a mismatched pair of glasses, distorted the new reality in which he lived. Kraszewski
created a dichotomous (often depending on the socio-political situation) image of the
German nation. He did not generalize characteristics of the whole nation. His aversion
to Prussia did not overshadow his observations of the other layers of German society,
reluctantly looking at militarism, and living in the area of science and spirit. Also the
Kraszewski Museum in Dresden, its history and its problems became the subject of this
research. An interview with the director of the museum, Joanna Magacz, and results of
surveys conducted among students and residents in Saxony allowed to draw final
conclusions of Kraszewski slowly sinking into oblivion. Despite the non-decreasing
popularity of the so called „Saxon trilogy” and the legend of the Countess Cosel, the
German public is not aware of the existence of such a Polish writer in the history of
Dresden.