Rynek PPP w Polsce

Rynek PPP w Polsce
Piotr Galas
Dyrektor Departamentu Klienta Sektora Publicznego
PKO Bank Polski
Rynek PPP w Polsce
Liczba ogłoszeń wg sektorów 2009 – III kw. 2011
Liczba ogłoszeń w latach 2009-2011 w podziale na
regiony
Źródło: Centrum PPP
2
Przykłady wdrożonych przedsięwzięć PPP i koncesji
l
Nazwa projektu
Typ projektu
Okres trwania
Wartość
Zaprojektowanie i budowa parkingu podziemnego dwukondygnacyjnego wraz z częścią
naziemną w poziomie terenu, niezbędną infrastrukturą na terenie Zespołu Hali Stulecia
we Wrocławiu
Projekt budowy zakładu termicznego unieszkodliwiania frakcji resztkowej zmieszanych
odpadów komunalnych – Miasto Poznań
Koncesja
30 lat
45 mln PLN
PPP
28 lat
1 041 556 000 PLN
Koncesja (koncesja na roboty budowlane)
15 lat
4 mln PLN
PPP w trybie PZP (Prawo zamówień
publicznych)
10 lat
9 mln PLN
Koncesja (roboty budowlane)
27 lat
16 mln PLN
PPP w trybie koncesji (koncesja na
10 lat
100 mln PLN
lp.
1
2
3
4
Zaprojektowanie, wykonanie i wyposażenie w niezbędne instalacje obiektu szpitalnego
przy SP ZOZ Szpitalu Wielospecjalistycznym w Jaworznie z przeznaczeniem na stację
dializ wraz z poradnią nefrologiczną
Kompleksowa termomodernizacja budynków oświatowych Gminy Radzionków
5
Kompleks mineralnych basenów w Solcu - Zdroju
6
Budowa nowego dworca PKP w Sopocie oraz wielofunkcyjnego kompleksu o powierzchni
24 tys. mkw. z galerią handlową i hotelem.
roboty budowlane)
7
Budowa oraz eksploatacja drogi stanowiącej połączenie komunikacyjne z terenem
inwestycyjnym „Tucznawa” w Dąbrowie Górniczej
PPP w trybie koncesji
17 lat
200 mln PLN
8
Budowa Szpitala Powiatowego w Żywcu
PPP w trybie koncesji
30 lat
270 mln PLN
3
Determinanty rozwoju rynku PPP w Polsce
Dostęp do prywatnego kapitału, umożliwiający przyspieszenie
nakładów na rozwój infrastruktury
82%
Możliwość podziału ryzyk w projekcie PPP i realizacja bez
obciążania długu i deficytu publicznego
68%
możliwość podziału ryzyk między partnera publicznego i
prywatnego
64%
większa skuteczność i efektywnoś liczona do całości kosztów
projektu
58%
Odroczenie wydatków publicznych i rozłożenie ich na cały okres
funkcjonowania projektu
58%
szybsza i bardziej sprawna realizacja inwestycji niż w metodzie
tradycyjnej
56%
wyższa jakość usług dostarczanych przez partnera prywatnego
50%
PPP umożliwia tańszą realizację inwestycji w porównaniu z
modelem tradycyjnym
42%
definiowanie całkowitych kosztów przed podjęciem decyzji
inwestycyjnej
40%
inne
3%
trudno powiedzieć
3%
Źródło: Raport z badania wśród polskich przedsiębiorców 2012 r. (www.parp.gov.pl)
4
Rynek PPP – perspektywy 2013-2015

tendencja rozwojowa rynku PPP

bankowalność projektu kluczem do sukcesu

lata 2013-2014 – okres przygotowania inwestycji

fundusze UE – perspektywa hybrydowych projektów PPP

duże wymagania partnerów publicznych wobec partnerów prywatnych

typy projektów o największym potencjale wdrożenia ze względu na zapotrzebowanie strony publicznej oraz ich bankowalności:

infrastruktura transportowa (drogi, parkingi)

budownictwo socjalne

gospodarka odpadami


energetyka i ciepłownictwo
infrastruktura edukacyjna
5
Czynniki istotne dla dostępności finansowania projektów
Sytuacja finansowa partnera prywatnego




posiadanie zdolności kredytowej
możliwość zabezpieczenia wierzytelności banku
gotowość spółki matki do wsparcia spółki celowej w przypadku projektów realizowanych przez SPV
doświadczenie przy realizacji projektów PPP
Sytuacja finansowa partnera publicznego
 ustawowe wskaźniki zadłużenia
 uwzględnienie projektu w Wieloletniej Prognozie Finansowej
 podjęte uchwały w sprawie realizacji inwestycji i zaciągniętych w związku z nią zobowiązań
Jakość przygotowania przedsięwzięcia
 realność założeń kosztowych jego realizacji oraz realność prognoz dotyczących utrzymania
inwestycji i poziomu dochodów,
 udział środków własnych w projekcie
Otoczenie rynkowe projektu
Zapisy umowy PPP
 występująca konkurencja,
 popyt na dane usługi/produkty,
 zależność od sytuacji rynkowej
 podział ryzyk pomiędzy partnerami,
 stopień wsparcia projektu przez podmiot publiczny,
 regulacje dotyczące kar umownych i rozwiązania umowy
6
Kluczowe zapisy umowy PPP wpływające na możliwość finansowania przez
Bank

cesja z umowy PPP na rzecz Banku, ewentualnie możliwość ustanowienia innego zabezpieczenia, np. hipoteki

cesja na rzecz Banku z umów ubezpieczenia związanych z projektem

stopień wsparcia projektu przez partnera publicznego w formie np. w formie opłat za dostępność w przypadku nie osiągnięcia przez projekt zakładanego
minimalnego progu rentowności

w przypadku gdy partnerem publicznym jest spółka komunalna, zapewnienie wsparcia przez miasto/gminę/województwo będącej jej właścicielem w
przypadku nie posiadania przez nią wystarczających środków na wypłatę wynagrodzenia partnerowi prywatnemu

zobowiązanie się partnera publicznego do określonej polityki działania w obszarze funkcjonowania projektu, np. ustalenie strefy płatnego parkowania w
przypadku projektów parkingowych, nie uruchamiania usług konkurencyjnych itp.

wsparcie przez podmiot publiczny w uzyskaniu przez partnera prywatnego niezbędnych decyzji, zezwoleń itp.

w przypadku projektów realizowanych przez spółkę celową partnera prywatnego – zapewnienie wsparcia korporacyjnego i finansowego przez spółkę
matkę

sposób rozliczenia się stron w przypadku rozwiązania umowy oraz jej zakończenia gwarantujące pokrycie poniesionych kosztów i natychmiastowe
rozliczenie

realne założenia co do rzeczowego, czasowego i finansowego harmonogramu inwestycji

stabilność dochodów dla projektu oraz racjonalny poziom kar umownych
7
Zapisy umowne negatywnie wpływające na możliwość finansowania

brak zgody na cesję z umowy PPP na rzecz Banku lub ograniczenie jej zakresu

brak możliwości dokonania na rzecz Banku cesji z umów ubezpieczenia związanych z projektem

wygaśnięcie umowy PPP z momentem jej wypowiedzenia powodujące, że przestaje również obowiązywać cesja z umowy będąca zabezpieczeniem
wierzytelności Banku – wymagane dodatkowe zabezpieczenie

rozłożenie w czasie spłaty partnera prywatnego w przypadku rozwiązania umowy PPP

zapisy umożliwiające nakładanie na partnera prywatnego kar umownych bez maksymalnego ich limitu lub w nieadekwatnej wysokości

nieodpowiedni podział ryzyk, zbyt dużo ryzyk przypisanych dla partnera prywatnego

zobowiązanie partnera prywatnego do wykonania bez dodatkowego wynagrodzenia dodatkowych robót budowlanych w celu dostosowania do standardów
zawartych w zezwoleniach i innych dokumentach, nawet jeśli zostały one wydane lub zmienione po dniu podpisania umowy PPP i bez względu na to czy zmiany
wynikają ze zmiany prawa

zapisy stanowiące, że kwota wynagrodzenia dla partnera prywatnego będzie ustalana corocznie (lub w z inną częstotliwością) w drodze aneksu do umowy PPP
8
Kwestie wymagające zabezpieczenia

ryzyko ekonomiczne z tytułu zmian wysokości stóp procentowych, inflacji

źródło dodatkowych środków na pokrycie wzrostu kosztów budowy

zabezpieczenie spłaty rat kredytu w przypadku nieosiągnięcia zakładanych przychodów (w przypadku, gdy ryzyko popytu w całości lub w części spoczywa
na partnerze prywatnym)

jeżeli inwestycja jest współfinansowana z środków UE, zabezpieczenie dodatkowych środków w przypadku nie otrzymania środków z UE, opóźnień w ich
otrzymaniu lub konieczności zwrotu
9
Umowa wsparcia korporacyjnego jako zabezpieczenie zobowiązania spółki celowej
Zakres wsparcia
Procedura wsparcia
 kwota oraz okres wsparcia - umowa powinna obowiązywać w okresie nie
krótszym niż okres obsługi zadłużenia i obejmować kwotę kredytu, należne
odsetki oraz inne opłaty związane z zaciągnięciem i obsługą kredytu
 tryb wnioskowania/informowania o potrzebie wsparcia
 postanowienia dotyczące dodatkowego wsparcia w przypadku np. przekroczenia
budżetu nakładów inwestycyjnych, strat na działalności bieżącej
 tryb zwoływania oraz udział w Zgromadzeniu Akcjonariuszy/Udziałowców, m.in.
zapisy zobowiązujące Spółkę Matkę do:
 forma udzielenia wsparcia – np. poprzez podwyższenie kapitału zakładowego
Spółki lub dopłaty do kapitału Spółki
• zwoływania Zgromadzenia Akcjonariuszy Spółki w celu podjęcia uchwał o
podwyższeniu kapitału w Spółce w odpowiednich kwotach i terminach,
• brania udziału w każdym Zgromadzeniu Akcjonariuszy,
• nie doprowadzania do przerwania lub jakichkolwiek innych obstrukcji Zgromadzenia
Akcjonariuszy, głosownia za udzieleniem wsparcia, tj. za podwyższeniem kapitału
zakładowego Spółki,
• głosowania za zmianami statutu Spółki wymaganymi w związku z podwyższeniem
kapitału zakładowego Spółki.
 wsparcie finansowe w sytuacji rozwiązania lub likwidacji Spółki
 brak możliwości zmiany bez zgody Banku łącznej kwoty wsparcia i terminów
udzielenia jego poszczególnych części.
 opis zdarzeń, które będą powodowały konieczność wsparcia Spółki.
10
Parking – koncesja
Kluczowe czynniki sukcesu
•
wiarygodni partnerzy projektu (partner prywatny, partner publiczny, wykonawca, operator)
•
wynagrodzenie koncesjonariusza stanowią przychody nie tylko ze sprzedaży biletów, ale także abonamentów parkingowych (w tym stała liczba miejsc wynajęta przez
partnera publicznego), reklam,
•
w przypadku przychodów mniejszych od przychodów bazowych uzgodnionych pomiędzy stronami, partner publiczny dopłaci do poziomu bazowego przychodów,
•
w przypadku przychodów większych od przychodów bazowych uzgodnionych pomiędzy stronami, partner prywatny i partner publiczny podzielą się nadwyżką,
•
w przypadku gdy koncesjodawcą jest spółka miejska - niezbędna jest umowa wsparcia pomiędzy spółką miejską, a jej właścicielem, tj. samorządem, zawierająca
zobowiązanie samorządu do dokapitalizowania spółki w celu wywiązania się z umowy koncesji
•
cesja na bank z umowy wsparcia, z gwarancji, polis i innych dokumentów finansowych, z których mogą powstać jakiekolwiek wierzytelności
•
zobowiązanie samorządu do prowadzenia polityki parkingowej na obszarze oddziaływania projektu w sposób umożliwiający koncesjonariuszowi realizację celów
projektu
11
Spalarnia – partnerstwo publiczno - prywatne
Kluczowe czynniki sukcesu
•
wiarygodni partnerzy projektu (partner prywatny, partner publiczny)
•
wynagrodzenie koncesjonariusza wypłacane przez partnera publicznego, oparte na części stałej (zależnej od dostępności instalacji) oraz zmiennej (zależnej od ilości
przetworzonych odpadów)
•
możliwość uzyskiwania przez partnera prywatnego przychodów z innych źródeł, które będą dzielone między partnerami po połowie
•
zobowiązanie samorządu do prowadzenia polityki gospodarowania odpadami na obszarze oddziaływania projektu w sposób umożliwiający partnerowi prywatnemu
realizację celów projektu
•
fundusz Marguerite w roli udziałowca
•
dotacja z Funduszu Spójności (ok. 30 % wartości projektu)
•
adekwatny do winy i ograniczony poziom kar umownych
•
ryzyko stopy procentowej po stronie partnera prywatnego, ale możliwe do zabezpieczenia dzięki instrumentom finansowym
12
Droga nieodpłatna – partnerstwo publiczno - prywatne
Kluczowe czynniki sukcesu
•
wiarygodni partnerzy projektu (partner prywatny, partner publiczny)
•
wynagrodzenie partnera prywatnego stanowią przychody z opłaty za dostępność
•
adekwatny do winy i ograniczony poziom kar redukujących opłatę za dostępność
•
cesja na bank z umowy wsparcia (bez ograniczeń), z gwarancji, polis i innych dokumentów finansowych, z których mogą powstać jakiekolwiek wierzytelności,
•
ryzyko stopy procentowej po stronie partnera prywatnego, ale możliwe do zabezpieczenia dzięki instrumentom finansowym
•
rozliczenie stron w przypadku rozwiązania umowy gwarantuje partnerowi prywatnemu zwrot poniesionych nakładów w dniu rozwiązania umowy
13
Budownictwo socjalne – partnerstwo publiczno - prywatne
Kluczowe czynniki sukcesu
•
wiarygodni partnerzy projektu (partner prywatny, partner publiczny)
•
wynagrodzenie partnera prywatnego stanowią przychody z opłaty za dostępność w części mieszkalnej budynku oraz przychody z części usługowej budynków
•
adekwatny do winy i ograniczony poziom kar redukujących opłatę za dostępność
•
cesja na bank z umowy wsparcia (bez ograniczeń), z gwarancji, polis i innych dokumentów finansowych, z których mogą powstać jakiekolwiek wierzytelności
•
zgoda podmiotu publicznego na ustanowienie hipoteki na nieruchomości
•
rozliczenie stron w przypadku rozwiązania umowy gwarantuje partnerowi prywatnemu zwrot poniesionych nakładów w dniu rozwiązania umowy
14
Piotr Galas
Dyrektor Departamentu Klienta Sektora Publicznego
PKO Bank Polski
ul. Puławska 15, 02-515 Warszawa
tel. +48 22 521 86 38, fax. +48 22 521 86 73
www.pkobp.pl