ABC Klimatu - Zmianyklimatu.pl

ABC Klimatu
Scenariusze edukacyjne
16. Posadź drzewa – będzie chłodniej
To „klasyczny” scenariusz, który pojawia się we wszystkich publikacjach, w których autor bierze udział. Po
prostu klimat się wciąż ociepla, a drzew przybywa niewiele. Pomysł jest, zatem nieustannie aktualny, choć wiemy
już, że wyłącznie sadzeniem drzew nie rozwiążemy problemu globalnego ocieplenia. Drzewa są zabiegiem
pożytecznym z grupy łagodzących, a nie radykalnie usuwającym zagrożenie. To podobnie do sztucznego
napowietrzania zanieczyszczonego jeziora – dzięki wprowadzaniu tlenu do pozbawionych go warstw jeziora
przyspieszona zostaje mineralizacja miogenów – głównych składników zanieczyszczenia. Czyli działanie
pozytywne. Ale na nic się zda, jeśli jednocześnie nie odetniemy źródła zanieczyszczeń, czyli dostaw ścieków do
jeziora. Przykład ten można przytaczać uniwersalnie – dotyczy wszelkich działań naprawczych w środowisku.
W dalszym ciągu zastanawiamy się, co możemy uczynić na rzecz ograniczenia zmian klimatu.
Otwarta dyskusja nad tezami i faktami stawianymi przez nauczyciela lub uczniów.
Pokazujemy lub rysujemy planszę z obiegiem węgla w przyrodzie (dostępna w wielu wydawnictwach
i podręcznikach).
Nauczyciel stawia krótkie tezy poprzedzone przytoczonymi faktami i oczekuje odpowiedzi. Dwutlenek
węgla akumuluje się w atmosferze, co może wywołać globalne ocieplenie, musimy temu zaradzić zmniejszając
wykorzystanie energii pochodzącej ze spalania paliw kopalnych oraz zwiększając liczbę asymilujących
dwutlenek węgla drzew.
Zwraca się do uczniów z zapytaniem: Jak to zrobić?
Uczniowie wymieniają sposoby ograniczenia zużycia energii.
Każdy Polak jest odpowiedzialny za emisję około 8 ton węgla (w postaci CO2) do atmosfery.
Około 2/5 z tego to emisja związana z motoryzacją. Oczywiście podana wartość dla innych
krajów jest różna, przedstawiono to w innym scenariuszu.
A jeśli nie jesteśmy w stanie zmniejszyć zużycia energii i zrezygnować z samochodu, ogrzewania, oświetlenia,
TV, sprzętu gospodarstwa domowego, różnych dóbr produkowanych z użyciem energii elektrycznej i cieplnej
– powinniśmy pielęgnować drzewa.
Jak wiele drzew należy zasadzić, by pochłonęły one dwutlenek węgla, który zostanie wyemitowany w związku
z Twoim istnieniem przez resztę życia? Czy chcesz się tego dowiedzieć?
Zastanówmy się: Czy osoby starsze powinny sadzić mniej drzew, bo przed nimi krótsze życie? Czy najmłodsi
powinni sadzić mniej drzew, bo osiągną one duże rozmiary i będą intensywniej pochłaniały CO2?
Na pytanie to odpowiada przedstawiona poniżej tabelka z liczbą posianych nasion (zakładając, że będą
udane), sadzonek i drzewek 10-letnich.
Witold Lenart
SCENARIUSZ 16
str. 1 z 3
ABC Klimatu
Scenariusze edukacyjne
Jeśli zatem zabierzesz się do pracy zaraz, wystarczy, byś posadził kilkadziesiąt sadzonek, które pochłoną
w przyszłości cały dwutlenek węgla wyemitowany w związku z Twoim życiem, nawet, jeśli będzie ono aktywne,
w sensie użytkowania energii.
Wiek ogrodnika nasiona
drzewka
sadzonki
(w latach)
drzew
10-letnie
0*
60
25
12
5*
70
30
15
10
83
41
18
15
100
57
21
20
120
75
26
25
142
93
33
30
169
113
41
35
200
135
49
40
250
170
59
45
340
215
73
50
480
270
89
55
800
320
111
60
1350
400
145
65
2010
500
170
* sadzą Dziadkowie, wyjątkowo Rodzice lub Rodzeństwo
A jeśli nie możesz lub nie umiesz zajmować się szkółkarstwem lub sadzeniem drzew?
Wystarczy, byś zaopiekował się 20-30 młodymi drzewami, chroniąc je przed utratą wilgoci,
chorobami, wyrębem, wymarznięciem. Efekt jest ten sam.
Ten sam, jeśli uratujesz od zagłady jedno drzewo 70-letnie, raz na 2 lata. Pochłania ono, bowiem 3-4 tony CO2
Uczniowie proponują różne formy własnych działań, by stać się członkami zrzeszenia ludzi nieprzyczyniających
się do efektu cieplarnianego.
Plonem lekcji może być pisemna deklaracja uczniowska.
W tym celu nauczyciel przedstawia informację o możliwościach sadzenia i pielęgnowania
drzew w mieście, gminie oraz udostępnia dane o stanie zieleni w okolicy.
Wskazuje gdzie można pozyskać sadzonki. Jest coraz więcej okazji do otrzymania ich bezpłatnie. A może
uczniowie mogą pomóc w wypełnianiu tego obowiązku zaniedbanego przez starszych.
Na tle tego dość prostego, acz wymagającego systematyczności zadania, warto sobie uświadomić, że inne działania,
może nie tak proste, prowadzić mogą do podobnego efektu. Patrząc na drzewa właśnie dostrzegamy po dłuższej
chwili zastanowienia, fundamentalną przyrodniczą prawdę: wykorzystują one tyle zasobów środowiska ile im do
życia trzeba, ani trochę za dużo. Już w bliskim sąsiedztwie drzewa może rosnąć następne drzewo, a jeszcze bliżej inne
rośliny. Drzewa nie przeszkadzają, wręcz ułatwiają bytowanie zwierzętom. Pobierają wody tyle ile im potrzeba, słońca
także. Nie wyjaławiają gleby, wręcz przeciwnie prowadzą do jej wzbogacania się.
Witold Lenart
SCENARIUSZ 16
str. 2 z 3
ABC Klimatu
Scenariusze edukacyjne
Czy my zachowujemy się podobnie?
Strata jednego kilograma wagi ciała u każdej osoby z nadwagą w Polsce oznacza zaoszczędzenie rocznie
miliona litrów oleju opałowego? Zastanówmy się, dlaczego? Co jeszcze bez żadnych strat dla społeczeństwa
można odchudzić? Postarajmy się policzyć, jakie oszczędności energetyczne to przyniesie.
l Dom jednorodzinny budujemy na przeciętnie sto lat. W takim czasie będzie on, zatem ogrzewany,
wyposażany w meble, remontowany oraz sprzątany – nie tylko przez nas, ale też przez kolejne dwa pokolenia
użytkowników. W latach 1970-2005 rozmiary nowo budowanych domów mieszkalnych w USA wzrosły o ponad
50%. Na pewno nie liczba zamieszkałych w takim przeciętnym domu osób, bo ta skurczyła się o 1/5. Takie
same relacje dotyczą nowych mieszkań w domach wielorodzinnych. Czym to uzasadniać? Jakich rozmiarów
powinny one być? Co w takim domu jest absolutnie niezbędne, a co wynika tylko z chęci udowodnienia swego
wysokiego statusu oraz niezdrowych ambicji? Przeprowadźmy głosowanie w klasie.
Podpowiedź dla nauczyciela: przeciętne nowe mieszkania jednorodzinne mają w USA powierzchnię 155 m2.
l Ekran telewizora nie może być większy od ściany, przy której lub na której wisi. Ale może być prawie
tak wielki jak ona. Może być także rozmiarów kameralnych. Dzisiejsze ciekłokrystaliczne wielkie telewizory
pochłaniają więcej energii niż duża lodówka.
Podpowiedź dla nauczyciela: Amerykanie kupują obecnie telewizory ponad 36-calowe; my niestety robimy
to samo, mimo, że dysponujemy przeciętnie mniejszymi pokojami.
l I wreszcie samochody. Te też mogą być bardzo duże, choć wciąż jedzie nimi przeciętnie tylko 1,5 osoby
wraz z kierowcą (USA) i 1,28 osoby (Warszawa). Tu miarą jest ciężar pojazdu doskonale przekładający się na
potrzeby energetyczne. Praktycznie zależność zużycia paliwa jest wprost proporcjonalna do wagi auta. A więc
jaki samochód powinien używać przeciętny obywatel posługujący się nim do celów prywatnych i obsługujący
przeciętną 4-osobową rodzinę. Temat ten już poruszaliśmy w poprzednich scenariuszach, ale powtarzanie
problematyki motoryzacyjnej jest uzasadnione ogromnym wpływem tej dziedziny aktywności cywilizacyjnej
na klimat.
Podpowiedź dla nauczyciela: Amerykanie preferują samochody o przeciętnej wadze ponad 2 tony, ale
w ostatnich latach obserwuje się tendencję spadkową. Czy pod wpływem wiadomości nadsyłanych z konferencji
klimatycznych? Tego nie wiemy.
Zastanówmy się, czy podobne analizy można przeprowadzić także w innych przypadkach: działki rekreacyjnej,
kominka, grilla, biurka, ręcznika, walizki, fotela, solniczki, poduszki, długopisu, parasola, zegarka, kapelusza,
a może także psa, kota i domowego akwarium? Czy zawsze można wskazać na związek takiego wyboru
z oszczędzaniem energii?
Zapiszmy przypadki, gdzie wyraźne „przewymiarowanie” zdecydowanie przeczy zasadom stosowanym przez
drzewa.
Witold Lenart
SCENARIUSZ 16
str. 3 z 3