Plik źródłowy - Urząd Gminy Strzyżewice

Transkrypt

ZARZĄD ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO
„STREFA USŁUG KOMUNALNYCH” W KRASNIKU
Uczestnicy Związku:
Urząd Miejski Kraśnik
Urząd Gminy Kraśnik
Urząd Gminy Dzierzkowice
Urząd Gminy Niedrzwica DuŜa
Urząd Gminy StrzyŜewice
Urząd Gminy Urzędów
Urząd Gminy Wilkołaz
Urząd Gminy Zakrzówek
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMIN
DLA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO
„STREFA USŁUG KOMUNALNYCH” W KRAŚNIKU
Kraśnik, 2004
Program Ochrony Środowiska dla gmin naleŜących do Związku Międzygminnego
Główni autorzy opracowania:
„EKO-GEO” Pracownia Geologii
i Ochrony Środowiska w Lublinie.
mgr inŜ. Anna Majka - Smuszkiewicz
mgr inŜ. Maria Jarosz
mgr inŜ. Kazimierz Smuszkiewicz
mgr Andrzej Ładniak
2
Spis treści
1. Wstęp. .................................................................................................................... 7
1.1. Wprowadzenie.................................................................................................. 7
1.2. Cel programu.................................................................................................... 8
1.3. Tło programu. ................................................................................................... 9
1.4. Zakresy i formy realizacji. ................................................................................. 9
1.5. Struktura programu........................................................................................... 9
1.6. Instrumenty i akty prawne............................................................................... 11
2. Opis stanu istniejącego. ........................................................................................ 13
2.1. PołoŜenie gmin i podział administracyjny. ...................................................... 13
2.2. Ludność, struktura zabudowy, infrastruktura techniczna, gospodarka gmin... 14
2.2.1. Ludność i struktura zabudowy.................................................................. 14
2.2.2. Infrastruktura techniczna.......................................................................... 15
2.2.3. Gospodarka. ............................................................................................ 23
2.2.3.1. Przemysł............................................................................................ 23
2.2.3.2. Rolnictwo........................................................................................... 24
2.2.3.3. Gospodarka leśna. ............................................................................ 26
2.3. Opis zasobów naturalnych. ............................................................................ 27
2.3.1. Geomorfologia. ........................................................................................ 27
2.3.2. Budowa geologiczna................................................................................ 29
2.3.3.Klimat........................................................................................................ 35
2.3.4. Wody powierzchniowe. ............................................................................ 36
2.3.5. Wody podziemne. .................................................................................... 37
2.3.6. Gleby. ...................................................................................................... 38
2.3.7. Flora......................................................................................................... 40
2.2.8. Fauna....................................................................................................... 42
3. Przyrodniczy system gmin naleŜących do Związku Międzygminnego. ................. 43
3.1. Istniejący system ochrony przyrody................................................................ 43
3.1.1. Kraśnicki Obszar Chronionego Krajobrazu. ............................................. 43
3.1.2. Czerniejowski OCK. ................................................................................. 44
3.1.3. Rezerwat „Natalin”. .................................................................................. 44
3.1.4. Pomniki przyrody. .................................................................................... 44
3.1.5. UŜytki ekologiczne. .................................................................................. 45
3.1.6. Zabytki architektury wpisane do rejestru zabytków. ................................. 52
4. Stan i źródła przeobraŜeń środowiska przyrodniczego. ....................................... 55
4.1. Źródła przeobraŜeń wód powierzchniowych i ich stan czystości. ................... 55
4.1.1. Monitoring wód powierzchniowych........................................................... 56
4.2. Źródła przeobraŜeń wód podziemnych i ich stan czystości. ........................... 58
4.2.1. Monitoring wód podziemnych................................................................... 58
4.3. Źródła przeobraŜeń i stan czystości powietrza atmosferycznego................... 61
4.3.1 Monitoring powietrza atmosferycznego..................................................... 63
4.4. Stan i tendencje zmian natęŜenia hałasu komunikacyjnego i pochodzącego z
innych źródeł. ........................................................................................................ 64
4.4.1 Monitoring hałasu...................................................................................... 65
4.5. Stan i źródła przeobraŜeń powierzchni terenu................................................ 66
4.6. Opis pól elektromagnetycznych...................................................................... 67
4.6.1. Promieniowanie naturalne i skaŜenie promieniotwórcze.......................... 67
4.6.2. Pole elektromagnetyczne niejonizujące. .................................................. 68
4.6.3. Oddziaływanie na zdrowie i bezpieczeństwo ludzi................................... 69
3
4.7. PowaŜne awarie oraz bezpieczeństwo biologiczne i chemiczne na obszarze
gmin naleŜących do Związku Międzygminnego..................................................... 70
4.8. Gospodarka odpadami. .................................................................................. 71
5. Działania priorytetowe dla gmin naleŜących do Związku Międzygminnego w
zakresie ochrony środowiska.................................................................... 73
5.1. Ochrona wód. ................................................................................................. 73
5.1.1. Budowa i rozbudowa sieci wodociągowej. ............................................... 75
5.1.2. Budowa i rozbudowa sieci kanalizacyjnej. ............................................... 75
5.2. Ochrona powietrza. ........................................................................................ 76
5.2.1. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń pochodzących z tzw. „niskiej emisji”.
........................................................................................................................... 77
5.2.2. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych. .......................... 77
5.3. Ochrona gleb.................................................................................................. 78
6. Długoterminowa strategia działania w zakresie ochrony środowiska.................... 79
6.1. Cele polityki ekologicznej Związku Międzygminnego „Strefa Usług
Komunalnych”. ...................................................................................................... 79
6.1.1.Gospodarka wodno – ściekowa. ............................................................... 79
6.1.2. Jakość powietrza. .................................................................................... 81
6.1.3. Ochrona gleb. .......................................................................................... 82
6.1.4. Ochrona krajobrazowa............................................................................. 83
6.1.5. BioróŜnorodność biologiczna. .................................................................. 87
6.1.6. Gospodarka odpadami............................................................................. 87
6.1.7. Zadania w zakresie gminnego monitoringu środowiska........................... 88
6.2. Strategia działania. ......................................................................................... 89
6.2.1. Gospodarka gmin naleŜących do Związku Międzygminnego................... 89
6.2.2. Rolnictwo. ................................................................................................ 91
6.2.2.1. Rolnictwo ekologiczne....................................................................... 92
6.2.3. Gospodarka leśna.................................................................................... 93
6.2.4. Osadnictwo. ............................................................................................. 94
6.2.5.Turystyka. ................................................................................................. 95
6.2.6. Infrastruktura............................................................................................ 97
6.2.7. Gospodarka odpadami............................................................................. 97
6.2.8. Ograniczanie emisji i oszczędność energii. ............................................. 98
6.2.9. Transport i komunikacja........................................................................... 98
7. Potrzeby inwestycyjne i organizacyjne słuŜące racjonalnemu wykorzystaniu
zasobów naturalnych oraz poprawie jakości powietrza............................. 99
8. MoŜliwości wariantowego wykonania rozwiązań technicznych. .......................... 106
9. Uzasadnienie proponowanych przedsięwzięć przed negatywnymi skutkami w
aspekcie ochrony środowiska. ................................................................ 106
10. Analiza ekonomiczna, aspekty finansowe słuŜące realizacji zamierzonych celów.
................................................................................................................ 108
10.1. Wprowadzenie............................................................................................ 108
10.2. Struktura finansowania Programu. ............................................................. 108
10.3. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. ............... 109
10.4. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. ............ 110
10.5 Powiatowe i Gminne Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
............................................................................................................................ 110
10.5.1. Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. ........ 111
10.5.2. Gminne Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. .......... 112
10.5.3. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych. ................................................... 113
4
10.5.4. Fundusz Leśny..................................................................................... 114
10.6. Ekofundusz................................................................................................. 114
10.7. Banki. ......................................................................................................... 115
10.8. Fundusze inwestycyjne. ............................................................................. 115
10.9. Programy pomocowe Unii Europejskiej. ..................................................... 116
10.9.1. CRAFT/6 Program Ramowy Unii Europejskiej w zakresie Rozwoju
Technologicznego............................................................................................ 116
10.10. Programy bilateralne. ............................................................................... 117
10.10.1. Fundusze strukturalne. ...................................................................... 118
10.10.2. Leasing. ............................................................................................. 119
11. Organizacja zarządzania środowiskiem na podstawie Programu Ochrony
Środowiska. ............................................................................................ 120
11.1. Wprowadzenie............................................................................................ 120
11.2. Harmonogram wdroŜenia programu. .......................................................... 121
11.3. Współpraca. ............................................................................................... 121
12. Piśmiennictwo. .................................................................................................. 123
5
Spis tabel.
Tab. nr 1. Charakterystyka gmin Związku Międzygminnego
„Strefa Usług Komunalnych”. .................................................................... 15
Tab. nr 2. Wykaz oczyszczalni ścieków na terenie gmin naleŜących do Związku
Międzygminnego....................................................................................... 17
Tab. nr 3. Infrastruktura techniczna gmin Związku Międzygminnego „Strefa Usług
Komunalnych”. .......................................................................................... 20
Tab. nr 4. UŜytkowanie gruntów w gminach Związku Międzygminnego (według granic
administracyjnych). ................................................................................... 25
Tab. nr 5. Lesistość gmin naleŜących do Związku Międzygminnego. ....................... 26
Tab. nr 6. Wykaz złóŜ surowców mineralnych udokumentowanych w granicach gmin
naleŜących do Związku Międzygminnego................................................. 32
Tab. nr 7. Zestawienie gleb uŜytków rolnych w rozbiciu na klasy bonitacyjne. ......... 40
Tab. nr 8. Zestawienie pomników przyrody oŜywionej w gminach naleŜących do
Związku Międzygminnego......................................................................... 46
Tab. nr 9. Pomniki przyrody nieoŜywionej w gminach naleŜących do Związku
Międzygminnego....................................................................................... 51
Tab. nr 10. Wykaz zabytków wpisanych do rejestru zabytków.................................. 53
Tab. nr 11. Stan czystości rzek znajdujących się na terenie gmin naleŜących do
Związku Międzygminnego......................................................................... 57
Tab. nr 12. Wykaz ujęć wód podziemnych na terenie gmin naleŜących do Związku
Międzygminnego....................................................................................... 60
Tab. nr 13. Średnioroczne stęŜenie dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu
zawieszonego i benzenu przeprowadzone w 2002 r. na terenie miasta
Kraśnika (wg WiOŚ).................................................................................. 64
Tab. nr 14. Monitoring hałasu drogowego................................................................. 66
Tab. nr 15. Projektowane pomniki przyrody oŜywionej. ............................................ 83
Tab nr 17. Planowana budowa i rozbudowa infrastruktury gmin naleŜących do
Związku Międzygminnego w latach 2004 2020..................................... 102
Tab. nr 18. Plan budowy i modernizacji dróg gminnychdla gmin naleŜących do
Związku Międzygminnego....................................................................... 104
Spis rysunków
rys. 1. Gminy naleŜące do Związku Międzygminnego. ............................................. 14
rys. 2. Podział fizjograficzny...................................................................................... 29
rys. 3. Gminy na tle obszarów chronionych............................................................... 52
rys. 4. Stan czystości rzek......................................................................................... 58
rys. 5. PołoŜenie omawianego obszaru na tle sieci ECONET i CORINE. ................. 86
rys. 6. Punkty monitoringu......................................................................................... 89
6
1. Wstęp.
1.1. Wprowadzenie.
Ideą polityki ochrony środowiska na kaŜdym szczeblu zarządzania jest, wg
przyjętej Konstytucji RP, zasada zrównowaŜonego rozwoju, polegająca na takim
korzystaniu ze środowiska, które pozwoli na zachowanie jego zasobów i walorów dla
obecnych i przyszłych pokoleń zachowując jednocześnie trwałość funkcjonowania
środowiska przyrodniczego. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony
środowiska, nawiązując do podpisanej przez rząd Rzeczypospolitej Polskiej
w 1992 roku w Rio De Janeiro deklaracji, nazwanej „Agendą 21”, wprowadza
obowiązek realizacji programów ochrony środowiska - dla obszarów gmin, powiatów,
województw i kraju.
Zasada zrównowaŜonego rozwoju opiera się na integracji polityki ekologicznej
z polityką
społeczno-gospodarczą,
planowaniem
społeczno-gospodarczym,
przestrzennym i urbanistycznym oraz wdraŜaniem nowoczesnych, przyjaznych dla
środowiska wzorców produkcji i konsumpcji. Potrzeba oparcia dalszego rozwoju
społeczno-gospodarczego
na
zasadzie
rozwoju
zrównowaŜonego
wynika
z niekorzystnych skutków (dla środowiska, zdrowia ludzkiego i w coraz większym
stopniu takŜe dla działalności gospodarczej) dotychczasowego, intensywnego
rozwoju gospodarki przy niekontrolowanym, często nieracjonalnym korzystaniu
z zasobów naturalnych. Ochrona środowiska naturalnego i jego racjonalne
wykorzystanie staje się więc coraz waŜniejszym problemem na terenie gmin. Zmierza
ona do zapewnienia współczesnym i przyszłym pokoleniom ludzi korzystnych
warunków Ŝycia oraz prawa korzystania z zasobów środowiska i jego wartości.
Realizowana obecnie tzw. II Polityka ekologiczna Państwa ma na celu
wytyczenie strategii zrównowaŜonego rozwoju oraz wdroŜenie takiego modelu
rozwoju, który zapewni skuteczną reglamentację dostępu do środowiska. Postępy we
wdraŜaniu strategii określać będą, między innymi, wskaźniki tempa wdraŜania
modelu zrównowaŜonego rozwoju (jak wzrost PKB, wzrost poziomu Ŝycia obywateli,
zmniejszenie zuŜycia energii i surowców, wzrost dochodów z rolnictwa czy wzrost
lesistości kraju) oraz wskaźniki stanu środowiska i efektywności polityki ekologicznej
jak poprawa jakości powietrza i wód, zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów czy
zmniejszenie powierzchni zdegradowanych. „II Polityka ekologiczna Państwa”
7
zakłada równieŜ doskonalenie systemów zarządzania środowiskiem na wszystkich
poziomach administracji państwowej i samorządowej.
1.2. Cel programu.
Uregulowania prawne dotyczące ochrony środowiska oraz wprowadzona
w 1999 r reforma ustrojowa państwa obligują do opracowania programów ochrony
środowiska na wszystkich szczeblach samorządowych. Ich celem jest określenie
polityki
ochrony
środowiska
w
regionie,
przy
załoŜeniu
harmonijnego
i zrównowaŜonego rozwoju.
Podstawowym zadaniem programów ochrony środowiska ma być pomoc
w rozwiązywaniu istniejących problemów, jak równieŜ przeciwdziałanie zagroŜeniom,
które mogą pojawić się w przyszłości. Opracowane na wszystkich szczeblach
„Programy..”
winny
uwzględniać
aktualną
sytuacje
i
specyfikę
jednostek
wchodzących w ich skład.
Opracowany dla Związku Międzygminnego „Strefa Usług Komunalnych”
w Kraśniku Program Ochrony Środowiska, zgodnie z obowiązującymi wymogami,
inwentaryzuje aktualny stan środowiska i system monitorowania jego zmian oraz
określa niezbędne działania dla ochrony środowiska w ścisłym powiązaniu
z głównymi kierunkami rozwoju powiatu kraśnickiego i lubelskiego. Program ten
powinien
stanowić
płaszczyznę
koordynacji
działań
w skali
ponadlokalnej
(ponadgminnej) na rzecz środowiska. Określa on ramy działań w takich dziedzinach
jak
ochrona
zlewni
rzek
i obszarów
o
wysokich
walorach
przyrodniczo-
krajobrazowych oraz gospodarka odpadami.
Zmniejszenie presji na środowisko i określona poprawa stanu środowiska
moŜliwe są jedynie przez wdraŜanie mechanizmów prawnych i ekonomicznych
polityki ekologicznej oraz wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa, która
powinna się wyraŜać nie tylko dostrzeganiem problemów w dziedzinie środowiska,
ale takŜe zrozumieniem ich przyczyn, zdawaniem sobie sprawy z uwarunkowań
odnoszących się do moŜliwych sposobów ich rozwiązania, oraz umiejętnością
odniesienia tych problemów do własnej osoby i własnych działań - w miejscu pracy,
zamieszkania i wypoczynku.
8
1.3. Tło programu.
Prawo ochrony środowiska tworzą róŜne akty prawne, które zapewniają
kaŜdemu obywatelowi moŜliwość korzystania ze środowiska, ale i zobowiązują
kaŜdego do jego ochrony.
Szczegółowe
przepisy
ochrony
środowiska,
stanowiące
podstawy
zrównowaŜonego rozwoju zawarte są w róŜnych ustawach i rozporządzeniach
wykonawczych. Poza krajowym ustawodawstwem chroniącym środowisko istnieją
konwencje międzynarodowe oraz porozumienia ratyfikowane przez Polskę.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. „ Prawo Ochrony Środowiska” (Dz. U Nr 62
poz. 627) nakłada na wszystkie szczeble administracji w tym gminy, obowiązek
opracowania programów ochrony środowiska w celu realizacji przyjętej polityki
ekologicznej państwa. Taki sam obowiązek nakłada równieŜ ustawa o odpadach
z dnia 27 kwietnia 2001 r. ( Dz. U. Nr 62 poz. 628).
Zgodnie z zapisami w/w ustaw oba programy są opiniowane przez Urząd
Marszałkowski i Zarząd Powiatów, na terenie których połoŜone są gminy naleŜące do
Związku Miedzygminnego., a uchwalone przez Rady Gmin i Radę Miasta.
1.4. Zakresy i formy realizacji.
Przedmiot zamówienia opracowany został w formie dwóch dokumentów:
-
Programu ochrony środowiska dla Związku Międzygminnego „Strefa Usług
Komunalnych” w Kraśniku na lata 2004-2020,
-
Planu gospodarki odpadami dla Związku Międzygminnego „Strefa Usług
Komunalnych” w Kraśniku na lata 2004- 2020.
PowyŜsze dokumenty określają zadania gmin w zakresie ochrony środowiska
i gospodarki odpadami oraz precyzują kierunki działań ponadlokalnych na rzecz
ochrony środowiska.
1.5. Struktura programu.
Struktura programu opiera się w swej treści o trzy najwaŜniejsze dokumenty tj.
1. Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. definiujące ogólne
wymagania w odniesieniu do programów ochrony środowiska opracowanych dla
potrzeb województw, powiatów i gmin.
Zgodnie z wymaganiami stawianymi przez tę ustawę Program Ochrony
Środowiska określa w szczególności:
-
cele ekologiczne,
9
-
priorytety ekologiczne,
-
rodzaje i harmonogram działań proekologicznych oraz środków niezbędnych
do osiągnięcia celów określających mechanizmy prawno - ekonomiczne i środki
finansowe.
1. II Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 - 2006 uwzględniająca
perspektywy na lata 2007 - 2010 dostosowane do wymagań ustawy „Prawo ochrony
środowiska”.
Cele i zadania programu w kontekście polityki ekologicznej ujęte zostały
w oparciu o:
-
wytyczne do sporządzenia programów ochrony środowiska na szczeblu
regionalnym i lokalnym, które podają zadania i sposób uwzględnienia polityki
ekologicznej państwa w programach ochrony środowiska,
-
wytyczne dotyczące zasad i zakresu uwzględniania zagadnień ochrony
środowiska w programach sektorowych.
Zgodnie z wytycznymi w programie uwzględniono:
-
zadania własne gmin, tj. przedsięwzięcia które będą finansowane w całości
lub częściowo ze środków będących w dyspozycji gmin,
-
zadania koordynowane tzn. finansowane w całości lub części ze środków
przedsiębiorstw oraz środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów
i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego.
3. Narodowy Program Edukacji Ekologicznej, określający podstawowe
zadania edukacyjne, podmioty odpowiedzialne za ich realizacje oraz źródła
finansowania.
Projekt Programu Ochrony Środowiska dla Związku Międzygminnego „Strefa
Usług Komunalnych” w Kraśniku podlega zaopiniowaniu przez Zarząd Województwa
Lubelskiego i Zarząd Powiatu Kraśnickiego i Lubelskiego.
Sprawozdania z realizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Związku
Międzygminego „Strefa Usług Komunalnych” składane będą co 2 lata przez wójtów
i burmistrza radom poszczególnych gmin, natomiast ich aktualizacja przeprowadzana
będzie przez wójtów i burmistrza nie rzadziej niŜ co 4 lata. Odpowiedzialny za
raportowanie POŚ i aktualizację jest Związek Międzygminny „Strefa Usług
Komunalnych” w Kraśniku.
10
Opracowany program ma formę otwartą, co oznacza, Ŝe w przypadku zmiany
wymagań prawnych, pojawianiu się nowych problemów bądź braku moŜliwości
wykonania niektórych przedsięwzięć w terminach przewidzianych w tym programie,
dokument programu będzie cyklicznie co 4 lata aktualizowany.
Program Ochrony Środowiska dla Związku Międzygminnego „Strefa Usług
Komunalnych” jest spójny z załoŜeniami Programu Ochrony Środowiska dla
Województwa Lubelskiego, Programem Ochrony Środowiska powiatów kraśnickiego
i lubelskiego, Strategią Rozwoju Województwa Lubelskiego, Strategiami Rozwoju
poszczególnych gmin, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania
Przestrzennego poszczególnych gmin.
1.6. Instrumenty i akty prawne.
Instrumentami zapewniającymi przestrzeganie przez korzystających ze
środowiska zrównowaŜonego rozwoju i ochrony środowiska są przepisy prawne
i administracyjne dające kompetencje poszczególnym jednostkom administracji
rządowej lub samorządowej.
PowyŜsze zagadnienia dotyczące ochrony środowiska są uregulowane szeregiem
aktualnie obowiązujących ustaw, z których największe znaczenie mają:
-
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr
62, poz. 627 z późn. zm.),
-
Ustawa z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony
środowiska,
-
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach ( Dz. U. Nr 62, poz. 628),
-
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229
z p. zm.),
-
Ustawa z dnia 16 października 1991 roku o ochronie przyrody (Dz. U. z 2001r.
Nr 99, poz. 1079 z późn. zm.) - reguluje warunki ochrony rezerwatów pomników
przyrody obszarów chronionych utworzeniu parków, uznaniu rezerwatów czy
wprowadzeniu określonych form ochrony,
-
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 roku Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U.
z 1994 r. Nr 27, poz. 96 z późn. zm.),
-
Ustawa z dnia 19 lipca 2000 roku o lasach (Dz. U. Nr56, poz.679 z późn. zm.),
-
Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych(Dz. U.
Nr 16, poz.. 78, z późn. zm.),
11
-
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2002 roku Prawo łowieckie (Dz. U Nr 42, poz.372,
z późn. zm.),
-
Ustawa z dnia 12 grudnia 2002r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do
zalesienia (Dz. U. Nr 229, poz.2279),
-
Ustawa z dnia 19 listopada 1999r. Prawo działalności gospodarczej (Dz. U.
Nr 101, poz.1178, z późn. zm.),
-
Ustawa z dn. 15 września 2003 r. o ochronie dóbr kultury (Dz. U. Nr 160,
poz. 1568).
Do wymienionych ustaw wydawane są przepisy wykonawcze, najczęściej
w formie rozporządzeń Rady Ministrów lub rozporządzeń poszczególnych ministrów,
zwłaszcza Ministra Środowiska.
Winny być uwzględniane równieŜ:
-
dyrektywy
Unii
Europejskiej dotyczące
całości
zagadnień gospodarki
odpadami,
-
wytyczne Komisji Unii Europejskiej zawarte w tzw. „Zielonej Karcie” wydanej
w Brukseli w 1990 r i w „Nowej Karcie Ateńskiej” z 1998 r. (kształtowanie nowej
zabudowy).
Podstawowe zadania w zakresie ochrony środowiska to:
-
wydawanie opinii w sprawie uzyskiwanych efektów ekologicznych na potrzeby
podmiotów ubiegających się o uzyskanie dotacji z Narodowego, Wojewódzkiego
i Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
-
udzielanie
wsparcia
finansowego
z
Gminnych
Funduszów
Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej na realizację przedsięwzięć i zakupów w zakresie
zgodnym z ustawą Prawo Ochrony Środowiska, a mianowicie na:
-
edukację ekologiczną oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady
zrównowaŜonego rozwoju,
-
wspomaganie realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska,
-
wspomaganie innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz badań stanu
środowiska, a takŜe systemów pomiarowych zuŜycia wody i ciepła,
-
realizowanie zadań modernizacyjnych i inwestycyjnych, słuŜących ochronie
środowiska i gospodarce wodnej, w tym instalacji lub urządzeń ochrony
przeciwpowodziowej i obiektów małej retencji wodnej,
12
-
urządzanie i utrzymywanie terenów zieleni, zadrzewień, zakrzewień oraz
parków,
-
realizację przedsięwzięć związanych z gospodarką odpadami,
-
wspieranie działań przeciwdziałających zanieczyszczeniom,
-
profilaktykę
zdrowotną
dzieci
na
obszarach,
na
których
występują
przekroczenia standardów jakości środowiska,
-
wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc dla
wprowadzania bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii,
-
wspieranie ekologicznych form transportu,
-
działania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezpośrednio oddziałujące na
stan gleby, powietrza i wód, w szczególności na prowadzenie gospodarstw rolnych
produkujących metodami ekologicznymi, połoŜonych na obszarach szczególnie
chronionych na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody, realizację
przedsięwzięć związanych z ochroną powierzchni ziemi,
2. Opis stanu istniejącego.
2.1. Poło Ŝ enie gmin i podział administracyjny.
Do Związku Międzygminnego „Strefa Usług Komunalnych” w Kraśniku naleŜy
8 gmin: gmina miejska Kraśnik i gminy wiejskie: Dzierzkowice, Kraśnik, Urzędów,
Wilkołaz, Zakrzówek (przynaleŜne do powiatu kraśnickiego) oraz Niedrzwica DuŜa
i StrzyŜewice (naleŜące do powiatu lubelskiego) (rys.1).
Gminy objęte Programem Ochrony Środowiska połoŜone są w południowozachodniej części województwa lubelskiego, a ich łączna powierzchnia wynosi
733,19 km2.
13
rys. 1. Gminy naleŜące do Związku Międzygminnego.
2.2. Ludno ść , struktura zabudowy, infrastruktura techniczna,
gospodarka gmin.
2.2.1. Ludność i struktura zabudowy.
Na obszarze Związku Międzygminnego znajduje się miasto Kraśnik i 7 gmin
wiejskich. Związek zamieszkuje 88 707 mieszkańców. Największą miejscowością
jest Kraśnik, który jest siedzibą władz miejskich i powiatowych. W Kraśniku mieszka
ponad 40% (36 463) mieszkańców gmin przynaleŜnych do związku (88 707 osób).
Osadnictwo na terenie gmin przynaleŜnych do związku rozwinęło się głównie wzdłuŜ
ciągów komunikacyjnych i dolin rzek. Istniejący układ przestrzenny charakteryzuje
14
się występowaniem zarówno zwartych jak i rozproszonych form osadnictwa.
W zabudowie dominuje charakter zespołów mieszkaniowych jednorodzinnych
i zagrodowych, w których zlokalizowane są ośrodki usług i miejsc pracy związanej
z rolnictwem lub działalnością pozarolniczą. Wyjątkiem jest zabudowa miasta
Kraśnika, w której występują przede wszystkim elementy zabudowy wielorodzinnej.
Ludność
w
wieku
produkcyjnym
stanowi
prawie
60
%,
w
wieku
przedprodukcyjnym ponad 23%, zaś w wieku poprodukcyjnym około 16 %. Ponad
6 000 osób pozostaje bez pracy (najwięcej w Kraśniku – ponad 12%), z tego
powyŜej 90 % bez prawa do zasiłku. Dane liczbowe charakteryzujące gminy
naleŜące do Związku Międzygminnego przedstawiono w tab. nr 1.
Tab. nr 1. Charakterystyka gmin Związku Międzygminnego
„Strefa Usług Komunalnych”.
miasto/gmina
m. Kraśnik
pow.
ilość
(km2)
sołectw
25,29
ilość
miejsco
wości
ludność
ilość
gospod.
w
wieku w
wieku w wieku bezrobot
przedprod produk.
poprod.
ni
-
1
12 957
7 918
23 012
5 533
2 806
Dzierzkowice 86,8
14
15
1 609
1 312
3 075
1 003
366
gm. Kraśnik
105,4
16
20
2 159
1 775
4 058
1 133
428
106,8
22
21
3 328
2 744
6 361
1 726
715
StrzyŜewice
108,8
21
22
2 345
1 735
4 470
1 236
487
Urzędów
119,1
22
31
2 359
2 234
5 008
1 706
500
Wilkołaz
81,9
13
17
1 657
1 331
3 237
1 032
318
Zakrzówek
99,1
16
19
2 223
1 664
3 930
1 574
383
Niedrzwica
DuŜa
Dane wg Rocznika Statystycznego 2003.
2.2.2. Infrastruktura techniczna.
Infrastruktura ma bardzo duŜe znaczenie w procesie wielofunkcyjnego
rozwoju, poniewaŜ stanowi ona podstawę wszelkiej działalności gospodarczej.
Poziom rozwoju infrastruktury moŜe decydować o atrakcyjności lub nieatrakcyjności
gminy bądź miejscowości, a więc stanowić o szansach lub barierach ich dalszego
rozwoju.
15
Ogólny
stan
infrastruktury
w
przynaleŜnych
gminach
do
Związku
Międzygminnego moŜna określić jako zadawalający, chociaŜ słaby jest stopień
rozwoju sieci kanalizacyjnej, niewystarczający jest równieŜ rozwój sieci gazowej.
Istniejącą infrastrukturę techniczną przedstawiono w tab. nr 3.
Sieć wodociągowa w gminach jest dobrze rozwinięta, prawie 100 %
gospodarstw ma moŜliwość korzystania z wodociągów. Jedynie w gminie Wilkołaz
zwodociągowane są tylko Pułankowice. Łączna długość sieci wodociągowej wynosi
734,4 km, posiada ona 13 050 przyłączy do gospodarstw i budynków mieszkalnych.
Źródłem zaopatrzenia w wodę dla miasta i gmin są ujęcia głębinowe wód, na bazie
których pracują wodociągi grupowe.
Stan
gospodarki
ściekowej
w
gminach
naleŜących
do
Związku
Międzygminnego moŜna okreslić jako niezadawalający. Wieloletnie zaniedbania
inwestycyjne
są
przyczyną
utrzymującego
się
zanieczyszczenia
wód
powierzchniowych i postępującego zanieczyszczenia wód podziemnych, niskiego
standardu Ŝycia ludności oraz obniŜenia atrakcyjności turystycznej regionu.
Bardzo niekorzystna i w wysokim stopniu zagraŜająca środowisku jest
dysproporcja w długościach sieci wodociągowych i kanalizacyjnych. Sprawia to, Ŝe
wzrastające zuŜycie wody i tym samym ścieków pozostaje w środowisku - głównie
w szambach o róŜnym stopniu szczelności, poniewaŜ stopień skanalizowania
i wyposaŜenia we własne urządzenia oczyszczające jednostek osadniczych jest
niski. Gromadzone w szambach ścieki są przewoŜone do oczyszczalni komunalnych.
Najkorzystniejszy wskaźnik skanalizowania ma miasto Kraśnik oraz gmina
Dzierzkowice. Najgorsza sytuacja jest w gminach Niedrzwica DuŜa i Wilkołaz, które
praktycznie wcale nie posiadają kanalizacji. Dobrym rozwiązaniem problemu
oczyszczania ścieków mogą być oczyszczalnie przyzagrodowe. Przykładem moŜe
być gmina Urzędów, na terenie której funkcjonuje 23 indywidualnych oczyszczalni
ścieków. Charakterystykę oczyszczalni przedstawiono w tab. nr 2.
16
Tab. nr 2. Wykaz oczyszczalni ścieków na terenie gmin naleŜących do
Związku Międzygminnego.
Lokalizacja
Nazwa oczyszczalni
oczyszczalni
i rodzaj
m. Kraśnik
miejska oczyszczalnia
ścieków;
12 500 m3/d
m. Kraśnik
oczyszczalnie przy
Fabryce ŁoŜysk
Tocznych Kraśnik S.A
7 100 m3/d
m. Kraśnik
przy Okręgowej
Spółdzielni Mleczarskiej
600 m3/d
Dzierzkowice
Trerpentyna
mechaniczno-biologiczna
typu „BIOVAC”
100 m3/d
Niedrzwica DuŜa
KręŜnica Jara
Miasto/Gmina
m. Kraśnik
4,2 m3/d
przy Okręgowej
Spółdzielni Mleczarskiej
Niedrzwica
StrzyŜewice
Przepustowość
Bystrzyca Stara
Szkoła Podstawowa
Kiełczewice
Dom Pomocy
Społecznej dla
Dzieci
Osmolice
OSMOFROST
Sp. z o.o.
Pszczela Wola
Zespól Szkól Roi.
Centrum Szkolenia
Praktycznego
Piotrowice
POM
150 m3/d
20,0 m3/d
8,0 m3/d
800,0 m3/d
200,0 m3/d
100,0 m3/d
Osmolice I
Bystrzyca Nowa
Polanówka
Urzędów-Osada
Urzędów
17
3 przydomowe
oczyszczalnie ścieków
2 przydomowe
3 przydomowe
„BIOVAC”,
175 m3/d
17przydomowych
oczyszczalni ścieków:
17 o
przepustowości
0,6 do 2,2 m3/d
1 przydomowa
oczyszczalnia ścieków
do 15 m3/d
(korzysta
17 rodzin)
Lokalizacja
Nazwa oczyszczalni
oczyszczalni
i rodzaj
Rudnik Szlachecki przy
szkole
mechaniczno-biologiczna
15,86 m3/d;
Wilkołaz Górny
1 przydomowa
oczyszczalnia ścieków w
640 dm3/d
Zakrzówek
oczyszczalnia komunalna
typu „BIOBLOK” BIS-90
90 m3/d
Miasto/Gmina
Wilkołaz
Zakrzówek
Przepustowość
Wg danych uzyskanych w U.G.
MoŜliwość korzystania z gazu sieciowego mają mieszkańcy miasta Kraśnika oraz
gmin:
Kraśnik,
Dzierzkowice,
Urzędów i
Wikołaz.
W
gminie
StrzyŜewice
zgazyfikowana jest jej północna część, natomiast w gminie Zakrzówek brak jest sieci
gazowej. Łączna długość sieci gazowej na omawianym terenie wynosi 891,02 km.
Gminy naleŜące do Związku Międzygminnego są w pełni zelektryfikowane.
Odbiorcy korzystają z energii elektrycznej poprzez linie napowietrzne. Na terenach
gmin nie występuje deficyt mocy i energii elektrycznej, a stan linii wysokiego
i średniego napięcia moŜna uznać za zadawalający.
Na terenie gminy znajduje się sieć kabli światłowodowych oraz centrale cyfrowe.
Praktycznie
wszyscy
mieszkańcy
mają
moŜliwość
korzystania
z
usług
telekomunikacyjnych. Obsługę gmin w zakresie telefonii przewodowej zapewnia
Telekomunikacja Polska S.A. Omawiany teren jest objęty zasięgiem telefonii
komórkowej Era GSM, Plus GSM, IDEA i Centertel.
Sieć dróg jest dobrze rozwinięta. Przez teren gmin naleŜących do Związku
Międzygminnego przebiegają drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne.
Omawiany
obszar
pełni
rolę
waŜnego
węzła
komunikacyjnego
o
randze
ponadregionalnej. W Kraśniku krzyŜują się dwie drogi o znaczeniu krajowym:
-
nr 19 - Lublin – Kraśnik – Rzeszów,
-
nr 74 – Kielce – Kraśnik – Zamość.
Stan techniczny dróg przedstawia się na podobnym poziomie jak drogi w innych
powiatach. Drogi często nie posiadają właściwych parametrów technicznych. Drogi
zwłaszcza gminne i powiatowe wymagają przebudowy i modernizacji z uwagi na ich
zły stan. Drogi powiatowe to drogi utwardzone asfaltowe, natomiast drogi gminne
często nie są w ogóle utwardzone (występujący Ŝwir i tłuczeń to tylko poprawa
18
przejezdności). Z uwagi na ograniczone środki finansowe przeznaczone przez
budŜet gminy i posiadane przez Zarząd Dróg Powiatowych, na utrzymanie dróg,
dokonuje
się
modernizacji
i
napraw poszczególnych
odcinków w sposób
powierzchowny, co w efekcie prowadzi do tego, Ŝe po upływie krótkiego czasu
odcinki i miejsca wyremontowane powracają do stanu przedmodernizacyjnego.
Konieczne są duŜe inwestycje w tym zakresie. Niezbędne jest działanie na
rzecz poprawy układów komunikacyjnych. Za sprawę pilną naleŜy uznać budowę
obwodnicy
dla
miasta
Kraśnika.
Wykaz
inwestycji
związanych
z
budową
i modernizacją dróg przedstawiono w tab. nr 18.
Przez omawiany obszar przebiega linia kolejowa normalnotorowa relacji Lublin
– Stalowa Wola.
19
Tab. nr 3. Infrastruktura techniczna gmin Związku Międzygminnego „Strefa Usług Komunalnych”.
Gmina
m. Kraśnik
Dzierzkowice
Sieć
Sieć
Sieć gazowa
wodociągowa kanalizacyjna
długość: 101km
ilość przyłączy:
2761 szt.
Oczyszczalnie
ścieków
UŜytkowanie
gruntów
Usługi i przemysł*
podmioty gospodarki
narodowej: 2849 (sektor
publiczny 115, sektor
prywatny 2734).
Największy zakład:
4 szt.: miejska
oczyszczalnia
Fabryka ŁoŜysk
ścieków;
Tocznych, inne:
oczyszczalnie przy
Spółdzielnia Inwalidów
Fabryce ŁoŜysk
„Jedność”,
powierzchnia:2528ha,
długość: 57,8km
długość:
Tocznych Kraśnik
uŜytki rolne:1130ha,
Firma Cukiernicza
89,22km
S.A., przy Okręgowej grunty orne: 965ha,
„Solidarność”,
976 szt.
sady: 53ha,
Spółdzielni
Okręgowa Spółdzielnia
2981 szt.
Mleczarska,
łąki i pastwiska:112ha
Mleczarskiej, przy
Przedsiębiorstwo
Samodzielnym
Drogowo-Mostowe S.A.,
Publicznym
Przedsiębiorstwo
Zakładzie Opieki
Zdrowotnej
ProdukcyjnoWdroŜeniowe „Nabor”,
Kraśnickie
Przedsiębiorstwo
Energetyki Cieplnej.
Szkolnictwo
szkoły
podstawowe: 9
(2967 uczniów),
gimnazja: 4 (1768
uczniów),
szkoły średnie
ogólnokształcące:
4 (1403 uczniów)
szkoły
podstawowe: 4,
powierzchnia: 8681ha,
szt. 1: mechanicznow tym jedno
uŜytki rolne: 6048ha
podmioty gospodarki
długość: 59,6km długość: 16,8km długość: 89,7
biologiczna typu
gimnazjum ze
grunty orne: 5447ha,
km (2000 r.),
ilość przyłączy: ilość przyłączy:
„BIOVAC”
szkołą
sady: 97ha,
1444 szt.
258 szt.
100% dostęp do
w Terpentynie
podstawową w
uŜytki zielone: 504ha;
prywatny 184).
sieci gazowej
o przepustowości
lasy: 2126ha,
Zespole Placówek
202m3/d
pozostałe: 507ha
Oświatowych
w Terpentynie
20
Gmina
Sieć
Sieć
Sieć gazowa
gm. Kraśnik
długość: 40,8km
991 szt.
Niedrzwica
DuŜa
długość: 127,3km
2183szt.
StrzyŜewice
Urzędów
długość: 1km
44 szt.
brak
długość:
93,1 km
1452 szt.
długość:235km
2004 szt.
długość: 129,9
długość: 80,5
długość: 8,75 km
km
km
153 szt.
1666szt.
530 szt.
długość: 101,6km długość: 6,7km
2168 szt.
253 szt.
długość: 137km
(94% gminy)
Oczyszczalnie
ścieków
brak
Okręgowa
Spółdzielnia
Mleczarska
w Piotrowicach,
w Bystrzycy Starej,
w Pszczelej Woli,
w Osmolicach,
w Kiełczewicach
Maryjskich,
przydomowe
oczyszczalnie
szt. 8
szt. 1 w UrzędowieOsadzie typu
„BIOVAC”
o przepustowości
175m3/d,przydomowe
oczyszczalnie
ścieków: szt. 17
o przepustowości 0,6
do 2,2m3/d oraz
1 przydomowa
oczyszczalnia
21
UŜytkowanie
gruntów
uŜytki rolne: 6371ha,
sady: 437ha,
uŜytki zielone: 245ha;
lasy: 3260ha,
pozostałe: 905ha
sady: 135ha,
łąki: 303ha,
pastwiska: 50ha;
lasy: 924ha,
pozostałe: 1249ha
Szkolnictwo
podmioty gospodarki
narodowej: 275
(sektor publiczny 6,
sektor prywatny 269).
szkoły
podstawowe: 3
(424 uczniów),
gimnazja: 1
(255 uczniów)
podmioty gospodarki
narodowej: 585
szkoły
podstawowe: 10,
gimnazja: 3,
średnie
2
szkoły
podstawowe:5,
gimnazja: 2,
Zespół Szkół
podmioty gospodarki
narodowej: 259.
Techniki Rolniczej
w Piotrowicach
oraz Zespół Szkół
Rolniczych CKP
w Pszczelej Woli
szkoły
podstawowe: 5,
gimnazja: 3,
licea: 1, Zespół
podmioty gospodarki
Szkół Rolniczych
w Urzędowie
uŜytki zielone: 458ha,
w skład którego
sady: 2150ha;
prywatny 300).
wchodzi: Liceum
lasy: 1956ha,
Techniczne,
pozostałe: 824ha
Liceum
Profilowane,
powierzchnia:10884ha,
uŜytki rolne: 8248 ha
grunty orne:7600 ha,
sady: 114ha,
łąki:411 ha,
pastwiska: 123ha;
lasy:1548 ha
Gmina
Wilkołaz
Zakrzówek
Sieć
Sieć
Sieć gazowa
długość: 3,4km
115 szt.
brak
długość: 104,7km długość: 11,1km
1722 szt.
253 szt.
94 %
16%
Oczyszczalnie
ścieków
UŜytkowanie
gruntów
ścieków
o przepustowości do
15m3/d (korzysta
17 rodzin)
szt. 1 mechanicznobiologiczna
oczyszczalnia przy powierzchnia: 8186ha,
długość: 138km szkole w Rudniku
Szlacheckim o
(100% gminy)
przepustowości
sady: 241ha,
1177 szt.
15,86m3/d; 1
łąki: 166ha,
przydomowa
pastwiska: 86ha;
oczyszczalnia
lasy: 869ha
ścieków w Wilkołazie
Górnym
brak
Szkolnictwo
Wieczorowe
Technikum
Rolnicze dla
dorosłych
szkoły
podstawowe: 4
i 2 filie Szk. Podst.
podmioty gospodarki
w Wilkołazie
narodowej: 153
(liczba uczniów
560), gimnazja: 1
(235 uczniów)
szkoły
powierzchnia: 9908ha, podmioty gospodarki
podstawowe: 6
uŜytki rolne: 8771ha, narodowej: 334 (sektor
szt.: 1 oczyszczalnia
(liczba uczniów
komunalna typu
623), gimnazja: 2
prywatny 310),
sady: 143ha,
„BIOBLOK” BIS-90 o
(379 uczniów),
największa jednostka
łąki: 213ha,
przepustowości
szkoły średnie
usługowa: Spółdzielnia
pastwiska: 135ha;
156m3/d
Usługowo-Handlowa
lasy: 501ha,
2 (liczba uczniów
„Jutrzenka”
pozostałe: 636ha
193)
Wg danych uzyskanych w U.G.
22
2.2.3. Gospodarka.
2.2.3.1. Przemysł.
Typowo rolniczy charakter gmin naleŜących do Związku Międzygminnego
sprawia, iŜ przemysł jest tutaj stosunkowo słabo rozwinięty. Zakłady przemysłowe
zostały zlokalizowane przede wszystkim w Kraśniku, zaś miasto jest największym
ośrodkiem przemysłowym tego regionu. Największymi zakładami w Kraśniku są:
-
Fabryka ŁoŜysk Tocznych S.A.,
-
Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska,
-
Kraśnickie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej,
-
Przedsiębiorstwo Państwowej Komunikacji Samochodowej,
-
„Intrograf” Poligraficzna Spółdzielnia Pracy,
-
Kraśnickie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji,
-
Kraśnickie Przedsiębiorstwo Budowlane Sp. z o.o.,
-
Lubelskie Zakłady Drobiarskie S.A. „Lubdrob”,
-
Przedsiębiorstwo Ekologiczne „Ekoflora”,
-
Przedsiębiorstwo Produkcyjne „Metal - Gum”,
-
Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowo – Usługowe „Gracja” Sp. z o.o.,
-
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-WdroŜeniowe „Nabor”,
-
Firma Cukiernicza „Solidarność” w Kraśniku,
-
Spółdzielnia Inwalidów „Jedność”
-
Zakład produkcyjny „Gumet”,
-
Drukarnia „As - Druk”,
-
Przedsiębiorstwo Drogowe i Oczyszczania Sp. z o.o.,
-
Przedsiębiorstwo Drogowo-Mostowe S.A. w Kraśniku,
-
Osmofrost Sp z.o.o. w Osmolicach (gmina StrzyŜewice),
-
Masarnia „Max” w Spławach (gmina Kraśnik),
-
„TGM” Sp. z o.o. Baza Dystrybucji Gazu Płynnego Propan-Butan w Niedrzwicy
DuŜej,
-
Spółdzielnia Usługowo-Handlowa „Jutrzenka” w Zakrzówku
Największym pracodawcą Związku, stanowiącym źródło utrzymania dla kilku
tysięcy osób, jest Fabryka ŁoŜysk Tocznych w Kraśniku. Zakład odgrywa duŜą rolę
w funkcjonowaniu polskiego przemysłu maszynowego i motoryzacyjnego oraz jest
23
liczącym się eksporterem łoŜysk i elementów tocznych, znaczna część jego
produktów trafia takŜe na rynki zagraniczne. Majątek Fabryki obecnie po prywatyzacji
tworzą takie spółki jak: Tsubaki Hoover, Zakłady Metalowe i Elektrociepłownia.
Uznaniem cieszą się wyroby Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Kraśniku, które
wielokrotnie odnosiły sukcesy na targach ogólnopolskich. Mleczarnia otwarta jest na
wszelkie propozycje współpracy z partnerami zagranicznymi. Wyroby o wysokiej
jakości i duŜych walorach smakowych produkuje Masarnia "Mix" mieszcząca się na
Spławach. Specyfiką okolic Kraśnika jest funkcjonowanie licznych cegielni
eksploatujących bogate pokłady glinki lessowej.
W ostatnich latach na terenie Związku obserwuje się szybki rozwój prywatnej
inicjatywy. Ogółem zarejestrowanych jest 5 249 podmiotów gospodarczych (2 860),
z tego 258 (123) w sektorze publicznym, a 4 991 (2 737) w sektorze prywatnym. Są
to 3 (2) przedsiębiorstwa państwowe, 135 (89) spółek prawa handlowego i 431 (265)
spółek cywilnych, 4 123 (2 225) osób fizycznych prowadzących działalność
gospodarczą i 37 (18) spółdzielni (dane wg Rocznika statystycznego 2003; wartości
w nawiasie dotyczą miasta Kraśnika).
2.2.3.2. Rolnictwo.
Związek Międzygminny w przewaŜającej części ma charakter typowo rolniczy.
Wysokiej jakości gleby i sprzyjające warunki klimatyczne umoŜliwiają uzyskiwanie
duŜej wydajności płodów rolnych o wysokiej jakości. Uprawia się głównie zboŜa
(głównie pszenicę i Ŝyto), buraki cukrowe, rzepak, chmiel, tytoń i len. Obszar Związku
jest zagłębiem produkcji sadowniczej, produkcji warzyw oraz owoców miękkich głównie malin truskawek, czarnych porzeczek. Niezbyt duŜe gospodarstwa rolne
pozwalają na szybkie dostosowanie produkcji do potrzeb. Czyste powietrze,
niezdegradowane lasy i dobre gleby stwarzają doskonałe warunki do produkcji
zdrowej Ŝywności.
24
Tab. nr 4. UŜytkowanie gruntów w gminach Związku Międzygminnego (według granic administracyjnych).
UŜytki rolne
Grunty orne
(ha)
Sady
(ha)
Łąki i
pastwiska
(ha)
Ogółem
powierzchnia
uŜytków
rolnych
(ha)
Lasy i grunty leśne
(ha)
Lp.
Gmina
Powierzchnia
ogólna
(ha)
1
m. Kraśnik
2 528
965
53
112
1130
Dzierzkowice
8 681
5 048
100
512
6 086
2 103
492
3
gm.Kraśnik
10 536
6 241
258
234
6 733
3 192
611
4
Niedzrzwica DuŜa
10 682
8 296
168
356
8 820
924
938
5
StrzyŜewice
10 884
7 600
114
534
8 248
1 548
1 088
6
Urzędów
11 906
7 495
1 200
441
8 835
1 981
772
Wilkołaz
8 186
6 248
241
252
6 741
869
576
Zakrzówek
9 908
8 283
143
348
8 774
501
633
2
7
8
25
434
Pozostałe grunty
i nieuŜytki
(ha)
964
2.2.3.3. Gospodarka leśna.
Lasy zajmują powierzchnię 11 432,98 ha co daje lesistość 15,5%. Kompleksy
leśne są nierównomiernie rozmieszczone, największe skupiska lasów znajdują się
w gminach: Kraśnik, DzieŜkowice, Urzędów i StrzyŜewice oraz w mieście Kraśnik .
Lasy pełnią istotną rolę w środowisku przyrodniczym i mają wielkie znaczenie
gospodarcze. Warunkują rozwój wielu branŜ gospodarki i są odnawialnym surowcem
ekologicznym; zapewniają równieŜ miejsca pracy w sektorze leśnym. Funkcje
ekologiczne lasu to retencja i stabilizacja warunków wodnych, zmniejszenie
zagroŜenia powodziowego, łagodzenie okresowych niedoborów wody, regulacja
klimatu oraz redukcja zanieczyszczeń powietrza. Mają równieŜ wpływ na poprawę
efektu cieplarnianego poprzez akumulację węgla atmosferycznego. Lasy stanowią
równieŜ miejsce wypoczynku, turystyki i rekreacji.
Lasy państwowe gmin naleŜących do Związku Międzygminnego znajdują się
pod zarządem Nadleśnictwa Kraśnik i Nadleśnictwa Świdnik. Podstawą do
prowadzenia prawidłowej gospodarki w lasach są plany urządzenia lasów
opracowywane co 10 lat.
Nadzór nad gospodarką leśną w lasach nie będących własnością Skarbu
Państwa znajdujących się w powiecie kraśnickim wykonuje Starostwo przy pomocy
własnych słuŜb ds. leśnictwa, natomiast lasami gmin Niedrzwica DuŜa i StrzyŜewice
zarządza
Regionalna
Dyrekcja
Lasów
Państwowych
w
Lublinie
poprzez
Nadleśnictwa: Kraśnik i Świdnik. Powierzchnia lasów naleŜących do Skarbu Państwa
na omawianym terenie wnosi 4 558,8 ha.
Dla lasów nie będących własnością Skarbu Państwa sporządza się
uproszczone plany urządzenia lasów. Uproszczony plan urządzenia lasów nie
stanowiących własności Skarbu Państwa posiadają gminy Niedrzwica DuŜa,
StrzyŜewice, Urzędów, Wilkołaz i Zakrzówek.
Tab. nr 5. Lesistość gmin naleŜących do Związku Międzygminnego.
Lp.
Miasto/Gmina
Lasy Państwowe
[ha]
1
2
3
m. Kraśnik
Dzierzkowice
gm. Kraśnik
275
1 527
2 243,3
Lasy niestanowiące
własności Skarbu
Państwa [ha]
485
1040
26
Lesistość
[%]
14
23,2
30,6
Lp.
4
5
6
7
8
Miasto/Gmina
Niedrzwica
StrzyŜewice
Urzędów
Wilkołaz
Zakrzówek
Lesistość
[%]
Lasy niestanowiące
własności Skarbu
Państwa [ha]
490
794,3
538,78
754
465
Lasy Państwowe
[ha]
397,7
900,7
1 325,3
154,6
42,3
8,2
15,3
16,43
11,1
5,1
2.3. Opis zasobów naturalnych.
2.3.1. Geomorfologia.
Gminy zrzeszone w Związku Międzygminnym leŜą w obrębie następujących
jednostek fizyczno-geograficznych (wg Kondrackiego):
I.
WyŜyny Polskie (34)
1. WyŜyna Lubelsko - Lwowska (343)
1.1.
WyŜyna Lubelska (343.1)
a. Równina BełŜycka (343.13)
b. Wzniesienia Urzędowskie (343.15)
c. Wyniosłość Giełczewska (343.17)
d. Padół Zamojski (343.18)
1.2.
Roztocze (343.2)
a. Roztocze Zachodnie (343.21)
Równina BełŜycka.
Mezoregion ten obejmuje fragmenty gmin: Niedrzwica, StrzyŜewice i Willkołaz.
Jest to monotonna wierzchowina zbudowana z margli i opok kredowych oraz glin
zwałowych,
pokryta
cienką
powłoką
utworów
ilastych.
Równinę
BełŜycką
charakteryzuje słabe urzeźbienie, nachylenie stoków jest niewielkie, chociaŜ
kulminacje na dziale wodnym Wisły Bystrzycy przekraczają 260 m n.p.m (wysokości
względne wahają się w granicach 226,0 m n.p.m. – 263,0 m n.p.m.).
Wzniesienia Urzędowskie.
Mezoregion ten obejmuje znaczne obszary gmin przynaleŜnych do powiatu
kraśnickiego i fragment gminy StrzyŜewice. Jest to brzeŜna część kredowej niecki
lubelskiej. Rzędne terenu osiągają wysokości od 200 do 280 m n.p.m. Cechą
charakterystyczną jest duŜa róŜnica wysokości poziomów wierzchowinowych i den
dolinnych. Wzniesienia pokryte są lessem, natomiast obniŜenia wypełniają piaski
czwartorzędowe. Wpływ na rzeźbę terenu mają dwa płaty miąŜszowych lessów wraz
27
z typową rzeźbą lessową. Pierwszy z nich, rozleglejszy, ciągnie się wzdłuŜ
południowego brzegu doliny WyŜnicy, drugi (o długości prawie 40 km i szerokości do
4 km) rozciąga się prostolinijnie w kierunku WNW - ESE między Kluczkowicami,
a Wilkołazem. W częściach brzeŜnych płatów lessowych obszary odsłonięte (nie
porośnięte naturalna roślinnością) ulegają rozcinaniu przez spływające wody
opadowe. Woda wykorzystuje nieckowate obniŜenia, drogi gruntowe o znacznym
spadku podłuŜnym, niewielkie bruzdy orne przyczyniając się do powstawiania
wąwozów. Sieci wąwozów urozmaicają krajobraz, ale wpływają niekorzystnie na
rozczłonkowanie pól uprawnych i obniŜają zwierciadło wód podziemnych w strefie
przywąwozowej.
Główny rys w morfologii omawianego mezoregionu stanowi dolina WyŜnicy,
charakteryzująca się asymetrią zboczy. Wyraźnie wyŜsze i bardziej strome jest lewe
zbocze zbudowane z lessów. Prawe zbocze zbudowane z utworów kredowych jest
bardzo łagodne i słabo zarysowuje się w morfologii.
Wyniosłość Giełczewska.
W granicach tego mezoregionu znajdują się fragmenty gminy StrzyŜewice
i Zakrzówek. W morfologii tego terenu wyraźnie zaznaczają się poziomy erozyjno –
denudacyjne, z których najwyŜszy ścina wzniesienia (ostańce) zbudowane
z górnomioceńskich piaskowców. Sieć rzeczna na tym obszarze ma charakter
promienisty, a doliny rzek są przewaŜnie asymetryczne. Wody gruntowe zalegają
głęboko w spękanych warstwach kredowych.
Padół Zamojski.
W zasięgu Padołu Zamojskiego znajduje się północna część gminy
Zakrzówek. Jest to wypreparowane w górnokredowych marglach obniŜenie
denudacyjne. Północną granicę mezoregionu stanowi kuestowa krawędź Wyniosłości
Giełczewskiej, a południową łagodny skłon Roztocza Zachodniego.
Roztocze Zachodnie.
Mezoregion ten obejmuje południowo – wschodni fragment omawianego
obszaru (gmina Kraśnik i Zakrzówek). Roztocze jest wąską, a długą wstęgą
wzniesień, ciągnących się łukiem w kierunku południowo – wschodnim, w którym teŜ
stopniowo wzrastają jego wysokości (od 270 m n.p.m. pod Kraśnikiem do 390 m
n.p.m. pod Tomaszowem Lubelskim). Zbudowane jest ono z warstw kredy i miocenu,
28
które przykryte są grubą warstwą lessu. Podatność lessu na działanie wody wpływa
na gęstość siatki dolin i wielkie krajobrazowe zróŜnicowanie Roztocza.
rys. 2. Podział fizjograficzny.
2.3.2. Budowa geologiczna.
Omawiany obszar pod względem geologicznym połoŜony jest w obrębie Rowu
Lubelsko – Lwowskiego (północno – wschodnia część) i Poniesienia Radomsko –
Kraśnickiego (część południowo - zachodnia).
Rów Lubelsko- Lwowski wypełniony jest utworami karbonu produktywnym,
które tworzą wychodnie na erozyjnej powierzchni podjurajskiej. JednakŜe omawiany
rejon trzeba uznać za pozabilansowy ze względu na duŜą głębokość zalegania
warstw węgla (poniŜej 1 000 m) oraz niewielką ich miąŜszość.
W stropie paleozoicznego podłoŜa zalega seria osadów mezozoicznych. Są to
zalegające prawie poziomo lub łagodnie pofałdowane piaskowce, margle, wapienie
i dolomity jury oraz wapienie, margle, opoki, gezy i kreda pisząca kredy. Seria
utworów mezozoicznych pocięta jest licznymi uskokami o amplitudzie nie
przekraczającej 100 m. W profilu utworów paleozoiczno-mezozoicznych brak jest
utworów permu i triasu.
29
Osady kredy górnej występują na całym omawianym obszarze. Osiągają one
duŜe miąŜszości w granicach 800-1000 m. wykształcone są w postaci opok (niekiedy
marglistych), wapieni i margli.
Osady trzeciorzędu zachowały się jedynie szczątkowo w postaci izolowanych
płatów. Są to mioceńskie osady strefy przybrzeŜnej i płytkowodne, wykształcone
w postaci: piaskowców, wapieni detrytycznych, wapieni rafowych, margli i iłów,
osiągające miąŜszość do 20-25 m.
Utwory najmłodsze, powierzchniowe, reprezentowane są głównie przez osady
czwartorzędowe, które zalegają nieciągłą warstwą na zerodowanym, starszym
podłoŜu – głównie na utworach węglanowych kredy górnej. MiąŜszość osadów
czwartorzędowych jest bardzo zróŜnicowana i ściśle związana z deniwelacjami
starszego podłoŜa – waha się od kilku do kilkudziesięciu m. Większe miąŜszości tych
utworów występują jedynie w dolinach rzek: WyŜnicy, Urzędówki i Bystrzycy oraz
w ich rozgałęzionej sieci bocznych dolin. Są to plejstoceńskie osady facji
lodowcowych, wodnolodowcowych, rzecznych i eolicznych, naleŜące do stadiałów
lub faz poszczególnych zlodowaceń.
Najstarszy czwartorzęd reprezentują preglacjalne osady piaszczysto-Ŝwirowe
oraz bruk, powyŜej których zalegają Ŝwiry i glina zwałowa z duŜą ilością gruzu
i otoczaków skał kredowych zlodowacenia południowopolskiego.
Zlodowacenie środkowopolskie
to osady występujące w formie płatów
i wykształcone w postaci piasków i Ŝwirów wodnolodowcowych o miąŜszości
dochodzącej do 8-10 m.
Osady
zlodowacenia
północnopolskiego
pokrywają
znaczną
część
omawianego obszaru. Reprezentowane są one przez piaski, mułki rzeczne i rzecznoperyglacjalne tarasów nadzalewowych. Są one częściowo zerodowane i lokalnie
przykryte młodszymi piaskami deluwialnymi wynoszonymi z bocznych dolin.
MiąŜszość piasków tarasowych jest dość zmienna i dochodzi do 15 m.
Najbardziej charakterystycznymi i rozpowszechnionymi osadami okresu
zlodowacenia północnopolskiego są lessy. Ich miąŜszość miejscami przekracza
10 m. Na omawianym obszarze stwierdzono równieŜ występowanie lessów
piaszczystych i piasków pyłowatych lessopodobnych.
Z osadów, których wieku nie moŜna jednoznacznie określić, naleŜy wymienić
piaski deluwialne, które są bardzo pospolite na omawianym terenie. Wypełniają one
30
doliny i lokalne depresje. W dolinach WyŜnicy Urzędówki i Bystrzycy piaski
deluwialne maskują osady rzeczne, z którymi się zazębiają. Tworzyły się one
zarówno w plejstocenie jak i w holocenie.
Piaski eoliczne na omawianym obszarze występują w okolicy Kraśnika.
Obejmują one duŜą część lasów kraśnickich. Piaski te leŜą na róŜnych osadach
maskując budowę geologiczną terenu. Piaski eoliczne w wydmach znane są tylko
z okolic Pułankowic, gdzie zaznaczają się w postaci niewielkich wzgórz.
Osady holoceńskie wyróŜnione zostały w dolinach rzek: WyŜnicy, Urzędówki
i Bystrzycy. Są to iły i mułki z domieszką piasków (mady) oraz namuły torfiaste. Ich
maksymalne miąŜszości dochodzą do 1,5 m. Torfy występują w dolinach rzek:
Bystrzycy, Nędznicy (Skorodnicy) i Urzędówki. Są to torfy niskie turzycowo –
trzcinowe i drzewno – olchowe o średnim stopniu rozkładu i średniej popielności. Ich
miąŜszość jest zróŜnicowana (do 3 m).
Namuły den dolinnych znane są z doliny WyŜnicy i górnego odcinka
Bystrzycy. Są to osady piaszczysto-ilaste występujące w dnach dolinnych, a takŜe
pokrywające tarasy zalewowe. MiąŜszość tych namułów jest niewielka i wynosi od
kilku centymetrów do około 1 m.
Surowce mineralne
Na terenie objętym opracowaniem znaczenie gospodarcze mogą mieć
kopaliny związane z kredą i czwartorzędem. Udokumentowane złoŜa mają znaczenie
lokalne (tab. nr 6):
-
surowce węglanowe; są to wapienie i margle, które mogą być wykorzystane
w przemyśle wapiennym; nie są przedmiotem eksploatacji,
-
kruszywo naturalne; są to utwory piaszczysto-Ŝwirowe reprezentowane piaski,
często pylaste, których jakość oraz małe rozprzestrzenienie zarówno poziome jak
i pionowe sprawia, Ŝe nie są one eksploatowane na większą skalę dla budownictwa,
-
surowce ilaste występują powszechnie na przewaŜającej części omawianego
obszaru i reprezentowane są przez lessy; jako surowiec nadający się do produkcji
cegły pełnej eksploatowane są na potrzeby wielu nieduŜych cegielni,
- torfy; ich występowanie związane jest z dolinami rzecznymi. Torfowiska
spełniają istotną rolę jako obszary retencji wód oraz naturalne siedlisko roślin
rzadkich i chronionych. NaleŜy przeznaczyć je na obszary chronione stanowiące
integralną część systemu ochrony środowiska.
31
Tab. nr 6. Wykaz złóŜ surowców mineralnych udokumentowanych w granicach gmin naleŜących do Związku
Międzygminnego.
ZłoŜa kruszywa naturalnego
Wg „Bilansu zasobów ” stan na dzień 31.12.2002
(tys. ton)
Zasoby
Wydobycie
Stan
zagospodarowania bilansowe przemysłowe za rok 2002
L.p.
Gmina
Nazwa złoŜa
1
2
3
4
5
6
7
8
90
10
Niedrzwica
DuŜa
Kol. Radawczyk
Majdan KręŜnicki I
Niedrzwica DuŜa
Niedrzwica DuŜa II
Niedrzwica DuŜa III
Sosnowa Wola
Sosnowa Wola II
Sosnowa Wola-Zbiornik
Borkowizna
Bystrzyca
R
T
Z
R
R
Z
E
P
Z
E
11
18
3 461
36
9 392
143
35
36
Kol. Kiełczewice Dolne I
R
24
24
Majdan Grabina
Majdan Grabina II
Majdan Grabina III
Osmolice I
R
R
R
Z
50
21
18
7
36
21
18
3
16
StrzyŜewice Dębina
R
54
17
18
śabia Wola
E
E
13
50
Dzierzkowice
11
12
13
14
15
StrzyŜewice
Wilkołaz
Wilkołaz Dolny
150
1
32
Uwagi
78
3
0
13
50
1
1
koncesja
złoŜe
eksploatowane,
koncesja
złoŜe
eksploatowane,
koncesja
koncesja
koncesja
(tys. m3)
Surowce ilaste ceramiki budowlanej
L.p.
Gmina
Nazwa złoŜa
Stan
zagospodarowania
Zasoby
bilansowe przemysłowe
WyŜnica
Kraśnik - Suchynia E
Bojanówka
Bojanówka SW
Bojanówka-Dół Kamienny
Bojanówka II
Bojanówka Kamienny Dół II
Bojanówka Zachód
Karpiówka
Kolonia Spławy II
Kolonia Spławy II S
Kraśnik III
Kraśnik IV
Kraśnik V w Słodkowie
Suchynia
Kraśnik Suchynia W
Kraśnik Suchynia E
Niziny
Z
E
E
E
E
E
E
R
E
E
Z
Z
Z
Z
T
E
E
E
152
17
62
78
43
20
88
19
41
36
23
658
217
1977
5
74
17
89
19
Niziny N
E
120
20
21
Niziny S
Niziny SE
E
R
313
81
22
Niziny W
E
54
23
Podlesie
Z
17
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Dzierzkowice
m. Krasnik
gm. Kraśnik
33
24
66
43
20
88
16
36
24
86
Wydobycie
za rok 2002
Uwagi
2
1
1
2
1
koncesja
koncesja
koncesja
koncesja
koncesja
2
1
koncesja
2
2
2
1
brak
danych
2
koncesja
koncesja
koncesja
koncesja
brak
danych
koncesja
koncesja
Zasoby
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
gm. Kraśnik
Niedrzwica
DuŜa
Urzędów
Podlesie Głęboka
Podlesie N
Podlesie S
Słodków StróŜa
Słodków I
Słodków Ia
Słodków III
Słodków III dz. 768-9
Spławy I
R
E
E
E
E
Z
E
T
E
22
41
46
27
30
4
103
14
79
Niedrzwica Kościelna
R
385
Wierzbica
E
5
1
6
0
1
koncesja
koncesja
koncesja
koncesja
53
7
39
1
koncesja
1
koncesja
3
1
koncesja
16
27
(tys. m3)
Wapienie i margle dla przemysłu wapiennego
L.p.
Gmina
Nazwa złoŜa
Zasoby
Stan
Wydobycie
zagospodarowan
przemysłow za rok 2002
ia
bilansowe
e
R
905
1
Wilkołaz
Wilkołaz II
Objaśnienia:
E – złoŜe eksploatowane
P – złoŜe o zasobach rozpoznanych wstępnie (kat. C2)
R – złoŜe o zasobach rozpoznanych szczegółowo (kat. A+B+C1)
Z – złoŜe zaniechane
T – złoŜe zagospodarowane – eksploatowane okresowo
34
Uwagi
2.3.3.Klimat.
Klimat obszaru gmin naleŜących do Związku Międzygminnego kształtowany jest
przez polarno-morskie i polarno-kontynentalne masy powietrza. Powietrze arktyczne
napływa rzadko, najczęściej w zimie i na wiosnę. Klimat lokalnie modyfikowany jest
przez uwarunkowania fizjograficzne – rzeźbę terenu, głębokość zalegania wód
gruntowych, szatę roślinną (głównie lasy). Obszar charakteryzuje się duŜym
nasłonecznieniem i wysokimi średnimi temperaturami rocznymi. Najcieplejszym
miesiącem jest lipiec o średniej temperaturze 18,4oC, a najzimniejszym styczeń
z temperaturą –4,2oC; średnia roczna temperatura wynosi 7,7oC.
Średnie roczne zachmurzenie wnosi 62-64%. Średnia roczna wilgotność 6468%. Opady atmosferyczne, jako roczna suma opadów, wahają się od ok. 540 do
600 mm. Najmniejsze opady notowane są w styczniu i marcu (25-30 mm) największe
w lipcu (88 mm) - przewaŜają opady letnie nad zimowymi. Opady śniegu pojawiają
się w październiku, a pokrywa śniegowa występuje zwykle od połowy grudnia do
połowy marca. Średnia liczba dni z gradem wynosi 3,9. W ciągu roku notuje się około
235 dni z opadem.
Mgły, które mają duŜe znaczenie w rozprzestrzenieniu zanieczyszczeń, nie
występują często, przeciętnie notuje się 35 dni z mgłą w ciągu roku. Pojawiają się
one głównie w okresie październik – luty (średnio miesięcznie występują od 4 do
6 dni) a ich obecność jest ściśle związana z czynnikami lokalnymi – rzeźbą terenu
i wilgotnością podłoŜa.
Obserwowane modyfikacje klimatu są ściśle związane z lokalnymi
warunkami
fizjograficznymi.
Obszary
wyniesione
(Wzniesienia
Urzędowskie,
Roztocze) to tereny o większych amplitudach temperatur i lepszym nasłonecznieniu
południowych stoków. Obszary połoŜone niŜej cechują się większą stabilnością mas
powietrza, mniejszą amplitudą temperatur oraz większą częstością występowania
mgieł. Na zróŜnicowanie klimatu wpływa równieŜ udział powierzchni leśnych.
Na omawianym obszarze przewaŜają wiatry zachodnie.
Warunki klimatyczne omawianego rejonu są korzystne dla rozwoju rolnictwa ze
względu na długi okres wegetacyjny (średnia temperatura dobowa powyŜej 5oC),
który trwa 211-215 dni w roku i naleŜy do najdłuŜszych na WyŜynie Lubelskiej.
35
2.3.4. Wody powierzchniowe.
Obszar gmin naleŜących do Związku Międzygminnego to rejon o ubogiej (w skali
kraju) sieci rzecznej i duŜych, bezwodnych obszarach w międzyrzecach. LeŜy on
w całości w zlewni rzeki Wisły. Główne cieki odwadniające omawiany teren to
WyŜnica i Bystrzyca.
Do zlewni WyŜnicy naleŜy południowo – zachodnia część omawianego obszaru
(gminy: Kraśnik - gmina miejska i wiejska, Dzierzkowice, Urzędów i Wilkołaz).
WyŜnica, która ma swoje źródła rejonie Słodkowa Trzeciego (gm. Kraśnik), płynie
w kierunku północno – zachodnim asymetryczną doliną. Brzeg lewy jest bardziej
stromy i wyŜszy, natomiast prawe zbocze jest bardzo łagodne i słabo zarysowuje się
w morfologii. WyŜnica zasilana jest przez dwa prawobrzeŜne dopływy: Urzędówkę
i Polipie. W Dzierzkowicach przyjmuje prawobrzeŜny dopływ – Urzędówkę, która
rozpoczyna
swój
bieg
w
gminie
Wilkołaz
i płynie
do
Urzędowa
prawie
równoleŜnikowo w kierunku zachodnim. Następnie zmienia bieg na południowo zachodni i wpada do WyŜnicy w Dzierzkowicach. Od ujścia Urzędówki WyŜnica
płynie szeroką, podmokłą doliną. Potok Podlipie odwaniana zachodnią część gminy
Dzierzkowice.
Północno - wschodnią część omawianego obszaru (gminy: Zakrzówek,
StrzyŜewice i Niedrzwica DuŜa) odwadnia rzeka Bystrzyca wypływająca ze źródeł
w Sulowie (gmina Szastarka). Bystrzyca płynie niemalŜe południkowo w kierunku
północnym. Jej dolina wykazuje wyraźną asymetrię – prawe zbocze jest strome,
o duŜych deniwelacjach na małej przestrzeni, znajdują się tutaj trzy większe doliny
erozyjno-denudacyjne typu trójkątnych zatok denudacyjnych. Lewe zbocze jest
znacznie łagodniejsze i składa się z krótkich i płaskich niecek denudacyjnych.
Na
omawianym
obszarze
Bystrzyca
przyjmuje
prawobrzeŜny
dopływ
Kosarzewkę oraz lewobrzeŜny KręŜniczankę. Kosarzewka wpada do Bystrzycy
w Osmolicach , a KręŜniczanka uchodzi do Bystrzycy koło Zemborzyc.
Zbiorniki wodne otwarte.
Na omawianym obszarze nie występują naturalne zbiorniki wodne – jeziora
o powierzchni znaczącej dla gospodarki wodnej. Stosunkowo duŜą powierzchnię
zajmują kompleksy stawów. W zlewni rzeki WyŜnicy ich powierzchnia wynosi 240 ha.
Są to głównie obiekty przeznaczone do celów gospodarczych – hodowli ryb (przede
wszystkim karp). Zbiorniki wodne mają bardzo pozytywne oddziaływanie na
36
środowisko przyrodnicze. Są to obiekty waŜne ze względu na poprawę czystości wód
powierzchniowych,
kształtowanie
mikroklimatu
oraz
podniesienie
walorów
krajobrazowych. Na omawianym terenie znajdują się następujące zbiorniki wodne:
Miasto Kraśnik
- stawy rybne „Ośrodek WyŜnica” o powierzchni 40,0 ha,
gmina Dzierzkowice - WyŜnica - gospodarstwo rybne o powierzchni 50,3 ha,
- Podwody - naturalny zbiornik wodny „Krzywie” o powierzchni
20,5 ha, nie objęty gospodarką rybacką,
gmina Kraśnik
- Kolonia StróŜa - kompleks stawów o powierzchni ok. 10,92 ha,
gmina StrzyŜewice - Osmolice – zbiornik wodny o powierzchni 2,0 ha, rekreacyjny,
- Piotrowice zbiornik wodny o powierzchni 1,0 ha, rekreacyjny,
- StrzyŜewice zbiornik wodny o powierzchni 9,0 ha, hodowlany,
- Kiełczewice Dolne zbiornik wodny o powierzchni 3,0 ha,
hodowlany,
- Kiełczewice Maryjskie zbiornik wodny o powierzchni 2,0 ha,
hodowlany,
gmina Wilkołaz
- Wilkołaz Poduchowny – zbiornik o powierzchni 1 ha,
- Wilkołaz Dolny – staw o powierzchni 0,45 ha,
gmina Zakrzówek
- Zakrzówek zbiornik wodny o powierzchni 3,60 ha,
- Sulów zbiornik wodny o powierzchni 1,43 ha,
- Studzianki zbiornik wodny o powierzchni 0,50 ha.
2.3.5. Wody podziemne.
Obszar gmin naleŜących do Związku Międzygminnego charakteryzuje się
wysoką zasobnością wód podziemnych (100-200 m3/d/km²).
Wody czwartorzędowe występują w dolinach rzecznych, osadach aluwialnych
i fluwioglacjalnych: piaskach, Ŝwirach, piaskach pylastych i pyłach piaszczystych.
MiąŜszość warstw wodonośnych jest zmienna (20-50 m) i zmniejsza się ku zboczom
doliny. Zasilanie następuje przez infiltrację opadów oraz przez dopływ wody
z wierzchowin. Poziom ten ma znaczenie lokalne.
Większe zasoby wody (75% zasobów eksploatacyjnych regionu), występują
w strefie spękań tektonicznych, których przebieg pokrywa się z układem dolin
rzecznych. Omawiany teren leŜy w obrębie głównego zbiornika wód podziemnych
(GZWP)
nr
406
„Niecka
Lubelska”
(Lublin),
którego szacunkowe zasoby
dyspozycyjne wynoszą 230000 m3/d. Jest to zbiornik szczelinowo-porowaty,
37
a warstwami wodonośnymi są spękane utwory górnokredowe. Skały kredowe
wykazują duŜą porowatość, ale niewielką wielkość porów, co zmniejsza ruchliwość
wód, które przemieszczają się głównie szczelinami. Zwierciadło jest przewaŜnie
swobodne lub pod niewielkim ciśnieniem. Na wierzchowinach wody występują na
głębokości do 80 m, na zboczach i w dolinach – kilka do kilkunastu metrów. Średnia
głębokość ujęć to 85 m. Roczna amplituda wahań zwierciadła nie przekracza 2 m.
W dolinach rzecznych oba poziomy wodonośne łączą się, tworząc poziom
kredowo-czwartorzędowy.
Lokalne
czwartorzędowe
poziomy
wodonośne
na
wierzchowinach, na głębokości kilku metrów, są mało zasobne i uzaleŜnione od
zasilania atmosferycznego. Z uwagi na łatwy dostęp, wody te były wykorzystywane
dla potrzeb gospodarstw.
Mineralizacja wód kredowych wynosi 300-600 mg/l, a czwartorzędowych 100200 mg/l. Twardość ogólna waha się w przedziale 5,5–8 m val/l, odczyn jest obojętny
lub lekko kwaśny. Wody kredowe są wysokiej jakości, czwartorzędowe mają jakość
niŜszą ze względu na wyŜszą zawartość Ŝelaza i magnezu oraz związków azotu.
Źródła.
Stanowią one naturalne wypływy wód podziemnych. Na omawianym terenie
źródła występują dość licznie, a ich obecność jest najczęściej wynikiem głębokiego
rozcięcia erozyjnego. Są to głównie źródła podzboczowe, rzadziej dolinne. W gminie
Kraśnik występują cztery obszary źródliskowe: w Słodkowie, Pasiece, Budzyniu
i Kolonii WyŜnica, które obejmują 24 źródła o wydajności od 0,1 do 5,0 l/s. Są to
źródła
podzboczowe,
szczelinowe
lub
szczelinowo-warstwowe
występujące
zespołowo, tworząc niekiedy długie linie wypływu. Wypływy w Słodkowie tworzą
zespół źródeł dający początek rzeki WyŜnicy.
W gminie Zakrzówek w dolinie Bystrzycy znajdują się trzy źródła podzboczowe
spływające z prawego zbocza doliny odwadniające poziom kredowy, największe
z nich, znajdujące się w Sułowie, daje początek WyŜnicy.
W Urzędowie występują źródła związane z lokalnym kultem św. Otylii.
2.3.6. Gleby.
Gleby na terenie gmin naleŜących do Związku Międzygminnego są
zróŜnicowane i pozostają w ścisłej korelacji z budową litologiczną podłoŜa oraz
formami roślinnymi. Wpływ na typologię gleb mają równieŜ warunki klimatyczne
38
i wodne, rzeźba terenu oraz działalność człowieka. WyróŜnić moŜna następujące
typy gleb:
- gleby brunatne właściwe - powstały z utworów lessowych, pyłów ilastych,
wapieni kredopodobnych i glin pylastych. Gleby te w górnej części profilu są kwaśne
lub bardzo kwaśne, w spągu wykazują odczyn zbliŜony do obojętnego. Są ubogie
w przyswajalny fosfor, średnio zasobne lub ubogie w potas i średnio zasobne
w magnez. Na ogół mają uregulowane stosunki wodne.
- gleby brunatne wyługowane - róŜnią się od gleb brunatnych właściwych
właściwościami chemicznymi; są głębiej odwapnione, wykazują odczyn kwaśny lub
słabo kwaśny. Powstały najczęściej z utworów lessowych, lessopodobnych i piasków
gliniastych. Znaczna ich część powstała na stokach pod wpływem uprawy
i zachodzących procesów erozji wodnej.
- gleby pseudobielicowe stanowią stadium przejściowe pomiędzy glebami
brunatnymi wyługowanymi i bielicowymi. Powstały z osadów piaskowych, lessowych
bądź pyłowych. Mają przewaŜnie odczyn kwaśny i są ubogie w przyswajalny fosfor
i potas oraz średnio zasobne w magnez (kompleks Ŝytni dobry).
- gleby bielicowe - powstały na bazie piasku słabogliniastego bądź piasku
luźnego. Są to gleby okresowo za suche, kwaśne, ubogie w składniki pokarmowe
i wykazują niski stopień kultury. Zaliczono je do kompleksu Ŝytniego słabego i bardzo
słabego.
- rędziny - powstały na skałach węglanowych kredy górnej. Są to gleby płytkie
o duŜej zawartości rumoszu skalnego, naleŜące do gleb wraŜliwych na warunki
wodne – w czasie niedoboru opadów są okresowo za suche, a przy nadmiarze
opadów uplastyczniają się; wyróŜnia się :
-
płytkie rędziny inicjalne (do 25 cm) na kredowych wierzchowinach,
zaliczane do kompleksu pszennowadliwego, Ŝytniego bardzo dobrego i dobrego,
-
średnio głębokie rędziny brunatne na łagodnych stokach, zaliczane do
kompleksu pszennego bardzo dobrego i dobrego.
- gleby torfowe i torfowo-murszowe - występują w szerszych dolinach
rzecznych, gdzie w określonych warunkach zmian szybkości przepływu wody mogą
przebiegać procesy glebotwórcze – proces torfotwórczy i aluwialno-deluwialny. Gleby
te zajęte są przez uŜytki zielone. Są to gleby Ŝyzne i urodzajne jednak trudne
w uŜytkowaniu ze względu na okresową stagnację wód.
39
- mady - są to gleby o sporej zawartości próchnicy, odczynie zbliŜonym do
obojętnego, zasobne w łatwo przyswajalny fosfor i potas. Są one glebami wysokiej
wartości produkcyjnej. Występują w dolinach rzecznych.
W granicach powiatu przewaŜają gleby wytworzone z lessów i z utworów
lessopodobnych. Występują one na płatach lessowych obejmując obszar od
Słodkowa do Sosnowej Woli i od Wilkołaza w stronę do Kluczkowic. Gleby te
wykazują przewaŜnie cechy bielicowe, zaliczane są do II-III klasy bonitacyjnej. Na
obszarach o większych spadkach występują gleby brunatne wyługowane, równieŜ
zaliczane do wysokich klas bonitacyjnych. Na południowo-wschodnich krańcach
powiatu, gdzie na powierzchnię wychodzą skały węglanowe, wytworzyły się rędziny
o podobnej klasie bonitacyjnej. W dolinach rzek: WyŜnicy Urzędówki i Bystrzycy
występują mady piaszczyste.
Tab. nr 7. Zestawienie gleb uŜytków rolnych w rozbiciu na klasy bonitacyjne.
(wg. IUNG Puławy)
UŜytki zielone (ha)
Grunty orne (ha)
Gmina
Klasa Klasa Klasa Klasa Klasa Klasa Klasa Klasa Klasa Klasa Klasa Klasa
VIz
Vz
IVz
IIIz
IIz
VI
V
IVb
IVa
III
II
I
m. Kraśnik
28
684
177
65
3
11
42
31
13
22
Dzierzkowice
250
3 468
953
532
258
121
14
194
142
93
65
Kraśnik
Niedrzwica
DuŜa
105
4 658 1 137
492
210
21
66
93
58
15
585
3 576 2 090 11690
601
40
91
186
74
11
StrzyŜewice
419
4 154 1 595
523
256
28
181
226
102
2,
Urzędów
601
6 498 1 038
424
153
70
1
177
157
66
13
Wilkołaz
162
5 350
129
19
1
1
67
69
71
4
Zakrzówek
340
6 201 1 475
368
5
19
42
130
104
883
Wg Rocznika Statystycznego 2003
2.3.7. Flora.
Na szatę roślinną omawianego obszaru składają się ;
-
lasy i obszary leśne, które obejmują powierzchnię 11 432,98 ha, co stanowi
15,49% ogólnej powierzchni gmin przynaleŜnych do Związku Międzygminnego. Są
40
one bardzo zróŜnicowane pod względem rozmieszczenia i wielkości kompleksów
leśnych, a takŜe róŜnią się składem gatunkowym i wiekowym oraz siedliskowym.
PrzewaŜają lasy świeŜe i mieszane świeŜe. W dolinach występują olsy. W lasach
świeŜych dominuje zespół grabowo-dębowego grądu z dodatkiem sztucznie
wprowadzonej sosny, natomiast las mieszany świeŜy przedstawia mieszankę grądu
i sztucznego (mieszanego) boru sosnowego na siedlisku lasu grądowego. W śród
lasów na szczególną uwagę zasługują zbiorowiska lasu grądowego występującego
na terenie licznych wąwozów lessowych. Prezentują one interesujący zespół grądu
w charakterystycznej odmianie lipowej lub jaworowej. Grądy te wyróŜniają się
licznym udziałem lipy drobnolistnej i rzadkich gatunków ziołorostowych na czele
z parzydłem leśnym. Są to równocześnie najbardziej malownicze i atrakcyjne formy
krajobrazowo-leśne, z obficie rosnącymi rzadkimi i chronionymi gatunkami leśnymi
takimi jak: widłak wronica, lepięŜnik biały, pluskawica europejska, kostrzewa leśna
i naparstnica zwyczajna.
Prócz lasów na drzewostan leśny składają się zadrzewione doliny rzeczne
i wąwozy oraz tereny nieprzydatne dla rolnictwa. Obok nich występują zadrzewienia
śródpolowe, przydroŜne i siedlisk rolniczych, jak równieŜ pozostałości parków
podworskich.
-
zbiorowiska łąkowe i pastwiskowe; na ogół przedstawiają one mozaikę
zbiorowisk trawiastych, w róŜnym stopniu sztucznie zmienionych na skutek
melioracji, nawoŜenia, wysokoprodukcyjnych traw i roślin dwuliściennych. Na
wyŜszych i zabagnionych stanowiskach częste są łąki ze śmiałkiem darniowym,
krwawnikiem i stelerosą oraz z rdestem węŜownikiem, wiązówką, bodziszkiem
i kilkoma gatunkami turzyc wysokich. Na siedliskach mokrych i zakwaszonych, które
stanowią przewagę uŜytków zielonych w dolinach rzek, częste są zbiorowiska typu
turzycowego
i
sitowo-jaskrowatych.
Na
miejscach
skrajnie
zakwaszonych,
spiaszczonych występują najmniej wartościowe łąki, głównie z bliźniaczką psiątrawką
i sitem sztywnym. Wszystkie zespoły uŜytków zielonych, powstałe sztucznie,
pozbawione intensywnego wypasu i nawoŜenia z czasem przekształcają się
w zbiorowiska typu pastwiskowego.
-
zbiorowiska
synantropijne,
które
rozwinęły
zagospodarowanych przez człowieka; wyróŜnia się wśród nich:
41
się
na
terenach
-
zbiorowiska segetalne, związane są one z nalessowymi glebami
brunatnymi i rędzinami. Jest to roślinność występująca wśród upraw polowych - roślin
okopowych i zboŜowych. Na wilgotniejszych płatach pól uprawnych
występują
zbiorowiska chwastów. Na uwagę zasługują róŜnego typu zbiorowiska zdziczałych
hodowanych krzewów ( porzeczki, agrestu, maliny, leszczyny) i drzew (jabłoni,
gruszy) oraz roślin ziołoroślowych (podagrycznika, piołunów). Naturalnie rosnące
róŜnego gatunku krzewy to tarnina i głóg.
-
-zbiorowiska ruderalne (zrębów leśnych i nieuŜytków), a wśród nich bez
czarny, leszczyna, śliwa, tarnina, kruszyna pospolita, kalina koralowa, trzmielina
zwyczajna, szakłak pospolity, szałwia okółkowa, barwinek pospolity, rdest, jaskółcze
ziele, wierzba iwa, łubin trwały.
-
zbiorowiska roślinności wodnej i nadwodnej (bagiennej), roślinność
wodna i nadwodna grupuje się głównie w dolinach rzek, w korytach rzek, na ich
brzegach oraz na obszarze stawów rybnych w dolinach. Na ogół dominują
najpospolitsze w regionie zbiorowiska z grupy roślinności zanurzonej, pływającej
oraz z grupy roślinności szuwarowej i wysokich turzyc. Spośród roślinności wodnej
pływającej i zanurzonej w wodzie najczęściej występują zespoły rzęsy i rdestnic.
W wodzie wolno płynącej WyŜnicy i Urzędówki masowo występuje zespół rdestów
wąskolistnych, a niekiedy i zespół moczarki kanadyjskiej. Rośliny te są bardzo
pomocne w biologicznym oczyszczaniu wód zanieczyszczonych biogenami. Do
najbardziej rozpowszechnionych zbiorowisk szuwarowych i wysokich turzyc przede
wszystkim naleŜą zespoły: pałki szerokolistnej i wąskolistnej, trzciny pospolitej,
jeŜogłówki, manny fałdowanej oraz róŜnych gatunków wysokich turzyc. Z najbardziej
interesujących zbiorowisk roślinności wodnej i nadwodnej wymienić naleŜy jedynie
fragmentarycznie rozwinięte zespoły wywłócznika, grubienia i moczarki kanadyjskiej.
-
zbiorowiska torfowe, które w przeciwieństwie do zbiorowisk wodnych
cechuje bardzo zróŜnicowany skład florystyczny z gatunkami rzadkimi.
2.2.8. Fauna.
W granicach gmin naleŜących do Związku Międzygminnego występowanie fauny
związane jest z rozmieszczeniem jej podstawowych siedlisk.
-
fauna leśna - związana jest głównie z kompleksami leśnymi, występują tutaj
jelenie, sarny, zające oraz lisy, kuny leśne i tchórze zaliczane do drapieŜników;
42
-
fauna
leśno-bagienna
–
ze
zwierzyny
łownej
występuje
dzik,
na
podmokłościach i w rejonie stawów spotyka się piŜmaka i wydrę, czasami bobra;
-
fauna łąkowo-zaroślowa - występują tutaj takie gatunki jak: bąk, bączek,
brzęczka, błotniak stawowy, brzegówka, czapla siwa, czernica, dziwonia, głowienka,
krzyŜówka, łabędŜ niemy, łyska, mewa śmieszka, makolągwa, myszołów zwyczajny,
perkoz rdzawoszyi, piecuszek, piegŜa, potrzos, postułka, rokitniczka, trzciniak,
trzciniaczek i zausznik.
-
fauna wodna - w dolinach rzecznych, a takŜe w okolicy stawów rybnych
istnieją dogodne warunkami bytowymi dla płazów chronionych, takich jak kumak
nizinny, grzebiuszka ziemna, ropucha szara, rzekotka drzewna.
-
awifauna - stwierdzono występowanie wielu gatunków ptaków, występują
m.in.: dzięcioł duŜy, drozd śpiewak, kukułka, kowalik, kos, myszołów zwyczajny,
muchołówka mała, pierwiosnek, pokrzywka czarnołbista, przepiórka, kuropatwa,
baŜant, rudzik, sikor modra, sikora bogatka, świstunka, trznadel i zięba
-
owady - najcenniejsze i najbarwniejsze motyle to objęty ochroną paź królowej
i mieniak tęczowiec oraz niechronione: czerwończyk dukacik, listowiec cytrynek,
perłowiec mniejszy i większy, pokłonnik kamilla, gatunki rusałki (drzewoszek, osetnik,
pawik, pokrzywnik, Ŝałobnik) Podobnie jak motyle takŜe i objęte ochroną trzmiele
mają tu bardzo dobre warunki bytowania.
3.
Przyrodniczy
system
gmin
naleŜących
do
Związku
Międzygminnego.
3.1. Istniej ą cy system ochrony przyrody.
Obszar gminy naleŜących do Związku Międzygminnego to tereny o cennych
walorach przyrodniczych i krajobrazowych, które zostały objęte ochroną obszarową.
Na omawianym obszarze znajdują się dwa parki krajobrazowe.
3.1.1. Kraśnicki Obszar Chronionego Krajobrazu.
Kraśnicki Obszar Chronionego Krajobrazu utworzony został Rozporządzeniem
Nr 28 Wojewody Lubelskiego z dnia 2 czerwca 1998 r. Administracyjnie Park
połoŜony jest na obszarach gmin: Zakrzówek, Kraśnik, Dzierzkowice, Urzędów,
Józefów (powiat Opole Lubelskie) oraz miasta Kraśnik. Jego powierzchnia wynosi
29 270 ha. Jest to obszar o duŜej atrakcyjności krajobrazowej, głównie dzięki bardzo
urozmaiconej rzeźbie terenu. Szata roślinna jest wyjątkowo bogata. W ąwozy na
południe od Kraśnika są miejscem występowania wielu rzadkich gatunków, m.i.n.
43
obuwika. Bardzo bogate florystycznie są zachowane fragmenty torfowisk w dolinie
WyŜnicy. Występuje tu m.in. pełnik europejski. W drzewostanach leśnych występują:
buk i jodła w pobliŜu swojego naturalnego zasięgu. Bogata jest takŜe fauna obszaru,
m.in. jedyne w województwie lubelskim stanowisko Ŝołny.
3.1.2. Czerniejowski OCK.
Czerniejowski Obszar Chronionego Krajobrazu utworzony został uchwałą
WRN w Lublinie Nr XI/56/90 z dnia 16 lutego 1990 r. w sprawie utworzenia systemu
parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu na terenie województwa
lubelskiego (Dz. Ust. Woj. Lub. Nr 13, poz. 14) i obejmuje 19510 ha atrakcyjnych
krajobrazowo terenów na obszarze miasta Lublina (2530 ha) i gmin: Głusk,
Niedrzwica DuŜa, StrzyŜewice, Jabłonna, Bychawa, Krzczonów (powiat lubelski,
15670 ha) oraz Mełgiew i Piaski (powiat świdnicki, 1310 ha). Cechuje go bardzo
urozmaicona rzeźba terenu, duŜe, dobrze zachowane kompleksy leśne (lasy
połoŜone w obrębie Lublina i na południe od miasta), liczne źródła oraz malownicze
doliny rzeczne (Bystrzyca wraz z Zalewem Zemborzyckim, Czerniejówka). Od
wschodu do COCK przylega otulina Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego,
tworząc
zwarty
obszar
ochronny
o duŜym
znaczeniu
w systemie
ochrony
województwa. Jest on intensywnie wykorzystywany przez mieszkańców Lublina
w celach wypoczynkowo-rekreacyjnych.
3.1.3. Rezerwat „Natalin”.
W roku 1976 został utworzony rezerwat leśny „Natalin”, który znajduje się
w gminie Urzędów. Jego powierzchnia wynosi 2,45 ha. Został utworzony w celu
ochrony stanowiska drzewostanu jodły. Rezerwat połoŜony jest w obrębie
Kraśnickiego Obszaru Krajobrazowego.
3.1.4. Pomniki przyrody.
Na obszarze gmin naleŜących do Związku Międzygminnego ustanowiono
61 pomników przyrody oŜywionej. Są to drzewa, które ze względu na swój wiek oraz
rozmiary powinny być chronione. Najliczniej reprezentowanym gatunkiem jest dąb
szypułkowy i lipa drobnolistna. Na terenie miejskiej gminy Kraśnik ustanowiono
równieŜ 2 pomniki przyrody nieoŜywionej. Są to osobliwości przyrodnicze w postaci
głazów narzutowych.
Charakterystykę pomników przyrody oŜywionej przedstawiono w tab. nr 8,
a nieoŜywionej w tab. nr 9.
44
3.1.5. UŜytki ekologiczne.
Jako uŜytki ekologiczne chronione są: obszary źródliskowe, stanowiska
rzadkich i ciekawych gatunków roślin chronionych, ptaków i zwierząt. Znajdują się
one między innymi w dolinie rzeki WyŜnicy.
Istniejący system ochrony przyrody na terenie gmin naleŜących do Związku
Międzygminnego obrazuje rys. 3.
45
Tab. nr 8. Zestawienie pomników przyrody oŜywionej w gminach naleŜących do Związku Międzygminnego.
Gmina
m. Kraśnik
Miejscowość
Nr w ewidencji
WKP
Charakterystyka obiektu
Lokalizacja
Kraśnik
277
kasztanowiec biały
(obw. 254 cm)(wys. 17,5 m)
cmentarz przykościelny,
ul. Narutowicza 31
Kraśnik
278
lipa drobnolistna
(obw. 352 cm)(wys. 17,5 m)
cmentarz przykościelny,
ul. Narutowicza 31
Kraśnik
279
kasztanowiec zwyczajny
(obw. 352 cm)(wys. 17,5 m)
przy „Dworku
Modrzewiowym”,
ul Narutowicza 29
Kraśnik
280
jesion wyniosły
(obw. 292 cm)(wys. 16 m)
na skwerze przy ul
Narutowicza 29
Kraśnik
314
dąb szypułkowy „Rotmistrz”
(obw. 245 cm)(wys. 16,5 m)
pas drogowy Al. Tysiąclecia,
dz.ew. nr 389
Kraśnik
315
Kraśnik
316
Kraśnik
317
Kraśnik
318
teren SPZOZ, przy wjeździe
do szpitala,
ul. Chopina 13
kasztanowiec biały
teren SPZOZ, ul. Chopina 13,
„Starszy Wachmistrz”
między magazynami
(obw. 291 cm)(wys. 16,5 m)
szpitalnymi, dz. ew. nr 389
grusza pospolita „Sanitariuszka”
za ujęciem wody,
(obw. 178 cm)(wys. 12 m)
dz. ew. nr 389
kasztanowiec biały
„Wachmistrz”
za prosektorium,
(obw. 231 cm)(wys. 12,4 m)
dz. ew. nr 389
dąb szypułkowy „ChorąŜy”
(obw. 232 cm)(wys. 16,5 m)
46
Podstawa prawna ochrony
Rozporządzenie nr 13 Wojewody
Lubelskiego z dnia 2.07.1993
/Dz.U. Nr 11, poz. 71/
/Dz.U. Nr 11, poz. 71/
/Dz.U. Nr 11, poz. 71/
/Dz.U. Nr 11, poz. 71/
/Dz.U. Nr 2, poz. 13/
/Dz.U. Nr 2, poz. 13/
/Dz.U. Nr 2, poz. 13/
/Dz.U. Nr 2, poz. 13/
/Dz.U. Nr 2, poz. 13/
Gmina
Miejscowość
Nr w ewidencji
WKP
m. Kraśnik
Kraśnik
319
Dzierzkowice
Dzierzkowice
Kraśnik gm.
StróŜa
281
Niedrzwica
Kościelna
365
Niedrzwica
Kościelna
366
Niedrzwica
Kościelna
109
śabia Wola
304
śabia Wola
364
Pszczela Wola
288
Niedrzwica
DuŜa
StrzyŜewice
Lokalizacja
trójrzędowa aleja grabowa
„Szwadron”, 60 grabów
pospolitych
teren SPZOZ, ul. Chopina 13, Rozporządzenie nr 2 Wojewody
(obw. 32-108 cm)(wys. 14,5 m),
przy drodze wjazdowej,
dz.
ew.
nr
389
/Dz.U. Nr 2, poz. 13/
w skład alei wchodzi brzoza
brodawkowata
(obw. 116 cm)(wys. 14,5 m)
dąb szypułkowy
Nadleśnictwo Kraśnik, Obręb
Decyzja Wojewody
(obw. 420)
Dzierzkowice, oddział 72
Tarnobrzeskiego
klon jawor
cmentarz przykościelny przy
(obw. 160 cm)(wys. 17,5 m)
kaplicy Trójcy Świętej
/Dz.U. Nr 11, poz. 71/
2 lipy drobnolistne
plac przy kościele
(obw. 461, 382cm)
parafialnym;
(wys. 20 m)
dz. ew. nr 354
/Dz.U. Nr 3, poz. 21
plac przy kościele
robinia akacjowa
lipa drobnolistna
parafialnym;
(obw. 402 cm)(wys. 21 m)
(obw. – 510 cm)
dz. ew. nr 354
Zarządzenie nr 42 Wojewody
modrzew europejski
przy drodze
(obw. 380 cm)
Lublin – Kraśnik
/Dz.U. Nr 12, poz. 211/
lipa drobnolistna, dwukonarowa
na posesji
(obw. 350-315 cm)
pp. Polakowskich
(wys. 15 m)
dz. ew. nr 14
/Dz.U. Nr 2, poz. 13/
lipa drobnolistna
dz. ew. nr 396
(obw. 323 cm)(wys. 21)
/Dz.U. Nr 3, poz. 21/
Zabytkowy zespół dworsko –
parkowy;
orzech czarny
(obw. 204 cm)(wys. 18 m)
teren Technikum
/Dz.U. Nr 11, poz. 71/
Pszczelarskiego
47
Gmina
Miejscowość
Pszczela Wola
Pszczela Wola
StrzyŜewice
Pszczela Wola
Pszczela Wola
Pszczela Wola
Pszczela Wola
Pszczela Wola
Pszczela Wola
Pszczela Wola
Osmolice
Nr w ewidencji
WKP
305
306
307
lipa drobnolistna
”Lipa Wawrynów”
(obw. 640 cm)(wys. 23)
5 lip drobnolistnych
(obw. 229-352 cm)
(wys. 21 m)
„Aleja Rohlandów”
92 lipy drobnolistne
(obw. 210-450 cm)
(wys. 19 m)
dł. 520 m, szer. 6m
6 dębów szypułkowych
(obw. 20-600 cm)
Zabytkowy zespół dworsko –
parkowy
309
korkowiec amurski
(obw. 180 cm)(wys. 11 m)
11 olsz czarnych
(obw. 218-310 cm)
(wys. 25)
311
modrzew polski
(obw. 238 cm)(wys. 22 m)
312
głóg szkarłatny
(obw. 91 cm)(wys. 7 m)
313
174
Zabytkowe załoŜenie
parkowe; teren Zespołu Szkół Lubelskiego z dnia 06.02.1995
Rolniczych
/Dz.U. Nr 2, poz. 13/
5 jesionów wyniosłych
(obw. 250-280 cm)
(wys. 24 m)
308
48
Rolniczych
/Dz.U. Nr 2, poz. 13/
Rolniczych
/Dz.U. Nr 2, poz. 13/
parkowe; teren Zespołu Szkół
Rolniczych
Rolniczych
Rolniczych
Rolniczych
Rolniczych
Rolniczych
miłorząb chiński, dwuklapowy
(obw. 150 cm)(wys. 13 m)
310
Lokalizacja
/Dz.U. Nr 2, poz. 13/
/Dz.U. Nr 2, poz. 13/
/Dz.U. Nr 2, poz. 13/
/Dz.U. Nr 2, poz. 13/
/Dz.U. Nr 2, poz. 13/
/Dz.U. Nr 2, poz. 13/
/Dz.U. Nr 12, poz. 211/
Gmina
Miejscowość
Osmolice
Osmolice
Osmolice
Nr w ewidencji
WKP
369
jesion wyniosły
(obw. 390 cm)(wys.30 m)
370
cyprysik groszkowy
(obw. 97 cm)(wys.11 m)
371
StrzyŜewice
Osmolice
Osmolice
Osmolice
Osmolice
Osmolice
372
373
2 lipy drobnolistne
(obw. 321-308 cm)
(wys.20-25 m)
5 lip drobnolistnych tworzących
altankę
(obw. 150-500 cm)
(wys.29 m)
10 klonów zwyczajnych
tworzących altankę
(obw. 126-246 cm)
(wys.33 m)
374
modrzew europejski
(obw. 210 cm)(wys.29 m)
375
klon zwyczajny
(obw. 343 cm)(wys.29 m)
376
Ŝywotnik zachodni
(obw. 213 cm)(wys.14 m)
49
Lokalizacja
Zabytkowy park, wł. Gminy
StrzyŜewice
dz. ew. 1123/5
obręb Osmolice I
StrzyŜewice
dz. ew. 1123/5
obręb Osmolice I
StrzyŜewice
dz. ew. 1123/5
obręb Osmolice I
StrzyŜewice
dz. ew. 1123/5
obręb Osmolice I
StrzyŜewice
dz. ew. 1123/5
obręb Osmolice I
StrzyŜewice
dz. ew. 1123/5
obręb Osmolice I
StrzyŜewice
dz. ew. 1123/5
obręb Osmolice I
StrzyŜewice
dz. ew. 1123/5
obręb Osmolice I
Gmina
Miejscowość
Nr w ewidencji
WKP
StrzyŜewice
Urzędów
Wilkołaz
lipa drobnolistna
(obw. 311 cm)(wys. 18 m)
StrzyŜewice
287
Skorczyce
65
dąb szypułkowy „Marcin”
(obw. 350 cm)(wys. 23 m)
Wilkołaz
68
kasztanowiec zwyczajny
(obw. 380 cm)
Wilkołaz
Pierwszy
70
lipa drobnolistna
(obw. 280 cm)
Wilkołaz
Pierwszy
71
buk
(obw. 290 cm)
Wilkołaz
Zagrody
200
lipa drobnolistna
(obw. 456 cm)
Wilkołaz
Poduchowny
201
dąb szypułkowy
(obw. 533 cm)
Wilkołaz Trzeci
367
wiąz szypułkowy
(obw. 360 cm)(wys. 28 m)
Wilkołaz Trzeci
368
lipa drobnolistna
(obw. 385 cm)(wys. 20 m)
Zakrzówek
Zakrzówek
282
dąb szypułkowy
(obw. 325 cm)(wys. 20 m)
50
Lokalizacja
/Dz.U. Nr 11, poz. 71/
Leśnictwo Wolski Bór, oddział
86B
/Dz.U. Nr 12, poz. 211/
przy kościele
/Dz.U. Nr 12, poz. 211/
działka Józefa Jankowskiego Lubelskiego z dnia 22.10.1987
/Dz.U. Nr 12, poz. 211/
działka Józefa Nogajka
/Dz.U. Nr 12, poz. 211/
posadzona na miejscu
spalonego kościoła
/Dz.U. Nr 14, poz. 214/
przy plebani
/Dz.U. Nr 14, poz. 214/
przy drodze do Urzędowa
Zabytkowy zespół dworski
(teren bazy
GS „SCH”)
w obrębie pasa drogowego
drogi wojewódzkiej przy
cmentarzu
przy dawnej dyrekcji
cukrowni, przy ul. Ogrodowej Lubelskiego z dnia 02.08.1993
i śeromskiego
/Dz.U. Nr 11, poz. 71/
Gmina
Miejscowość
Nr w ewidencji
WKP
Zakrzówek
Zakrzówek
282
dąb szypułkowy
(obw. 305 cm)(wys. 20 m)
dąb szypułkowy
(obw. 300 cm)(wys. 21 m)
Zakrzówek
Lokalizacja
i śeromskiego
/Dz.U. Nr 11, poz. 71/
i śeromskiego
/Dz.U. Nr 11, poz. 71/
Tab. nr 9. Pomniki przyrody nieoŜywionej w gminach naleŜących do Związku Międzygminnego.
Gmina
Miejscowość
Nr w
ewidencji
WKP
Lokalizacja
Kraśnik
głaz narzutowy
Park miejski, przy ul.
Sikorskiego, dz. ew. nr 138,
obręb Północ
Kraśnik
głaz narzutowy
posesja przy
ul. Urzędowskiej 402
głaz narzutowy
(obw. 530 cm)
(wys. 160 cm)
na łące ~50 m od mostu na
rzece WyŜnica
/Dz.U. Nr 14, poz. 214/
Kraśnik
Dzierzkowice
Sosnowa Wola
194
51
rys. 3. Gminy na tle obszarów chronionych.
3.1.6. Zabytki architektury wpisane do rejestru zabytków.
WaŜnym walorem turystyczno-krajoznawczym omawianego obszaru są liczne
zabytki architektury świeckiej i sakralnej. Zabytki architektury świeckiej to dwory,
zabudowania gospodarcze i folwarczne oraz fragmenty architektury ogrodowej i parki
podworskie. W wielu miejscowościach zachowały się relikty starej zabudowy. Przy
drogach zachowało się wiele krzyŜy i kapliczek, często otoczonych drzewostanem.
Wiele tych obiektów zostało ujętych w ewidencji zabytków, a najcenniejsze zostały
wpisane do rejestru zabytków i są objęte ścisłą ochroną konserwatorską (tab. nr 10).
52
Tab. nr 10. Wykaz zabytków wpisanych do rejestru zabytków.
Miasto/Gmina Miejscowość
m Kraśnik
Dzierzkowice
Gm. Kraśnik
StrzyŜewice
Obiekt
zabytków
Kraśnik
A/641
Kraśnik
A/482
Kraśnik
A/545
Kraśnik
A/1105
Kraśnik
Kraśnik
Kraśnik
A/565
A/566
A/1059
Dzierzkowice
A/101
DzierzkowiceTerpentyna
A/177
układ urbanistyczny miasta.
zespół klasztoru kanoników regularnych
z kościołem p.w. Wniebowzięcia NMP
i św. Michała Archanioła.
kościół poszpitalny Św. Ducha
szpital przykościelny tzw. „dworek
modrzewiowy”.
synagoga I.
synagoga II.
cmentarz z I wojny światowej.
kościół parafialny p.w. Św. Stanisława
i Marii Magdaleny, drewniany.
kaplica p.w. św. Trójcy wraz
z drzewostanem.
StróŜa
Kolonia
mogiła powstańców styczniowych.
Niedrzwica
Kościelna
Niedrzwica
Kościelna
A/27
A/52
A/945
Pszczela
Wola
A/702
Pszczela
Wola
A/335
Osmolice
A/720
Piotrowice
A/1091
Bystrzyca
Nowa
A/293
Czas
powstania
XV w.
XVII w.
XIX w.
XIX w.
1915 r.
1730-1748 r.
grodzisko wczesnośredniowieczne.
StróŜa
Niedrzwica
Kościelna
Niedrzwica
DuŜa
Rejestr
zespół kościelny:
- kościół klasycystyczny p.w. św.
Bartłomieja,
- ogrodzenie
- drzewostan
dzwonnica
- cmentarz parafialny, mur cmentarny
z czterema kapliczkami
zespół pałacowo-parkowy:
- pałac,
- park z drzewostanem,
- zespół uli zgromadzonych na terenie
parku.
aleja lipowa (zw. Aleja Rohlandów)
wzdłuŜ drogi do śabiej Woli (350m).
zespół pałacowo-parkowy:
- pałac,
- budynek dawnej rządcówki,
- dawny spichlerz,
- młyn drewniany,
- park z drzewostanem z jego
rozplanowaniem i kompozycją
zespół dworsko-parkowy:
- dwór murowany,
- park krajobrazowy,
- murowany spichlerz,
- zadrzewienie alei wjazdowej.
relikty zamku wzniesionego dla kontroli
brodu na Bystrzycy.
53
1766-1767 r.
1863 r
1797-1801r.
XVIII/XIX w.
XVIII/XIX w.
XVIII/XIX w.
I połowa XIX w.
1852 r.
XIX w.
I poł. XIX w.
I poł. XIX w.
1842 r.
ok. 1920 r. XIX
w.
II poł. XIX w.
II poł. XIX w.
XIX w.
XVI w.
Miasto/Gmina Miejscowość
Bystrzyca
Nowa
StrzyŜewice
Kiełczewice
Dolne
Kolonia
Kiełczewice
Dolne
Kiełczewice
Maryjskie
Tuszów
Rejestr
Obiekt
zabytków
A/1012
A/276
A/1080
A/1086
A/1079
A/758
Boby Wieś
A/962
Moniaki
Leszczyna
A/600
A/378
Popkowice
A/413
Popkowice
Urzędów
A/668
A/192
Urzędów
A/390
A/1104
A/1110
cmentarz Ŝołnierzy austriackich o pow.
0,62ha.
dawna kuźnia.
cmentarz Ŝołnierzy austriackich
i rosyjskich o pow. 0,05 ha.
cmentarz Ŝołnierzy austriackich
i niemieckich o pow. 0,16ha.
cmentarz róŜnych narodowości o pow.
0,42ha.
zespół dworsko-parkowy:
- dwór współcześnie odbudowany od
fundamentów według pierwotnego
kształtu architektonicznego,
- park krajobrazowy o czytelnej
kompozycji z cennym drzewostanem
i zachowanymi fragmentami alei,
- stawy uzupełniające kompozycję
całości, znajdujące się w polu widzenia
wraz z rzeczką Kosarzewką i łąkami w jej
dolinie z punktu widokowego na
zachodniej skarpie parku.
- kościół p.w. Najświętszego Serca,
- drzewostan przykościelny,
- cmentarz przykościelny.
- park dworski.
- wczesnośredniowieczne grodzisko.
- kościół p.w. św. Mikołaja,
- dzwonnica,
- grodzenie z kapliczkami,
- drzewostan, cmentarz przykościelny.
- kaplica cmentarna.
- układ urbanistyczny Urzędowa
- kościół p.w. św. Mikołaja,
- drzewostan przykościelny,
- cmentarz przykościelny.
- kaplica cmentarna
- młyn, ul. Opolska.
Wilkołaz
Zakrzówek
Zakrzówek
Osada
A/435
- zespół kościelny:
- kościół parafialny pw. Św. Mikołaja
- drzewostan
- cmentarz przykościelny
54
Czas
powstania
1915 r.
XIX w.
1915 r
1915 r.
1915 r.
poł. XIX w.
XIX w.,XIX w.
1907-1920 r.
pocz. XX w.
pocz. XX w.
XIX w.
X w.
1628-1892 r.
1842 r.
1842 r.
1852 r.
XV-XVIII w.
XVIII w.
1955-1784 r.
1845 r.

Plik źródłowy - Urząd Gminy Strzyżewice

Transkrypt

Podobne dokumenty

Zapytanie ofertowe na aktualizację oprogramowania antywirusowego

Podatek rolny

Interpelacja Pani Wioletty Kudła z dnia 28.01.2016 r.

Formularz zamówienia

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego

Formularz zamówienia

BRM. 0003.74.2016 Kraśnik, dnia 16 września 2016 r. Pani

List intencyjny - Starostwo zywiec

Ankieta - Instalnet