Li tow ce i ich związ ki

Metodyka i praktyka szkolna
Litowce i ich związki
Scenariusz lekcji
IWONA ORLIŃSKA
C
elem zajęć jest zapoznanie uczniów
z właściwościami metali z grupy litowców i ich najważniejszych związków. Niniejszy scenariusz zajęć przeznaczony jest dla szkół ponadgimnazjalnych,
zarówno w klasach realizujących program
nauczania chemii w zakresie podstawowym,
jak i rozszerzonym. W pierwszym przypadku
należy dokonać wyboru spośród przedstawionych treści kształcenia, zaproponowanych doświadczeń oraz zadań. Poszczególne
fragmenty można także wykorzystać podczas
omawiania litowców w gimnazjum.
Cele szczegółowe
Uczeń:
– pozna właściwości fizyczne i chemiczne
oraz zastosowania litowców i ich wybranych związków,
– będzie umiał określić charakterystyczne
własności pierwiastków metalicznych.
Metoda prowadzenia zajęć: problemowa.
ilości chlorku sodu rozpuszczone są ponadto
w wodach mórz i oceanów. Minerały potasu
to: sylwin KCl, saletra indyjska KNO3, karnalit KCl·MgCl2·6H2O, skalenie i miki (glinokrzemiany). Promieniotwórczy izotop
40
K, mimo znikomej zawartości w naturalnym potasie (ok. 0,01%), jest (obok izotopów toru i uranu) głównym źródłem promieniowania tła oraz ciepła wewnętrznego
Ziemi. Fakt ten spowodowany jest znacznym
rozpowszechnieniem potasu na naszej planecie. Lit, rubid i cez towarzyszą minerałom
sodu i potasu jako domieszki (stosunkowo
bogate w lit są niektóre glinokrzemiany).
Frans występuje tylko jako bardzo nietrwały
element naturalnych szeregów promieniotwórczych (najtrwalszy izotop 223Fr ma okres
połowicznego rozpadu równy w przybliżeniu 22 minuty). Szacuje się, że na Ziemi
znajduje się jednocześnie jedynie około 50 g
tego pierwiastka!
Daty odkrycia, imiona i nazwiska odkrywców, zawartości litowców w powierzchniowych warstwach skorupy ziemskiej, at-
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Występowanie, otrzymywanie
i zastosowania litowców
Podczas zajęć uczniowie prezentują krótkie referaty (uprzednio zlecone jako praca
domowa), dotyczące wybranych zagadnień
związanych z litowcami i ich związkami.
Referat I: Litowce, z powodu swej aktywności, nie występują na Ziemi w stanie wolnym. Sód i potas wchodzą w skład licznych
minerałów. Najważniejsze minerały sodu to:
halit NaCl, saletra chilijska NaNO3, natron
Na2CO3·10H2O, boraks Na2B4O7·10H2O.
Sód jest także składnikiem wielu glinokrzemianów (minerały skałotwórcze). Znaczne
1/2010
Fot. 1. Bateria litowa
35
Metodyka i praktyka szkolna
Tabela 1.
Litowiec
36
Rok odkrycia
Odkrywca
Zawartość
lit
1817
Johan Arfvedson
0,0065% (26. miejsce)
sód
1807
Humphry Davy
2,76% (6. miejsce)
potas
1807
Humphry Davy
2,52% (7. miejsce)
rubid
1861
Robert Bunsen, Gustav Kirchhof
0,029% (17. miejsce)
cez
1860
Robert Bunsen, Gustav Kirchhof
0,0007% (39. miejsce)
frans
1939
Marguerite Perey
–
mosferze i hydrosferze oraz pozycje na liście
rozpowszechnienia pierwiastków przedstawia tabela 1.
Litowce otrzymuje się przeważnie na
drodze elektrolitycznego rozkładu ich stopionych soli, lecz tylko sód produkowany
jest w dużych ilościach. Metaliczny sód
stosowany jest jako reagent w wielu przemysłowych procesach chemicznych (np. jako reduktor w metalurgii, katalizator polimeryzacji butadienu, odczynnik w syntezie
Wurtza) oraz w stopie z potasem jako
ciecz chłodząca w niektórych typach reaktorów jądrowych. Metaliczny lit jest składnikiem uszlachetniającym stopy glinu
i ołowiu oraz służy do wytwarzania ogniw
litowych. Rubidu i cezu używa się do produkcji fotokomórek. Częstotliwość jednej
z linii widmowych atomu cezu wybrano jako międzynarodowy wzorzec sekundy
w układzie SI.
żdym z nich najmniejszy ładunek jądra,
warunkujący najsłabsze przyciąganie elektronów. Konsekwencją tego faktu jest największy rozmiar atomu w danym okresie
(rosnący w miarę przechodzenia w dół
grupy) oraz najmniejsza elektroujemność
(malejąca wraz ze wzrostem masy atomowej pierwiastka).
W tej części lekcji przypominamy także
zapis konfiguracji elektronowej atomów litowców (różne postacie zapisu) oraz określamy liczbę elektronów walencyjnych (podkreślona konfiguracja walencyjna) – dla
przykładu podano zapisy dla atomu sodu:
– zapis powłokowy: 11Na: K2L8M1
– zapis podpowłokowy: 11Na: 1s22s22p63s1
– zapis z użyciem konfiguracji poprzedzającego helowca: 11Na: [Ne] 3s1
Należy zwrócić uwagę na analogiczną
konfigurację powłoki walencyjnej wszyst-
2. Wnioski wynikające z położenia
litowców w układzie okresowym
Litowce tworzą pierwszą grupę układu
okresowego pierwiastków. Wodór, chociaż
formalnie należy do tej grupy, nie jest jednak litowcem – z metalami alkalicznymi
(dawna nazwa litowców) wiąże go tylko
wartościowość (wodór „nie pasuje” bowiem do żadnej z grup). Litowce, jako
pierwiastki rozpoczynające okresy od 2.
do 7. układu periodycznego, mają w ka-
Tabela 2.
Półogniwo
Li+/Li0
+
–3,04
0
Na /Na
+
0
K /K
–2,71
–2,92
Rb+/Rb0
+
Potencjał standardowy
E0 [V]
0
Cs /Cs
–2,98
–3,02
Chemia w Szkole
Metodyka i praktyka szkolna
kich litowców. Można zapisać ją wzorem
ns1, gdzie n oznacza numer okresu (a równocześnie główną liczbę kwantową powłoki
walencyjnej), w którym położony jest dany
litowiec. Obecność jednego zaledwie elektronu walencyjnego ułatwia jego oderwanie, a tym samym – osiągnięcie konfigura-
cji najbliższego helowca. Trwałą formą występowania litowców są więc jednododatnie jony (kationy). O silnie redukujących
właściwościach litowców świadczą również
bardzo niskie potencjały standardowe tworzonych półogniw (Tab. 2).
3. Właściwości fizyczne litowców na przykładzie sodu
Doświadczenie 1. Badanie właściwości fizycznych sodu
Odczynniki: Metaliczny sód.
Fot. 2. Metaliczny sód
Sprzęt laboratoryjny: Szkiełko zegarkowe (lub szalka Petriego), szczypce, nóż.
Tabela 3. zawiera niektóre własności fizyczne litowców. Nie podano w niej danych
dotyczących fransu, ponieważ – ze względu
na bardzo krótki czas życia najtrwalszego
izotopu – nie otrzymano go dotychczas
w dostrzegalnych ilościach. Dane literaturowe odnoszące się do tego pierwiastka zostały wydedukowane na podstawie zmian
u pozostałych litowców (wraz z uczniami
możemy posłużyć się „metodą Mendelejewa” i sami oszacować te wielkości).
Z analizy tabeli 3. wynika, że litowce to
łatwo topliwe metale o niewielkich gęstościach (lit ma najmniejszą gęstość spośród
pierwiastków znajdujących się w warunkach normalnych w stanie stałym). Ponad-
1/2010
Przebieg doświadczenia: Wyjmujemy
kawałek sodu (za pomocą szczypiec)
z naczynia, w którym jest przechowywany, osuszamy go kawałkiem bibuły z nadmiaru nafty bądź oleju i umieszczamy na
szkiełku zegarkowym. Próbujemy przekroić próbkę nożem. Obserwujemy powierzchnię przekroju.
Obserwacje: Próbkę sodu można z łatwością przekroić nożem. Srebrzysta powierzchnia metalicznego sodu na powietrzu szybko ciemnieje, pokrywając się
szarym nalotem.
Wnioski: Sód i pozostałe litowce są
miękkimi metalami o srebrzystej barwie
(w przypadku cezu – z żółtawym odcieniem).
Tabela 3.
Gęstość
[g/cm3]
Temperatura
topnienia
lit
0,53
180°C
sód
0,97
98°C
potas
0,86
63°C
rubid
1,53
40°C
cez
1,87
29°C
Litowiec
to (informacja od nauczyciela), litowce należą do najlepszych przewodników prądu
elektrycznego.
37
Metodyka i praktyka szkolna
4. Właściwości chemiczne przedstawiciela litowców – sodu
Doświadczenie 2. Reakcja metalicznego sodu z wodą
Odczynniki: Metaliczny sód (uwaga:
w doświadczeniach nie należy używać kawałków sodu większych od połowy ziarnka kawy), roztwór fenoloftaleiny lub
wskaźnika uniwersalnego.
Sprzęt laboratoryjny: Duży krystalizator
(nie należy przeprowadzać eksperymentu
w małych naczyniach) wypełniony do połowy wodą z dodatkiem fenoloftaleiny.
Przebieg doświadczenia: Do krystalizatora wrzucamy kawałek sodu.
Obserwacje: Przebiega burzliwy proces. Metal ulega stopieniu i w postaci srebrzystej kulki sunie z dużą prędkością
po powierzchni wody. Można zaobserwować wydzielanie gazu oraz różowe zabarwienie roztworu w krystalizatorze.
Wnioski: Sód reaguje z wodą z wydzieleniem wodoru i utworzeniem roztworu
o alkalicznym odczynie, pochodzącym
od tworzącego się wodorotlenku sodu:
2Na + 2H2O
2NaOH + H2
Analogicznie reagują pozostałe litowce. Jeśli dysponujemy metalicznym potasem, należy liczyć się z niebezpieczeństwem zapalenia wydzielającego się
wodoru. W powyższym doświadczeniu
można również zebrać wydzielający się
gaz (nakrywając kulkę stopionego sodu
probówką lub kolbką) i zidentyfikować
go za pomocą płonącego łuczywa.
Doświadczenie 3. Reakcja metalicznego sodu z chlorem
Odczynniki: Metaliczny sód, chlor zebrany w kolbie.
Sprzęt laboratoryjny: Kolba, łyżka
do spalań.
Przebieg doświadczenia: Do kolby wypełnionej uprzednio zebranym chlorem
wprowadzamy na łyżce do spalań mały
kawałek metalicznego sodu. Zamykamy
kolbę. Po reakcji nalewamy do niej nieco
wody i mieszamy.
Obserwacje: W kolbie przebiega reakcja prowadząca do zaniku zielonkawego
zabarwienia i utworzenia białego osadu
rozpuszczalnego w wodzie.
Wnioski: Sód przereagował z gazowym
chlorem z utworzeniem chlorku sodu:
2Na + Cl2
2NaCl
Sód i pozostałe litowce energicznie reagują z niemetalami.
Doświadczenie 4. Reakcja metalicznego sodu z wodą w stanie stałym
Odczynniki: Metaliczny sód, kawałki
lodu w zlewce, roztwór fenoloftaleiny lub
wskaźnika uniwersalnego.
Sprzęt laboratoryjny: Duża zlewka.
Przebieg doświadczenia: Lód znajdujący się w dużej zlewce zraszamy obficie
roztworem fenoloftaleiny. Następnie
38
na powierzchnię lodu kładziemy mały kawałek metalicznego sodu.
Obserwacje: Sód znika, a po lodzie
spływa ciecz o malinowym zabarwieniu.
Wnioski: Sód (i pozostałe litowce) reaguje z wodą znajdującą się nawet w stanie stałym. Ciepło reakcji topi lód, a po-
Chemia w Szkole
Metodyka i praktyka szkolna
wstający roztwór wodorotlenku sodu,
zmieniający barwę wskaźnika, spływa
w dół zlewki.
Powyższe efektowne doświadczenie
można wykonać zimą również w inny spo-
sób. Śnieg spryskujemy roztworem fenoloftaleiny i kładziemy na nim kawałek sodu.
Przebiegającą reakcję uatrakcyjniają rozpełzające się po powierzchni śniegu, czerwono zabarwione smugi.
Doświadczenie 5. Barwienie płomienia palnika gazowego przez związki litowców
Odczynniki: Sole sodu i potasu (najlepiej łatwo lotne azotany(V)), rozebrane
ogniwo litowe jako źródło związków litu.
Sprzęt laboratoryjny: Drucik platynowy
lub żelazny, palnik gazowy, szkło kobaltowe.
Przebieg doświadczenia: Zwilżony wodą drucik wkładamy do naczynia z próbką związku litowca, a następnie wprowadzamy do płomienia palnika.
Obserwacje: Lotne sole litowców barwią
płomień palnika na różne kolory: litu
na karminowy, sodu na żółty, potasu (a także rubidu i cezu) na fioletoworóżowy.
W ostatnim przypadku może zaistnieć konieczność dokonania obserwacji przez niebieskie szkło kobaltowe w celu zamaskowania ewentualnego żółtego zabarwienia,
pochodzącego od domieszek sodu.
Wnioski: W podwyższonej temperaturze atomy litowców emitują promienio-
Fot. 3. Płomień sodu
1/2010
wanie również w widzialnej części widma
elektromagnetycznego. Tę właściwość
wykorzystuje się do zabarwiania ogni
sztucznych oraz w lampach sodowych,
stosowanych do oświetlania dróg (zużywają one stosunkowo mało energii elektrycznej, lecz ich światło nie jest przyjemne dla oka). Próba płomieniowa dla sodu
jest tak czuła, że nawet inne związki (nominalnie niezawierające sodu) w trakcie
spalania dają żółty błysk, pochodzący
od zanieczyszczeń tym „wszędobylskim”
pierwiastkiem. Żółtą linię widmową sodu
(tzw. linię D Fraunhofera) o długości fali
ok. 589 nm (ściślej: stanowi ona dublet,
czyli dwie linie położone bardzo blisko
siebie) stosuje się do kalibrowania urządzeń optycznych i wyznaczania wartości
różnych wielkości fizycznych, np. współczynnika załamania światła.
Fot. 4. Latarnie ze światłem sodowym
39
Metodyka i praktyka szkolna
Litowce są typowymi pierwiastkami metalicznymi, choć ich właściwości fizyczne
(niskie temperatury topnienia, niewielka
twardość, mała gęstość) nie są zgodne
z obiegowym wyobrażeniem o właściwościach metali. Powodem sprzeczności jest
jednak rozbieżne rozumienie pojęcia metaliczności w języku naukowym i potocznym.
Litowce energicznie reagują z wodą, kwasami i niemetalami, tworząc połączenia o charakterze jonowym (zawierające kationy litowców o ogólnym wzorze Me+). Powstające wodorotlenki i sole są bezbarwne (o ile
również anion jest bezbarwny) i w zdecydowanej większości dobrze rozpuszczalne
w wodzie. Litowce nie wykazują dużych różnic właściwości w obrębie grupy. Jedynie
lit w niektórych swych właściwościach, np.
rozpuszczalności soli, upodabnia się do magnezu. Podobnie zachowują się pierwiastki
grup 2. i 13. (beryl wykazuje pewne podobieństwo do glinu, a bor do krzemu) – jest
to jedna z właściwości układu okresowego
pierwiastków, zwana zasadą diagonalnego
podobieństwa. Litowce mają najwyraźniej
zaznaczony charakter metaliczny wśród
wszystkich pierwiastków.
l Chlorek sodu NaCl – stanowi wyjściowy
l
l
l
l
5. Zastosowania najważniejszych
związków litowców
Referat II: Związki sodu i potasu są
znane i używane od zarania dziejów ludzkiej cywilizacji. Oto krótki przegląd zastosowań najważniejszych z nich:
l
l
Fot. 5. Halit (NaCl)
40
surowiec do produkcji innych związków
sodu. Wydobywa się go ze złóż podziemnych, zaś w krajach o ciepłym klimacie otrzymuje w wyniku odparowania
wody morskiej. Jest używany jako substancja konserwująca żywność oraz
przyprawa, a także do usuwania lodu
podczas zimy.
Azotan(V) sodu NaNO3 – przed opanowaniem przemysłowych metod wiązania
azotu z powietrza stanowił azotowy nawóz sztuczny (saletra chilijska) oraz surowiec do produkcji kwasu azotowego.
Obecnie jest używany jako utleniacz
oraz konserwant do żywności (E251).
Węglan sodu Na2CO3 – jeden z najważniejszych produktów przemysłu chemicznego. Stosuje się go do otrzymywania mydła i środków czystości, wytwarzania szkła, zmiękczania wody.
Wodorowęglan sodu NaHCO3 – składnik farmaceutyków (np. środków przeciw nadkwasocie), kosmetyków, past
do zębów oraz środków czystości. Używany jest także jako składnik proszku
do pieczenia (środek spulchniający).
Wodorotlenek sodu NaOH – jeden
z najważniejszych produktów przemysłu
chemicznego, stosowany jako mocna zasada w licznych procesach przemysłowych. Otrzymywany w wyniku elektrolizy roztworu chlorku sodu. Stosuje się go
do produkcji szkła, wyrobu mydła
i barwników, otrzymywania celulozy
z drewna, wytwarzania sztucznego jedwabiu oraz oczyszczania produktów
destylacji ropy naftowej.
Nadtlenek sodu Na2O2 – powstaje jako
produkt spalania metalicznego sodu.
Jest silnym utleniaczem. Używa się go
do odświeżania powietrza w zamkniętych pomieszczeniach (np. na łodziach
podwodnych) – pochłania dwutlenek
węgla i wydziela tlen.
Chlorek potasu KCl – minerał potasu
stosowany do wytwarzania innych związków tego pierwiastka oraz jako nawóz
sztuczny.
Chemia w Szkole
Metodyka i praktyka szkolna
l Azotan(V) potasu KNO3 – stanowił nie-
odzowny składnik prochu czarnego. Obecnie używany jako nawóz sztuczny, utleniacz
oraz konserwant do żywności (E252).
l Wodorotlenek potasu KOH – stosowany do produkcji szkła, otrzymywania
miękkich mydeł oraz wytwarzania innych związków potasu (np. KMnO4,
K2Cr2O7).
l Węglan potasu K2CO3 – dawniej otrzymywany w wyniku ługowania popiołu
drzewnego wodą jako tzw. potaż. Stosuje się go do otrzymywania miękkich mydeł oraz szkła.
6. Rola biologiczna kationów litowców
Referat III: Związki sodu i potasu występują zwykle razem i są dobrze rozpuszczalne w wodzie. Wypłukiwane podczas
wietrzenia skał rozpuszczalne sole potasu są
w dużej mierze zatrzymywane w glebie,
w skutek czego woda morska jest dość uboga w ten pierwiastek (w przeciwieństwie do
związków sodu). Kationy sodu wraz z anionami chlorkowymi utrzymują prawidłowe
ciśnienie osmotyczne płynów wewnątrzustrojowych. Odgrywają również istotną rolę
w regulacji gospodarki wodnej i kwasowo-zasadowej organizmu oraz odpowiadają
za prawidłowe przekazywanie impulsów
nerwowych. Jednakże nadmiar soli kuchennej w diecie wpływa na zatrzymanie wody
w organizmie i podwyższa ciśnienie tętnicze
krwi, co może prowadzić do powstania choroby nadciśnieniowej. Związki sodu, spożywane głównie pod postacią soli kuchennej,
są niezbędnym dla wszystkich zwierząt
składnikiem mineralnym. Właśnie dlatego
roślinożercy, w których pożywieniu nie ma
dostatecznej ilości tego pierwiastka, podejmują dalekie wędrówki do słonych źródeł;
drapieżcy nie muszą tego robić – ich jedzenie jest już „posolone”.
Bardzo dużo potasu zawierają organizmy roślinne (zwierzęta potrzebują więcej
sodu) i dlatego przy intensywnej produkcji
rolniczej ważne jest uzupełnianie strat tego
pierwiastka poprzez nawożenie. W organizmach zwierzęcych jony potasu to jedne
1/2010
z głównych kationów obecnych w płynach
wewnątrzkomórkowych, biorące udział
m.in. w procesach przewodzenia impulsów
nerwowych (związane jest to z działaniem
tzw. pompy sodowo-potasowej transportującej jony tych pierwiastków przez błonę
komórkową). Normalny poziom spożycia
produktów roślinnych powoduje, że nie
grozi nam niedobór potasu (bogatym źródłem są np. ziemniaki), zaś nadmiar jego
łatwo rozpuszczalnych soli jest szybko wydalany z organizmu.
Z pozostałych pierwiastków grupy
pierwszej mikroelementem jest lit, natomiast związki rubidu i cezu wykazują szkodliwe działanie na układ krążenia.
7. Podsumowanie zajęć
Litowce i ich związki odgrywają istotną
rolę w gospodarce człowieka oraz spełniają
ważne funkcje w organizmach żywych.
Po zajęciach uczeń potrafi odpowiedzieć
na pytania:
l Jakie są właściwości fizyczne litowców?
l Jaki jest charakter chemiczny litowców?
l Jakie zastosowania mają metaliczne litowce?
l Jakie zastosowania mają najważniejsze
związki litowców?
l Jaką rolę biologiczną pełnią kationy litowców?
8. Przykładowe zadania do realizacji
na lekcji lub jako praca domowa
Zadanie 1.
Oblicz, jakie będzie stężenie procentowe roztworu powstałego przez wprowadzenie do 100g wody:
a) 12g wodorotlenku sodu,
b) 12g tlenku sodu,
c) 12g metalicznego sodu.
Zadanie 2.
Węglan sodu produkuje się obecnie prawie wyłącznie metodą Solvaya. Cykl reakcji
prowadzący do otrzymania produktu jest
następujący:
a) solankę (roztwór chlorku sodu) nasyca
się gazowym amoniakiem i dwutlenkiem
41
Metodyka i praktyka szkolna
węgla, w wyniku czego wytrąca się stosunkowo słabo rozpuszczalny wodorowęglan sodu, zaś w roztworze pozostaje
chlorek amonu;
b) odfiltrowany wodorowęglan sodu (zwany sodą oczyszczoną) ogrzewa się w celu
otrzymania węglanu sodu (zwanego sodą kalcynowaną);
c) dwutlenek węgla potrzebny do reakcji a)
wytwarzany jest przez termiczny rozkład
wapienia (węglan wapnia);
d) otrzymanym w reakcji c) tlenkiem wapnia działa się na roztwór chlorku amonu, powstający w reakcji a), w celu odzyskania amoniaku.
Napisz równania reakcji a)–d). Sumując
równania stronami (zwróć uwagę na współczynniki stechiometryczne) określ, jakie
substancje są substratami procesu, a które
pełnią w nim rolę pomocniczą. Jaki jeszcze
produkt (oprócz sody) otrzymujemy?
Zadanie 3.
Nadtlenek sodu używany jest do pochłaniania dwutlenku węgla. W zachodzącej reakcji powstaje węglan sodu i wydziela się
tlen. (Reakcja ta znalazła praktyczne zastosowanie do regeneracji powietrza w obiegach zamkniętych, np. w łodziach podwodnych. – przyp. Red.) Oblicz, jaka objętość
tlenu (mierzona w warunkach normalnych)
powstanie po całkowitym przereagowaniu
1 kg nadtlenku sodu z nadmiarem dwutlenku węgla.
Zadanie 6.
Do 100 cm3 roztworu NaCl dodano roztwór AgNO3 całkowicie wytrącając jony
chlorkowe. Masa osadu po wysuszeniu
i zważeniu wynosiła 14,35 g. Oblicz stężenie molowe badanego roztworu chlorku
sodu.
Zadanie 7.
Podczas elektrolizy wodnego roztworu
NaOH na elektrodach platynowych przez
elektrolizer przepłynął ładunek o wielkości
19 287 C. Oblicz sumaryczną masę gazowych produktów wydzielonych na obu
elektrodach (nie przebiegały żadne reakcje
uboczne).
Zadanie 8.
Podaj wzory grupowe i nazwy systematyczne wszystkich możliwych węglowodorów otrzymanych w syntezie Wurtza z:
a) chloroetanu,
b) chlorometanu i 1-chloropropanu,
c) chloroetanu i 2-chloropropanu.
Zadanie 9.
Zbierz informacje (prasa, Internet) dotyczące:
l szkodliwości spożywania nadmiaru soli
kamiennej w produktach żywnościowych,
l negatywnego wpływu na środowisko,
powodowanego odprowadzaniem do
trzek zasolonych wód kopalnianych oraz
używaniem chlorku sodu do usuwania
zimowego oblodzenia dróg.
Zadanie 4.
Oblicz pH roztworu uzyskanego przez
rozpuszczenie próbki KOH, zawierającej
3,01·1021 jonów potasu w 500 cm3 wody
(objętość nie ulega zmianie).
Zadanie 5.
W każdej parze pierwiastków wskaż metal bardziej aktywny:
a) Na i K,
b) Na i Mg,
c) K i Li,
d) K i Ca.
42
mgr IWONA ORLIŃSKA
I Liceum Ogólnokształcące im. KEN w Końskich.
L
[1]
[2]
[3]
[4]
ITERATURA
Bielański A., Podstawy chemii nieorganicznej t. 2, PWN, 2007.
Sołoniewicz R., Pierwiastki chemiczne grup głównych, WNT, 1989.
Gałecki J., Michalski M., Chemia ogólna nieorganiczna, WSiP, 1981.
Mizerski W., Pierwiastki, których nie ma, Kurier Chemiczny nr 2
(26), 1995.
Chemia w Szkole