Zarządzanie gospodarką odpadami komunalnymi w Polsce Waste

Transkrypt

Zeszyty Naukowe UNIWERSYTETU PRZYRODNICZO-HUMANISTYCZNEGO w SIEDLCACH
Nr 87
Seria: Administracja i Zarz dzanie
2010
prof. nzw. dr hab. Janusz Toru ski
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
Zarz!dzanie gospodark! odpadami komunalnymi w Polsce
Waste disposal council management in Poland
Streszczenie: W Polsce najbardziej zaniedbanym dzia aniem z zakresu ochrony
!rodowiska jest zagospodarowanie odpadów. Poziom odzysku surowców wtórnych
jest bardzo ma y. W selektywnej zbiórce odpadów zbiera si" zaledwie 2,5% ca ego
strumienia odpadów komunalnych. Post"p w stosunku do roku 2000 wynosi jedynie
0,8%. W dalszym ci#gu oko o 97,5% odpadów komunalnych trafia na sk adowiska.
W artykule przedstawiono istot" zarz#dzania gospodarka odpadami komunalnymi
i rol" organów administracyjnych w ochronie !rodowiska .
Abstract: From the scope of the environmental protection a waste disposal is action
in Poland the most neglected. The level of the recycling of the recyclable waste is
very low. In the selective collection of waste is about the only 2.5% entire stream of
council waste. Progress towards the year amounts to 2000 merely 0.8%. Still about
97.5% of council waste is coming stockpiles across. In the article was described
nature of the management waste disposal council and role of administrative organs in
the environmental protection.
Wstep
Problem odpadów istnieje wsz dzie tam, gdzie cz!owiek prowadzi
dzia!alno"# handlow$, produkcyjn$ czy us!ugow$ i dopóki b dzie ona prowadzona, nie da si go unikn$#. Powstaj$ce odpady s$ zagro%eniem
wszystkich komponentów "rodowiska: gleby, wód powierzchniowych i podziemnych oraz powietrza1.
G!ównym miejscem powstawania odpadów komunalnych s$ obszary
zamieszkane, dla których szczególnie wa%nym aspektem jest opracowanie
systemu prawid!owej gospodarki odpadami, na który sk!ada si : gromadzenie wed!ug rodzaju, usuwanie – transport z miejsca powstawania do miejsca
unieszkodliwiania oraz unieszkodliwienie przez segregacj i odzysk2.
1
P. Matczak, Problemy ekologiczne jako problemy spo eczne. Pozna& 2000, s. 47.
R. Leboda, O. Oleszczuk, Odpady komunalne i ich zagospodarowanie. Zagadnienia wybrane,
Lublin 2002, s. 9.
2
32
J. Toru!ski
Generalny podzia! odpadów uwzgl dniaj$cy ich w!a"ciwo"ci i charakter jest nast puj$cy:
odpady komunalne i komunalnopodobne,
odpady przemys!owe,
odpady niebezpieczne.
Z kolei odpady komunalne, które s$ przedmiotem bada& niniejszej
pracy, zró%nicowane pod wzgl dem sk!adu, w!a"ciwo"ci, stopnia szkodliwo"ci oraz miejsca powstawania dziel$ si na:
- odpady bytowe z gospodarstw domowych,
- odpady wielkogabarytowe (wraki samochodów, pralki, lodówki,
meble, itp.),
- odpady uliczne zbierane stale i sezonowo (zmiotki i zawarto"ci koszy ulicznych, "nieg, lód),
- odpady z terenów zieleni i inne zwi$zane z jej piel gnacj$,
- gruz z remontów i rozbiórki domów oraz innych prac budowlanych,
- odpady z obiektów infrastruktury miejskiej i obiektów przemys!owych.
W Polsce, do niedawna, sposobem najbardziej powszechnym unieszkodliwiania odpadów by!o ich sk!adowanie, które zaprzecza zasadzie kierowania na wysypiska mo%liwie jak najmniejszej ich cz "ci. W krajach rozwini tych gospodarczo i "wiadomych ekologicznie wi ksz$ ilo"# odpadów
przekazuje si do ponownego wykorzystania. Restrykcyjne stosowanie si
do przepisów i regulacji prawnych umo%liwia zdecydowany wzrost ilo"ci odpadów kierowanych do recyklingu oraz stworzenie podstaw prawnych i ekonomicznych do rozwoju systemu zbiórki i zagospodarowania odpadów3.
Obecnie nadrz dnym celem polityki pa&stwa w zakresie gospodarowania odpadami jest zapobieganie ich powstawaniu „u 'ród!a”, dlatego z roku na rok dzi ki odpowiednim uregulowaniom prawnym zmniejsza si ilo"#
odpadów, nie tylko przemys!owych, deponowanych na sk!adowiskach lub
wysypiskach. Odpady te zaczynaj$ by# stosowane ponownie w procesach
technologicznych, a tak%e szerzej wykorzystywane s$ w drogownictwie oraz
przy produkcji materia!ów budowlanych i innych.
Uwarunkowania prawne gospodarki odpadami wynikaj!ce z przynale"no#ci do UE
Dyrektywa Rady 75/442/EEC z dnia 15 lipca 1975 roku o odpadach
Dyrektywa 75/442/EEC z 1975 roku o odpadach – zwana bazow$,
która ukierunkowa!a dzia!ania Unii Europejskiej w dziedzinie gospodarki odpadami oraz nowelizuj$ca j$ Dyrektywa 91/156/EEC z 18 maja 1991 roku
stanowi nadrz dny akt prawny obowi$zuj$cy w krajach Wspólnoty. Wykorzystuj$c 15 lat do"wiadcze&, zmodyfikowana dyrektywa bazowa zmieni!a
dotychczasowe spojrzenie na problem odpadów, zako&czy!a wieloletnie prace nad klasyfikacj$ odpadów i nada!a priorytetowe znaczenie takim dzia!aniom jak:
3
T. Aziewicz, Zarz#dzanie us ugami komunalnymi, Warszawa 1998, s. 57.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (14)2010
ZN nr 87
Zarz dzanie gospodark odpadami komunalnymi w Polsce
33
- zapobieganie lub redukcja produkcji odpadów przed szkodliwym
wp!ywem na "rodowisko, poprzez rozwój technologii bezodpadowych i ma!oodpadowych oraz eliminacj produkcji wyrobów, które
po wykorzystaniu s$ trudne do utylizacji,
- wykorzystanie warto"ci materia!owych i energetycznych odpadów,
- stosowanie procesów umo%liwiaj$cych odzyskanie surowców wtórnych.
Kolejn$ kwesti$, której po"wi cono du%o miejsca, jest zdefiniowanie
podstawowych terminów, takich jak: odpady, gospodarka odpadami, odzysk,
usuwanie. W rozumieniu dyrektywy „odpady” oznaczaj$ ka%d$ substancje
lub przedmiot sklasyfikowany w odpowiedniej kategorii, którego posiadacz
pozbywa si , ma zamiar si pozby# lub których pozbycie jest obowi$zkowe.
Dyrektywa w swoich ramach zawiera równie% list odpadów pod nazw$ Europejski Katalog Odpadów, w którym wylicza si 16 kategorii odpadów wed!ug 'ród!a powstawania oraz w!a"ciwo"ci fizycznych i chemicznych. Odpady komunalne zakwalifikowane zosta!y do kategorii 144.
Dyrektywa swymi zapisami zobowi$zuje pa&stwa cz!onkowskie do
przestrzegania zasad samowystarczalno"ci w odniesieniu do usuwania odpadów, a tak%e nak!ada obowi$zek opracowania programów gospodarki odpadami oraz ustanowienia zintegrowanej sieci zak!adów przetwórstwa
i usuwania odpadów. Zarówno w prawie Unii Europejskiej, jak i w prawie poszczególnych krajów cz!onkowskich od lat funkcjonuje jedna z fundamentalnych zasad, jaka jest zasada „zanieczyszczaj$cy p!aci”, w my"l której koszty
usuwania odpadów musz$ by# pokryte przez posiadaczy, czyli wytwórc
i odbiorc .
Dalsze zapisy dyrektywy bazowej zobowi$zuj$ w!a"ciwe organy w!adzy krajowej do ustalania procedur udzielania zezwole& dla zak!adów prowadz$cych dzia!alno"# w zakresie usuwania lub odzysku odpadów oraz do
kontroli tych jednostek5.
W opracowywanych Planach Gospodarki Odpadami komunalnymi,
które uwzgl dniaj$ wymagania Wspólnoty, szczególn$ uwag nale%y zwróci# na Dyrektyw Rady Unii Europejskiej nr 99/31 z dnia 26 kwietnia 1999
roku w sprawie sk!adowania odpadów. Poszczególne artyku!y zobowi$zuje
pa&stwa cz!onkowskie do sporz$dzania strategii redukcji odpadów biodegradowalnych przeznaczonych do sk!adowania. Zmniejszenie ilo"ci tych odpadów sk!adowanych na sk!adowiskach powinno by# osi$gane poprzez stosowanie metod recyklingu, kompostowania, produkcji biogazu oraz
wprowadzania innych dzia!a&, które zmierzaj$ do odzysku materia!ów
i energii. Artyku! 6 wy%ej wymienionej Dyrektywy zobowi$zuje pa&stwa
cz!onkowskie do zapewnienia, %e na sk!adowisko b d$ przyjmowane tylko
odpady po wcze"niejszej obróbce6.
4
M. Górski, Przepisy Unii Europejskiej w zakresie odpadów, Materia!y seminaryjne. (ód' 2004.
A. St %y&ska, Ochrona !rodowiska w Polsce na tle regulacji europejskich, Warszawa 2002,
s. 92.
6
M. Górski, Gospodarowanie odpadami w prawodawstwie Unii Europejskiej. Ustawa o odpadach w aspekcie integracji Polski z Uni# Europejsk#. Pozna& 2000, s. 97.
5
ZN nr 87
Seria: Administracja i Zarz$dzanie (14)2010
34
J. Toru!ski
Obowi$zuj$ca dyrektywa o odpadach po zmianach dokonanych
w 1991 roku wprowadzi!a mi dzy innymi list czynno"ci polegaj$cych na
unieszkodliwieniu odpadów, która okre"la 15 czynno"ci oraz list czynno"ci
prowadz$cych do odzysku odpadów, która zawiera 13 czynno"ci.
Informacja Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego o strategii
Wspólnoty w dziedzinie gospodarki odpadami
Dokument opublikowany w 1989 roku przez Rad Europy w formie zalecenia
nale%y do najwa%niejszych aktów prawnych Wspólnoty dotycz$cych gospodarki odpadami, jednak nie jest to akt bezwzgl dnie obowi$zuj$cy. Zawiera
ogólne rozwi$zania i wytyczne oraz uzupe!nia przepisy innych dokumentów
takich jak dyrektywy czy rozporz$dzenia. W formu!owanych programach
dzia!a& wspólnoty opracowano trzy podstawowe zadania z zakresu gospodarki odpadami:
zapobieganie powstawaniu odpadów,
recykling i powtórne wykorzystanie odpadów,
bezpieczne usuwanie odpadów nie nadaj$cych si do odzysku.
Kolejne tre"ci Strategii Gospodarowania Odpadami ustalaj$ podstawowe kierunki dzia!a& w tym obszarze, które nazwano „zasadami”. Nale%$
do nich: zapobieganie, recykling i powtórne wykorzystanie, optymalizacja
ostatecznego usuwania, regulacja dotycz$ca transportu oraz dzia!ania naprawcze.
Ko&cowa cz "# dokumentu formu!uje ogólne zasady wprowadzania
w %ycie prawa Wspólnoty oraz skutków zniesienia granic wewn trznych.
Komisja zauwa%a niebezpieczna tendencj do transportu odpadów na obszary zapewniaj$ce najni%szy koszt takich dzia!a& w celu ich usuwania lub
recyklingu, dlatego konieczne jest wprowadzenie regulacji zapewniaj$cych
usuwanie odpadów w zak!adach po!o%onych najbli%ej wykorzystuj$cych
technologie gwarantuj$ce wysoki poziom ochrony "rodowiska i zdrowia publicznego.
Agenda 21
Agenda 21 jako Globalny Program Dzia!a& zosta!a przyj ta w 1992
roku i dotyczy post powania z odpadami, a w szczególno"ci wprowadzenia
bezpiecznego dla "rodowiska gospodarowania odpadami w skali ogólno"wiatowej7. Na w!adze nak!ada obowi$zek edukacji i szkolenia spo!ecze&stwa z zakresu "wiadomo"ci ekologicznej.
W opracowanych dokumentach prawnych Unii Europejskiej dotycz$cych odpadów nietrudno zauwa%y#, %e nie zawieraj$ one szczegó!owych limitów odno"nie konkretnej dzia!alno"ci. Najbli%sze temu poj ciu okre"lenia
zwi$zane z odpadami dotycz$:
- dopuszczalnych emisji zanieczyszcze& do powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych i podziemnych oraz powierzchni
ziemi,
7
J. Ciechanowicz, Mi"dzynarodowe prawo ochrony !rodowiska, Warszawa 1999, s. 64.
ZN nr 87
35
- wymaganych limitów zagospodarowania odpadów opakowaniowych,
- monitorowania zagro%e&,
- wymaga& dla transportu odpadów niebezpiecznych itd.
Kraje rozwini te Unii od wielu lat stosuj$ systemy gospodarowania
odpadami komunalnymi na wysokim poziomie i ci$gle je udoskonalaj$.
)rednia ilo"# sk!adowanych na sk!adowiskach odpadów z ogólnej ilo"ci wytworzonych wynosi oko!o 46% dla 25 krajów Unii w 2004 roku.
Gospodarka odpadami komunalnymi w polskich przepisach prawnych
Prawo jest podstawowym i najwa%niejszym instrumentem realizacji
polityki ochrony "rodowiska. Akty prawne przyjmowane przez Parlament
okre"laj$ g!ówne cele w zakresie ochrony "rodowiska oraz reguluj$ odpowiedzialno"# i kompetencje podmiotów maj$cych szczególny wp!yw na stan
i ochron "rodowiska. XXI wiek przyniós! rewolucyjne zmiany w zarz$dzaniu
gospodark$ odpadami. Od 2001 roku wprowadzane s$ istotne zmiany
w przepisach prawnych dotycz$cych ochrony "rodowiska, a zarazem gospodarowania odpadami. Zwi$zane s$ one z konieczno"ci$ dostosowania
polskiego prawa do przepisów obowi$zuj$cych w innych krajach Unii Europejskiej. W Polsce jeszcze do niedawna, najbardziej powszechnym sposobem unieszkodliwiania odpadów by!o ich sk!adowanie. Obecnie istniej$ ju%
w rodzimym prawodawstwie podstawy porz$dkuj$ce zagadnienia zwi$zane
z zarz$dzaniem i nadzorem nad ich gospodark$. Nale%$ do nich ustawy,
mi dzy innymi: o odpadach, o opakowaniach, o op!acie produktowej i depozytowej.
Restrykcyjne stosowanie si do przepisów i regulacji prawnych umo%liwia zdecydowany wzrost ilo"ci odpadów kierowanych do recyklingu oraz
stworzenie podstaw prawnych i ekonomicznych do rozwoju systemu zbiórki
i zagospodarowania odpadów. Obecnie nadrz dnym celem polityki pa&stwa
w zakresie gospodarowania odpadami jest zapobieganie powstawaniu odpadów „u 'ród!a”. Jak wiadomo, s$ one zagro%eniem wszystkich komponentów "rodowiska: gleby, wód i powietrza.
Nie sposób jednak nie zauwa%y# faktu, %e obecnie z roku na rok dzi ki odpowiednim uregulowaniom prawnym dotycz$cym odpadów zmniejsza si
ilo"# odpadów, nie tylko przemys!owych, deponowanych na sk!adowiskach
lub wysypiskach. Odpady te zaczynaj$ by# stosowane ponownie w procesach technologicznych, a tak%e szerzej wykorzystywane s$ w drogownictwie
i produkcji materia!ów budowlanych.
Prawna ochrona "rodowiska sk!ada si z regulacji w prawie materialnym, procesowym i ustrojowym.
W prawie materialnym zawarte s$ wymagania dotycz$ce jako"ci
"rodowiska, praw i obowi$zków, jakie przys!uguj$ u%ytkownikom "rodowiska
w zakresie jego ochrony, a tak%e okre"lenie odpowiedzialno"ci prawnej
w przypadku nieprzestrzegania zasad i niewype!nienia obowi$zków.
ZN nr 87
36
J. Toru!ski
Prawo ustrojowe okre"la natomiast podzia! kompetencji i odpowiedzialno"ci organów powo!anych do ochrony "rodowiska.
Prawo procesowe ma za zadanie okre"lenie "rodków prawnych
i procedur s!u%$cych egzekwowaniu odpowiedzialno"ci oraz sposobów nak!adania obowi$zków i dochodzenia praw, które umo%liwiaj$ osi$gni cie celów w ochronie "rodowiska nakre"lonych w prawie materialnym.
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej8 z dnia 2 kwietnia 1997 roku jako
Ustawa Zasadnicza w swych zapisach parokrotnie odnosi si do zagadnie&
"rodowiska i jego ochrony. Po raz pierwszy problematyka "rodowiska zostaje podj ta w artykule 5, który w"ród obowi$zków pa&stwa wymienia obowi$zek zapewnienia ochrony "rodowiska, kieruj$c si zasad$ zrównowa%onego
rozwoju.
)rodowisko jako przedmiot ochrony znajduje si obok innych warto"ci
takich jak, niepodleg!o"# i nienaruszalno"# terytorium, bezpiecze&stwo obywateli, wolno"ci i prawa obywatelskie, a tak%e dziedzictwo narodowe, które
s$ fundamentem istnienia pa&stwa. Kolejne istotne kwestie dla ochrony "rodowiska wnosi artyku! 74 mówi$cy o obowi$zku prowadzenia polityki zapewniaj$cej bezpiecze&stwo ekologiczne wspó!czesnemu i przysz!ym pokoleniom, jawno"ci prowadzonej polityki, czyli prawie obywateli do informacji
o stanie i ochronie "rodowiska, wspieraniu dzia!a& obywateli na rzecz poprawy stanu "rodowiska.
Z powy%szych zapisów wynika jasno, %e Konstytucja RP stwarza podstawy
do w!a"ciwego zarz$dzania "rodowiskiem, umo%liwiaj$c precyzyjne konstruowanie kolejnych ni%szych aktów prawnych, jakimi s$ ustawy.
Ustawy zatwierdzane przez Parlament okre"laj$ naczelne cele ochrony "rodowiska oraz reguluj$ kompetencje i odpowiedzialno"# wszystkich
podmiotów maj$cych wp!yw na stan "rodowiska.
Ustawa prawo ochrony rodowiska
Podstawowym aktem prawnym w systemie polskiego prawa ochrony
"rodowiska jest Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo Ochrony )rodowiska9. Ustawa ta stanowi punkt wyj"cia dla ca!ego zespo!u przepisów
prawnych dotycz$cych ochrony "rodowiska. Ustawa zawiera kompleksowe
uregulowania w zakresie ochrony "rodowiska oraz okre"la warunki korzystania z jego zasobów, z uwzgl dnieniem wymaga& zrównowa%onego rozwoju, a w szczególno"ci:
- zasady ustalania: warunków ochrony zasobów "rodowiska, warunków wprowadzania substancji lub energii do "rodowiska oraz kosztów korzystania ze "rodowiska;
- udost pniania informacji o "rodowisku i jego ochronie ka%demu,
kto ich %$da;
- udzia! spo!ecze&stwa w post powaniu w sprawie ochrony "rodowiska;
8
9
Dz.U. Nr 78 poz. 483 z 1997 roku z pó'. zm.
ZN nr 87
37
- obowi$zki organów administracji;
- odpowiedzialno"# i sankcje.
Ustawa narzuca równie% obowi$zek ponoszenia op!at za korzystanie
ze "rodowiska, o którym mowa w artykule 290–293. Podmiot zobowi$zany
jest do ustalania wysoko"ci op!at we w!asnym zakresie i wniesienia tej op!aty
na rachunek w!a"ciwego urz du marsza!kowskiego, w terminie do ko&ca
miesi$ca nast puj$cego po up!ywie ka%dego kwarta!u.
Ustawa o odpadach
Nowe zasady funkcjonowania systemu gospodarki odpadami komunalnymi wynikaj$ z wymaga& okre"lonych w odpowiednich dyrektywach Unii
Europejskiej i znajduj$ swoje odzwierciedlenie w nowej Ustawie z dnia
27 kwietnia 2001 roku o odpadach10, która wesz!a w %ycie w drugiej po!owie
2001 roku. Wed!ug tej ustawy obowi$zuje nast puj$ca hierarchizacja post powania z odpadami:
zapobieganie powstawaniu odpadów i ich minimalizacja;
zapewnienie odzysku, g!ównie recyklingu odpadów, których powstania w danych warunkach technologiczno- ekonomicznych nie
da si unikn$#;
unieszkodliwianie odpadów (poza sk!adowaniem);
bezpieczne dla ludzkiego zdrowia i "rodowiska sk!adowanie odpadów, których nie da si podda# procesom odzysku lub unieszkodliwiania z powodu warunków techniczno-ekonomicznych.
Oznacza to, %e zgodnie z zasadami zrównowa%onego rozwoju ilo"# odpadów Oprócz wy%ej wymienionych ustaw i rozporz$dze&, uchwalono inne dokumenty prawne, równie wa%ne dla ochrony "rodowiska w Polsce:
Ustawa o obowi!zkach przedsi"biorców w zakresie gospodarowania
niektórymi odpadami oraz po op#acie produktowej i op#acie depozytowej11
Ustawa okre"la obowi$zki przedsi biorców b d$cych wytwórcami
produktów lub importerami, zwi$zane z wprowadzaniem na rynek krajowy
produktów w opakowaniach oraz okre"la zasady ustalania i pobierania op!aty produktowej i op!aty depozytowej. Osoba wprowadzaj$ca na rynek niektóre rodzaje produktów ma obowi$zek zebrania ich oraz odzysku po zu%yciu.
Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych12
Celem tej ustawy jest zdefiniowanie poj cia opakowania i odpadu
opakowaniowego oraz stworzenie mechanizmów obronnych, które zapewni$
ochron "rodowiska przed zanieczyszczeniami w postaci odpadów opakowaniowych. Przepisy ustawy skupi!y si przede wszystkim na okre"leniu
obowi$zków producenta, importera oraz eksportera opakowa& i produktów
10
12
11
ZN nr 87
38
J. Toru!ski
w opakowaniach, jak równie% obowi$zków sprzedawców i u%ytkowników
tych produktów.
Ustawa o utrzymaniu czysto ci i porz!dku w gminach13
Dnia 1 stycznia 1997 roku zosta!a wprowadzona w %ycie ustawa
z dnia 13 wrze"nia 1996 roku o utrzymaniu czysto"ci i porz$dku w gminach.
Koncentruje si ona na odpadach komunalnych, okre"laj$c zadania w!asne
gmin oraz obowi$zki zarz$dzaj$cych nieruchomo"ciami, dotycz$ce utrzymania czysto"ci i porz$dku, a tak%e warunki udzielania zezwole& podmiotom
"wiadcz$cym us!ugi w zakresie obj tym regulacj$ ustawy.
Jednym z najistotniejszych elementów tej%e ustawy jest artyku! 3, w którym
uszczegó!owione zosta!y zadania gmin w zakresie gospodarki odpadami
komunalnymi, zapisane jako:
- zapewnienie warunków do wykonywania prac zwi$zanych z utrzymaniem porz$dku i czysto"ci, mi dzy innymi przez odpowiednie
jednostki organizacyjne powo!ane do realizacji tych celów;
- budowa, utrzymanie i eksploatacja w!asnych lub wspólnych z innymi gminami sk!adowisk odpadów komunalnych oraz obiektów ich
wykorzystania i unieszkodliwiania;
- prowadzenie selektywnej zbiórki, segregacji i magazynowania odpadów przydatnych do wykorzystania oraz wspó!dzia!anie z jednostkami organizacyjnymi i osobami podejmuj$cymi zbieranie i zagospodarowanie tego rodzaju odpadów;
- zapobieganie zanieczyszczaniu ulic, placów, a tak%e innych terenów otwartych w szczególno"ci poprzez likwidacj sk!adowisk odpadów nie przeznaczonych do tego celu, zapobieganie takiemu
sk!adowaniu, organizowanie odbioru odpadów komunalnych
z urz$dze& ruchomych oraz ustawianie koszy na odpady w obszarze zwi kszonego ruchu ulicznego.
Decyzje o formie i sposobie realizacji powy%szych zada& podejmowane s$ przez organy gminy i mog$ odbywa# si w ró%nych strukturach organizacyjnych dopuszczonych zapisami odr bnych ustaw. Zgodnie z artyku!em
7 omawianej ustawy, podmioty inne ni% gminne jednostki organizacyjne maj$
obowi$zek uzyska# zezwolenie na "wiadczenie us!ug w zakresie prowadzenia, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Zezwolenie takie wydaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta w!a"ciwy dla danego
obszaru i posiada ono form decyzji administracyjnej.
Kolejnym istotnym fragmentem omawianej ustawy jest rozdzia! zobowi$zuj$cy w!a"cicieli nieruchomo"ci do zapewnienia czysto"ci i porz$dku na posesji
przez:
- wyposa%enie posesji w odpowiednie urz$dzenia s!u%$ce gromadzeniu odpadów komunalnych oraz utrzymanie pojemników tych
w odpowiednim stanie sanitarnym;
- gromadzenie powsta!ych odpadów w odpowiednio do tego przeznaczonych urz$dzeniach;
13
ZN nr 87
39
- usuwanie i unieszkodliwianie zebranych odpadów poprzez korzystanie z us!ug wyspecjalizowanej i upowa%nionej jednostki;
- udokumentowanie p!acenia za sk!adowanie lub korzystanie z us!ug
podmiotów zwi$zanych z usuwaniem odpadów.
Szczegó!owe wytyczne dotycz$ce utrzymania porz$dku i czysto"ci na
terenie gminy uj te s$ w uchwa!ach Rady Gminy.
Rada Gminy ustala zasady utrzymania czysto"ci i porz$dku na swoim terenie w uj ciu szczegó!owym, czyli: sposoby usuwania odpadów przez wyspecjalizowane podmioty oraz ich cz stotliwo"#, wykaz urz$dze& do gromadzenia odpadów na terenach nieruchomo"ci i w pobli%u dróg oraz stawki
ponoszonych op!at za us!ugi zwi$zane z usuwaniem odpadów oraz
ich unieszkodliwianiem.
Artyku! 6 ustawy o utrzymaniu porz$dku i czysto"ci w gminie swym zapisem o konieczno"ci stosowania ni%szych op!at za selektywne gromadzenie
i transport odpadów ma nak!oni# w!a"cicieli nieruchomo"ci do ich segregacji.
Kwestie wysoko"ci stawek ustawa pozostawia do rozstrzygni cia Radzie
Gminy.
Ilo#$ i sk%ad odpadów komunalnych w Polsce
Badania z zakresu ilo"ci i jako"ci powstaj$cych odpadów komunalnych w Polsce by!y prowadzone od dawna, g!ównie ze wzgl du na mo%liwo"ci ich ostatecznego przetwarzania i unieszkodliwiania. Sk!ad morfologiczny
odpadów komunalnych jest zmienny, a ich ilo"# stale wzrasta. Spowodowane jest to otwarciem rynku na towary importowane oraz rozwojem polskiego
przemys!u opakowa&. Nagromadzenie du%ej ilo"ci odpadów na stosunkowo
niewielkiej powierzchni wp!ywa bardzo niekorzystnie na "rodowisko, powoduj$c zanieczyszczenia wód powierzchniowych i gruntowych, atmosfery,
gleby i ro"linno"ci, stanowi zagro%enie sanitarno- epidemiologiczne, a tak%e
niszczy walory estetyczne "rodowiska.
Wp!yw na ilo"# i sk!ad odpadów ma szereg czynników, mi dzy innymi: poziom %ycia mieszka&ców, wyposa%enie techniczno-sanitarne budynków, struktura zabudowy, warunki klimatyczne, pora roku, itp. Tak%e w istotny sposób ró%ni$ si odpady komunalne powstaj$ce w ma!ych miastach i na
terenach wiejskich od odpadów gromadzonych w du%ych aglomeracjach
miejskich.
W Polsce wytwarza si ponad 9 mln ton sta!ych odpadów komunalnych rocznie, z czego oko!o 96% trafia na sk!adowiska komunalne. Ilo"#
unieszkodliwionych odpadów poprzez kompostowanie i spalanie stanowi
oko!o 4% ogólnej ilo"ci zebranych odpadów.
Przeliczenie ilo"ci odpadów zebranych na tony jest niezwykle trudne,
gdy% morfologia odpadów komunalnych zmienia si z roku na rok i nawet
na tym samym terenie jest inna. Odpady s$ du%o l%ejsze dzi ki zast powaniu opakowa& szklanych opakowaniami z folii, papieru i plastiku. Ponadto na
skutek zmiany sposobu ogrzewania mieszka& oraz pod!$czania domów do
ZN nr 87
40
J. Toru!ski
sieci centralnego ogrzewania wyeliminowane zosta!y ci %kie frakcje odpadów, pozostaj$ce po spalaniu w gla (popió! i %u%el).
Metody utylizacji i unieszkodliwiania odpadów komunalnych
Ochrona "rodowiska przed odpadami wi$%e si z jak najwi kszym
stopniem jego zagospodarowania. Ka%dy odpad mo%e by# potencjalnym surowcem. Zagospodarowani wszystkich odpadów mo%e odbywa# si na drodze ich ponownego gospodarczego wykorzystania b$d' spalenia.
Utylizacja – wykorzystanie materia!ów lub odpadów, które straci!y warto"#
u%ytkow$.
Unieszkodliwienie – likwidacja lub ograniczenie uci$%liwo"ci odpadów dla
"rodowiska przez poddanie ich obróbce powoduj$cej zmian ich cech fizycznych, chemicznych lub biologicznych.
Rozró%nia si nast puj$ce metody unieszkodliwiania odpadów komunalnych:
- kompostowanie,
- spalanie,
- piroliza,
- paliwa z odpadów
- sk!adowanie na sk!adowiskach.
Wszystkie sposoby zagospodarowania odpadów maj$ swoje dobre
i z!e strony, gdy% nie ma rozwi$zania uniwersalnego, które by!oby ca!kowicie
nieuci$%liwe dla "rodowiska. Obecnie stosowane technologie najcz "ciej
prowadz$ do powstawania nowych, bardziej szkodliwych odpadów i dlatego
analiza wad i zalet dost pnych metod jest bardzo istotna14.
Kompostowanie
Kompostowanie to kontrolowany proces tlenowy, w którym odpady
organiczne zostaj$ roz!o%one na kompost, b d$cy innym nawozem organicznym. Polega na rozk!adzie zwi$zków organicznych przez mikroorganizmy takie jak bakterie czy grzyby. Efektem ko&cowym tego procesu jest produkt podobny do gleby, wykorzystywany do jej wzbogacenia o sk!adniki
nawozowe. Wyprodukowanie kompostu o wysokich walorach nawozowych
wi$%e si z zapewnieniem w!a"ciwego przebiegu ca!ego procesu kompostowania, czyli: zapewnienia odpowiedniego sk!adu chemicznego odpadów,
utrzymywania w!a"ciwej wilgotno"ci masy kompostowej, w!a"ciwej regulacji
przep!ywu powietrza, udzia!u odpowiednich mikroorganizmów i oczywi"cie
odpowiedniej temperatury.
Stosowane systemy kompostowania dzieli si na pryzmowe – odbywaj$ce
si w pryzmach na otwartej przestrzeni, w warunkach naturalnych i komorowych i komorowe – w warunkach sztucznych, to jest w specjalnych komorach, w sztucznie wytworzonych, optymalnych warunkach technologicznych.
14
J. Korytkowski, M. Za! ska, Poradnik gospodarowania odpadami dla przedsi"biorstw i gmin,
Gda&sk 2001, s. 107.
ZN nr 87
41
Wytworzony kompost wykorzystywany jest w rolnictwie, ogrodnictwie, a tak%e do rekultywacji ha!d i terenów zdegradowanych.
Spalanie
Spalanie to najbardziej radykalna metoda unieszkodliwiania odpadów
komunalnych odbywaj$ca si w specjalnie do tego przeznaczonych piecach.
Piece takie przy zastosowaniu urz$dze& odpylaj$cych mog$ by# dobrym
rozwi$zaniem w przypadku bardzo du%ych aglomeracji miejskich. Termiczne
przekszta!cenie odpadów odbywa si w temperaturze pomi dzy 750 C –
1000 C. W wyniku spalania obj to"# odpadów redukuje si do oko!o 10%,
a ich mas do oko!o 35% warto"ci pocz$tkowej.
Termiczne przekszta!canie odpadów mo%e by# prowadzone w:
- instalacjach z paleniskami rusztowymi, najcz "ciej stosowanych do
spalania odpadów komunalnych;
- piecach obrotowych, stosowanych w przypadku odpadów sta!ych
i p!ynnych;
- piecach pu!kowych, stosowanych do spalania materia!ów o du%ej
wilgotno"ci;
- piecach fluidalnych, s!u%$cych do niszczenia odpadów sta!ych,
osadów i odpadów p!ynnych o jednolitym lub zbli%onym sk!adzie,
wielko"ci i warto"ci kalorycznej.
Podstawowymi wadami tej metody s$: po pierwsze – efektywno"# odzysku energii elektrycznej wydzielaj$cej si podczas spalania si ga jedynie
15–18 %, gdzie tymczasem ponowne wprowadzenie do obiegu odzyskanych
materia!ów pozwala zaoszcz dzi# od trzech, a nawet do pi ciu razy wi cej
energii.
Po drugie – na ka%de 3 tony spalonych odpadów przypada 1 tona pozosta!o"ci, których nie da si ju% w %aden sposób zagospodarowa# ani zneutralizowa#.
Po trzecie – spalanie odpadów jest najdro%sz$ metod$ ich niszczenia.
*adnej gminy, czy nawet miasta nie sta# na spalarni spe!niaj$c$ wszystkie
wymogi i normy emisji szkodliwych substancji. Nawet gdyby znalaz!y si
pieni$dze na sam$ infrastruktur , to %aden bud%et nie wytrzyma rocznych
kosztów eksploatacji takiego zak!adu.
W 2005 roku w Polsce termicznej metodzie unieszkodliwiania poddano 44,4 tys. ton odpadów, czyli o po!ow mniej ni% w roku poprzednim. Podstawow$ przyczyna spadku stosowania tej metody by!y w przewadze wzgl dy ekonomiczne.
Paliwa z odpadów
Przerób odpadów na paliwo sta!e lub p!ynne to obecnie metoda
o charakterze bardziej eksperymentalnym. Po zastosowaniu odpowiedniej
technologii uzyskuje si z odpadów paliwo w postaci brykietów, granulatu lub
substancji p!ynnych. Proces produkcji paliwa z odpadowych tworzyw sztucznych oparty jest na ich przekszta!ceniu w substancje p!ynn$. Odbywa si
to w specjalnym piecu, do którego dostarcza si uprzednio przygotowane
ZN nr 87
42
J. Toru!ski
i pozbawione zanieczyszcze& tworzywa, a nast pnie podgrzewa do temperatury maksymalnie 400 C. Kolejnym etapem procesu jest dodanie odpowiedniego katalizatora, który powoduje szybki odparowanie roztopionej masy. W wyniku skraplania powstaje wielocz$steczkowy kondensat, bardzo
podobny w swym sk!adzie do w glowodorowych zwi$zków ropy naftowej.
Pó!produkt ten jest surowcem odbieranym przez rafinerie i wykorzystywany
do produkcji paliw bez konieczno"ci stosowania %adnych dodatkowych zabiegów.
Technologie produkcji paliw z odpadów rozwija!y si g!ównie w Niemczech, a tak%e w Szwajcarii, Szwecji i we Francji. Zak!ady funkcjonuj$ce
w mi dzynarodowej grupie SITA od wielu lat wdra%aj$ i unowocze"niaj$
technologie mechanicznej obróbki odpadów w celu wytworzenia z nich paliwa do wspó!spalania w piecach przemys!owych lub kot!ach energetycznych.
Na bazie do"wiadcze& tej grupy w latach 2000–2005 równie% w Polsce powsta!y pierwsze instalacje do produkcji paliwa z odpadów. Produkuje
si w nich dwa rodzaje paliwa alternatywnego z przeznaczeniem do odzysku
energii g!ównie w piecach cementowych i wapienniczych. Pierwszy typ to
PASi – paliwo alternatywne impregnowane, które uzyskuje si g!ównie z odpadów niebezpiecznych. Drugi typ, PASr, to paliwo alternatywne rozdrobnione, otrzymywane z odpadów innych ni% niebezpieczne, w tym z odpadów
komunalnych.
Piroliza
Piroliza – czyli termiczne rozbicie zawieraj$cych substancje organiczne bez dost pu tlenu. Proces pirolizy dla odpadów komunalnych przebiega
najcz "ciej w temperaturach 450 C – 1000 C. Produktami pirolizy odpadów
komunalnych s$: gazy palne, olej, smo!a, toksyczny %u%el i zanieczyszczona
woda. Celem pirolizy jest zmniejszenie obj to"ci odpadów i uzyskanie wysokokalorycznych produktów, takich jak gaz i koks. Jest to ma!o popularna metoda termiczna, praktycznie w ogóle nie stosowana w Polsce. Nieufno"#,
z jak$ traktowana jest na "wiecie sprawia, %e wszelkie procedury zatwierdzaj$ce jej wdro%enie w poszczególnych krajach Unii Europejskiej trwaj$
d!ugo i obwarowane s$ wieloma zastrze%eniami prawnymi i finansowymi.
Sk#adowanie na sk#adowiskach
Sk!adowanie odpadów na sk!adowiskach jest najprostsz$ i uniwersaln$ metod$ ich zagospodarowania polegaj$c$ na bezpiecznym deponowaniu
materia!u w miejscu do tego przeznaczonym. Na wysypiska powinny trafia#
odpady nie wykorzystane gospodarczo lub nie unieszkodliwione w inny sposób.
Wybór lokalizacji sk!adowiska wymaga szczegó!owej analizy cech terenu. Przede wszystkim dotyczy to warunków geologicznych i geotechnicznych, uk!adu istniej$cych cieków i zbiorników wodnych, warunków klimatycznych i po!o%enia w stosunku do terenów zabudowanych. Nale%y
podkre"li#, %e bez wzgl du na przyj t$ technologie unieszkodliwiania sta!ych
odpadów komunalnych (kompostowanie, spalanie), sk!adowanie na wysypi-
ZN nr 87
43
sku wyst puje zawsze albo jako metoda uzupe!niaj$ca, albo jako ko&cowy
element procesu zagospodarowania.
Na wysypiskach mog$ by# deponowane odpady gospodarczo – bytowe, pochodz$ce z gospodarstw domowych, obiektów infrastruktury spo!ecznej itp., wielkogabarytowe w postaci starych przedmiotów trwa!ego u%ytku jak stare meble, materace, pralki, lodówki, opakowania tekturowe itp.,
%u%el i popió!, gruz budowlany i ziemia z wykopów oraz odpady przemys!owe o charakterze odpadów komunalnych.
Plan Gospodarki Odpadami
Funkcjonowanie systemu gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce wynika z ustawy o odpadach z 2001 roku, która wprowadzi!a mi dzy innymi zasady zrównowa%onego rozwoju i odpowiedzialno"ci. Zgodnie z nimi,
ilo"# odpadów odprowadzanych bezpo"rednio do "rodowiska powinna zmierza# do zera. W tym celu ustawodawca wprowadza obowi$zek wykonywania
planów gospodarki odpadami na wszystkich szczeblach zarz$dzania – krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym.
Plany te zawieraj$ harmonogramy przedsi wzi # techniczno-technologicznych i organizacyjnych w zakresie zmniejszania energoch!onno"ci i materia!och!onno"ci produkcji, czyli stosowanie tzw. czystych technologii, stosowania analizy pe!nego „cyklu %ycia produktu”, wykorzystywania
odnawialnych 'róde! energii.
Ponadto plany okre"laj$ (artyku! 14):
- aktualny stan gospodarki odpadami;
- prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami;
- dzia!ania zmierzaj$ce do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami;
- instrumenty finansowe s!u%$ce realizacji zamierzonych celów;
- system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów.
Plany opracowywane na poszczególnych szczeblach okre"laj$ w szczególno"ci:
- rodzaj ilo"# i 'ród!o pochodzenia odpadów, które maja by# poddawane procesom odzysku lub unieszkodliwiania;
- rozmieszczenie istniej$cych instalacji i urz$dze& do odzysku lub
unieszkodliwiania odpadów wraz z wykazem podmiotów prowadz$cych dzia!alno"# w tym zakresie;
- dzia!ania zmierzaj$ce do zapobiegania powstawaniu odpadów lub
ograniczenia ilo"ci odpadów i ich negatywnego oddzia!ywania na
"rodowisko oraz prawid!owego post powania z nimi, w tym ograniczenia ilo"ci odpadów ulegaj$cych biodegradacji zawartych w odpadach komunalnych kierowanych na sk!adowiska;
- projektowany system gospodarowania odpadami.
ZN nr 87
44
J. Toru!ski
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami w sektorze komunalnym, na lata
2006-2014
Za!o%enia:
w 2010 roku odzyska si lub unieszkodliwi odpady komunalne
ulegaj$ce biodegradacji w takim stopniu, aby kierowa# do sk!adowania ilo"# równ$ 75% odpadów wytworzonych w 1995 roku
(4 380 tys. ton). W 2013 roku zredukuje si w ten sam sposób sk!adowane odpady do 50% wytworzonych w porównywalnym 1995
roku;
w 2007 roku odpady opakowaniowe zostan$ poddane w 50% odzyskowi, a w 25% recyklingowi;
w 2006 roku 20% odpadów wielkogabarytowych b dzie odbieranych w wyniku selektywnej zbiórki, w 2010 roku – 50%, a w 2014
roku – 60%;
selektywna zbiórka odpadów budowlanych zapewni wydzielenie
ich ze wszystkich odpadów komunalnych w 2006 roku w 15%,
w 2010 roku – w 40% i w 2014 roku – w 60%;
selektywna zbiórka odpadów niebezpiecznych w celu ich unieszkodliwienia powinna obj$# w 2010 roku – 50% i 2014 roku – 80%.
16 czerwca 2003 roku zosta! uchwalony Plan Gospodarki Odpadami dla województwa lubelskiego. Co 2 lata Zarz$d województwa
zobowi$zany jest do sk!adania sprawozdania z realizacji Planu
przed Sejmikiem województwa. W zwi$zku z powy%szym, pierwsze
sprawozdanie zosta!o przed!o%one 3 pa'dziernika 2005 roku i zawiera!o nast puj$ce wnioski, jakie zosta!y sformu!owane w oparciu
o dane przeanalizowane za okres 2 lat wdra%ania Planu:
- zaobserwowano zmniejszanie si ilo"ci odpadów odbieranych od
mieszka&ców województwa lubelskiego, co mo%e "wiadczy# o tym,
%e wzrasta ilo"# odpadów trafiaj$cych do "rodowiska w sposób
niekontrolowany;
- bior$c pod uwag , %e w roku 2005 ilo"# mieszka&ców obj tych
zorganizowan$ zbiórk$ wzros!a jedynie o 10,7% w stosunku do roku 2003 (z 65,7% w roku 2003 do 72,7% w 2005 roku) nale%y
obawia# si , %e osi$gni cie wska'nika 100% obs!ugi w roku 2006
jest ma!o realne;
- nale%y zwi kszy# nacisk na dzia!ania u!atwiaj$ce dost p mieszka&ców do pojemników na odpady przy jednoczesnym egzekwowaniu od mieszka&ców posiadania umów na odbiór odpadów;
- jako zjawisko korzystne nale%y uzna# inwestycje z zakresu zwi kszania skuteczno"ci selektywnej zbiórki, jednak inwestycje te koncentrowa!y si g!ównie na zbiórce odpadów maj$cych warto"# materia!ow$ (papier, tektura, tworzywa sztuczne, metale i szk!o),
znikomy udzia! mia!y zadania dotycz$ce zbiórki odpadów niebezpiecznych. Nie inwestowano natomiast w zbiórk odpadów wielkogabarytowych i budowlanych;
ZN nr 87
45
- brak inwestycji w zakresie realizacji zbiórki selektywnej odpadów
ulegaj$cych biodegradacji mo%e skutkowa# problemami w realizacji stopnia redukcji odpadów z tej grupy trafiaj$cych na sk!adowiska;
- aktualnie, zamiast 10 zak!adów segregacji odpadów, planowanych
do wybudowania w roku 2005, funkcjonuje 9, co nale%y uzna# za
niewystarczaj$c$ ilo"#;
- jako zjawisko korzystne nale%y uzna# stopniowe zamykanie sk!adowisk i przeznaczanie ich do rekultywacji;
- trwaj$cy proces tworzenia zwi$zków gminnych zmierza do budowy
obiektów ponadgminnych;
- w najbli%szych latach konieczne jest wskazanie do wybudowania
(lub adaptacja istniej$cych) obiektów s!u%$cych do sk!adowania
odpadów zawieraj$cych azbest;
- nie wszystkie gminy maj$ uchwalone Plany Gospodarki Odpadami,
co mo%e spowodowa# miedzy innymi trudno"ci z pozyskiwaniem
"rodków na przedsi wzi cia zwi$zane z unieszkodliwianiem i odzyskiem odpadów.
Zadania dla gmin wynikaj!ce z Krajowego Planu Gospodarki Odpadami
Przed gminami zosta!y postawione najtrudniejsze zadania do zrealizowania, czyli osi$gni cie w krótkim czasie za!o%onych limitów ograniczenia
masy odpadów przekazywanych do sk!adowania, a tak%e obj cie wszystkich
mieszka&ców gmin systemem zbierania odpadów. Najbardziej efektywnym
systemem jest odbiór bezpo"redni odpadów segregowanych „u 'ród!a”, lecz
dla wielu gmin zw!aszcza wiejskich, w których podstaw$ bytu jest rolnictwo
jest on bardzo kosztowny. Nawet zwi$zki kilku gmin maj$ ograniczenia
w pozyskaniu zewn trznych 'róde! dofinansowania budowy systemu zbierania odpadów, poniewa% licz$ si tylko zwi$zki minimum 150-tysi czne, a takie na stosunkowo niewielkim obszarze – aby zminimalizowa# koszty transportu – bardzo trudno utworzy#. Wynika z tego, %e gminy maj$ upora# si
z tym problemem same wykorzystuj$c zapisy ustawy pozwalaj$ce na na!o%enie obowi$zku zakupu pojemników na w!a"ciciela nieruchomo"ci lub firm
odbieraj$c$ odpady, na któr$ najcz "ciej spada ten obowi$zek. Firmy takie
ponosz$ odpowiedzialno"# nie tylko w zakresie wprowadzania selektywnego
zbierania odpadów, ale równie% za wy!$czenie ze sk!adowania i zagospodarowanie okre"lonej ilo"ci odpadów ulegaj$cych biodegradacji oraz maj$
zmniejsza# koszty funkcjonowania systemu.
Poniewa% zwi$zków gmin nie sta# na budow niezb dnej sieci instalacji, jej wytworzenie w Polsce, tak jak ca!ego systemu gospodarki odpadami, potrwa jeszcze przez nast pne pokolenia.
ZN nr 87
46
J. Toru!ski
Podsumowanie
Podstawowym 'ród!em zanieczyszczenia powierzchni terenu w Polsce s$ odpady komunalne powstaj$ce w wyniku dzia!alno"ci bytowo-gospodarczej cz!owieka w "rodowisku miejskim i osiedlowym. Z analizy literatury, obserwacji oraz bada& naukowych wynika, %e zagospodarowanie odpadów komunalnych jest nieodzownym elementem dla egzystencji cz!owieka, dlatego te% uzasadniony staje si wymóg budowy sprawnego systemu
gospodarki odpadami komunalnymi na ka%dym szczeblu podzia!u terytorialnego kraju, który b dzie spe!nia! unijne kryteria. Dzia!ania takie nadaj$ w!a"ciwy kierunek zmierzaj$cy do poprawy gospodarki odpadowej i ochrony
powierzchni ziemi przed zanieczyszczeniem.
Nadrz dnym celem, jaki Polska ma do osi$gni cia jest stosowanie si
do dyrektyw unijnych i zobowi$za& akcesyjnych w zakresie zagospodarowania odpadów, do których w szczególno"ci nale%$: redukcja sk!adowania odpadów biodegradowalnych o 25% do 2010 roku i o 50% do 2013 roku, odzysk na poziomie 60% i recykling – 55% odpadów opakowaniowych do 2014
roku, dostosowanie sk!adowisk odpadów komunalnych do standardów UE
(zamykanie sk!adowisk niespe!niaj$cych tych norm), a tak%e odzysk
i recykling zu%ytego sprz tu elektrycznego. Bez podj cia szybkich dzia!a&
cele te wydaj$ si dla Polski nieosi$galne, co mo%e poci$gn$# za sob$ kary
finansowe ju% w 2011 roku, których konsekwencje poniesie podatnik.
Podstawowe zadania w zakresie gospodarki odpadami na!o%one s$
na gminy i przedsi biorców. Zadania gminy dotycz$ przede wszystkim systemu zbierania oraz funkcjonowania instalacji i urz$dze& do odzysku
i unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Ustawowo wszyscy mieszka&cy
gminy powinni by# obj ci zorganizowanym systemem odbierania wszystkich
rodzajów odpadów komunalnych.
Gmina musi zapewni# warunki funkcjonowania systemu selektywnego
zbierania i odbierania odpadów komunalnych w celu ograniczenia sk!adowania odpadów ulegaj$cych biodegradacji, wydzielania odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych oraz osi$gni cia poziomów
odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych. Ponadto gmina buduje,
utrzymuje i eksploatuje w!asne lub z innymi gminami b$d' przedsi biorcami
instalacje i urz$dzenia do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Zwi kszono tak%e wymagania w zakresie udzielania zezwole& przedsi biorcom, jakie powinni spe!nia#, "wiadcz$ us!ugi odbierania odpadów
od w!a"cicieli nieruchomo"ci. Przedsi biorcy musz$ przekazywa# organowi
gminy informacje dotycz$ce masy odebranych poszczególnych rodzajów
odpadów komunalnych oraz sposobów ich zagospodarowania, w tym tak%e
odpadów ulegaj$cych biodegradacji.
Istnieje jednak potrzeba poprawy stanu gospodarki odpadowej,
w gminach brakuje dobrze rozwini tego systemu selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych i w tym wzgl dzie konieczna b dzie radykalna poprawa. Brakuje te% instalacji do odzysku innego ni% recykling, co znacznie
utrudni wykonanie wysokich poziomów odzysku odpadów opakowaniowych.
ZN nr 87
47
Bibliografia
Aziewicz T., Zarz#dzanie us ugami komunalnymi, Warszawa 1998, s. 57.
Ciechanowicz J., Mi"dzynarodowe prawo ochrony !rodowiska, Warszawa
1999.
Górski M., Gospodarowanie odpadami w prawodawstwie Unii Europejskiej.
Ustawa o odpadach w aspekcie integracji Polski z Uni# Europejsk#.
Pozna& 2000.
Górski M., Przepisy Unii Europejskiej w zakresie odpadów, materia!y seminaryjne. (ód' 2004.
Korytkowski J., Za! ska M., Poradnik gospodarowania odpadami dla przedsi"biorstw i gmin, Gda&sk 2001.
Leboda R., Oleszczuk O., Odpady komunalne i ich zagospodarowanie. Zagadnienia wybrane, Lublin 2002, s. 9.
Matczak P., Problemy ekologiczne jako problemy spo eczne. Pozna& 2000.
St %y&ska A., Ochrona !rodowiska w Polsce na tle regulacji europejskich,
Warszawa 2002.
ZN nr 87
48
J. Toru!ski
ZN nr 87

Zarządzanie gospodarką odpadami komunalnymi w Polsce Waste

Transkrypt

Podobne dokumenty

"Ma³opolskie Doradztwo Biznesowe"

Regulamin konkursu dla uczniów Zespołu Szkół

polityka środowiskowa

„ZARZĄDZANIE UKIERUNKOWANE NA TRWAŁY SUKCES

Zarzqdzenie nr 13/2013 Burmistrza Miasta Jedlina

Um uns die Umwelt „ – Wortschatzübungen und Gru

Zarz±dzanie sob± w czasie Odp:Zarz±dzanie sob± w czasie Odp

pobierz

UNIWERSYTET JAGIELLONSKI DO-O 131114/2007 Decyzja nr 14

Warszawa, dnia 4 / 0 2016 r. geologiczne i górnicze oraz niektórych