zespół autorski - URZĄD GMINY MICHAŁÓW

Transkrypt

Urząd Gminy Michałów
ZAŁĄCZNIK NR 1
DO UCHWAŁY NR XXVI/162/2005
RADY GMINY MICHAŁÓW
Z DNIA 27 CZERWCA 2005 ROKU
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA GMINY MICHAŁÓW
Michałów – Kielce, wrzesień 2004 r.
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Michałów
____________________________________________________________
__________________________________
ZESPÓŁ AUTORSKI:
mgr Tomasz Baranek
mgr Dagmara Spółczyńska
Szymon Sypniowski
mgr inż. Marek Szlagowski
dr inż. Andrzej Szlagowski
mgr inż. Małgorzata Zielińska
Program ochrony środowiska dla gminy Michałów opracowany został zgodnie
z zawartą umową i obowiązującymi przepisami.
_________________________________________________________________________________________
_
PNT EKOTERRA Sp. z o.o. w Kielcach
____________________________________________________________
__________________________________
1.WSTĘP.........................................................................................................................................................................3
2.CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA GMINY MICHAŁÓW................................................................................. 5
3.CHARAKTERYSTYKA I OCENA OBECNEGO STANU ŚRODOWISKA.......................................................6
3.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO GMINY MICHAŁÓW................................................................ 6
3.2. ZASOBY PRZYRODNICZE ............................................................................................................................................. 6
3.3.SUROWCE MINERALNE ................................................................................................................................................ 9
3.4. GOSPODARKA WODNA ............................................................................................................................................. 11
3.5. GOSPODARKA ODPADAMI ......................................................................................................................................... 14
3.6. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE .................................................................................................................................... 15
3.7. OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI I GLEB ........................................................................................................................ 17
3.9. HAŁAS, WIBRACJE I PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE ....................................................................................... 20
3.11. EDUKACJA EKOLOGICZNA .......................................................................................................................................23
4. OCENA REALIZACJI ZADAŃ ...........................................................................................................................24
5. PRIORYTETY EKOLOGICZNE ........................................................................................................................26
6. STRATEGIA DZIAŁAŃ .......................................................................................................................................28
6.1. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE..................................................................................................................................... 28
6.2. SUROWCE MINERALNE ............................................................................................................................................. 31
6.3. GOSPODARKA WODNA ............................................................................................................................................. 32
6.4. GOSPODARKA ODPADAMI ......................................................................................................................................... 35
6.5. OCHRONA POWIETRZA ............................................................................................................................................. 36
6.6. OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI I GLEB ....................................................................................................................... 38
6.7. LASY ....................................................................................................................................................................39
6.8. HAŁAS, WIBRACJE I POLA ELEKTROMAGNETYCZNE ........................................................................................................41
6.9. POWAŻNE AWARIE PRZEMYSŁOWE ..............................................................................................................................41
6.10. EDUKACJA EKOLOGICZNA .......................................................................................................................................42
7. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU ... ................................................................................................. 44
7.1. ŹRÓDŁA I STRUKTURA FINANSOWANIA......................................................................................................................... 44
7.2. SZACUNKOWE KOSZTY REALIZACJI „PROGRAMU...”.......................................................................................................47
8. WDRAŻANIE I MONITORING REALIZACJI „PROGRAMU ...” ..............................................................49
9. STRESZCZENIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY MICHAŁÓW........................51
10. SPIS LITERATURY..............................................................................................................................................54
Zał. 1 Mapa z elementami programu ochrony środowiska dla gminy Michałów, skala 1:50 000
_________________________________________________________________________________________
_
____________________________________________________________
__________________________________
1. WSTĘP
Podstawą prawną opracowania Programu ochrony środowiska dla gminy Michałów jest
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2001, nr 62, poz. 627)
z późniejszymi zmianami.
Powyższa ustawa zobowiązuje władze gminne do sporządzenia programów ochrony
środowiska uwzględniając cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram
działań ekologicznych, środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawnoekonomiczne i środki finansowe”.
Naczelną zasadą przyjętą w niniejszym opracowaniu jest zasada zrównoważonego
rozwoju, umożliwiająca harmonizację rozwoju gospodarczego i społecznego gminy z ochroną jej
walorów środowiskowych.
Przy opracowaniu Programu ochrony środowiska dla gminy Michałów przeanalizowano i
wykorzystano dane statystyczne zawarte w rocznikach statystycznych (GUS), dane z raportów o
stanie środowiska w województwie świętokrzyskim (WIOŚ) oraz dane uzyskane w Urzędzie
Gminy Michałów. Uwzględniono także wytyczne zawarte w szeregu dokumentów programowych
i opracowań.
W „Programie...” zostały uwzględnione następujące dokumenty, definiujące politykę
ekologiczną:
1) Ustawa z 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska,
2) Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym
i lokalnym,
3) II Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003–2006 z uwzględnieniem perspektywy
na lata 2007–2010,
4) Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002–2010,
5) Narodowy Plan Rozwoju 2004–2006,
6) Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej,
7) Program ochrony środowiska dla powiatu pińczowskiego,
8) Plan gospodarki odpadami dla powiatu pińczowskiego.
Szczególną uwagę zwrócono w „Programie...” na możliwość realizacji na terenie gminy
zadań i założeń przyjętych w wojewódzkim i powiatowym programie ochrony środowiska.
Program ... ujmuje następujące elementy i zagadnienia:
 krótką charakterystykę gminy Michałów,
 diagnozę obecnego stanu środowiska,
 charakterystykę założeń przyszłościowego rozwoju gminy,
 określenie priorytetów i celów ekologicznych wynikających z diagnozy stanu
środowiska i analizy dostępnych programów,
 określenie działań dla poprawy stanu środowiska
 omówienie sposobu finansowania przedstawionych zadań oraz zarządzania
programem.
Przy tworzeniu gminnej polityki ekologicznej układem odniesienia oprócz polityki
ekologicznej państwa, województwa i powiatu jest Studium uwarunkowań i kierunków
_________________________________________________________________________________________
_
____________________________________________________________
__________________________________
zagospodarowania przestrzennego Gminy Michałów. Dokument ten wśród najważniejszych
problemów środowiskowych występujących na terenie gminy wymienia m.in.:
 brak kanalizacji i oczyszczalni ścieków,
 dysproporcję pomiędzy długością sieci wodociągowej i kanalizacyjnej.
Do największych walorów gminy w tej dziedzinie zaliczono m.in.:
 bogactwo zasobów środowiska naturalnego;
 wyróżniające ją zalety turystyczne: lasy, czyste wody, park krajobrazowy.
Gmina Michałów powinna promować zarówno swoje walory w postaci produkcji zdrowej
żywności, jak również nieskażonego środowiska. Wspomniane zagadnienia zostały rozpisane na
szereg celów i programów operacyjnych, w tym m.in.:
 rozwój rolnictwa ekologicznego,
 program zwiększenia świadomości ekologicznej w gminie,
 zalesianie słabych gleb,
 program rozbudowy infrastruktury,
 rozwój bazy turystyczno-rekreacyjnej,
 przygotowanie gminy do możliwości zagospodarowania środków pomocowych,
 program promocji gminy,
W Strategii rozwoju powiatu pińczowskiego jeden z głównych celów strategicznych to
„Czyste i zdrowe środowisko powiatu pińczowskiego”. Wiele programów operacyjnych
służących osiągnięciu tego celu obejmuje gminę Michałów. Są to:
 budowa i rozbudowa kanalizacji i oczyszczalni ścieków w gminach powiatu
pińczowskiego,
 program gazyfikacji powiatu,
 program zagospodarowania odpadów zawierających azbest,
 program rozwoju agroturystyki,
 program adaptacji atrakcyjnych terenów do funkcji turystyczno-wypoczynkowej,
 program edukacji ekologicznej wszystkich mieszkańców powiatu,
 program zagospodarowania i wykorzystania zasobów naturalnych.
Dane zawarte w niniejszym Programie Ochrony Środowiska, na życzenie Rady
Gminy Michałów, zostały zaktualizowane, poprawione oraz uzupełnione wg „Planu
Rozwoju Lokalnego Gminy Michałów” opracowanego we wrześniu 2004 r.
2. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA GMINY MICHAŁÓW
Gmina Michałów położona jest w południowej części województwa świętokrzyskiego, w
powiecie pińczowskim. Od południa graniczy z gminą Działoszyce, od wschodu-z gminą
Pińczów, od północy- z gminą Imielno, natomiast od zachodu-z gminą Wodzisław (dwie ostatnie
gminy należą do powiatu jędrzejowskiego). Gminę tworzy 20 sołectw: Michałów, Pawłowice,
Zagajów, Zagajówek, Góry, Tomaszów, Węchadłów, Kołków, Karolów, Polichno, Przecławka,
Sadkówka, Sędowice, Wrocieryż, Tur Dolny, Tur Górny, Tur Piaski, Zawale Niegosławskie,
Jelcza Mała, Jelcza Wielka.
_________________________________________________________________________________________
_
____________________________________________________________
__________________________________
Obszar gminy o powierzchni 11 409 ha zamieszkują 5094 osoby (stan na dzień
30.06.2004r.). Gmina ma charakter rolniczy, użytki rolne zajmują 75,02% jej
całkowitejpowierzchni. Grunty orne zajmują 63,34% powierzchni gminy, sady 0,9%, łąki 6,10%,
a pastwiska 2,45%. Nieużytki stanowią ok. 1,2% obszaru gminy. Liczba gospodarstw rolnych w
gminie wynosi 1137 (wg danych Urzędu Gminy). Gmina charakteryzuje się dość niską lesistością
(ok. 20,8%). Lasy- w większości administrowane przez Lasy Państwowe (Nadleśnictwo
Pińczów)-stanowią kilka zwartych kompleksów. Lasy prywatne są rozproszone i stanowią jedynie
25,9% ogólnej powierzchni leśnej). Lesistość poszczególnych sołectw jest zróżnicowana- od ok.
45% w sołectwach Góry i Polichno do zupełnie pozbawionych lasów miejscowości Tur Górny,
Zagajówek czy Zawale Niegosławskie.
Teren Gminy Michałów jest ubogi w surowce mineralne. W chwili obecnej wszystkie
udokumentowane złoża są złożami kruszywa naturalnego (piasku).
Najważniejszymi arteriami komunikacyjnymi przebiegającymi przez teren gminy są drogi
wojewódzkie nr 766 i 768. Zapewniają one dogodne połączenia z Kielcami, Jędrzejowem,
Buskiem, Pińczowem.
Na terenie gminy w systemie REGON zarejestrowano 109 jednostek gospodarczych.
Sektor handlowy reprezentuje 35 sklepów (20.07. 2004 r. wg danych ankietowych) Opiekę
zdrowotną zapewniają mieszkańcom ośrodki zdrowia w Michałowie, Górach i Sędowicach.
Większość dzieci i młodzieży gminy pobiera naukę na poziomie podstawowym,
gimnazjalnym, jak również ponadgimnazjalnym – w pobliskim Pińczowie. Szkoły średnie
znajdujące się w Pińczowie to: liceum ogólnokształcące, Zespół Szkół Zawodowych, grupujący
siedem szkół średnich i zawodowych. Szkoły zawodowe nastawione są na kształcenie
w kierunkach: metalowym, budowlanym, mechanicznym oraz usługowym i rzemieślniczym.
3. CHARAKTERYSTYKA I OCENA OBECNEGO STANU ŚRODOWISKA
3.1. Ogólna charakterystyka środowiska przyrodniczego gminy Michałów
Południowa część gminy położona jest w obrębie Garbu Wodzisławskiego. Garb ten,
o wysokościach bezwzględnych ok. 240-360 m npm stanowi wyżynę w stosunku do
sąsiadujących subregionów: Doliny Nidy i Płaskowyżu Jędrzejowskiego. Dolina Nidy obejmuje
niewielki czterokilometrowy wschodni fragment gminy. Północno-zachodnia część gminy to
Płaskowyż Jędrzejowski, wyraźnie ograniczony przez dwie doliny rzeczne: Nidy i Mierzawy.
Klimat gminy jest charakterystyczny dla całego obszaru Niecki Nidziańskiej - łagodny,
bez gwałtownych skoków temperatury i o stosunkowo małej ilości opadów (średnia roczna ilość
570 mm).
Ze względu na duże walory przyrodniczo-krajobrazowe część obszaru gminy Michałów
została objęta prawną ochroną przyrody. Dwa parki krajobrazowe, jeden obszar chronionego
krajobrazu, jeden rezerwat, cztery pomniki przyrody oraz zasoby dziedzictwa kulturowego
predysponują gminę do rozwoju turystyki, ze szczególnym uwzględnieniem agroturystyki.
3.2. Zasoby przyrodnicze
Prawna ochrona przyrody
Ze względu na duże walory przyrodniczo-krajobrazowe gminy Michałów jej część objęto
prawną ochroną przyrody. Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody na terenie gminy utworzono:
_________________________________________________________________________________________
_
____________________________________________________________
__________________________________
-
część Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego, wchodzącego w skład Zespołu Parków
Krajobrazów Ponidzia
Kozubowski Park Krajobrazowy, podobnie jak w/w NPK wchodzi w skład ZPKP
część Miechowsko-Działoszyckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu
Rezerwat przyrody „Wroni Dół”
4 pomniki przyrody: dąb (2 szt. w Węchadłowie), lipa drobnolistna (1 szt. w Węchadłowie),
lipa drobnolistna (3 szt.) w parku dworskim w Górach i buk zwyczajny na terenie parku
wiejskiego w Górach
_________________________________________________________________________________________
_
Ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r. jest podstawowym aktem prawnym
regulującym obowiązki poszczególnych jednostek i osób fizycznych w zakresie ochrony
środowiska przyrodniczego.
Nadnidziański Park Krajobrazowy – jego najciekawszymi obiektami są wychodnie
gipsów z unikatowymi formami krasu i olbrzymimi kryształami gipsu (do 3,5 m) oraz
kserotermiczne murawy stepowe i słonorośla. Znajdują się one poza terenem gminy Michałów.
Natomiast w jej obszarze występują zbiorowiska bagienno-szuwarowe z takimi gatunkami jak
szuwar właściwy, trzcina pospolita, pałka szerokolistna.
Kozubowski Park Krajobrazowy - został utworzony w celu ochrony kompleksu lasów
położonych na obszarach wododziałowych Nidy i Nidzicy. Blisko połowę jego powierzchni
zajmują lasy o zróżnicowanych siedliskach i składzie gatunkowym. Zbudowany jest on na
utworach kredowych i lessowych, co w rzeźbie terenu uwidocznia się w postaci malowniczych
wąwozów (np. w okolicach Kołkowa i Gór).
Na terenach leżących w obrębie parku krajobrazowego należy stosować nakazy, zakazy
i ograniczenia wynikające z przyjętych zasad ochrony zawartych w Rozporządzeniu Wojewody
Kieleckiego nr 2/97 wraz z późniejszymi zmianami i Rozporządzeniach Wojewody
Świętokrzyskiego nr 335/2001 i 336/2001. Zasady gospodarowania w gminach na terenie parku
krajobrazowego i jego otuliny wskazane zostały w pkt. 6 załącznika nr 2 do Rozporządzenia
Wojewody Kieleckiego nr 2/97. Zasady te obejmują między innymi:
- ochronę najcenniejszych walorów przyrodniczych gminy,
- ochronę pojedynczych zabytków i zespołów,
- budowę lokalnych systemów kanalizacyjnych i oczyszczania ścieków,
- wprowadzenie systemu indywidualnej segregacji odpadów, zorganizowanie odbioru
surowców wtórnych i wywozu odpadów, zagospodarowanie zorganizowanych
wysypisk,
- zwiększenie powierzchni zalesionych,
- wzbogacenie obszaru zadrzewieniami i zakrzewieniami śródpolnymi,
- ograniczenie melioracji odwadniających,
- egzekwowanie od właścicieli zakładów produkcyjnych i przetwórczych przestrzegania
zasad ochrony środowiska,
- wykluczenie wprowadzenia nowej zabudowy na takie tereny, jak:
rezerwaty przyrody i ich otoczenie,
bezpośrednie sąsiedztwo pomników przyrody,
tereny występowania stanowisk roślinnych chronionych i rzadkich,
tereny występowania chronionych i rzadkich gatunków fauny,
torfowiska i obszary podmokłe,
tereny z roślinnością kserotermiczną,
obszary geologiczne i geomorfologiczne kwalifikujące się do ochrony w postaci
stanowisk dokumentacyjnych,
otoczenie naturalnych źródeł,
obszary węzłów ekologicznych,
korytarze ekologiczne,
- ograniczenia zabudowy na takich obszarach i terenach, jak:
- grunty orne o wysokich klasach bonitacyjnych,
- obszary źródliskowe,
- tereny uniemożliwiające zaopatrzenie w wodę ze źródeł lokalnych,
-
zachowanie terenów otwartych.
Sieć ekologiczna NATURA 2000
Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 to sieć obszarów chronionych na terenie
państw członkowskich Unii Europejskiej. Celem wyznaczania tych obszarów jest ochrona
cennych pod względem przyrodniczym i zagrożonych składników różnorodności biologicznej w
państwach Unii Europejskiej. W skład sieci Natura 2000 wejdą:

obszary specjalnej ochrony (OSO) - (Special Protection Areas - SPA) wyznaczone na
podstawie Dyrektywy Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków, tzw. "Ptasiej",
dla gatunków ptaków wymienionych w załączniku I do Dyrektywy

specjalne obszary ochrony (SOO) - (Special Areas of Conservation - SAC) wyznaczone na
podstawie Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz
dzikiej fauny i flory, tzw. "Siedliskowej", dla siedlisk przyrodniczych wymienionych w
załączniku I oraz siedlisk gatunków zwierząt i roślin wymienionych w załączniku II do
Dyrektywy.
Polska w ramach procesu integracji z Unią Europejską została zobowiązana do
wyznaczenia na swoim terytorium Sieci Natura 2000, do dnia akcesji do UE. Te obszary
chronione ustanowione będą w oparciu o załączniki w/w tych dyrektyw, które zawierają listy
cennych siedlisk i ginących gatunków o znaczeniu wspólnotowym, których zachowanie wymaga
wyznaczenia SOO i OSO.
Z powiatu pińczowskiego cała dolina Nidy wraz z przyległymi do niej terenami została
włączona do projektu Natura 2000. Projekt wyodrębnia dwa obszary, których granice w
przeważającej części się pokrywają. Są to: „Ostoja Nidziańska” (SOO, kod PLH 260003) oraz
„Dolina Nidy” (OSO, kod 260003). Natura 2000 obejmuje swym zasięgiem również niektóre,
położone w części północno– wschodniej i wschodniej, tereny należące do gminy Michałów.
Obszar specjalnej ochrony „Dolina Nidy” (o powierzchni 528,4 ha) pokrywa się w znacznej
mierze z należącymi do gminy terenami Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego. Obszar
„Ostoja Nidziańska”, na terenie gminy Michałów, obejmuje znacznie większą powierzchnię, ok.
971,1 ha. Oprócz terenów Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego, w skład tego specjalnego
obszaru ochrony wchodzą częściowo tereny zabudowane, teren upraw polowych oraz teren leśny
administrowany przez Nadleśnictwo Pińczów. Tereny gminy Michałów, włączone do programu
Natura 2000, zaznaczono na mapie dołączonej do Programu Ochrony Środowiska.
System przyrodniczy gminy Michałów
Przyjmuje się, iż w strukturze krajobrazu ekologicznego głównym wyróżnikiem są
ekosystemy, charakteryzujące się największą bioróżnorodnością, zagęszczeniem gatunków
i naturalnością. Są to węzły ekologiczne powiązane między sobą korytarzami ekologicznymi,
umożliwiającymi ich zasilanie poprzez przepływ materii, energii oraz informacji genetycznej.
Funkcje takich korytarzy i ciągów pełnią mało przekształcone przez człowieka doliny rzek i
cieków, strefy zadrzewień i zakrzewień śródpolnych lub wydłużone kompleksy leśne.
Program Natura 2000 poprzedzał projekt europejskiej sieci ekologicznej ECONET.
Powstały w ramach europejskiego, polski projekt ECONET-PL łączył poszczególne obszary
chronione, wydzielone w ramach Natury 2000, siecią obszarów węzłowych i korytarzy
ekologicznych.
Krajowa sieć ekologiczna ECONET–PL miała składać się z węzłów ekologicznych o
różnej randze: międzynarodowej, krajowej lub regionalnej. Gmina Michałów wchodzi w skład
krajowego węzła ekologicznego (Obszar Nidziański), będący ważnym elementem krajowego i
europejskiego systemu przyrodniczego.
3.2.1. Główne zagrożenia i problemy w dziedzinie ochrony przyrody
Działalność człowieka (antropopresja) ma duży wpływ na układ modelowy
i kształtowanie równowagi przyrodniczej. Nieracjonalne działania, powodujące zmianę
stosunków wodnych (regulacja rzek, melioracje odwadniające, osuszenie terenów podmokłych)
powoduje stopniowe osuszanie i zanik ekosystemów hydrogenicznych odznaczających się bardzo
wysokim stopniem bioróżnorodności. Szczególne zagrożenie stwarza to dla lasów bagiennych i
zarośli łęgowych występujących w dolinach rzecznych). Zaniechanie wykaszania i wypasu jest
natomiast dodatkowym czynnikiem przyspieszającym to zjawisko.
Zagrożenie stanowią także pożary lasów i łąk (często spowodowane wypalaniem traw
przez rolników), które naruszają równowagą ekosystemów i powodują duże spustoszenia
gatunkowe flory i fauny. W gminie Michałów na przestrzeni 4 lat (1999-2003) zanotowano 9
pożarów lasów i 3 pożary łąk.
Prawidłowe funkcjonowanie systemu przyrodniczego zakłócają bariery, które
przegradzają korytarze ekologiczne i wywołują brak łączności przestrzennej pomiędzy obszarami
węzłowymi. wydłużone kompleksy leśne. Największymi liniowymi barierami ekologicznymi
przecinającymi korytarze i ciągi ekologiczne oraz zakłócającymi ich prawidłowe funkcjonowanie
są: drogi i linie kolejowe (szczególnie te zlokalizowane na nasypach), linie energetyczne oraz
zwarta zabudowa. Utrudniają one przepływ materii, energii i informacji genetycznej pomiędzy
węzłami, co z kolei skutkuje zakłóceniem równowagi ekologicznej i prowadzi do obniżenia
sprawności funkcjonowania całego systemu przyrodniczego.
3.3. Surowce mineralne
3.3.1. Budowa geologiczna i surowce mineralne
Obszar gminy Michałów w całości leży w obrębie południowo-wschodniej części
rozległej jednostki tektoniczno-strukturalnej zwanej Niecką Miechowską. Pod względem
geologicznym niecka ta stanowi synklinorium jurajskie wypełnione osadami kredy środkowej i
górnej, wykształconymi w postaci margli i wapieni kredowych marglistych. Wypełniające nieckę
utwory kredy górnej reprezentowane są przez tworzące rozległe wychodnie opoki zwięzłe, margle
i piaskowce margliste. W obrębie Niecki Miechowskiej wyróżnia się podjednostki: Płaskowyż
Jędrzejowski oraz Garb Wodzisławski.
Płaskowyż Jędrzejowski swoim wschodnim fragmentem obejmuje północną część
gminy (na północ od doliny Mierzawy). Ma formę rozwidlonego garbu rozciętego rozległym
obniżeniem (wykorzystywanym przez ciek płynący do Nidy) na skrzydło północne i południowe.
Powierzchnia jest słabo urzeźbiona, a spadki terenu nie przekraczają 12%. Maksymalna
wysokość bezwzględna w granicach gminy wynosi 248,6 m npm, a względna – 60 m.
W obrębie Garbu Wodzisławskiego, na obszarze pokrywy lessowej występują
intensywne procesy erozyjne, powodujące degradację urodzajnych gleb. Na jego obszarze
występują liczne wąwozy i doliny (przede wszystkim w rejonach Gór, Tomaszowa, Przecławki,
Polichna, Sadkówki i Kołkowa).
Rzeźba terenu gminy Michałów urozmaicona jest dodatkowo formami
antropogenicznymi, tj. wyrobiskami po eksploatacji piasku, nasypami i przekopami drogowymi
oraz wałami przeciwpowodziowymi.
Gmina Michałów jest uboga w surowce mineralne. W chwili obecnej wszystkie
udokumentowane złoża są złożami kruszywa naturalnego (piasku). Złoża piasku występują
głównie w rejonie Pawłowic i Tura Dolnego. Szczegółowe dane dotyczące złóż kopalin na
terenie gminy i ich eksploatacji zawiera tabela 1.
Tab.1. Złoża kopalin w gminie Michałów i ich charakterystyka gospodarcza oraz klasyfikacja
Nr
złoża*
Nazwa
złoża
Zasoby
geologiczne
bilansowe
[tys. t]
Przyczyny
Kat.
Wydobycie Zastosowa
konfliktoRozpozna (w 1998 r.)
-nie
wości
-nia
[tys. t]
kopaliny
złoża
Uwagi
Koncesja wydana przez
Wojewodę Kieleckiego
z dn. 19.11.1997 r.
1
Busina
63
C1
28
Sb
L, K, A
OS.II-7512/12/97.
Wyznaczony obszar i
teren górniczy
2
Pawłowice
9 638
C1
0
Sb, Sd
K
Eksploatacja zaniechana
Wojewodę
Świętokrzyskiego z dnia
30.09.1999 r. znak:
Pawłowice
OSR. V-7512/15/99.
3
986,5
C1
0
Sb, Sd
K
II**
Wyznaczony obszar i
teren górniczy. Złoże
posiada uproszczony
projekt
zagospodarowania
Wojewodę
Świętokrzyskiego z dnia
Pawłowice
4
132,7
C1
_
Sb
K, A
31.08.2000r. OSR. V –
III
7414/6/2000.
Wyznaczony obszar i
teren górniczy
Złoże wydzielone ze
złoża Pawłowice II,
Wojewodę Kieleckiego
5
Tur
671
C1
41
Sb
L,K,A
z dn. 8.01.1997 r. OS.II7512/21/96.
Wyznaczony obszar i
teren górniczy
Oznaczenia: * – nr złożana mapie „Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego gminy Michałów” **–zasoby
nie widnieją w „Bilansie złóż.... wg stanu na 31.12.1998r. ”, złoże udokumentowane w 1999r. E – złoże
eksploatowane, N – złoże niezagospodarowane, Z – złoże zaniechane, Sb – kopaliny budowlane, Sd – kopaliny
drogowe, L – ochrona lasów, K – ochrona krajobrazu, A – prace archeologiczne.
Źródło: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Michałów
Ze względu na niewielką ilość złóż kruszywa, zarówno w gminie, jak i na terenach
sąsiednich, istnieje „dzika” eksploatacja piasku. Prowadzi ona do degradacji krajobrazu oraz
naruszenia prawa (eksploatacja bez koncesji, niszczenie stanowisk archeologicznych itp.). Na
obszarze gminy istnieje także wiele niewielkich wyrobisk, świadczących o prowadzonej w
przeszłości niewielkiej eksploatacji na skalę lokalną.
3.3.2. Wpływ działalności górniczej na środowisko
Eksploatacja surowców mineralnych narusza naturalne warunki przyrodnicze i wywołuje
szereg zmian w środowisku naturalnym. Odkrywkowy system wydobycia jaki występuje na
terenie gminy Michałów powoduje powstanie: przekształceń powierzchni terenu, wyrobisk, hałd
odpadów przeróbczych i złożowych, niekiedy osuszanie gruntów i zanieczyszczenie wód i
powietrza atmosferycznego. Obecnie na terenie gminy prowadzi się wydobycie piasku na dość
niewielką skalę. W niewielkim stopniu oddziaływuje ona na środowisko. Może ono być związane
z hałasem pracujących urządzeń. Kopalnie piasku, zarówno czynne, jak i te, w których
zaniechano eksploatacji oraz nielegalne wyrobiska mają na walory krajobrazowe.
Główne zagrożenia i problemy związane z eksploatacją surowców
Aby zminimalizować negatywne oddziaływanie eksploatacji na środowisko naturalne należy
poddawać sukcesywnej rekultywacji obszary wydobycia oraz przeprowadzić rekultywację
terenów po zakończonej eksploatacji złóż.
3.4.
Gospodarka wodna
Ustawa Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001 roku jest podstawowym aktem prawnym w
dziedzinie gospodarki wodnej i reguluje wiele zagadnień z tego zakresu nawiązując do Ramowej
Dyrektywy Wodnej WE 2000/60/EC. Przepisy te przewidują prowadzenie zintegrowanej
gospodarki wodnej, realizowanej zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju oraz zlewniowe
kształtowanie i ochronę zasobów wodnych.
Za priorytetowe w gminie można uznać następujące problemy gospodarki wodnej:
 ochrona przed zanieczyszczeniem wód powierzchniowych i podziemnych,
 zapewnienie „zdrowej wody” do picia w należytej ilości,
 prowadzenie racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi.
3.4.1. Wody powierzchniowe i podziemne
Wody powierzchniowe
Obszar gminy Michałów posiada ubogą sieć hydrograficzną. Składa się ona z lewego
dopływu Wisły – rzeki Nidy (niewielki, północno-wschodni fragment gminy), rzeki Mierzawy,
będącej prawym dopływem Nidy oraz niewielkich cieków wodnych, również będących
dopływami Nidy (rejon Tura Dolnego i Businy). W południowej części gminy silnie rozwinięta
jest sieć dolin cieków okresowych.
Rzeka Nida jest największym odbiornikiem ścieków w województwie świętokrzyskim.
Stan jej czystości, w stosunku do 2001 roku, uległ pogorszeniu. Na całej długości na obszarze
powiatu (a więc i w gminie Michałów) utrzymują się wody pozaklasowe (docelowo planowana
jest I klasa). Na podstawie badań WIOŚ wykazano, że cała zlewnia Nidy zagrożona jest
eutrofizacją. Wynika to z rosnącym zanieczyszczeniem wód ściekami komunalnymi, pestycydami
i nawozami sztucznymi, które są spłukiwane z pól przez wody opadowe.
Drugą pod względem wielkości jest rzeka Mierzawa. Jakość jej wód (w stosunku do
badań z 2001r.) również uległa pogorszeniu w środkowym jej biegu i na długości 13,5 km rzeka
znalazła się poza klasą ze względu na przekroczone stężenie azotynów. Pozostałe odcinki na
obszarze powiatu (w tym w granicach gminy Michałów) zaliczane są do III klasy czystości.
Generalnie można stwierdzić, że rzeki na terenie gminy (dotyczy to również całego
powiatu pińczowskiego) prowadzą wody niskiej jakości. Zła jakość wód związana jest głównie z
niskim stopniem skanalizowania gmin. Wśród podstawowych przyczyn utrzymania się niskiej
jakości wód powierzchniowych wymienić należy również spływy obszarowe z pól uprawnych
(powodujące wysokie stężenia azotynów).
Na terenie gminy praktycznie brak jest zbiorników wód powierzchniowych. Istniejące
zbiorniki wód stojących to przede wszystkim starorzecza Nidy. Inne zbiorniki powstały w wyniku
działalności człowieka. Są to np. niewielkie stawy na terenie parku w Górach czy zbiorniki
przeciwpożarowe w Górach, Przecławce i Sędowicach. W przyszłości, zgodnie z „Programem
małej retencji województwa kieleckiego”, nie przewiduje się utworzenia żadnych nowych
zbiorników wodnych.
Wody podziemne
Wody podziemne z kredowego piętra wodonośnego stanowią jedyne źródło zaopatrzenia
mieszkańców w wodę pitną (lokalnie również z czwartorzędowego piętra wodonośnego).
Podstawowy użytkowy poziom wodonośny zbudowany jest z górnokredowych margli i opok
górnokredowych Niecki Nidziańskiej. Czwartorzędowe piętro wodonośne o znaczeniu
użytkowym posiada stosunkowo niewielkie rozprzestrzenienie. Wody występują w osadach
piaszczysto-żwirowych w dolinach Nidy i Mierzawy. Łączna miąższość czwartorzędowych i,
leżących pod nimi, kredowych utworów wodonośnych wynosi 67 m.
Cały obszar gminy położony jest w granicach głównego zbiornika wód podziemnych
GZWP nr 409 – Niecka Miechowska. Zbiornik ten zbudowany jest z utworów szczelinowoporowych formacji kredowej.
Na terenie gminy Michałów nie zlokalizowano gminnego składowiska odpadów, które
mogłoby stanowić zagrożenie dla jakości wód podziemnych. Jednakże istnieje 11 dużych
„dzikich wysypisk”, które takie zagrożenie mogą stanowić.
Jakość wód podziemnych na terenie gminy jest monitorowana w punkcie pomiarowym,
zlokalizowanym na terenie stadniny koni w Michałowie. Według danych z PPGO można
zaklasyfikować je do II klasy czystości (wody odpowiadające normom dla wód do picia i na
potrzeby gospodarcze).
3.4.2. Gospodarka wodno-ściekowa
W gminie Michałów podstawowe źródło zaopatrzenia ludności w wodę stanowią zasoby
wód podziemnych. Według danych z kart wiercenia, na terenie gminy zlokalizowanych jest 27
studni. Na bazie kilkunastu odwierconych studni zostały zrealizowane pojedyncze wodociągi
wiejskie, do których zalicza się wodociągi: „Polichno”, „Przecławka”, „Tomaszów”,
„Węchadłów”, „Michałów”, „Zagajów”. Gmina Michałów zwodociągowana jest jedynie w 18%.
Całkowita długość sieci wodociągowej wynosi 14,2 km, a ilość przyłączy 207 szt. (wg danych
ankietowych z UG). Na ogół woda jest dobrej jakości, jednak w ujęciach (tab.2), w szczególności
wodociągach publicznych, wymaga prostego uzdatniania. Na terenie gminy Michałów nie
prowadzi się uzdatniania wody (brak stacji uzdatniania). Woda jest jedynie chlorowana
(podchlorynem sodu) przed wprowadzeniem do sieci, co zapobiega rozwojowi mikroorganizmów
w czasie dystrybucji.
Lokalizację ujęć, rozmieszczenie i długość wodociągu przedstawiono w tabeli 1.
Tab. 2. Główne ujęcia wody i charakterystyka sieci wodociągowej na terenie gminy Michałów
Ujęcia
Góry
Przecławka
Polichno
Tomaszów
Węchadłów
Zagajów
Zasięg
wodociągu
Ilość
przyłączy
Długość
wodociągu
[km]
Uzdatnianie
5,4
3,0
1,8
3,9
-
Wymaga uzdatniania
Wymaga uzdatniania
Wymaga uzdatniania
Wymaga uzdatniania
Wymaga uzdatniania
Wymaga uzdatniania
Góry
Przecławka
Polichno
Tomaszów
-
97
40
27
43
-
Źródło: dane uzyskane w UG Michałów, Powiatowy program ochrony środowiska
W zakresie gospodarki ściekowej Gmina Michałów ma bardzo duże braki. W gminie brak
sieci kanalizacyjnej. Rozwój istniejącej sieci wodociągowej przy braku sieci kanalizacyjnej jest
ogromnym zagrożeniem dla wód powierzchniowych. Wielu mieszkańców gminy nielegalnie
odprowadza nieczystości do wód powierzchniowych lub gruntu. Ścieki są gromadzone w
zbiornikach bezodpływowych. Tylko pewna część zbiorników na ścieki jest systematycznie
poróżniana. Zorganizowany wywóz nieczystości prowadzony jest w zakładach użyteczności
publicznej: Urzędzie Gminy, szkołach, ośrodkach zdrowia i u nielicznych mieszkańców gminy.
Opróżnianie zbiorników i wywóz ścieków odbywa się w sposób zorganizowany przez podmioty
gospodarcze prowadzące tego rodzaju działalność lub we własnym zakresie przez właścicieli
posesji. Do podmiotów gospodarczych zajmujących się wywozem ścieków bytowo –
gospodarczych z terenu gminy Michałów należą: Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w
Pińczowie (wywóz do oczyszczalni ścieków w Pińczowie), Klub F.U.H. Ewa Mika Klub
„ARIZONA” (prywatny usługobiorca), PKS. Wiele zbiorników jest nieszczelnych, co powoduje
wsiąkanie ścieków w grunt i stwarza zagrożenie dla wód podziemnych.
Biorąc pod uwagę system wodociągowy gminy, budowa i rozbudowa systemu
kanalizacyjnego w miejscowościach posiadających wodociąg jest bardzo pilną koniecznością.
Wynika to zarówno z potrzeby poprawy stanu sanitarnego na wsi, jak i sprostania wymogom
ochrony środowiska stawianym przez Unię Europejską. W 2004 roku rozpoczęto inwestycję
pozwalająca na objęcie całej gminy zasięgiem sieci wodociągowej. Budowa sieci wodociągowej
będzie prowadzona łącznie z kanalizacją. Inwestycja jest podzielona na trzy etapy. Jej
zakończenie planuje się w 2008 roku. Woda będzie pobierana z ujęcia w Zagajowie.
Na terenie gminy nie planuje się budowy oczyszczalni ścieków. Planowane jest natomiast
podłączenie kolektora do oczyszczalni w Pińczowie.
Główne zagrożenia w dziedzinie gospodarki wodno-ściekowej
Dużym zagrożeniem dla czystości wód jest brak sieci kanalizacyjnej i niski stopień
zwodociągowania gminy. Brak kanalizacji w sąsiedztwie rzek stwarza barierę środowiskową i
obniża atrakcyjność inwestycyjną gminy. Sytuacja taka przyczynia się do złego stanu
jakościowego wód powierzchniowych i klasyfikuje wody do niskich klas czystości.
Największe zagrożenie powodują ścieki komunalne odprowadzane bez oczyszczenia
bezpośrednio do wód lub gruntu, szczególnie w miejscowościach posiadających wodociąg, jak
też wylewane z opróżnianych szamb. Rozwiązanie tego problemu będzie możliwe poprzez
przyśpieszenie budowy zbiorczych systemów kanalizacji i podłączenie kolektora do oczyszczalni
w Pińczowie.
Wymogiem najbliższych lat (okres przejściowy w UE do 2015 r.) stanie się także
wprowadzenie wysokosprawnego oczyszczania ścieków komunalnych. Będzie to tzw. III stopień
oczyszczania (po stopniu mechanicznym i biologicznym) polegający na usuwaniu zawiesin,
biogenów - związków azotu (Nog<15mg/l) i fosforu (Pog<2 mg/l), specyficznej barwy oraz na
zmniejszaniu BZT5, ChZT i utlenialności. W przypadku obszarów „wrażliwych” (ma być nimi
objęty cały obszar Polski) musi być stosowane oczyszczanie III stopnia, które zapewni dokładne
usunięcie w/w biogenów.
3.5. Gospodarka odpadami
Przez gospodarowanie odpadami rozumie się zbieranie, transport, odzysk
i unieszkodliwianie odpadów. W tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami
unieszkodliwiania odpadów.
Ustawa o odpadach nałożyła na władze gminy obowiązek sporządzenia „Planu
gospodarki odpadami dla gminy Michałów”, który rozwiązywałby kompleksowo problematykę
gospodarki odpadami na jego terenie. Opracowanie to mimo, że jest odrębnym dokumentem
stanowi integralną część niniejszego „Programu ochrony środowiska dla gminy Michałów”.
„Plan gospodarki odpadami dla gminy Michałów” analizuje gospodarowanie odpadami
w podziale na trzy główne kategorie odpadów:
 odpady wytworzone w sektorze komunalnym,
 odpady wytworzone w sektorze gospodarczym,
 odpady niebezpieczne.
Łączna masa odpadów wytworzonych przez mieszkańców gminy Michałów w ciągu roku,
wyliczona na podstawie wskaźników wytwarzania, kształtuje się na poziomie 692 Mg/rok.
Podstawowym sposobem unieszkodliwiania odpadów komunalnych w gminie jest składowanie
na wysypisku w Skrzypiowie. Zorganizowaną zbiórką odpadów komunalnych w gminie objętych
jest 38% mieszkańców – system kontenerowy (7,5 m3 i 5,5 m3). Na terenie gminy nie prowadzi
się zorganizowanej selektywnej zbiórki odpadów.
Znaczne rozbieżności w ilości odpadów wytworzonych i składowanych, wskazywać mogą
na częściowe wykorzystanie gospodarcze odpadów przez mieszkańców we własnym zakresie
(pasza dla zwierząt, spalanie w lokalnych kotłowniach). Najprawdopodobniej jednak większa
część trafia do środowiska w sposób niekontrolowany np. na „dzikie wysypiska” (co potwierdzają
przeprowadzone w Urzędzie Gminy ankiety).
Jak wynika z analizy zebranych materiałów, na terenie gminy, wśród odpadów
niebezpiecznych dominują głównie: zużyte baterie i akumulatory ołowiowe, lampy
fluorescencyjne, przepracowane oleje, przeterminowane leki i chemikalia. Brak jest
kompleksowego systemu zbierania i unieszkodliwiania tych odpadów. Najczęściej odpady te
wyrzucane są przez mieszkańców do pojemników na odpady komunalne, skąd są wywożone na
składowisko odpadów komunalnych.
Największymi wytwórcami odpadów z sektora gospodarczego na terenie gminy Michałów
są:
- PPHU Białczyk
- Stadnina koni
- Piekarnia w Sędowicach
Największy udział w ilości odpadów z sektora gospodarczego mają odpady
opakowaniowe, odpady z przetwórstwa spożywczego (masarnia) oraz z procesów termicznych.
Szczegółowy opis stanu gospodarki odpadami zawiera „Plan gospodarki odpadami dla
gminy Michałów”.
3.5.1. Główne zagrożenia i problemy w zakresie gospodarki odpadami
Głównym sposobem unieszkodliwiania odpadów komunalnych zebranych z terenu gminy
Michałów jest składowanie. Zgodnie z prawodawstwem pierwszeństwo przed składowaniem
mają odzysk, wykorzystanie i unieszkodliwianie. Dopiero w ostateczności dopuszcza się ich
składowanie.
W gminie 38% ludności (1962 osoby) objętej jest kontenerowym systemem zbierania
odpadów, a jedynie 29 gospodarstw objętych jest, dającą dużo lepsze efekty, indywidualną
zbiórką.
Problemem w dziedzinie gospodarowania odpadami jest także brak selektywnej zbiórki.
Wprowadzenie takiego sposobu zbierania odpadów stało się obecnie koniecznością.
Obecnie i w przyszłości dużym problemem będzie konieczność bezpiecznego usunięcia
materiałów budowlanych zawierających azbest. Ogromne koszty jakie będzie trzeba ponieść na
ten cel, mogą zaburzyć jego realizację.
Jak w każdej gminie, tak i w Michałowie, problemem są istniejące, jak też tworzące się
ciągle na nowo „dzikie składowiska”. Gmina, ze względu na brak środków finansowych, jak
również dużą skalę problemu, nie prowadzi likwidacji tego typu składowisk.
3.6. Powietrze atmosferyczne
Podstawowymi aktami prawnymi obowiązującymi aktualnie w Polsce w zakresie
prowadzenia oceny jakości powietrza są:
- ustawa z dn. 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska;
- rozporządzenie MŚ z dn. 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów
niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji
w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych
substancji (Dz. U. Nr 87, poz. 796);
- rozporządzenie MŚ z dn. 6 czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji
w powietrzu (Dz. U. Nr 87, poz. 798).
Ustawa Prawo Ochrony Środowiska oraz w/w rozporządzenia wykonawcze, uwzględniają
wymagania prawa europejskiego w dziedzinie ochrony powietrza jakie określa Dyrektywa
Ramowa w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza w otoczeniu (96/62/EC).
Przez ochronę powietrza rozumiemy zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń,
ograniczanie lub eliminowanie wprowadzanych do powietrza substancji zanieczyszczających w
celu zmniejszenia stężeń do dopuszczalnego poziomu, względnie utrzymania ich na poziomie
dopuszczalnych wielkości.
Za zanieczyszczenie powietrza uważa się obecność w atmosferze substancji stałych,
ciekłych i gazowych, obcych jej naturalnemu składowi, lub substancji naturalnych występujących
w ilościach nadmiernych, zagrażających zdrowiu człowieka, szkodliwych dla roślin i zwierząt
oraz niekorzystnie oddziaływujących na klimat.
Dużą rolę w kształtowaniu lokalnego poziomu zanieczyszczeń w powietrzu ma tzw. niska
emisja, która pochodzi głównie ze spalania węgla w lokalnych kotłowniach i piecach w
indywidualnych gospodarstwach. Wielkość emisji z tych źródeł jest trudna do oszacowania
i wykazuje zmienność sezonową, związaną z okresem grzewczym. Na wielkość emisji wpływa
również transport, który stwarza szczególne zagrożenie w pobliżu dróg o dużym natężeniu ruchu
kołowego.
Na terenie gminy nie ma punktu pomiarowego jakości powietrza. Najbliżej położonym
miejscem pomiarów opadu pyłu jest Pińczów (stacja nie prowadzi pomiaru innych
zanieczyszczeń). Średni opad pyłu w 1998 r. wynosił w tym punkcie 66,6 g/m2/rok.
Oceny jakości powietrza dokonuje się w strefach. Na potrzeby ustalenia odpowiedniego
sposobu oceny jakości powietrza Wojewoda dokonuje przynajmniej raz na pięć lat klasyfikacji
stref, odrębnie pod kątem poziomu każdej substancji, wyodrębniając przy tym strefy, w których
przekroczone są wartości dopuszczalne. Następnie co roku dokonuje się oceny poziomu
substancji w powietrzu w każdej ze stref i przeprowadza się klasyfikację stref. Strefę stanowi
każdy z powiatów ziemskich oraz miasto Kielce, co wynika z art. 87 ustawy - Prawo ochrony
środowiska.
W województwie świętokrzyskim w roku 2002 dokonano pierwszej oceny poziomu
substancji w powietrzu w poszczególnych strefach i sporządzono ich klasyfikację, odrębnie dla
każdego rodzaju zanieczyszczenia. Ocenie podlegają następujące substancje: SO2, NO2, NOX, pył
zawieszony PM10, ołów, benzen, CO, O3. Klasyfikacji dokonuje się według wartości
kryterialnych obowiązujących dla kryterium ochrony zdrowia i kryterium ochrony roślin.
Według PPGO powiat pińczowski posiada dobry stan jakości powietrza
atmosferycznego. Zarówno ze względu na kryterium ochrony zdrowia, jak też ze względu na
ochronę roślin zaliczony został w całości do strefy A (poziom stężeń nie przekracza wartości
dopuszczalnych). Wymaganym działaniem będzie utrzymanie jakości powietrza co najmniej na
tym samym lub lepszym poziomie.
3.6.1. Główne zagrożenia i problemy w zakresie ochrony powietrza
Na terenie Gminy Michałów brak jest istotnych źródeł zanieczyszczenia atmosfery.
Lokalnie jedynie jednostki posiadające własne kotłownie mogą oddziaływać na jakość powietrza.
Na terenie gminy największym problemem z tego zakresu są zanieczyszczenia emitowane (tzw.
„niska emisja”) z indywidualnych gospodarstw domowych. Często spotykane jest spalanie w
domowych piecach odpadów palnych różnego rodzaju, m.in. plastikowych opakowań. Powstające
podczas spalania tego typu złożonych związków organicznych substancje mogą mieć negatywny
wpływ na jakość powietrza.
Czynnikiem ujemnie oddziaływującym na stopień zanieczyszczenia powietrza jest
również wzrastająca emisja zanieczyszczeń (głównie węglowodorów i tlenków azotu) związana z
ruchem samochodowym oraz emisja hałasu, przy czym należy zaznaczyć, że na terenie gminy
natężenie gminy jest niewielkie i nie stanowi istotnego zagrożenia.
Decydujący wpływ na stan czystości powietrza w gminie (podobnie jak w całym powiecie
i województwie) mają ponadregionalne zanieczyszczenia gazowe i pyłowe przemieszczające się
zgodnie z przeważającymi kierunkami wiatrów (zachodnie i północno-zachodnie) z dużych
ośrodków przemysłowych Górnego Śląska, Bełchatowa i Krakowa.
3.7. Ochrona powierzchni ziemi i gleb
Ochrona powierzchni ziemi polega na zapewnieniu jak najlepszej jej jakości, poprzez:
racjonalne gospodarowanie, zachowanie wartości przyrodniczych, zachowanie możliwości
produkcyjnego wykorzystania, ograniczanie zmian naturalnego ukształtowania, utrzymanie
jakości gleby i ziemi powyżej lub co najmniej na poziomie wymaganych standardów,
doprowadzenie jakości gleby i ziemi co najmniej do wymaganych standardów (gdy nie są one
dotrzymane), zachowanie wartości kulturowych, z uwzględnieniem archeologicznych dóbr
kultury.
Prawną ochronę jakości gleb określa Ustawa Prawo Ochrony Środowiska, natomiast
standardy określone są rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 09.09.2002 r. w sprawie
standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. Wymieniona ustawa postanawia, że
oceny jakości gleb i ziemi oraz obserwacji długofalowych zmian w tym zakresie dokonuje się
w ramach monitoringu państwowego, który przewiduje pobieranie prób badawczych z profili
glebowych położonych w ściśle określonych miejscach kraju. Na terenie gminy Michałów nie
zlokalizowano jednak takich punktów monitoringowych.
WIOŚ w Kielcach wykonuje natomiast regionalny monitoring gleb położonych na
obszarach o potencjalnym zagrożeniu. Ma on na celu dokumentowanie zmian zachodzących w
glebach, sygnalizowanie zagrożeń i umożliwienie wczesnego podejmowania działań ochronnych.
Z badań przeprowadzonych przez WIOŚ w latach 92-97 wynika, że poziom zanieczyszczeń gleb
na terenach rolniczych powiatu pińczowskiego, w tym gminy Michałów, nie stwarza ograniczeń
rozwoju produkcji „zdrowej żywności” w tym upraw warzywniczych w gruncie przeznaczonych
do bezpośredniej konsumpcji.
W gminie Michałów użytki rolne zajmują 75,02% całkowitej powierzchni (z tego na
grunty orne przypada 63,34%, na sady 0,9%, łąki 11,1%, a na pastwiska 2,45%). Nieużytki
zajmują ok. 1,20% powierzchni gminy. Przeważają gleby bardzo dobre i dobre. W ogólnej
powierzchni gruntów ornych wyróżnia się:
 grunty I – III klasy bonitacyjnej – ok. 33% (średnia w województwie świętokrzyskim–25,8%)
 grunty IV klasy bonitacyjnej – ok. 53% (średnia w województwie świętokrzyskim 41,3%)
 grunty V i VI klasy bonitacyjnej (słabe i bardzo słabe) zajmują tylko ok. 14% (przy średniej w
województwie 32,9%).
Powyższe wyniki, kształtujące się powyżej średnich wojewódzkich, pozwalają zaliczyć
badany obszar do grupy gmin rolniczych. Jednym z wielu czynników pogarszających właściwości
użytkowe gleby jest niewłaściwe usytuowanie obiektów mających negatywny wpływ na
środowisko (np. składowiska). Chociaż na terenie gminy Michałów nie zlokalizowano
składowisk, istnieje wiele „dzikich wysypisk”, które mogą ujemnie oddziaływać na wspomniane
właściwości użytkowe gleb.
Obszar gminy znajduje się w dzielnicy klimatycznej częstochowsko-kieleckiej,
charakteryzującej się średnimi opadami atmosferycznymi w Polsce. Średnioroczny opad
wieloletni z lat 1951-1996 wynosił 592 mm/rok, natomiast z lat 1981-1996 był mniejszy i
wynosił 558 mm/rok. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 7,0oC-7,5oC, stycznia od –4,0
do –3,5oC, lipca – od 17,0 do 18,0oC. Wiatry wieją głównie z kierunków zachodnich i północnozachodnich. Średni czas trwania pokrywy śnieżnej wynosi 70-80 dni w roku. Długość okresu
wegetacyjnego wynosi 200-210 dni.
Warunki klimatyczno-glebowe powodują, że gmina ma średni wskaźnik rolniczej
przestrzeni produkcyjnej. Wskaźnik ten obejmujący jakość i rolniczą przydatność gleb, rzeźbę
terenu i warunki wodne wynosi obecnie 61,6 (przy średniej dla powiatu 71,8, województwa 70,4,
a kraju 66,6 pkt w skali 120 punktowej). Określa on, że teren gminy jest dość korzystny dla
rozwoju produkcji rolniczej.
3.7.1. Główne zagrożenia i problemy ochrony gleb
Ważnym problemem jest powierzchniowa erozja wodna, występująca szczególnie w
południowej części gminy, zbudowanej z osadów lessowych. Powoduje ona zmywanie gleby ze
zboczy i osadzanie jej u podnóży stoków lub w innych miejscach, gdzie zmniejsza się prędkość
prądu wody. Głównym elementem klimatycznym wpływającym na występowanie erozji wodnej
są wielkość i natężenie opadów atmosferycznych oraz wiosenne spływy roztopowe. Najbardziej
zagrożonymi tym procesem są rejony miejscowości Węchadłów i Góry, co wynika ze znacznych
nachyleń terenu, przekraczających 12%. Dodatkowo erozja jest pogłębiana przez brak na tych
powierzchniach pokrywy leśnej lub zakrzaczeń.
Kolejną z przyczyn przekształcenia powierzchni ziemi na terenie gminy jest odkrywkowa
eksploatacja kopalin prowadząca do niszczenia szaty roślinnej, naruszenia stosunków gruntowowodnych, utraty części zasobów oraz dewastacji krajobrazu. Niezgodna z prawem (nie
koncesjonowana), chaotyczna eksploatacja surowców okruchowych (piasku) odbywa się w wielu
miejscach na terenie gminy. Wyrobiska po zakończeniu eksploatacji nie są rekultywowane, stając
się powszechnie miejscem powstawania „dzikich wysypisk”.
3.8. Lasy
Podstawowymi przepisami prawnymi regulującymi zagadnienia gospodarki leśnej
w kraju są:
 Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach, (Dz. U. z 2000 r. nr 56, poz. 679
z późniejszymi zmianami);
 Ustawa z dnia 8 czerwca 2001 r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesień
(Dz U. nr 73, poz. 764 z późniejszymi zmianami);
 Rozporządzenie Rady Wspólnot Europejskich Nr 2080/92 EWG.
Celem nadrzędnym spośród podstawowych celów i zasad gospodarki leśnej, określonych
w ustawie o lasach, jest trwałe utrzymanie lasów dla ciągłego spełniania przez nie wielostronnych
funkcji środowiskotwórczych, społecznych, ochronnych i gospodarczych.
3.8.1. Ogólna ocena zasobów leśnych
Lasy na terenie gminy Michałów położone są na terenie VI Krainy Małopolskiej w
dzielnicy Wyżyny Środkowo-Małopolskiej w obrębie mezoregionu Wyżyny Miechowskiej.
Średnia lesistość gminy Michałów jest wyższa od średniej lesistości powiatu
pińczowskiego (równej 18,1%), z kolei niższa od średniej lesistości wojewódzkiej (27,6%) i
krajowej (28,5%) i wynosi ok. 20,8%. Lasy – w większości administrowane przez Lasy
Państwowe (Nadleśnictwo Pińczów) – stanowią kilka zwartych kompleksów. Niektóre z nich (w
południowej części gminy) zachowały znaczny stopień naturalności i są objęte ochroną
(Kozubowski Park Krajobrazowy). W obrębie parków krajobrazowych i ich otulin lasy gminne
skupiają się w czterech kompleksach leśnych: „Góry I”, „ Michałów”, „Góry II”, „Główny”.
Lesistość w obrębie parków krajobrazowych jest nieco wyższa od średniej lesistości gminy –
wynosi 24,7%. Lasy prywatne występujące na obszarze gminy są rozproszone, mają postać
niewielkich zgrupowań przylegających najczęściej do kompleksów lasów państwowych, lub
tworzą enklawy leśne wśród terenów użytkowanych rolniczo. Lasy takie stanowią jedynie
25,90% ogólnej powierzchni leśnej. Zgodnie z Wynikami Powszechnego Spisu Rolnego z 2002
roku lasy i grunty leśne stanowiły 2,8% użytkowanych gruntów w gospodarstwach rolnych,
zajmując powierzchnię 233 ha.
Lesistość poszczególnych sołectw jest zróżnicowana- od ok. 45% w sołectwach Góry i
Polichno do zupełnie pozbawionych lasów miejscowości Tur Górny, Zagajówek czy Zawale
Niegosławskie.
Kompleksy leśne są najczęściej otoczone terenami intensywnie użytkowanymi rolniczo.
Charakteryzują się dużym zróżnicowaniem siedlisk. Dominują żyzne siedliska lasu świeżego
(45%) oraz ubogie siedliska boru świeżego (44%). Mniejszy udział (11%) stanowią lasy mieszane
świeże, spotykane najczęściej w obrębie obniżeń i wąwozów. Kompleksy leśne często zajmują
gleby o znacznej żyzności, co decyduje o ich dużej wartości przyrodniczej. Lokalnie występują
cenne siedliska wilgotne i bagienne. Na glebach piaszczystych występują siedliska borowe.
Drzewostany leśne w gminie Michałów zaliczane są do grupy lasów gospodarczych, na
terenie których prowadzi się produkcję drewna. Niewielkie obszary zajmują lasy gospodarcze
glebochronne i wodochronne.
Skład gatunkowy lasów często nie odzwierciedla występujących na tym terenie siedlisk,
co ma związek z prowadzoną w przeszłości gospodarką leśną. Na terenie gminy dominują
siedliska lasowe, tymczasem znaczną powierzchnię zajmują drzewostany iglaste, tworzone
głównie przez sosnę. Jest ona gatunkiem dominującym – występuje w ponad połowie
powierzchni leśnej, a w pozostałych drzewostanach tworzy domieszki. Drzewostany z panującym
dębem zajmują około 25% powierzchni leśnej i występują na siedliskach lasowych. Poza
wymienionymi gatunkami znaczenie lasotwórcze mają również brzoza, osika, modrzew, grab,
olcha, topola, jesion i buk.
Struktura wiekowa drzewostanów jest typowa dla lasów gospodarczych. Są to więc
głównie drzewostany młodsze (przedrębne i młodniki). Starodrzewia są reprezentowane
nielicznie.
Naturalny charakter zachowały lasy grądowe i fragmenty łegów. Między innymi
zróżnicowany florystycznie wielopostaciowy grąd subkontynentalny (drzewostan tworzą: dąb
szypułkowy i bezszypułkowy, lipa drobno- i szerokolistna, brzoza brodawkowata, grab
zwyczajny) z udziałem gatunków ciepłolubnych i charakterystycznych dla muraw
ksenotermicznych wykształcił się w kompleksie leśnym koło wsi Polichno. Fragment lasu z tą
roślinnością został włączony w granice rezerwatu „Wroni Dół”.
3.8.2. Główne zagrożenia i problemy w zakresie gospodarki leśnej







Zagrożenia środowiska leśnego w gminie stanowią:
pożary, na które są szczególnie podatne siedliska sosnowe porastające tereny suche
i o niższym poziomie wód gruntowych, sytuacji tej sprzyja niedobór leśnych zbiorników
retencyjnych,
kradzieże drzewa z lasów wszystkich kategorii własności,
nie pełne realizowanie zabiegów pielęgnacyjnych i odnowień w lasach prywatnych,
zaśmiecanie lasów, zwłaszcza w pobliżu terenów mieszkaniowych i turystycznych,
występowanie szkodników owadzich i chorób grzybowych, zwłaszcza w uprawach
sosnowych oraz chorób drzewostanów jesionowych,
nadmierne rozproszenie kompleksów leśnych w lasach niepaństwowych,
brak dostatecznych środków finansowych na zalesienia, przy bardzo dużej ilości wycinanego
drzewa.
3.9. Hałas, wibracje i promieniowanie elektromagnetyczne
3.9.1. Hałas i wibracje
Hałasem nazywa się niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe lub szkodliwe drgania
mechaniczne ośrodka sprężystego, działające za pośrednictwem powietrza na ośrodek słuchu
i inne zmysły oraz elementy organizmu człowieka. W przypadku wibracji drgania przenoszone są
przez ciała stałe.
Stan środowiska ze względu na jego zanieczyszczenie hałasem i wibracjami określa się
jako klimat akustyczny, rozumiany jako wynik różnych grup hałasu i wibracji: komunikacyjnych,
przemysłowych i innych. Hałas i wibracje to powszechnie występujące zanieczyszczenie
środowiska, których wpływ na człowieka jest często bagatelizowany. Jednakże według badań
ankietowych dla przeciętnego człowieka hałas jest znacznie bardziej dokuczliwy niż
zanieczyszczenie powietrza.
Do głównych źródeł hałasu wpływających na zwiększenie uciążliwości akustycznej dla
środowiska zewnętrznego należy ruch drogowy i kolejowy oraz działalność prowadzona na
terenach niektórych obiektów przemysłowych.
Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska oceny stanu
akustycznego środowiska dokonuje się w ramach państwowego monitoringu środowiska.
Ustawa Prawo ochrony środowiska wprowadziła obowiązek tworzenia, w oparciu o mapy
akustyczne programów ochrony środowiska przed hałasem dla aglomeracji oraz głównych dróg,
linii kolejowych i lotnisk. Ocena stanu akustycznego środowiska obowiązkowo ma być
dokonywana m. in. dla terenów wskazanych w powiatowych programach ochrony środowiska.
Obszaru gminy Michałów nie wskazano w powiatowym programie ochrony środowiska jako
terenu, dla którego zachodziłaby potrzeba tworzenia w/w programu ochrony przed hałasem.
Szybki rozwój motoryzacji indywidualnej w ostatnich latach połączony ze wzrostem przewozów
transportowych oraz opóźnienia w rozbudowie układów drogowo-ulicznych spowodowały, że
klimat akustyczny na przestrzeni ostatnich lat systematycznie się pogarsza.
Uciążliwość ruchu drogowego na odcinkach dróg wojewódzkich w gminie tylko lokalnie
w niewielkim stopniu przekracza wartości normatywne. Do miejsc narażonych na większy hałas
na terenie gminy należy węzeł komunikacyjny na drodze nr 766 Morawica-Węchadłów.
Przez teren gminy nie przebiegają żadne linie kolejowe, w związku z czym problemy
związane z hałasem kolejowym jej nie dotyczą.
W aktualnych przepisach prawnych zastąpiono tradycyjną nazwę hałasu przemysłowego
nazwą „hałas instalacyjny”. Hałas instalacyjny obejmuje zarówno dźwięki emitowane przez
różnego rodzaju maszyny i urządzenia, a także części procesów technologicznych, jak i instalacje
i wyposażenie małych zakładów rzemieślniczych i usługowych. Do hałasów instalacyjnych
zalicza się także dźwięki emitowane przez urządzenia obiektów handlowych (wentylatory,
urządzenia klimatyzacyjne itp.), a także - urządzenia nagłaśniające w lokalach gastronomicznych.
Na obszarze gminy Michałów aktualnie nie występuje zagrożenie ze strony hałasu
instalacyjnego, co jest związane z brakiem na tym obszarze dużych, uciążliwych pod tym
względem, zakładów przemysłowych.
3.9.2. Promieniowanie elektromagnetyczne
Ochrona
ludzi
i
środowiska
przed
niejonizującym
promieniowaniem
elektromagnetycznym uregulowana jest ustawowo: prawo ochrony środowiska, prawo
budowlane, ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, przepisy bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz sanitarne.
Dla jakości środowiska istotne znaczenia mają urządzenia, które emitują fale
elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości w postaci radiofal o częstotliwości 0,1–300 MHz
i mikrofal od 300 do 300 000 MHz umieszczone w środowisku naturalnym.
Źródłami tego promieniowania są systemy przesyłowe energii elektrycznej, stacje
radiowe, telewizyjne i telefonii komórkowej oraz urządzenia o mniejszej uciążliwości,
diagnostyczne, terapeutyczne, przemysłowe, a także domowe.
Do sztucznych źródeł pól elektromagnetycznych mogących mieć ujemny wpływ na
środowisko, na terenie gminy zaliczyć można m.in.:
 Główny punkt zasilający GZP 110/15 kV
 Sieć energetyczna średniego napięcia 15 kV
 Stacje transformatorowe15/0,4 kV
 Sieci niskiego napięcia 0,4 kV
 Maszt telefonii komórkowej sieci PTK Centertel w Węchadłowie
 Szereg mniejszych urządzeń emitujących pola elektromagnetyczne, mogących
oddziaływać w skali mikro (np. niesprawne kuchenki mikrofalowe, piece
konwektorowe).
Obszar gminy znajduje się ponadto w zasięgu nadajników stacji telewizyjnych i radiowych.
3.9.3.Główne problemy związane z ochroną przed hałasem i promieniowaniem
elektromagnetycznym
Znaczny wzrost ruchu pojazdów samochodowych w tym ciężarowych, nie zawsze
sprawnych technicznie, powoduje zwiększenie liczby osób narażonych na hałas. Na obszarach
zagrożonych należy obligować inwestorów do wypełniania zobowiązań dotyczących eliminacji
uciążliwości poprzez realizację infrastruktury przeciwhałasowej. Szczególnie dotyczy to dróg i
ulic objętych modernizacją lub rozbudową.
Problemem jest brak dokładnej inwentaryzacji znaczących źródeł pól
elektromagnetycznych i pomiarów tych pól, co uniemożliwia dokładne określenie stopnia
zagrożenia i sposobów ograniczenia uciążliwości.
Powszechna jest w ostatnich latach zwiększona emisja promieniowania
elektromagnetycznego w wyniku: wzrostu zapotrzebowania na usługi radiokomunikacji, rozwoju
systemów telefonii komórkowych oraz poprawy zasilania elektroenergetycznego.
3.10. Poważne awarie przemysłowe i drogowe
Poważna awaria to zdarzenie (w szczególności emisja, pożar lub eksplozja), powstałe w
trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub
więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia
lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem (z art. 3 ust.
23 POŚ). Z kolei poważna awaria przemysłowa to poważna awaria w zakładzie (art. 3, ust. 24
POŚ).
Podstawowym aktem prawnym dotyczącym tej kwestii jest ustawa Prawo ochrony
środowiska. Określone są tu: instrumenty prawne służące przeciwdziałaniu awariom
przemysłowym, obowiązki zakładu stwarzającego takie zagrożenie, obowiązki organów
administracji w tym zakresie. Zgodnie z ustawą POŚ w razie wystąpienia takiej awarii Wojewoda
poprzez Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej i Wojewódzkiego Inspektora
Ochrony Środowiska podejmuje działania niezbędne do usunięcia awarii i jej skutków. O
podjętych działaniach informuje Marszałka Województwa.
Poza wymienionymi wyżej procedurami związanymi z poważnymi awariami, wiele
rozwiązań dotyczących tego zagadnienia zawartych jest w ustawie o ochronie przeciwpożarowej
i ustawie o Państwowej Straży Pożarnej (obie z dnia 24 sierpnia 1991 r.).
Do zadań PSP w zakresie ratownictwa chemiczno-ekologicznego należy:
1. Identyfikacja substancji, określenie stref skażenia i rozmiaru zagrożeń;
2. Uruchomienie systemu alarmowania, ostrzegania i powiadamiania o skażeniach;
3. Ewakuacja ludności z zagrożonej strefy i udzielenie jej pierwszej pomocy
medycznej;
4. Likwidacja źródeł emisji, niszczenie i neutralizacja już uwolnionej substancji
toksycznej;
5. Dekontaminacja służb ratowniczych. Po zakończeniu działania ratowniczego
kierujący akcją przekazuje teren lub obiekt objęty tym działaniem właścicielowi,
zarządcy, użytkownikowi lub, w przypadku braku ich ustalenia, przedstawicielowi
policji bądź organom samorządu terytorialnego. Do zadań w/w należy rekultywacja
środowiska w rejonie awarii.
Zgodnie z „Procedurą korzystania z pomocy w ramach Systemu Pomocy w Transporcie
Materiałów Niebezpiecznych” istnieje też możliwość dysponowania do tego typu zdarzeń
specjalistami lub uzyskiwania od nich fachowej wiedzy niezbędnej przy prowadzeniu akcji
ratowniczej.
Zakład stwarzający zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej w zależności
od rodzaju, kategorii i ilości substancji niebezpiecznej będącej w jego posiadaniu zostaje uznany
za zakład o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia awarii. Istotnym źródłem zagrożenia
oprócz awarii w zakładach przemysłowych może być również transport i przeładunek substancji
niebezpiecznych.
Istotne znaczenie dla charakterystyki gminy w tym zakresie ma fakt, iż na jej terenie nie
ma zakładów które zaliczone byłyby do zakładów o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia
awarii przemysłowej.
Niska jakość dróg i ich słabe przystosowanie do bezpiecznego przewozu materiałów
niebezpiecznych, potencjalnie stwarzają możliwość zaistnienia w przyszłości poważnej awarii
drogowej z udziałem transportowanych materiałów niebezpiecznych. W ciągu ostatnich 4 lat nie
odnotowano na terenie gminy Michałów poważnej awarii z udziałem samochodów przewożących
materiały niebezpieczne.
3.10.1. Główne zagrożenia związane z ochroną przed poważnymi awariami
Z uwagi na brak w gminie Michałów zakładów o dużym lub zwiększonym ryzyku
wystąpienia awarii przemysłowej jedynym problemem w tym zakresie jest brak odpowiednio
przystosowanych dróg do bezpiecznego przewozu materiałów niebezpiecznych.
3.11. Edukacja ekologiczna
Widoczny w ostatnich latach konsumpcyjny model życia powoduje, iż następuje
stopniowa degradacja środowiska przyrodniczego. Zachodzi więc konieczność zmiany relacji
między gospodarką człowieka a środowiskiem, na rzecz rozwoju zrównoważonego. Potrzeba
stosowania zasady ekorozwoju powinna być szeroko rozpowszechniona w społeczeństwie.
Szczególnie ważne jest podnoszenie świadomości ekologicznej wobec przystąpienia Polski do
Unii Europejskiej.
Edukacja ekologiczna jako podstawowy instrument krzewienia zasad ekorozwoju jest
realizowana w oparciu o Narodową Strategię Edukacji Ekologicznej (NSEE), której programem
wykonawczym będzie Narodowy Program Edukacji Ekologicznej (NPEE), wskazujący zadania
edukacyjne oraz podmioty odpowiedzialne za ich realizację. Jednym z podstawowych celów
NSEE jest tworzenie m.in. gminnych programów edukacji ekologicznej, ujmujących propozycje
wnoszone przez poszczególne podmioty realizujące projekty edukacyjne dla lokalnej
społeczności.
Gmina Michałów należy do Międzygminnego Związku „Ponidzie”. Najważniejszymi celami
tego związku w zakresie ochrony przyrody są:
 rozwijanie umiejętności selektywnej zbiórki surowców wtórnych „u źródła”
w gospodarstwach domowych,
 wdrażanie nawyków segregacji odpadów od najmłodszych lat i dawanie przykładu innym,
 podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy w każdym wieku poprzez
popularyzację wiedzy o możliwości zagospodarowania odpadów jako surowców wtórnych,
 popularyzacja wiedzy o walorach przyrodniczych, kulturowych, historycznych mających
wpływ na życie człowieka w otoczeniu przyrodniczym,
 kształtowanie poglądów i przekonań dotyczących ochrony przyrody i jej zasobów,
 zachęcanie do utrzymywania ładu, porządku i czystości w środowisku.
Cele te mogą być realizowane poprzez:
 plakatowanie, ogłoszenia i artykuły prasowe, w czasie festynów, w czasie zebrań sołeckich,
dostarczanie do gospodarstw ulotek i broszur informacyjnych;





rozdawanie zeszytów szkolnych za dostarczenie surowców wtórnych: makulatury, butelek
plastikowych, puszek aluminiowych, opakowań szklanych,
rozdawanie sadzonek drzew i krzewów ozdobnych za dostarczenie akumulatorów, puszek po
farbach, lakierach, aerozolach;
upowszechnienie edukacji ekologicznej w gminie (informowanie o wdrażaniu planu
gospodarki odpadami);
informowanie na bieżąco o zasadach wprowadzanego programu udostępnianie fachowej
literatury oraz czerpanie wiedzy z przykładów innych gmin;
konkursy ekologiczne skierowane do dzieci z przedszkoli, młodzieży szkolnej szkół
podstawowych i gimnazjów, które mają na celu promocję właściwego zagospodarowania
odpadów komunalnych, likwidowanie dzikich wysypisk śmieci oraz upowszechnianie wiedzy
o walorach przyrodniczych, kulturowych gminy.
Edukacja ekologiczna wśród młodszych mieszkańców gminy prowadzona jest przede
wszystkim w ramach zajęć szkolnych, kółek biologicznych, a także organizowanych corocznie
„Dni Sprzątania Świata”. Natomiast wśród rolników w 2003r. pracownicy gminy, ARiMR i ODR
prowadzili szkolenia w zakresie wykorzystania środków pomocowych z UE (w tym również na
prowadzenie gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych).
Na terenie gminy znajdują się trzy gospodarstwa agroturystyczne w miejscowościach:
Michałów, Przecławka, Góry. Właściciele gospodarstw oferują liczne atrakcje m.in. własne
wyroby mleczne i wędliniarskie, kontakt ze zwierzętami domowymi, ogniska, wycieczki
rowerowe, spacery. Turyści mają także możliwość zwiedzania stadniny koni i przejazdu bryczką.
3.11.1. Główne zagrożenia i problemy w dziedzinie edukacji ekologicznej
Najważniejszym problemem w zakresie edukacji ekologicznej w gminie Michałów jest
niedostateczna ilość środków finansowych na cele edukacyjne.
Mniej ważnym, ale godnym zaznaczenia jest zagadnienie zbyt niskiego poziomu
edukacji starszych grup społeczeństwa oraz brak konkretnych ofert edukacyjnych skierowanych
do tej grupy wiekowej.
4. OCENA REALIZACJI ZADAŃ
Osiągnięcie europejskich standardów ochrony środowiska przyrodniczego przyjętych w
Traktacie Akcesyjnym Polski do UE należy do najważniejszych, a zarazem najbardziej
kosztownych zadań jakie muszą być zrealizowane po uzyskaniu przez nasz kraj członkostwa w
Unii Europejskiej.
Eksploatacja surowców mineralnych
Złoża piasku występują głównie w rejonie Pawłowic. Oprócz tego czynne jest także złoże
Busina. Ze względu na niewielką ilość złóż kruszywa, zarówno w gminie, jak i na terenach
sąsiednich, istnieje „dzika” eksploatacja piasku. Prowadzi ona do degradacji krajobrazu oraz
naruszenia prawa (eksploatacja bez koncesji, niszczenie stanowisk archeologicznych itp.). Na
obszarze gminy istnieje także wiele niewielkich wyrobisk, świadczących o prowadzonej w
przeszłości niewielkiej eksploatacji na skalę lokalną.
Ze względu na brak środków finansowych nie była prowadzona rekultywacja żadnego z
tych wyrobisk. Po zakończeniu eksploatacji stawały się one powszechnie miejscami gromadzenia
odpadów, czyli powstawania „dzikich wysypisk”, które obecnie stanowią duży problem w
gminie.
Ochrona powietrza
Na terenie Gminy Michałów brak zakładów przemysłowych, które mogłyby się
przyczyniać do pogorszenia jakości powietrza. Obecnie największy wpływ na skład atmosfery ma
tzw. „niska emisja”, czyli emitowane z przydomowych pieców gazy, często dodatkowo
zawierające szkodliwe substancje. Znajdują się one tam ze względu na powszechne wśród
mieszkańców spalanie różnych substancji m.in. plastikowych opakowań. W wyniku spalania tego
typu wielkocząsteczkowych związków organicznych do atmosfery uwalniane są różne
niebezpieczne substancje jak np. węglowodory. Z tego względu ważne jest informowanie
mieszkańców o tego typu zagrożeniach i propagowanie zaprzestania takich zachowań. Problem
niskiej emisji może rozwiązać w przyszłości gazyfikacja gminy.
Jednakże największy wpływ na jakość powietrza mają zanieczyszczenia ponadregionalne.
Są one transportowane przez przeważające w Polsce zachodnie wiatry z terenów dużych
aglomeracji przemysłowych: śląskiej i krakowskiej.
Zanieczyszczenia znajdujące się w powietrzu na terenie Gminy Michałów nie
przekraczają dopuszczalnych norm i z tego względu gmina (podobnie jak cały powiat
pińczowski) została zaliczona do strefy A (stężenia szkodliwych substancji nie przekraczają
norm). Priorytetowym działaniem z zakresu ochrony powietrza jest dbałość o zachowanie
obecnego stanu lub nawet dążenie do jego poprawy.
Leśnictwo
Zadaniem gminy jest opiniowanie wniosków o zalesieniu. Opinia wydawana jest
w nawiązaniu do przeznaczenia terenu na cele leśne w obowiązującym planie zagospodarowania
przestrzennego. Osoby zainteresowane zalesianiem prywatnych gruntów porolnych,
realizowanego w ramach Wojewódzkiego Programu Zwiększenia Lesistości, mogły uzyskać
dofinansowanie z różnych źródeł. Finansowanie to polegało na pokryciu kosztów sadzonek
w około 80% lub całkowitym pokryciu tych kosztów oraz wypłaceniu użytkownikowi gruntu
odpowiednich ekwiwalentów. Przeprowadzone dotychczas akcje dolesiania prowadzone były w
sposób niekontrolowany przez prywatnych właścicieli gruntów.
Intensyfikację zalesień ogranicza niedobór środków finansowych oraz brak decyzji co do
podziału środków na zalesienia z funduszy pomocowych unii europejskiej. W ostatnich latach
obserwuje się wzrost zainteresowania rolników zalesieniem gruntów zwłaszcza finansowanych w
oparciu o przepisy ustawy o przeznaczaniu gruntów rolnych pod zalesianie.
Na podstawie zapisów tej ustawy zalesienia mogą być finansowane przez ARiMR.
Edukacja ekologiczna
Na podstawie analizy działań na rzecz podniesienia świadomości ekologicznej
społeczeństwa, dokonanej m.in. w oparciu opracowanie „Edukacja ekologiczna w województwie
świętokrzyskim”, wydawane corocznie przez Urząd Marszałkowski oraz o materiały
informacyjne nt. przedsięwzięć z zakresu edukacji ekologicznej w regionie pińczowskim, można
stwierdzić, że:

wzrasta zainteresowanie edukacją ekologiczną szkół podstawowych, gimnazjalnych oraz
zespołów szkolno-przedszkolnych, a także jednostek samorządowych, które systematycznie
poszerzają ofertę działań mających na celu poszerzenie świadomości ekologicznej,
 upowszechnił się udział młodzieży szkolnej w organizowanych co roku ogólnodostępnych
akcjach takich jak: „Sprzątanie Świata”, „Obchody Dni Ziemi”,
 wzrasta zainteresowanie rolników szkoleniami, prowadzonymi głównie przez Rejonowy
Oddział WODR, ARiMR i urzędników gminy, zwłaszcza w zakresie rolnictwa ekologicznego
oraz agroturystyki, zmian w wyniku akcesji do UE, jak również działaniami mającymi na celu
promocję walorów środowiskowych, a także rozbudzenie lokalnej tożsamości kulturowej,
 obserwuje się coraz szersze uczestnictwo i sukcesy w konkursach ekologicznych oraz chęć
organizowania nowych – nagrody zachęcają do wzmożenia wysiłków.
Dalszy rozwój edukacji i świadomości ekologicznej społeczeństwa uwarunkowany jest
pozyskaniem na ten cel środków finansowych, dlatego władze gminy powinny poszukiwać
sponsorów finansujących akcje edukacyjne.
5. PRIORYTETY EKOLOGICZNE
Analiza stanu środowiska przyrodniczego oraz założeń przyjętych w wojewódzkim
i powiatowym programie ochrony środowiska nasuwa szereg wniosków co do projektów
i przedsięwzięć, które powinny być podjęte do realizacji przez władze gminy. Głównym
zadaniem w zakresie strategii wdrożenia „Programu ochrony środowiska dla gminy Michałów”
jest dokonanie wyboru priorytetów ekologicznych poprzez ustalenie hierarchii ich ważności oraz
ich skoncentrowanie na obszarach i w dziedzinach zapewniających maksymalne korzyści dla
środowiska. Wynika to z faktu, iż realizacja wielu zadań równocześnie przekroczyłaby znacznie
wielkość możliwych do pozyskania przez gminę środków finansowych.
Główne elementy
ochrony środowiska
Środowisko
przyrodnicze
i ochrona
przyrody
Powietrze
atmosferyczne
Podstawowe zadania
Obszary działań priorytetowych
Współudział przy tworzeniu
europejskiej sieci ekologicznej
NATURA 2000
Nadnidziański Park Krajobrazowy,
kompleks leśny zarządzany przez
Nadleśnictwo Pińczów, częściowo
tereny upraw polowych
Podjęcie działań w celu: zachowania
naturalnych terenów podmokłych;
renaturalizacja ekosystemów
Doliny rzeczne na obszarze gminy
Likwidacja barier ekologicznych
Nadnidziański Park Krajobrazowy,
kompleks leśny zarządzany przez
Nadleśnictwo Pińczów
Propagowanie zamiany standardowych
nośników energii (węgiel, miał, koks) na
bardziej ekologiczne (gaz, olej);
Obszar gminy
Likwidacja źródeł niskiej emisji
Obszar gminy
Wzrost wykorzystania energii ze źródeł
odnawialnych
Obszar gminy
Zasoby wodne
i gospodarka
wodno-ściekowa
Rozbudowa sieci wodociągowej i
budowa kanalizacyjnej –
spełniających standardy UE
Obszar gminy
Likwidacja niezorganizowanych
zrzutów ścieków
Obszar gminy
Przywracanie dobrej jakości wód
powierzchniowych,
Zwiększenie stopnia retencji
wód powierzchniowych
Zasoby wodne
i gospodarka
wodno-ściekowa cd.
Zasoby surowców
mineralnych
Ochrona
powierzchni
ziemi i gleb
Gospodarka odpadami
Rzeki
Obszar gminy
Ochrona jakości i ilości wód
Podziemnych
Obszar GZWP, ze strefami ochrony
zbiorników i ujęć wód
Ograniczanie do niezbędnego
minimum, stosowania sztucznych
nawozów i środków ochrony roślin
Obszary o szczególnych wymogach
ochrony wód, strefy ochrony ujęć wód
Ochrona przeciwpowodziowa
Obszary narażone na niebezpieczeństwo
powodzi
Renowacja urządzeń oraz przywrócenie
sprawności obiektów melioracyjnych.
Obszary melioracji wodnych
Likwidacja nielegalnego wydobycia
surowców mineralnych
Poprawa stanu środowiska poprzez
rekultywację terenów
poeksploatacyjnych i hałd
Obszar gminy
Obszar gminy (złoża eksploatowane
zgodnie z koncesją i nielegalne
wydobycie).
Zapobieganie erozji gleb –
wprowadzenie zadrzewień i zakrzewień
śródpolnych oraz kształtowanie
struktury upraw przeciwdziałającej
erozji wietrznej
Gleby o wysokiej klasie bonitacyjnej i
tereny o dużych spadkach
Ochrona naturalnej rzeźby i wartości
estetycznych krajobrazu
Obszar gminy, ze szczególnym
uwzględnieniem wydzielonych
obszarów
Wprowadzenie zbiórki
selektywnej odpadów
Obszar gminy
Zmniejszenie ilości
wytwarzanych odpadów
Obszar gminy
Lasy
Określenie terenów do zalesienia w
planie zagospodarowania
przestrzennego
Ścisła ochrona istniejących zasobów
leśnych
Zalesianie terenów o niższych klasach
bonitacyjnych
Hałas, wibracje i
promieniowanie
elektromagnetyczne
Hałas, wibracje i
promieniowanie
elektromagnetyczne cd.
Edukacja
ekologiczna
Ograniczenie uciążliwości hałasu
poprzez obniżanie jego natężenia do
poziomu gwarantowanego prawem, np.
modernizacja dróg i układu sieci
drogowej
Wprowadzenie do planu
zagospodarowania zapisów,
dotyczących terenów szczególnie
zagrożonych hałasem
Obszary przewidywane do zalesienia w
latach 2005 – 2006.
Obszar gminy
Obszary słabszych gleb
Ważniejsze arterie komunikacyjne
Tereny wynikające z pomiarów tła
akustycznego
Poszerzenie oferty działań w zakresie
Szkoły w gminie, Gmina, Rejonowy
edukacji ekologicznej i działalności
Oddział WODR, Międzygminny
szkoleniowej
Związek „PONIDZIE”
Promocja ekologii poprzez realizację
Środki przekazu, instytucje kultury i
prezentacji o treściach ekologicznych w
wypoczynku, gospodarstwa
ramach oferty programowej środków
agroturystyczne, ekologiczne, imprezy
przekazu oraz instytucji kultury i
masowe
wypoczynku
Współpraca administracji publicznej i
Gmina, WODR Międzygminny Związek
innych jednostek w przygotowaniu ofert
„PONIDZIE”, zakłady pracy, szkoły,
edukacyjnych oraz ich
mieszkańcy gminy i inne organizacje
współfinansowaniu
6. STRATEGIA DZIAŁAŃ
Główną zasadą jaka powinno się kierować przy podejmowaniu działań
proekologicznych jest konstytucyjna zasada zrównoważonego rozwoju. Głównym jej założeniem
jest takie stymulowanie rozwoju społeczno-gospodarczego, aby zachować zasoby środowiska dla
przyszłych pokoleń.
Strategia działań proekologicznych została opracowana w odniesieniu do
poszczególnych komponentów środowiska. W każdej z omawianych dziedzin wyznaczono cel
główny, który następnie rozpisano na działania zmierzające do jego osiągnięcia. Działania te
określono na lata 2005–2006 oraz w perspektywie do roku 2010. Należy przy tym podkreślić, że
„Program ochrony środowiska dla gminy Michałów” jest dokumentem otwartym na wszystkie
nowe projekty i zadania prowadzące do osiągnięcia określonych w nim celów.
6.1. Środowisko przyrodnicze
Polityka ekologiczna państwa zakłada ochronę przyrody poprzez utrzymanie na
odpowiednim poziomie krajowej różnorodności biologicznej i krajobrazowej.
„Zachowanie całego rodzimego bogactwa przyrodniczego oraz zapewnienie trwałości i
możliwości rozwoju wszystkich poziomów jego organizacji” to nadrzędne cele „Krajowej
strategii ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej”.
„Program ochrony środowiska dla województwa świętokrzyskiego” za najważniejsze cele
ochrony przyrody w regionie uznał: ochronę i wzrost różnorodności biologicznej i krajobrazowej
oraz dalszy rozwój systemu obszarów chronionych.
Z kolei „Program ochrony środowiska dla powiatu pińczowskiego” za najważniejszy cel w
dziedzinie ochrony przyrody uznaje zachowanie dziedzictwa biologicznego powiatu
pińczowskiego.
Dla gminy Michałów opracowano strategię działań krótkoterminowych (lata 2005-2006) i
długoterminowych (lata 2007-2010), uwzględniającą powyższe cele.
Strategia działań krótkoterminowych w latach 2005–2006:

współudział przy utworzeniu europejskiej sieci ekologicznej „Natura 2000”,
Ochrona bioróżnorodności w ramach sieci Natura 2000 ma być realizowana na
zasadach zrównoważonego rozwoju, dlatego też na proponowanych obszarach nie
przewiduje się wprowadzenia ochrony ścisłej. Generalnie należy stwierdzić, że użytkowanie
ziemi na tych obszarach nie może doprowadzić do zaniku siedliska lub gatunku (ze względu
na który obszar został włączony do sieci), pomniejszenia areału jego występowania lub do
zmniejszenia liczebności tego gatunku.
Ochrona bioróżnorodności na tych obszarach będzie realizowana na podstawie
planów ochrony, które wskażą kierunki i metody gospodarowania na tym terenie. Będą one
zawierać np.: wytyczne dotyczące zachowania lub przywrócenia ekstensywnych metod
gospodarowania na obszarach rolniczych lub respektowania zasad ekologicznej gospodarki
leśnej. Ich ustalenia będą wiążące dla planu zagospodarowania przestrzennego, planów
urządzania lasów itp.

ochrona i renaturalizacja korytarzy i ciągów ekologicznych oraz ochrona zakrzewień
i zadrzewień wzdłuż cieków wodnych,
Istotnym kierunkiem działań sprzyjających zachowaniu bioróżnorodności na obszarze
gminy będzie ochrona obszarów cennych przyrodniczo, dotychczas nie objętych ochroną
prawną, ale ważnych z punktu widzenia zapewnienia spójności systemu przyrodniczego. Do
takich obszarów należą przede wszystkim doliny rzeczne pełniące funkcję korytarzy
ekologicznych, łączących obszary węzłowe. Należy przy tym zwrócić uwagę na likwidację
lub minimalizowanie negatywnego działania barier ekologicznych, które uniemożliwiają
prawidłowe funkcjonowanie tego systemu. Chronione powinny być także tereny zieleni oraz
zadrzewienia i zakrzewienia, szczególnie te wzdłuż cieków wodnych, które zapobiegają
przedostawaniu się do wód powierzchniowych zanieczyszczeń.

zachowanie naturalnych terenów podmokłych poprzez wyeliminowanie zaburzających
stosunki wodne, jednostronnych melioracji odwadniających,
Ważnym działaniem w zakresie ochrony przyrody będzie renaturalizacja
zdegradowanych ekosystemów, które utraciły równowagę przyrodniczą. Dotyczyć to będzie
w pierwszym rzędzie wyeliminowania jednostronnych melioracji odwadniających. Na skutek
nadmiernego przesuszenia części obszarów podmokłych, które były ważnymi ostojami
ptactwa, utraciły one swoje funkcje ekologiczne i zanikły. Podobne zagrożenie dotyczy
cennych przyrodniczo wilgotnych siedlisk, na których występują duże kompleksy lasów.
Strategia działań długoterminowych w perspektywie do roku 2010:

utworzenie nowych form ochrony przyrody;
Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Michałów ustala do
wyznaczenia na obecnych terenach otwartych użytków ekologicznych:
- dwa wąwozy lessowe w pobliżu wsi Góry,
- kompleks łąk w dolinie rzeki Mierzawy pomiędzy miejscowościami Michałów,
Pawłowice, Jelcza Mała i Zagajówek.

podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy;
Skuteczna ochrona różnorodności uzależniona jest również w znacznym stopniu od
dokładnego rozpoznania zasobów przyrodniczych gminy, a także od poziomu wiedzy
społeczeństwa na ten temat. Dlatego niezwykle istotne jest opracowanie inwentaryzacji
przyrodniczej oraz przygotowanie odpowiednich programów edukacyjnych z zakresu
ochrony przyrody.

eksponowanie i zagospodarowanie walorów przyrodniczych i kulturowych gminy bez
uszczerbku dla środowiska;
Obszary o dużych walorach przyrodniczych i podlegające prawnej ochronie przyrody
mogą być szczególnie atrakcyjne dla turystów. Walory przyrodnicze w połączeniu z
udostępnieniem lokalnych zasobów dziedzictwa kulturowego mogą bowiem stanowić
podstawę do rozwoju różnych form turystyki, a zwłaszcza agroturystyki i turystyki
objazdowej.
Ważną sprawą w planowaniu rozwoju turystyki jest zaangażowanie mieszkańców
oraz kompleksowe opracowanie oferty turystycznej, która powinna kojarzyć walory i
potencjał gminy np. krajobraz, zabytki, lokalne tradycje.
● kreowanie urozmaiconej oferty turystycznej i rekreacyjnej,
Konieczność przebudowy struktury gospodarczej gminy, w której turystyka,
a zawłaszcza agroturystyka, powinna uzyskać liczącą się pozycję wynika z naturalnych
warunków i położenia w obszarze pozbawionym dużych zakładów przemysłowych.
Turystyka powinna spełniać rolę czynnika aktywizacji społeczności gminy i stać się
instrumentem wspomagającym restrukturyzację wsi i rolnictwa oraz wpływać na przemiany
społeczno-gospodarcze i awans ekonomiczny terenów wiejskich.
● wyznaczenie i oznakowanie szlaków turystyki pieszej i rowerowej (w tym ścieżek
dydaktycznych);
Na terenie gminy nie wyznaczono do tej pory żadnych ścieżek rowerowych. Warto
wydać stosowne pozycje dla turystów zawierające kilka propozycji tematycznych szlaków
rowerowych ukazujących najciekawsze zakątki, miejsca historyczne i zabytki gminy.
● rozbudowa infrastruktury technicznej i turystycznej z uwzględnieniem ochrony przyrody,
Udostępnienie turystyczne walorów kulturowych i przyrodniczych gminy wymaga
rozbudowy i modernizacji infrastruktury towarzyszącej. Konieczne jest także odpowiednie
wyeksponowanie wszystkich atrakcyjnych miejsc, w sposób przyciągający potencjalnych
turystów.
● zorganizowanie punktu informacji turystycznej.
Na terenie gminy znajduje się dużo ciekawych miejsc wartych zwiedzenia. Obiektami
wpisanymi do rejestru dóbr kultury Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w gminie
Michałów są m.in.:
- Zespół kościoła parafialnego p.w.Wniebowzięcia NMP w Górach, 1910r.
- Kaplica grobowa rodziny Dembińskich w Górach, 1839r.
- Zespół Dworski w Górach, XIX w.
- Zespół kościoła parafialnego p.w. św. Wawrzyńca w Michałowie, 1852r.
- Kaplica p.w. MB Częstochowskiej w Pawłowicach, 1919 r.
- Zagroda młynarska w Sędowicach, 20-te XX w.
- Zbór ariański w Węchadłowie, 1559 r.
- Zespół dworski w Węchadłowie, koniec XIX w.
- Zespół kościoła parafialnego p.w. św. Marcina we Wrocieryżu, 1801 r.
- Szereg domów drewnianych i murowanych w Przecławce, Sędowicach, Turze Dolnym,
Wrocieryżu i Zagajowie
Należy pamiętać, że część obszaru gminy Michałów poddana jest różnym formom
ochrony przyrody, na których wzmożony ruch turystyczny, a także niekontrolowana rekreacja
może często powodować negatywne skutki w środowisku. Dlatego też planowanie rozwoju
turystyki, jak również budowa i rozbudowa obiektów turystyczno-rekreacyjnych powinny być
oparte o rygorystyczne respektowanie norm ochrony środowiska.
6.2. Surowce mineralne
Zgodnie z Polityką ekologiczną państwa, Programem ochrony środowiska dla
województwa świętokrzyskiego i Programem ochrony środowiska dla powiatu pińczowskiego w
trosce o zachowanie walorów przyrodniczo-krajobrazowych regionu oraz mając na uwadze
aktualny stan środowiska naruszonego eksploatacją złóż przyjmuje się strategię działań w tej
dziedzinie gospodarki:
-
oszczędne i racjonalne korzystanie z zasobów oraz zminimalizowanie niekorzystnych
skutków eksploatacji;
poprawa stanu środowiska naturalnego zmienionego w wyniku działalności górniczej;
- ochrona obszarów perspektywicznych występowania surowców mineralnych.
Aby osiągnąć powyższe cele w latach 2005-2006 jak i w perspektywie do roku 2010
należy kierować się następującymi zasadami:
 sukcesywnej rekultywacji terenów poeksploatacyjnych;
 wszechstronnego wykorzystania kopalin (kopaliny głównej, towarzyszącej oraz surowców z
hałd i składowisk górniczych);
 przestrzegania zasad bezpieczeństwa eksploatacji w odniesieniu do obszarów zamieszkałych,
atrakcyjnych turystycznie, o wysokich walorach przyrodniczych i rolniczych;
 stałego monitoringu wpływu eksploatacji kopalin na środowisko oraz stanu wykorzystania
zasobów surowców;
 unikania lokalizacji na obszarach udokumentowanych złóż inwestycji niezwiązanych
z działalnością górniczą (uwzględnienie tych terenów w planie zagospodarowania
przestrzennego);
 otwartości terenów złóż dla potencjalnych inwestorów, obejmującą przygotowanie
planistyczne terenów, wyłączenie ich z użytkowania rolniczego, a także dostępność pod
względem własnościowym,
 kontynuowania prac w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i dokumentowania złóż
kopalin;
 unikania eksploatacji poniżej zwierciadła wód gruntowych;
 likwidacji nielegalnego wydobycia kopalin na potrzeby lokalne;
 wykorzystania terenów poeksploatacyjnych dla rozwoju turystyki i kolekcjonerstwa
minerałów, skał i okazów paleontologicznych;
 wprowadzenia zieleni osłonowej, izolującej przyrodniczo i wizualnie tereny wydobycia;
 stosowania w zakładach wydobywczych i przeróbczych urządzeń ochrony środowiska
i sukcesywnej ich modernizacji (szczególnie w zakresie gospodarki wodno-ściekowej,
ochrony powietrza i przed hałasem);
 egzekwowania wymogu sporządzania
miejscowych planów
zagospodarowania
przestrzennego terenów górniczych złóż kopalin.
Strategia działań krótkoterminowych lata 2005-2006, w zakresie rekultywacji terenów
poeksploatacyjnych gminy Michałów:
Dalsza eksploatacja złóż Pawłowice, Pawłowice II i III powinna być prowadzona przy
zachowaniu środków ograniczających szkody w środowisku i uwzględnieniu konieczności
systematycznej rekultywacji terenów poeksploatacyjnych. Potrzeby rekultywacji terenów
poeksploatacyjnych są znaczne. Duża skala zjawiska, przekracza finansowe możliwości gminy.
W związku z tym należy poszukiwać zewnętrznych źródeł finansowania przedsięwzięć z tego
zakresu. Prace rekultywacyjne terenu po piaskowni – Tur Dolny – będą prowadzone na koszt
własny P.W. NIDEX, a terenu po piaskowni – Pawłowice na koszt własny prywatnego
właściciela
Priorytetem powinno być usuwanie odpadów z „dzikich wysypisk”, które zostały
utworzone w miejscach, gdzie zaprzestano eksploatację piasku, a następnie przystąpienie do
rekultywacji tych terenów poprzez zalesianie. Tereny wydobycia piasku mogą być izolowane
przyrodniczo i wizualnie przez zieleń osłonową.
Należy przestrzegać zakazu eksploatacji na skalę przemysłową złóż torfu położonych w
otulinie Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego. Wydobycie pozostałych złóż z terenu parku
nie powinno być podejmowane z uwagi na słabą jakość surowców.
Strategia działań długoterminowych w perspektywie do roku 2010 , w zakresie rekultywacji
terenów poeksploatacyjnych gminy Michałów:
Działania długoterminowe w zakresie rekultywacji terenów poeksploatacyjnych powinny
obejmować stopniowe zalesianie lub zalewanie wodą wyrobisk piasku (Pawłowice, Tur).
Szczególną uwagę należy zwrócić na rekultywację „dziko” eksploatowanych wyrobisk.
Oszczędne i wszechstronne wykorzystanie surowców mineralnych gwarantuje
minimalizację obszarów koniecznych do rekultywacji.
6.3. Gospodarka wodna
Polityka Ekologiczna Państwa za główny cel w gospodarce wodnej stawia sobie:
zwiększenie skuteczności ochrony wód podziemnych przed ilościową i jakościową degradacją,
eliminowanie wykorzystania wód podziemnych na cele przemysłowe, kontynuację rozpoczętych
w ubiegłych latach inwestycji w zakresie budowy zbiorników retencyjnych, efektywną ochronę
przed powodzią oraz osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wód powierzchniowych, tak pod
względem jakościowym jak i ilościowym.
„Program Ochrony środowiska dla województwa świętokrzyskiego” za główne cele w tej
dziedzinie postawił sobie:
- uzyskanie i utrzymanie wysokiej jakości wód powierzchniowych poprzez budowę i
rozbudowę kanalizacji sanitarnej i deszczowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą;
- skuteczną ochronę dobrego stanu jakościowego wód podziemnych z jednoczesną
racjonalizacją struktury ich zużycia;
- przejście na całościowe gospodarowanie zasobami wodnymi, realizowane w układzie
zlewniowym;
- poprawę ochrony przeciwpowodziowej;
- osiągnięcie zamierzeń programu małej retencji;
- racjonalne stosowanie nawozów naturalnych i sztucznych, w celu utrzymania dobrej
jakości wód powierzchniowych i podziemnych.
„Program Ochrony środowiska dla powiatu pińczowskiego” stawia do osiągnięcia następujące
cele priorytetowe w dziedzinie gospodarki wodnej:
- uzyskanie zauważalnej poprawy jakości wód powierzchniowych;
- skuteczna ochrona dobrego stanu jakościowego wód podziemnych z jednoczesną
racjonalizacją struktury ich zużycia;
- przejście na całościowe gospodarowanie zasobami wodnymi, realizowane w układzie
zlewniowym.
Strategia działań krótkoterminowych w latach 2005–2006, w dziedzinie gospodarki wodnej





przygotowanie dokumentacji warunkującej pozyskanie środków pomocowych UE dla
projektów planowanych do realizacji w zakresie gospodarki wodno-ściekowej (studium
wykonalności, oceny oddziaływania, projektu budowlanego, wszelkich decyzji
administracyjnych);
rozbudowa sieci wodociągowej i budowa sieci kanalizacyjnej w oparciu o ujęcie wody w
Zagajowie wraz z podłączeniem do oczyszczalni ścieków w Pińczowie;
ochrona ujęć wód poziemnych, ich obszarów zasilania i wprowadzenie stref ochrony
pośredniej;
ograniczanie spływu zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego z pól oraz sukcesywna
likwidacja nielegalnych zrzutów ścieków;
wyznaczenie obszarów zalewowych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego
i respektowanie tych ustaleń przy lokalizacji nowych inwestycji;
Strategia działań długoterminowych w perspektywie do roku 2010, w dziedzinie gospodarki
wodnej:




dalsza rozbudowa sieci wodociągowej (obejmująca wszystkich mieszkańców gminy) i
kanalizacyjnej;
stopniowe wyłączanie z eksploatacji i zabezpieczenie lokalnych otworów studziennych w
miarę rozbudowy sieci wodociągowej;
stworzenie systemu przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego na bazie wybudowanej sieci
wodociągowej, obejmującego zewnętrzną sieć hydroforową, punkty czerpania wody, studnie i
zbiorniki wody;
poprawa jakości wód powierzchniowych, głównie rzek Nidy i Mierzawy, umożliwiająca
użytkowanie tych wód np. na cele rekreacyjne.
Zarządzanie zasobami wodnymi realizowane winno być zgodnie z podziałem kraju na
regiony wodne. Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 grudnia 2002 r. w sprawie przebiegu granic
obszarów dorzeczy, przyporządkowania zbiorników wód podziemnych do właściwych obszarów
dorzeczy, utworzenia regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz podziału tych obszarów na
regiony wodne przyporządkowuje obszar gminy Michałów do Regionu Górnej Wisły,
zarządzanego przez RZGW w Krakowie i Warszawie.
Przepisy ustawy „Prawo wodne” wprowadzają zintegrowany system zarządzania
zasobami wodnymi, obejmujący zarówno wody podziemne, jak i powierzchniowe. Działania w
zakresie gospodarki wodnej w gminie koncentrować się będą na rozbudowie infrastruktury
wodno-ściekowej oraz budowie nowych zbiorników wodnych.
Ważnym elementem będzie wymóg opracowywania dla każdego przedsięwzięcia:
studium wykonalności, raportu oddziaływania na środowisko oraz projektu technicznego wraz z
wymaganymi decyzjami.
Ochrona wód powierzchniowych wiąże się głównie z wprowadzeniem zintegrowanego
systemu gospodarki wodno-ściekowej. Zgodnie z II Polityką Ekologiczną Państwa za
najważniejsze przyjmuje się:
- przywrócenie jakości wód powierzchniowych do stanu wynikającego z planowanego
ich użytkowania oraz potrzeb związanych z funkcjami ekologicznymi tych wód;
- budowę zbiorników o funkcjach retencyjnych;
- zahamowanie wzrostu i znaczące ograniczenie zrzutów ścieków komunalnych z
obszarów wiejskich.
Zgodnie z założeniami „Programu wojewódzkiego...”: „dalszy rozwój zaopatrzenia wsi w
wodę może mieć miejsce pod warunkiem równoczesnego rozwoju systemu odprowadzania i
oczyszczania ścieków, czyli wprowadzenia zintegrowanych systemów gospodarki wodnościekowej”.
Jednocześnie konieczne jest respektowanie Dyrektywy 91/271/EWG, dotyczącej
obowiązku wyposażenia do 2015 r. wszystkich aglomeracji o równoważnej liczbie mieszkańców
RLM powyżej 2000. W miejscach, gdzie budowa kanalizacji nie przyniosłaby korzyści dla
środowiska lub spowodowała nadmierne koszty (np. przy rozproszonej zabudowie), Dyrektywa ta
dopuszcza zastosowanie indywidualnych rozwiązań, pod warunkiem, że pozwolą one na
osiągnięcie tego samego poziomu ochrony wód.
Uporządkowanie gospodarki ściekowej przyczyni się nie tylko do poprawy jakości wód
powierzchniowych, ale także zapobiegnie zanieczyszczeniu wód podziemnych. Jest to
niezmiernie ważne biorąc pod uwagę wykorzystywanie wód podziemnych do celów zaopatrzenia
ludności.
Ochrona jakości wód podziemnych na terenie gminy ma na celu zmniejszenie
przenikania zanieczyszczeń z powierzchni ziemi do warstw wodonośnych. W tej sytuacji
konieczne jest respektowanie w planowaniu przestrzennym oraz w działaniach realizacyjnych
wszelkich informacji bieżących oraz prognoz dotyczących oddziaływań na środowisko wodne
projektowanej zabudowy. Wody podziemne na obszarze gminy nadają się bezpośrednio do
wykorzystania lub wymagają prostego uzdatniania. Cały obszar Gminy Michałów położony jest
w zasięgu Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 409 – Niecka Miechowska. W jego obrębie
wyznaczone zostały obszary najwyższej i wysokiej ochrony wód podziemnych (ONO i OWO).
Ochrona wód podziemnych na obszarze gminy będzie również realizowana poprzez
ochronę ujęć wód podziemnych i wprowadzanie stref ochrony pośredniej (obecnie większość ujęć
zlokalizowanych na obszarze gminy posiada strefy ochrony bezpośredniej).
Ochrona przed powodzią skupiać się będzie na przeciwdziałaniu lokalizacji zabudowy na
obszarach zagrożonych zalaniem (sołectwa: Wrocieryż, Sędowice, Michałów, Pawłowice).
W tym celu wykorzystane powinny być instrumenty opiniowania i uzgadniania planów
przestrzennych (respektowanie obszarów zalewowych w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego oraz ograniczanie istniejącej zabudowy).
Jednym z istotnych warunków ograniczenia niebezpieczeństwa powodzi będzie
zwiększenie retencji zbiornikowej, poprzez budowę zbiorników wodnych. Ich realizacja
przyczyniłaby się również do rozwoju turystyki, a tym samym do aktywizacji obszaru gminy. Na
terenie gminy nie planuje się budowy nowych zbiorników wodnych. Sprawa ta powinna być
przeanalizowana przed opracowaniem planu zagospodarowania przestrzennego gminy.
Zgodnie z Art. 82.1 Prawa Wodnego obszary zagrożone powodzią obejmują:
 obszary bezpośredniego zagrożenia powodzią (np. miedzy wałem przeciw powodziowym
a linią brzegu rzeki),
 obszary potencjalnego zagrożenia powodzią (tereny narażone na przelanie się wód przez
koronę wału lub zalanie w przypadku zniszczenia odcinka wału i zagrożone zniszczeniem
budowli piętrzących), które w drodze rozporządzenia może określić minister właściwy ds.
gospodarki wodnej.
Dla obszarów nieobwałowanych, narażonych na niebezpieczeństwo powodzi (zgodnie
z ustawą Prawo wodne) Dyrektor właściwego RZGW sporządzi studium określające m.in.:
granice obszarów bezpośredniego zagrożenia uwzględniające częstotliwość występowania
powodzi, ukształtowanie dolin rzecznych i tarasów zalewowych, strefę przepływów wezbrań
powodziowych, tereny zagrożone osuwiskami oraz depresyjne i bezodpływowe.
6.4. Gospodarka odpadami
„Polityka ekologiczna państwa” za główne cele do osiągnięcia w dziedzinie gospodarki
odpadami uznaje: zapobieganie powstawaniu odpadów, przy jednoczesnym rozwiązywaniu
problemu odpadów „u źródła”, odzyskiwanie surowców i ponowne ich wykorzystanie oraz
bezpieczne dla środowiska końcowe unieszkodliwianie odpadów nie wykorzystanych.
Warunkiem realizacji tych celów jest zmniejszenie materiało- i energochłonności produkcji
(stosowanie „czystych” technologii), wykorzystywanie alternatywnych, odnawialnych źródeł
energii oraz stosowanie analiz pełnego „cyklu życia” produktu (produkcji, transportu,
opakowania, użytkowania, ewentualnego ponownego wykorzystania i unieszkodliwiania).
Podstawowym celem systemu gospodarki odpadami, który został przyjęty w „Planie
gospodarki odpadami dla województwa świętokrzyskiego” jest osiągnięcie odpowiednich
standardów, zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz minimalizacja i eliminacja
zagrożeń wynikających z gospodarowania odpadami wytwarzanymi w sektorze komunalnym
i gospodarczym oraz odpadami niebezpiecznymi.
Za najważniejszy cel do osiągnięcia w dziedzinie gospodarki odpadami w „Planie
gospodarki odpadami dla powiatu pińczowskiego” przyjęto minimalizację i eliminację zagrożeń
wynikających z gospodarowania odpadami oraz wdrożenie przyjętego w wojewódzkim
i powiatowym „Planie gospodarki odpadami” systemu gospodarowania nimi.
Integralną częścią „Programu ochrony środowiska ...” jest „Plan gospodarki odpadami dla
gminy Michałów”, który omawia zagadnienia gospodarki odpadami na terenie gminy i prezentuje
szczegółowe rozwiązania w tym zakresie.
Dla potrzeb wdrożenia systemu gospodarki odpadami, w „Planie gospodarki odpadami dla
województwa świętokrzyskiego”, uwzględniając głównie uwarunkowania geograficzne,
gospodarcze, środowiskowe i gęstość zaludnienia, dokonano podziału województwa na 4 rejony
gospodarki odpadami (RGO). Gmina Michałów została zaliczona do rejonu południowozachodniego,
obejmującego gminy powiatów:
włoszczowskiego, jędrzejowskiego,
pińczowskiego i kazimierskiego – 220 tys. mieszkańców.
W każdym wydzielonym RGO ma powstać jeden lub dwa RZGO (Rejonowy Zakład
Gospodarowania Odpadami). Rejonowe zakłady gospodarki odpadami powinny składać się
z sortowni odpadów, kompostowni odpadów biologicznych i składowisk, na których będą
deponowane odpady niemożliwe do wykorzystania. Uzupełnieniem tego systemu powinno być:
wprowadzenie segregacji odpadów „u źródła”, gospodarcze ich wykorzystanie, stosowanie
bezodpadowych i małoodpadowych technologii, stworzenie rynku zbytu dla surowców wtórnych
oraz prowadzona na szeroką skalę edukacja ekologiczna. W celu realizacji planu konieczne jest
objęcie wszystkich mieszkańców indywidualną zbiórką odpadów komunalnych. Objęcie
wszystkich mieszkańców zorganizowanym systemem odbioru odpadów będzie zapobiegać
powstawaniu „dzikich” wysypisk odpadów. Powstające „dzikie” wysypiska należy
inwentaryzować i sukcesywnie likwidować.
Proponuje się, aby zbieranie selektywne odpadów odbywało się „u źródła” lub do
pojemników ustawionych w sąsiedztwie. Oprócz podstawowych tradycyjnie selektywnie
zbieranych odpadów użytkowych (tworzywa sztuczne, szkło, metale oraz karton i papier),
proponuje się, aby zbierać następujące rodzaje odpadów:
 odpady niebezpieczne,
 odpady wielkogabarytowe,
 odpady budowlane.
W sposób szczególny muszą być traktowane odpady niebezpieczne. Odpady
niebezpieczne znajdujące się w strumieniu odpadów komunalnych powinny zostać wyodrębnione
i unieszkodliwione. Osiągnięcie tego będzie możliwe dzięki utworzeniu w gminie gminnego
punktu zbiórki odpadów niebezpiecznych GPZON w formie rozproszonej.
Szczegółowo rozpisane cele krótko- i długoterminowe zawiera opracowanie będące
integralną częścią programu pt. „Plan gospodarki odpadami dla gminy Michałów”.
6.5. Ochrona powietrza
Polityka ekologiczna państwa zakłada w dziedzinie ochrony powietrza m.in. prowadzenie
działań zmierzających do podtrzymania tendencji poprawy jakości powietrza atmosferycznego
oraz osiągnięcie następujących celów:
 do 2010 r. — ograniczenie (w stosunku do stanu z roku 1990) emisji pyłów średnio o 75%,
dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o 31%, lotnych związków organicznych (poza
metanem) o 4% i amoniaku o 8%;
 do 2010 r. — ograniczenie emisji toksycznych substancji z grupy metali ciężkich i trwałych
zanieczyszczeń organicznych;
 w latach 2008–2012 — osiągnięcie wielkości emisji gazów cieplarnianych nie
przekraczającej 94% emisji z roku 1988 i spełnienie wymagań Protokołu z Kioto.
W znacznym stopniu do poprawy jakości powietrza atmosferycznego może przyczynić się
wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Założenia „Strategii rozwoju energetyki
odnawialnej” przedstawiają się następująco:
 do roku 2010 udział energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowoenergetycznym kraju wzrośnie do ok. 7,5 %,
 do roku 2020 wzrośnie do 14 % (wielkość ta wynosi obecnie ok. 2,8 %, w Unii Europejskiej
ok. 5,8 %).
„Program ochrony środowiska dla województwa świętokrzyskiego” za najważniejsze cele
do osiągnięcia w tej dziedzinie uznał dalszą poprawę jakości powietrza atmosferycznego oraz
spełnienie wymagań ustawodawstwa UE.
„Program ochrony środowiska dla powiatu pińczowskiego” jako główny cel do
osiągnięcia w tej dziedzinie uznaje zachowanie dobrej jakości powietrza atmosferycznego na
obszarze całego powiatu.
Program ochrony środowiska dla gminy również uznaje ten cel za priorytetowy.
Działania krótkoterminowe w latach 2005–2006, w dziedzinie ochrony powietrza:


dalsza likwidacja i wymiana wyeksploatowanych kotłów węglowych i przechodzenie na
ogrzewanie olejowe lub gazowe,
utrzymanie w dobrym stanie obszarów zieleni na terenie gminy.
Działania długoterminowe w perspektywie do roku 2010 w dziedzinie ochrony powietrza:
 poprawa stanu nawierzchni dróg;
 systematyczne wdrażanie nowoczesnych, przyjaznych środowisku technologii;
 zwiększenie udziału produkcji energii ze źródeł odnawialnych;
 wzrost poziomu świadomości ekologicznej mieszkańców gminy;
 rozpoczęcie i stopniowa realizacja budowy sieci gazowej.
Jakość powietrza atmosferycznego, na obszarze gminy Michałów, należy uznać za dobrą.
Ze względu na kryteria ochrony zdrowia i ochrony roślin został on zakwalifikowany do klasy
ogólnej A (poziom stężeń nie przekracza wartości dopuszczalnej). W odniesieniu do stref, które
zostały tak ocenione wymaganym działaniem będzie utrzymanie jakości powietrza co najmniej na
tym samym lub lepszym poziomie.
Źródło zanieczyszczenia powietrza stanowią również niska emisja oraz transgraniczne
emisje zanieczyszczeń pochodzące z sąsiednich terenów. Lokalne kotłownie, często o niskiej
sprawności, pracujące dla potrzeb centralnego ogrzewania oraz piece używane w indywidualnych
gospodarstwach domowych nie posiadają z reguły żadnych urządzeń redukujących emisję
zanieczyszczeń do powietrza. Z tego powodu niezwykle ważna jest dalsza kontynuacja likwidacji
i modernizacji starych kotłowni oraz wymiana wyeksploatowanych kotłów na nowoczesne,
wysokosprawne i posiadające atesty. Węgiel powinien być zastępowany innymi, ekologicznymi
nośnikami ciepła np. olejem opałowym.
Emisja ze źródeł komunikacyjnych stanowi istotne zagrożenie na terenach znajdujących
się w bezpośrednim sąsiedztwie szlaków komunikacyjnych o dużym natężeniu ruchu pojazdów.
Jej zmniejszenie nastąpi dzięki egzekwowaniu norm emisji spalin, niedopuszczaniu do ruchu
pojazdów w złym stanie technicznym oraz nie posiadających katalizatorów. Przyczyni się do tego
także stosowanie paliw ekologicznych.
Jednym z istotnych czynników wpływających na jakość powietrza atmosferycznego
będzie wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa w tym zakresie. Szczególną rolę
powinny tu odegrać szkoły, środki masowego przekazu i pozarządowe organizacje ekologiczne
wspierające działania samorządu lokalnego.
6.6. Ochrona powierzchni ziemi i gleb
Gleby wysokiej jakości są najbardziej wartościowym komponentem środowiska gminy
Michałów. Dalszy rozwój gminy związany jest przede wszystkim z działalnością rolniczą.
Ochrona gleb, ich racjonalne użytkowanie jest głównie obowiązkiem rolnika. Gmina powinna
jednak zapewnić rolnikom fachowe doradztwo (np. informacje o możliwościach zdobycia
dotacji) i wsparcie finansowe.
Głównym zagrożeniem dla gminnych gleb jest ich zakwaszenie. Na niektórych terenach
może bowiem wystąpić degradacja chemiczna, związana z nieracjonalnym stosowaniem
nawozów mineralnych i chemicznych środków ochrony roślin. Lokalnie duże spadki terenu
utrudniają uprawę gleb oraz nasilają erozję wodną – spływ warstwy próchniczej w czasie
nawalnych deszczów. Najbardziej podatne na erozję gleby występują w południowej części
gminy. Kwasowość, południowo–wschodnie położenie pól i inne czynniki wpływają na
różnorodność produkcji roślinnej. Lokalnie występuje dewastacja gleb na skutek eksploatacji
surowców mineralnych (zagadnienie to omówiono szerzej w rozdziale poświęconym
problematyce eksploatacji tych surowców).
Brak zabiegów agrotechnicznych powoduje, że grunty tracą nabytą kulturę rolną
i podlegają naturalnej sukcesji drzew i krzewów. Powoduje to zmniejszanie powierzchni gleb
użytkowanych rolniczo. Może to stanowić zagrożenie dla niektórych gatunków i siedlisk
ukształtowanych w symbiozie z agrocenozami czyli różnego rodzaju nieużytkami i miedzami
śródpolnymi, murawami, oczkami wodnymi oraz zadrzewieniami wśród pól uprawnych.
Stanowią one swoistą ostoję bioróżnorodności i umożliwiają rozprzestrzenianie się dzikiej flory i
fauny. Wszystkie te elementy są integralnym składnikiem rolniczej przestrzeni produkcyjnej i ich
nadmierna sukcesja może spowodować ograniczenie wdrożenia rolnictwa ekologicznego.
Podstawowym instrumentem służącym ochronie przestrzeni rolniczej będzie krajowy program
rolno-środowiskowy.
W „Programie ochrony środowiska dla powiatu...” za najważniejszy cel w dziedzinie
ochrony gleb uznano wzmożoną ochronę i racjonalne użytkowanie gleb przydatnych dla
rolnictwa z jednoczesnym zachowaniem oraz wzmocnieniem walorów ekologicznych rolniczej
przestrzeni produkcyjnej.
Jest to cel o charakterze długofalowym, który wymaga ustanowienia celów operacyjnych:
 rekultywacja terenów poeksploatacyjnych,
 ochrona gleb przed erozją wodną,
 zapobieganie degradacji gleb oraz przywracanie wymaganych standardów jakości
w przypadku skażenia,
 zminimalizowanie skutków wyłączania na cele nierolnicze gleb klas bonitacyjnych I-III.
 utrzymanie i zwiększenie walorów ekologicznych i krajobrazowych rolniczej przestrzeni
produkcyjnej w gminie.
W realizacji zadań o charakterze związanym z działalnością statutową uczestniczyć będą:
Starostwo Powiatowe w Pińczowie, WODR Rejonowy Oddział w Pińczowie, Świętokrzyski
Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych (Rejonowy Oddział w Pińczowie), WIOŚ w Kielcach,
Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Kielcach, dyrektorzy szkół.
Strategia działań w latach 2005–2006 oraz w perspektywie do roku 2010:





współpraca ze starostwem w zakresie zaliczenia najmniej zalesionych obszarów przestrzeni
rolniczej gminy do „obszarów przyrodniczo-wrażliwych” i objęcie ich „krajowym programem
rolno-środowiskowym” z ukierunkowaniem na wzmocnienie struktury ekologicznej tej
przestrzeni,
egzekwowanie przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych w zakresie wyłączania tych
gruntów z produkcji,
modernizacja lub konserwacja obiektów i urządzeń melioracyjnych,
udział we wdrażaniu metod rolnictwa ekologicznego (ustawa o rolnictwie ekologicznym) oraz
zwiększanie liczby gospodarstw ekologicznych, posiadających certyfikat jakości,
prowadzenie masowej edukacji, szkoleń specjalistycznych, zapewnienia dostępności
materiałów na temat ograniczenia nadmiernego zakwaszenia gleb oraz zasad ochrony
i podniesienia walorów ekologicznych gleb określonych w „Kodeksie dobrej praktyki
rolniczej”.
6.7. Lasy
Gmina Michałów charakteryzuje się niską lesistością (ok. 20,8%), która wynika przede
wszystkim z jej rolniczego charakteru i wysokiej jakości gleb uprawnych. Znacznie ważniejszym,
niż zwiększanie lesistości, zadaniem polityki gminy powinno być utrzymanie wartościowych
rolniczo terenów upraw polowych. Nie należy prowadzić zalesień kosztem dobrych i bardzo
dobrych gleb występujących na terenie gminy.
Krajowy Program Zwiększania Lesistości, przyjęty przez Radę Ministrów w 1995 roku,
jak również polityka rolna utworzonego w 1999 r. województwa świętokrzyskiego, nie zakładały
zwiększania powierzchni leśnych w gminie Michałów. Również obowiązujący poprzednio (tzn.
do 2003 roku) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Michałów nie
wyznaczał powierzchni pod zalesienie. Ustalenia te w następnych latach uległy nieznacznym
zmianom. Powiatowy program ochrony środowiska z 2003 roku zakłada, że szacunkowa
powierzchnia gruntów przeznaczonych do zalesienia w gminie Michałów, w latach 2004 – 2010,
wyniesie 35 ha (tabela 2) co stanowi około 5% całkowitego obszaru przeznaczonego do
zalesienia w powiecie pińczowskim, w tym samym terminie.
Tabela 3. Szacunkowa powierzchnia gruntów do zalesienia w [ha], zgłoszonych przez gminę Michałów
Razem:
2007 – 2010
2005–2006 (przewidywane
2004–2010
2004 (planowane)
(przewidywane potrzeby
potrzeby zalesieniowe)
(
szacunkowe
potrzeby
zalesieniowe)
zalesieniowe)
5
15
15
35
Źródło: Dane ankietowe z gminy przesłane na potrzeby Programu ochrony środowiska dla powiatu pińczowskiego
Największe potrzeby zalesieniowe występują w sołectwach: Karolów, Wrocieryż,
Pawłowice i Sędowice. Powiększenie obszarów leśnych ma odbywać się poprzez zalesianie
gruntów nieekonomicznych z rolniczego punktu widzenia (V, VI klasa bonitacyjna), gruntów
położonych w strefach wododziałowych, wzdłuż brzegów rzek i cieków wodnych, terenów
łączących rozdrobnione kompleksy leśne i grupy zadrzewień, strome zbocza, stoki oraz tereny po
wyeksploatowanych kopalniach w ramach rekultywacji. Przewiduje się prowadzenie zalesień
głównie na gruntach prywatnych. W zakresie realizacji tego zadania dopuszcza się odstępstwa od
programu powiatowego w granicach 15%.
Lokalizacja zalesień powinna m.in. zapewniać: zmniejszenie rozdrobnienia i rozproszenia
kompleksów leśnych, tworzenie korytarzy ekologicznych pomiędzy większymi kompleksami
leśnymi oraz połączenie ich z obszarami o funkcjach ekologicznych.
Zgodnie z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Michałów z
lipca 2003 roku, do zalesień przeznaczono obszary położone na obrzeżach powiatu. Obszary
wyznaczone pod zalesienie przylegają do lasów państwowych lub prywatnych, łąk i pastwisk,
terenów upraw polowych. Zgodnie z planem zalesiane mają być sołectwa: Tur Piaski, Tur Dolny,
Kołków, Przecławka, Węchadłów, Karolów, Sędowice, Wrocieryż. Na terenach przeznaczonych
do zalesień obowiązuje zakaz wprowadzania nowej zabudowy. Plan ustala dodatkowo na
terenach dolesianych: obowiązek utrzymania istniejących oczek wodnych i cieków,
zabezpieczenie dogodnego dojazdu. W odniesieniu do lasów istniejących szczególnie istotna
będzie powszechna i ciągła ich ochrona przed wyłączeniem z użytkowania leśnego
(zagospodarowanie terenów zalesionych na cele nieleśne w planie miejscowym może być
dokonane tylko w uzasadnionych przypadkach i przy braku innych rozwiązań przestrzennych).
Gminom powierzono opracowanie dokumentów programowych określających priorytety,
powierzchnię gruntów rolnych pod zalesienia oraz właścicieli i koszty zalesień. Zalesienia
występujące dotychczas w gminie Michałów prowadzone były w sposób niekontrolowany.
Sporadycznie mieszkańcy gminy składają wnioski do Starostwa Powiatowego o uzyskanie
pozwolenia na zalesienie.
Strategicznym celem określonym w „Programie ochrony środowiska dla powiatu” jest:
pełne wykorzystanie możliwości zwiększenia powierzchni leśnej oraz zapewnienie właściwego
nadzoru nad lasami stanowiącymi własność prywatną
Zalesienia w sektorze prywatnym finansowane będą zgodnie z zapisami ustawy
o przeznaczaniu gruntów rolnych do zalesienia, a od 2005 roku również zgodnie z przepisami
projektowanej ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich, wg której udział środków
budżetowych wyniesie 20% natomiast pozostałe 80% kosztów pokryje Europejski Fundusz
Orientacji i Gwarancji Rolnej (EAGGF). Przyjmuje się, że zasady naliczania ekwiwalentu, jak też
wymagania wobec właścicieli gruntów porolnych będą analogiczne jak zawarte w
Rozporządzeniu Rady Wspólnot Europejskich Nr 2080/92 EWG, regulującym problematykę
zalesieniową w krajach UE.
Strategia działań w latach 2005–2006, w zakresie gospodarki leśnej:
 współpraca ze starostwem w opracowaniu w 2005 r. gminnego programu zwiększania
lesistości oraz ustalenie w planie zagospodarowania przestrzennego terenów do zalesienia
przewidzianych do zalesień w latach 2005–2006,
 dalsza współpraca z Nadleśnictwem Pińczów zakresie nadzoru nad lasami prywatnymi i
przebiegiem akcji zalesiania gminy,
 sprawne wydawanie decyzji o zalesieniu gruntów, przestrzeganie ustalonego harmonogramu
prac zalesieniowych oraz ustalanie rocznego limitu zalesień.
Strategia działań w perspektywie do roku 2010, w zakresie gospodarki leśnej:
 kontynuacja podnoszenia lesistości gminy - ok. 35 ha zalesień w latach 2005-2010
(współpraca ze starostwem i Nadleśnictwem)
 utrzymanie w dobrym stanie istniejących kompleksów leśnych.
6.8. Hałas, wibracje i pola elektromagnetyczne
Bieżące przeciwdziałanie zagrożeniom związanym z hałasem i wibracjami polegać będzie
na zapewnieniu jak najlepszego klimatu akustycznego oraz utrzymaniu dobrego stanu
środowiska. W planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przewiduje się natomiast
możliwość ustanowienia stref ograniczonego użytkowania (zwiększona emisja tych zagrożeń), w
obrębie których wykluczone będą określone formy zabudowy. Celami długoterminowymi, które
przekraczają horyzont czasowy programu są:
 Ograniczenie uciążliwości hałasu poprzez obniżenie jego natężenia do poziomu
gwarantowanego prawem w zakresie hałasu

Kontrola i ograniczenie emisji do środowiska promieniowania elektromagnetycznego do
poziomów
dopuszczalnych
w
zakresie
niejonizującego
promieniowania
elektromagnetycznego
Działania krótkoterminowe na lata 2005–2006, w zakresie hałasu i promieniowania
elektromagnetycznego:


wyznaczenie obszarów zagrożonych hałasem na terenie gminy w celu podjęcia działań
poprawiających klimat akustyczny w pierwszej kolejności,
wprowadzenie do sporządzanych obecnie planów miejscowych zapisów dotyczących
istniejących i projektowanych obiektów promieniowania niejonizującego wraz ze
wskazaniem stref II stopnia (wykraczających poza granicę własności terenu).
Działania długoterminowe w perspektywie do roku 2010 (i dalsze lata) w zakresie hałasu


stosowanie rozwiązań techniczno-organizacyjnych ograniczających hałas u jego źródła.
sukcesywne eliminowanie technologii i urządzeń przekraczających dopuszczalne normy
hałasu w przemyśle i transporcie,
6.9. Poważne awarie przemysłowe
Wystąpienie poważnych awarii w zakładach gdzie są wytwarzane lub stosowane
niebezpieczne substancje chemiczne, a także podczas transportu takich substancji mogą
spowodować katastrofalne skutki w środowisku naturalnym.
„Polityka ekologiczna państwa” w dziedzinie zapobiegania poważnym awariom
przemysłowym zakłada, eliminowanie lub zmniejszenie skutków dla środowiska i ludności
z tytułu ich zaistnienia, a także doskonalenie istniejącego systemu ratowniczego.
„Program ochrony środowiska dla województwa świętokrzyskiego” za główny cel w tym
zakresie uznaje stworzenie skutecznego systemu zapobiegania awariom przemysłowym oraz
zmniejszenie negatywnych skutków dla środowiska w przypadku ich wystąpienia.
„Program ochrony środowiska dla powiatu” za najważniejszy cel do osiągnięcia w tej
dziedzinie stawia zmniejszenie zagrożenia dla mieszkańców i środowiska na skutek awarii
przemysłowych i transportu substancji niebezpiecznych
W chwili obecnej na terenie gminy Michałów nie ma zakładów należących do kategorii
zakładów o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowych. Ewentualne
pojawienie się takich obiektów jest możliwe jednak w przyszłości.
Obowiązki związane z awariami przemysłowymi spoczywają głównie na prowadzącym
taki zakład oraz na organach Państwowej Straży Pożarnej. Zgodnie z zapisami POŚ każdy zakład
stwarzający takie ryzyko musi zostać zgłoszony do właściwych organów PSP. Zgłoszenie to musi
zostać przekazane do wiadomości Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska.
Prowadzona ewidencja zakładów powinna być systematycznie weryfikowana.
Do obowiązków prowadzącego zakład, który stwarza takie zagrożenie należy:
 w przypadku zakładów o dużym ryzyku wystąpienia awarii — opracowanie raportu
o bezpieczeństwie i wewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego oraz dostarczenie
Komendantowi Wojewódzkiemu PSP informacji niezbędnych do opracowania zewnętrznego
planu operacyjno-ratowniczego;
 w przypadku zakładów o zwiększonym i dużym ryzyku wystąpienia awarii — opracowanie
programu zapobiegania poważnym awariom przemysłowym.
Z punktu widzenia narażenia mieszkańców na skutki ewentualnych awarii przemysłowych
największe znaczenie mają zewnętrzne plany operacyjno-ratunkowe dla terenów otaczających
zakłady o dużym ryzyku wystąpienia awarii. Plany te leżą w gestii Komendanta Wojewódzkiego
PSP, który opracowuje je na podstawie informacji uzyskanych od zakładów.
Istotne zagrożenie niesie ze sobą załadunek i transport niebezpiecznych substancji.
Pojazdy przewożące te substancje powinny być odpowiednio przystosowane i systematycznie
kontrolowane. Trasy przewozu powinny być tak wyznaczone aby unikać terenów gęsto
zaludnionych oraz stref ochrony ujęć wody. Powinny też być wyznaczone i oznakowane specjalne
miejsca postojowe. Wyznaczone trasy przewozu powinny być uwzględnione w planie
zagospodarowania przestrzennego gminy.
W przypadku zaistnienia awarii szybkie i skuteczne usunięcie zagrożenia zależy od
właściwie przeprowadzonej akcji ratowniczej. Istotne jest opracowanie planu informowania
społeczeństwa o zagrożeniu oraz kształtowanie odpowiednich postaw i zachowań wśród
mieszkańców gminy.
6.10. Edukacja ekologiczna
Polityka Ekologiczna Państwa i Program ochrony środowiska dla województwa
świętokrzyskiego przyjmują za jeden z podstawowych celów edukację ekologiczną społeczeństwa
oraz zapewnienie powszechnego dostępu do informacji o środowisku.
Program ochrony środowiska dla powiatu w zakresie edukacji ekologicznej za
najważniejsze cele uznał:
 podniesienie świadomości ekologicznej wszystkich grup społeczeństwa, polegające na
wykształceniu nawyków wdrażania zrównoważonego rozwoju oraz dbałości o stan
środowiska i oszczędnego korzystania z jego zasobów,
 stworzenie powszechnego dostępu do informacji dotyczących problematyki ochrony
środowiska.
Edukacja ekologiczna będzie skierowana do wszystkich grup społeczeństwa.
Działania priorytetowe w zakresie edukacji:




podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz umożliwienie mu skutecznego
udziału w ochronie środowiska, poprzez zamieszczanie informacji dotyczących tej
problematyki na witrynie internetowej,
stworzenie powszechnego dostępu do informacji dotyczących problematyki ochrony
środowiska (broszury, publikacje, audycje, reklama, foldery),
poszerzenie zagadnień z zakresu ochrony środowiska w programie zajęć obowiązkowych
placówek oświatowych oraz tworzenie sieci szkolenia fakultatywnego poprzez udział
w zajęciach terenowych, „zielonych szkołach”, olimpiadach, konkursach, akcjach, imprezach
o tematyce ekologicznej, itp.,
edukacja dorosłych, w tym zwłaszcza rolników oraz pracowników przedsiębiorstw, mająca na
celu kształtowanie postaw proekologicznych poprzez: organizację szkoleń z zakresu m.in.:
rolnictwa ekologicznego, agroturystyki, Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych, zmian w
rolnictwie w wyniku dostosowania do standardów UE, promocji wizualnej — ekologizacji i
estetyzacji otoczenia, a także aktywizacji społeczności wiejskiej, racjonalnej gospodarki
odpadami i wodno-ściekowej, oszczędności energii oraz wykorzystania ekologicznych źródeł
energii, zmniejszenia emisji zanieczyszczeń, hałasu, (współpraca ze Starostwem),

działalność edukacyjna oraz pokazowa w gospodarstwach ekologicznych i agroturystycznych,
na imprezach masowych, we współpracy z WODR-em, właścicielami gospodarstw,
Międzygminnym Związkiem „Ponidzie”, Stowarzyszeniami itp.
Istotną rolę przy rozpowszechnianiu wiedzy ekologicznej odgrywają szkoły. Pożądane jest
większe zainteresowanie wprowadzaniem w szkołach, autorskich programów edukowania
środowiskowego, udział w tzw. „zielonych szkołach”, olimpiadach, konkursach oraz działalność
szkolnych kół zainteresowań. Działania te mają na celu kształtowanie świadomości ekologicznej
od najmłodszych lat, opartej na: szacunku dla otaczającego środowiska, poznaniu
współzależności pomiędzy człowiekiem a środowiskiem, przyjęciu postawy odpowiedzialności
za jego stan, potrzebie podejmowania praktycznych działań na rzecz jego ochrony. Tematyka
ekologiczna stanowi element wielu przedmiotów, a skuteczność jej przekazu zależy głównie od
sposobu prowadzenia zajęć oraz od zaangażowania nauczycieli i poziomu ich wiedzy.
Konieczne jest uwzględnianie problematyki ekologicznej w programach rozwoju turystyki
oraz objęcie edukacją ekologiczną zarówno organizatorów turystyki i wypoczynku (gospodarstwa
agroturystyczne), jak i osób korzystających z tych usług. Ważną rolę do odegrania ma tu Zarząd
PPK, który poprzez swoją działalność informacyjno-edukacyjną i wydawniczą, a zwłaszcza
edukację w bezpośrednim styku z naturą, przyczynia się do wzrostu świadomości ekologicznej.
Ważną rolę w poszerzaniu świadomości ekologicznej rolników spełnia rejonowy oddział
WODR w Pińczowie, który jest organizatorem wielu szkoleń, kursów, pokazów, propagatorem
działań z zakresu estetyzacji gospodarstw wiejskich, aktywizacji społeczności wiejskiej.
Utrzymuje również współpracę ze szkołami.
Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska lokalne środki masowego przekazu
powinny kształtować świadomość ekologiczną oraz popularyzować zasady ochrony środowiska w
publikacjach i audycjach, filmach popularnonaukowych, artykułach proekologicznych oraz
reklamie promującej produkty i działania przyjazne środowisku.
Najważniejszą barierą w rozwoju edukacji ekologicznej jest brak środków finansowych.
Narodowy Program Edukacji Ekologicznej zakłada, że: 1,5–2% środków na ochronę środowiska,
powinno być przeznaczone na działania edukacyjne. Należałoby również dążyć do opracowania
(w miarę możliwości finansowych) kolejnych gminnych programów edukacji ekologicznej, które
wskazywałyby konkretne zadania edukacyjne oraz podmioty odpowiedzialne za ich realizację.
7. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU ...
7.1. Źródła i struktura finansowania
Pełne wdrażanie „Programu...” będzie możliwe po stworzeniu sprawnego systemu jego
finansowania. Podstawowymi źródłami finansowania zadań proekologicznych będą: środki
własne inwestorów (budżet gminy, podmioty gospodarcze), środki pochodzące z dotacji
i programów pomocowych – krajowych (NFOŚiGW, WFOŚiGW, PFOŚiGW) i zagranicznych
(fundusze strukturalne i spójności UE), wsparcie fundacji, osób prywatnych, firm. Źródłem
finansowania przedsięwzięć ekologicznych mogą być też kredyty udzielane np. przez Bank
Ochrony Środowiska z dopłatami do oprocentowania przez fundusze ochrony środowiska,
kredyty komercyjne, kredyty konsorcjalne, kredyty międzynarodowych instytucji finansowych np.
Banku Światowego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju. Głównymi źródłami
pochodzenia środków finansowych, które będą przeznaczane na cele ochrony środowiska są
m.in.: fundusze ekologiczne, środki fundacji i programów pomocowych, własne środki
inwestorów, budżet centralny oraz budżety samorządów. Należy przy tym podkreślić, że istotny
ciężar finansowania inwestycji infrastrukturalnych spada na barki gmin, które często finansują je
z kredytów zaciąganych w bankach komercyjnych i w międzynarodowych instytucjach
finansujących.
Zasadniczym celem NFOŚiGW jest wspieranie finansowe przedsięwzięć podejmowanych
dla poprawy jakości środowiska w dziedzinie: ochrony wód, gospodarki wodnej, ochrony
powietrza, ochrony powierzchni ziemi, leśnictwa, ochrony przyrody i krajobrazu, geologii,
górnictwa, edukacji ekologicznej. Rolą WFOŚiGW jest wspieranie finansowe przedsięwzięć
proekologicznych o zasięgu regionalnym podejmowanych także dla poprawy jakości środowiska
w poszczególnych jego komponentach. Narodowy i Wojewódzki FOŚiGW udzielają pomocy w
postaci dotacji i niskoprocentowych pożyczek, które mogą być umarzane do 50 %. Powiatowy i
Gminny FOŚiGW służy dofinansowaniem przedsięwzięć o charakterze proekologicznym
służących społeczeństwu powiatu i gminy.
Duże możliwości dla gmin w zakresie ochrony środowiska daje ustawa o Funduszu
Rozwoju Inwestycji Komunalnych z dnia 12 grudnia 2003 roku (Dz. U. Nr 222 poz. 2218). Ze
środków tego funduszu mogą być udzielane preferencyjne kredyty, przeznaczone na
przygotowanie przez gminy i związki gmin projektów inwestycji komunalnych, przewidzianych
do współfinansowania z funduszy Unii Europejskiej. Do projektów tych zalicza się studium
wykonalności inwestycji, analizę kosztów i korzyści oraz pozostałą dokumentacje projektową,
analizy, ekspertyzy i studia niezbędne do realizacji inwestycji. Kredyt udzielany jest pod
warunkiem pozytywnego rozpatrzenia poprzez Bank Gospodarstwa Krajowego wniosku
złożonego przez inwestora. Przy opiniowaniu wniosku BGK uwzględnia kryteria przyjęte w
ramach programów operacyjnych, finansowanych ze środków Unii Europejskiej. Przyjęto, że
wysokość pożyczek nie może przekroczyć 80% zaplanowanych kosztów netto inwestycji, nie
więcej niż 500 tys. zł. na jeden projekt. Kredyt może być wypłacony jednorazowo lub w ratach.
Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych powstał na mocy ustawy o ochronie gruntów
rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995 roku. Fundusz ten dzieli się na terenowy i centralny.
Środkami Funduszu centralnego dysponuje Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Środkami
funduszu terenowego dysponuje samorząd województwa. Dochodami Funduszu są związane z
wyłączeniem z produkcji gruntów rolnych:
 należności,
 opłat rocznych,
 opłaty z tytułu niewykonania obowiązku zdjęcia i wykorzystania próchniczej warstwy gleby,
 opłaty oraz należności i opłaty roczne podwyższone w wyniku:
- wyłączenia gruntów z produkcji niezgodnie z przepisami ustawy o ochronie gruntów
rolnych i leśnych,
- w sytuacjach stwierdzenia, iż grunty przeznaczone w miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego na cele nierolnicze lub nieleśne zostały wyłączone
z produkcji bez decyzji.
Własnością Funduszu centralnego staje się 20 % środków uzyskiwanych z wymienionych
źródeł, pozostałe środki zasilają fundusze terenowe. Celem funkcjonowania funduszu jest
podejmowanie działań służących ochronie, rekultywacji i poprawie jakości gruntów rolnych.
Realizuje się go poprzez finansowanie m.in. następujących działań:
 budowę i renowację zbiorników wodnych służących małej retencji,




wdrażanie i upowszechnianie wyników prac naukowo – badawczych związanych z ochroną
gruntów rolnych,
rekultywacja na cele rolnicze gruntów, które utraciły lub zmniejszyły wartość użytkową,
rolnicze zagospodarowanie gruntów zrekultywowanych,
użyźnianie gleb o niskiej wartości produkcji, ulepszanie rzeźby terenu i struktury
przestrzennej gleb, przeciwdziałanie erozji gleb na gruntach rolnych.
Istotne znaczenie w udzielaniu wsparcia finansowego w formie dotacji lub pożyczek ma
Fundacja „Ekofundusz”. Jest to fundacja powołana w 1992 r. przez ministra Finansów. Jej
zadaniem jest efektywne zarządzanie środkami finansowymi pochodzącymi z zamiany części
zagranicznego długu na wspieranie inwestycji proekologicznych (ekokonwersja długu).
Środki finansowe EkoFunduszu mogą być wykorzystywane w następujących sektorach:
 ochrona powietrza — ograniczenie emisji i transgranicznego transportu SO2 i NOX ;
 ochrona wód — zmniejszenie spływu zanieczyszczeń obszarowych, ochrona zasobów wody
pitnej, ochrona GZWP przed infiltracją zanieczyszczonych wód powierzchniowych;
 ochrona klimatu — ograniczenie emisji gazów powodujących zmiany klimatyczne,
oszczędność energii i poprawa efektywności jej wykorzystania, wykorzystanie odnawialnych
źródeł energii;
 ochrona różnorodności biologicznej — ochrona lub renaturyzacja ekosystemów
najcenniejszych przyrodniczo oraz ochrona gatunków roślin i zwierząt zagrożonych
wyginięciem;
 gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych — tworzenie kompleksowych
systemów gospodarki odpadami obsługujących 50–250 tys. mieszk., eliminacja powstawania
odpadów niebezpiecznych w przemyśle (promocja „czystych technologii”), likwidacja
składowisk odpadów, rekultywacja gleb zanieczyszczonych odpadami niebezpiecznymi.
Fundusze strukturalne Unii Europejskiej.
Po wejściu do UE Polska będzie mogła korzystać z Funduszy Strukturalnych na inwestycje
w ochronie środowiska. Dotyczyło to będzie możliwości finansowania przedsięwzięć z
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego - ERDF (Zintegrowany Program Operacyjny
Rozwoju Regionalnego – inwestycje w skali regionalnej i lokalnej) oraz Funduszu Spójności
(Kohezji).
Ramy przedsięwzięć inwestycyjnych finansowanych z funduszy strukturalnych określa
Narodowy Plan Rozwoju (na lata 2004-2006). Plan ten będzie służył jako podstawa
negocjowania przez Polskę Podstaw Wsparcia Wspólnoty, dokumentu określającego kierunki
i wysokość wsparcia ze strony funduszy strukturalnych na realizację zamierzeń rozwojowych
oraz jako podstawa interwencji z Funduszu Spójności.
ERDF wspiera m.in. inwestycje infrastrukturalne w zakresie gospodarki wodnej,
gospodarki odpadami, rekultywacji zdegradowanych terenów. Łącznie na program operacyjny
w latach 2004-2006 przeznaczone będzie 6,65 mld euro, a ze środków publicznych 129 mln euro.
Równolegle z realizacją ERDF realizowane będą duże projekty inwestycyjne współfinansowane z
Funduszu Spójności. Środki pochodzące z tego funduszu nie będą przekazywane na działania
wykonywane w ramach programów operacyjnych, ale będą ze sobą powiązane. Głównym celem
strategii środowiskowej Funduszu Spójności jest wsparcie realizacji zadań inwestycyjnych celów
publicznych w zakresie ochrony środowiska, wynikających z wdrażania prawa Unii Europejskiej.
Priorytetem strategii Funduszu Spójności jest poprawa jakości wód powierzchniowych
i zwiększenie dostępności dobrej wody do picia. Ponadto za istotne uważa się ograniczenie emisji
zanieczyszczeń do powietrza, racjonalizację gospodarki odpadami, rekultywację obszarów
poprzemysłowych, a także wsparcie dla leśnictwa i ochrony przyrody. Podstawowym kryterium
akceptacji zadania jest wartość przedsięwzięcia, która musi przekraczać 10 mln euro oraz
gotowość dokumentacyjna. Wielkość wsparcia może stanowić max 85% całkowitych kosztów,
pozostałe — co najmniej 15%, pochodzi z budżetu państwa lub z innego niezależnego źródła.
Instytucją odpowiedzialną za wdrażanie i zarządzanie Funduszem jest Ministerstwo Gospodarki,
Pracy i Polityki Społecznej, a koordynatorem Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej za pośrednictwem Wojewódzkich Funduszy na finansowanie projektów
związanych z ich realizacją przewiduje się łącznie sumę 2 mld euro. Odbiorcami pomocy z
Funduszu Spójności będzie przede wszystkim Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej wraz z funduszami wojewódzkimi, Lasy Państwowe i ich regionalne
dyrekcje oraz samorządy.
Banki
Ważne miejsce na rynku finansowania inwestycji proekologicznych odgrywają banki,
które coraz częściej rozszerzają swoją ofertę o kredyty preferencyjne przeznaczone na
przedsięwzięcia proekologiczne. Szczególne miejsce ma tu Bank Światowy i Europejski Bank
Odbudowy i Rozwoju.
Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich (PAOW) jest realizowany w oparciu o umowę
kredytową podpisaną między Rzeczpospolitą Polską a Międzynarodowym Bankiem Odbudowy i
Rozwoju. Obok programu SAPARD jest to drugi z dużych programów, jakie wspierają
restrukturyzację obszarów wiejskich w Polsce. Nadrzędnym celem tego programu jest tworzenie
nowych, pozarolniczych miejsc pracy na obszarach wiejskich poprzez program inwestycji w
infrastrukturę techniczną na tych obszarach oraz edukację, szkolenia i udzielanie mikropożyczek
mieszkańcom wsi.
Struktura finansowania.
Wyliczenia przeprowadzone w Programie ochrony środowiska dla województwa
świętokrzyskiego wskazują, iż ciągu kilku najbliższych lat (3-4) struktura finansowania inwestycji
i zadań z zakresu ochrony środowiska będzie wyglądała następująco:
Inwestycja
100 %
w tym udział:
budżet gminy
środki własne inwestorów i kredyty bankowe
NFOŚiGW, WFOŚiGW, PFOŚiGW, GFOŚiGW
fundusze UE
budżet państwa
ok. 10 %,
ok. 13 %,
ok. 28 %,
ok. 47 %,
ok. 2 %.
Z dużym prawdopodobieństwem można jednak stwierdzić, iż struktura finansowania
„Programu...” nie zmieni się zasadniczo również w ciągu najbliższych 10 lat. Nasuwa się więc
oczywisty wniosek, iż wszelkie działania gminy w zakresie finansowania wszelkich
przedsięwzięć muszą być planowane ściśle i z dalekim wyprzedzeniem czasowym. Środki własne
ewentualnie w połączeniu ze środkami uzyskanymi z kredytów, mogą pokryć jedynie realizację
niewielkich zadań. Konieczne jest więc zabezpieczenie realizacji większych zadań poprzez
pozyskanie dotacji.
7.2. Szacunkowe koszty realizacji „Programu...”
Oszacowanie kosztów większości działań jest niezwykle trudnym zadaniem ze względu
na złożony system finansowania oraz niedobór informacji umożliwiających dokładną wycenę
kosztów. Brak jest też dokładnych danych o wszystkich wydatkach poniesionych dotychczas
przez różne instytucje finansujące (fundusze, inwestorzy prywatni, władze wszystkich szczebli,
banki).
Poniżej przedstawiono listę najważniejszych przedsięwzięć proekologicznych, która ma
charakter otwarty. Dopuszcza się realizację innych inwestycji nie wskazanych w poniższej tabeli,
ale mieszczących się w ramach ogólnych kierunków działań nakreślonych w Programie ....
Będzie ona sukcesywnie korygowana i uzupełniana w miarę napływu informacji w wyniku
monitoringu realizacji Programu ....
Przedstawiona poniżej lista w głównej mierze wymienia przedsięwzięcia przewidziane do
realizacji, zgłoszone przez gminę i wytyczone w Programie ochrony środowiska dla powiatu.
Wielkości przedstawione poniżej nie dają jednak pełnego obrazu finansowania działań z zakresu
ochrony środowiska, gdyż część z nich jest finansowana z prywatnych źródeł, które nie są
ewidencjonowane i z tego powodu nie mogą zostać ujęte w zestawieniach finansowych (np.
osoby prywatne, właściciele firm — zmiana systemów ogrzewania, wymiana okien, ograniczenie
zużycia zasobów).
Tabela 4. Lista przedsięwzięć przewidzianych do realizacji na terenie gminy Michałów
Lp
Opis przedsięwzięcia
1. Wdrożenie programu Natura 2000
Wdrożenie programów rolno –
2.
środowiskowych
3. Renaturalizacja doliny rzeki Nidy
4. Wytyczenie i realizacja szlaku
rowerowego w gminie Michałów
Tur Dolny – rekultywacja terenu po
5.
byłej piaskowni P.W. NIDEX
Pawłowice – rekultywacja terenu po
6. byłej piaskowni. Właściciel
prywatny k. Spaczyński
Szacunkowe
koszty
Termin
realizacji
Źródła finansowania
b.d.
od 2005 r.
Środki unijne ?
(na ochronę gatunków
priorytetowych)
I etap –
10 000 000 zł
II etap
60 000 000 zł*
I etap
2005 – 2009
II etap
2010 – 2014
I etap
2005 – 2006
II etap
2006 – 2009
522 tys zł.
od 2005 r.
b.d.
20 000 zł
Ok. 15 000 zł.
Fundusze strukturalne,
budżet państwa
Ekofundusz ?
b.d.
Budżet gminy, budżet
państwa, środki UE
Własny koszt
przedsiębiorstwa
b.d.
Koszt właściciela
Zwodociągowanie gminy Michałów
w oparciu o ujęcie w Zagajowie w
trzech etapach:
I – zwodociągowanie miejscowości:
7. Karolów, Zagajów, Zagajówek.
II – zwodociągowanie Michałowa,
8.
8.
9.
10
.
III – zwodociągownie pozostałych
miejscowości gminy.
Budowa kanalizacji sanitarnej
(podłączenie do oczyszczalni w
Pińczowie)
Ochrona zasobów i jakości wód
podziemnych – kontrola właściwej
eksploatacji ujęć, oszczędna
eksploatacja wód podziemnych
(współpraca ze starostwem)
Rozpoczęcie gazyfikacji gminy
Michałów
Opracowanie koncepcji
wprowadzania zadrzewień i
zakrzewień na wytypowanych
obszarach gminy / jednorazowe
3 173 tys zł.
5 741 tys zł.
50 000 tys zł.
Uruchomienie portalu internetowego
13
zawierającego informacje o
.
środowisku i potrzebie jego ochrony
Organizacja imprez masowych,
14
rozwijających świadomość
.
ekologiczną
2006 r.
po 2006 r.
80 000 tys. zł.
po 2006 r.
b.d.
2005-2010
Środki własne
b.d.
2010 lub później
Środki własne
b.d.
2006-2007
Środki własne
11 Współpraca ze Starostwem i
. Nadleśnictwem w kwestii zalesień
Kontynuacja oraz poszerzanie oferty
szkoleniowej w zakresie
gospodarowania metodami
12
ekologicznymi, agroturystyki,
.
ekologizacji otoczenia oraz
kształtowania postaw
proekologicznych
2005 r.
Zadanie ciągłe
9 zł x ilość
uczestników x
ilość godzin
proces ciągły
b. d.
w zależności od
środków
Jednodniowa
impreza dla
gminy -ok. 6
tys. zł.
proces ciągły
Fundusz Leśny, ARiMR,
EAGGF (Europejski
Fundusz Orientacji i
Gwarancji Rolnej)
Budżet gminy,
PFOŚiGW, Starostwo,
WODR, ARiMR, ZPPK,
WFOŚiGW, sponsorzy
Budżet gminy, środki
własne, Budżet
Międzygminnego
Związku „Ponidzie”,
sponsorzy
Budżet gminy, starostwo
powiatowe, środki
własne Związku Gmin,
PFOŚiGW, sponsorzy
Przedsięwzięcia z zakresu gospodarki odpadami zawarte są w „Planie gospodarki odpadami dla gminy
Michałów”
*całkowity koszt programu „Renaturalizacja doliny rzeki Nidy” realizowany nie tylko na terenie powiatu
pińczowskiego
Źródło: Program ochrony środowiska dla powiatu pińczowskiego, dane uzyskane w UG Michałów, Plan Rozwoju
15.
Lokalnego Gminy Michałów.
8. WDRAŻANIE I MONITORING REALIZACJI „PROGRAMU ...”
Bezpośrednią odpowiedzialność za wdrażanie programu ponosi Wójt i działający z jego
upoważnienia kierownicy jednostek organizacyjnych Urzędu Gminy Michałów.
Realizacja szeregu zadań wymaga współdziałania władz gminy, administracji
samorządowej szczebla powiatowego i wojewódzkiego, przedsiębiorców. Wymaga także
szerokiego wsparcia społecznego, w tym organizacji ekologicznych. Uczestnikiem realizacji
Programu... będą także: administracja specjalna - zajmująca się kontrolą przestrzegania prawa w
zakresie ochrony środowiska, prowadząca monitoring jego stanu oraz administrująca
poszczególnymi komponentami środowiska (Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w Kielcach, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie, Regionalna Dyrekcja Lasów
Państwowych w Radomiu) oraz jednostki dysponujące celowymi środkami finansowymi (np.
Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa).
W realizacji ważniejszych przedsięwzięć wsparcia należy szukać także wśród
parlamentarzystów i radnych samorządu wojewódzkiego pochodzących z rejonu Michałowa.
Osoby te tworzyłyby lobby na rzecz rozwoju gminy w powiecie czy województwie, pomagając
zdobyć środki finansowe na realizację zadań. Realizacja wielu zadań będzie wymagała
opracowania szczegółowych projektów. Konieczne jest także uzgadnianie przedsięwzięć,
najlepiej w okresie styczeń – marzec danego roku, tak aby ustalić plan realizacji przedsięwzięć na
rok następny, aby móc najpóźniej w kwietniu wystąpić z wnioskami wstępnymi o wsparcie
finansowe ze środków WFOŚiGW. Realizacja niektórych zadań winny być wspierana także z
NFOŚiGW oraz fundusze Unii Europejskiej.
Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska szczegółowe informacje o realizacji
„Programu...”, Wójt będzie przedkładał Radzie Gminy co 2 lata – pierwszy raz do końca III-ego
kwartału 2006 roku, a dalej odpowiednio 2008, 2010 r. itd. Będzie wówczas także możliwość
zmian w zapisach gdyż cele i zadania „Programu...” mogą i będą ulegać zmianie, wraz za
zmieniającą się sytuacją prawną, społeczną, gospodarczą czy stanem środowiska.
Szczególnie trudny w realizacji zadań „Programu...” będzie rok 2005, kiedy to zadania te
wejdą do realizacji już po zatwierdzeniu budżetu. Informacje o planowanych wydatkach na
ochronę środowiska winny być przedstawiane społeczeństwu gminy za pośrednictwem internetu i
lokalnej prasy.
Jednym z elementów procesu wdrażania „Programu...” jest jego monitorowanie,
polegające na ciągłej obserwacji i kontroli realizacji jego zadań. Monitoring taki powinny
sprawować odpowiedzialne służby podległe Wójtowi oraz równolegle organizacje społeczne.
Organizacje społeczne prowadzące monitoring winny wobec tego uczestniczyć także
w sprawozdaniach o realizacji Programu ochrony środowiska..., które Wójt będzie składał przed
Radą Gminy.
Ważny jest dobór odpowiednich wskaźników monitorujących postępy wdrażania
Programu.... Przykłady takich wskaźników dla poszczególnych dziedzin przedstawiono poniżej.


Środowisko przyrodnicze i ochrona przyrody:
Powierzchnia obszarów chronionych;
Powierzchnia obszarów objętych programem Natura 2000;




Ilość kontroli przeprowadzonych w zakresie przestrzegania przepisów o ochronie przyrody,
Ilość obiektów poddanych ochronie,
Powierzchnia zadrzewień i zakrzewień,
Liczba zmodernizowanych lub poddanych konserwacji obiektów melioracyjnych.
Surowce mineralne:

Ilość zrealizowanych przedsięwzięć oraz powierzchnia terenów zrekultywowanych (ha).





Powietrze atmosferyczne:
wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych;
stopień redukcji zanieczyszczeń;
liczba kotłowni ekologicznych, liczba zmodernizowanych kotłowni,
tempo zmniejszania się udziału gospodarstw korzystających z palenisk węglowych,
liczba gospodarstw (mieszkańców) stosujących urządzenia lub systemy energooszczędne,







Zasoby wodne i gospodarka wodno-ściekowa:
Jakość wody do picia,
Jakość wód podziemnych i powierzchniowych,
Procent zwodociągowania gminy,
Długość sieci kanalizacyjnej, ilość gospodarstw przyłączonych do kanalizacji,
Liczba źródeł punktowych odprowadzania ścieków,
Ilość wód podziemnych, dobrej jakości, zużyta w procesach produkcyjnych,
Powierzchnia terenów chronionych przed zanieczyszczeniami antropogenicznymi,



Ochrona powierzchni ziemi i gleb:
Powierzchnia terenów poddanych zabiegom agrotechnicznym i pracom rekultywacyjnym.
powierzchnia terenów zdegradowanych wymagających rekultywacji;
powierzchnia gleb ściśle chronionych wyłączona z produkcji rolnej (ha);




Lasy:
Wskaźnik lesistości,
Powierzchnia gruntów zalesionych w poszczególnych latach,
powierzchnia przeznaczona do zalesienia,
Liczba pożarów i stopień zniszczeń lasów.

Gospodarka odpadami:
opracowane gminne plany gospodarki odpadami;

procent składowanych odpadów przemysłowych i komunalnych.


Hałas i wibracje:
Liczba ludności poddana ponadnormatywnemu lub uciążliwemu oddziaływaniu hałasu,
Tempo redukcji oddziaływania hałasu na mieszkańców.

Promieniowanie elektromagnetyczne:
Ilość instalacji emitujących pola elektromagnetyczne o znaczących parametrach.
Poważne awarie przemysłowe i drogowe:

liczba zdarzeń o charakterze poważnej awarii przemysłowej
Edukacja ekologiczna:
 Liczba i nakład publikacji promujących walory przyrodnicze gminy oraz dotyczących ochrony
środowiska,
 Długość szlaków turystycznych – pieszych, rowerowych. Ilość ścieżek dydaktycznych,
 Liczba przeprowadzonych akcji, kampanii, szkoleń i ilość uczestników;
 Liczba szkół uczestniczących w konkursach związanych z ochroną środowiska,
 Liczba działań wspólnych z organizacjami ekologicznymi,
 Liczba osób korzystających z danych o środowisku i jego ochronie,
 Stopień akceptacji społecznej przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska,
 Ilość interwencji środowiskowych zgłaszanych przez mieszkańców,
 Liczba rolników, którzy prowadzą gospodarstwa eko- i agroturystyczne lub inne o
preferencjach ekologicznych,
 Liczba podmiotów legitymujących się wyróżnieniami lub formalnymi standardami
ekologicznymi,
 Liczba zakładów posiadających certyfikaty ISO 14000 lub równorzędne.
Szczególnie ważnym dla oceny wdrażania „Programu...” jest monitoring stanu
środowiska prowadzony w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, będącego systemem
pozyskiwania, gromadzenia, przetwarzania i udostępniania informacji. Odniesieniem winien być
stan środowiska na koniec 2002 i 2003 roku przedstawiany przez WIOŚ Kielce.
9. STRESZCZENIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY
MICHAŁÓW
Program ochrony środowiska dla gminy Michałów jest dokumentem ujmującym
problematykę ekologiczną na obszarze gminy, który jednocześnie podejmuje próbę
sprecyzowania zadań dla wszystkich podmiotów działających w tej dziedzinie na lata 2005–2006
i w perspektywie do roku 2010.
W opracowaniu przedstawiono stan środowiska przyrodniczego na terenie gminy
Michałów, dokonano jego oceny (porównanie z istniejącymi wymogami-przepisami) i na tej
podstawie zaprojektowano szereg działań niezbędnych do przeprowadzenia w gminie.
Pewne kwestie w zakresie ochrony środowiska określają: położenie, zagadnienia
związane z wodami powierzchniowymi i podziemnymi (m.in. zaopatrzenie w wodę pitną),
budowa geologiczna jej obszaru oraz klimat. Dane dotyczące gminy pochodzą z: Urzędu Gminy
w Michałowie oraz opracowań archiwalnych (m.in. Studium uwarunkowań...).
W gminie można wyróżnić kilka obszarów gdzie wyraźnie widać pewne opóźnienia w
kwestii wspierania ochrony środowiska. Do obszarów tych należą:
 gospodarka wodno-ściekowa – konieczność rozwoju sieci wodociągowej i budowy
kanalizacyjnej;
(Przy rozwiniętej sieci wodociągowej i braku sieci kanalizacyjnej, pojawia się problem ze
ściekami bytowymi, które często nie są należycie gromadzone - nieszczelne szamba, stare
studnie, odprowadzanie ścieków do gruntu lub wód);
 ochrona powietrza atmosferycznego - obniżanie wielkości emisji gazów i pyłów
pochodzących z palenisk domowych, kotłowni węglowych, środków transportu;


(Zbyt niski jest udział innych źródeł energii, choć w ostatnich latach zauważa się wzrost
zainteresowania ogrzewaniem olejowym);
gospodarka leśna – racjonalna gospodarka zasobami leśnymi uwzględniająca ich ochronę,
walory przyrodnicze i możliwość rozwoju turystyki i przemysłu drzewnego.
(Problemy są następujące: brak kompleksowych zabiegów pielęgnacyjnych w lasach
prywatnych, zaśmiecanie lasów, zanieczyszczanie powietrza powodujące podatność drzew na
choroby oraz pożary przy niedoborze leśnych zbiorników retencyjnych);
edukacja ekologiczna, która wprawdzie nie przekłada się natychmiast na stan środowiska
naturalnego, lecz jest działaniem koniecznym dla przekazania przyszłym pokoleniom
czystego środowiska.
(Głównymi problemami w tej dziedzinie są:
- niski poziom edukacji starszych grup społeczeństwa, zwłaszcza na wsi,
- mała wiedza społeczeństwa w zakresie ochrony środowiska i rozwiązywania
problemów ekologicznych w Polsce w kontekście akcesji naszego kraju).
W opracowaniu określono działania krótko- i długoterminowe w podziale na lata 20052007 oraz w perspektywie do roku 2010. Do działań tych wpisano te, które są w trakcie bieżącej
realizacji oraz te, które były projektowane na lata następne (np. planowana rozbudowa sieci
wodociągowej i kanalizacyjnej wraz z przyłączeniem do oczyszczalni w Pińczowie).
Najważniejsze cele ekologiczne wyróżnione dla gminy to m.in.:
- ochrona przyrody: działania w celu objęcia ochroną najcenniejszych obiektów
i obszarów; zalesianie nieużytków i słabych użytków rolnych; podjęcie działań w celu:
właściwego zagospodarowania dolin rzecznych, łąk, lasów, zarośli, renaturyzacja ekosystemów;
- ochrona powietrza atmosferycznego: propagowanie wprowadzania nowych,
niskoemisyjnych technologii; montaż urządzeń odpylających i redukujących emisję
gazów; propagowanie zamiany standardowych nośników energii (węgiel, miał, koks) na
bardziej ekologiczne (gaz, olej);
- ochrona zasobów wodnych i gospodarka wodno-ściekowa: wyrównanie dysproporcji
pomiędzy długością sieci wodociągowej i kanalizacyjnej; likwidacja niezorganizowanych
zrzutów ścieków; ochrona jakości i ilości wód podziemnych, oszczędna ich eksploatacja;
- ochrona powierzchni ziemi i gleb: ochrona naturalnej rzeźby i wartości estetycznych
krajobrazu; przezorność w udostępnianiu terenów -zwłaszcza cennych przyrodniczo- dla
działalności gospodarczej;
- ochrona klimatu akustycznego: podjecie działań ograniczających uciążliwości hałasu obniżenie jego natężenia do poziomu gwarantowanego prawem, np. modernizacja dróg i układu
sieci drogowej;
- ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym: Sporządzenie rejestrów terenów
zagrożonych promieniowaniem elektromagnetycznym;
- edukacja ekologiczna: promocja gospodarstw agroturystycznych; propagowanie metod
produkcji rolnej przyjaznych środowisku, szczególnie na terenach objętych formami ochrony
przyrody; dostosowanie form edukacji ekologicznej do potrzeb różnych grup społeczeństwa.
W jednym z rozdziałów przedstawiono przybliżony preliminarz środków niezbędnych dla
realizacji działań na rzecz ochrony środowiska. Preliminarz ten będzie pomocny dla władz gminy
przy konstruowaniu budżetu gminy. Należy podkreślić, iż w miarę upływu czasu pewnej korekcie
(zmianie) będą ulegać działania, a wraz z nimi środki przewidziane do ich realizacji.
Realizacja programu pozostaje w zakresie Wójta, który co 2 lata ma przedkładać Radzie
Gminy sprawozdanie z realizacji przedmiotowego programu.
10. SPIS LITERATURY
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
ANKIETA dotycząca zagadnień związanych z ochroną środowiska na terenie gminy Michałów (dane UG),
2004.
STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY
MICHAŁÓW, Warszawa 2001 r., Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska
AKTUALIZACJA CHARAKTERYSTYKI STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO GMINY
MICHAŁOW, Pińczów 2001 r. Zarząd Świętokrzyskich i Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych w Kielcach
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DO PROJEKTU MIEJSCOWEGO PLANU
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY MICHAŁÓW, lipiec 2003 r. Przedsiębiorstwo
Zagospodarowania Miast i Osiedli „Teren” Sp. z o.o.
BILANS zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31 XII 2002r.),Państwowy Instytut
Geologiczny, Warszawa 2003 r.
KONCEPCJA programowa wodociągów w gminie Michałów, 2000 r. EKOTERRA Sp. z o.o.
PLAN Gospodarki odpadami dla powiatu pińczowskiego. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i
Energią. PAN Kraków, 2003 r.
PLAN Gospodarki odpadami dla woj. świętokrzyskiego. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią.
PAN Kraków, 2002 r.
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Michałów, wrzesień 2004.
PROGRAM ochrony środowiska dla powiatu pińczowskiego, 2003. Święt. Biuro Rozw. Region.
PROGRAM ochrony środowiska dla województwa świętokrzyskiego, 2003. Święt. Biuro Rozw. Region.
PROGRAM rozwoju turystyki w województwie świętokrzyskim do 2004 roku. Urząd Marszałkowski
Województwa Świętokrzyskiego, 2001.
ROCZNIK statystyczny województwa świętokrzyskiego, 2002. Urząd Stat. w Kielcach.
STAN środowiska w województwie świętokrzyskim w roku 2000. Raport. 2001. Insp. Ochr. Środow., Wydz.
Środow. i Roln. Święt. Urzędu Woj. w Kielcach. Bibliot. Monit. Środow., Kielce.
STAN środowiska w województwie świętokrzyskim w roku 2001. Raport. 2002. Insp. Ochr. Środow., Wydz.
Środow. i Roln. Święt. Urzędu Woj. w Kielcach. Bibliot. Monit. Środow., Kielce.
STUDIUM Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Michałów (Województwo
Świętokrzyskie). Część A – Diagnoza Stanu Uwarunkowania Przestrzennego Gminy Michałów. Narodowa
Fundacja Ochrony Środowiska, Warszawa styczeń 2001.
STUDIUM Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Michałów (Województwo
Świętokrzyskie). Synteza. Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, Warszawa listopad 2002.
USTAWA z dn. 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627
z późn. zm.).
USTAWA z dn. 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.).
USTAWA z dn. 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz
o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085).
USTAWA z 16 października 1991 r. o ochronie przyrody- tekst jedn. (Dz. U. z 2001 r.,
Nr 99, poz. 1075 z późn. zm.).
USTAWA z dn. 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.
U. Nr 72, poz. 747 z późn. zm.).
USTAWA z dn. 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 z późn. zm.).
USTAWA z dn. 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27, poz. 96
z późn. zm.).
USTAWA z dn. 13 września 1996 r. o utrzymaniu porządku i czystości w gminach –
(Dz. U. Nr 132, poz.622 z późn. zm.).
USTAWA z dn. 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
(Dz. U. Nr 80, poz. 717).
USTAWA z dn. 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. Nr 101, poz. 444 z późn. zm.).
USTAWA z dn. 8 czerwca 2001 r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesień (Dz. U. Nr 73, poz. 764 z późn.
zm.).
WYNIKI oceny jakości powietrza i klasyfikacji stref w województwie świętokrzyskim w roku 2002. WIOŚ,
Kielce, 2003.
WYNIKI Powszechnego Spisu Rolnego w roku 2002. Urząd Statystyczny w Kielcach, Kielce listopad 2003.
31. WYTYCZNE sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, 2002. Min.
Środow., Warszawa.
32. WYTYCZNE dotyczące zasad i zakresu uwzględniania zagadnień ochrony środowiska
w programach sektorowych, 2002. Rada Ministrów, Warszawa.
33. CHMIELEWSKA B., 1992 - Zadrzewienia śródpolne. Aura, nr 6: 19.
34. DYDUCH-FALNIOWSKA A. i in., 1999 – Ostoje przyrody w Polsce. Inst. Ochr. Przyr., PAN, Kraków.
35. GÓRNY M., 1993. Rola zadrzewień w krajobrazie rolniczym. [w:] Rolnictwo ekologiczne. Od teorii do praktyki
(red. U. Sołtysiak). Stow. Ekoland, Warszawa
36. KLECZKOWSKI A.S. Mapa Obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) w Polsce
wymagających szczególnej ochrony w skali 1: 500 000, 1990.AGH w Krakowie.
37. KONDRACKI J Geografia Regionalna Polski, Wyd. Naukowe PAN, Warszawa 2002 r.
38. LIRO A. (red.), 1998 - Strategia wdrażania krajowej sieci ekologicznej ECONET - Polska. Wydawnictwo
Fundacja IUCN - Poland, Warszawa..
39. PRZYBYŁOWSKI K., 1992. Kształtowanie krajobrazu rolniczego. Ochrona środowiska terenów rolnych. Aura,
nr 1
40. ROGOWSKI P., Strumieńska E., Tkaczuk U., Wojasiewicz D., 2002 – Ocena stanu czystości wód
powierzchniowych województwa świętokrzyskiego w roku 2002. Inspekcja Ochr. Środow., Woj. Insp. Ochr.
Środow. w Kielcach.
41. SIDŁO P. O., Stachurski M., Wójtowicz B., 2000 – Przyroda województwa świętokrzyskiego. Kielce.

zespół autorski - URZĄD GMINY MICHAŁÓW

Transkrypt

Podobne dokumenty

139 000 50 m2 - Elite Investment

Harmonogram dyżurów na miesiąc Kwiecień-Maj

Oferta Stadniny Koni Michałów

Plan i program odnowy wsi Michałów na lata 2010 – 2018 I. Plan

pdf

OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU (PONIŻEJ 14.000 EURO) – NR 01/III

Solidarni Plus

Samorządowy Zakład Opieki Zdrowotnej