NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA

INSTYTUCJE GOSPODARKI RYNKOWEJ
Jerzy Wilkin i
Jan Fałkowski
Konspekt wykładu 4
Nowa ekonomia instytucjonalna
Pojęcie kosztów transakcji
PROBLEM ALOKACJI VERSUS PROBLEM
WYMIANY I KOORDYNACJI:
• „Transformacja ekonomii w matematykę
inŜynierii społecznej” James Buchanan (1979),
• Przykład Buchanana: Robinson Crusoe i
Piętaszek
• Wymiana i koordynacja stanowią istotę
problemu ekonomicznego (Hockuba 2001)
2
NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA
• Nowy nurt w ekonomii, rozwijający się
bardzo szybko zwłaszcza od lat 1970-tych.
• Oliver Williamson Markets and Hierarchies
(1975).
• Synteza osiągnięć instytucjonalizmu i
ekonomii głównego nurtu.
3
1
NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA
• Główne pytanie
• Podstawowe załoŜenie
• Analiza nietypowych problemów wyboru
• Zasadnicze kierunki NEI
4
NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA
• NEI nie jest jednorodna metodologicznie
• Próba uporządkowania dziedziny badań:
Oliver Williamson (2000) cztery poziomy badań
zjawisk społecznych
5
SCHEMAT WILLIAMSONA
poziom analizy
częstotliwość
zmiany (lata)
Instytucje nieformalne
L1
kultura, zwyczaje,
tradycje, normy
102 -103
formalne reguły gry,
prawa własności
(polityka, biurokracja)
optymalizacja
10-102
L3
struktur formalnych
wybór ekonomiczny
1-szego stopnia
optymalizacja
Zarządzanie:
Przebieg gry, kontakty,
dostosowywanie struktur
zarządzania do cech
transakcji
w sposób
spontaniczny
Środowisko
instytucjonalne
L2
cele działania
Zmiana następuje
struktur zarządzania:
1-10
wybór ekonomiczny
2-giego stopnia
optymalizacja
Alokacja zasobów
L4
i zatrudnienie, ceny i ilości,
dostosowywanie bodźców
struktur produkcji:
ciągła zmiana
wybór ekonomiczny
3-ciego stopnia
6
2
EKONOMIA KOSZTÓW TRANSAKCJI
• Szczególne znaczenie kategorii KT
• Koszty transakcji to: „koszty funkcjonowania
systemu gospodarczego” (K. Arrow)
• Ronald Coase „The Nature of the Firm” 1937
• Olivier Williamson i Douglass C. North
7
RODZAJE KOSZTÓW TRANSAKCJI
Według O. Williamsona:
–
Ponoszone przez władze publiczne i
jednostki prywatne
–
Ex ante i ex post
–
Koszty wejścia do systemu
gospodarczego i pozostania w nim
8
KONCEPCJA KOSZTÓW TRANSAKCJI
D. NORTHA
Wymiana gospodarcza (transakcje) kosztuje
Koszty te mają zupełnie inny charakter niŜ tradycyjne koszty
produkcji. Koszty transakcji związane są z utrzymaniem instytucji
i obiegiem informacji
Postęp specjalizacji i podziału pracy wynika z dąŜenia do obniŜki
kosztów produkcji
Im bardziej zaawansowany podział pracy i specjalizacja, tym
większy zakres rynku i relacji kontraktowych. Zwiększa się
ryzyko i niepewność oraz złoŜoność transakcji i ich kosztów
Reakcja na ryzyko i
niepewność - ograniczenie
specjalizacji i wymiany
Inna reakcja - doskonalenie
instytucji decydujących o
kosztach transakcji
9
3
TEORIA KOSZTÓW TRANSAKCJI
• Twierdzenie Coase’a
• Wallis i North (1986): udział kosztów
transakcji
• DuŜą część kosztów transakcji ponosi państwo
• Prywatne koszty transakcji
10
KOSZTY TRANSAKCJI WEDŁUG O.
WILLIAMSONA
• Ekonomia jako nauka kontraktu
• Współczesny świat gospodarki jako
skomplikowany system zarządzania (world of
governance).
11
„TARCIE I SMAR”
Koszty transakcji w gospodarowaniu to
samo co „tarcie” w zjawiskach
fizycznych, a
instytucje to rodzaj „smaru”
zmniejszającego tarcie (ułatwiającego
transakcje).
12
4