Sprzeciw społeczności lokalnej nie zablokuje decyzji

Sprzeciw społeczności lokalnej nie zablokuje decyzji
Rzeczpospolita, komentarz Tomasza Duchniaka
NSA W toku postępowania w sprawie wydania decyzji środowiskowej, w ramach którego
przeprowadzana jest tzw. ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, organ administracji
jest zobowiązany zapewnić udział społeczeństwa. Udział ten jest gwarantowany m.in.poprzez
umożliwienie społeczeństwu złożenia uwag i wniosków, które następnie organ jest zobligowany
rozpatrzeć.
Natomiast sprzeciw społeczności lokalnej wobec inwestycji objętej wnioskiem o wydanie decyzji środowiskowej
nie stanowi w żadnym wypadku podstawy prawnej do odmowy wydania takiej decyzji. Jeżeli społeczeństwo
przeciwne jest planowanej inwestycji, to organ nie powinien przeprowadzać dodatkowego dowodu na
okoliczność, czy stanowisko społeczeństwa jest uzasadnione okolicznościami obiektywnymi. Tak orzekł
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 20 lipca 2016 r. (IIOSK 608/15), w którym oddalił skargę
kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 5 listopada 2014 r. (IISA/ Kr
809/14). Wyrok został wydany w oparciu o następujący stan faktyczny.
Inwestor złożył wniosek o wydanie decyzji środowiskowej dla inwestycji polegającej na budowie elektrowni
wiatrowej. Inwestycji przeciwna była społeczność lokalna. Burmistrz miasta odmówił wydania decyzji
środowiskowej.
Decyzję odmowną organ uzasadnił tym, że wprawdzie inwestycja spełnia wymogi określone przepisami prawa,
to jednak jej lokalizacja zagraża dobrom chronionym innych obywateli (ichzdrowiu) oraz korzystaniu ze
środowiska jako dobra publicznego. W tej sytuacji uzasadniony interes społeczny przeważa nad interesem
inwestora, co obliguje organ do wydania decyzji odmownej.
Po rozpatrzeniu odwołania inwestora samorządowe kolegium odwoławcze (SKO) uchyliło decyzję burmistrza i
przekazało sprawę organowi I instancji do ponownego rozpatrzenia. W uzasadnieniu decyzji SKO podało, że
ustawodawca precyzyjnie określił katalog okoliczności uzasadniających odmowę wydania decyzji
środowiskowej, a do takich okoliczności nie należy sprzeciw społeczności lokalnej. SKO wskazał, że określone
w decyzji burmistrza wątpliwości dotyczące rzeczywistego wpływu inwestycji na zdrowie i bezpieczeństwo
mieszkańców należy rozstrzygnąć przy pomocy opinii niezależnego biegłego, którego w ponownym
postępowaniu powoła organ I instancji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie (WSA) uchylił decyzję SKO. Zdaniem WSA SKO słusznie przyjęło,
że sprzeciw społeczności lokalnej nie może stanowić podstawy do odmowy wydania decyzji środowiskowej.
SKO błędnie jednak uznało, że dopuszczalne jest ustalenie kwestii racjonalności stanowiska społeczeństwa
(tzn.czy rzeczywiście obawy społeczności lokalnej mają uzasadnione podstawy) na podstawie opinii biegłego.
W ocenie WSA, jeżeli SKO miało inną niż burmistrz ocenę prawną dotyczącą zasadności wydania decyzji
środowiskowej, to powinno było rozstrzygnąć sprawę merytorycznie, zamiast wydania tzw. decyzji kasacyjnej
(tzn. zamiast uchylenia decyzji burmistrza i przekazania sprawy organowi I instancji do ponownego
rozpatrzenia). Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną od wyroku WSA. NSA potwierdził, że
niedopuszczalna jest odmowa wydania decyzji środowiskowej z powołaniem na sprzeciw społeczności lokalnej
przeciwko planowanej inwestycji. NSA podkreślił, że stanowisko społeczeństwa organ powinien ocenić na
podstawie zgłoszonych uwag i wniosków oraz ustaleń raportu o oddziaływaniu tego przedsięwzięcia na
środowisko. Ewentualnie organ może zaproponować inwestorowi inny wariant realizacji tego przedsięwzięcia.
Jednak nie jest dopuszczalne przeprowadzenie dodatkowego dowodu na okoliczność, czy stanowisko
społeczności jest obiektywnie uzasadnione. Te okoliczności SKO powinno było wziąć pod uwagę i
merytorycznie rozstrzygnąć sprawę z odwołania od decyzji burmistrza.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 lipca 2016 r., sygn. II OSK 608/15.
KOMENTARZ: Tomasz Duchniak radca prawny, kancelaria Sołtysiński Kawecki & Szlęzak
Nie należą do rzadkości sytuacje, w których społeczności lokalne protestują przeciwko zlokalizowaniu na
terenie ich gminy określonej inwestycji. Jako powód protestu najczęściej podawane są obawy o wpływ
inwestycji na życie i zdrowie mieszkańców oraz na środowisko. Prowadzenie inwestycji w warunkach konfliktu
ze społecznością lokalną nie leży jednak w interesie inwestorów. Muszą się oni bowiem wówczas liczyć z
obstrukcją postępowań przez mieszkańców, co niekiedy może odsunąć w czasie ukończenie i oddanie do
użytku inwestycji.
W przypadkach niektórych inwestycji, szczególnie tzw. inwestycji liniowych (linie energetyczne, gazociągi,
itp.), przebiegających przez liczne nieruchomości, niezwykle trudno jednak uzgodnić lokalizację inwestycji,
która zadawalałaby wszystkich mieszkańców, a jednocześnie byłaby do zaakceptowania przez inwestora. Także
w tym kontekście za trafne należy uznać stanowisko zawarte w komentowanym wyroku NSA, zgodnie z którym
sprzeciw społeczności lokalnej nie może stanowić samodzielnej podstawy do odmowy wydania decyzji
środowiskowej dla danej inwestycji. Zgodnie z przepisami odmowa wydania decyzji środowiskowej może
nastąpić wówczas, gdy z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wynika zasadność realizacji
przedsięwzięcia w wariancie innym niż proponowany przez wnioskodawcę (inwestora),a wnioskodawca nie
wyraża zgody na ten inny wariant.
Na tle omawianego wyroku nasuwa się także inna konkluzja. Organy odwoławcze nierzadko wydają decyzje
uchylające decyzje pierwszoinstancyjne i przekazujące sprawę do ponownego rozpatrzenia w sytuacji, gdy
odmiennie niż organ I instancji o ceniają zebrany w sprawie materiał dowodowy lub gdy niezbędne jest
przeprowadzenie jedynie uzupełniającego postępowania dowodowego. Sądy administracyjne podkreślają
jednak, że powyższe okoliczności nie stanowią podstawy do wydania decyzji kasacyjnej, a decyzja taka powinna
być wydawana jedynie wyjątkowo. Organy administracji, w tym organy odwoławcze, powinny dążyć do
merytorycznego załatwienia sprawy. Takie stanowisko sądów administracyjnych powinno przyczynić się do
tego, że organy nie będą uchylały się od merytorycznego rozpatrzenia spraw, co z kolei powinno przełożyć się
na przyspieszenie ich zakończenia.