Pobierz

Transkrypt

Pobierz
42-47 (Agro_10/10)
25.10.10
17:52
Page 42
T e s t
Wszechstronny Fin
/Valtra T 162e Versu/ „Ciàgnik ∫ la carte” to has∏o przyÊwiecajàce firmie Valtra. Wszystko jest mo˝liwe: przek∏adnia bezstopniowa albo prze∏àczalna pod obcià˝eniem, amortyzowana kabina, resorowana oÊ przednia,
hydraulika typu Load Sensing lub urzàdzenie do jazdy
wstecz. Dzi´ki temu rolnik mo˝e ∏atwiej dopasowaç ciàgnik do swoich potrzeb i gruboÊci portfela. My wybraliÊmy do testu model T 162e Versu.
S
eria T, wprowadzona na rynek
w 2002 r., obejmuje modele
o oznaczeniach od T 120 do T 190,
których moc si´ga do 180 KM. Zastosowanie w ubieg∏ym roku nowej
przek∏adni oznacza∏o drugà z kolei
gruntownà zmian´ konstrukcji ciàgników. Obecnie, oprócz znanej
przek∏adni HighTech z 36 biegami
do przodu i 36 do ty∏u oraz 3 stopniami prze∏àczalnymi pod obcià˝eniem, oferowane sà jeszcze dwie
przek∏adnie: wersja Direct (przek∏adnia bezstopniowa) i wersja Versu z 30 biegami do przodu i do ty∏u
(4 grupy biegów, 5 biegów prze∏àczalnych pod obcià˝eniem i 2 grupy
biegów pe∏zajàcych).
Obydwie nowe przek∏adnie majà jednakowà konstrukcj´ bazowà. W jednej jest modu∏ prze∏àczalny pod
obcià˝eniem, w drugiej
jest to modu∏ bezstopniowy. Mo-
42
AGROmechanika
11/2010
dele Valtra T2 majà moc w zakresie
od 130–200 KM. My testowaliÊmy
model T 162e Versu.
Silnik Sisu
Silnik umiejscowiony jest, tak jak
dotychczas, czyli na osi przedniej,
na której wspiera si´ 45% masy ciàgnika. Odczuwa si´ to w praktyce:
z przodu wystarcza stosunkowo
niewielkie docià˝enie. Elementy zawieszenia osi przedniej, miski olejowej i pó∏ramy wykonane sà ze staliwa. Zdaniem producenta, zapewnia to lepsze parametry amortyzacji
i t∏umienia ha∏asu.
Ze wzgl´du na zastosowanie nowych komponentów przek∏adni
i uk∏adu hydraulicznego nie by∏o ju˝
miejsca mi´dzy przek∏adnià a osià
tylnà na zbiornik paliwa. Teraz znajduje si´ on na zewnàtrz. Jego pojemnoÊç (275 l) jest wystarczajàca.
Opcjonalnie zapas paliwa mo˝e wynosiç 385 l.
W modelach T Versu montowany
jest 6-cylindrowy silnik AGCO Sisu
Diesel o pojemnoÊci 6,6 lub 7,4 l,
odpowiadajàcy normie emisji spalin
TIER 3a. System 4-zaworowy, ch∏odzenie powietrza do∏adowujàcego,
wtrysk Common Rail i elektroniczne sterowanie wentylatorem Viscotronic to cechy tego nowoczesnego
silnika. Poczàwszy od biegu C1, do
dyspozycji jest transportowy tryb
Boost. W przypadku modelu T 162e
rezerwa wynosi 14 KM.
W systemie Viscotronic pr´dkoÊç obrotowa wentylatora jest elektronicznie dostosowywana do potrzeb ch∏odzenia. Dzi´ki temu zmniejsza si´
zu˝ycie paliwa. Do tego dochodzi
wi´ksza moc znamionowa, stabilniejsza i korzystniejsza temperatura
wody i oleju oraz mniejszy ha∏as.
Silnik powinien byç serwisowany co
500 godzin.
cy z:
We wspó∏pra
42-47 (Agro_10/10)
25.10.10
17:53
Page 43
T e s t
1
2
4
5
3
1. Na pod∏okietniku obs∏uguje si´ przek∏adni´, gaz r´czny, tempomat,
EHR i zawory hydrauliczne.
2. WyÊwietlacz mo˝na indywidualnie wyregulowaç. Na pod∏okietniku
programuje si´ równie˝ funkcje hydrauliczne. Ga∏ki obrotowe s∏u˝à
do nastawienia d˝ojstika na obs∏ug´ ∏adowacza czo∏owego, podnoÊnika przedniego lub dwóch zaworów z ty∏u.
3. Na prawej konsoli ustawia si´ pr´dkoÊç WOM-u i biegi pe∏zajàce.
Znajdujà si´ tam te˝ elementy obs∏ugi EHR-u (ustawienia podstawowe), tempomatu, nap´du na wszystkie ko∏a i funkcji WOM-u.
4. Kokpit jest przejrzysty. Po lewej stronie znajduje si´ przek∏adnia
nawrotna z hamulcem postojowym.
5. WyÊwietlacz na prawym s∏upku A pokazuje podstawowe dane dotyczàce przek∏adni (w∏àczona grupa biegów, bieg prze∏àczalny
pod obcià˝eniem, funkcje automatyczne).
Ma∏a litera „e” w oznaczeniu ciàgnika symbolizuje tryb Eco. Prze∏àcznikiem przechylnym mo˝na zredukowaç znamionowà pr´dkoÊç obrotowà
do 1800 obr./min. Ma to skutkowaç
15-procentowym spadkiem zu˝ycia
paliwa i obni˝eniem poziomu ha∏asu.
Wyt∏umienie kabiny nie mo˝e byç ju˝
chyba wi´ksze – poziom ha∏asu wynosi 68,5 dB (np. kiedy gra radio, nie
sposób rozpoznaç, czy ciàgnik pracuje). Maksymalny moment obrotowy,
wynoszàcy 830 Nm, przypada w tym
trybie ju˝ przy 1100 obr./min. Tryb
Eco nadaje si´ do ci´˝kich prac pociàgowych.
Do prac z WOM-em i do transportu
lepiej nadaje si´ tryb Power, poniewa˝ w trybie Eco nie jest osiàgana
pr´dkoÊç 1000 obr./min. Poza tym
maszynie brakuje dynamiki niezb´dnej w transporcie. Przedzia∏ pr´dkoÊci obrotowej jest bardzo wàski
i trzeba zbyt szybko zmieniaç biegi.
Ponadto w trybie Eco ciàgnik zbyt
∏atwo schodzi z obrotów, pracujàc
na stoku.
Pod obcià˝eniem
lub bezstopniowa
Nowa przek∏adnia Versu stanowi
jednoczeÊnie konstrukcyjnà baz´
bezstopniowej przek∏adni Direct
Fot. dlz
EcoPower
Z tego miejsca mo˝na obs∏ugiwaç tylny podnoÊnik EHR, WOM i dwa przy∏àcza hydrauliczne.
(zajmiemy si´ nià podczas kolejnych testów). Tym samym koncern
AGCO ma do dyspozycji dwie samodzielne skonstruowane przek∏adnie bezstopniowe.
Przek∏adnia Versu, która zamontowano w testowanej przez nas maszynie, sk∏ada si´ z: przek∏adni nawrotnej, przek∏adni grup biegów (4
grupy), mechanizmu za∏àczania nap´du na wszystkie ko∏a i 5-biegowej
przek∏adni prze∏àczalnej pod obcià˝eniem (4 sprz´g∏a wielop∏ytkowe).
Grupy biegów (A, B, C i D) oraz
5 biegów prze∏àczalnych pod obcià˝eniem zmienia si´ na pod∏okietniku: biegi prze∏àczalne pod obcià˝eniem za pomocà przycisków „zajàc”
i „˝ó∏w”, a grupy biegów – przyci-
skiem Hi Shift. Wówczas obs∏uga
sprz´g∏a g∏ównego odbywa si´ automatycznie. Istnieje mo˝liwoÊç przeskakiwania biegów i grup biegów
w ramach dopuszczalnych przez
system elektroniczny przy danej
pr´dkoÊci jazdy. Prze∏o˝enie pe∏zajàce nastawia si´ tradycyjnà dêwignià. Przek∏adnia jest wi´c w znacznym stopniu obs∏ugiwana w trybie
„wire” (przewodowo).
System Valtra Power Control Center
kontroluje uk∏ad przeniesienia nap´du i wykonuje polecenia traktorzysty. Mechaniczne elementy przek∏adni sà prze∏àczane przez system
zgodnie ze zdefiniowanymi schematami. Dzi´ki temu unika si´ b∏´dów
obs∏ugowych. Przebieg prze∏àczania
dostosowywany jest do temperatury
oleju przek∏adniowego.
Konstruktorom nale˝y si´ pochwa∏a
za mechanizm prze∏àczania pod obcià˝eniem. Funkcjonuje on wyjàtko-
➠
AGROmechanika
11/2010
43
42-47 (Agro_10/10)
25.10.10
17:54
Page 44
T e s t
Nowe przek∏adnie Versu
(5 biegów prze∏àczalnych pod obcià˝eniem)
i Direct (prze∏o˝enie bezstopniowe) majà
wiele elementów wspólnych.
T 162e Versu – dane techniczne
Silnik
AGCO Sisu Diesel
Citius 66 CTA-4V
Cylindry
66 CTA-4V
PojemnoÊç skokowa
6,6 l
Ch∏odzenie
woda
Moc znamionowa (ISO)
118 kW/160 KM
Znamionowa pr´dkoÊç obrot. 2200 obr./min
Moc maks. (ISO)
128 kW/174 KM
Maks. moment obrot.
830 Nm
Wzrost momentu obrot.
36%
PojemnoÊç zbiornika paliwa
275/385 l
Cz´stotliwoÊç
wymiany oleju silnikowego
500 h
Przek∏adnia / WOM
Typ przek∏adni
4 grupy biegów
po 5 biegów
prze∏àczalnych
pod obcià˝eniem
Liczba biegów
30/30 (z biega(do przodu/do ty∏u)
mi pe∏zajàcymi)
Maks. pr´dkoÊç jazdy
40 km/h (Eco) //
50 km/h
Pr´dkoÊci WOM-u
1000/540E/540
Cz´stotliwoÊç wymiany
oleju przek∏adniowego
2000 h
Uk∏ad hydrauliczny
Rozdzielne obiegi
w standardzie
PodnoÊnik z ty∏u
kat. II/III
Maks. udêwig z ty∏u
8,5 t
Maks. udêwig z przodu
3,5 t
Liczba zaworów sterujà5 dwustr. dzia∏.//
cych z ty∏u // z przodu
3 dwustr. dzia∏.
+ 2 on/off
Wydatek pompy
115 (160) l/min
// ciÊnienie
// 205 b
Zasób/pobieralna
iloÊç oleju hydr.
62/47 l
Pozosta∏e dane
Masa w∏asna
6770 kg
Dopuszcz. masa ca∏kowita
13 000 kg
WysokoÊç/szerokoÊç
3035/2280 mm
Rozstaw osi
2748 mm
Ogumienie z przodu
540/65 R30
Ogumienie z ty∏u
650/65 R42
Poziom g∏oÊnoÊci w kabinie 68,5 dB (A)
Cena netto
Wersja podstawowa
340 tys. z∏
z resorowanà osià przednià,
amortyzacjà kabiny, podnoÊnikiem
przednim, spr´˝arkà i zaworami
podwójnego dzia∏ania (4+2)
44
AGROmechanika
11/2010
wo sprawnie i niemal˝e bez najmniejszych szarpni´ç. Zmiana grup
biegów odbywa∏a si´ zbyt wolno,
a sytuacja pogarsza∏a si´, kiedy by∏o
zimno. Wprowadzenie nowej generacji oprogramowania pozwoli∏o
na znaczne przyspieszenie procesu
prze∏àczania.
Do sposobu obs∏ugi przek∏adni trzeba si´ przyzwyczaiç. Nie ma bowiem ani dêwigni zmiany biegów,
ani d˝ojstika. Ale doÊç szybko zdobywa si´ orientacj´ w systemie, który okazuje si´ ca∏kiem eleganckim
rozwiàzaniem. Za pomocà trzech
przycisków mo˝na w sumie za∏àczyç 20 biegów. Dêwignia biegów
pe∏zajàcych udost´pnia dodatkowo
10 biegów pe∏zajàcych.
Automatyka do wykorzystania
Obs∏ug´ maszyny u∏atwiajà ró˝ne
tryby automatyczne. W trybie „1”
(Auto 1) zmiana biegów prze∏àczalnych pod obcià˝eniem nast´puje automatycznie w zale˝noÊci od pr´dkoÊci obrotowej silnika i obcià˝enia
maszyny. Gdy dzia∏a funkcja Speed
Matching, bieg prze∏àczalny pod
obcià˝eniem jest automatycznie dostosowywany do pr´dkoÊci jazdy.
W przypadku aktywnej funkcji Kick
Down zmiana na odpowiedni bieg
prze∏àczalny pod obcià˝eniem nast´puje (o ile jest konieczna) po ca∏kowitym dociÊni´ciu peda∏u gazu.
W trybie „2” traktorzysta mo˝e
nastawiç pr´dkoÊç obrotowà silnika, przy której powinna nastàpiç
zmiana biegu prze∏àczalnego pod
obcià˝eniem.
W obu wariantach mo˝liwe jest zaprogramowanie automatycznej zmiany grupy C na grup´ D. Dzi´ki temu
nast´puje samoczynne prze∏àczanie
10 biegów z kolei, a˝ do osiàgni´cia
maksymalnej pr´dkoÊci.
Bieg C1 startuje przy ok. 5 km/h lub
innej zaprogramowanej pr´dkoÊci.
Ju˝ 5 km/h wystarczy do ruszenia
z pe∏nymi przyczepami. Biegi poczàtkowe i automatycznà zmian´ grup
biegów C/D mo˝na bardzo ∏atwo na-
stawiç. Dost´pna jest równie˝ funkcja
regulacji rozruchowej Auto Traction.
Gdy pr´dkoÊç obrotowa silnika przekracza 1000 obr./min, sprz´g∏o jest
automatycznie w∏àczane, a jeÊli naciÊnie si´ hamulec przy pr´dkoÊci poni˝ej 18 km/h, nast´puje automatyczne
wysprz´glenie. Jest to rozwiàzanie zapewniajàce komfort obs∏ugi maszyny
wspó∏pracujàcej z ∏adowaczem czo∏owym lub prasà. Nabieranie pr´dkoÊci
na drodze podczas prac transportowych tak˝e jest bez zarzutu.
Zakresy pr´dkoÊci sà dobrze dobrane. Korzystajàc z biegów grupy C,
mo˝na ruszyç i przyspieszyç do
25 km/h. Nast´pnie mo˝na zmieniç
grup´ i przyspieszyç do pr´dkoÊci
maksymalnej (w przypadku testowanej maszyny to 40 km). W wariancie Eco Speed pr´dkoÊç 40 km/h
osiàgana jest ju˝ przy 1650 obr./min.
Biegi zachodzà na siebie w korzystny sposób. W polu niemal wcale nie
trzeba zmieniaç grupy biegów.
Praktyczny tempomat
Ka˝dorazowo w pami´ci sà do dyspozycji dwa miejsca – na pr´dkoÊç
jazdy i pr´dkoÊç obrotowà silnika.
D∏u˝sze naciÊni´cie przycisku powoduje zapisanie ich wartoÊci, które koryguje si´ przyciskami plus/minus.
Tempomat w∏àcza si´ na pod∏okietniku lub na konsoli bocznej. Naszym
zdaniem, przyciski plus/minus przyda∏yby si´ tak˝e na pod∏okietniku.
Przek∏adnia nawrotna (Power Shuttle) jest programowalna. Mo˝na nastawiç bieg do przodu i do ty∏u, za∏àczany pod obcià˝eniem, co jest
bardzo praktyczne podczas pracy
∏adowaczem czo∏owym i na uwrociach. Hamulec postojowy jest
zgrabnie zintegrowany z przek∏adnià nawrotnà.
Hydraulika
Uk∏ad hydrauliczny bazuje na systemie Advance znanym z wczeÊniejszych konstrukcji. Osobne obiegi
przek∏adni i pozosta∏ej hydrauliki
zapewniajà du˝à ˝ywotnoÊç i nieza-
42-47 (Agro_10/10)
25.10.10
17:54
Page 45
T e s t
wodne dzia∏anie przek∏adni. Okres
mi´dzy konserwacjami zosta∏ wyd∏u˝ony do 2000 godzin.
Pompa typu Load Sensing modelu
Versu t∏oczy standardowo 115 l oleju
na minut´. Opcjonalnie instalowana
pompa ma wydajnoÊç 160 l/min.
Maksymalne ciÊnienie wynosi 205 b.
Maksymalnie mo˝na pobraç 47 l oleju. Powinno to wystarczyç do wspó∏pracy tak˝e z du˝ymi wywrotkami
i wozami wypychajàcymi.
Udêwig z ty∏u, podawany przez
producenta, wynosi 85 kN. To bardzo dobra wartoÊç. Stabilizatory
ci´gie∏ dolnych mog∏yby byç nieco
solidniejsze. Przy opuszczaniu, np.
podczas orki, ci´g∏a dolne sà odryglowywane za pomocà spr´˝yny
i ∏aƒcucha. Zdarza si´ jednak, ˝e zanieczyszczony mechanizm ryglujàcy
nie otwiera si´ od razu, ale dopiero
przy oraniu. Wtedy pojawiajà si´
napr´˝enia, które powodujà zwol-
Oprócz maski stosowane sà dwa segmenty
boczne, które mo˝na ∏atwo zamontowaç. Dost´p do silnika jest bardzo dobry.
W trybie Eco, przy aktywowanej funkcji
transportowej Boost solidny silnik Sisu osiàga moc maksymalnie 172 KM (ISO 14396).
nienie ryglowania, czemu towarzyszy wyraêne szarpni´cie. Z tego powodu musieliÊmy wymieniç jeden
ze wsporników ci´gie∏.
Seryjnie instalowany podnoÊnik czo∏owy ma udêwig 35 kN (na ˝yczenie
– 50 kN). Jego obs∏uga odbywa si´ za
pomocà d˝ojstika na pod∏okietniku
lub dwóch przycisków na masce silnika, na której dodatkowo znajduje si´
12-woltowe gniazdko. To wzorowe
rozwiàzanie (mo˝liwoÊç pod∏àczenia
dodatkowych Êwiate∏ gabarytowych).
Dostatek przy∏àczy
Konstruktorzy nie oszcz´dzali na
hydraulicznych zaworach sterujàcych. Z ty∏u mo˝na stosowaç maksymalnie 5 zaworów proporcjonalnych,
z przodu – 3. Do tego dochodzà 2 zawory „on/off”, np. do obs∏ugi ∏àcznika górnego i przy∏àcza Power Beyond.
➠
Reklama
42-47 (Agro_10/10)
25.10.10
17:56
Page 46
T e s t
Ch∏odnice sà rozk∏adane w bardzo praktyczny sposób, wi´c mo˝na je ∏atwo czyÊciç.
Traktorzysta ma mo˝liwoÊç czasowego i iloÊciowego nastawiania zaworów proporcjonalnych dla obydwu
wyjÊç. Odbywa si´ to w bardzo prosty
sposób za poÊrednictwem ekranu
na pod∏okietniku. Prze∏àcznikiem obrotowym nastawia si´ d˝ojstik na obs∏ug´ zaworów z przodu (podnoÊnik
i ∏adowacz czo∏owy) lub z ty∏u.
Rozwiàzaniem, które mo˝e si´ bardzo podobaç, jest ga∏ka obrotowa do
hydraulicznych ustawieƒ zaworów.
W okreÊlonej pozycji uzyskuje si´
jednakowe nat´˝enie przep∏ywu we
wszystkich zaworach sterujàcych
(np. 100, 50 lub 10%). Wtedy traktorzysta od razu wie, co dzieje si´ z ty∏u. Dzi´ki temu unika si´ np. omy∏kowego nastawienia pe∏nego przep∏ywu
do znaczników lub belki polowej.
Kiedy obróci si´ prze∏àcznik maksymalnie w prawo, mo˝na nastawiaç
ka˝dy zawór indywidualnie.
Niezbyt komfortowe jest ustawianie
pozycji p∏ywajàcej – nie znajdziemy
jej wÊród trzech ustawieƒ wst´pnych. Firma Valtra powinna to
zmieniç. Poza tym nie ma wskaênika, który pokazywa∏by brak ciÊnienia w zaworach. Pozycj´ p∏ywajàcà
– wraz z ustawieniami czasowymi
i iloÊciowymi oraz pracà ciàg∏à
funkcji opuszczania – mo˝na zaprogramowaç dopiero w ramach ustawieƒ indywidualnych. Powinno to
byç prostsze i szybsze.
WOM
Stosowane sà trzy pr´dkoÊci WOM-u:
540, 540E i 1000, przy czym w trybie Eco dost´pne sà pr´dkoÊci 540
i 540E, a w trybie Power – 540E
i 1000. Przy pracach z WOM-em zasadniczo lepiej sprawdza si´, naszym zdaniem, tryb Power, ponie-
46
AGROmechanika
11/2010
Ty∏ ciàgnika jest elegancki. Rozmieszczenie
przy∏àczy w uk∏adzie V nie u∏atwia sprz´gania.
Mechaniczna amortyzacja zapewnia wysoki
poziom komfortu jazdy.
wa˝ silnik ma wy˝sze obroty i jest
bardziej dynamiczny. Uwaga ta dotyczy zw∏aszcza takiej sytuacji, kiedy na WOM-ie potrzebna jest moc.
Do lekkich prac z WOM-em mo˝na
stosowaç równie˝ tryb Eco.
delu Versu wyposa˝ony by∏ w amortyzacj´ mechanicznà, z której tak˝e
byliÊmy bardzo zadowoleni.
WejÊcie do kabiny jest bardzo wygodne, a du˝e przeszklone powierzchnie zapewniajà bardzo dobrà widocznoÊç wokó∏ maszyny. Automatyczna klimatyzacja funkcjonuje
sprawnie i cicho, a ogrzewanie dzia∏a bardzo efektywnie.
System zarzàdzania pracà na uwrociach (U Pilot) umo˝liwia zapisanie
dwóch sekwencji po maksymalnie
15 funkcji. Programowanie jest stosunkowo ∏atwe, nie ma jednak mo˝liwoÊci korekty wczeÊniejszych zapisów. Oprócz podnoÊnika, WOM-u,
tempomatu i przek∏adni prze∏àczalnej pod obcià˝eniem systemem mogà zostaç obj´te tak˝e zawory hydrauliczne.
OÊ przednia
Podsumowanie
Model Versu standardowo wyposa˝any jest w oÊ przemys∏owà z czujnikiem kàta wychylenia, w który
mo˝na doposa˝yç równie˝ automatyczne systemy kierownicze. Na ˝yczenie montowana jest oÊ z wbudowanymi hamulcami tarczowymi
(dop∏ata 1100 euro). Wtedy u˝ytkownik ciàgnika ma do dyspozycji
prawdziwy hamulec na cztery ko∏a.
Maszyna hamuje bez zarzutu.
Model Valtra T 162e Versu jest solidnym i zwrotnym ciàgnikiem rolniczym o bardzo dobrym rozk∏adzie
masy i wyjàtkowo bogatym wyposa˝eniu fabrycznym. Masa w∏asna modelu Versu wynosi 6770 kg, dopuszczalna masa ca∏kowita to 12 500 kg
(bardzo dobra wartoÊç), ale mo˝na
jà zwi´kszyç do 13 000 kg.
Silnik Sisu jest krzepki, ale zbyt ma∏o dynamiczny w trybie Eco. Rekompensuje to jednak obni˝one zu˝ycie paliwa. Inaczej ni˝ w przypadku pierwszych ciàgników Valtra
z trybem Eco, traktorzysta ma teraz
mo˝liwoÊç wyboru mi´dzy trybem
Eco i Power. Obs∏uga nowej przek∏adni jest ∏atwa tak˝e bez dêwigni
zmiany biegów i d˝ojstika. Prze∏àczanie 5-biegowe pod obcià˝eniem
funkcjonuje bez zarzutu.
■
OÊ przednia, zawieszona na ramie, dobrze wypad∏a w teÊcie. Oprócz amortyzatora pneumatycznego (takiego jak w samochodzie ci´˝arowym) stosowany jest zwyk∏y amortyzator. Plus
tej konstrukcji to tylko dwa gniazda smarowe.
Kabina
Wyjàtkowo dobre wyt∏umienie to nie
jedyna zaleta kabiny. Do wyposa˝enia seryjnego nale˝y mechaniczna
amortyzacja. Opcjonalnie instalowana jest pó∏aktywna amortyzacja hydropneumatyczna, pozwalajàca na
dostosowanie stopnia twardoÊci t∏umienia do warunków eksploatacji.
Testowany przez nas egzemplarz mo-
sm/fe

Podobne dokumenty