Pobierz opis

Imię i nazwisko:
Olga Grabowska
Kontakt: [email protected]
Nazwa uczelni:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Instytut Psychologii,
Katedra Psychologii Eksperymentalnej
Tytuł pracy doktorskiej:
Poznawcze uwarunkowania uczenia się języka obcego metodą fonogestów przez osoby słyszące
Informacje o projekcie:
Tematem pracy doktorskiej jest określenie poznawczych uwarunkowań uczenia się języka obcego ze
szczególnym uwzględnieniem aspektów różnicowania i identyfikowania dźwięków obcej mowy przez
osoby słyszące. Celem naukowym pracy jest wyjaśnienie mechanizmu percepcji mowy poprzez
wykorzystanie osiągnięć metody Cued Speech, która osobom niesłyszącym w różnym wieku pozwala
na opanowanie sprawności komunikacyjnej w dowolnym języku za pomocą systemu znaków ręcznoustnych, opracowanych w postaci tzw. fonogestów. Posługujący się fonogestami uczniowie niesłyszący
opanowują język ojczysty i język obcy w takim samym stopniu, jak ich słyszący rówieśnicy. Fonogesty
umożliwiają im wzrokowo-słuchową percepcję wypowiedzi ustnych i formowanie języka fonicznego,
będącego punktem wyjścia dla opanowania czytania i pisania, niezależnie od stopnia uszkodzenia
słuchu. Dzięki zaangażowaniu wzroku i gestów pomocniczych niesłyszący mają szansę rozpocząć
naukę dowolnego języka z uwzględnieniem jego prozodii i bogatego słownictwa. Zaletą metody znaków
ręczno-ustnych jest fakt, że uwrażliwia ona na różnice w pojawiających się dźwiękach obcej mowy
podobnie jak w przypadku różnicowania dźwięków języka ojczystego. Powyższe rozważania pozwalają
przypuszczać, że metoda, która skutecznie aktywizuje percepcję dźwięków mowy powinna znaleźć
praktyczne zastosowanie w nauczaniu języka obcego również wśród uczniów słyszących. Ćwiczenia
fonetyczne, stosowane w szkolnych programach nauczania odwołują się do umiejętności prawidłowej
artykulacji, intonowania poszczególnych głosek i fragmentów wypowiedzi w obcym języku, lecz
opanowanie tej sprawności wymaga od uczniów umiejętności odróżniania głosek podobnych w języku
obcym, a równocześnie często nieobecnych w ich języku ojczystym. W realizowanym programie
badawczym eksperymentalne zastosowanie metody fonogestów służy weryfikacji hipotez dotyczących
efektywności aktywizacji procesu percepcji obcej mowy przez określone procesy poznawcze,
zaangażowane w tej metodzie. Przykładem procesów uczestniczących w budowaniu percepcyjnej bazy
jezyka poprzez fonogesty jest kojarzenie systemu arbitralnych/asemantycznych obrazów/znaków
z dźwiękiem, pamięć oraz uwaga. Wnioski sformułowane po zakończeniu badań właściwych być może
pomogą w udzieleniu odpowiedzi na pytanie, czy poprzez odpowiedni dobór rodzaju i warunków
treningu jesteśmy w stanie w takim stopniu aktywizować pamięć oraz procesy uwagi, że nauka języka
stanie się bardziej efektywna również po zakończeniu „wieku krytycznego”. Odbudowanie lub
przywrócenie stanu wrażliwości percepcyjnej na fonemy (zdolności różnicowania i identyfikowania
dźwięków mowy), może zapoczątkować ciąg interdyscyplinarnych badań nad wykorzystaniem metod,
które mogą służyć zarówno osobom niesłyszącym, jak i osobom z prawidłowym słuchem. Znajomość
poznawczych uwarunkowań uczenia się języka obcego umożliwia ponadto dalszy rozwój badań
w obszarze psychologii języka oraz opracowanie i wykorzystywanie skuteczniejszych metod nauczania
języków obcych, które pozwolą na poszerzanie dotychczasowych kompetencji językowych
i komunikacyjnych uczniów. Zapewnienie uczniom warunków do rzetelnej nauki języka obcego sprawi,
iż uczniowie ci będą mogli coraz liczniej brać udział w prestiżowych programach europejskich typu
Erasmus, Grundtvig i Leonardo da Vinci oraz stymulować procesy szkolnej wymiany międzynarodowej
w regionie. Wyniki badań prowadzonych w ramach pracy ukierunkowane są na sformułowanie
praktycznych wskazówek, niezbędnych do tworzenia profesjonalnych narzędzi teleinformatycznych
wspierających proces dydaktyki języków obcych w różnych grupach wiekowych. Cele aplikacyjne pracy
doktorskiej wiążą się z zapewnieniem rzetelnych naukowych podstaw również dla multimedialnego
kształcenia w ramach kursów językowych tworzonych na potrzeby e-learningu, kształcenia
na odległość (distance learning), kształcenia ustawicznego (long life learning), a wnioski płynące
z przygotowywanej rozprawy będą mogły być wykorzystane w pracach nad rozpowszechnianiem
materiałów do nauki języków za pomocą technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK), w tym
kursów internetowych.