Czym jest edukacja medialna według nas?

Czym jest edukacja medialna według nas?
Widzimy kompetencje medialne jako wypadkową umiejętności świadomego i krytycznego wykorzystania nowych
mediów, technologii, informacji i komunikacji w procesach edukacyjnych oraz wychowawczych przez dzieci,
młodzież, nauczycieli i otoczenie szkoły (rodziców).
Według konceptu Dynamicznej Tożsamości, który jest wynikiem naszej pięcioletniej realizacji projektów
narodowych i europejskich oraz badań - to właśnie dialog międzypokoleniowy jest skuteczną metodą edukacji i
wychowania. To droga, która przygotowuje z szacunkiem, empatią i ciekawością do wyzwań, jakie stawia świat
przed każdą dorastającą osobą.
W dobie Internetu świat zmienił się na tyle, że mamy większy dostęp do wymiany komunikatów, a publikowana
treść dociera do nas w tak dużych ilościach i tak szybko jak nigdy dotąd.
Dlatego łatwo jest zostać zmanipulowanym przez kontent w mediach, czyli nadawców tego przekazu. Oni znają
metody i sposoby wykorzystywania języka mediów i naszych zachowań oraz reakcji. Internet daję szansę
trenowania umiejętności medialnych tylko pod warunkiem kreatywnego, krytycznego procesu myślowego. To
metaobszar dla wspólnej burzy mózgów. Nikt nie musi być bezbronny wobec tych, którzy wiedzą jak wykorzystać
media.
Młodzież i dorośli żyją w rzeczywistości między dumą i wstydem, w której kalkulacja odgrywa poważną rolę. Ta
rzeczywistość istnieje zarówno w Internecie, jak i w realnym życiu.
Świat online – jak i świat realny – jest miejscem, w którym młodzież i dorośli budują swoje wizerunki poprzez
publikacje i interakcje. Te wizerunki ciągle są w ruchu, bo młodzież i dorośli sami są w ruchu - jak również ich
otoczenie.
W koncepcie Dynamiczna Tożsamość chcemy, aby młodzież i dorośli lepiej rozumieli swoje otoczenie w ruchu
oraz siebie samych. Projekt chce być programem, który merytorycznie celuje w rozwinięcie umiejętności
świadomego, krytycznego i twórczego korzystania z Internetu.
Rozwijając umiejętności komunikacji werbalnej i niewerbalnej podnosimy umiejętności rozmowy – podstawowej i
istotnej w relacjach zawodowych oraz prywatnych; zakładamy, że każdy rozmówca ma prawo do wypowiedzi, ale
należy pamiętać, że każdy z nas żyje w określonym kontekście i ma prawo poznawać oraz rozumieć świat.
Łącząc edukację medialną i profilaktykę dajemy szkołom – bez stygmatyzowania – możliwość rozwiązań
długofalowych, które stymulując uczniów do samorozwoju pod opieką i przy wsparciu „mądrego dorosłego”, dają
szanse naprawcze.
Zajmujemy się obszarem podnoszenia kompetencji wynikających z edukacji medialnej i informacyjnej, profilaktyki
(pracy projektem oraz „ja” - nauczyciel - jako narzędzie), a w efekcie, podnosimy proces edukacyjny, poznawczy
i wychowawczy, rozwijając w uczniach umiejętności autorefleksji, autoprezentacji, szacunku i empatii- a tym
samym tworzymy podstawy do ich rozwoju, dojrzewania w wartościach obywatelskich, z nowymi technologiami i
możliwościami otwierania się na różnorodność świata, własne dylematy, o których z szacunkiem, cierpliwością
można i warto rozmawiać.
Widzimy siebie - i każdego - jako osoby mające prawo do szacunku oraz zdolne do empatii.
Szukamy w dialogu pozytywnych puent poprzez konstruktywną konfrontację.
Każdy ma prawo poznawać, rozumieć świat i mieć dylematy…
Jak tworzyć?
Jak patrzeć krytycznie i konstruktywnie?
Jak mając pasję otworzyć się na innych?
Jak wspólnie tworzyć z odpowiedzialnością?
1
Trudno jest młodym i dorosłym ludziom zdobyć kompetencje medialne oraz informacyjne postrzegane jako
świadome korzystanie z mediów masowych oraz rozmaitych zasobów informacji. Dlatego łatwo jest zostać
zmanipulowanym przez kontent w mediach [reklama, wiadomości, sponsorowane formaty i formy: teleturnieje,
artykuły] przygotowywany przez nadawców tego przekazu, którzy znają metody i sposoby wykorzystywania
języka mediów oraz naszych zachowań i reakcji. Dlatego zamierzamy wspólnie rozwiązywać problem braku
kompetencji medialnych oraz informacyjnych, rozwiniętych na wystarczającym poziomie, udostępniając nową
dydaktyczną metodę warsztatową i narzędzia edukacyjne.
Istnieje nadal brak dostatecznie skutecznej edukacji medialnej i informacyjnej w szkołach. Nauczyciele mają
coraz większe przygotowanie z zakresu edukacji medialnej i informacyjnej, jednak wciąż występuje deficyt w
budowaniu relacji międzypokoleniowych, wpływających na wyniki w edukacji i rozwój ucznia. Nauczyciele,
pedagodzy, wychowawcy, nie stymulują wystarczająco młodzieży szkolnej do świadomego korzystania z nowych
mediów, nie rozwijają kompetencji medialnych, ani swoich, ani młodzieży. A w czasach, gdy tak szybko zmienia
się kontekst i informacja, a etyka i zaufanie są deficytowe - warto podnosić umiejętności krytycznego myślenia,
refleksji, autorefleksji, aby w sytuacji trudnej znaleźć swoje miejsce, dając wsparcie lub umiejętnie pomóc sobie
samemu.
Dlatego potrzebne są dodatkowe narzędzia i metody edukacyjne - jak interaktywne dydaktyki i technologie
integrujące.
Wiadomości marketingowe, reklamowe i medialne manipulują naszymi słabymi stronami. Robert Cialdini
(publikacja: „Wywieranie wpływu na ludzi”, 2008) wyjaśnia, że ludzie mają, jak zwierzęta, z góry zaprogramowane
reakcje w kilku sytuacjach. „Automatyczne, stereotypowe zachowanie jest u ludzi tak częste właśnie dlatego, że w
wielu przypadkach automatyczność okazuje się najbardziej skuteczna” (str. 21). Idziemy po prostu, mechanicznie
„na skróty” w kilku sytuacjach i opłaca się to często. Cialdini opisuje sześć takich mechanizmów: wzajemność,
zaangażowanie, społeczny dowód słuszności, lubienie i sympatia, autorytet i niedostępność. Właśnie te
mechanizmy wykorzystywane są w mediach. Cialdini pisze: „o jednym na pewno warto pamiętać. Mechaniczne
wzorce zachowań czynią nas całkowicie bezbronnymi wobec tych, którzy wiedzą, jakie są zasady ich działania”
(str. 25). Natomiast Charles Duhigg (publikacja: „Siła Nawyku”, 2013) opisuje jak budują się nawyki i jak można je
zmieniać. Również ta wiedza wykorzystywana jest w mediach przez tych, którzy o tym wiedzą. Bez tej
świadomości, każdy z nas jest bezbronny - szczególnie wobec tych, którzy chcą nami manipulować.
Dlatego ważne jest rozwijanie wiedzy na ten temat i stosowanie jej w praktyce.
Bez umiejętności medialnych i informacyjnych dostęp do zasobów może wywołać większe szkody niż korzyści, co
pokazuje powiększający się problem FOMO (Fear of Missing Out) (strach, że nas coś ominie). “Problem
nadmiaru informacji nie jest nowy, ale staje się coraz bardziej powszechny z rozwojem i rosnącą dostępnością
Internetu” Dominik Batorski:
http://www.researchgate.net/publication/230766160_An_Ocean_of_Information/file/9fcfd5040cf2fd559e.pdf.
Okazuje, że już 56% użytkowników Internetu ma FOMO [http://mashable.com/2013/07/09/fearofmissingout/],
przede wszystkim młodzież [http://www.decidenews.com/socialmedia/].
Dlatego istnieje potrzeba przygotowania narzędzi, które będą pomagać młodzieży w walce z FOMO oraz
pomogą odpowiedzieć na pytania: Jak być bezpiecznym online? Jak rozumieć niewerbalną komunikację? Jak
budować swoją tożsamość online? Jak budować swoją autoprezentacje? Jak korzystając z technologii,
wywoływać refleksję i autorefleksję? Warunkiem jest zaangażowanie dorosłych – profesjonalistów, którzy
podejmą się stosowania takich metod i narzędzi.
Edukacja medialna i informacyjna jest istotnym obszarem poznawczym - zarówno dla dzieci, młodzieży - jak i dla
dorosłych.
Dlatego dialog między pokoleniami może być skuteczną metodą dydaktyczną w szkole i poza nią, w pracy, w
obszarze tematów dotyczących kompetencji medialnych - które uznawane za czwartą bazową alfabetyzację po
umiejętności czytania, pisania i liczenia - stanowią podstawę refleksyjnego korzystania z nowych mediów i
mediów masowych.
2
Używane metody dydaktyczne tworzą nową formę edukacji medialnej. Gramatyka języka filmowego, psychologia
społeczna, neuronauka i socjologia – to ważne dla projektu teoretyczne dziedziny, które tworzą jego
merytoryczną oś a w praktyce dają podstawy do praktycznych zajęć. W praktyce poprzez dialog można
wypracować kanały komunikacji między pokoleniami. A komunikacja werbalna i niewerbalna ułatwi przepływ
informacji oraz reakcji na przekaz w określonych obszarach tematycznych. A stanie się to pod warunkiem, że
każdy będzie wiedział, jak to zrobić.
Autorami konceptu Dynamiczna Tożsamość są: Beata Staszyńska i Onno Hansen.
3