Pobierz PDF - Łupki polskie

Odwiert Markowola-1 – studium przypadku
działań prowadzonych z troską o środowisko”
Otwór badawczy Markowola-1
Koncesja Ministra Środowiska nr 48/2001/p z dnia 31.12.2001 r. na
poszukiwanie i rozpoznanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego w
rejonie „Pionki – Kazimierz” (zmieniona decyzjami MŚ z 28.12.2007
r. oraz z dnia 14.12.2008 r., przedłużającymi okres jej ważności)
Powierzchnia obszaru koncesyjnego: 532 km2
Lokalizacja otworu: miejscowość Zwola, Gmina Gniewoszów
Głębokość otworu: 4 500 m
22
Markowola; 18 lipca 2011 r.
Prace sejsmiczne
 zdjęcie sejsmiczne 2D na profilach o dług.
200,025 km (2003 r.)
 reinterpretacja 8 profili sejsmicznych z lat
1997-1998 o dług. 136 km (2003 r.)
 13 profili sejsmicznych o dług. 125,4 km
(2004 r.)
 reprocessing (przetworzenie) profili
sejsmicznych z lat 1979-2003 o dług.
67,695 km (2004 r.)
a także:
 otwór poszukiwawczy Gniewoszów-1K o
głęb. 3635,0 m (2005/2006 r.)
33
Markowola; 18 lipca 2011 r.
Struktura
Markowola
(około 10 km2)
Podstawowe etapy prac
składających się na wykonanie otworu badawczego MARKOWOLA-1
Główne prace
Nazwa etapu
I
Prace
montażowe






Budowa drogi dojazdowej
Niwelacja terenu wiertni, zdjęcie warstwy humusu, wyłożenie płytami betonowymi i folią PEHD
Podłączenia do linii energetycznej
Podłączenia do sieci wodociągowej (lub wykonanie studni)
Montaż urządzenia wiertniczego wraz z instalacją paliwową, powietrzną i elektryczną
Rozmieszczenie zaplecza magazynowo-technicznego
II
Prace
wiertnicze




Wiercenie
Zarurowanie
Cementowanie
Badania, pomiary i inne prace serwisowe
III
Zabiegi
specjalne
 Zabiegi doszczelnienia stref chłonnych (w przypadku zaników lub ucieczek płuczki)
 Udostępnienie i opróbowanie poziomu gazonośnego i/lub roponośnego (perforacje strefy złożowej,
odciążenie złoża z ciśnienia hydrostatycznego, uaktywnienie złoża – intensyfikacja przypływu
poprzez kwasowanie lub szczelinowanie)
 Wywołanie przypływu poprzez usuwanie płynu jednostką azotową lub próbnikiem złoża
 Pomiar wydajności i testy hydrodynamiczne (w przypadku uzyskania przemysłowego przypływu)
IV
Likwidacja
odwiertu
oraz urządzeń
wiertni i
zaplecza
 Likwidacja otworu zgodnie z projektem technicznym likwidacji otworu w sposób zapewniający
szczelną izolację poziomów wodnych, ropnych i gazowych (korkami cementowymi lub korkami
mechanicznymi; przestrzenie między korkami wypełnia się płuczką)
 Oznakowanie miejsca zlikwidowanego otworu
 Likwidacja i demontaż urządzeń wiertni
V
Rekultywacja
terenu wiertni
4
Zdjęcie płyt drogowych
Niwelacja z jednoczesnym odtworzeniem pierwotnej rzeźby terenu
Rozplantowanie równomierną warstwą humusu zgromadzonego w wałach okalających teren wiertni
Prace agrotechniczne (orka, kultywatorowanie, wysiew nawozów mineralnych, zasiew roślin
użyźniających)
Markowola;
18 lipca 2011 r.




Główne czynniki warunkujące
stopień oddziaływania prac wiertniczych na środowisko

sposób zagospodarowania i stopień zurbanizowania
rejonu prowadzenia prac wiertniczych,
 wartość środowiskowa (przyrodnicza) i wrażliwość
(odporność) poszczególnych elementów środowiska na
zanieczyszczenie,
 usytuowanie w terenie i powierzchnia terenu wiertni,
 rodzaj przewiercanych utworów skalnych podłoża,
 głębokość wierconego otworu i technologia jego
wykonania oraz likwidacji,
 rodzaj (typ) urządzenia wiertniczego oraz maszyn i
sprzętu zaplecza technicznego,

rodzaj i zakres zabiegów specjalnych wykonywanych w
odwierconym otworze (np. stymulujących dopływ
węglowodorów)
 restrykcyjność i kompleksowość przepisów ochrony
środowiska,
 kwalifikacje i doświadczenie wykonawców prac,
 stosowanie systemów zarządzania
i dobrych praktyk
5
PRZEDSIĘWZIĘCIA MOGĄCE ZNACZĄCO ODDZIAŁYWAĆ NA ŚRODOWISKO
a przedsięwzięcia PGNIG SA
w obszarze poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów
P. MOGĄCE ZAWSZE ZNACZĄCO ODDZIAŁYWAĆ
NA ŚRODOWISKO
przepis
rodzaj przedsięwzięcia*
§ 2 ust.
1
*)
6
P. MOGĄCE POTENCJALNIE ZNACZĄCO ODDZIAŁYWAĆ
NA ŚRODOWISKO
przepis
rodzaj przedsięwzięcia*
§3 ust. poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin:
1 pkt 43 a) połączone z robotami geologicznymi
wykonywanymi przy użyciu materiałów
wybuchowych,
b) na obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej,
c) prowadzone metodą podziemną,
d) wykonywane metodą otworów wiertniczych o
głębokości większej niż 1000 m;
wg rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco
oddziaływać na środowisko (Dz.U. Nr 213, poz. 1397)
Markowola;
Centrala Spółki
18 PGNiG
lipca 2011
SA;r.23 maja 2011 r.
KALENDARIUM przedsięwzięcia polegającego na wykonaniu otworu badawczego
Markowola-1 w ramach koncesji na poszukiwanie i rozpoznanie złóż ropy naftowej i gazu
ziemnego na obszarze „Pionki-Kazimierz” wydanej przez MŚ dnia 31.12.2001 r.
2008
Decyzja Wójta Gminy Przyłęk o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na
realizację przedsięwzięcia obejmującego przedłużenie koncesji (1 rok post.)
Decyzja Ministra Środowiska o przedłużeniu koncesji z dnia 31.12.2001 r. na
poszukiwanie i rozpoznawanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego
Pobór prób gleby, podglebia, powietrza glebowego i wód gruntowych przez
„PETROGEO” w Wołominie dla oceny stanu środowiska przed wierceniem (Cz.I)
Decyzja Starosty Kozienickiego o czasowym wyłączeniu z produkcji gruntów
rolnych w miejscowości Zwola o pow. 1,10 ha pod teren wiertni Markowola-1
Powiadomienie PNiG „Nafta” przez Starostę Powiatu Kozienickiego o braku
zastrzeżeń do informacji o wytwarzanych odpadach innych niż niebezpieczne
Decyzja Marszałka Województwa Mazowieckiego zatwierdzająca program
gospodarowania odpadami wydobywczymi dla PNiG „NAFTA” w Pile
Decyzja Starostwa Powiatowego w Kozienicach zatwierdzająca program
gospodarki odpadami niebezpiecznymi dla PNiG „NAFTA” w Pile
Decyzja Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego w Warszawie
zatwierdzająca Plan ruchu na wykonanie otworu badawczego Markowola-1
Wiercenie otworu badawczego (6 miesięcy), a następnie wykonanie zabiegów
szczelinowania (2 tygodnie)
Likwidacja otworu badawczego Markowola-1
Decyzja Starosty Kozienickiego zobowiązująca PNiG „NAFTA” w Pile do
rekultywacji gruntów rolnych, zajętych pod teren wiertni Markowola-1, w kierunku
rolnym, zgodnie z przedłożonym projektem rekultywacji
Pobór prób gleby, podglebia, powietrza glebowego i wód gruntowych przez
„PETROGEO” w Wołominie dla oceny stanu środowiska po wierceniu (Cz. II)
Decyzja Starosty Kozienickiego uznająca rekultywację terenu wiertni o pow. 1,10
ha na części działki nr 824 w miejscowości Zwola za zakończoną.
Decyzja Starosty Kozienickiego o wygaśnięciu decyzji o czasowym wyłączeniu z
7 rolniczej gruntów
Markowola;
Czarna
k/Ustrzyk
lipca
Dolnych;
2011
5r. października 2010 r.
produkcji
o pow. 1,10
ha 18
pod wiertnię
Markowola-1
2009
2010
2011
Urzędy administracji publicznej zaangażowane kompetencyjnie
(wg właściwości rzeczowej i miejscowej)
w sprawę wykonania przez PGNiG SA otworu badawczego Markowola-1
Szczebel
Administracja rządowa
Centralny
Ministerstwo Środowiska
Wojewódzki
Mazowiecki Urząd Wojewódzki
Lubelski Urząd Wojewódzki
Administracja samorządowa
Urząd Marszałkowski Województwa
Mazowieckiego
Powiatowy
Starostwo Powiatowe w Kozienicach
Gminny
Urząd Gminy Przyłęk
Urząd Gminy Gniewoszów
Urząd Gminy Policzna
Urząd Miasta i Gminy Zwoleń
Urząd Gminy Wilków
Urząd Gminy Janowiec
Urząd Miasta i Gminy Kazimierz Dolny
Urząd Gminy Puławy
Urząd Miasta Puławy
8
Administracja
specjalna
Okręgowy Urząd
Górniczy w
Warszawie
PGNiG SA/Oddział Sanok
ZSZ (ISO 9001, ISO 14001, PN-N 18001)
Opracowanie:
• projektu prac geologicznych,
• projektu geologiczno–technicznego wiercenia otworu,
• planu ruchu,
• projektu prób złożowych,
• projektów zabiegów szczelinowania,
Nadzór geologiczny i wiertniczy nad realizacją wiercenia i
opróbowaniem
INiG w Krakowie
ISO 9001
specjalistyczne badania i opracowania
Halliburton
HSE & Service Quality
PNiG „NAFTA” w Pile Sp. z o.o.
•
ZSZ (ISO 9001, ISO 14001, OHSAS 18001) + HSE
•
Główny wykonawca wiercenia „pod klucz”
Drill-Lab Sp. z o.o.
PN „Diament” Sp. z o.o.
ZSZ (ISO 9001, ISO 14001, OHSAS 18001)
•
•
•
•
•
cementowanie kolumn rur
prace w zakresie próbników złoża
praca jednostki azotowej
prace w zakresie zbrojenia otworu
praca Coiled Tubing
ISO 9001
praca aparatury kontrolno-pomiarowej
ZRG Krosno
ZSZ (ISO 9001,ISO 14001,PN-N 18001),SCC,UDT,IADC
PNiG Jasło Sp. z o.o.
Oddział NAFTGAZ w Wołominie
•
ISO 9001, ISO 14001, SCC, IADC
•
cementowanie kolumny rur okładzinowych 7” i korki cementowe
9
prace w zakresie próbników złoża
Markowola;
Centrala Spółki
18 PGNiG
lipca 2011
SA;r.23 maja 2011 r.
kontrola ciśnienia w przestrzeni w czasie zabiegów
szczelinowania
odpuszczanie płynu po zabiegu szczelinowania
Geofizyka Toruń Sp. z o.o.
PNiG Kraków Sp. z o.o.
ZSZ (ISO 9001, ISO 14001, OHSAS 18001) + HSE
opracowanie założeń technicznych do projektów
szczelinowania,
wykonanie zabiegu szczelinowania w utworach
karbonu górnego
ISO 9001,ISO 14001,PN-N 18001,OHSAS 18001, HSE
•
•
prace geofizyki wiertniczej
prace w zakresie perforacji
PGNiG SA/Oddział Sanok
ZSZ (ISO 9001, ISO 14001, PN-N 18001)
Opracowanie:
• projektu prac geologicznych,
• projektu geologiczno–technicznego wiercenia otworu,
• planu ruchu,
• projektu prób złożowych,
• projektów zabiegów szczelinowania,
Nadzór geologiczny i wiertniczy nad realizacją wiercenia i
opróbowaniem
PNiG „NAFTA” w Pile Sp. z o.o.
ZSZ (ISO 9001, ISO 14001, OHSAS 18001) + HSE
Główny wykonawca wiercenia „pod klucz”
OBJAŚNIENIA:
ISO 9001 – jakość
ISO 14001 – środowisko
ISO 17025 - laboratoria badawcze i wzorcujące
PN-N 18001 – BHP
SCC – zarządzanie bezpieczeństwem, zdrowiem oraz
środowiskiem dla podwykonawców
IADC - Międzynarodowe Stowarzyszenie Kontraktorów
Wiertniczych (International Association of Drilling
Contractors)
UDT - Urząd Dozoru Technicznego (świadectwo
uznania laboratorium badawczego)
10
"PETROGEO" Przedsiębiorstwo Usług
Laboratoryjnych i Geologicznych
Sp. z o.o. w Wołominie
PN-EN ISO/IEC 17025
Specjalistyczne badania jakości elementów środowiska
w rejonie terenu wiertni (gleba, podglebie, powietrze
glebowe i wody gruntowe) przed (Część I) i po (Część II)
wykonaniu wiercenia
Usługi transportowe Józef Pelczar
Odolanów
Firma posiadająca wymagane prawem zezwolenie na
prowadzenie działalności w zakresie transportu
odpadów (decyzja Starosty Ostrowskiego z dnia
31.01.2007 r.)
Max Eko Sp. z o.o. z Poznania
Spółka posiada wymagane prawem zezwolenie na
prowadzenie działalności w zakresie:
• transportu odpadów (decyzja Prezydenta Miasta
Poznania z dnia 24.04.2008 r.),
• odzysku odpadów metodą R14 (wykorzystanie
odpadów w całości lub w części po ich
mechanicznej przeróbce) - decyzja Starosty
Dębickiego z dnia 16.09.2009 r.
Mapa lokalizacyjna z elementami ochrony środowiska
Teren nizinny, położony w zlewni rzek Zwolenki i Niewiadomki.
W terenie dominuje rozproszona niska zabudowa zagrodowa z układem sieci dróg
lokalnych o nawierzchni żwirowej i polnej.
Grunty przeważnie o charakterze rolnym, głównie uprawy zielone.
11
Lokalizacja odwiertu
względem
obszarów Natura 2000
Na obszarze prowadzonych prac
występuje zróżnicowana szata
roślinna z przewagą zadrzewień
mieszanych.
Z uwagi na przewagę terenów
otwartych, łąk i pól uprawnych,
duży udział w faunie stanowią
zwierzęta tych biotypów.
Występuje tu odmiana polna sarny,
zając, bażant, kuropatwa, wiele
szkodników z rzędu gryzoni,
najpospolitsze wróblowate oraz
kuna, łasica, gronostaj, myszołów
zwyczajny i inne.
1212
Weryfikacja wstępnie przyjętej lokalizacji wiercenia
w drodze wizji terenowej
Wizja terenowa ma na celu szczegółowo
rozpoznać warunki terenowe i potwierdzić
przydatność wybranego miejsca, a także
poprzez wizyty w lokalnych urzędach (gmina,
nadleśnictwo, ZMiUW, itp.) sprawdzić brak
przeszkód formalno-prawnych.
W przypadku otworu Markowola-1 wizja
terenowa miała miejsce w dniu 3 kwietnia
2009 r., a w jej trakcie ustalono m.in., że:
teren jest wolny od zabudowy i ujęty w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy jako rolny;
w miejscu wybranym na teren wiertni występuje melioracja szczegółowa;
należy wykonać zjazd z drogi asfaltowej, 1700 m drogi do utwardzenia materiałem sypkim
(żużel, tłuczeń), 200 m drogi z płyt betonowych;
zaopatrzenie w wodę – dowóz lub pobór bezpośrednio z hydrantu oddalonego o około 350 m;
wysokie napięcie w odległości około 1200 m, niskie napięcie w odległości około 150 m;
należy przewidzieć niwelację terenu rzędu 0,5 m






13
Zużycie paliw i energii
Rodzaj nośnika energii
14
Urządzenie wiertnicze o napędzie
spalinowym
elektrycznym
olej napędowy
4 600 kg/dobę
690 kg/dobę
olej silnikowy
40 l/dobę
7 l/dobę
olej przekładniowy
20 l/dobę
20 l/dobę
olej hydrauliczny
15 l/dobę
12 l/dobę
smary
2 kg/dobę
1 kg/dobę
szacunkowe zapotrzebowanie na
energię elektryczną
1,2 MW/h
7,2 MW/h
Emisja hałasu
Źródła emisji:
Sprzęt i maszyny budowlane (dźwigi, koparki, spychacze, itp.) - faza montażu i rekultywacji,
Obiekty stacjonarne/urządzenia technologiczne: wyciąg wiertniczy, stół obrotowy przewodu
wiertniczego, pompy urządzeń oczyszczających płuczkę, kompresory i stacja sterowania
prewenterów, agregaty prądotwórcze, sita wibracyjne,
Środki transportu – pojazdy ciężarowe (do przewozu surowców, materiałów i odpadów – do 20
pojazdów/dobę) i osobowe (około 15 pojazdów/dobę)
Rozwiązania chroniące środowisko:
 lokalizacja terenu wiertni z dala od zabudowań mieszkalnych,
 wał ziemny (o wys. 2-2,5 m) okalający teren wiertni (ze zdjętej warstwy humusu),
 oszalowanie szybu wiertniczego specjalnymi blatami ochronnymi – tłumienie o 25 dB,
 optymalne rozmieszczenie (na podstawie komputerowej prognozy modelowej propagacji
hałasu wg instrukcji 338 ITB) stacjonarnych źródeł hałasu oraz zastosowanie obudów i
osłon akustycznych, a także wykorzystanie jako ekranów akustycznych kontenerów
zaplecza technicznego i socjalnego – tłumienie o 5 dB,
 wyeliminowanie ruchu pojazdów w porze nocnej,
 ograniczenie prędkości pojazdów w rejonie wiertni
1515
Emisja hałasu
 W porze dziennej, na niewielkich odcinkach granicy
terenu wiertni, może wystąpić przekroczenie
dopuszczalnego poziomu dźwięku (55 dB - teren
zabudowy zagrodowej) o 5 dB, a zasięg
ponadnormatywnego oddziaływania będzie nie
większy niż około 20 m;
 W porze nocnej, zasięg dopuszczalnego poziomu
dźwięku (45 dB - teren zabudowy zagrodowej)
wykracza poza granice terenu wiertni prawie na
wszystkich kierunkach i sięga na odległość
przeważnie około 65 m (maks. do 130 m).
wg „Raportu oddziaływania na środowisko prac
poszukiwawczych i rozpoznawczych złóż ropy naftowej
i gazu ziemnego na obszarze koncesyjnym Pionki –
Kazimierz”, sierpień 2007
16
Emisje zanieczyszczeń do powietrza
(głównie CO, CO2 , NO2, H2S, węglowodory alifatyczne, pyły)
Źródła emisji:

Urządzenie wiertnicze i pompy płuczkowe o napędzie spalinowym,

Agregaty prądotwórcze (olej opałowy)

Lokalna kotłownia c.o. (opalana lekkim olejem opałowym)

Prace spawalnicze,

Transport samochodowy
Rozwiązania chroniące środowisko:

silniki elektryczne zamiast silników spalinowych (urządzenie wiertnicze, pompy
płuczkowe),

kotłownia kontenerowa opalana lekkim olejem opałowym lub wytwornice pary zamiast
kotłów węglowych,

kontrola sprawności kotłów i ich okresowe przeglądy i konserwacje,

wysoka jakość paliw do napędu silników spalinowych,
1717
Emisje zanieczyszczeń do powietrza
 „Wyniki komputerowej symulacji jakościowej ilościowej
emisji zanieczyszczeń oraz jej rozprzestrzenienia w
powietrzu wskazują, iż dotrzymane zostaną wszystkie
dopuszczalne wartości stężeń zanieczyszczeń w
powietrzu.”
wg „Raportu oddziaływania na środowisko prac
poszukiwawczych i rozpoznawczych złóż ropy naftowej i
gazu ziemnego na obszarze koncesyjnym Pionki –
Kazimierz”, sierpień 2007
Stacjonarne źródła emisji zorganizowanej na terenie wiertni to
źródła o małej nominalnej mocy cieplnej (ilości energii
wprowadzonej do instalacji w paliwie w jednostce czasu przy
ich nominalnym obciążeniu), zgodnie z przepisami ustawy z
dnia 21 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U.
z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) nie wymagające
pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza
(> 10 MW mocy) tylko co najwyżej zgłoszenia właściwemu
organowi ochrony środowiska (> 1 MW mocy).
1818
Oddziaływanie na powierzchnię ziemi i gleby
Rodzaje presji:

Zajęcie terenu o pow. 1,10 ha, czasowe wyłączenie go z produkcji rolniczej i zmiana
sposobu użytkowania i zagospodarowania,

Potencjalna możliwość zanieczyszczenia gleby i ziemi (paliwa, oleje, smary, materiały i
substancje chemiczne do obróbki płuczki, odpady, ścieki, itp.),

Potencjalna możliwość zanieczyszczenia wód „od strony” otworu wiertniczego
Rozwiązania chroniące środowisko:

zdjęcie wierzchniej warstwy gleby (humus) i zdeponowanie jej w formie pryzm (wałów) do
późniejszego wykorzystania przy rekultywacji terenu wiertni,

zabezpieczenia (uszczelnienie) podłoża terenu wiertni płytami betonowymi a w miejscach
stosowania substancji potencjalnie niebezpiecznych (hala maszyn, magazyny
płuczkowe, magazyny paliw i smarów, pojemniki z odpadami) także folią PEHD,

przechowywanie wszelkich substancji (paliwa, oleje, smary, materiały płuczkowe),
odpadów i ścieków w szczelnych zbiornikach

rowy opaskowe wokół terenu wiertni zbierające wody opadowe,

rekultywacja terenu wiertni i przywrócenie go do poprzedniego sposobu użytkowania
(grunty rolne)
1919
Rekultywacja terenu wiertni
Zakres prac
2020
I
Niwelacja terenu z odtworzeniem pierwotnej rzeźby terenu
i uregulowaniem stosunków wodnych
II
Rozplantowanie humusu zgromadzonego w postaci
wałów okalających teren wiertni
III
Przeprowadzenie rekultywacji agrotechnicznej:
• wyzbieranie i wywiezienie gruzu,
• nawożenie nawozem organicznym w ilości ok. 3 kg/m2,
• wykonanie orki,
• kultywatorowanie,
• ewentualne wapnowanie oraz dodatkowe nawożenie
nawozem mineralnym,
• wykonanie bronowania,
• zasiew rośliny poplonowej (lucerny, seradeli, nostrzyka
lub łubinu lub mieszanek ww. roślin z trawami).
Oddziaływanie na wody podziemne
Rodzaje presji:

Pobór wód podziemnych (w przypadku otworu Markowola- 1 z lokalnej sieci wodociągowej
w ilości około 30 m3/dobę do procesu wiercenia i na cele socjalno-bytowe),

Potencjalna możliwość zanieczyszczenia wód z powierzchni terenu,

Potencjalna możliwość zanieczyszczenia wód „od strony” otworu wiertniczego
Rozwiązania chroniące środowisko:

opomiarowanie zużycia wody,

wysokociśnieniowe urządzenia myjące, np. do czyszczenia przewodu wiertniczego,

zabezpieczenia (uszczelnienie) podłoża terenu wiertni płytami betonowymi a w miejscach
stosowania substancji potencjalnie niebezpiecznych (hala maszyn, magazyny
płuczkowe, magazyny paliw i smarów, pojemniki z odpadami) także folią PEHD,

opaski melioracyjne i rowy opaskowe wokół terenu wiertni,

przechowywanie wszelkich substancji (paliwa, oleje, smary, materiały płuczkowe),
odpadów i ścieków w szczelnych zbiornikach,

prawidłowe rurowanie i cementowanie rur okładzinowych,

atestowane materiały do sporządzania płuczek,

właściwa gospodarka płynami zabiegowymi i zwrotnymi
2121
Zabieg szczelinowania
hydraulicznego
II zabieg szczelinowania:
w interwale 3467 - 3462 m (łupki ilaste)
I zabieg szczelinowania:
w interwale 3491 - 3486 m (piaskowce, mułowce)
Podczas zabiegów szczelinowania do udostępnionych
horyzontów zatłoczono łącznie 1423,6 m3 płynów
zabiegowych, z czego odebrano 676,4 m3 .
Stanowiło to prawie 50% zwrot cieczy zabiegowej.
2222
Prawidłowe rurowanie
i cementowanie rur okładzinowych
Cementowanie to tłoczenie zaczynu
cementowego do przestrzeni między rurami
okładzinowymi a ścianą otworu wiertniczego w
celu:
 zamknięcia i ochrony poziomów
wodonośnych (szczególnie istotne do głęb. około
150 m ppt.),
 oddzielenia poziomów gazonośnych i
roponośnych,
 zapewnienia kontroli przepływu płynu
złożowego i przeciwdziałania pozarurowym
przepływom gazu ziemnego i jego erupcjom ze
stref o wysokim ciśnieniu złożowym,
 ochrony kolumny rur okładzinowych przed
korozją siarczanową,
 uszczelniania stref ucieczek płuczki i innych
odcinków otworu, w których mogą występić
komplikacje przy wierceniu otworu.
2323
Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP) w rejonie otworu
Z trzech pięter wodonośnych o znaczeniu użytkowym (górnokredowego, trzeciorzędowego i
czwartorzędowego) największe rozprzestrzenianie ma na tym terenie górnokredowy poziom wodonośny.
Tworzy go seria skał osadowych w postaci: opok, margli, kredy, podrzędnie wapieni i piaskowców.
24
Markowola;
Centrala Spółki
18 PGNiG
lipca 2011
SA;r.23 maja 2011 r.
Z całej serii górnokredowych skał osadowych (opoki, margle, kreda, podrzędnie wapienie i piaskowce),
liczącej kilkaset metrów miąższości, wodonośna jest tylko jej górna część sięgająca do głębokości około
140 m. Pod wpływem wzrastającego z głębokością ciśnienia geostatycznego następuje zaciśnięcie
szczelin, co sprawia że na głębokości 300 m skała przestaje przewodzić w jakimkolwiek stopniu wodę.
Rys. Przekrój sejsmiczny w skali metrycznej T0161304
do140 m ppt.
Markowola-1
Markowola-1
Szczelinowanie
Głębokość
w m p.p.t.
Miąższość
Stratygrafia
Litologia
0 - 94
94
czwartorzęd,
neogen + paleogen
piaski, żwiry,
iłowce, mułowce, piaskowce
94 - 962
868
kreda górna
margle, wapienie margliste
962 - 969
7
kreda dolna (alb)
piaskowce, iłowce
969 - 1056
87
jura górna (kimeryd)
wapienie margliste, margle
1056 - 1347
291
jura górna (oksford)
wapienie, wapienie margliste
1347 - 1351
4
jura środkowa
piaskowce, iłowce
1351 - 3576
2225
karbon górny
łupki, mułowce, piaskowce,
tufity, wkładki węgla
kamiennego, syderyty
3576 - 3658
82
karbon dolny
łupki, mułowce, piaskowce,
margle, wapienie, tufity,
wkładki węgla kamiennego
3658 - 3934
276
dewon górny
(famen)
margle, margle
dolomityczne,
wapienie margliste
3934 - 4197
263
dewon górny (fran)
wapienie, wapienie
dolomityczne, dolomity
wapniste, anhydryty
4197 - 4255
58
dewon środkowy
iłowce, mułowce, piaskowce
4255 - 4500
26
245
dewon dolny
iłowce, mułowce, piaskowce
Markowola;
Centrala Spółki
18 PGNiG
lipca 2011
SA;r.23 maja 2011 r.
Uwagi
poziomy wodonośne
o znaczeniu użytkowym
do głęb. około 140 m
około 3 300 m nadkładu
przeważnie praktycznie
nieprzepuszczalnego
II zabieg szczelinowania w
interwale 3467-3462 m
(łupki ilaste)
I zabieg szczelinowania w
interwale 3491-3486 m
(piaskowce, mułowce)
Gospodarka odpadami
Presja:

Wytwarzanie odpadów komunalnych (wszystkie fazy prac),

Wytwarzanie odpadów z montażu i demontażu wiertni oraz infrastruktury zaplecza
socjalno-technicznego, jak np. złom, drewno, tworzywa sztuczne;

Wytwarzanie odpadów w związku z ruchem urządzenia wiertniczego, w tym odpadów
niebezpiecznych, jak np. sorbenty, czyściwo, oleje i smary, materiały filtracyjne,

Wytwarzanie odpadów wydobywczych, jak np. płuczki wiertnicze, płyny pozabiegowe
Rozwiązania chroniące środowisko:

zamknięty obieg i odzysk płuczki (sita wibracyjne, wirówka, odmulacz, piaskownik i
koryta),

płuczki o małej toksyczności (tzn. bentonitowej lub polimerowej zamiast chlorkowej),

czyściwa papierowe zamiast tkaninowych,

stosowanie olejów smarowych i filtrów o wydłużonym okresie użytkowania,

biodegradowalne środki neutralizujące substancje ropopochodne,

eliminowanie źródeł światła zawierających rtęć (świetlówki),
2727
Rodzaje odpadów (innych niż odpady wydobywcze)
powstałych w związku z wierceniem otworu MARKOWOLA-1
oraz sposób ich przechowywania i zagospodarowania
Kod
odpadu
Rodzaj odpadu
Ilość
(w Mg)
Sposób przechowywania i zagospodarowania
12 01 13
Odpady
spawalnicze i
zużyte elektrody
0,1
Czasowo gromadzone w oznakowanych pojemnikach o poj. 120 l, a następnie
ich transportem i unieszkodliwieniem zajęła się specjalistyczna firma
dysponująca stosownymi zezwoleniami
17 04 05
Złom żelaza i stali
1,5
Czasowo gromadzony w oznakowanym miejscu na utwardzonym podłożu, a
następnie jego transportem i unieszkodliwieniem zajęła się specjalistyczna
firma dysponująca stosownymi zezwoleniami (złom użytkowy dla hut)
Zużyte sorbenty
(diatomit)
0,1
Zaolejone
czyściwo
0,3
Zużyte filtry
olejowe i
powietrzne
0,1
13 02 05*
Odpadowe oleje
mineralne
(niezawierające
związków
chlorowcoorganicznych)
1,5
16 02 13*
Czasowo gromadzone w oznakowanych kontenerach typu KS-0
Zużyte lampy
0,02
(przeznaczonych na tego rodzaju odpady) usytuowanych w zadaszonym
fluoroscencyjne
pomieszczeniu, a następnie odpad transportowała specjalistyczna firma do
(zawierające rtęć)
Markowola; 18 lipca 2011 r.unieszkodliwienia przez firmy dysponujące na to stosownym zezwoleniem.
15 02 02*
28
Czasowo gromadzone w oznakowanych pojemnikach o poj. 120 l na podłożu
uszczelnionym folią, a następnie specjalistycznym transportem odpad
dostarczono do firmy dysponującej zezwoleniem na jego unieszkodliwienie
(piroliza).
Czasowe gromadzone w oznakowanych beczkach blaszanych (po olejach
smarowych) o poj. 200 l na podłożu uszczelnionym folią, a następnie odpad
jest wypompowywany z beczek specjalistycznym sprzętem i transportowany
przez uprawnione firmy do unieszkodliwienia przez firmy dysponujące
stosownym zezwoleniem (regeneracja)
Rodzaje odpadów wydobywczych (około 6367 Mg)
powstałych w związku z wierceniem otworu MARKOWOLA-1
oraz sposób ich zagospodarowania
Kod
odpadu
01 05 08
01 01 02
29
Rodzaj
odpadu
Ilość
(w Mg)
Płuczki
wiertnicze
zawierające
chlorki - odpad
stały
3878,51
Płuczki
wiertnicze
zawierające
chlorki - odpad
płynny
1497,35
Piasek
(propant) po
zabiegu
szczelinowania
- odpad stały
64,92
Płyn po
zabiegu
szczelinowania
- odpad płynny
925
(890 m3)
Transport
odpadów
Odbiorca
odpadów
Miejsce przeznaczenia
i sposób zagospodarowania
Składowisko Strzegocice.
Usługi transportowe
Józef Pelczar
Garki 123
63-430 Odolanów
Max Eko
Sp. z o.o.
Max Eko
Sp. z o.o.
ul. Marcelińska 48/2
60-354 Poznań
Markowola; 18 lipca 2011 r.
Spółka Max Eko posiada umowę dzierżawy
działki o pow. 300 m2 z Miejskim Zakładem
Komunalnym w Strzegocicach, na
podstawie której prowadzi tam
magazynowanie odpadów, a także dokonuje
odzysku tych odpadów metodą R14
(wykorzystanie odpadów w całości lub w
części). W wyniku procesów mechanicznej
przeróbki odpadów powstaje mieszanka o
parametrach spełniających wymagania
rozporządzenia (standardy jakości gleby lub
ziemi dla klasy C, współczynnik k, odczyn,
zawartość metali ciężkich), która jest
wykorzystywana do umocnienia/ budowy
skarp i korony składowiska na podstawie
porozumienia Spółki Max Eko z MZK w
Strzegocicach.
Płyn zmagazynowany został przez Spółkę
Max Eko w zbiornikach naziemnych
zamkniętych o poj. V = 30÷60 m3 (15 sztuk),
a następnie odpady te zagospodarowała
Spółka Eko-serwis z siedzibą w Policach.
Ocena wybranych elementów środowiska w rejonie terenu wiertni
Markowola-1 w świetle wyników badań i pomiarów wykonanych przed
rozpoczęciem (09.09.2009) i po zakończeniu prac wiertniczych (03.11.2010)*
*) na podstawie sprawozdań PULiG „PETROGEO” Sp. z o.o. w Wołominie
Przedmiot
badań/ocen
GLEBA I ZIEMIA
30
po 2 uśrednione
próbki gleby (z
głębokości 0,0-0,3 m
ppt.) i podglebia (z
głębokości powyżej
0,3 m ppt.) pobrane
z dwóch miejsc
części działki, na
których usytuowana
była wiertnia otoczenie
urządzenia
wiertniczego z
bodnią i zbiornikami
płuczki oraz rejon
zbiornika paliwa i
składu oleju.
Zakres badań/ocen
Wynik badań/ocen
charakterystyka
agrochemiczna gleby
(zawartość
przyswajalnych
składników
pokarmowych)
Gleby umiarkowanie kwaśne,
słabo próchnicze.
analiza składu
granulometrycznego
podglebia
Podglebie to pył piaszczysty składający się z frakcji
ilastej (około 9%), pylastej (około 32%) i piaszczystej
(około 59%).
zawartość w glebie i
podglebiu metali
ciężkich (ołowiu, niklu,
chromu) oraz olejów
mineralnych
(węglowodory C12C35)
Zawartość metali ciężkich oraz olejów mineralnych,
zarówno w glebie, jak i w podglebiu, przed
rozpoczęciem, jak i po zakończeniu prac wiertniczych
jest zdecydowanie poniżej stężeń dopuszczalnych dla
gruntów rolnych (grupa B), określonych
rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9
września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby i
ziemi (Dz. U. Nr 165, poz.1359).
Monitoring terenu po zakończeniu wiercenia nie
analiza powietrza
30 punktów
glebowego w próbkach wykazał podwyższonej zawartości metanu w powietrzu
pomiarowych
gleby pobranych sondą glebowym (< 1000 ppm czyli < 0,1% obj.).
zawartości metanu
stalową wbijaną na
w powietrzu
głębokość 1,2-1,5 m
glebowym - na
Markowola;
Centrala Spółki
18ppt.
PGNiG
lipca 2011
SA;r.23 maja 2011 r.
terenie wiertni
miejsca pobrania próbek
gleby (< 0,3 m ppt.)
i podglebia (> 0,3 m ppt.):
rejon wiertni
+ rejon zbiornika paliwa i
składu oleju
31
Ocena wybranych elementów środowiska …. (c.d.)
Przedmiot
badań/ocen
WODY
POWIERZCHNIOWE
WODY PODZIEMNE
(GRUNTOWE)
32
próbki wody z
pobliskiego rowu
melioracyjnego
Zakres badań/ocen
brak
Wynik badań/ocen
Woda w rowie melioracyjnym obserwowana była jedynie
podczas roztopów lub intensywnych opadów.
W okresie opróbowania terenu, tj. w dniu 09.09.2009 r. i
w dniu 03.11.2010 r. rów był suchy.
W okolicy brak innych wód powierzchniowych, na które
mogłyby oddziaływać prowadzone prace wiertnicze.
próbki wody z 3
oznaczenia
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia
studni
parametrów: odczyn 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny
gospodarskich na 3
pH, przewodność,
stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896), w
okolicznych
smak, zapach,
analizowanych wodach wartości większości badanych
posesjach:
barwa, chlorki,
parametrów odpowiadają I i II klasie jakości wód
1) Zwola 72 azotany,
podziemnych (wody bardzo dobrej i dobrej jakości).
właściciel Pan
azotyny, amoniak,
Jedynie zawartość żelaza kwalifikuje wodę ze studni P.
Henryk Madejski
oleje mineralne,
Bachanka do IV klasy jakości, a wodę ze studni P.
(woda tylko do celów chrom, bar, ołów,
Madejskiego do klasy V.
gospodarczych).
potas, żelazo oraz
Podwyższona zawartość chlorków i azotu azotanowego
2) Zwola 73 mangan.
w pobranej po wierceniu próbce ze studni P. Jagieły
(właściciel Pan
plasująca tę wodę w III klasie jakości, a pod względem
Eugeniusz Jan
zawartości potasu w klasie V, to skutek działalności
Bachanek (woda
rolniczej (infiltracja wód opadowych wypłukujących
tylko do celów
nawozy sztuczne z pól uprawnych i/lub miejsc ich
gospodarczych).
składowania).
3) Zwola 74 –
Woda ze studni P. Jagieły, która wykorzystywana jest
właściciel Pani
także do celów pitnych, spełnia również (w zakresie
Leokadia Jagieła
analizowanych parametrów) kryteria rozporządzenia
(woda do celów
Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie
spożywczych i
jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
gospodarczych).
(Dz.U. Nr 72, poz.466 z późn. zm.) poza 3-krotnym
Markowola;
Centrala Spółki
18 PGNiG
lipca 2011
SA;r.23 maja 2011
r.
przekroczeniem
dopuszczalnej zawartości żelaza.
Ocena wybranych elementów środowiska …. (c.d.)
*) na podstawie sprawozdań PULiG „PETROGEO” Sp. z o.o. w Wołominie
GOSPODARCZA
INFRASTRUKTURA
33
Przedmiot
badań/ocen
Zakres badań/ocen
budynki mieszkalne
i ich gospodarcze
zaplecze,
drogi dojazdowe
oraz
ujęcia wód
podziemnych
(studnie
gospodarskie).
wizja lokalna stanu
technicznego drogi
dojazdowej do wiertni
oraz okolicznych
budynków
mieszkalnych i
gospodarczych
(stodoła, obora, garaż)
udokumentowana w
protokołach oględzin
podpisanych przez
właścicieli posesji +
dokumentacja
fotograficzna (płyta
CD).
Wynik badań/ocen
Brak stwierdzonych szkód i zaobserwowanych
negatywnych wpływów prac wiertniczych.
Tabela. Wyniki laboratoryjnych pomiarów zawartości pierwiastków promieniotwórczych w rdzeniach
wiertniczych z otworu MARKOWOLA-1.
INSTYTUT NAFTY I GAZU w Krakowie, Laboratorium Geofizycznych Parametrów Skał i Płynów Złożowych,
kwiecień 2010 r.
Badania wykonane zgodnie z akredytowaną procedurą PB-04/SW-1
Nr
próbki
Głębokość pobrania rdzenia [m]
K
[%]
U
[ppm]
Th
[ppm]
SKUTh
[Bq/kg]
1.
...
10.
3482 – 3491 m sk. I
50-65 cm
0,62
2,84
3,89
239,38
11.
3482 – 3491 m sk. V
50-65 cm
1,69
3,20
13,07
605,71
12.
3482 – 3491 m sk. IX 50-65 cm
0,72
2,50
6,40
276,35
4495 – 4500 m sk. IV 30-50 cm
3,27
2,32
9,92
1060,51
...
34.
35.
34
max.
Oddziaływanie prac wiertniczych na środowisko.
Próba podsumowania.
 Oddziaływanie prac wiertniczych na środowisko to zjawisko bardzo dobrze rozpoznane o
przewidywalnych skutkach, zarówno w trakcie normalnej działalności, jak i w przypadku
powstania sytuacji awaryjnych.
 Oddziaływanie prac wiertniczych na środowisko ma charakter bardzo lokalny (obiektowy) i
krótkotrwały (kilka miesięcy), wiąże się z ograniczonym wykorzystaniem zasobów środowiska,
a większość rzeczywistych presji (hałas, powierzchnia ziemi) ma charakter całkowicie
odwracalny, pozwalający na przywrócenie równowagi przyrodniczej i walorów krajobrazowych.
 Część oddziaływań prac wiertniczych na środowisko, jak np. wpływ na zanieczyszczenie
środowiska gruntowo-wodnego, ma charakter czysto potencjalny, ograniczający się praktycznie
wyłącznie do sytuacji awaryjnych.
 Sytuacje awaryjne w pracach wiertniczych, zaistniałe z różnych przyczyn (najczęściej
nieprzewidziane warunki złożowe, zawodność stosowanego sprzętu, błędy załogi), dzięki
prawidłowemu zaprojektowaniu i przeprowadzeniu prac przez doświadczonych i
wykwalifikowanych Wykonawców można – przy literalnym przestrzeganiu przepisów prawa oraz
wewnętrznych instrukcji i procedur (BHP, SZŚ, HSE) - sprowadzić do przypadków
incydentalnych, a ich skutki z powodzeniem usuwać bez znaczących szkód w środowisku.
 Niepodejmowanie prac wiertniczych służących wydobyciu złóż gazu ziemnego (w tym także ze
złóż niekonwencjonalnych typu shale gas i tight gas), czyli tzw. „opcja zerowa” (wymagana do
określenia przez przepisy ochrony środowiska) – w świetle konieczności podejmowania innych
przedsięwzięć dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju – niekoniecznie musi
oznaczać (w
rachunku
35
Markowola;
18ciągnionym)
lipca 2011 r. mniejsze oddziaływanie na środowisko jako całość.
Bardzo dziękuję za uwagę !!!
Otwór Radlin – pozytywny (uzbrojony w głowicę, przygotowany do eksploatacji,
ogrodzony i oznakowany).
Fot. PNiG „Nafta” w Pile
36