docBioetyka teologiczna cz. 2
download 
Reklamacja Transkrypt
Bioetyka teologiczna cz. 2
Bioetyka teologiczna cz. 2 Kultura życia – „kultura śmierci” Wykład dla studentów II roku Instytutu Nauk o Rodzinie KUL © Dr Piotr Kieniewicz MIC 1 Kultura życia i „kultura śmierci” Jan Paweł II wskazuje na znaki czasu Sytuacja, w której przychodzi żyć współczesnym chrześcijanom, jest jednym z istotnych aspektów ich powołania; poprzez nią mówi do człowieka i Kościoła Bóg, który jest Panem świata i historii © Dr Piotr Kieniewicz MIC 2 „Kultura” – owoc pracy ludzkich rąk. Podobnie jak „cywilizacja” ma pozytywną konotację Jan Paweł II mówi jednak o „kulturze śmierci” (EV 12); jest to przewrotny „owoc” ludzkich rąk. © Dr Piotr Kieniewicz MIC 3 1 "Jesteśmy dziś świadkami deptania fundamentalnego prawa do życia wielkiej rzeszy słabych i bezbronnych istot ludzkich, jakimi są zwłaszcza dzieci jeszcze nie narodzone. Jeżeli u schyłku ubiegłego stulecia Kościół nie mógł milczeć wobec istniejących wówczas form niesprawiedliwości, tym bardziej nie wolno mu milczeć dzisiaj, gdy obok dawnych niesprawiedliwości społecznych, niestety nie wszędzie jeszcze przezwyciężonych, w wielu częściach świata obserwujemy zjawiska większej jeszcze niesprawiedliwości i ucisku, mylnie nieraz uważane za dowód postępu na drodze ustanowienia nowego porządku światowego" [EV 5]. © Dr Piotr Kieniewicz MIC 4 Znaki „kultury śmierci” Nowe rodzaje zagrożeń dla życia Niespotykane dotąd rozmiary istniejących w przeszłości zagrożeń Usprawiedliwienie zamachów na życie prawem do realizowania własnej wolności Legalizacja zamachów na życie przez prawo stanowione Wykorzystywanie medycyny do działań wymierzonych przeciwko człowiekowi i jego życiu. Według Jana Pawła II jest to "aspekt dotąd nieznany i - rzec można -jeszcze bardziej niegodziwy" [EV 4]. © Dr Piotr Kieniewicz MIC 5 „Choć samo zjawisko eliminacji wielu ludzkich istot poczętych lub bliskich już kresu życia jest niezwykle groźne i niepokojące, równie groźny i niepokojący jest fakt, że nawet ludzkie sumienie zostaje jak gdyby zaćmione przez oddziaływanie wielorakich uwarunkowań i z coraz większym trudem dostrzega różnicę między dobrem a złem w sprawach dotyczących fundamentalnej wartości ludzkiego życia" [EV 4]. Zło ludzie czynili zawsze, łącznie z aborcja i eutanazją, choć może nie na taką skalę Prawdziwy problem dziś leży jednak głębiej i dalej: oto zło jest usprawiedliwiane i próbuje się je przedstawiać jako dobro, znak i owoc postępu cywilizacyjnego © Dr Piotr Kieniewicz MIC 6 2 Niektóre zagrożenia pochodzą z samej natury, ale narastają z winy człowieka, który okazuje beztroskę i dopuszcza się zaniedbań, chociaż nierzadko mógłby im zapobiec; inne są skutkiem przemocy, nienawiści, sprzecznych interesów, które skłaniają ludzi do agresji wobec innych, czego przejawem są zabójstwa, wojny, masowe mordy i ludobójstwo. Jakże nie wspomnieć tu o przemocy wymierzonej przeciw życiu milionów istot ludzkich, zwłaszcza dzieci, zmuszonych znosić nędzę, niedożywienie i głód z powodu niesprawiedliwego podziału ziemi pomiędzy poszczególne narody i klasy społeczne? O przemocy nieodłącznie związanej nie tylko z wojną ale także z gorszącym handlem bronią, który przyczynia się do zaostrzenia licznych konfliktów zbrojnych, nękających świat? O zasiewie śmierci, jaki dokonuje się przez bezmyślne naruszanie równowagi ekologicznej, przez zbrodniczy handel narkotykami i przez propagowanie wzorców zachowań w dziedzinie życia płciowego, które nie tylko są moralnie nie do przyjęcia, ale rodzą także poważne niebezpieczeństwa dla życia? Nie sposób sporządzić pełnej listy różnorakich zagrożeń życia ludzkiego, tak wiele jawnych i ukrytych form przybierają one w naszych czasach! EV10 © Dr Piotr Kieniewicz MIC Jako politykę rodzinną wiele społeczeństw stosuje różnego rodzaju elementy działań antynatalistycznych, przede wszystkim antykoncepcję, sterylizację i aborcję. Od akceptacji tej polityki antynatalistycznej przez państwa uboższe uzależniona jest pomoc gospodarcza ze strony bogatszych państw, czy też wspólnoty międzynarodowej por. EV 16 © Dr Piotr Kieniewicz MIC 7 8 Propaguje się antykoncepcję jako remedium na aborcję, fałszując jednocześnie naturę środków rzekomo jedynie antykoncepcyjnych, działających w swej istocie abortywnie. Nadto antykoncepcja, współtworząc mentalność zwróconą przeciw nowemu życiu, sprawia, że pokusa aborcji staje się szczególnie silna. © Dr Piotr Kieniewicz MIC 9 3 W istocie, kultura proaborcyjna jest najbardziej rozpowszechniona właśnie w środowiskach, które odrzucają nauczanie Kościoła o antykoncepcji. Z pewnością antykoncepcja i przerywanie ciąży, z moralnego punktu widzenia, to dwa zasadniczo różne rodzaje zła: jedno jest sprzeczne z pełną prawdą aktu płciowego jako właściwego wyrazu miłości małżeńskiej, drugie niszczy życie ludzkiej istoty; pierwsze sprzeciwia się cnocie czystości małżeńskiej, drugie zaś jest sprzeczne z cnotą sprawiedliwości i bezpośrednio łamie Boże przykazanie „nie zabijaj”. Mimo tej odmiennej natury i ciężaru moralnego pozostają one bardzo często w ścisłym związku, niczym owoce jednej rośliny. […] W bardzo wielu przypadkach korzenie tych praktyk tkwią w hedonistycznej i nieodpowiedzialnej postawie wobec życia płciowego i oparte są na egoistycznej koncepcji wolności, która widzi w prokreacji przeszkodę dla pełnego rozwoju osobowości człowieka. Życie, które może się począć ze współżycia mężczyzny i kobiety, staje się zatem wrogiem, którego trzeba bezwzględnie unikać, zaś przerwanie ciąży jest jedyną możliwością w przypadku niepowodzenia antykoncepcji. EV 13 © Dr Piotr Kieniewicz MIC Także różne techniki sztucznej reprodukcji, które wydają się służyć życiu i często są stosowane z tą intencją, w rzeczywistości stwarzają możliwość nowych zamachów na życie. Są one nie do przyjęcia z punktu widzenia moralnego, ponieważ oddzielają prokreację od prawdziwie ludzkiego kontekstu aktu małżeńskiego, a ponadto stosujący te techniki do dziś notują wysoki procent niepowodzeń: dotyczy to nie tyle samego momentu zapłodnienia, ile następnej fazy rozwoju embrionu wystawionego na ryzyko rychłej śmierci. Ponadto w wielu przypadkach wytwarza się większą liczbę embrionów, niż to jest konieczne dla przeniesienia któregoś z nich do łona matki, a następnie te tak zwane „embriony nadliczbowe” są zabijane lub wykorzystywane w badaniach naukowych, które mają rzekomo służyć postępowi nauki i medycyny, a w rzeczywistości redukują życie ludzkie jedynie do roli „materiału biologicznego”, którym można swobodnie dysponować. EV14 © Dr Piotr Kieniewicz MIC 10 11 Szczególnie mocno widać tę tendencję w odniesieniu do prowadzonych obecnie badań nad komórkami macierzystymi, preferując komórki pochodzące od embrionów (por. część wykładu nt. tzw. klonowania terapeutycznego) © Dr Piotr Kieniewicz MIC 12 4 Manipuluje się językiem i używaną terminologią: Mówi się o „klonowaniu terapeutycznym” Mówi się o „aborcji terapeutycznej” Mówi się o „sterylizacji profilaktycznej” Mówi się o „pomocy umierającym” lub nieprzedłużaniu cierpienia, tam gdzie chodzi o eutanazję © Dr Piotr Kieniewicz MIC w świadomości zbiorowej te zamachy na życie tracą stopniowo charakter 'przestępstwa' i w paradoksalny sposób zyskują status 'prawa', do tego stopnia, że żąda się uznania ich pełnej legalności przez państwo, a następnie wykonywania ich bezpłatnie przez pracowników służby zdrowia [EV 11]. © Dr Piotr Kieniewicz MIC 13 14 U źródeł tych postaw stoi znieprawienie sumienia, które przestaje szukać uczciwie tego, co dobre i prawdziwe Niekiedy nieodpowiedzialność człowieka ukryta jest za tzw. „strukturami grzechu” © Dr Piotr Kieniewicz MIC 15 5 Jan Paweł II mówi w tym kontekście o „spisku przeciw życiu” w który zamieszane są także instytucje międzynarodowe, zajmujące się propagowaniem i planowaniem prawdziwych kampanii na rzecz upowszechnienia antykoncepcji, sterylizacji i aborcji. Nie można na koniec zaprzeczyć, że również środki społecznego przekazu biorą często udział w tym spisku, utwierdzając w opinii publicznej ową kulturę, która uważa stosowanie antykoncepcji, sterylizacji, aborcji, a nawet eutanazji za przejaw postępu i zdobycz wolności, natomiast postawę bezwarunkowej obrony życia ukazują jako wrogą wolności i postępowi. EV 17 © Dr Piotr Kieniewicz MIC Właśnie w epoce, w której uroczyście proklamuje się nienaruszalne prawa osoby i publicznie deklaruje wartość życia, samo prawo do życia jest w praktyce łamane i deptane, zwłaszcza w najbardziej znaczących dla człowieka momentach jego istnienia, jakimi są narodziny i śmierć [ EV 18] © Dr Piotr Kieniewicz MIC 16 17 Fundamentem dla wynaturzonej koncepcji wolności jest redukcyjna antropologia, ograniczająca człowieka do samej sfery biologicznej, do doczesnego wymiaru jego egzystencji lub przewartościowująca rolę wolności w strukturze osoby (indywidualizm) rolę jakości życia w utylitarnym rozumieniu tego słowa © Dr Piotr Kieniewicz MIC 18 6 Oddzielenie ludzkiej wolności od prawdy, jakie ma miejsce w sytuacji apoteozy wolności musi zaowocować podejściem relatywistycznym Konsekwencje są zgubne: „prawo” przestaje być prawem, ponieważ nie jest już oparte na mocnym fundamencie nienaruszalnej godności osoby, ale zostaje podporządkowane woli silniejszego. W ten sposób demokracja, sprzeniewierzając się własnym zasadom, przeradza się w istocie w system totalitarny. EV 20 © Dr Piotr Kieniewicz MIC 19 Znaki nadziei Żadne okoliczności ani próby zagłuszenia nie zdołają stłumić głosu Boga, który rozbrzmiewa w sumieniu każdego człowieka: właśnie w tym ukrytym sanktuarium sumienia człowiek może się zawsze nawrócić i znów wejść na drogę miłości, otwarcia się na innych i służby życiu ludzkiemu. EV 24 © Dr Piotr Kieniewicz MIC 20 Krew Chrystusa, która przemawia mocniej, niż krew Abla… Ona pokazuje, jak cenny jest człowiek, jak cenne jest jego życie w oczach Boga To źródło mocy dla wszystkich, którzy bronią życia i wiary, że Bóg zwycięża © Dr Piotr Kieniewicz MIC 21 7 Małżeństwa i rodziny, które są otwarte na życie Ludzie, którzy zmagają się ze swoim cierpieniem, chorobą i starością Ośrodki opieki nad życiem Grupy wolontariuszy Rozwój medycyny, która stara się ulżyć w cierpieniu Ruchy i inicjatywy obrony życia Gesty gościnności, poświęcenia i bezinteresownej troski spełnianych codziennie z miłością przez ogromną liczbę osób w rodzinach, w szpitalach, sierocińcach, domach spokojnej starości lub innych ośrodkach czy wspólnotach obrony życia nowa wrażliwość coraz bardziej przeciwna wojnie i karze śmierci Rozwój zainteresowań kwestiami ekologicznymi © Dr Piotr Kieniewicz MIC 22 Ten, kto potrafi odkryć, że życie jest darem, i potrafi być wdzięcznym za dar życia, będzie umiał także właściwie przyjąć na siebie obowiązek troski o życie i obronę życia przed wszelkimi niegodziwymi zakusami. Jest to potrzeba szczególnie nagląca w chwili obecnej - pisze Jan Paweł II - gdy 'kultura śmierci' tak agresywnie atakuje 'kulturę życia' i często wydaje się nad nią przeważać [EV 87] © Dr Piotr Kieniewicz MIC 23 Wezwania Wychowanie młodzieży Rozwijanie ośrodków upowszechniania naturalnych metod regulacji poczęć Rozwijanie poradnictwa rodzinnego kształtującego odpowiedzialne macierzyństwo i ojcostwo Rozwijanie ośrodków opieki nad życiem Pomoc osobom starszym, chorym i umierającym © Dr Piotr Kieniewicz MIC 24 8 W obliczu różnych życiowych trudności, patologii, chorób i odtrącenia przez społeczeństwo, także inne metody działalności — takie jak wspólnoty terapeutyczne dla narkomanów, ośrodki opieki nad nieletnimi lub chorymi umysłowo, ośrodki leczenia i opieki dla chorych na AIDS, stowarzyszenia pomocy, przede wszystkim niepełnosprawnym — stanowią wymowny przykład tego, czego potrafi dokonać chrześcijańska miłość, aby każdemu przywrócić nadzieję i stworzyć konkretne możliwości życia EV 88 © Dr Piotr Kieniewicz MIC 25 Szczególna rola i odpowiedzialność pracowników służby zdrowia: Absolutne poszanowanie każdego niewinnego życia ludzkiego nakazuje także skorzystać z prawa do sprzeciwu sumienia wobec aborcji i eutanazji. „Uśmiercenie” nigdy nie może zostać uznane za działanie lecznicze, nawet wówczas, gdy jedyną intencją jest spełnienie żądania pacjenta: jest to raczej sprzeniewierzenie się zawodowi lekarskiemu, który można określić jako żarliwe i stanowcze „tak” wobec życia. EV 89 © Dr Piotr Kieniewicz MIC 26 9
