numer 3 - Dla Dzieci

°początki
styczeń - marzec 2008
kwartalnik Fundacji Komeńskiego
numer 3
Szanowni Państwo,
Zapraszamy do lektury wiosennego wydania naszego biuletynu.
Jednocześnie, zapraszamy do wpłacania 1% podatku dochodowego
na Fundację Komeńskiego. Jesteśmy organizacją pożytku publicznego
i zgodnie z ustawą o podatku dochodowych każdy, kto płaci podatek
dochodowy może przekazać 1% swojego podatku na rzecz naszych
działań. Zebrane fundusze trafią do Ośrodków Przedszkolnych działających w ramach programu „Gdy nie ma przedszkola”. Środki przeznaczymy na zabawki i gry edukacyjne, biblioteczki dla dzieci i rodziców
oraz szkolenia dla nauczyciele wiejskich pracujących z małymi dziećmi.
Więcej informacji: www.frd.org.pl/jedenprocent
MAŁE DZIECKO W POLSCE
Alternatywne formy edukacji przedszkolnej - najliczniejsze grupy w Europie.
W styczniu minister edukacji Katarzyna Hall podpisała rozporządzenie o nowych
formach edukacji przedszkolnej regulujące m.in. czas pracy i liczbę zatrudnionych
nauczycieli. Do rozporządzenia wprowadzono istotną zmianę w stosunku do dyskutowanego przez kilka miesięcy projektu: w grupie może być 25 dzieci a nie - jak
dotąd - 15. Zmiana ta wywołuje protesty organizacji pozarządowych, także Fundacji Komeńskiego. Dla porównania, w Norwegii w wiejskich przedszkolach może
być maksymalnie 5 dzieci w grupie. Uważamy, że dla prawidłowego rozwoju dzieci
i jakości zajęć w grupie przedszkolnej, niezbędne jest ograniczenie liczby uczęszczających do niej przedszkolaków do 15. Czekamy na zmianę rozporządzenia.
Więcej na ten temat m.in. na stronach „Gazety Wyborczej”:
http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80273,4827392.html
Rok szkolny 2008-2009 Rokiem Przedszkolaka. W ogłoszonych pod koniec stycznia planach Ministerstwa Edukacji Narodowej na nadchodzący rok szkolny, szczególne miejsce zajmuje edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna. Priorytetami Ministerstwa w tym okresie będą: upowszechnienie edukacji przedszkolnej, obniżenie
wieku szkolnego, reforma programowa i pomoc rodzinom migrującym. Najwięcej
kontrowersji wzbudza zapowiedź obniżenia wieku szkolnego - od 1 września 2009
roku naukę w pierwszej klasie mają rozpocząć sześciolatki. Reforma ma być wprowadzana stopniowo, ostateczne decyzje o jej kształcie jeszcze nie zapadły. Pomysł
ministerstwa spotkał się z protestami rodziców i nauczycieli. Więcej informacji na
ten temat znajdą Państwo na stronach:
http://www.rp.pl/artykul/88221.html
http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80708,4949681.html
http://forum.gazeta.pl/forum/72,2.html?f=587&w=73531044&v=2&s=0
Jednocześnie, zapraszamy do dyskusji na forum internetowym Fundacji
Komeńskiego (wątek „Szkoła dla przedszkolaków?”) pod adresem: http://
www.dladzieci.org.pl/forum/viewtopic.php?pid=7362#p7362
ZAPROSZENIA
Partnerstwo na Rzecz Rozwoju i Edukacji Małych Dzieci. W naszym Partnerstwie
uczestniczy już 31 organizacji z całej Polski. W kwietniu wspólnie pracujemy nad
modelowymi wnioskami o dofinansowanie z Programu Operacyjnego Kapitał
Ludzki. Posłużą one organizacjom pozarządowym jako materiały pomocnicze przy
pracy nad własnymi wnioskami o dotacje.
Informacja o tym jak można dołączyć do Partnerstwa znajduje się na stronie
www.dladzieci.org.pl.
Konsultacje lokalnych konsultantów programu „Dla Dzieci” . Na początku kwietnia na naszej stronie internetowej www.dladzieci.org.pl znajdzie się lista lokalnych
konsultantów przeszkolonych w ramach programu „Dla dzieci”. Będzie się można z nimi skontaktować i poprosić o pomoc w napisaniu wniosku o dotację czy
zaplanowaniu harmonogramu działań w ramach projektów podnoszących jakość
edukacji elementarnej. Zapraszamy do zaglądania na naszą stronę!
CO NOWEGO W FUNDACJI?
Trzecie seminarium międzynarodowe w ramach projektu „Rodzice partnerami
nauczycieli w procesie adaptacji szkolnej”. W styczniu po raz trzeci spotkaliśmy
się z przedstawicielami organizacji uczestniczących w projekcie „Rodzice partnera-
numer 3
mi nauczycieli w procesie adaptacji szkolnej”. Tym razem odwiedziliśmy Słowację
- seminarium zostało zorganizowane w miejscowości Svaty Jur pod Bratysławą
przez naszego słowackiego partnera, Unię Materskich Centier. Na obecnym etapie
realizacji projektu, we wszystkich krajach biorących w nim udział, prowadzone są
szkolenia dla rodziców i nauczycieli. Podczas spotkania omówiliśmy lokalne uwarunkowania, które wpływają na krajowe scenariusze tych szkoleń, przygotowaliśmy zarys broszury podsumowującej efekty projektu i odwiedziliśmy słowackie
placówki edukacyjne.
W lutym spotkaliśmy się z gminami. 20 lutego w Warszawie odbyło się spotkanie
dla przedstawicieli 44 gmin współpracujących z Fundacją Komeńskiego przy realizacji projektów „Ośrodki Przedszkolne - szansa na dobry start” oraz „Gdy nie ma
przedszkola”. Rozmawialiśmy o możliwościach dofinansowania wiejskich ośrodków przedszkolnych i o tym, jak promować wczesną edukację w gminie, dzieliliśmy się doświadczeniami z realizacji działań edukacyjnych.
Podsumowanie projektu „Ośrodki Przedszkolne - szansa na dobry start”.
29 lutego zakończyliśmy realizację projektu „Ośrodki Przedszkolne - szansa na
dobry start”. Wzorowo działające ośrodki to ogromny sukces Fundacji, która jako
pierwsza jednostkowa - czyli nie zrzeszona w żadnym konsorcjum - organizacja
pozarządowa działająca na rzecz dzieci, otrzymała na prowadzenie wiejskich
przedszkoli tak wysoką dotację z Europejskiego Funduszu Społecznego. Nasz projekt nagrodzono w konkursie „Dobre praktyki EFS”.
„Ośrodki Przedszkolne - szansa na dobry start” to także sukces gmin, które zdecydowały się założyć u siebie ośrodki, a przede wszystkim - sukces nauczycielek,
które przez trzy lata z oddaniem prowadziły zajęcia z dziećmi w 94 ośrodkach na
terenie 36 gmin w całej Polsce. Od najwcześniejszych lat wspierani przez specjalistów (logopedów, psychologów) absolwenci naszych ośrodków dobrze radzą
sobie w szkole, lubią samodzielnie odkrywać świat, nie boją się nowych wyzwań,
czego potwierdzeniem są wyniki badań fokusowych przeprowadzonych przez
psychologów ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej.
Co najważniejsze, dzięki ośrodkom zwiększyła się liczba dzieci objętych edukacją
przedszkolną. Łącznie w 2007 roku do Ośrodków Przedszkolnych chodziło przeszło
dwa razy więcej dzieci (1737) niż w 2005 roku. Przekładając liczbę dzieci na stan
upowszechnienia edukacji przedszkolnej w gminach realizujących projekt, współczynnik ten wzrósł z 13,6% do 36,23%.
Szczególnie cieszy nas fakt, że aż 14 gmin osiągnęło upowszechnienie powyżej
40% co jest bardzo wysokim współczynnikiem w skali kraju - w całej Polsce do
przedszkola uczęszcza 38,2% dzieci w wieku 3-5 lat .
W marcu 2008 nasze ośrodki przechodzą pod opiekę gmin, które starać się będą
o ich dofinansowanie ze środków unijnych.
TEMAT KWARTAŁU
„Rachunek ekonomiczny nie zapewnia dzieciom dobrej edukacji” - fragment
artykułu „Usługi dla najmłodszych a wyrównywanie szans” Johna Benneta
z najnowszego wydania magazynu „Dzieci w Europie”
Myślenie o rachunku ekonomicznym sprawia, że słabe wyniki w nauce pewnych
grup dzieci interpretuje się prawie wyłącznie w kategoriach edukacyjnych. Uważa
się na przykład, że „przepaść edukacyjną” powoduje przede wszystkim niska jakość
pracy placówek oświatowych w środowiskach zmarginalizowanych. Oczywiście
wsparcie jest konieczne, by poprawić jakość pracy, ale trzeba też zwalczać ukryte przyczyny słabych wyników w nauce, a zwłaszcza ubóstwo. Bez wyrównania
numer 3
poziomu dochodów i statusu społecznego nie da się zlikwidować biedy doświadczanej przez dzieci. Aby zapewnić rodzinom lepszy byt materialny, a tym samym
wyeliminować negatywny wpływ ubóstwa na najmłodszych, władze powinny
opracować specjalne programy ulg podatkowych, pomocy socjalnej, zatrudnienia,
zakwaterowania i świadczeń rodzinnych, oraz przeznaczyć odpowiednie fundusze na ich realizację. W najnowszym raporcie UNICEF znaleźć można następujące
stwierdzenie: „w żadnym z państw należących do OECD, które przeznaczają co najmniej 10% PKB na pomoc społeczną, wskaźnik ubóstwa dzieci nie przekracza 10%.
W każdym z państw, które przeznaczają mniej niż 5% PKB na pomoc społeczną
wskaźnik ubóstwa dzieci przekracza 15%”. (http://www.unicef-icdc.org/publications/
pdf/repcard6e.pdf ).
Model oparty na rachunku ekonomicznym ma też inne wady. Jego koncentracja
na efektywności powoduje nadmierną koncentrację na metodach dydaktycznych
zapewniających efektywne opanowanie materiału. W rezultacie model ten lekceważy naturalne strategie uczenia się małych dzieci albo bagatelizuje podstawowe
wartości, np. konieczność rozwoju u najmłodszych postaw zaangażowania, współpracy, solidarności i szacunku. Poza tym w omawianym modelu ignoruje się fakt,
że usługi edukacji elementarnej pełnią dodatkowe funkcje, rozwijając więzi społeczne, integrując różne środowiska i pomagając rodzinom.
Paradoksem jest, że wiele szeroko zakrojonych programów opartych na zasadach
rachunku ekonomicznego boryka się z brakiem funduszy. Podejmuje się rozmaite wysiłki, ale nakłady na programy edukacyjne dla dzieci z grup ryzyka na ogół
rosną powoli, albo wcale. Poza tym kraje, które wolą realizować programy ukierunkowane, zwykle wydają o wiele mniej niż kraje, które podkreślają konieczność
powszechnego dostępu (z raportu Starting Strong II wynika, że nakłady budżetowe na edukację elementarną wynoszą do 0,5% PKB w Wielkiej Brytanii i USA,
1% we Francji i ponad 1,5% w krajach skandynawskich). W tym modelu fundusze
płyną raczej do innych sektorów gospodarki lub do wyższych szczebli oświaty, do
których rzadko mają dostęp dzieci ze środowisk o niższym statusie społeczno-ekonomicznym. Przepaść edukacyjna rośnie również dlatego, że placówki, do których
chodzą dzieci należące do klasy średniej są zazwyczaj hojniej finansowane i lepiej
wyposażone.
Perspektywa rachunku ekonomicznego pozwoliła na rozwój usług edukacji elementarnej, ale filozofia wyrównywania szans pomogłaby lepiej dopasować te
usługi do potrzeb dzieci zaniedbanych. W prostym modelu efektywności ekonomicznej często nie zwraca się uwagi na następujące kwestie:
– Dlaczego dzieci ze środowisk zmarginalizowanych mają utrudniony dostęp
do programów wczesnej edukacji? W raportach Starting Strong, publikowanych przez OECD wraz z analizą edukacji elementarnej w 20 krajach, pada
stwierdzenie, że w wielu krajach prawo pierwszeństwa w dostępie do placówek edukacyjnych mają rodziny o podwójnych dochodach, w których oboje
rodzice pracują. Według filozofii równych szans pierwszeństwo na szczeblu
lokalnym miałyby dzieci wymagające specjalnej opieki lub dodatkowej nauki.
Dzięki temu znikłyby bariery dostępu wynikające z odmienności i nierówności,
a na usługi dla dzieci zaniedbanych przeznaczano by większe kwoty - bo „po
równo” nie oznacza w tym przypadku „sprawiedliwie”.
– Dlaczego dzieci z niektórych grup etnicznych gorzej się uczą w przedszkolu
niż w szkole? Powodów jest wiele, ale praktyka wykazuje, że sytuację można
poprawić współpracując z rodzicami i społecznościami lokalnymi, zachęcając
do wczesnego posyłania dzieci do przedszkola, stosując pedagogikę wrażliwą na różnice kulturowe i świadcząc konsekwentną pomoc w nauce. Bez
uwzględniania odmienności i bez wsparcia udzielanego przez wszystkie lata
numer 3
nauki dziecko można łatwo zrazić, zniszczyć jego poczucie własnej wartości i
zniechęcić do nauki.
WARTO PRZECZYTAĆ
Zapraszamy do lektury najnowszych wydawnictw Fundacji Komeńskiego, które są
już dostępne na naszej stronie www.frd.org.pl:
– „Grupy Zabawowe dla małych dzieci i rodziców. Poradnik dla gmin i organizacji pozarządowych”
– „Dobry start. Jak wprowadzać alternatywne formy wczesnej edukacji”
Jeśli chcieliby Państwo otrzymać wersje papierowe naszych publikacji, prosimy
o kontakt pod adresem [email protected]
W kwietniu ukaże się pierwszy numer polskiego wydania czasopisma „Children
in Europe” [„Dzieci w Europie”]. Znajdą się w nim artykuły o tym, jak skutecznie
wyrównywać szanse edukacyjne dzieci ze środowisk marginalizowanych lub zagrożonych marginalizacją społeczną. Pismo wydawane jest we Włoszech, Holandii,
Portugalii, Danii i Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Francji, Szwecji oraz Austrii.
numer 3
Biuletyn „Początki” został przygotowany w ramach programu „Dla Dzieci”, który
Fundacja Komeńskiego prowadzi wspólnie z Polsko-Amerykańską Fundacją Wolności.
Jeśli nie chcą Państwo otrzymywać naszego biuletynu, prosimy o przesłanie wiadomości e-mail na adres [email protected]
Jednocześnie, w trosce o to, aby nasz biuletyn jak najlepiej informował Państwa
o działaniach Fundacji - ale i o sytuacji wczesnej edukacji w Polsce - prosimy o nadsyłanie uwag i komentarzy do tego i poprzednich numerów biuletynu.
Fundacja Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeńskiego
ul. Flory 1/8, 00-586 Warszawa,
tel. (+48 22) 652 30 82, (+48 22) 881 15 80
fax: (+48 22) 849 30 41
e-mail: [email protected]