pełna wersja w pdf

155
IMMUNOLOGIA KLINICZNA
Alergia Astma Immunologia, 1998, 3(3), 155-159
Cytokiny i bazofile - ich wzajemne interakcje i rola
w astmie oskrzelowej
ZOFIA GRZYWACZ, PIOTR KUNA
Klinika Pneumonologii i Alergologii IMW Akademii Medycznej, ul. Kopciñskiego 22, 90-153 £ódŸ
Od 1976 prowadzone s¹ badania nad zjawiskiem „basophil releasability”. Dziêki nim wiemy, ¿e nie tylko gêstoœæ moleku³ IgE
na powierzchni m.in. granulocytów zasadoch³onnych kontroluje uwalnianie mediatorów z bazofilów pochodz¹cych od chorych
na astmê, ale jest to ca³y zespó³ procesów biochemicznych. Wi¹¿emy go obecnie z cytokinami i ich pobudzaj¹cym wp³ywem na
komórki zapalne (zjawisko primingu). Badania ostatnich lat sugeruj¹, ¿e faza póŸna reakcji alergicznej ma istotniejsze znaczenie
w patogenezie przewlek³ych chorób alergicznych ni¿ faza wczesna. Zaobserwowano, ¿e g³ówn¹ cech¹ fazy póŸnej jest
migracja do miejsca zmienionego zapalnie nie tylko eozynofilów, ale i innych komórek uwalniaj¹cych cytokiny jak bazofile,
limfocyty T, neutrofile. Dostêpne dane wskazuj¹, ¿e bazofile to nie tylko komórki efektorowe, ale równie¿ komórki
immunoreguluj¹ce mog¹ce braæ udzia³ w rozwoju skazy atopowej.
Bazofile, eozynofile i komórki tuczne to
wyspecjalizowane komórki efektorowe w uk³adzie
immunologicznym. Te trzy rodzaje komórek uczestnicz¹
w reakcjach alergicznych, produkuj¹, gromadz¹
i uwalniaj¹ wielofunkcyjne cz¹steczki miedzy innymi
substancje wazoaktywne, mediatory lipidowe, prostaglandyny i cytokiny. Rola jak¹ pe³ni bazofil nie jest do
koñca poznana. Zaobserwowano, ¿e dominuj¹c¹ cech¹
póŸnej fazy reakcji alergicznej jest selektywna migracja
eozynofilów do miejsca zmienionego zapalnie. W po³owie
lat 70. wykazano, ¿e podobnie zachowuj¹ siê bazofile [1].
Uwalnialnoœæ bazofilów ("releasability")
Bazofile i komórki tuczne posiadaja na swojej
powierzchni receptory o wysokim powinowactwie dla
WYKAZ SKRÓTÓW U¯YTYCH W PRACY
CFU - (colony forming unit) - czynnik tworz¹cy kolonie
eozyno- i bazofilowe
ENA - (epithelial-derived neutrophil attractant) - czynnik
chemotaktyczny dla neutrofilów pochodzenia
nab³onkowego
GCP - (granulocyte chemotacting protein) - bia³ko
chemotaktyczne granulocytów
HRF - (histamine releasing factor) - czynnik uwalniaj¹cy
histaminê
HRIF - (histamine release inhibitory factor) - czynnik
hamuj¹cy uwalnianie histaminy
ICAM - (intercellular adhesion molecule) - miêdzykomórkowa
cz¹steczka przylegania
IgE
- immunoglobulina E
IgG
- immunoglobulina G
IL
- interleukiny
IP
- (interferon-induced protein) - bia³ko indukowane
interferonem
IgE (FceRI). Receptory przy³aczaj¹ IgE w tym
specyficzne IgE skierowane przeciw alergenom.
Pocz¹tkowo udzia³ bazofila w procesach alergicznych
teoretycy ³aczyli jedynie z jego zdolnoœci¹ do
uwalniania histaminy pod wp³ywem alergenu.
Klinicyœci jednak spotykali siê z przypadkami reakcji
alergicznej niewspó³miernie du¿ej w stosunku do
ekspozycji na alergen. Zainicjowano wiêc serie badañ
maj¹cych na celu przeœledzenie uwalniania mediatorów
z bazofilów pod wp³ywem czynników innych ni¿
antygen czy przeciwcia³o anty-IgE. Rezultatem tych
doœwiadczeñ by³o zdefiniowanie pojêcia „releasability”.
Wyra¿enie to nale¿y rozumieæ jako zwiêkszon¹
zdolnoœæ bazofilów pochodz¹cych od chorych na astmê
i inne choroby alergiczne do uwalniania mediatorów
pod wp³ywem agonistów. Okaza³o siê, i¿ nasilenie
LTC4
MCAF
- leukotrien C 4
- (monocyte chemotactic and activating factor) monocytarny czynnik chemotaktyczny i aktywuj¹cy
MCP
- (monocyte chemoattractant protein) - monocytarny
chemotaktyczny czynnik bia³kowy
MGSA - (melanoma growth stimulatory activity)
MIP
- (macrophage inflammatory protein) - bia³ko zapalne
makrofagów
NAP
- (neutrophil activating peptide) - czynnik aktywuj¹cy
neutrofile
PF
- (platelet factor) - czynnik p³ytkowy
RANTES - Regulated on Activation Normal T cell Expressed and
Secreted
Th
- limfocyty T helper
TNF
- (tumor necrosis factor) - czynnik martwiczy guza
VCAM - (vascular cell adhesion molecule) - czynnik adhezji
do komórek œródb³onka
VLA
- (very late antigen) - antygen póŸnej aktywacji
156
Alergia Astma Immunologia, 1998, 3(3), 155-159
uwalniania mediatorów z bazofilów zale¿y nie tylko
od gêstoœci powierzchniowych moleku³ IgE, ale tak¿e
od ca³ego zespo³u wewn¹trzkomórkowych procesów
biochemicznych. Na stan czynnoœciowy komórki
najwiêkszy wp³yw w ognisku zapalenia maj¹ cytokiny.
Dlatego obecnie zjawisko „releasability” wi¹¿emy
z cytokinami i ich pobudzaj¹cym wp³ywem na komórki
zapalne (ang. priming).
Cytokiny a bazofile
Cytokiny, to hormonopodobne peptydy
i niskocz¹steczkowe bia³ka, wp³ywaj¹ce na funkcje
komórek i warunkujace ich wzajemne oddzia³ywanie [2].
S¹ syntetyzowane przez niemal wszystkie eukariotyczne
komórki organizmu. Substancje te wywieraj¹ efekt
biologiczny za poœrednictwem swoistych receptorow
znajdujacych siê na powierzchni komórek, na które
dzia³aj¹.. Bazuj¹c na biologicznych funkcjach jakie te
cz¹steczki pe³ni¹ mo¿na je podzieliæ na piêæ grup:
interferony, interleukiny, czynniki martwicy nowotworów,
czynniki wzrostu oraz czynniki chemotaktyczne. Nale¿y
pamiêtaæ, ¿e podzia³ ten jest umowny i niektóre cytokiny,
ze wzglêdu na ich funkcjê, mo¿na zaliczyæ do ró¿nych
grup. Np. IL-3 jest krwiotwórczym czynnikiem wzrostu,
lecz zosta³a zaliczona do grupy interleukin. Podobnie IL-8
ze wzglêdu na w³aœciwoœci biologiczne jest zaliczana do
czynników chemotaktycznych.
Bazofile to jedne z najwa¿niejszych komórek
uczestnicz¹cych w reakcjach alergicznych. Pochodz¹
z niepobudzonych, multipotencjalnych komórek
macierzystych [3]. Komórki prekursorowe daj¹ce pocz¹tek
bazofilom s¹ wra¿liwe na czynnik pochodz¹cy z komórek
T (CFU - czynnik tworz¹cy kolonie eozyno- i bazofilowe).
Bazofile koñcz¹ zazwyczaj swój proces dojrzewania
w szpiku kostnym i staj¹ siê komórkami kr¹¿¹cymi krwi
dopiero po osi¹gniêciu dojrza³oœci. Proces ró¿nicowania
i funkcjonowanie granulocytów zasadoch³onnych podlega
wp³ywom szeregu cytokin. S¹ nimi g³ównie IL-3, IL-5,
GM-SCF [4] oraz NGF [5].
Tworzenie agregatów immunoglobulinowo+
antygenowych na powierzchni komórek FceRI
rozpoczyna seriê procesów biochemicznych, efektem
których jest wyrzut magazynowanych, b¹dŸ tworzonych
de novo mediatorów i cytokin. W bazofilach t¹ nowo
powstaj¹c¹ cytokin¹ jest IL-4. Bazofile pobudzone IL-3
mog¹ uwalniaæ znaczne iloœci IL-4 staj¹c siê wa¿nym
Ÿród³em tej cytokiny [6]. Pochodz¹ca z bazofilów IL-4
dzia³a na limfocyty T powoduj¹c ich zró¿nicowanie
w kierunku Th2; na limfocyty B zmieniaj¹c rodzaj
produkowanych immunoglobulin z IgG1 IgG2 IgG3 na IgG4
i IgE. Il-4 wp³ywa te¿ na komórki œródb³onka
naczyniowego prowadz¹c do ekspresji bia³ek adhezyjnych
VLA-4. Poniewa¿ przyleganie i selektywna migracja
eozynofilów s¹ czêœciowo zale¿ne od wywo³anej
dzia³aniem IL-4 ekspresji moleku³ adhezyjnych [7,8,9]
migracja tych komórek przez œródb³onek naczyniowy do
ogniska zapalenia alergicznego mo¿e byæ uzale¿niony
od aktywacji bazofilów. T¹ ostatni¹ funkcjê IL-4 dzieli
z TNF-a, jedn¹ z cytokin bior¹cych udzia³ w zapaleniu.
Zwiêksza ona ekspresjê zarówno ICAM-1 na
powierzchni endotelium, jak i VCAM-1 na powierzchni
nab³onka oskrzeli.
Chemokiny a bazofile
Na prze³omie lat 70. i 80. szereg oœrodków
alergologicznych prowadzi³o badania nad wp³ywem
nads¹czu hodowli komórek jednoj¹drowych na bazofile.
Zaobserwowano i¿ zawiera on czynnik zdolny stymulowaæ
bazofile do uwalniania histaminy (ang. Histamine
Releasing Factor-HRF) [10,11]. PóŸniejsze badania
dowiod³y, ¿e czynnik uwalniaj¹cy histaminê nie jest
jednorodn¹ substancj¹, tylko mieszanin¹ blisko
spokrewnionych czasteczek, z których wiêkszoœæ nale¿y
do grupy chemokin. Chemokiny to grupa kilkunastu
cytokin, podobnych do siebie pod wzglêdem budowy
i odznaczaj¹cych siê relatywnie nisk¹ mas¹ cz¹steczkow¹.
Sa one homologiczne w 20-50% jeœli chodzi o sekwencjê
aminokwasów, maj¹ podobne funkcje i odpowiedzialne
s¹ g³ównie za migracjê komórek do tkanek.
Charakterystyczn¹ cech¹ budowy chemokin jest
obecnoœæ czterech cystein tworz¹cych w ich cz¹steczkach
dwa mostki dwusiarczkowe. Do niedawna wyró¿niano
dwie g³ówne rodziny chemokin. Tak zwan¹ rodzinê C-X-C,
w której dwie pierwsze cytokiny s¹ przedzielone jednym
aminokwasem i rodzinê C-C gdzie dwie pierwsze cytokiny
przylegaj¹ do siebie. W 1995 roku odkryto rodzinê C,
w której nie ma 1 i 3 cysteiny, obecnych w dwóch
pierwszych rodzinach, ale istnieje du¿e podobieñstwo
sk³adu aminokwasowego z innymi rodzinami [12].
W obêbie rodziny C-X-C wyró¿niæ nale¿y jeszcze dwie
podrodziny, E-L-R-C-X-C i non-E-L-R C-X-C, w tej
drugiej brakuje 3 charakterystycznych aminokwasów
obecnych zawsze w innnych chemokinach, a mianowicie
kwasu glutaminowego-leucyny-argininy (E-L-R).
Wszystkie chemokiny E-L-R-C-X-C s¹ silnymi
czynnikami chemotaktycznymi dla neutrofilów, natomiast
chemokiny non-E-L-R C-X-C nie maj¹ wp³ywu na
neutrofile, co wskazuje na region E-L-R jako miejsce
wi¹zania z receptorem na neutrofilach [13]. Ostatnio
odkryto czwart¹ rodzinê chemokin C-X 3-C, jej
przedstawicielem jest fraktalkina, która ³¹czy w sobie
jednoczeœnie w³aœciwoœci chemokiny dzia³aj¹cej na
limfocyty T i cz¹steczki adhezyjnej na œródb³onku naczyñ
dla limfocytów [14]. Najwa¿niejsze cytokiny nale¿¹ce do
rodziny C-X-C to; interleukina-8 (IL-8), czynnik p³ytkowy4 (PF-4), b-tromboglobulina (b-TG), czynnik aktywuj¹cy
neutrofile-2 (NAP-2), czynnik aktywuj¹cy tkankê ³¹czn¹III (CTAP-III), bia³ko indukowane interferonem-10
(IP-10), monokina indukowana interferonem (MIG),
aktywnoœæ stymuluj¹ca wzrost melanocytów
Grzywacz Z., Kuna P. Cytokiny i bazofile - ich wzajemne interakcje i rola w astmie oskrzelowej
(MGSA/GRO), wiêkszoœæ z nich dzia³a chemotaktycznie
na neutrofile. Najwa¿niejsze chemokiny z rodziny C-C
to RANTES, bia³ka zapalne makrofagów a i b (MIP-1a
i MIP-1b), bia³ko chemotaktyczne dla monocytów1,2,3,4,5 (MCP-1, MCP-2, MCP-3, MCP-4, MCP-5),
eotaxyna, I-309, C-10. Nie dzia³aj¹ one na neutrofile
natomiast wszystkie wp³ywaj¹ na monocyty, a wiêkszoœæ
z nich tak¿e na limfocyty i eozynofile. MCP-1 jest tak¿e
czynnikiem chemotaktycznym dla bazofilów [15] i, jako
HRF, pobudza je do uwalniania histaminy. Uwalnianie
histaminy przez MCP-1 jest gwa³towne i wartoœci
wyjœciowe, w przypadku osób z atopi¹, s¹ porównywalne
z tymi, jakie wywo³uje optymalna dawka przeciwcia³
anty-IgE [16]. Dla póŸnej fazy reakcji alergicznej
charakterystyczne s¹ nacieki bazofilowe [17]
i przed³u¿aj¹ce siê uwalnianie histaminy [18,19]. Dlatego
te¿ produkcja MCP-1 zdaje siê byæ istotnym czynnikiem
odpowiedzialnym za utrzymywanie stanu zapalnego.
MCP-2, MCP-3, MCP-4 s¹ homologicznie bliskie
MCP-1, ale mog¹ byæ rozdzielone przy pomocy
chromatografii jonowymiennej [20]. MCP-2 jest
bia³kiem œladowym i jego si³a uwalniania histaminy
jest o po³owê s³absza ni¿ MCP-1. MCP-3 i MCP-4 s¹
cytokinami, których w³aœciwoœci z jednej strony s¹
porównywalne z RANTES, silnym chemoatraktantem
dla eozynofilów, z drugiej zaœ z MCP-1 wysoce
efektywnym czynnikiem uwalniaj¹cym mediatory
z bazofilów. MCP-3 i MCP-4 stymuluj¹ zarówno
bazofile jak i eozynofile, w³¹czaj¹c w to zmiany stê¿enia
wolnego wapnia w cytozolu, chemotaksjê oraz
uwalnianie histaminy i LTC4 [21,22]. Kolejn¹ beta
chemokin¹ zdoln¹ uwalniaæ histaminê i przyci¹gaæ
bazofile jest RANTES [23]. Opisano j¹ pierwotnie jako
produkt komórek T. Cechowa³a siê w³asnoœciami chemotaktycznymi dla monocytów i subpopulacji limfocytów
„pamiêci” [24]. Badania przeprowadzone przez Kunê
[25] wykaza³y, ¿e aktywnoœæ RANTES, jako czynnika
uwalniaj¹cego histaminê, jak i œredni odsetek uwalnianej
histaminy, s¹ o po³owê ni¿sze w porównaniu z MCP-1.
Bia³ko zapalne makrofagów (MIP) 1a i MIP 1b to blisko
spokrewnione cz¹steczki, zaobserwowane pierwotnie
u gryzoni i opisane jako czynnik zapalny makrofagów.
Oba te bia³ka nale¿¹ do C-C chemokin i wykazuj¹
w³asnoœci chemotaktyczne dla zaaktywowanych
ludzkich limfocytów. MIP-1a, wed³ug badañ
przeprowadzonych przez Tauba i wsp. [26] u osób
z atopi¹, cechowa³a zdolnoœæ uwalniania histaminy
podobna do tej osi¹ganej przez RANTES. Badania Kuny
[25] wykazuj¹, ¿e MIP 1a i MIP 1b osi¹gaj¹ zaledwie
30-40% tego, co jest uwalniane podczas stymulacji
RANTES. MIP 1a jest czynnikiem chemotaktycznym
dla bazofilów i jego aktywnoœæ jest porównywalna
z MCP-1. Chemokin¹ C-X-C, która w niewielkim
stopniu wp³ywa na uwalnianie histaminy z bazofilów jest
NAP-2.
157
Zjawisko primingu
OdpowiedŸ bazofilów na dzia³anie HRF mo¿e
byæ modulowana przez wczeœniejsz¹ inkubacjê tych
komórek z cytokinami, które same nie s¹ w stanie
wywo³aæ sekrecji. Preinkubacja bazofilów z IL-3, IL-5
czy GM-CSF mo¿e zwiêkszyæ uwalnianie histaminy
w czasie póŸniejszego dzia³ania MCP-1 czy RANTES
-7
w stê¿eniu 10 M. Zjawisko to nazwano torowaniem
czy uczulaniem (ang. priming). Spostrze¿enia dotycz¹ce
zjawiska torowania potwierdzono w badaniach nad
wp³ywem sezonowej naturalnej stymulacji alergenowej
oraz niektórych cytokin na uwalnianie histaminy
z bazofilów u chorych na py³kowicê [27]. Latem
w okresie sta³ej ekspozycji na py³ki organizm osoby
chorej wytwarza wiêksze iloœci endogennych interleukin,
co znajduje swoje odbicie w obserwowanym in vitro
zwiêkszonym uwalnianiu histaminy z bazofilów pod
wp³ywem agonistów w porównianiu z okresem
zimowym. To zjawisko „primingu” wystêpuj¹ce
w organizmie chorego w porze letniej zosta³o
potwierdzone in vitro poza sezonem pylenia. Inkubowano
granulocyty zasadoch³onne z egzogenn¹ IL-3 i IL-5,
a nastêpnie stymulowano agonistami (anty-IgE, MCP-1).
Iloœæ uwolnionej histaminy by³a znamiennie wieksza ni¿
poziom tego mediatora uzyskany po stymulacji
granulocytów zasadoch³onnych samymi tylko agonistami.
Wy¿sze stê¿enia IL-3 i GM-SCF mog¹ bezpoœrednio
wp³ywaæ na uwalnianie histaminy z bazofilów [25].
Dotyczy to zw³aszcza pacjentów atopowych, których
komórki zosta³y ju¿ prawdopodobnie uczulone in vitro.
Kuna i wsp. [25] sprawdza³ w³aœciwoœci uczulaj¹ce
szerokiej grupy rekombinowanych i oczyszczonych cytokin
oraz czynników wzrostowych na wyizolowanych
bazofilach. W stosunku do IP-10, I-309, IL-7, IL-8, IL-9,
IL-10, IL-11, czynnika wi¹¿¹cego IgE, TNF-a, TGF-b 1,
czynnika wzrostu fibroblastów, czynnika wzrostu naskórka
i czynnika wzrostu komórek œródb³onka nie wykaza³ on
uczulaj¹cych w³asnoœci , jak i bezpoœredniego dzia³ania
uwalniaj¹cego histaminê. Co wiêcej, prowadz¹c badania
nad w³asnoœciami tych cytokin zauwa¿y³, ¿e IL-8 w stê¿eniu
-11
-8
10 -10 M hamuje HRF-zale¿ne uwalnianie histaminy
[28], jak i hamuje uwalnianie histaminy wywo³ane
rekombinowanym MCP-1. Dalsze badania wykaza³y, ¿e do
grupy czynników hamuj¹cych uwalnianie histaminy (ang.
Histamine Release Inhibitory Factor - HRIF) nale¿y
wiêkszoœæ, jeœli nie wszystkie alfa i beta chemokiny. Stopieñ
hamowania uwalniania histaminy jest zale¿ny od dawki.
Optymalne stê¿enie chemokin, przy którym zachodzi to
-10
-8
zjawisko waha siê w granicach 5x10 -5x10 M [29].
Patomechanizm astmy oskrzelowej jest z³o¿ony
z udzia³em wielu komórek, mediatorów i cytokin, a bazofile
to nie tylko jedne z komórek efektorowych, ale przede
wszystkim komórki immunoreguluj¹ce mog¹ce
w znacznym stopniu przyczyniæ siê do rozwoju skazy
atopowej. Ich funkcja immunoregulacyjna wynika
158
Alergia Astma Immunologia, 1998, 3(3), 155-159
z produkcji IL-4, której bazofil mo¿e wytworzyæ
10-krotnie wiêcej ni¿ limfocyt T. Ostatnio Prusin i wsp.
wykazali, i¿ to w³aœnie bazofile s¹ g³ówn¹ populacj¹
komórek krwi obwodowej odpowiedzialn¹ za
wytwarzanie IL-4 [30]. Coraz wnikliwsze poznawanie
molekularnych mechanizmów le¿¹cych u podstaw astmy
oskrzelowej stwarza nowe nadzieje na skuteczniejsz¹
terapiê tej choroby, a zw³aszcza jej ciê¿kich postaci. Poza
standardowo stosowanym leczeniem przeciwzapalnym
próbuje siê terapii z zastosowaniem cytokin (np IL-12,
IL-10), przeciwcia³ antycytokinowych (np. anty-IL-4),
chemokin czy antagonistów receptorów cytokinowych
(np. antagonista receptora IL-5), przeciwcia³ anty- CD4,
anty-IgE, a tak¿e leczenia immunosupresyjnego
(np. Cyklosporyna A) [31]. Byc mo¿e w przysz³oœci ten
typ terapii bêdzie cennym uzupe³nieniem obecnie
stosowanych metod terapeutycznych.
Piœmiennictwo
1. Okuda M., Ohtsuka H.: Basophilic cells in allergic nasal
secretions. Arch. Otorhinolaryngol. 1977; 214: 283-9.
2. Arai K., Lee F., Miyajima A. i wsp.: Cytokines: coordinators of
inflamatory responses. Ann. Rev. Inc. 1990; 59: 783-836.
3. Kitamura Y., Yokoyama M., Matsuda H. i wsp.: Spleen colony
forming cell as common precursors for tissue mast cells and
granulocytes. Nature 1981; 291: 159-60.
4. Valent P., Schmidt G., Besemer J. i wsp.: Interleukin-3 is
a differentiation factor for human basophils. Blood 1989; 73:
1763-9.
5. Cieœlewicz G., Dahinden C.: Cytokines in the regulation of
basophil effector functions. Allergy & Asthma Proc. 1996; 17:
13-16.
6. Brunner T., Heusser CH., Dahinden CA.: Human peripheral
blood basophils primed by interleukin-3 (IL-3) produce LI-4 in
response to immunoglobulin E receptor stimulation. J. Exp.
Med. 1993; 177: 605-611.
7. Moser R., Fehr J., Bruijnzeel PLB.: IL-4 controls the selective
endothelium-driven transmigration of eosinophils from allergic
individuals. J. Immunol. 1992; 149: 1432-8.
8. Schleimer R.P., Sterbinsky S.A., Kaiser J. i wsp.: IL-4 induces
adherence of human eosinophils and basophils but not
neutrophils to endothelium. J. Immunol. 1992; 148: 1086-92.
9. Vercelli D., Geha R.S.: Regulation of IgE synthesis in humans:
a tale of two signals. J. Allergy Clin. Immunol. 1991; 88:
285-95.
10. Thueson Do., Speck L.S., Lett-Brown M.A., Grant J.A.:
Histamine releasing activity (HRA). I. Production by mitogen
or antigen stimulated human mononuclear cells. J. Immunol.
1979; 122: 623-632.
11. Dvorak A.M., Lett-Brown M.A., Thueson D.O. i wsp.:
Histamine releasing activity (HRA). III. HRA induces human
basophil histamine release by provoking noncytotoxic granule
exocytosis. Clin. Immunol. Immunopathol. 1984; 32:
142-150.
12. Kelner G.S., Zlotnik A.: Cytokine production profile of early
thymocytes and the characterisation of a new class chemokine.
J. Leuk. Biol. 1995; 57: 778-781.
13. Schall T.J., Bacon K.: Chemokines, leukocyte traficking and
inflammation. Current Opinion in Immunology 1994; 6:
865-873.
14. Bazan J.F., Bacon K.B., Hardiman G. i wsp.: A new class of
membrane-bound chemokine with a CX3C motif. Nature 1996;
382: 829-833.
15. Leonard E.D., Skeel A., Yoshimura T.: Biological aspect of
monocyte chemoattractant protein-1 (MCP-1). W: Westwick J.,
Kunkel SL., Lundley J., eds. Chemotactic cytokines biology of
the inflammatory peptide supergene family. New York: Plenum
1991: 57-61.
16. Kuna P., Reddigari S.R., Ruciñski i wsp.: Monocyte
chemotactic and activating factor is a potent histaminereleasing factor from human basophils. J. Exp. Med. 1992;
175: 489-93.
17. Bascom R., Wachs M., Naclerio R.M. i wsp.: Basophil influx
occurs after nasal antigen challenge: effects of topical
corticosteroid pretreatment. J. Allergy Clin. Immunol. 1988;
81: 580-9.
18. Gosset P., Malaquin F., Delneste Y. i wsp.: Interleukin-6 and
interleukin 1 production is associated with antigen-induced late
nasal response. J. Allergy Clin. Immunol. 1993: 92: 878-90.
19. Shalit M., Schwartz L.B., Vonallmen C. i wsp.: Release of
histamine and tryptase during cutaneous and interrupted
cutaneous challenge with allergen in humans. J. Allergy Clin.
Immunol. 1990; 86: 117-25.
20. VanDamme J., Proost P., Lenaerts J.P. i wsp.: Structure and
functional identification of two human, tumor-derived monocyte
chemotactic proteins (MCP-2 and MCP-3) belonging to the
chemokine family. J. Exp. Med. 1992; 176: 59-65.
21. Dahinden C.A., Geiser T., Brunner T. i wsp.: Monocyte
chemotactic protein 3 is a most effective basophil- and
eosinophil-activating chemokine. J. Exp. Med. 1994; 179:
751-756.
22. Uguccioni M., Loetscher U., Forssman i wsp.: Monocyte
chemoattractant protein 4 (MCP-4) a novel structural and
functional analog of MCP-3 and eotaxin. J. Exp. Med. 1996;
183: 2379-2384.
23. Kuna P., Reddigari S.R., Schall T.J. i wsp.: RANTES,
a monocyte and T lymphocyte chemotactic cytokine, releases
histamine from human basophils. J. Immunol. 1992; 149:
636-42.
24. Schall T., Bacon K., Toy K. i wsp.: Selective attraction of
monocytes and T lymphocytes of the memory phenotype by the
cytokine RANTES. Nature 1990; 347: 669-71.
25. Kuna P., Reddigari S.R., Schall T.J. i wsp.: Characterization of
the human basophil response to cytokine, growth factors and
histamine releasing factor of the intercrine/chemokine family.
J. Immunol. 1993; 150: 1932-43.
26. Taub D.D., Conlon K., Lloyd A.R. i wsp.: Preferential
migration of activated CD4+ and CD8+ T cell in response to
MIP 1 and MIP 1. Science 1993; 260: 355-8.
27. Grzywacz Z.: Wp³yw sezonowej naturalnej stymulacji oraz
wybranych cytokin na uwalnianie histaminy z bazofilów
u chorych na py³kowicê. Rozprawa doktorska. Akademia
Medyczna w £odzi, 1997.
28. Kuna P., Reddigari S.R., Kornfeld D. i wsp.: IL-8 ihibits
histamine release from human basophils induced by histaminereleasing factors, connective tissue activating peptide III and
IL-3. J. Immunol. 1991; 147: 1920-24.
Grzywacz Z., Kuna P. Cytokiny i bazofile - ich wzajemne interakcje i rola w astmie oskrzelowej
29. Kuna P., Kaplan A. Relationship of histamine-releasing factors
and histamine-releasing inhibitory factors to chemokine group
of cytokine. Allergy & Asthma Proc. 1996; 17: 5-11.
30. Prusin C., Foster B., Ludy L.M. i wsp.: Basophils are the
predominant IL-4 producing periferal blood cells both in vivo
and in vitro. J. Allergy Clin. Immunol. 1998; 101: 40.
159
31. Marone G.: Asthma: recent advances. Immunol. Today 1998;
1 (19): 5-9.
Cytokines and basophiles - the role in the pathogenesis of bronchial
asthma
ZOFIA GRZYWACZ, PIOTR KUNA
Since 1976 researches investigating „basophils releasability” have been conducted. We know today that
several biochemical events, not only the surface density of IgE molecules, control the release of mediators
from basophils of atopic persons in response to different activating stimuli. We connect these events
with cytokines and their priming abilities. Investigations that have been made during last years indicate
that late phase reaction is much more important in the pathogenesis of allergic diseases than the early
asthmatic response. The main feature of LPR is eosinophils migration. However, other cells releasing
cytokines like basophils, neutrophils and limfocytes T do it as well. We think, that basophils are not only
the effector cells but mainly immunoregulatory cells that can contribute to development of atopic disease.