Konspekt - Bank wiedzy i pomysłów

Transkrypt

Konspiracja 2015
w hołdzie żołnierzom wyklętym
ilustracja mateusz oźmiński; www.ozminski.com
Konspekt
gry miejskiej
Konspiracja 2015 – w hołdzie żołnierzom wyklętym
Konspekt gry miejskiej
Gra odbyła się 25 kwietnia 2015 r. na terenie warszawskiej dzielnicy Wola. Impreza została zorganizowana przez Hufiec ZHP Warszawa-Wola.
Pomysł i opracowanie: pwd. Andrzej Skwarczyński
Sztab organizacyjny gry miejskiej: pwd. Andrzej Skwarczyński – szef sztabu, phm. Katarzyna Abramowska, pwd. Adam Śliwiński, dh. Karolina Kowalska, dh. Zuzanna Łubiarz, dh. Rafał Burzykowski.
Zdjęcia: phm. Paweł Pietrzak, dh Antoni Rutkowski, pwd. Andrzej Skwarczyński, dh Tomasz Śledziewski
Gra Miejska „Konspiracja 2015. W hołdzie Żołnierzom Wyklętym” jest przedsięwzięciem, którego głównym
celem jest upowszechnienie wiedzy na temat żołnierzy podziemia antykomunistycznego, znanych jako
Żołnierze Wyklęci (Niezłomni) – ich działań i pobudek jakimi się kierowali.
W ramach gry „Konspiracja 2015” startujący mają możliwość wcielenia się w oddziały żołnierzy powstania
antykomunistycznego, walki ze ścigającymi ich agentami NKWD, wykonania akcji dywersyjnych, opatrywania rannych, obsługi wykrywacza metalu czy zjedzenia typowo żołnierskiego obiadu. Uczestnicy
w aktywnej formie zdobędą wiedzę o życiorysach najbardziej znanych żołnierzy podziemia antykomunistycznego.
Ze względu na wysoki stopień zaawansowania rozgrywki gra przeznaczona jest dla uczestników powyżej
15 roku życia. Dla młodszych uczestników gra może okazać się zbyt skomplikowana, a wiedza przekazywana w jej trakcie zbyt trudna do przyswojenia. Startujący zgłaszają się do gry w zespołach liczących od
5 do 9 osób. Startujące zespoły rywalizują w dwóch kategoriach wiekowych: młodszej i starszej. Zespół do
odpowiedniej kategorii wiekowej kwalifikuje organizator, w zależności od wieku uczestników w danym
zespole. Gra składa się z dwóch etapów: I – zadanie do wykonania przed grą, II – gra miejska w obszarze
warszawskiej dzielnicy Wola w godzinach 9-19.
W celu uniknięcia zbędnych kłopotów i nieporozumień zamiar przeprowadzenia gry należy zgłosić policji
oraz straży miejskiej. Pisemną odpowiedź (lub samo zgłoszenie – w przypadku braku odpowiedzi) od tych
instytucji należy skserować i wyposażyć w nią każdy startujący zespół. Zabezpieczenie medyczne ostatniej fazy gry będzie rozsądnym rozwiązaniem, w tej sprawie należy zgłosić się do HGR.
Obrzędowość gry
Okres działalności Żołnierzy Wyklętych przypada na lata 1945-1963. W ramach obrzędowości uczestnicy
gry powinni przygotować stroje z epoki (np. marynarki, koszule, kaszkiety) i ubrać się w nie w dniu gry.
Na wyposażeniu każdego zespołu musi znaleźć się atrapa pistoletu (choćby wycięta ze sztywnego papieru). Każdy z uczestników powinien mieć też biało-czerwoną opaskę na lewym ramieniu. Punktowi (poza
uzasadnionymi przypadkami) również powinni zastosować się do tych wytycznych. Idealnymi punktowymi są rekonstruktorzy zrzeszeni w różnych grupach historycznych, wiele z nich odtwarza realia czasów
powstania antykomunistycznego w Polsce.
W celu podkreślenia ról, w które wcielają się uczestnicy gry, zespoły w których startują nazywane są oddziałami. Każdy z oddziałów ma nadaną przez organizatora nazwę, którą jest autentyczny pseudonim używany
przez jednego z Żołnierzy Wyklętych. W każdym oddziale jego członkowie wyznaczają spośród siebie dowódcę, sapera, strzelca wyborowego i sanitariusza, a pozostali żołnierze są strzelcami. Raz wybranej funkcji
nie można już zmienić. Pełnione funkcje zaznaczone są w karcie oddziału. Każda z czterech osób funkcyjnych ma unikatowe cechy. Dowódca i saper dodatkowo są niezbędni do wykonania zadań na punktach gry.
Bez nich nie można przystąpić do wykonywania zadania (mogą być ranni – patrz moduł walki).
Punktacja gry jest w postaci dolarów, ponieważ w tej walucie Żołnierze Wyklęci otrzymywali środki od
Rządu Polskiego na uchodźstwie. Za wykonanie każdego zadania oddziały otrzymują dolary w ilości uzależnionej od uzyskanego wyniku. Grę wygrywa oddział, który zgromadzi największą sumę dolarów. Za
pieniądze oddziały mogą również kupować potrzebne im materiały i usługi: amunicję, granaty, opatrunki,
leczenie, czy wręczać łapówki agentom NKWD w celu uniknięcia walki. Po wykonaniu każdego zadania
–2–
oddział otrzymuje odpowiednią ilość wydrukowanych dolarów, co zostaje potwierdzone przez punktowego odpowiednim wpisem do karty oddziału. W końcowym rozrachunku podliczane są jedynie dolary
wpisane do karty oddziału – banknoty wręczane oddziałom mogą ulec zgubieniu, oddziały mogą znaleźć
gubione przez punktowych większe ilości waluty, może dochodzić do handlu pomiędzy uczestnikami itp.
Oddziały na trasie gry kilkakrotnie natkną się na agentów NKWD. Jeżeli członkowie oddziałów będą w stanie wylegitymować się dokumentami ze zdjęciem, których przygotowanie będzie jednym z zadań do
wykonania przed grą, spotkanie na tym się zakończy (jeżeli oddział nie postanowi zaatakować agentów
NKWD). Jeżeli nie będą posiadali dokumentów – aby nie zostać zaatakowanymi przez agentów NKWD,
będą musieli wręczyć im stosowną łapówkę.
Obrzędowość dopełniają (i uatrakcyjniają grę) typowo wojskowe rekwizyty, takie jak atrapy broni i granatów, wykrywacz metali, peryskop zwiadowcy i inne. Większość z tych przedmiotów można zastąpić
innymi, tracąc jednak na realizmie.
Obiad przygotowany na jednym z punktów gry składa się z zupy i wojskowych sucharów. Ż
ołnierze na grę
mają stawić się z menażkami i niezbędnikami.
Tematyka gry jest zgodna z misją szeregu instytucji (IPN, Muzeum Powstania Warszawskiego, Fundacja
Niepodległość, Światowa Organizacja Żołnierzy Armii Krajowej, wydawnictwa patriotyczne i inne), z tego
powodu uzyskanie od nich pomocy organizacyjnej (nagrody, wypożyczenie rekwizytów) nie powinno
być trudne.
Do organizacji edycji gry, przeprowadzonej 25 kwietnia 2015 .r, zwróciliśmy się do:
• Muzeum Powstania Warszawskiego – udało się uzyskać zgodę na zorganizowanie jednego z punktów gry na terenie MPW – w strefie płatnego zwiedzania w drukarni. Na poczet gry MPW przekazało
nam 155 bezpłatnych biletów wstępu do muzeum, dzięki czemu wszyscy uczestnicy mieli możliwość
wykonania zadania bez ponoszenia kosztów. Ze zbiorów MPW wypożyczyliśmy wierną replikę pistoletu
maszynowego „Błyskawica”, która wykorzystaliśmy na jednym z punktów gry. MPW przekazało również
cukierki w pamiątkowych puszkach, które uczestnicy Konspiracji otrzymywali na jednym z punktów gry
oraz wlepki z Żołnierzami Wyklętymi, które trafiły do uczestników gry.
• Technikum Poligraficznego – uzyskałem zgodę na wypożyczenie czcionek, z których osobiście złamałem tekst odezwy mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”, którą uczestnicy gry drukowali w drukarni
w MPW.
• Urzędu Dzielnicy Warszawa-Wola – uzyskane fundusze na organizację gry.
• Instytutu Pamięci Narodowej – uzyskane liczne publikacje książkowe o Żołnierzach Wyklętych i inne,
gry „Znaj znak”, naprasowanki i koszulki z nadrukami zgodnymi z tematyką gry, płyty CD z zapisem koncertu zespołu De Press „Myśmy rebelianci” z piosenkami Żołnierzy Wyklętych – materiały te trafiły do
wszystkich uczestników gry.
• Fundacji Łączka – wiceprezes fundacji, pani Beata Sławińska, wygłosiła krótką prelekcję o Kwaterze „Ł”
podczas apelu kończącego grę.
• Fundacji Niepodległości – uzyskane gry karciane o Żołnierzach Wyklętych, wręczane jako nagrody dla
zwycięzców.
• Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej – uzyskane liczne publikacje książkowe o Żołnierzach
Wyklętych i Armii Krajowej – materiały te trafiły do wszystkich uczestników gry.
• Grupy Historyczno Rekonstrukcyjnej „Wolność i Niezawisłość” –
rekonstruktorzy uczestniczyli w obsłudze gry jako punktowi (na wybranych punktach).
• Sklepu turystycznego Multan Extreme – możliwość zorganizowania
jednego punktów w sklepie oraz nagrody w promocyjnych cenach.
• Firmy Aceron, producenta odzieży marki Red is Bad – przekazane
koszulki z motywami Żołnierzy Wyklętych o wartości przekraczającej
500 zł, które trafiły do zwycięzców.
• Firmy Predatorzy – paintball i asg – w bardzo promocyjnej cenie uzyskaliśmy możliwość zorganizowania punktu gry w siedzibie firmy, gdzie uczestnicy walczyli z wykorzystaniem karabinków na plastikowe
kulki (ubrani w wypożyczone kombinezony i elementy chroniące głowy i oczy).
–3–
• Wydawnictwa Fratria – poligraficzna obsługa gry (druk kart patroli, regulaminów i wszelkich i innych
niezbędnych druków), przekazane liczne publikacje filmowe o Żołnierzach Wyklętych – materiały te
trafiły do wszystkich uczestników gry.
• Redakcji miesięcznika „wSieci Historii” – objęcie patronatem medialnym Konspiracji 2015.
• Redakcji biuletynu IPN „Pamięć.pl” – objęcie patronatem medialnym Konspiracji 2015 oraz przekazanie trzech numerów miesięcznika – w ilości 100 sztuk – które trafiły do uczestników gry miejskiej.
• Agencji Mienia Wojskowego – bez efektu.
• Artysty Mateusza Ozimskiego – nieodpłatne pozwolenie na użycie jego grafiki, jako motywu przewodniego Konspiracji 2015.
• Znajomych i byłych harcerzy – z różnym skutkiem – kilka osób spoza ZHP stanowiło obsługę punktów
gry miejskiej.
Regulamin gry
1.Gra miejska „Konspiracja 2015. W hołdzie Żołnierzom Wyklętym” składa się z czterech faz. Faza 0 odbędzie się w terminie – 1–23 kwietnia 2015, pozostałe fazy w dniu 25 kwietnia 2015.
2.Udział w grze „Konspiracja 2015. W hołdzie Żołnierzom Wyklętym” jest bezpłatny.
3.W grze może wziąć udział maksymalnie 25 oddziałów. O kwalifikacji do gry decyduje kolejność zgłoszeń do gry. Gra jest otwarta dla wszystkich chętnych – w pierwszej kolejności dla harcerzy hufca ZHP
Warszawa-Wola i dla mieszkańców dzielnicy Wola.
4.Oddziały zgłaszają się do gry drogą mailową na adres [email protected]. W celu zakwalifikowania do gry oddział musi pomyślnie przejść fazę 0 gry.
5.Gra jest skierowana przede wszystkim do harcerzy starszych i wędrowników (uczestników powyżej
15 roku życia).
6.W trakcie gry uczestnicy poruszają się w oddziałach liczących 5–8 żołnierzy. Niedozwolone jest rozdzielanie i łączenie się oddziałów.
7.Członkowie oddziałów wyznaczają spośród siebie dowódcę, sapera, strzelca wyborowego, sanitariusza i przynajmniej jednego strzelca. Członkowie oddziałów rozdzielają funkcje między sobą przed
rozpoczęciem fazy I. Żołnierze nie mogą zmieniać swoich specjalizacji (są one przydzielane raz na
cały czas trwania imprezy).
8.W każdym oddziale musi być pełnoletni opiekun.
9.Oddziały będą rywalizować w dwóch kategoriach wiekowych. O przydziale oddziału do kategorii
młodszej (wilków) lub starszej (wilczurów) decyduje organizator.
10.W ramach zgłoszenia oddziału należy podać imię i nazwisko i numer PESEL opiekuna i dowódcy oddziału (jeżeli nie jest to ta sama osoba), imiona, nazwiska i numery PESEL pozostałych żołnierzy.
11.Oddziały obowiązują stroje z epoki. Każdy żołnierz zobowiązany jest mieć biało-czerwoną opaskę na
lewym ramieniu.
12.Każdy członek oddziału powinien być wyposażony w spreparowane dokumenty. Więcej informacji
zostanie udzielonych po ukończeniu fazy 0.
13.Dozwolone jest korzystanie z komunikacji miejskiej.
14.Stroje z epoki oraz dokumenty mogą mieć wpływ na punktację.
15.W trakcie gry oddziały zdobywają dolary, które jednocześnie są punktacją. W określonych miejscach
za dolary można kupić m.in. opatrunki i amunicję. W każdej fazie obowiązuje osobny cennik materiałów. Oddziały nie mogą handlować ze sobą.
–4–
16.Oddziały otrzymają nieobowiązkowe zadania do rozwiązania. Ich rozwiązanie będzie równoznaczne
ze zdobyciem dodatkowych dolarów.
17.Grę zwycięży oddział, który zdobędzie największą liczbę dolarów. W wypadku dwóch lub więcej oddziałów, które zgromadzą równe kwoty dewiz, zwycięzcę dodatkowe zadanie.
18.W trakcie gry każdy oddział będzie musiały kupić materiały za nie więcej niż 10 zł (organizator nie
zapewnia tych pieniędzy).
19.Podczas fazy II oddziały będą miały możliwość podjęcia walki z wrogiem. Walka odbywa się według
zasad modułu walki.
20.Zadanie strat przeciwnikowi w walce oznacza zdobycie punktów chwały. Chwała jest 6 razy cenniejsza niż dolary.
21.Dowódca oddziału odpowiada za przestrzeganie regulaminu gry wewnątrz oddziału. Udział w grze
oznacza akceptację regulaminu gry.
22.Nie przestrzeganie regulaminu gry będzie karane przepadkiem określonej liczby dolarów – w zależności od ciężaru przewinienia.
23.W trakcie trwania gry wszystkich jej uczestników obowiązuje postawa harcerska i przestrzeganie Prawa Harcerskiego.
24.W kwestiach spornych głos decydujący należy do organizatora. Udział w grze oznacza akceptację jej
regulaminu.
Koszty organizacji gry
Koszty organizacji gry zostały pokryte ze środków uzyskanych z Urzędu Dzielnicy Wola. W zależności od
posiadanej bazy rekwizytów koszty gry będą się różnić. Kosztami występującymi niezależnie od pozostałych zasobów będą: nagrody dla zwycięzców (wprowadzenie jednej kategorii wiekowej obniża ten koszt
o połowę), dyplomy, materiały drukowane (karty oddziałów, dyplomy, instrukcje dla punktowych i inne),
posiłek dla uczestników (zupa i suchary), materiały eksploatacyjne na punkty (nadmanganian potasu,
gliceryna, zapalniki elektryczne, petardy, amunicja hukowa, opatrunki osobiste, paliwo do samochodu
i inne), plakietki dla uczestników, wieniec do złożenia na „Łączce”. Urząd Dzielnicy Warszawa-Wola na poczet orgaznizacji gry miejskiej przekazał 6 000 zł. Kwota ta w wystarczyła na pokrycie wszystkich kosztów
organizacji gry miejskiej.
W przypadku braku dofinansowania gry, jej koszty będą musiały być pokryte ze środków organizatora lub/i
uczestników.
Tematyka gry pozwala na zwrócenie się z propozycją objęcia gry patronatem, i zarazem z prośbą o pomoc, do szeregu instytucji państwowych i organizacji (IPN, MPW, Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, itp.).
Promocja gry
Na portalu Facebook istnieje profil wolskiej gry miejskiej Konspiracja (https://www.facebook.com/gra.konspiracja). Jest on wykorzystywany corocznie do promocji kolejnych edycji gry. W przypadku ponownej
organizacji Konspiracji w hołdzie Żołnierzom Wyklętym wskazane jest założenie facebook’owego profilu
dla tej edycji. Profil jest jednym z kanałów służących do promowania gry, jak i zamieszczania na nim istotnych informacji (np. regulamin, zadania do wykonania przed rozpoczęciem gry).
Od początku 2015 r. zespół organizacyjny gry miejskiej Konspiracja zamieszczał informacje dotyczące
działań podejmowanych przed 70 laty przez wkraczających na ziemie II RP Sowietów względem Armii
Krajowej. Represje te zmusiły polskich patriotów do dalszej konspiracji i prowadzenia walki z nowym
okupantem. Z czasem żołnierze ci zyskali miano Żołnierzy Wyklętych. 1 marca 2015 r. w Narodowy Dzień
Żołnierzy Wyklętych zespół organizacyjny gry rozpoczął aktywne promowanie Konspiracji 2015 na Facebookowym profil gry.
Informacja o grze miejskiej została rozesłana przez Urząd Dzielnicy do dyrekcji wszystkich szkół średnich na
terenie Woli. Działanie to poskutkowało udziałem oddziału z 7 Zespołu Szkół z klasy o profilu wojskowym.
–5–
Konspiracja 2015
–6–
fot. andrzej wiktor
moduł walki
Oddziały w trakcie gry kilkakrotnie zetkną się z wrogiem. Każde ze spotkań z NKWD będzie mogło zakończyć się na kilka sposobów. Jedną z możliwości jest walka (oddział może, ale nie musi rozpoczynać walki;
oddział swoim zachowaniem może sprowokować agentów NKWD do zaatakowania go – wówczas nie
ma możliwości uniknięcia walki; oddział może przerwać potyczkę uciekając z pola walki).
Bitwa rozpoczyna się w momencie zaatakowania przez jedną ze stron (przeprowadzenie natarcia). Oddział może walczyć, jeśli posiada broń i amunicję do niej. Amunicja zużywa się w walce. Na pokonanie
jednego agenta NKWD potrzebny jest jeden pocisk. Walka bez wystarczającej ilości amunicji kończy się
automatyczną przegraną oddziału, wskutek której jego wszyscy członkowie zostają ranni. Ranni członkowie oddziału nie mogą wykorzystywać swoich cech przez 3 następne punkty lub do czasu ich uleczenia.
Ranni członkowie oddziałów mogą być uleczeni, za odpowiednią opłatą, przez sanitariuszkę lub cygankę
(obie będzie można spotkać na punktach fazy II) albo przez sanitariusza (członek oddziału). Na uleczenie
jednego rannego sanitariusz zużywa jeden opatrunek. Opatrunki można kupić za dolary u komendanta
obozu szkoleniowego, w składzie amunicji, u sanitariuszki i u Cyganki.
Rany
Oddział z rannym dowódcą nie może przeprowadzić zasadzki, uzyskać przewagi w walce i wykonać jednego, konkretnego punktu fazy II.
Ranny medyk nie może wyleczyć rannego członka oddziału.
Oddział z rannym saperem nie może wykonać jednego konkretnego punktu fazy II i dwóch konkretnych
fazy III.
Ranny strzelec wyborowy nie uczestniczy w walce – szansa oddziału na wygranie walki jest niższa.
Ranni członkowie oddziału nie uczestniczą w walce i nie mogą być ranni po raz drugi – następny ranny
jest losowany wyłącznie spośród sprawnych członków oddziału – większa jest szansa na odniesienie ran
przez jednego ze specjalistów.
Mechanika walki
O wyniku walki decyduje rzut kością 100-ścienną (rzuty wykonuje oddział). Jeżeli uzyskany wynik będzie
niższy lub równy szansie oddziału na wygraną wówczas walkę wygrywa oddział, jeżeli wynik jest wyższy
niż szansa oddziału na wygraną – walkę wygrywa NKWD.
Jeżeli w bitwie uczestniczy 2 agentów NKWD, to należy wykonać przynajmniej 2 rzuty kością – walka
z pierwszym agentem NKWD, a następnie z drugim (z uwzględnieniem ewentualnych zmian modyfikatorów). Po ewentualnym przegranym pierwszym rzucie walki losowany jest członek oddziału, który odniósł
ranę – nie uczestniczy on w drugim rzucie walki. Teoretycznie wszyscy członkowie oddziału mogą zostać
ranni w trakcie jednej walki.
Oddział w każdym momencie może wycofać się z walki, jednak w takiej sytuacji wykonywany jest jeden
rzut walki. W rzucie walki przeprowadzanym w wypadku ucieczki oddziału na szansę na zwycięstwo
oddziału nie wpływają korzystne dla oddziału modyfikatory za: przeprowadzenie natarcia, uzyskanie
przewagi, zaskoczenie i zasadzkę. Dodatkowo w tym rzucie walki NKWD automatycznie uzyskuje przewagę i oddział nie ma możliwości ranienia agenta.
Przewagę w walce uzyskuje ten, kto zada rany jako pierwszy. Przewagę niweluje zadanie rany przez drugą
stronę.
Oddział wygrywając walkę zdobywa doświadczenie bojowe i chwałę.
Chwała jest cenniejsza niż pieniądze. Po zakończeniu gry punkty chwały zostaną przeliczone na dewizy
po korzystnym kursie.
Szanse na zwycięstwo
Podstawowa szansa na zwycięstwo przez oddział wynosi 60% (polscy żołnierze mają zawsze większą
szansę na zwycięstwo nad wrogiem).
–7–
Modyfikatory
przeprowadzenie natarcia +10%
przeprowadzenie zasadzki +10%
uzyskanie przewagi +10%
granat +10% (działa tylko przez jedną turę walki)
broń automatyczna NKWD -10%
fortyfikacja NKWD -10%
więcej niż 1 agent NKWD -10%
zaskoczenie +10% (działa tylko w pierwszej turze walki) (jeżeli NKWD atakuje
z zaskoczenia, wówczas modyfikator jest ujemny -10%)
ranny strzelec wyborowy -10%
doświadczenie bojowe +5% za każdą wcześniej odbytą bitwę
maksymalna szansa na wygraną wynosi 90%
NKWD może zaatakować oddział.
NKWD może być ufortyfikowane, oddział nie.
Ufortyfikowanych agentów NKWD nie da się zaskoczyć.
Natarcie przeprowadza ta strona, która atakuje jako pierwsza.
NKWD może zaatakować z zaskoczenia.
Zasadzka i zaskoczenie – aby modyfikator za przeprowadzenie zasadzki lub zaskoczenie NKWD został
oddziałowi doliczony musi on naprawdę zastawić pułapkę na agentów NKWD, tak by ci w nią wpadli
(np. wywabić ich z posterunku i zaatakować z zza rogu). Modyfikator za zaskoczenie jest doliczany w momencie przeprowadzenia natarcia na NKWD jako pierwszej formy obopólnego kontaktu wzrokowego
(czyli agenci NKWD zauważają oddział dopiero w momencie zaatakowania ich przez uczestników gry).
Przykłady:
Oddział z granatem atakuje z zaskoczenia 2 agentów NKWD uzbrojonych w broń automatyczną.
Oddział odbył już wcześniej 1 walkę z innymi agentami NKWD.
Szansa na powodzenie oddziału w walce z pierwszym agentem wynosi:
60% szansa podstawowa
-10% za broń automatyczną NKWD
-10% za 2 agentów NKWD
+10% za przeprowadzenie natarcia
+10% za wykorzystanie zaskoczenia
+10% za granat
+5% za doświadczenie bojowe
W SUMIE: 75% szansy na powodzenie
Rozpoczyna się pierwsza tura walki.
W wyniku pierwszego rzutu oddział uzyskuje wynik 48 – wygrywa walkę – jeden agent NKWD zostaje ranny.
Trwa pierwsza tura walki.
W drugim rzucie walki (z drugim agentem NKWD) oddział ma szanse na wygraną:
-0% za 1 agenta NKWD
+10% za granat
+10% za uzyskanie przewagi
W SUMIE: 95% (Jednak maksymalna szansa na wygraną może wynosić 90% – dlatego oddział ma
90% szansy na wygraną.)
–8–
W wyniku drugiego rzutu oddział uzyskuje wynik 94 – przegrywa walkę – jeden członek oddziału zostaje
ranny. W tym momencie odbywa się losowanie, który członek oddziału został ranny. W wyniku losowania
ranny został strzelec wyborowy. Oddział decyduje się kontynuować walkę.
Rozpoczyna się druga tura walki
(pozostał tylko jeden agent NKWD – każdy rzut walki będzie teraz również turą walki).
W trzecim rzucie walki (z drugim agentem NKWD) oddział ma szanse na wygraną:
-0% za 1 agenta NKWD
+0% za wykorzystanie zaskoczenia (działa tylko w pierwszej turze)
+0% za granat (zużył się w pierwszej turze)
+0% za uzyskanie przewagi (oddział stracił przewagę, bo ranny został jego członek)
W SUMIE: 65%
W wyniku trzeciego rzutu oddział uzyskuje wynik 21 – wygrywa walkę – jeden agent NKWD zostaje ranny
– oddział wygrywa bitwę. Zyskuje dolary i doświadczenie bojowe +5% (w sumie 10%).
Kończy się druga tura walki i zarazem cała potyczka.
–9–
Konspiracja 2015
– 10 –
fot. andrzej wiktor
przeprowadzenie
gry miejskiej
Od 31 marca 2015 r. do 23 kwietnia oddziały mogły zgłaszać się do udziału w grze. Zgłoszenia przyjmowane były drogą mail’ową na adres [email protected]. W celu zakwalifikowania do gry oddział musi
pomyślnie przejść fazę 0 gry.
Gra rozpoczęła się filmowym zaproszeniem do wzięcia w niej udziału (https://www.youtube.com/
watch?v=ZSbd_HnK5yk&feature=youtu.be). Film został opublikowany w Internecie 30 marca 2015 r. W
trakcie filmu oddziałom zostało przydzielone zadanie do wykonania przed grą. Tym sposobem rozpoczęła
się faza 0 gry.
Dzień przed grą (24 kwietnia 2015 r.) oddziały drogą elektroniczną (mail i Facebook) dostały rozkaz przybycia na grę z pudełkiem mniej więcej wielkości pudełka po butach.
W trakcie gry uczestnicy kilkakrotnie spotkają się w wrogiem – agentami NKWD. Każde ze spotkań będzie
mogło się skończyć na kilka sposobów, jednym z nich będzie podjęcie walki. Walka przebiega według
zasad modułu walki. W celu dokładnego wytłumaczenia zasad modułu walki i wyjaśnienia wszelkich wątpliwości zasadne było zorganizowanie przed grą odprawy dowódców oddziałów.
Faza 0 – Nagłe zejście nowiu
Film wprowadzający w grę kończy się przydzieleniem oddziałom zadania do wykonania przed jej rozpoczęciem
(do 23 kwietnia). Zadaniem jest dotarcie do piwnicy, której
adres zostaje podany w trakcie filmu i odszukanie ukrytych w niej materiałów koniecznych do rozpoczęcia gry
(płyta CD z broszurą informującą o Żołnierzach Wyklętych
oraz prezentacją wprowadzającą w realia gry, karta patrolu
z nadaną nazwą oddziału i godziną startu, blankiet dokumentów do powielenia, zasady modułu walki i regulamin
gry, kartkę z wydrukowanym pistoletem z poleceniem zabrania jej na grę (jeżeli oddział nie może zorganizować dla
siebie innej atrapy pistoletu) oraz ostatni rozkaz gen. Loepolda Okulickiego „Niedźwiadka”, którym rozwiązał Armię
Krajową. Materiały są ukryte w skrytce pod podłogą piwnicy, w walizce wypełnioną atrapami broni palnej i granatów.
W piwnicy kończy się faza 0 Konspiracji. Na wykonanie
fazy 0 uczestnicy mają czas od 1 do 23 kwietnia włącznie.
Oddziały w piwnicy znajdują m.in. jeden blankiet dokumentów. Ich zadaniem
jest powielenie go w dowolny sposób i przygotowanie
dokumentów dla każdego
członka oddziału. W trakcie rozgrywki dokumenty te
będą kontrolowane przez
agentów NKWD. Ich brak będzie skutkował koniecznością wręczenia łapówki (utraty
dolarów) lub podjęciem walki
z agentami (oddziały dowiadują się o tym fakcie dopiero
w momencie kontroli dokumentów i ich braku u dowolnego członka oddziału).
– 11 –
Faza I – Aksamitny dotyk mocy
Faza rozpoczyna się 25 kwietnia o godzinie 9 rano.
Członkowie oddziałów powinni być ubrani w stroje
z epoki – gra teoretycznie odbywa się w 1949 r. (lub
mieć elementy stroju) oraz każdy żołnierz powinien
mieć biało-czerwoną opaskę na lewym ramieniu.
Za spełnienie tych warunków oddziały otrzymają
premie dolarowe. W trakcie gry przewidziany jest
żołnierski obiad – uczestnicy powinni mieć ze sobą
menażki oraz niezbędniki. Każdy oddział powinien
być wyposażony w atrapę pistoletu (papierowy pistolet z piwnicy – jeżeli uczestnicy nie mają innego)
oraz pen drive bez jakiejkolwiek zawartości. W trakcie trwania fazy II oddziały
będą musiały kupić materiały za kwotę nie przekraczającą 10 zł
Każdy oddział przychodzi na wyznaczone miejsce o innej godzinie (tym wcześniejszej im wcześniej zjawił się w piwnicy i odnalazł pakiet startowy – od godziny
9.00 w przynajmniej 3 minutowych odstępach – w zależności od ilości startujących oddziałów). Oddziały dowiadują się o godzinie przybycia do budki telefonicznej ze swoich kart oddziałów. Pierwszy oddział, który dotrze do piwnicy
znajdzie w niej kartę oddziału z godziną startu 9.00, drugi 9.03, trzeci 9.06 itd...
Takie rozwiązanie pozwala na przynajmniej ograniczenie zatorów, które mogą
powstawać na punktach.
Oddziały zaczynają grę w budce telefonicznej przy ulicy Ciołka 6. Telefon dzwoni
co 3 minuty. Za każdym razem rozmówca pyta oddział o jego nazwę i podaje mu
hasło oraz adres obozu Żołnierzy Wyklętych (Lasek na Kole, wejście od ul. Dahleberga). Po odnalezieniu pakietu startowego oddziały wiedzą jedynie, o której
godzinie startują. O miejscu startu dowiadują się 2 dni przed grą (informacja
opublikowana na Facebookowym profilu gry oraz rozesłana mailowo do osób
zgłaszających oddział do gry).
Właściwy start gry zlokalizowany jest w Lasku na Kole. Faza I jest etapem,
w którym uczestnicy przechodzą szkolenie. Do obsłużenia punktów fazy I potrzebne jest 12 osób.
Na fazę I składają się punkty:
1.Most – do obozu da się wejść tylko po slack’u (trzeba pokonać rzekę/
przepaść, a most został zerwany), rozciągniętym pomiędzy drzewami, na
wysokości około jednego metra. Dystans do pokonania po taśmie (lub
pod nią – w dowolny sposób, byle bez dotykania ziemi) około 5 metrów.
Jeżeli członek oddziału dotknie ziemi w trakcie pokonywania taśmy –
zaczyna zadanie od początku. Na punkcie oddziały otrzymują mapy lasku na Kole z zaznaczonymi punktami I fazy gry. Punktowy wyznacza
każdemu oddziałowi jego punkt startowy, tak by przy poszczególnych
zadaniach nie tworzyły się kolejki. Punktów jest mniej niż startujących
oddziałów – punkty startowe będą się powtarzać. Powtarzające się punkty startowe powinny być przedzielone oddziałom, które startują przynajmniej w 15-minutowym odstępie. Jeden z punktowych pilnuje prawidłowego przebiegu zadania na punkcie, drugi wydaje oddziałom mapy lasku
na Kole oraz wgrywa na pendrive oddziału plik .mp3, który będzie wykorzystany na punkcie Radiostacja podczas fazy II. Jeżeli oddział nie ma
własnego pendrive – punktowy odnotowuje to w jego karcie oddziału
(oddział będzie mógł skorzystać z pendrive’a zapasowego – płacąc za to
dolarami – na punkcie Radiostacja.
– 12 –
Wymagane rekwizyty: 2 slack’i (w celu przyśpieszenia wykonywania zadania, ale każdy oddział korzysta tylko z jednego slack’a), mapy terenu, laptop.
Obsługa: 2 osoby – po przybyciu ostatniego oddziału punkt jest demontowany, a punktowi mogą być
wykorzystani do obstawienia punktów fazy II.
Punktacja: 5 dolarów.
Limit czasowy: 2 minuty na oddział.
Wskazówka: Najlepiej, żeby ten punkt był obsługiwany przez rekonstruktora w odpowiednim mun
durze.
Ewaluacja punktu: mimo rozstawienia 2 slacków i różnych godzin startu dla wszystkich oddziałów na
punkcie tworzyły się kolejki. Mimo mocnego uzasadnienia w fabule gry dla tego
punktu jako punktu startowego, lepsze dla mechaniki gry byłoby przydzielanie
każdemu oddziałowi innego pierszego punktu fazy I.
2.Rzut granatem do celu – celem jest wkopane w ziemię metalowe wiadro.
Rzuca się z odległości 2 m, po każdym trafieniu należy zwiększyć odległość
o 1 m. Zadanie kończy się przy pierwszym nietrafionym rzucie. Zadanie wykonuje tylko jedna osoba z oddziału.
Wymagane rekwizyty: granat obronny, metalowe wiadro, taśma miernicza
10 m.
Obsługa: 1 osoba.
Punktacja: 2 m – 4 dol., 3 m – 5 dol., 4 m – 6 dol., 5 m – 7 dol., 6 m – 8 dol.
Ewaluacja punktu: jeżeli jest czas – można przeprowadzić jedną lub dwie
niepunktowane próby rzutu granatem do celu.
3.Strzelnica – uczestnicy będą strzelać do celu z pistoletu na śrut. Czym celniej uczestnicy będą strzelać, tym więcej dolarów zarobią. Cel musi być ustawiony, tak aby pociski nie stwarzały jakiegokolwiek
zagrożenia – najlepiej na wale ziemnym.
Wymagane rekwizyty: pistolet na śrut, amunicja,
cele – tarcze.
Obsługa: 1 osoba.
Punktacja: oddział ma 8 naboi, każdy nabój w celu
– 1 dolar (cel – sowiecka gwiazda).
4.Pole minowe – celem jest dotarcie do punktowego przez
pole minowe. Na terenie, przez który muszą przejść
uczestnicy są płytko zakopane pod ziemią spłaszczone
puszki po napojach. Do wykrywania min służy wykrywacz
metali. Zawodnicy muszą pokonać drogę bez nadepnięcia
na minę. Do zaznaczania wykrytych min służą wskaźniki.
Wymagane rekwizyty: miny (około 20 sztuk), wykrywacz
metali, wskaźniki min (np. pałeczki do sushi).
Obsługa: 1 osoba.
Punktacja: przejście bez strat 8 dolarów, każde nadepnięcie na minę minus 2 dolary do zera. Osoba,
która nadepnęła na minę odpada.
5.Wykradanie – W punkcie uczestniczy 5 osób. Uczestnicy mają za zadanie niezauważenie przekraść się do punktowego, który jest oddalony o ok. 30 m. Uczestnicy przekradają się w maskach przeciwgazowych (przez skażoną strefę). Strefy
pilnuje strażnik uzbrojony w broń na plastikowe kulki. Strażnik stoi tyłem do skradających się. W momencie usłyszenia skradających się odwraca się i raz strzela
do usłyszanego zawodnika. Po oddaniu strzału, niezależnie od tego czy trafi czy
nie trafi, odwraca się tyłem do zawodników, którzy nadal się skradają, i ponownie
nasłuchuje. Maski p-gaz. chronią oczy zawodników. Skuteczne przedostanie się
do strażnika skutkuje uzyskaniem dolarów. Strażnik wypłaca dolary.
– 13 –
Wymagane rekwizyty: karabin na kulki, maski p-gaz. 5 sztuk.
Obsługa: 1 osoba.
Punktacja: 8 dolarów, za każdego trafionego minus jeden dolar, za wszystkich trafionych zero dolarów.
Ewaluacja punktu: na punkcie tworzyły się kolejki, należy wprowadzić limit czasu na wykonanie tego
punktu, maksymalnie 4 minuty.
6.Sokole oko – punkt na górce na skraju lasku na Kole, oddział otrzymuje dwie lornetki i ich pomocą ma
za zadanie odszukać 4 logo gry (ukryte w koronach drzew, naklejone na latarnie, itp).
Wymagane rekwizyty: dwie lornetki i wydrukowane logo gry.
Obsługa: 1 osoba.
Punktacja: za odszukanie każdego logo 2 dolary – do 8 dolarów.
Ewaluacja punktu: logo były ukryte zbyt blisko, powinny być oddalone przynajmniej 10 m od punktu
obserwacyjnego.
7.
Ewakuowanie rannego i opatrywanie ran – na punkcie
znajduje się ranny żołnierz, oddział ma za zadanie przyciągnąć/przenieść punktowego w ustalone miejsce (ok. 15 metrów) i opatrzyć mu ranę.
Wymagane rekwizyty: bandaże wielorazowego użytku,
sztuczna rana.
Obsługa: 1 lub 2 osoby.
Punktacja: zadanie wykonane poniżej 1 minuty 8 dolarów,
powyżej 1 minuty 4 dolary, powyżej 2 minut
0 dolarów.
8.Zaprawa – zadanie sprawnościowe, dwie osoby z oddziału otrzymują skakanki,
czym więcej łącznie wykonają podskoków, tym więcej dolarów zarobią na tym
punkcie.
Wymagane rekwizyty: dwie skakanki.
Obsługa: 1 osoba.
Punktacja: skaczą 2 osoby, za każde 10 przeskoczeń (bez skuchy) 1 dolar, na jednej skakance maks. 4 dolary.
Wskazówka: skakanki z licznikami
9.Zakładanie podsłuchu – zadanie polega na założeniu podsłuchu na linii
telefonicznej rozpiętej pomiędzy dwoma telefonami polowymi. Uczestnicy
otrzymują słuchawkę telefoniczną, agrafki i informację dotyczącą zasady
działania telefonu polowego. Dzięki założeniu podsłuchu uzyskują informację o kolejności kolorów, która jest niezbędna przy następnym punkcie.
Wymagane rekwizyty: telefony polowe, linia, dodatkowa słuchawka, agrafki, nagrany tekst do podsłuchania, urządzenie do odtworzenia nagrania
(np. telefon komórkowy).
Obsługa: 2 osoby.
Punktacja: podsłuchanie wiadomości 8 dolarów.
10.Rozbrojenie bomby – agenci NKWD planują zdetonować zbędną
broń i amunicję. Umieścili ją w bombie, która wybuchnie za 5 minut.
Przecięcie kolorowych kabli w kolejności, poznanej dzięki podsłuchaniu rozmowy na poprzednim punkcie, rozbraja ładunek. Rozbrojoną bombę można otworzyć i zabrać z niej broń i amunicję (pociski
wydrukowane na sztywnym papierze – 3 sztuki). Jeżeli patrol przetnie kable w złej kolejności – osoba przecinająca kable zostaje ranna,
a broń przepada (inną broń można kupić u komendanta obozu).
Wymagane rekwizyty: bomba i komplety kolorowych przewodów
do przecinania, narzędzie do przecinania przewodów, nieduży pistolet, wydrukowana amunicja, stoper.
– 14 –
Obsługa: 1 osoba.
Punktacja: rozbrojenie bomby 10 dolarów, nie rozbrojenie 0 dolarów.
11.Komendant – po wykonaniu wszystkich punktów fazy
I oddział udaje się do komendanta obozu. Komendant
stempluje stemplem gry dokumenty żołnierzy. Oddział
otrzymuje również adresy punktów fazy II, mapę dzielnicy oraz krzyżówkę opracowaną na podstawie materiałów wprowadzających w realia gry (odnalezionych
przez oddziały w fazie 0). Jeżeli oddziałowi nie udało
się rozbroić bomby – musi w tym miejscu kupić pistolet
oraz amunicję. U komendanta można też kupić dodatkową amunicję, granaty i opatrunki. Komendant poleca
każdemu oddziałowi kupienie aktualnego wydania tygodnika „wSieci”, który jest przepustką na każdy punkt
fazy II i jest niezbędny do wykonania jednego konkretnego punktu tej fazy.
Wymagane rekwizyty: stempel gry, opatrunki, granaty, amunicja, mapy dzielnicy, krzyżówki dla patroli, adresy punków fazy II.
Obsługa: 1 osoba dobrze zapoznana ze swoim zadaniem.
Wskazówka: najlepiej gdyby komendanta grał rekonstruktor w odpowiednim mundurze.
Koszty:
Pistolet [30 dolarów]
Opatrunek [5 dolarów]
Amunicja [3 dolary]
Granat [5 dolarów]
Faza II – Gniewny pomruk burzy
Oddziały wchodzą w II fazę gry po ukończeniu szkolenia w obozie. Każdy oddział opuszcza obóz z adresami punktów fazy II. Każdemu oddziałowi zostaje przydzielony punkt, od którego musi rozpocząć fazę II.
Oddziały mogą korzystać z komunikacji miejskiej. W fazie II możliwe jest wykorzystanie modułu walki.
Za pokonanie w walce agentów NKWD patrole zdobywają punkty chwały – po jednym za każdego agenta.
W końcowym rozrachunku jeden punkt chwały jest liczony jako równowartość 6 dolarów. W trakcie trwania tej fazy oddziały mogą rozwiązywać krzyżówkę, za rozwiązanie której zdobywają dodatkowe dolary.
Krzyżówkę oddziały otrzymują od komendanta obozu (ostatni punkt fazy I).
Do obsłużenia punktów fazy II potrzebne jest 18 osób.
Na fazę II składają się punkty:
1.Skład amunicji – Szkoła Podstawowa nr 63 przy ul. Płockiej – aby wykonać zadania na tym punkcie
konieczny jest nie ranny dowódca i nie ranny saper. Na punkt potrzebne jest pudełko po butach (jeżeli
patrol nie posiada takiego – może je kupić za 3 dolary). Zadanie polega na napisaniu na maszynie do pi– 15 –
sania zamówienia na materiały kruszące. Kancelista,
który ma przyjąć podanie, utrudnia zadanie jak tylko
może (złe podanie, krzywo napisane, itp.). Wzór podania znajduje się w notesie „telefonicznym” (z tarczą obrotową – jak w starym telefonie), pod odpowiednim „numerem”. Pierwsze podanie jest zawsze
złe, drugie zostaje przyjęte (jest przepisane z notesu
telefonicznego, który oddział dostaje od kancelisty
po oddaniu mu pierwszego podania). Przyjęcie podania skutkuje wydaniem oddziałowi uzbrojonego
pudełka. Uzbrojone pudełko – w środku znajduje
kawałek przewodu elektrycznego – wyłącznie by
hałasował przy potrząsaniu pudełkiem. Pudełko jest
owinięte papierem pakowym. Oddział nie może otwierać pudełka (pod groźbą dyskwalifikacji), oddział
nie wie co konkretnie jest w pudełku, nie widzi otwartego pudełka. Uzbrojone pudełko jest konieczne
do wykonania jednego, konkretnego punktu fazy III.
W składzie amunicji można kupić opatrunki, granaty
i amunicję.
Wymagane rekwizyty: maszyna do pisania (dwie
sztuki pozwolą na uniknięcie kolejek), papier pakowy, kawałki przewodu elektrycznego, taśma samoprzylepna, pudełka po butach, opatrunki, granaty,
amunicja.
Obsługa: 1 osoba – kancelista.
Punktacja: od 8 do 11 dolarów w zależności od
ogólnego zorganizowania się oddziału.
Koszty:
Amunicja [4 dolary]
Granat [6 dolarów]
Pudełko (jeśli patrol nie ma własnego) [3 dolary]
2.Kocioł – ul. Żytnia 38/40, świetlica „Chata” – zasadzka zastawiona
na uczestników gry, którzy wchodzą do lokalu sądzą, że jest tam
bezpieczny lokal konspiracyjny. W rzeczywistości jest to kocioł zastawiony przez UB. Wewnątrz jest 2 uzbrojonych w broń automatyczną
agentów NKWD (odnośnie modułu walki – agentów nie da się zaskoczyć, są ufortyfikowani i jeżeli NKWD zaatakuje oddział, to robi
to z zaskoczenia). Agenci NKWD mają za zadanie sprawdzić dokumenty oddziałowi. Jeżeli oddział ma dokumenty – nie dzieje się nic.
Jeżeli choć jeden członek oddziału nie ma dokumentów – możliwe
są 2 wyjścia: można wręczyć łapówkę i wykupić się lub wdać się
w walkę. W przypadku zbyt podejrzanego zachowania oddziału lub
zbyt długiego zwlekania, agenci NKWD atakują oddział. Pokonanie w
walce agentów skutkuje zdobyciem 2 punktów chwały.
Wymagane rekwizyty: czerwone przypinane gwiazdy dla agentów NKWD, przynajmniej jedna czapka NKWD, atrapa pistoletu
maszynowego.
Obsługa: 2 osoby agenci NKWD.
Punktacja: łapówka 8-15 dolarów, do dwóch punktów chwały.
3.Kasa NKWD – podwórko przy ul. Pańskiej 100 a – przed podwórkiem, na które są dwa wejścia, na
oddział czeka żołnierz. Informuje, że na podwórku znajduje się kasa pułkowa NKWD ze znaczną sumą
pieniędzy w sejfie. Kasy strzeże dwóch agentów NKWD. Żołnierz ma przy sobie peryskop zwiadowcy, dzięki któremu oddział może skrycie zajrzeć na podwórko, co pomoże opracować plan napadu
– 16 –
na kasę. Żołnierz informuje oddział, że na tym
punkcie jego członkowie mogą się rozdzielić
oraz sugeruje, że rozwiązanie bez wykorzystania walki jest lepszym (lepiej premiowanym)
rozwiązaniem. Istnieją cztery podstawowe
możliwości: napad z bronią w ręku skutkujący
walką; wywabienie agentów z kasy, wejście
na podwórko tylną bramą i wykradzenie za-
wartości sejfu; wywabienie agentów z kasy, wciągnięcie ich w zasadzkę i zaatakowanie z zaskoczenia;
złożenie propozycji agentom NKWD podzielenia się z nimi zawartością sejfu. Oddział może opracować inne rozwiązanie.
Wymagane rekwizyty: czerwone przypinane gwiazdy dla agentów NKWD, przynajmniej jedna czapka NKWD, atrapa pistoletu maszynowego, kasetka (sejf), peryskop zwiadowcy.
Obsługa: 3 osoby – 2 agenci NKWD (ewentualnie 1 – drugi może być dopowiedziany) i żołnierz (najlepiej rekonstruktor).
Punktacja: walka+kasetka = 15 dolarów i 2 punkty chwały; kasetka = 35 dolarów; dogadanie się
z NKWD 30 dolarów.
4.Posterunek MO – szkoła przy ul. Złotej 72 – w szkole
znajduje się boisko do gry w ASG. 3 zdrowe (nie ranne) osoby z oddziału (w kolejności strzelcy, strzelec
wyborowy, sanitariusz, dowódca, saper), uzbrojone
w karabinki ASG, kombinezony, maski zabezpieczające i atakują posterunek MO. Zadaniem jest zdobycie posterunku, bronionego przez jedną osobę,
również w karabinek ASG. Trafieni członkowie oddziału nie zostają ranni w rozumieniu zasad modułu walki. Nagrodą za wykonanie zadania są dolary i
jeden granat.
Wymagane rekwizyty: w karabinki AS, amunicja
do nich, kombinezony i maski ochronne.
Obsługa: 1 osoba – milicjant broniący posterunku, plus obsługa firmy – wydawanie broni i kombinezonów
Punktacja: od 7 do 12 dol. w zależności od ogólnego zorganizowania się oddziału i granat.
Ewaluacja punktu: ze względu na wysokie koszty wynajęcia usług firmy prowadzącej w tym miej
scu działalność (wypożyczenie strojów oraz karabinków) punkt ten był punktem
startowym fazy II gry dla wszystkich oddziałów. Dla mechaniki gry zdecydowanie
lepiej byłoby, gdyby każdy oddział miał inny punkt startowy fazy II. Takie rozwiązanie pozwoliłby na zniwelowanie korków, które tworzyły się na tym punkcie.
Wiąże się to jednak z dłuższym wynajmem pomieszczeń i rekwizytów, a co za
tym idzie ze zwiększeniem kosztów. Ograniczony budżet nie pozwolił na zastosowanie takiego rozwiązania w tej edycji gry.
– 17 –
5.Magazyn – sklep turystyczny Multan Extreme, Aleja Jana Pawła
II 32 – zadaniem oddziału jest odszukanie pojemnika z piorunianem węgierskim (nadmanganian potasu – potrzebny na punkcie
fazy III). W różnych miejscach sklepu będzie się znajdowało tyle
pojemników, ile oddziałów weźmie udział w grze. Pojemnik trzeba kupić za 1 zł – dzięki temu przy kasie patrole będą mogły podać do zeskanownia kod kreskowy tygodnika „wSieci”. Komputer
po zeskanowniu kodu kreskowego tygodnika „wSieci” wyświetli
informacje, iż głównym celem oddziału jest przeprowadzenie
skrytego zamachu na pułkownika NKWD).
Uwaga: punkt czynny w godzinach otwarcia sklepu
Wymagane rekwizyty: pojemniki z piorunianem węgierskim (liczba równa liczbie startujących
w grze oddziałów).
Obsługa: punkt obsługują pracownicy sklepu.
6.Radiostacja – skrzyżowanie ulic Ludwiki i Klonowicza – do oddziału, który musi iść z widocznym
tygodnikiem „wSieci” podjeżdża samochód, do samochodu mogą wsiąść maksymalnie 3 osoby, pozostali czekają, aż samochód wróci w to samo miejsce. Trasa samochodu: Ludwiki – Bema – Wolska
– Płocka – Ludwiki. W samochodzie członkowie oddziału mają za zadanie podłączyć swój pendrive
(jeżeli nie mają swojego – mogą skorzystać z pendrive zapasowego w samochodzie za 4 dolary) do
radioemitera, ustawić w radio samochodowym odpowiednią częstotliwość i wysłuchać nagranej na
pendrive informacji. Informacja: lokalizcja punktu Cyganka – pole minowe w lasku na Kole. Do części
oddziału, która nie wsiadła do samochodu podchodzi agent NKWD i sprawdza ich dokumenty. Jeżeli
ich nie mają zaznacza w karcie oddziału – 8 dolarów (karta patrolu musi zostać przy tej części patrolu).
Część oddziału może podjąć walkę, jeżeli pistolet i amunicja nie są w samochodzie. W przypadku zbyt
podejrzanego zachowania oddziału agent NKWD może zaatakować oddział (szczególnie, gdy broń
oddziału odjechała w samochodzie). Jazda samochodem kosztuje 4 dolary.
Wymagane rekwizyty: samochód, pendrive z mp3 (gdyby patrol nie miał własnego), radioemiter,
przypinana czerwona gwiazda dla agenta NKWD.
Obsługa: 2 osoby – kierowca i agent NKWD.
Punktacja: minus 4 dolary za jazdę samochodem i ewentualnie minus 4 dolary za pendrive zapasowy, łapówka 8 dolarów. Ewentualnie 1 punkt chwały.
7.Drukarnia – drukarnia w Muzeum Powstania Warszawskiego – oddział ma za zadanie wydrukować
ulotki z tekstem odezwy Zygmunta Szendzielarza do Narodu (na maszynie typograficznej, którą obsługuje wolontariusz MPW). Uczestnicy wchodzą do muzeum bez konieczności kupowania biletów
– darmowe bilety na poczet organizacji gry przekazała dyrekcja placówki).
Wymagane rekwizyty: forma drukowa typograficzna.
Obsługa: 1 osoba + drukarz, wolontariusz MPW drukarz.
– 18 –
8.Rogatka – ul. Chłodna – punkt możliwy do zaliczenia po wydrukowaniu materiałów w drukarni.
Zadaniem oddziału jest przejść przez kontrolę na rogatce. Przed rogatką oddział otrzymuje walizki,
w których może ukryć wydrukowane przez siebie ulotki. Pobieżnej kontroli walizek dokonuje jeden
celnik. Przy okazji sprawdza on również dokumenty oddziału. Nie istnieje możliwość podjęcia walki.
Wymagane rekwizyty: stare walizki minimum 2 sztuki.
Obsługa: 2 osoby – celnik i punktowy.
Punktacja: 10 dolarów za nie wykrycie ulotek, zero za wykrycie, ewentualnie łapówka minus 8–15
dolarów.
9.Kuchnia – opuszczony peron Dworca Głównego – punkt z obiadem (zupa i wojskowe suchary).
Przed wydaniem zupy kucharka prosi o naprawienie zniszczonej rury. Zadanie polega na napełnieniu
szklanki wodą. Oddział ma do dyspozycji kawałki giętkiej plastikowej rury (długość 70 cm każdy) i jeden litr wody. Odcinków jest o jeden mniej niż członków każdego oddziału. Jeden z członków oddziału leje wodę do rury, pozostali mają za zadanie zapewnić jej przepływ do szklanki, bez użycia narzędzi.
Jeden z członków oddziału leje wodę do rury, pozostali mają za zadanie zapewnić jej przepływ do
– 19 –
szklanki, bez użycia narzędzi. Zadanie da się wykonać przy ścisłej współpracy wszystkich członków
oddziału. Nagrodą za wykonanie zadania są dolary oraz notatka. Notatka jest potrzebna do wykonania
jednego z punktów fazy III. Notatka jest zapisana flamastrem UV – możliwym do odczytania dopiero
na ostatnim punkcie fazy II – u Cyganki. Kucharka wysyła oddział na następny punkt (oddziały wcześniej nie znają jego lokalizacji) – Konwój.
Wymagane rekwizyty: 8 odcinków giętkiej rury, kanister z wodą, szklanka, plastikowa butelka o pojemności 1 litra, chochla, zupa, palnik gazowy (lub zupa w termosie), suchary, notatki.
Obsługa: 1 osoba – kucharka.
Punktacja: 0 lub 8 dolarów w zależności od wykonania zadania.
10.Konwój – nieużywane tory kolejowe za opuszczonym
peronem Dworca Głównego – po zjedzeniu obiadu patrol
jest wysyłany w drogę z żołnierzem i sanitariuszką w kierunku Dworca Zachodniego. Przed wyruszeniem oddział
zostaje poinformowany, że ich trasa wiedzie przez teren
kontrolowany przez NKWD. Oddział otrzymuje pistolet hukowy i amunicję (tyle sztuk ile papierowej amunicji posiada oddział – w zamian za papierową amunicję,
ewentualnie mogą dokupić amunicję). W razie ataku oddział musi odpowiedzieć ogniem (zużywając całą hukową amunicję – nie ma możliwości wymiany amunicji hukowej z powrotem na papierową; amunicji hukowej nie
na się używać jako papierowej amunicji na następnych
punktach) i opatrzyć rannych. Oddział zostaje ostrzelany
z krzaków (z broni hukowej). Żołnierz pada martwy, a sanitariuszka zostaje ranna. Sanitariuszkę należy wynieść
z pola ostrzału i używając opatrunku osobistego (ma je
sanitariuszka) zabandażować jej ranę (np. ramię).
Wymagane rekwizyty: amunicja hukowa, 2 pistolety hukowe, opatrunki osobiste, petardy.
Obsługa: 3 osoby – sanitariuszka, żołnierz, zamachowiec.
Punktacja: 6 dolarów za oddanie minimum 3 strzałów, 0
za oddanie mniej strzałów, 6 dolarów za opatrzenie sanitariuszki.
Koszty:
Amunicja hukowa [2 dolary]
Granat [6 dolarów]
Leczenie [5 dolarów]
11.Zrzut spadochronowy – podwórko ul. Wolska 109, od strony ul. Tylnej – oddział ma za zadanie odebrać zrzut spadochronowy. W ładunku zrzucanym na spadochronie z trzeciego piętra kamienicy
znajdują się pamiątkowe plakietki dla członków oddziałów, puszka cukierków miętowych (pozyskane
z Muzeum Powstania Warszawskiego). Balkon, z którego będzie zrzucany ładunek jest oznaczony
polską flagą oraz numerem mieszkania. Oddział musi zadzwonić domofonem pod odpowiedni numer
i podać nazwę oddziału. Tym sposobem powiadamia osobę obsługującą punkt o swoim przybyciu.
Wymagane rekwizyty: plakietki, pudełka z miętówkami, spadochron, zdjęcie pułkownika NKWD.
Obsługa: 1 osoba – będąca też centralą telefoniczną.
12.Cyganka – lasek na Kole – każdy oddział kończy fazę u Cyganki w lasku na Kole. U Cyganki można
trzy razy zagrać kości (rzuca się trzema kośćmi 6-ściennymi), za każdym razem o 5 dolarów. W wypadku wyrzucenia większej ilości oczek niż Cyganka zyskuje 5 dolarów, mniejszej ilości – traci 5 dolarów.
Cyganka oświetla lampką UV notatkę (od kucharki), której treść brzmi: „Uzyskasz ogień, gdy Stalin
zapłacze nad piorunianem węgierskim”. Za dolary Cyganka może wyleczyć rannego członka oddziału.
Cyganka wręcza oddziałowi mapę fazy III.
Wymagane rekwizyty: lampka UV (np. w skuwce długopisu UV), kości 6-ścienne, dolary, mapy fazy III.
– 20 –
Konspekt gry miejskiej – materiały dodatkowe
Obsługa: 1 osoba.
Punktacja: w zależności od rzutów kośćmi od minus 15 dolarów do plus 15 dolarów.
Koszty:
Leczenie [5 dolarów]
Faza III – Delikatne uderzenie pioruna
Ostatnia faza gry, której celem jest przeprowadzenie zamachu na NKWD-owskiego dygnitarza. Przed
zamachem oddziały wykonują dwa zadania, których wykonanie zwiększa szansę na jego powodzenie.
Do obsłużenia punktów fazy III potrzebne są 4 osoby, mogą to być te same osoby które obsługiwały punkty fazy I. Faza III odbywa się w tym samym miejscu, co faza I, z tego względu mogą to być osoby, które
obsługiwały punkty wcześniej.
1.Osłabienie – nieużywane tory kolejowe w lasku na Kole – do wykonania zadania konieczny jest
nie ranny saper. Zadanie polega na „wysadzeniu w powietrze” torów kolejowych. W zadaniu należy
wykorzystać uzbrojone pudełko zdobyte w składzie amunicji fazy II. Punktowy
na punkcie podłącza zapalniki do petard,
które następnie umieszcza w pudełkach
oddziałów. Pudełko należy umieścić pod
torami lub na nich (jeżeli nie da się pod).
Zdetonowanie petardy znajdującej się
w pudełku oznacza wysadzenie torów
w powietrze. Zadanie jest niewykonane
jeżeli oddział nie ma ze sobą uzbrojonego pudełka. Wykonanie zadania skutkuje
dodatkową premią – przez wysadzone
tory nie dojedzie pociąg z bronią dla
NKWD. Ochrona pułkownika, na którego
oddział ma przeprowadzić zamach, nie będzie uzbrojona w broń automatyczną. Na punkcie był obecny ratownik medyczny.
Wymagane rekwizyty: detonator, przewód elektryczny (np. linia telefonu polowego).
Obsługa: 1 osoba.
Punktacja: 15 dolarów za wykonanie zadania, 5 dolarów za dotarcie na punkt.
2.Ogłuszenie – skraj lasku na Kole (by nie palić ognia w lesie) – oddział za pomocą wykrywacza metalu
musi odszukać podziemną linię telefoniczną. Zadanie polega na przepaleniu jej. W tym celu należy
ją odkopać i używając piorunianu węgierskiego (nadmanganian potasu z punktu Magazyn fazy II)
zalanego łzami Stalina (gliceryna – dostępna na punkcie) przepalić linię. Należy zachować szczególną ostrożność. Odczynniki chemiczne muszą być obsługiwane przez dorosłego punktowego. Na
– 21 –
punkcie powinny być rękawice i ubrania ochronne oraz gaśnica. Punkt powinien być zabezpieczony
od strony pierwszej pomocy medycznej. Wykonanie zadania skutkuje dodatkową premią – pułkownik NKWD nie zostanie ostrzeżony przed możliwym zamachem, w związku z czym nie będzie się go
spodziewał (będzie można go zaskoczyć) i nie będzie przy nim agenta ochrony.
Wymagane rekwizyty: wykrywacz metali, gliceryna, gaśnica, saperka, wiadro na śmieci, kitle, maski
p-gaz., rękawice.
Obsługa: 1 osoba + obsługa medyczna.
Punktacja: 15 dolarów za wykonanie zadania, 5 dolarów za dotarcie na punkt.
3.Cios ostateczny – park przy lasku na Kole – po wykonaniu
dwóch poprzednich punktów oddział może przystąpić do wykonania ostatniego zadania – przeprowadzenia zamachu na
pułkownika NKWD. Stopień trudności zadania jest uzależniony
od wykonania dwóch poprzednich punktów fazy III. Każde wykonane zadanie ułatwia ostatnie wyzwanie. Przed wykonaniem
zadania oddział ma możliwość kupienia amunicji, granatów
i tłumika. Zamach powinien być przeprowadzony jak najbardziej skrycie, dlatego użycie w jego trakcie granatu zmniejsza,
a użycie tłumika zwiększa ilość dolarów za ten punkt. W parku przebywa pułkownik NKWD z ochroną lub bez (w zależności od wyniku dwóch wcześniejszych
punktów). Oddział musi go odnaleźć i zlikwidować. Scenkę zamachu należy odegrać. Walka przebiega
według zasad modułu walki.
Wymagane rekwizyty: pistolet „egzekutor”, tłumik, granat, amunicja, opatrunek.
Obsługa: 3 osoby (pułkownik NKWD, agent ochrony, punktowy).
Punktacja: 0 (nie wykonanie zadania) lub 20 dolarów (przy wykonaniu zamachu przy użyciu granatu)
lub 50 dolarów (przy użyciu tłumika).
Koszty:
Tłumik [15 dolarów]
Amunicja [8 dolarów]
Granat [10 dolarów]
Ewaluacja punktu: Pułkownik Sierow powinien być odpowiednio ucharakteryzowany. Do zliczania
punktów potrzebne są przynajmniej dwie osoby.
Dla oddziału, który wykonał zamach gra jest zakończona.
Każdy punkt chwały jest przeliczany na 6 dolarów.
Każde prawidłowo rozwiązane hasło z krzyżówki jest przeliczane na 2 dolary.
Oddział zdaje kartę oddziału wraz z dolarami i jest kierowany na Powązki Wojskowe, gdzie na godzinę 19 jest zaplanowany apel kończący grę, a następnie złożenie wieńców na Kwaterze „Ł”. O krótkie
wystąpienie na Kwaterze „Ł” został poproszony prof. Krzysztof Szwagrzyk – szef zespołu IPN prowadzącego ekshumacje Żołnierzy Wyklętych na terenie całej Polski. Niestety zatrzymały go obowiązki
służbowe i nie mógł uczestniczyć w apelu. W jego zastępstwie krótką prelekcję wygłosiła pani Beata
Sławińska, wiceprezes fundacji „Łączka”.
W trakcie apelu ogłaszane są wyniki gry i wręczane nagrody.
– 22 –
Dodatki – materiały wykorzystane w trakcie gry
W tej części konspektu znajdują się materiały, które zostały wykorzystane w trakcie gry miejskiej począwszy od ulotek promocyjnych (dołączanych do pism wysyłanych do instytucji z prośbą o pomoc
w organizacji wydarzenia), przez katy oddziałów, broszurę informacyjną o Żołnierzach Wyklętych (którą
otrzymywał każdy oddział na koniec fazy 0), po podziękowania dla partnerów gry.
Spis dodatków:
1. Karta oddziału.
2. Ulotka promocyjna.
3. Karta zgłoszeniowa.
4. Karta pakietu startowego.
5. Plakaty informacyjne.
6. Plakaty oznaczające punkty (umieszczone przy punktach, do których trudniej było trafić).
7. Ostatni rozkaz komendanta AK – rozwiązujący organizację.
8. Karty Żołnierzy Wyklętych – rozdawne uczestnikom gry
9. Regulamin gry.
10. Zasady modułu walki.
11. Opatrunki.
12. Granaty.
13. Amunicja.
14. Punkty Fazy II gry.
15. Przydatne informacje (rozdawane oddziałom przez komendanta Fazy I).
16. Krzyżówka (rozdawane oddziałom przez komendanta Fazy I).
17. Sowieckie gwiazdy (cele na punkt strzelnica w I Fazie gry).
18. Papierowy pistolet (znajdowany przez oddziały w tajnej skrytce w Fazie 0).
19. Dolary (punktacja gry).
20.Blankiet dowodu osobistego.
21. Mapy lasku na Kole z zaznaczonymi punktami gry.
22.Pismo wysłane do Policji i Straży Miejskiej (zgłoszenie gry).
23. Przykładowe pismo wysłane do potencjalnego partnera gry z prośbą o pomoc w organizacji imprezy.
24. Ankieta ewaluacyjna.
25. Logo gry.
26. Broszura wprowadzająca w realia gry.
– 23 –
ILUSTRACJA MATEUSZ OŹMIŃSKI; www.OZMINSKI.com
KONSPIRACJA 2015
W HOŁDZIE ŻOŁNIERZOM WYKLĘTYM
ODDZIAŁ „USKOK”
godzina startu: 900
Funkcja
Imię i nazwisko
Rany
Leczenie
Dowódca
Saper
Strzelec wyborowy
Sanitariusz
Strzelec
Strzelec
Strzelec
Strzelec
Faza I „Aksamitny dotyk mocy”
Most
Medyk
Granaty
Podchody
Komendant
Strzelnica
Łączność
Sokole oko
Saper myli się tylko raz
Zaprawa
Miny
Kolejność punktów jest dowolna.*
* Łączność trzeba zaliczyć przed Saperem. Do Komendanta należy udać się po zaliczeniu wszystkich pozostałych punktów.
„Konspiracja 2015. W hołdzie Żołnierzom Wyklętym” jest współfinansowana ze środków miasta stołecznego Warszawy
organizator:
partnerzy gry:
patroni medialni:
KONSPIRACJA 2015
Faza II „Gniewny pomruk burzy”
Punkt startowy: Posterunek MO
Punkt
Godzina
Punkt końcowy: Cyganka
Dolary
Chwała
Uwagi
Cyganka
Czerwona kasa
Drukarnia
Rogatka
Kuchnia
Konwój
Lokal konspiracyjny
Magazyn
Posterunek MO
Radiostacja
Skład amunicji
Zrzut
Kolejność punktów jest dowolna. Fazę należy zacząć od wskazanego punktu startowego.
Faza III „Delikatne uderzenie pioruna”
Punkt
Godzina
Dolary
Uwagi
Ogłuszenie
Osłabienie
Decydujący cios
organizator:
partnerzy gry:
patroni medialni:
Konsp
ira
c
Najlepsze zespoły zostaną nagrodzone. Wśród nagród znajdą
się publikacje o Żołnierzach Wyklętych (książki, gry, komiksy,
płyty CD i filmy na DVD). Gra zakończy się uroczystym apelem
i złożeniem wieńców pod pomnikiem na kwaterze „Ł” na Powązkach Wojskowych.
Zespoły uczestniczące w grze będą liczyć 5-9 osób. Uczestnicy
będą realizować zadania umiejscowione w różnych punktach
Woli. Zadania będą zawierały elementy edukacyjne dotyczące
działań i codzienności Żołnierzy Wyklętych. Gra będzie trwała
od 9:00 do 19:00 i będzie składała się z kilku etapów. Jednym
z elementów gry będzie kuchnia polowa, w której uczestnicy po
wykonaniu zaplanowanego zadania otrzymają żołnierski obiad
– zupę grochową i wojskowe suchary. Przed zespołami zostaną
postawione typowo wojskowe zadania m.in.: przyjęcie zrzutu
spadochronowego, opatrywanie rannych i odszukanie przy pomocy wykrywacza metalu zakopanej amunicji.
Projekt będzie przeprowadzony w formie gry miejskiej, otwartej na wszystkich chętnych mieszkańców Warszawy z dzielnicy
Wola.
Gra miejska Konspiracja – 25 kwietnia 2015 r.
KONSPIRACJA 2015
2015
ja
Lata zacierania pamięci o tych bohaterach nie przyniosły zamierzonego przez władze PRL efektu. Działania te jednak, niestety,
częściowo się powiodły – świadomość społeczeństwa kim byli
Żołnierze Wyklęci jest niska. Młodzi ludzie często nie mają nawet podstawowej wiedzy w tym zakresie (w szkołach bardzo
często nie wystarcza czasu, by na lekcjach historii omówić dzieje po II wojnie światowej).
Jako harcerscy instruktorzy czujemy się w obowiązku szerzyć
wiedzę o bohaterach, których postawa patriotyczna jest wybitnie godna naśladowania. Naszym celem jest niedopuszczenie
do zapomnienia o ludziach będących esencją polskości, tworzących duszę narodu, wzbogacających nasze dziedzictwo narodowe, jakimi byli Żołnierze Wyklęci.
Gra Miejska „Konspiracja 2015. W hołdzie Żołnierzom Wyklętym”
jest projektem mającym na celu upowszechnienie wiedzy na
temat Żołnierzy Wyklętych – bohaterów podziemia antykomunistycznego w Polsce – ich działań i pobudek, jakimi się kierowali.
Gra miejska Konspiracja – 25 kwietnia 2015 r.
Konsp
ira
c
Mamy nadzieję, że dzięki temu projektowi wiedza młodych
ludzi i ich rodzin na temat Żołnierzy Wyklętych wzrośnie,
a bohaterowie tacy jak chociażby Witold Pilecki czy Zygmunt
Szendzielarz „Łupaszko” będą wzorem dla młodzieży.
W dobie taniej i łatwo dostępnej rozrywki (telewizja, gry komputerowe, Internet) bardzo ważne jest promowanie dobrych wzorców. Pragniemy odwrócić trend zaniedbywania z pokolenia na
pokolenie tożsamości patriotyczno-historycznej. Dodatkowo,
poprzez zaproszenie do uczestnictwa w grze miejskiej, chcemy promować aktywne formy wypoczynku, szczególnie wśród
młodzieży. Naszym celem jest zaprezentowanie alternatywnej
formy spędzania czasu wolnego wobec gier komputerowych
i programów telewizyjnych. Sposób realizacji zadania w formie
gry miejskiej jest atrakcyjny dla młodych mieszkańców Warszawy. Dzięki tematyce „Konspiracji 2015” możliwe będzie zainteresowanie uczestników wydarzeniami ważnymi dla naszej
tożsamości narodowej, patriotycznej i kulturalnej. Konieczność
wykonywania zadań w zespołach pozwoli uczestnikom zdobyć
cenne doświadczenie pracy w grupie.
2015
ja
KONSPIRACJA 2015
DANE PEŁNOLETNIEGO OPIEKUNA ODDZIAŁU
Imię i nazwisko
Numer PESEL
E-mail kontaktowy
Telefon kontaktowy
DANE CZŁONKÓW ODDZIAŁU
Imię i nazwisko
Numer PESEL
Pion
(harcerz/harcerz starszy/
wędrownik/instruktor)
(patrolowy)
organizator:
partnerzy gry:
patroni medialni:
KONSPIRACJA 2015
Właśnie odnaleźliście pakiet startowy na grę miejską Konspiracja 2015 – gratulujemy!
Już wkrótce przeżyjecie niezapomnianą przygodę! By w pełni poczuć jej smak zalecamy Wam
zapoznanie się z materiałami, które znajdziecie w tej kopercie. To naprawdę może się opłacić.
Zawartość pakietu:
• płyta CD z materiałami wprowadzającymi w realia gry – bardzo ważny materiał,
• karta oddziału z wyznaczoną godziną startu – o miejscu poinformujemy w swoim czasie,
• blankiet dowodu osobistego – powielcie go w dowolny sposób, w dniu gry, 25 IV 2015 r.,
każdy członek waszego oddziału powinien mieć swój dowód osobisty z wpisanym prawdziwym imieniem i nazwiskiem oraz zdjęciem (może być wydrukowane na dowolnej drukarce)
– to wasze zadanie do wykonania przed grą),
• zasady modułu walki – dokładnie się z nimi zapoznajcie,
• regulamin gry – garść przydatnych informacji,
• ostatni rozkaz Komenda Głównego Armii Krajowej rozwiązujący organizację,
• papierowy pistolet.
Pamiętajcie, że na grę przychodzicie w strojach z epoki (lata 1945–1963), a biało-czerwoną
opaskę powinniście mieć założoną na lewę ramię. Mundury harcerskie zabierzcie do plecaków.
W trakcie gry zapewniamy gorący posiłek, każdy członek oddziału powinien mieć menażkę
i niezbędnik.
Wasz oddział w dniu gry będzie też musiał mieć ze sobą pen drive, bez jakiejkolwiek zawartości. Postarajcie się, by o tym nie zapomnieć.
Niech wygra najlepszy!
Sztab Konspiracji 2015
W hołdzie Żołnierzom Wyklętym
organizator:
partnerzy gry:
patroni medialni:
GRA MIEJSKA
KONSPIRACJA 2015
Zapraszamy do udziału 5-8 osobowe zespoły osób w wieku od 15 lat
wraz z pełnoletnim opiekunem.
Informacje: www.facebook.com/gra.konspiracja
Termin: sobota 25 kwietnia 2015 r.
Czas trwania: 900–1900
Termin złgoszeń: 23 kwietnia 2015 r. na adres [email protected]
Termin wykonania zadania kwalifikacyjnego: 23 kwietnia 2015 r.
Projekt współfinansowany przez miasto stołeczne Warszawa.
organizator:
partnerzy gry:
patroni medialni:
GRA MIEJSKA
KONSPIRACJA 2015
Zapraszamy do udziału 5-8 osobowe patrole harcerzy starszych
i wędrowników wraz z pełnoletnim opiekunem.
Informacje: www.facebook.com/gra.konspiracja
Termin: sobota 25 kwietnia 2015 r.
Czas trwania: 900–1900
Termin złgoszeń: 23 kwietnia 2015 r. na adres [email protected]
Termin wykonania zadania kwalifikacyjnego: 23 kwietnia 2015 r.
organizator:
partnerzy gry:
patroni medialni:
GRA MIEJSKA
KONSPIRACJA 2015
POSTERUNEK
MO
organizator:
partnerzy gry:
patroni medialni:
GRA MIEJSKA
KONSPIRACJA 2015
LOKAL
KONSPIRACYJNY
organizator:
partnerzy gry:
patroni medialni:
¯O£NIERZE SI£ ZBROJNYCH W KRAJU !
Postêpuj¹ca szybko ofensywa sowiecka doprowadziæ mo¿e do zajêcia w krótkim czasie ca³ej Polski przez Armiê Czerwon¹. Nie jest to jednak zwyciêstwo
s³usznej sprawy, o któr¹ walczymy od roku 1939. W istocie bowiem - mimo
stwarzanych pozorów wolnoœci - oznacza to zmianê jednej okupacji na drug¹,
prowadzon¹ pod przykrywk¹ Tymczasowego Rz¹du Lubelskiego, bezwolnego narzêdzia w rêkach rosyjskich.
¯o³nierze ! Od 1 wrzeœnia 1939 r. Naród Polski prowadzi ciê¿k¹ i ofiarn¹
walkê o jedyn¹ Sprawê, dla której warto ¿yæ i umieraæ: o sw¹ wolnoœæ i wolnoœæ cz³owieka w niepodleg³ym Pañstwie.
Wyrazicielem i rzecznikiem Narodu i tej idei jest jedyny i legalny Rz¹d
Polski w Londynie, który walczy bez przerwy i walczyæ bêdzie nadal o nasze
s³uszne prawa.
Polska, wed³ug rosyjskiej receptury, nie jest t¹ Polsk¹, o któr¹ bijemy siê
szósty rok z Niemcami, dla której pop³ynê³o morze krwi polskiej i przecierpiano ogrom mêki i zniszczenie Kraju. Walki z Sowietami nie chcemy prowadziæ, ale nigdy nie zgodzimy siê na inne ¿ycie, jak tylko w ca³kowicie
suwerennnym, niepodleg³ym i sprawiedliwie urz¹dzonym spo³ecznie Pañstwie
Polskim.
Obecne zwyciêstwo sowieckie nie koñczy wojny. Nie wolno nam ani na chwilê traciæ wiary, ¿e wojna ta skoñczyæ siê mo¿e jedynie zwyciêstwem jedynie
s³usznej Sprawy, tryumfem dobra nad z³em, wolnoœci nad niewolnictwem.
¯o³nierze Armii Krajowej !
Dajê Wam ostatni rozkaz. Dalsz¹ sw¹ pracê i dzia³alnoœæ prowadźcie w duchu
odzyskania pe³nej niepodleg³oœci Pañstwa i ochrony ludnoœci polskiej przed
zag³ad¹. Starajcie siê byæ przewodnikami Narodu i realizatorami niepodleg³ego Pañstwa Polskiego. W tym dzia³aniu ka¿dy z Was musi byæ dla siebie
dowódc¹. W przekonaniu, ¿e rozkaz ten spe³nicie, ¿e zostaniecie na zawsze
wierni tylko Polsce oraz by Wam u³atwiæ dalsz¹ pracê - z upowa¿nienia Pana
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zwalniam Was z przysiêgi i rozwi¹zujê
szeregi AK.
W imieniu s³u¿by dziêkujê Wam za dotychczasow¹ ofiarn¹ pracê
Wierzê g³êboko, ¿e zwyciê¿y nasza Œwiêta Sprawa, ¿e spotkamy siê w prawdziwie
wolnej i demokratycznej Polsce.
Niech ¿yje Wolna, Niepodleg³a, Szczêœliwa Polska.
Dowódca Si³ Zbrojnych w Kraju
/-/ Niedźwiadek[1]
Gen. Bryg.
M.p. 19 stycznia 1945.
ZYGMUNT SZENDZIELARZ
major, pseudonim ŁUPASZKO
MIECZYSŁAW DZIEMIESZKIEWICZ
starszy sierżant, pseudonim RÓJ
1910-1951
Legendarny dowódca 5. Wileńskiej Brygady AK – jednego z najgroźniejszych oddziałów podziemia antykomunistycznego, zwanego „Brygadą Śmierci”.
Odznaczenia:
Krzyż Virtuti Militari V klasy
Krzyż Walecznych
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia
Polski (pośmiertnie)
Do końca stawiał opór czerwonym z Ludowego Wojska
Polskiego, Urzędu Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej. Za niezłomną postawę zapłacił najwyższą cenę
– stalinowski sędzia skazał go na osiemnastokrotną karę
śmierci. „Łupaszko” został zamordowany przez komunistów w warszawskim więzieniu przy ul. Rakowieckiej.
Ciało zostało pochowane w tajemnicy w przez lata nie
znanym miejscu. Wiosną 2013 r. badacze IPN odkryli
i zabezpieczyli jego szczątki podczas prac ekshumacyjnych na terenie Kwatery na „Łączce” na warszawskich
Powązkach.
…Nie jesteśmy żadną bandą, tak jak nas nazywają zdrajcy i wyrodni
synowie naszej ojczyzny. My jesteśmy z miast i wiosek polskich […]
My chcemy, by Polska była rządzona przez Polaków oddanych sprawie
i wybranych przez cały Naród, a ludzi takich mamy, którzy i słowa
głośno nie mogą powiedzieć, bo UB wraz z klika oficerów sowieckich
czuwa. Dlatego też wypowiedzieliśmy walkę na śmierć lub życie tym,
którzy za pieniądze, ordery lub stanowiska z rąk sowieckich, mordują
najlepszych Polaków [...]”
1 października 1993 roku orzeczeniem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie została unieważniona większość ciążących na Szendzielarzu wyroków śmierci, a 10 grudnia
w wyniku apelacji do Sądu Najwyższego reszta tych wyroków. W 2006 roku Sejm RP
uczcił rocznicę śmierci Łupaszki, przyjmując w tej sprawie specjalną uchwałę.
Żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych i Narodowego
Zjednoczenia Wojskowego, działacz polskiego
podziemia antykomunistycznego na północnym
Mazowszu.
Odznaczenia:
Krzyż Walecznych
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia
Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego
Odznaczenia:
Krzyż Komandorski Orderu
Odrodzenia Polski (pośmiertnie)
Jako twórca i dowódca patrolu Pogotowia Akcji
Specjalnej NZW dowodził ogromną liczbą brawurowych akcji przeciw komunistom, siłom bezpieczeństwa oraz ich agenturze.
Niektóre akcje Roja były prawdziwym wstrząsem
dla władz komunistycznych. Jedną z nich była
akcja przeprowadzona dokładnie w 32. rocznicę
Rewolucji Październikowej, podczas której oddział Roja zatrzymawszy pociąg
osobowy zlikwidował funkcjonariusza UBP i stalinowskiego sędziego. Po akcji
Rój wygłosił antykomunistyczne przemówienie do miejscowej ludności.
Zginął podczas obławy KBW, UBP i MO (ilość żołnierzy i funkcjonariuszy zaangażowanych w akcję przekraczała 300 osób).
Funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa wykonali propagandowe zdjęcie zwłok
Roja, przebierając jego ciało w elementy hitlerowskiego umundurowania.
KONSPIRACJA 2015
DANUTA SIEDZIKÓWNA
sanitariuszka, pseudonim INKA
1925-1951
WITOLD PILECKI
rotmistrz, pseudonim WITOLD
1928-1946
1901-1948
Sanitariuszka 4. szwadronu odtworzonej na Białostocczyźnie 5. Wileńskiej Brygady AK – jednego
z najgroźniejszych oddziałów podziemia antykomunistycznego.
Rotmistrz kawalerii Wojska Polskiego, współzałożyciel Tajnej Armii Polskiej oraz żołnierz Armii Krajowej.
Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, II wojny światowej
i Powstania Warszawskiego.
Przeszła bardzo ciężkie i brutalne śledztwo, w którym była bita i poniżana; mimo tego odmówiła
składania zeznań obciążających członków brygad
wileńskich AK. Ostatnie słowa Inki brzmiały:
Dał się ująć w łapance Niemcom, aby dostać się do
niemieckiego obozu śmierci w Oświęcimiu i tworzyć
w nim konspirację. Autor pierwszych na świecie raportów
o Holokauście, tzw. „Raportów Pileckiego”. Z Auschwitz
uciekł po trzydziestu jeden miesiącach.
Jest mi smutno, że muszę umierać.
Powiedzcie mojej babci, że zachowałam się jak trzeba. Jeszcze Polska nie
zginęła! Niech żyje major Łupaszko!”
Ginąc miała 17 lat.
We wrześniu 2014 r. zespół prof. Szwagrzyka (IPN) odnalazł zakopane pod
chodnikami gdańskiego Cmentarza Garnizonowego m.in. szczątki młodej
kobiety z przestrzeloną czaszką.
Z dostępnych archiwalnych dokumentów wynika, iż Inka była jedyną kobietą,
na której wykonano wyrok w gdańskim więzieniu i – wedle wszelkiego prawdopodobieństwa – pochowano na Cmentarzu Garnizonowym.
1 marca 2015 r. IPN ogłosił, iż badania DNA potwierdziły, że odnaleziony szkielet należał do „Inki”.
KONSPIRACJA 2015
Odznaczenia:
Order Orła Białego (pośmiertnie)
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia
Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
Srebrny Krzyż Zasługi
Krzyż Oświęcimski (pośmiertnie)
Warszawski Krzyż Powstańczy
(pośmiertnie)
Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej
Niepodległości
Gwiazda Wytrwałości (pośmiertnie)
KONSPIRACJA 2015
Po brutalnym śledztwie i pokazowym procesie został
skazany przez komunistów na karę śmierci. Wyrok
wykonano 25 maja 1948 r. w więzieniu mokotowskim
na ul. Rakowieckiej, poprzez strzał w tył głowy.
Do tej pory jego szczątki nie zostały odnalezione.
Najprawdopodobniej jego ciało zostało zagrzebane
w Kwaterze „Ł” na warszawskich Powązkach.
Słowa rotmistrza wypowiedziane po ogłoszeniu wyroku
śmierci:
Starałem się tak żyć, abym w godzinie śmierci mógł się raczej cieszyć
niż lękać.”
Unieważnienie wyroku Witolda Pileckiego nastąpiło dnia 1 października 1990 r. Wojskowy
Sąd podkreślił niesprawiedliwy charakter wydanego wyroku, który zapadł z naruszeniem ówczesnego prawa. Sąd Najwyższy podkreślił patriotyczną postawę niesłusznie
skazanego Pileckiego.
LUCJAN MINKIEWICZ
podporucznik, pseudonim WIKTOR
JAN KEMPIŃSKI
1918-1951
Żołnierz Wojska Polskiego i ZWZ-AK na Wileńszczyźnie, uczestnik kampanii wrześniowej 1939 r.,
dowódca 6. Brygady Wieleńskiej w okresie
powojennym.
Brał udział w słynnej operacji „Ostra Brama” –
odbiciu Wilna z rąk niemieckich. Po podstępnym
Odznaczenia:
rozbrojeniu żołnierzy AK przez Sowietów udało mu
Krzyż Komandorski z Gwiazdą
się wycofać do Puszczy Rudnickiej, gdzie podjął
Orderu Odrodzenia Polski
wraz z pozostałymi członkami oddziału dalszą wal(pośmiertnie)
kę. W sierpniu 1944 r. przedostał się na BiałostocKONSPIRACJA 2015 czyznę, gdzie pod komendą porucznika Zygmunta
Błażejewicza „Zygmunta” został odpowiedzialny
za ochronę polskiej ludności przez terrorem oraz za likwidację funkcjonariuszy
NKWD i UB. W późniejszym okresie, dowodząc już własnym oddziałem, przeprowadził szereg akcji zbrojnych i likwidacyjnych przeciwko oddziałom NKWD,
UB, MO i KBW. W październiku 1946 r., ze względu na stan zdrowia, został
urlopowany przez majora Łupaszkę.
Latem 1948 r. Wiktor razem z żoną zostali aresztowani przez UB. Po brutalnym
śledztwie 2 listopada 1950 r. komuniści skazali go na ośmiokrotną karę śmierci. Ppor. Lucjan Minkiewicz został zamordowany 8 lutego 1951 r. w piwnicach
więzienia mokotowskiego w Warszawie.
Miejsce pochówku Lucjana Minkiewicza jest nieznane.
WŁADYSŁAW ŁUKASIUK
kapitan, pseudonim MŁOT
1906-1949
Jako żołnierz ZWZ brał udział w akcji „V” polegającej na przejęciu niewybuchu niemieckiego pocisku
rakietowego V2. Zagrożony aresztowaniem przez
NKWD po wkroczeniu Sowietów, rozpoczął działalność partyzancką. Uczestniczył w wielu udanych
akcjach bojowych walcząc przeciwko NKWD, KBW
i MO. Podległe mu oddziały cechowała dbałość
o ludność cywilną – zwalczanie bandytyzmu
i złodziejstwa.
Kapitan Łukasik zginął 27 czerwca 1949 r., zastrzelony przez swojego podkomendnego Czesława Dybowskiego „Rejtana”.
Zwłoki kpt. „Młota” zostały ekshumowane 13 sierpnia 1949 przez funkcjonariuszy UBP. Miejsce ich pochówku pozostaje nieznane.
Święcie będziemy stać na straży wolności i suwerenności
Polski i nie wyjdziemy dotąd z lasu, dopóki choć jeden Sowiet
będzie deptał Polską Ziemię.”
KONSPIRACJA 2015
1921-1946
Żołnierz ZWZ-AK, jeden z przedstawicieli antykomunistycznego podziemia działającego w Wielkopolsce, dwukrotnie odznaczony orderem Virtuti
Militari V klasy.
W 1943 r. został aresztowany przez Gestapo za
działalność sabotażową. Jeszcze w tym samym
Odznaczenia:
roku uciekł z transportu do obozu w Dachau
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari
i powrócił do Polski. Stanął na czele oddziału
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
partyzanckiego, który zajmował się uwalnianiem
Brązowy Krzyż Zasługi
więźniów, rozbijaniem niemieckich posterunków
oraz wysadzaniem linii kolejowych i mostów.
KONSPIRACJA 2015 Po wejściu Armii Czerwonej nie złożył broni.
Przeprowadził szereg udanych akcji przeciwko
komunistycznemu aparatowi terroru. Żołnierze
Błyska rozbijali posterunki UB i MO, napadali na rosyjskie konwoje transportujące zagrabiony majątek oraz odbierali im bydło rozdając je wśród rolników.
Najbardziej spektakularną akcją w wykonaniu oddziału Błyska było rozbicie
w październiku 1945 r. pod Pleszewem grupy operacyjnej UB i MO.
Porucznik Jan Kempiński został aresztowany przez UB 17 grudnia 1945 r.
i skazany na karę śmierci, zamordowany 21 czerwca 1946 r. w Poznaniu.
22 września 1994 r. Sąd Wojewódzki w Poznaniu wyrok na Jana Kempińskiego
uznał za nieważny. Błysk został pośmiertnie zrehabilitowany.
LEON TARASZKIEWICZ
Żołnierz Wojska Polskiego i Armii Krajowej,
dowódca 6. Brygady Wileńskiej AK działającej na
Podlasiu.
Odznaczenia:
porucznik, pseudonim BŁYSK
porucznik, pseudonim JASTRZĄB
1925-1947
Dowódca zgrupowania partyzanckiego Zrzeszenia
Wolność i Niezawisłość działającego na Polesiu
Zachodnim.
Po wkroczeniu Armii Czerwonej, został w grudniu
1944 r. aresztowany przez UB. W marcu 1945 r.
zbiegł z transportu jadącego na wschód, a naOdznaczenia:
stępnie uciekł do lasu, gdzie wstąpił do oddziału
partyzanckiego WiN. Oddział Jastrzębia rozbijał
posterunki MO i siedziby PUBP oraz prowadził
walki z UB, NKWD i KBW zadając wrogowi często
ogromne straty. Najbardziej spektakularną akcję
przeprowadził 22 października 1946 r. wraz z oddziałem Józefa Struga ps. Ordon. W ciągu jednego
dnia polscy partyzanci zdobyli posterunki MO
w Milejowie, Łęcznej, Cycowie i Włodawie oraz rozbili siedzibę PUBP uwalniając
ok. 100 więźniów. 17 lipca 1946 r. żołnierze Jastrzębia zatrzymali samochód,
w którym podróżowała rodzina samego Bieruta, jednak po kilkudniowym
przetrzymaniu została puszczona wolno.
Porucznik Leon Taraszkiewicz zginął 3 stycznia 1947 r. w wyniku odniesionych
ran w ataku na oddział LWP w Siemieniu. Najprawdopodobniej został postrzelony przez agenta UB ulokowanego w swoim oddziale.
KONSPIRACJA 2015
ŁUKASZ CIEPLIŃSKI
podpułkownik, pseudonim PŁUG
HIERONIM DEKUTOWSKI
major, cichociemny, pseud. ZAPORA 1918-1949
1913-1951
Podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, niezwykle zasłużony w wojnie obronnej 1939 r., ostatni
dowódca ogólnopolskich struktur niepodległościowych, prezes IV Zarządu Zrzeszenia Wolność
i Niezawisłość.
Odznaczenia:
Krzyż Srebrny Orderu Wojennego
Virtuti Militari
Krzyż Walecznych
Order Orła Białego (pośmiertnie)
Przeszedł brutalne, trwające 3 lata śledztwo
(prowadzone pod bezpośrednim nadzorem NKWD),
w trakcie którego poddano go m.in. działaniu środków psychotropowych. Skazany na karę śmierci,
został zamordowany strzałem w tył głowy przez
komunistycznych katów.
W jednym z cudem ocalałych grypsów więziennych, przemyconych z celi
śmierci pisał do żony i syna:
Odbiorą mi tylko życie, a to nie najważniejsze...”
„Kochana Wisiu! Jeszcze żyję, chociaż są to prawdopodobnie już
ostatnie dla mnie dni. Siedzę z oficerem gestapo. Oni otrzymują listy,
a ja nie. A tak bardzo chciałbym otrzymać chociaż parę słów Twoją
ręką napisanych (...). Ten ból składam u stóp Boga i Polski (...). Bogu
dziękuję za to, że mogę umierać za Jego wiarę świętą, za moją Ojczyznę i za to, że dał mi taką żonę i wielkie szczęście rodzinne.”
KONSPIRACJA 2015
W styczniu 1945 r. działał w konspiracji antykomunistycznej. Jednym z głównych powodów było zamordowanie jego 4 byłych żołnierzy przez komendanta
posterunku MO w Chodlu, Abrama Taubera, który był
Żydem uratowanym wcześniej przez Dekutowskiego
od śmierci z rąk Niemców.
Odznaczenia:
Krzyż Walecznych
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski
(pośmiertnie)
Nawiązał kontakt z Komendą Okręgu AK „Lublin”, po
czym objął dowództwo nad grupą dywersyjną i zaczął
przeprowadzać akcje zbrojne przeciwko funkcjonariuszom NKWD, UB i MO, którzy siali terror w okolicy.
Nie ujawnił się w lutym 1947 r. po ogłoszeniu podstępnej
KONSPIRACJA 2015 amnestii przez instalujące się w Polsce władze komunistyczne, bo jak stwierdził:
Amnestia to jest dla złodziei, a my jesteśmy Wojsko Polskie!”
Pół roku później został wydany UB przez swojego zastępcę. Zapora i 6 jego żołnierzy trafili do więzienia na ul. Rakowieckiej w Warszawie. Po okrutnym śledztwie wszyscy zostali
skazani na kary śmierci. Dekutowski w chwili śmierci, pomimo tego, że miał tylko 30 lat,
wyglądał jak starzec z siwymi włosami, wybitymi zębami, połamanymi rękami, nosem
i żebrami oraz zerwanymi paznokciami. Jego ostatnie słowa brzmiały:
Przyjdzie zwycięstwo! Jeszcze Polska nie zginęła!”
Trwające kilkadziesiąt lat poszukiwania miejsca spoczynku ofiary komunistycznego
mordu sądowego zostały uwieńczone sukcesem. Latem 2012 r. badacze IPN działający
pod kierunkiem prof. Krzysztofa Szwagrzyka odkryli i zabezpieczyli jego szczątki podczas
prac ekshumacyjnych na terenie Kwatery na Łączce, na warszawskich Powązkach.
JÓZEF FRANCZAK
sierżant, pseudonim LALEK
ALEKSANDER KRZYŻANOWSKI
pułkownik, pseud. WILK
1918-1963
Uczestnik wojny obronnej Polski w 1939 r., po
ataku ZSRS na Polskę 17 IX 1939 r. walczył również z najeźdźcą ze wschodu. Lalek był ostatnim
żołnierzem podziemia antykomunistycznego. Przez
24 lata (od 1939 r. do śmierci w 1963 r.) prowadził
działalność konspiracyjną na rzecz wolnej Polski.
Odznaczenia:
Krzyż Komandorski z Gwiazdą
Orderu Odrodzenia Polski
(pośmiertnie)
Brał czynny udział w likwidacji tzw. „utrwalaczy
władzy ludowej” – milicjantów i żołnierzy formacji
bezpieczeństwa. Skazany na banicję, wyjęty spod
prawa przez ówczesne władze, zginął z bronią w ręku
podczas wymiany ognia z grupą likwidacyjną ZOMO. Do rozpracowania Lalka
wykorzystano 27 tajnych współpracowników UB ulokowanych w jego otoczeniu.
W obławie we wsi Majdan Kozic Górnych pod Piaskami (woj. lubelskie) uczestniczyła 35 osobowa grupa operacyjna ZOMO i funkcjonariusze SB. Podczas
wymiany strzałów Lalek został śmiertelnie ranny i po kilku minutach zmarł.
Sąd wojewódzki w Warszawie, unieważniając wyroki śmierci płk Hieronima
Dekutowskiego, przełożonego Lalka, napisał: żołnierze AK działający później
w organizacji WiN byli zmuszeni do przeciwstawienia się zbrojnej masowej
eksterminacji, poprzez walkę zarówno z oddziałami NKWD, jak i wspierającymi
je formacjami polskimi, tj. milicją, UB i tzw. Wojskami Wewnętrznymi. Była to
walka potrzebna i celowa, polegająca na odbijaniu jeńców lub zapobieganiu
morderstwom i aresztowaniom. Sąd Najwyższy określa to obecnie w swoim
orzecznictwie jako prawo do zbiorowej obrony koniecznej. Nie ulega wątpliwości, że właśnie taki charakter miały działania zbrojne oddziału „Zapory”.
1895-1951
Jeden z najsłynniejszych dowódców Związku Walki
Zbrojenej-AK. Służył w Korpusie Polskim gen. Józefa
Dowbora-Muśnickiego, walczył z bolszewikami w wojnie
1920 r. Za męstwo na polu walki został odznaczony Krzyżem Walecznych. Od maja 1941 r. do lipca 1944 r. pełnił
funkcję komendanta Okręgu Wileńskiego ZWZ-AK.
Odznaczenia:
Krzyż Walecznych (trzykrotnie)
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski
(pośmiertnie)
Krzyż Niepodległości z Mieczami
W lipcu 1944 r. podstępnie aresztowany przez NKWD,
w 1945 r. wywieziony w głąb Rosji. Uciekł z gułagu,
lecz po powrocie do Wilna został ponownie uwięziony.
Po uwolnieniu wróci do kraju, gdzie w 1948 r. został
aresztowany przez UB. Oskarżony o współpracę z Niemcami, nie przyznał się do zarzucanych mu czynów. Po
okrutnym, przeszło trzyletnim śledztwie zmarł w 1951 r.
w więzieniu mokotowskim.
W ostatnim liście do córki pisał:
Pamiętaj, to jest twoja ojczyzna.”
We wrześniu 1994 roku „Wilk” został pośmiertnie mianowany na generała brygady.
KONSPIRACJA 2015
KONSPIRACJA 2015 – W HOŁDZIE ŻOŁNIERZOM WYKLĘTYM
KONSPEKT GRY MIEJSKIEJ
KONSPIRACJA 2015
fot. andrzej wiktor
REGULAMIN
GRY MIEJSKIEJ
–1–
REGULAMIN GRY MIEJSKIEJ
REGULAMIN GRY
1. Gra miejska „Konspiracja 2015. W hołdzie Żołnierzom Wyklętym” składa się z czterech faz. Faza 0 odbędzie się w terminie – 1–23 kwietnia 2015, pozostałe fazy w dniu 25 kwietnia 2015.
2. Udział w grze „Konspiracja 2015. W hołdzie Żołnierzom Wyklętym” jest bezpłatny.
3. W grze może wziąć udział maksymalnie 25 oddziałów. O kwalifikacji do gry decyduje kolejność zgłoszeń do gry. Gra jest otwarta dla wszystkich chętnych – w pierwszej kolejności dla harcerzy hufca ZHP
Warszawa-Wola i dla mieszkańców dzielnicy Wola.
4. Oddziały zgłaszają się do gry drogą mailową na adres [email protected]. W celu zakwalifikowania do gry oddział musi pomyślnie przejść fazę 0 gry.
5. Gra jest skierowana przede wszystkim do harcerzy starszych i wędrowników (uczestników powyżej
15 roku życia).
6. W trakcie gry uczestnicy poruszają się w oddziałach liczących 5–8 żołnierzy. Niedozwolone jest rozdzielanie i łączenie się oddziałów.
7. Członkowie oddziałów wyznaczają spośród siebie dowódcę, sapera, strzelca wyborowego, sanitariusza i przynajmniej jednego strzelca. Członkowie oddziałów rozdzielają funkcje między sobą przed
rozpoczęciem fazy I. Żołnierze nie mogą zmieniać swoich specjalizacji (są one przydzielane raz na
cały czas trwania imprezy).
8. W każdym oddziale musi być pełnoletni opiekun, odpowiedzialny za oddział.
9. Oddziały będą rywalizować w dwóch kategoriach wiekowych. O przydziale oddziału do kategorii
młodszej lub starszej decyduje organizator.
10. W ramach zgłoszenia oddziału należy podać imię i nazwisko i numer PESEL pełnoletniego opiekuna
oddziału (ta sama osoba może być dowódcą oddziału), imiona, nazwiska, numery PESEL i pion harcerski (wiek) pozostałych żołnierzy.
11. Oddziały obowiązują stroje z epoki. Każdy żołnierz zobowiązany jest mieć biało-czerwoną opaskę na
lewym ramieniu.
12. Każdy członek oddziału powinien być wyposażony w spreparowane dokumenty. Więcej informacji
zostanie udzielonych po ukończeniu fazy 0.
13. W trakcie gry dozwolone jest korzystanie z komunikacji miejskiej.
14. Stroje z epoki oraz dokumenty mogą mieć wpływ na punktację.
15. W trakcie gry oddziały zdobywają dolary, które jednocześnie są punktacją. W określonych miejscach
za dolary można kupić m.in. opatrunki i amunicję. W każdej fazie obowiązuje osobny cennik materiałów. Oddziały nie mogą handlować ze sobą.
16. Oddziały otrzymają nieobowiązkowe zadanie do rozwiązania (krzyżówka). Jego rozwiązanie będzie
równoznaczne ze zdobyciem dodatkowych dolarów.
17. Grę zwycięży oddział, który zdobędzie największą liczbę dolarów. W wypadku dwóch lub więcej oddziałów, które zgromadzą równe kwoty dewiz, zwycięzcę dodatkowe zadanie.
18. W trakcie gry każdy oddział będzie musiały kupić materiały za nie więcej niż 10 zł (organizator nie
zapewnia tych pieniędzy).
19. Podczas fazy II oddziały będą miały możliwość podjęcia walki z wrogiem. Walka odbywa się według
zasad modułu walki.
20. Zadanie strat przeciwnikowi w walce oznacza zdobycie punktów chwały. Chwała jest 6 razy cenniejsza niż dolary.
21. Dowódca oddziału odpowiada za przestrzeganie regulaminu gry wewnątrz oddziału. Udział w grze
oznacza akceptację regulaminu gry.
22. Nie przestrzeganie regulaminu gry będzie karane przepadkiem określonej liczby dolarów – w zależności od ciężaru przewinienia.
23. W trakcie trwania gry wszystkich jej uczestników obowiązuje postawa harcerska, przestrzeganie Prawa Harcerskiego i innych przepisów prawa polskiego.
24. W kwestiach spornych głos decydujący należy do organizatora. Udział w grze oznacza akceptację jej
regulaminu.
partnerzy gry:
patroni medialni:
MODUŁ WALKI
KONSPIRACJA 2015
fot. andrzej wiktor
MODUŁ WALKI
organizator:
partnerzy gry:
patroni medialni:
MODUŁ WALKI
Oddziały kilkukrotnie zetkną się z wrogiem. Każde ze spotkań z NKWD będzie mogło zakończyć się na kilka
sposobów. Jedną z możliwości jest walka (oddział może, ale nie musi rozpoczynać walki; oddział swoim zachowaniem może sprowokować agentów NKWD do zaatakowania go – wówczas nie ma możliwości uniknięcia walki; oddział może przerwać potyczkę uciekając z pola walki).
Bitwa rozpoczyna się w momencie zaatakowania przez jedną ze stron (przeprowadzenie natarcia). Oddział
może walczyć, jeśli posiada broń i amunicję do niej. Amunicja zużywa się w walce. Na jednego agenta NKWD
potrzebny jest jeden pocisk. Walka bez wystarczającej ilości amunicji kończy się automatyczną przegraną
oddziału, wskutek której jego wszyscy członkowie zostają ranni. Ranni członkowie oddziału nie mogą wykorzystywać swoich cech przez 3 następne punkty lub do czasu ich uleczenia. Ranni członkowie oddziałów
mogą być uleczeni, za odpowiednią opłatą, przez sanitariuszkę lub cygankę (obie będzie można spotkać na
punktach fazy II) albo przez sanitariusza (członek oddziału). Na uleczenie jednego rannego sanitariusz zużywa
jeden opatrunek. Opatrunki można kupić za dolary u komendanta obozu szkoleniowego, w składzie amunicji,
u sanitariuszki i u Cyganki.
RANY
Oddział z rannym dowódcą nie może przeprowadzić zasadzki, uzyskać przewagi w walce i wykonać jednego,
konkretnego punktu fazy II.
Ranny medyk nie może wyleczyć rannego członka oddziału.
Oddział z rannym saperem nie może wykonać jednego konkretnego punktu fazy II i dwóch konkretnych fazy III.
Ranny strzelec wyborowy nie uczestniczy w walce – szansa oddziału na wygranie walki jest niższa.
Ranni członkowie oddziału nie uczestniczą w walce i nie mogą być ranni po raz drugi – następny ranny jest
losowany wyłącznie spośród sprawnych członków oddziału – większa jest szansa na odniesienie ran przez
jednego ze specjalistów. Leczenie odbywa się na punktach przed rozpoczęciem zadania – punktowy odnotowywuje to w karcie oddziału i na opatrunku, który się zużywa.
MECHANIKA WALKI
O wyniku walki decyduje rzut kością 100-ścienną (rzuty wykonuje oddział). Jeżeli uzyskany wynik będzie
niższy lub równy szansie oddziału na wygraną wówczas walkę wygrywa oddział, jeżeli wynik jest wyższy niż
szansa oddziału na wygraną – walkę wygrywa NKWD.
Jeżeli w bitwie uczestniczy 2 agentów NKWD, to należy wykonać przynajmniej 2 rzuty kością – walka z pierwszym agentem NKWD, a następnie z drugim (z uwzględnieniem ewentualnych zmian modyfikatorów). Po
ewentualnym przegranym pierwszym rzucie walki losowany jest członek oddziału, który odniósł ranę – nie
uczestniczy on w drugim rzucie walki. Teoretycznie wszyscy członkowie oddziału mogą zostać ranni w trakcie
jednej walki.
Oddział w każdym momencie może wycofać się z walki, jednak w takiej sytuacji wykonywany jest jeden rzut
walki. W rzucie walki przeprowadzanym w wypadku ucieczki oddziału na szansę na zwycięstwo oddziału
nie wpływają korzystne dla oddziału modyfikatory za: przeprowadzenie natarcia, uzyskanie przewagi, zaskoczenie i zasadzkę. Dodatkowo w tym rzucie walki NKWD automatycznie uzyskuje przewagę i oddział nie ma
możliwości ranienia agenta.
Przewagę w walce uzyskuje ten, kto zada rany jako pierwszy. Przewagę niweluje zadanie rany przez drugą stronę.
Oddział wygrywając walkę zdobywa doświadczenie bojowe i chwałę.
Chwała jest cenniejsza niż pieniądze. Po zakończeniu gry punkty chwały zostaną przeliczone na dewizy po
korzystnym kursie.
organizator:
partnerzy gry:
patroni medialni:
MODUŁ WALKI
SZANSE NA ZWYCIĘSTWO
Podstawowa szansa na zwycięstwo przez oddział wynosi 60% (polscy żołnierze
mają zawsze większą szansę na zwycięstwo nad wrogiem).
MODYFIKATORY
przeprowadzenie natarcia +10%
przeprowadzenie zasadzki +10%
uzyskanie przewagi +10%
granat +10% (działa tylko przez jedną turę walki)
broń automatyczna NKWD -10%
fortyfikacja NKWD -10%
więcej niż 1 agent NKWD -10%
zaskoczenie +10% (działa tylko w pierwszej turze walki) (jeżeli NKWD atakuje z zaskoczenia, wówczas modyfikator jest ujemny -10%)
ranny strzelec wyborowy -10%
doświadczenie bojowe +5% za każdą wcześniej odbytą bitwę
maksymalna szansa na wygraną wynosi 90%
NKWD może zaatakować oddział.
NKWD może być ufortyfikowane, oddział nie.
Ufortyfikowanych agentów NKWD nie da się zaskoczyć.
Natarcie przeprowadza ta strona, która atakuje jako pierwsza.
NKWD może zaatakować z zaskoczenia.
Zasadzka i zaskoczenie – aby modyfikator za przeprowadzenie zasadzki lub zaskoczenie NKWD został oddziałowi doliczony musi on naprawdę zastawić pułapkę na agentów NKWD, tak by ci w nią wpadli (np. wywabić ich z posterunku i zaatakować z zza rogu). Modyfikator za zaskoczenie jest doliczany w momencie przeprowadzenia natarcia na NKWD jako pierwszej formy obopólnego kontaktu wzrokowego (czyli agenci NKWD
zauważają oddział dopiero w momencie zaatakowania ich przez uczestników gry).
PRZYKŁADY:
Oddział z granatem atakuje z zaskoczenia 2 agentów NKWD uzbrojonych w broń automatyczną. Oddział
odbył już wcześniej 1 walkę z innymi agentami NKWD.
Szansa na powodzenie oddziału w walce z pierwszym agentem wynosi:
-10% za 2 agentów NKWD
+10% za granat
W SUMIE: 75% szansy na powodzenie
Rozpoczyna się pierwsza tura walki.
W wyniku pierwszego rzutu oddział uzyskuje wynik 48 – wygrywa walkę – jeden agent NKWD zostaje ranny.
Trwa pierwsza tura walki.
W drugim rzucie walki (z drugim agentem NKWD) oddział ma szanse na wygraną:
organizator:
partnerzy gry:
patroni medialni:
MODUŁ WALKI
-0%
za 1 agenta NKWD
+10% za granat
+10% za uzyskanie przewagi
W SUMIE: 95% (Jednak maksymalna szansa na wygraną może wynosić 90% – dlatego oddział ma 90%
szansy na wygraną.)
W wyniku drugiego rzutu oddział uzyskuje wynik 94 – przegrywa walkę – jeden członek oddziału zostaje ranny. W tym momencie odbywa się losowanie, który członek oddziału został ranny. W wyniku losowania ranny
został strzelec wyborowy. Oddział decyduje się kontynuować walkę.
Rozpoczyna się druga tura walki
(pozostał tylko jeden agent NKWD – każdy rzut walki będzie teraz również turą walki).
W trzecim rzucie walki (z drugim agentem NKWD) oddział ma szanse na wygraną:
-0%
za 1 agenta NKWD
+0% za wykorzystanie zaskoczenia (działa tylko w pierwszej turze)
+0% za granat (zużył się w pierwszej turze)
+0% za uzyskanie przewagi (oddział stracił przewagę, bo ranny został jego członek)
W SUMIE: 65%
W wyniku trzeciego rzutu oddział uzyskuje wynik 21 – wygrywa walkę – jeden agent NKWD zostaje ranny –
oddział wygrywa bitwę. Zyskuje dolary i doświadczenie bojowe +5% (w sumie 10%).
Kończy się druga tura walki i zarazem cała potyczka.
organizator:
partnerzy gry:
patroni medialni:
opatrunek
opatrunek
opatrunek
opatrunek
opatrunek
opatrunek
opatrunek
opatrunek
KONSPIRACJA 2015
FAZA II
GNIEWNY POMRUK BURZY
Punkt
Lokalizacja
Informacja na punkcie Radiostacja,
tu można się wyleczyć
Cyganka
Czerwona kasa
Podwórko przy ul. Pańskiej 100 a, wejście od ul. Pańskiej
Drukarnia w Muzeum Powstania Warszawskiego,
wstęp bezpłatny – bilety wydał komendant na koniec fazy I
Drukarnia
Rogatka
ul. Chłodna, przed kościołem pw. św. Andrzeja Apostoła
PUNKT MOŻLIWY DO ODBYCIA TYLKO PO WCZEŚNIEJSZYM ZALICZENIU DRUKARNI
Kuchnia
Opuszczony peron na tyłach muzeum kolejnictwa – stańcie tak by wejście
do muzeum kolejnictwa było po waszej lewej stronie i idźcie przed siebie
Konwój
Informacja na punkcie Kuchnia,
tu można kupić amunicję, granaty, opatrunki i się wyleczyć
Lokal konspiracyjny
ul. Żytnia 38/40
Magazyn
Sklep turystyczny Multan Extreme, al. Jana Pawła II 32
– odszukajcie Piorunian Węgierski (nie wolno Wam otwierać pojemnika),
kupcie go za 1 zł, przy kasie podajcie do zeskanowania tygodnik „wSieci”,
a poznacie swój cel; punkt otwarty do godziny 16
Posterunek MO
PUNKT STARTOWY, ul. Złota 72, wejście przez parking od ul. Twardej
Skrzyżowanie ulic Ludwiki i Klonowicza
– stańcie z widocznym tygodnikiem „wSieci”
Radiostacja
Skład amunicji
Szatnia w szkole podstawowej im. Zawiszy Czarnego przy ul. Płockiej 30;
tu można kupić amunicję, granaty i opatrunki; saper i dowódca są niezbędni
Zrzut
ul. Wolska 109, podwórko od strony ul. Tylnej, balkon z biało czerwoną flagą
organizator:
partnerzy gry:
patroni medialni:
KONSPIRACJA 2015
PRZYDATNE INFORMACJE
Raniony w walce członek oddziału nie może uczestniczyć w zadaniach na następnych punktach
do czasu wyzdrowienia (opuszcza trzy punkty) lub wyleczenia przez sanitariusza oddziału (na dowolnym punkcie – jeżeli sanitariusz ma opatrunek), sanitariuszkę na punkcie lub Cygankę.
Ranny sanitariusz nie może wyleczyć siebie ani żadnego innego członka oddziału.
Oddział z rannym dowódcą nie może zorganizować zasadzki na NKWD ani wykonać zadania na
punkcie „Skład amunicji”.
Oddział z rannym saperem nie może wykonać zadania na punkcie „Skład amunicji”.
Oddział z rannym strzelcem wyborowym ma o 10% niższą szansę na wygraną w walce.
Każda odbyta walka zwiększa doświadczenie bojowe oddziału, co daje +5% szans na wygraną
w walce.
Przepustką na punkty fazy II jest aktualne wydanie tygodnika „wSieci”.
Obiad jest wydawany na punkcie kuchnia.
Waszym zadaniem na punkcie „Skład amunicji” jest uzyskanie materiałów kruszących – najprawdopodobniej bez napisania podania się nie obejdzie.
Nie wolno otwierać pojemnika z Piorunianem Węgierskim ani pudełka z punktu „Skład amunicji”.
Większość punktów fazy II jest otwarta od godziny 13. Faza II kończy się o godzinie 17.30.
Faza III trwa do godziny 18.30.
Apel kończący odbędzie się o godzinie 19 na Powązkach Wojskowych na kwaterze „Ł”.
organizator:
partnerzy gry:
patroni medialni:
KONSPIRACJA 2015
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
Sowieckie Biuro Bezpieczeństwa.
Pseudonim ppor. Franciszka Muchy z 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK.
Dowódca Wojska Polskiego, walczącego u boku Armii Czerwonej.
Wydał rozkaz o rozwiązaniu Armii Krajowej w styczniu 1945 r.
Kryptonim akcji AK przeciw wojskom niemieckim w końcowej fazie okupacji niemieckiej,
bezpośrednio przed wkroczeniem Armii Czerwonej, polegającej na wyzwalaniu kolejnych
miast na terenach dawnej Rzeczypospolitej.
Duża jednostka wojskowa.
Miasto wyzwolone przez AK w ramach operacji „Ostra Brama”.
Słynne więzienie NKWD w Moskwie.
Stopień wojskowy Witolda Pileckiego.
Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego – w skrócie.
Nazwisko szefa sztabu I Frontu Białoruskiego.
Pseudonim ostatniego „wyklętego” – Józefa Franczaka.
Imię majora Szendzielarza.
Nazwa kwatery na Powązkach, gdzie potajemnie grzebano zamordowanych „wyklętych”.
Pseudonim majora Józefa Kurasia.
Miejsce, gdzie znajdował się hitlerowski obóz zagłady. Od 1945 r. NKWD przetrzymywało
tam pojmanych „akowców” (lubelskie).
Tak nazywano skoczków spadochronowych, przerzucanych z Wielkiej Brytanii do okupowanej Polski.
Pseudonim szefa sztabu Okręgu AK Lublin, płk. Żaka.
Umowna, tajna nazwa operacji wojskowej.
Nazwisko „Łupaszki”.
Imię komisarza ludowego ZSRR – Berii.
Tak nazywamy dziś żołnierzy polskiego podziemia antykomunistycznego.
Na koniec gry za każde prawidłowo rozwiązane hasło oddziałowi zostaną doliczone 2 dolary.
Wszystkie informacje potrzebne do rozwiązania krzyżówki zostały przekazane oddziałom
w pakietach startowych.
organizator:
partnerzy gry:
patroni medialni:
21
21
16
2
17
10
1
7
9
3
22
15
22
8
22
20
20
21
13
19
19
9
18
17
19
15
16
7
17
6
14
3
13
20
1
10
11
12
6
11
16
15
11
9
8
8
9
4
7
5
10
6
14
18
5
18
14
4
5
2
12
2
3
4
13
1
12
Konsp
ira
c
2015
ja
„To jest wasz pistolet. Jest takich wiele, ale ten jest wasz. [...]
Bez Was wasz pistolet jest niczym, ale i Wy bez niego jesteście niczym”
W trakcie „Konpiracji w hołdzie Żołnierzom Wyklętym” niejednokrotnie
staniecie oko w oko z wrogiem. Być może będziecie musieli podjąć
z nim walkę. Bez broni nie dalibyście rady, dlatego 25 kwietnia będziecie
mieli możliwość jej zdobycia. W dniu gry każdy oddział powinien być
wyposażony w jeden pistolet. Jeżeli nie będziecie mieli skąd pozyskać
atrapy pistoletu, to zabierzcie ze sobą ten egzemplarz.
Konsp
ira
c
2015
ja
„To jest wasz pistolet. Jest takich wiele, ale ten jest wasz. [...]
Bez Was wasz pistolet jest niczym, ale i Wy bez niego jesteście niczym”
W trakcie „Konpiracji w hołdzie Żołnierzom Wyklętym” niejednokrotnie
staniecie oko w oko z wrogiem. Być może będziecie musieli podjąć
z nim walkę. Bez broni nie dalibyście rady, dlatego 25 kwietnia będziecie
mieli możliwość jej zdobycia. W dniu gry każdy oddział powinien być
wyposażony w jeden pistolet. Jeżeli nie będziecie mieli skąd pozyskać
atrapy pistoletu, to zabierzcie ze sobą ten egzemplarz.
RZECZPOSPOLITA
POLSKA
DOWÓD
OSOBISTY
DOWÓD OSOBISTY
4. Imiona rodziców
5. Data urodzenia
1. Nazwisko
6. Miejsce urodzenia / miejscowość - powiat/
2. Imiona
7. Stan cywilny
3. Nazwisko panieńskie
RYSOPIS
Wzrost
8. Zawód
9. Organ wydający dowód osobisty
Oczy
Znaki szczególne
Własnoręczny podpis
1
pieczęć
Data wydania
Komentant MO
2
KONSPIRACJA 2015
Faza I „Aksamitny dotyk mocy”
KONSPIRACJA 2015
Faza III „Delikatne uderzenie pioruna”
Nr
.
Dz
.
1
0/
201
5/
KK
War
s
z
awa,
05mar
ca201
5r
.
I
ns
t
yt
utPami
ęciNar
odowej
ul
.
Woł
os
k
a7
02675War
s
z
awa
Dni
a25k
wi
et
ni
a201
5r
.
nas
zhuf
i
ecpor
azj
edenas
t
yor
gani
z
uj
egr
ęmi
ej
s
k
ązcyk
l
u
„
Kons
pi
r
acj
a
”
.
Gr
a„
Kons
pi
r
acj
a
”j
es
tmi
ej
s
k
ągr
ąeduk
acyj
ną,
pr
z
ez
nacz
onądl
ahar
cer
z
y
s
t
ar
s
z
ychor
azwędr
owni
k
ów (
os
obypowyż
ej1
2r
ok
uż
yci
a)
.
Ucz
es
t
ni
cypor
us
z
aj
ąs
i
ęw
pat
r
ol
ach59os
obowychwr
azzpeł
nol
et
ni
m opi
ek
unem.
„
Kons
pi
r
acj
a
”j
es
tj
ednązcyk
l
i
cz
nych
i
mpr
ezor
gani
z
owanychpr
z
eznas
zhuf
i
ec,
maj
ącąnacel
us
z
er
z
eni
ewi
edz
ynat
emat
y
pat
r
i
ot
ycz
nok
ul
t
ur
owe.
Dot
ychcz
as
oweedycj
et
eji
mpr
ez
ybył
ypoś
wi
ęconem.
i
n.
ok
upowanej
War
s
z
awi
e,
Pows
t
ani
uWar
s
z
aws
k
i
emucz
y„
Sol
i
dar
noś
ci
”
.
Temat
yk
ąt
egor
ocz
nejedycj
igr
yj
es
tpows
t
ani
eant
yk
omuni
s
t
ycz
new Pol
s
cew l
at
ach
1
9451
963or
azdz
i
ał
al
noś
ćŻoł
ni
er
z
yWyk
l
ęt
ych.
Ucz
es
t
ni
cywyk
onuj
ącz
adani
abędąz
dobywać
wi
edz
ęnat
ematt
ejpr
z
ezwi
el
el
atpr
z
emi
l
cz
anejk
ar
t
ypol
s
k
i
ejhi
s
t
or
i
i
.
Nas
z
ym cel
em j
es
t
s
t
awi
ani
emł
odz
i
eż
ybohat
er
ów j
ak
opoz
yt
ywnychwz
or
ców donaś
l
adowani
aor
az
z
ai
nt
er
es
owani
eucz
es
t
ni
k
ów ż
yci
or
ys
amim.
i
n.
Wi
t
ol
daPi
l
eck
i
ego,
Zygmunt
aSz
endz
i
el
ar
z
acz
y
Hi
er
oni
maDek
ut
ows
k
i
ego.
Podk
oni
ecgr
y
,
podcz
asur
ocz
ys
t
egoapel
upat
r
ol
e,
k
t
ór
ez
dobędąnaj
wi
ęk
s
z
ei
l
oś
cipunk
t
ów
z
os
t
anąnagr
odz
one.
Chci
el
i
byś
myz
wr
óci
ćs
i
ęzupr
z
ej
mąpr
oś
bądoI
ns
t
yt
ut
uPami
ęciNar
odowej
,
j
eż
el
ij
es
t
t
ak
amoż
l
i
woś
ć,
opr
z
ek
az
ani
enam publ
i
k
acj
i
,
k
t
ór
emogł
ybypos
ł
użyćj
ak
onagr
odyi
j
ednocz
eś
ni
eeduk
owaćmł
odz
i
eżw z
ak
r
es
i
epows
t
ani
aant
yk
omuni
s
t
ycz
negow Pol
s
ce.
Wyr
aż
amynadz
i
ej
ę,
ż
edz
i
ęk
iws
pól
nemudz
i
ał
ani
ul
epi
ejbędz
i
emymogl
ir
eal
i
z
owaćmi
s
j
ę,
j
ak
ąj
es
tmi
ędz
yi
nnymik
r
z
ewi
eni
epos
t
aw pat
r
i
ot
ycz
nych.
Wz
ami
anz
aok
az
anąpomoc
of
er
uj
emyI
ns
t
yt
ut
owiPami
ęciNar
odowejdoł
ącz
eni
edogr
onapar
t
ner
ów gr
ymi
ej
s
k
i
ej
„
Kons
pi
r
acj
a201
5”
,
obokm.
i
n.Ur
z
ęduDz
i
el
ni
cyWol
a,
Muz
eum Pows
t
ani
aWar
s
z
aws
k
i
egoi
F
undacj
iNi
epodl
egł
oś
ć.
Logok
aż
degozpar
t
ner
ów będz
i
eumi
es
z
cz
onenaws
z
el
k
i
chmat
er
i
ał
achpr
omocyj
nych
nas
z
egopr
z
eds
i
ęwz
i
ęci
a(
k
ar
t
yoddz
i
ał
ów,
pl
ak
at
ypr
omocyj
ne,
I
nt
er
net
)
.
Każ
dyzpar
t
ner
ów
ot
r
z
ymar
ówni
eżmoż
l
i
woś
ćwyek
s
ponowani
awł
as
nychmat
er
i
ał
ów pr
omocyj
nych(
np.
banner
,
f
l
agai
t
p.
)podcz
ask
ończ
ącegogr
ęur
ocz
ys
t
egoapel
unaPowąz
k
achWoj
s
k
owych.
Os
t
at
ni
m ak
cent
em gr
ybędz
i
ez
ł
ożeni
ewi
eńców iz
apal
eni
ez
ni
cz
ynaKwat
er
z
e„
Ł
”
,
z
nanej
r
ówni
eżj
ak
oŁącz
k
a.
Koor
dynat
or
em gr
yzr
ami
eni
anas
z
egohuf
caj
es
tdr
uhpwd.
Andr
z
ejSk
war
cz
yńs
k
i–t
el
.
888384496,
andr
z
ej
.
s
k
war
cz
yns
k
i
@z
hp.
net
.
pl
.
Zgór
ydz
i
ęk
uj
emyz
apomocipoz
yt
ywner
oz
pat
r
z
eni
enas
z
ejpr
oś
by
.
Zhar
cer
s
k
i
m poz
dr
owi
eni
em,
Cz
uwaj
!
Konspiracja 2015
Oceń stopień atrakcyjność Konspiracji 2015 w skali od 0 do 10,
gdzie 0 oznacza namniejszy stopień atrakcyjności, a 10 największy
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
a
a
jn
tn
ie
z
ra
z
ad
m
sa
ie
św
ze
pr
w
zn
be
ewentualny komentarz
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
tn
ie
e
jn
ie
z
ra
z
ad
m
sa
św
ze
pr
w
zn
be
2
Oceń stopień atrakcyjności miejsc, w których odbywała się Konspiracjia 2015,
w skali od 0 do 10, gdzie 0 oznacza najmniejszy stopień atrakcyjności, a 10 największy
e
0
1
2
4
5
6
7
8
9
10
z
ra
le a
ie n
w ud
o a tr
z
m
sa
3
w
le
ie a
w tw
o a ła
z
3
Oceń stopień trudności Konspiracji 2015 w skali od 0 do 10,
gdzie 0 oznacza najmniejszy stopień trudności, a 10 największy
Oceń poziom organizacji Konspiracji 2015, w skali od 0 do 10,
gdzie 0 oznacza najgorszy poziom organizacji, a 10 największy
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
m
sa
ie
św
ze
pr
w
zo
rd
ba łaby
s
y
tn
z
ra
Oceń materiały zapewniane przez organizatorów Konspiracji 2015 (punkty, dodatki,
grafiki, etc.), w skali od 0 do 10, gdzie 0 oznacza najgorszą ocenę, a 10 najlepszą
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
m
sa
e
tn
ie
z
ra
św
ze
pr
w
zo
rd
ba abe
sł
Jaki według Ciebie był największy plus, a jaki największy minus Konspiracji 2015?
miejsce na komentarz
miejsce na komentarze/uwagi/propozycje etc.
ŻOŁNIERZE WYKLĘCI
BOHATEROWIE POWSTANIA
ANTYKOMUNISTYCZNEGO W POLsCE
ilustracja mateusz oźmiński; www.ozminski.com
-1-
Konsp
ira
c
2015
ja
Niniejsza broszura stanowi
wprowadzenie do gry miejskiej
„Konspiracja 2015.
W hołdzie Żołnierzom Wyklętym”
Opracowanie, projekt i skład tekstu:
pwd. Andrzej Skwarczyński
Wokół polskiego podziemia działającego po
tzw. wyzwoleniu narosło wiele mitów. Mówiono
o nim wiele półprawd, wielokrotnie poddawano
zafałszowaniu. Komunistyczna propaganda nazywała
członków podziemia niepodległościowego faszystami,
zdrajcami, reakcjonistami, sprzedawczykami,
w najlepszym razie – ludźmi zagubionymi
Przez organizacje podziemne w okresie 1944–1956
przeszło około 200 000 ludzi. W latach 1944–1945
to właśnie podziemie było głównym przeciwnikiem
„nowej władzy”
Latem 1944 r. AK, wobec nacisku ze strony Sowietów
oraz podległych im „polskich” władz, znalazła się
w trudnym położeniu. Na zajętych przez Armię
Czerwoną terenach oddziały AK były rozbrajane
i likwidowane, a żołnierze podziemia podlegali
represjom ze strony NKWD i polskiego aparatu
bezpieczeństwa. Trudna sytuacja zewnętrzna oraz
brak perspektywy ułożenia jakiegoś modus vivendi
z Armią Czerwoną spowodowały, że ówczesny
dowódca AK gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek”
19 stycznia 1945 r. podjął decyzję o jej rozwiązaniu,
co stanowiło pierwszy etap samolikwidacji Polskiego
Państwa Podziemnego
A jeśli komu droga otwarta do nieba,
Tym, co służą ojczyźnie
„Pieśń XII”, Jan Kochanowski
Rozdział I
„Burza”
P
o przekroczeniu w styczniu 1944 r. przedwojennej granicy Polski przez Armię Czerwoną jednostki Armii Krajowej
rozpoczęły realizację planu „Burza”, przyjętego przez dowództwo AK i Rząd na Uchodźstwie. Zgodnie z założeniami planu
„Burza” żołnierze AK odtwarzanych, przedwojennych,
Jako pierwsze do akcji „Burza” w marcu
jednostek Wojska Polskiego,
1944 r. ruszyły jednostki AK na Wołyniu,
samodzielnie bądź wspólnie
następnie w Tarnopolskiem, Lwowskiem,
z Armią Czerwoną wyzwaStanisławowskiem, na Wileńszczyźnie
lali kolejne miasta. Równolegle ujawniały się terenowe
i Nowogródczyźnie. W lipcu tego roku żołnierze
struktury administracyjne
AK wspólnie z oddziałami Armii Czerwonej
Polskiego Państwa Podziemwzięli udział m.in. w walkach o Wilno i Lwów.
nego. Delegaci Rządu RP na
Po przekroczeniu Bugu i Sanu operacja była
Uchodźstwie, wobec wkrakontynuowana. Tylko na Lubelszczyźnie oddziały czających Sowietów, występowali jako legalni reprezenAK samodzielnie lub wspólnie z jednostkami
tanci polskiego państwa. Było
sowieckimi opanowały 25 miast i miasteczek
to szczególnie ważne, gdyż
po zerwaniu przez Związek
Sowiecki stosunków dyplomatycznych z Rządem RP
w 1943 r. (na skutek odkrycia
grobów, zamordowanych
przez Sowietów wiosną
1940 r., polskich oficerów
w Katyniu) Józef Stalin pracował nad stworzeniem formuły
zależnego od siebie „rządu
polskiego”. Po przekroczeniu
przez Armię Czerwoną niemiecko-sowieckiej linii demarkacyjnej z 1939 r. (uznanej
jednostronnie przez Związek
Sowiecki za nową polsko-sowiecką granicę) rozpoczął
realizację swojego planu.
Wkroczenie II batalionu 9. Pułku Piechoty AK oraz batalionu zborne21 lipca 1944 r. w Moskwie
go 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK do Szczebrzeszyna. Na czele
ppor. Franciszek Mucha „Komar”, 26 lipca 1944 r.
powołał zależny od siebie
-4-
Polski Komitet Wyzwolenia
Narodowego (PKWN), który
miał odgrywać rolę jedynej
legalnej władzy na terytorium
Polski.
Oddział AK „Zapory”. Por. Hieronim Dekutowski „Zapora” w otoczeniu
żołnierzy z patrolu Januarego Rusha „Kordiana”. Z prawej strony dowódcy siedzą: z lornetką kpt. Ryszard Kaczkowski „Ryszard” – dowódca zwiadu konnego, a obok niego w głębi siedzi por. Stanisław Wnuk
„Opal” – zastępca dowódcy, lato 1944 r.
1. patrol rowerowy 34. Pułku Piechoty Obwodu Biała Podlaska AK
Bezpośrednio za sowieckimi jednostkami frontowymi
pojawiały się oddziały NKWD
i Smiersza (kontrwywiad
Armii Czerwonej), które
okrążały i rozbrajały polskich
partyzantów. Dowódców AK
wywożono w głąb Związku
Sowieckiego, zaś żołnierzom
dawano alternatywę: wstąpienie do „ludowego” wojska lub deportacja do ZSRR.
Doświadczenia żołnierzy AK
na Kresach sprawiły, że na
Białostocczyźnie dowództwo
AK, nie chcąc narażać swoich
żołnierzy na dekonspirację
i represje, podjęło realizację
planu „Burza” w ograniczonym zakresie.
Ostatnim akcentem „Burzy”
było Powstanie Warszawskie.
Decyzja o jego wybuchu
została podjęta w ostatnich
dniach lipca 1944 r. i była
podyktowana głównie tym,
że w dotychczasowej realizacji
„Burzy” nie zdołano osiągnąć
głównego celu politycznego,
jakim było przejęcie władzy
przez Delegaturę Rządu RP
w Londynie na oswobodzonych z wojsk niemieckich
terenach Polski. Powstanie
wybuchło 1 sierpnia 1944 r.
i zakończyło się kapitulacją
powstańców 2 października,
nie przynosząc zakładanych
rezultatów.
Na terenach leżących na zachód od Wisły, pozostających
pod okupacją niemiecką do
Oddział z Obwodu Ostrów Mazowiecka AK
momentu ruszenia sowieckiej
ofensywy w styczniu 1945 r., oddziały AK podjęły realizację „Burzy”
jako akcję „Deszcz”, polegającą na podejmowaniu działań o charakterze samoobrony. Na wielu z tych terenów, np. w kieleckim, krakowskim czy Beskidzie Zachodnim działania zbrojne kontynuowano
do przełomu lat 1944–1945.
-5-
Rozdział II
Na kresach
C
hoć od stycznia 1945 r. cały obszar II RP znalazł się pod kontrolą
sowiecką, to warunki pracy konspiracyjnej były bardzo zróżnicowane. W szczególnie ciężkiej sytuacji znaleźli się Polacy na terenach włączonych do ZSRR. Podczas okupacji niemieckiej ruch podziemny na wschodzie kraju był zdominowany przez AK. Wytyczona
na mocy porozumienia między
Rozbrajanie przez wkraczającą od stycznia 1944 r. przedstawicielami PKWN i ZSRR
z 27 lipca 1944 r. polsko-sowiecArmię Czerwoną oddziałów AK ujawniających
ka granica oddzieliła struktury
się w ramach „Burzy”, zapewniających względne
AK funkcjonujące na obszarach
bezpieczeństwo ludności, doprowadziło do
sowieckiej Ukrainy, Białorusi
masowej ucieczki większości polskich mieszkańców i Litwy od dowództwa w Polsce
centralnej. Konspiracja polska
funkcjonowała tu w warunkach daleko trudniejszych niż podziemie
działające na terytorium powojennej Polski, co rzutowało na kształt
organizacji. Władze sowieckie dążyły do wysiedlenia z tych terenów
Polaków. W rezultacie znaleźli się oni pod presją nie tylko władz
sowieckich, ale i części niepolskiego otoczenia.
Od sierpnia 1944 r. do maja 1945 r. głównym zadaniem rozformowywanej AK było podtrzymywanie morale ludności polskiej
wobec nacisków wywieranych
przez administrację sowiecką.
Na terenach włączonych do
ZSRR, czyli w Galicji Wschodniej i na Wołyniu, na pierwszy
plan wysuwała się obrona
Polaków przed Ukraińską Powstańczą Armią.
Mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszko” (z prawej), dowódca V Brygady
Wileńskiej AK
-6-
W drugiej połowie 1944 r. szkieletowa siatka AK istniała jedynie
w zachodniej części Wołynia.
W marcu 1945 r. funkcjonariusze NKWD aresztowali ostatnich dowódców wołyńskiej AK
i ostatecznie ją rozbili. Nieco
dłużej przetrwało polskie podziemie w Galicji Wschodniej.
Jesienią 1944 r. aresztowania
dokonywane przez funkcjonariuszy NKWD i działalność
zbrojna UPA zmusiły wielu
członków AK do ewakuacji do
tzw. Polski Lubelskiej (w graniach powojennych). Na ziemiach włączonych do ZSRR
aktywność grup partyzanckich
całkowicie zamarła. Istniały
jedynie oddziały samoobrony,
których zadaniem była ochrona przed UPA.
Żołnierz IV Brygady Wileńskiej AK krypt. „Narocz”, Wileńszczyzna,
maj–czerwiec 1944 r.
W styczniu 1945 r., po rozwiązaniu AK, polskie podziemie
w Galicji Wschodniej zaczęło
działać pod nazwą „Niepodległość” („NIE”). Na początku
1945 r. organizacja zrzeszała
5 000 – 7 000 ludzi. Z czasem,
na skutek wyjazdu ludności
do Polski centralnej, kadra
ta topniała. Po konferencji
w Poczdamie dowództwo
„NIE” wydało rozkaz ewakuacji kadr z tzw. zachodniej
Ukrainy. Do października
1945 r. niemal wszyscy członkowie organizacji przedostali
się do Polski w jej powojennych granicach. Ostatni
dowódcy, w tym komendanci
okręgów, wyjechali ze Lwowa
w grudniu 1945 r. W 1946 r. na
Ukrainie polskie podziemie już
nie istniało.
Żołnierze IV Brygady Wileńskiej AK krypt. „Narocz”, Wileńszczyzna,
Odmiennie potoczyły się
wydarzenia na ziemiach
północno-wschodnich II RP.
W lipcu 1944 r., gdy na Wileńszczyznę, Nowogródczyznę i Grodzieńszczyznę
dotarły jednostki sowieckie,
tamtejsze oddziały AK, liczące
kilkanaście tysięcy żołnierzy,
w ramach akcji „Burza” wystąpiły zbrojnie przeciwko Niemcom. Po okresie wspólnej
walki dowódcy AK przystąpili
do rozmów z oficerami Armii
Czerwonej. Jednak w końcu
lipca 1944 r. wojska sowieckie rozpoczęły rozbrajanie
jednostek AK. Internowano
Żołnierze 1. kompanii oddziału leśnego Obwodu Sambor AK, w środku
dowódca oddziału chor. Adam Ekert „Pogarda”
-7-
i wywieziono w głąb ZSRR
ponad 6 000 akowców z tego
terenu.
Zwiad konny IV Brygady Wileńskiej AK krypt. „Narocz”, Wileńszczyzna,
-8-
Kolejne fale prowadzonych
przez NKWD aresztowań,
ucieczka części konspiratorów do Polski centralnej oraz
rozpoczęta przez władze
sowieckie tzw. repatriacja
doprowadziły do znacznego uszczuplenia organizacji. Wiosną 1945 r. akowskie podziemie liczyło ok.
10 000 ludzi, w tym niemal
2 000 w stałych oddziałach
partyzanckich, a już w połowie 1945 r. jego potencjał
ocenia się na 2 000 członków,
z czego ok. 400 w oddziałach
partyzanckich. Mimo to bojówki terenowe i oddziały partyzanckie odznaczały się dużą
aktywnością. Po podpisaniu
kapitulacji przez Niemcy dowództwo podziemia polskiego
na ziemiach północno-wschodnich wydało polecenie
ewakuacji sił konspiracyjnych
do Polski w jej granicach
powojennych. Rozformowano
część oddziałów partyzanckich, kilka przeszło na zachód
z bronią w ręku. Nadal jednak
wielu Polaków, szczególnie
mieszkających na wsi, pozostało na ziemiach wcielonych
do Białoruskiej Republiki
Sowieckiej i Litewskiej Republiki Sowieckiej. Zasilili oni trzy
lokalne organizacje konspiracyjne, będące kontynuacją
AK, które stawiały sobie za cel
samoobronę ludności polskiej
przed represjami NKWD oraz
walkę z kolektywizacją.
Od jesieni 1945 r. na Nowogródczyźnie, w rejonie Lidy
i Szczuczyna, działał samodzielny nawiązujący do AK
Obwód nr 49/67. Jego komendantowi ppor. Anatolowi
Radziwonikowi „Olechowi”
podlegało kilka oddziałów
partyzanckich, liczących łącz-
nie ok. 100 żołnierzy, zapleczem zaś była siatka licząca
600–800 ludzi. Dopiero wiosną 1949 r. grupy operacyjne
NKWD zdołały rozbić główne
siły partyzanckie, a w maju
tego roku poległ ppor. Radziwonik. Ostatnie grupy partyzanckie, wywodzące się ze
struktur kierowanych przez
„Olecha”, zlikwidowane zostały
w latach 1952–1953.
W sumie na ziemiach wcielonych do ZSRR
zginęło z rąk sowieckich 3 000 – 4 000 żołnierzy
AK, a 20 000 – 25 000 zostało aresztowanych
lub internowanych
Zwiad konny IV Brygady Wileńskiej AK krypt. „Narocz”, Wileńszczyzna,
-9-
Na Grodzieńszczyźnie latem
1945 r. powstała Samoobrona
Ziemi Grodzieńskiej, w której
szeregach działało 500–600
konspiratorów. Na jej czele
stanął por. Mieczysław Niedziński „Men”. Dopiero wiosną
1948 r. rozbito też podlegające
mu główne siły partyzanckie, a on sam poległ w walce.
Ostatni partyzanci wywodzący się z Samoobrony Ziemi
Grodzieńskiej zginęli w walce
na początku lat pięćdziesiątych. Podobny charakter miała
utworzona w 1946 r. Samoobrona Wołkowyska (rejon
Zelwy i Wołkowyska), której
założycielem i dowódcą był
ks. Antoni Bańkowski „Eliasz”.
Siatka ta liczyła 100–200 ludzi,
miała też kilkunastoosobowy
oddział partyzancki. Została
rozbita przez NKWD latem
1948 r.
Rozdział III
Po „Burzy”
W
końcu lipca 1944 r. na terenach zajętych przez Armię
Czerwoną panował swoisty stan dwuwładzy, szybko jednak rozwiązany przez radykalne posunięcia komunistów, masowe aresztowania wyższych dowódców AK, delegatów rządu
(posiadających kompetencje wojewodów) oraz podstępnie
rozbrajanych żołnierzy AK. Symbolem stało się między innymi dokonane w Skrobowie 27 lipca na polecenie sowieckich
władz wojskowych rozbrojenie żołnierzy 27. Wołyńskiej Dywizji
Piechoty AK i osadzenie ich w byłym niemieckim obozie kon-
Żołnierze 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK oraz Okręgu Lublin AK internowani w obozie filtracyjnym
NKWD na Majdanku, powstałym na podstawie infrastruktury niemieckiego obozu koncentracyjnego
- 10 -
centracyjnym na Majdanku,
przekształconym w obóz filtracyjny NKWD. Rozpoczął się
okres represji wobec żołnierzy
podziemia niepodległościowego, prowadzonych głównie
przez NKWD. Wielu żołnierzy
zostało wywiezionych do
łagrów w głąb ZSRR.
Obóz koncentracyjny na Majdanku, lipiec 1944 r.
Nowa władza całkowicie opierała się „na
bagnetach” Armii Czerwonej, której liczebność
szacuje się w tym czasie na terenie Polski
Lubelskiej na ok. 2 500 000 żołnierzy. Na
podstawie zawartego 26 lipca porozumienia
PKWN oddawał obywateli polskich pod
jurysdykcję wojskowych władz sowieckich
Taki kierunek działań został
znacznie zaostrzony w październiku 1944 r. To z tego
okresu pochodzi dekret
o ochronie państwa, na podstawie którego groziła kara
śmierci, w tym za posiadanie
radioodbiornika bez zezwolenia. Postępowania sądowe
często nie respektowały podstawowego prawa oskarżonego, prawa do rzetelnej obrony, a wyroki, w tym wyroki
śmierci, zasądzane były przez
doraźne sądy wojskowe.
Swobodnie działały tu sowieckie organy bezpieczeństwa oraz kontrwywiad. Nad
wszystkim czuwał pełnomocnik sowieckiego dowództwa
gen. Nikołaj Bułganin. Jednocześnie jeszcze w sierpniu
1944 r. został wydany dekret
o ustanowieniu Milicji Obywatelskiej oraz dekret o mobilizacji do utworzonego z połączenia Armii Berlinga i Armii
Ludowej Wojska Polskiego.
Obie struktury były kierowane
także do zwalczania oporu
wobec PKWN.
Uroczysko Baran w gminie Kąkolewnica Wschodnia (lubelskie) –
na przełomie lat 1944/1945. Miejsce straceń ofiar Informacji Wojskowej i sądu II Armii WP gen. Karola Świerczewskiego
- 11 -
Rozdział IV
szesnastu
S
ytuacja władz Polskiego Państwa Podziemnego po konferencji jałtańskiej i ruszeniu sowieckiej ofensywy zimowej
w 1945 r. uległa zmianie. Musiały one uwzględniać w swoich
decyzjach fakt funkcjonowania Rządu Tymczasowego i stacjonowanie na ziemiach polskich jednostek sowieckich. Powodowało to, że postrzeganie spraw polskich przez rząd w Londynie
i jego przedstawicieli w kraju
różniło się. Podczas gdy rząd
Tomasza Arciszewskiego
odrzucił całkowicie decyzje
jałtańskie, krajowi reprezentanci rządu dopuszczali
pewną możliwość podjęcia
rozmów. Zadeklarowanie
przez mocarstwa w czasie
konferencji utworzenia specjalnej komisji, której zadaniem miało być porozumienie
się z Rządem Tymczasowym
oraz reprezentantami demokratycznych stronnictw poGen. Leopold Okulicki – Komendant Główny AK w czasie procesu
„szesnastu” w Moskwie
litycznych, krajowych i emigracyjnych w sprawie wypracowania formuły Tymczasowego
Rządu Jedności Narodowej, zostało uznane przez przywódców
Polski Podziemnej za zaproszenie do rozmów. 21 lutego 1945 r.
Rada Jedności Narodowej w specjalnej uchwale wyraziła taką
gotowość. W tym samym czasie drogą poufną gen. Leopold
Okulicki otrzymał wstępne zaproszenie na rozmowy od marszałka Gieorgija Żukowa, szefa
sztabu I Frontu Białoruskiego.
W akcie oskarżenia znalazły się zarzuty dotyczące Oficjalne zaproszenie na sponielegalności AK i RJN oraz przygotowywania
tkanie w Pruszkowie zostało
planów działań przeciwko ZSRR u boku armii
skierowane do kilkunastu czołowych przedstawicieli Polski
niemieckiej
Podziemnej w marcu.
Przystąpienie do rozmów zostało poprzedzone zgodą władz londyńskich. Przywódcy Polskiego Państwa Podziemnego sądzili, że
wynikiem rozmów będzie ustalenie składu rządu, który zostanie
- 12 -
Napisy pozostawione przez więźniów Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Radzyniu Podlaskim. Dzisiaj cele dawnego
aresztu Gestapo i UB służą vmieszkańcom niszczejącego budynku
jako zwykłe piwnice
przedstawiony Komisji Trzech.
Mieli również nadzieję, że
przystąpienie do nich zahamuje
represje sowieckie wobec Polaków. Jednak intencje Sowietów
były zgoła inne. Jak pokazały
kolejne wypadki, chodziło nie
o kompromis, ale o rozprawienie się z przeciwnikami
politycznymi. Właściwa konferencja miała być poprzedzona
spotkaniem gen. „Iwanowa”
(gen. NKWD Iwana Sierowa)
z Leopoldem Okulickim, Janem
Jankowskim i Kazimierzem
Pużakiem. Do spotkania doszło
27 marca, kiedy przywódcy Polskiego Państwa Podziemnego
zostali podstępnie aresztowani,
przewiezieni do Moskwy i osadzeni w więzieniu na Łubiance.
Od chwili osadzenia przez cały okres śledztwa oskarżeni przebywali w oddzielnych celach, aby nie dopuścić do ustalania
wersji składanych zeznań. Każdy z nich poddawany był całonocnym wyczerpującym przesłuchaniom. Na kilka dni przed
rozpoczęciem procesu wszyscy otrzymali akty oskarżenia.
Przez prawie dwa miesiące trwały spekulacje na temat uwięzionych, ponieważ mimo monitów ze strony Wielkiej Brytanii
i Stanów Zjednoczonych strona sowiecka milczała.
14 czerwca 1945 r. moskiewskie radio zakomunikowało
zakończenie śledztwa oraz zapowiedziało szybkie wszczęcie
procesu. Rozprawa przeciwko
„szesnastu” toczyła się od 18
do 21 czerwca 1945 r. w Moskwie przed Kolegium Wojskowego
Sądu Najwyższego ZSRR.
Proces „szesnastu” był jawnym pogwałceniem
prawa międzynarodowego, które nie uznaje
sądzenia przywódców państwowych jednego
państwa przez sądy innych państw
Proces przeprowadzony był szybko i niedbale, o czym świadczy
chociażby fakt, że w sprawie tak ciężkich zarzutów rozprawa
trwała zaledwie trzy dni. 21 czerwca ogłoszono wyrok. Leopold
Okulicki został skazany na 10 lat więzienia, Jan Stanisław Jankowski – 8 lat, Adam Bień i Stanisław Jasiukowicz – na 5 lat,
Kazimierz Pużak – półtora roku, Aleksander Zwierzyński, Kazimierz Bagiński, Eugeniusz Czarnowski, Józef Chaciński, Stanisław
Mierzwa, Zbigniew Stypułkowski i Franciszek Urbański od 4 do
18 miesięcy więzienia. Uniewinnieni zostali Kazimierz Kobylański,
Stanisław Michałowski, Józef Stemler-Dąbski. W procesie nie był
sądzony Antoni Pajdak, powodem wyłączenia jego sprawy najprawdopodobniej był zły stan zdrowia spowodowany okrutnym
śledztwem. Jego proces odbył się w późniejszym czasie i zasądzono w nim wyrok 5 lat więzienia. Należy podkreślić, że mimo
iż nie zapadły żadne wyroki kary śmierci, to okresu odbywania
kary nie przeżyli: L. Okulicki, J. S. Jankowski i S. Jasiukowicz.
- 13 -
Rozdział V
Do lasu
W
Żołnierze V Brygady Wileńskiej AK mjr. Zygmunta Szendzielarza
„Łupaszki”, lato 1945 r.
Żołnierze ze Zgrupowania Oddziałów AK-DSZ-WiN „Zapory”. Od lewej:
„Miś” i trzech braci Pawełczaków: „Głaz”, „Jur” i „Morwa”, 1945 r.
Żołnierze oddziału AK-DSZ-WiN „Zapory”. Od lewej: Janusz Pawełczak
„Głaz”, Piotr Kaproń „Petryk”, Marian Pawełczak „Morwa”, N.N. „Antoś”,
„Łoś” – Tadeusz N. z Wołynia, Michał Szeremecki „Miś”, Władysław Sobczak „Czajka”, leżący z rkm Diegtiariowa N.N., zima 1945/1946 r.
- 14 -
wyniku działań represyjnych Resortu Bezpieczeństwa Publicznego PKWN
wielu żołnierzy AK oraz innych
podziemnych formacji zbrojnych już w 1944 r. znalazło
się w więzieniach lub zostało
wywiezionych w głąb ZSRR –
nawet jeśli nie kontynuowali
działalności konspiracyjnej.
Komuniści do walki z podziemiem skierowali siły tworzonego wówczas aparatu bezpieczeństwa. 21 lipca 1944 r.
w ramach Polskiego Komitetu
Wyzwolenia Narodowego
(PKWN) utworzono Resort
Bezpieczeństwa Publicznego
(RBP). Formalnie został zorganizowany w celu ochrony
bezpieczeństwa państwa,
w praktyce służył likwidacji
wszelkich form oporu wobec powstawania, a następnie funkcjonowania władzy
komunistycznej w Polsce.
W styczniu 1945 r. nadano mu
nazwę Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (MBP),
a od grudnia 1954 r. funkcjonował pod nazwą Komitetu do
Spraw Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych (MSW). Na
czele tego resortu do 1954 r.
stał gen. dyw. Stanisław Radkiewicz. W ramach struktury
MBP powołano wojewódzkie,
miejskie i powiatowe Urzędy
Wiosną 1945 r. na obszarze powojennej Polski
w około 350 stałych oddziałach partyzanckich
walczyło około 17 000 ludzi. Do największych
należały poakowskie zgrupowania partyzanckie
kpt. Hieronima Dekutowskiego „Zapory”,
por. Mariana Bernaciaka „Orlika”, V Brygada
Wileńska AK mjr. Zygmunta Szyndzielarza
„Łupaszki”, Zgrupowanie NSZ kpt. Henryka
Flame „Bartka”, Zgrupowanie Partyzanckie
Obszaru Lwów AK-„NIE” „Warta” płk. Franciszka
Rekuckiego „Topora” czy Zgrupowanie
Partyzanckie mjr. Józefa Kurasia „Ognia”
Bezpieczeństwa Publicznego
(UB), które tworzono natychmiast po „wyzwoleniu” przez
Armię Czerwoną kolejnych
terenów na zachód od Bugu.
Początkowo kadrę UB tworzyli
przede wszystkim działacze
komunistyczni przeszkoleni przez NKWD w ZSRR oraz
byli partyzanci Armii Ludowej
i członkowie Polskiej Partii
Robotniczej. Dodatkowo MBP
zostało wzmocnione poprzez
skierowanie do jego szeregów
kilkusetosobowego korpusu
oficerów z NKWD, którzy pełnili funkcje doradców...
To właśnie oni mieli decydujący wpływ na działalność
poszczególnych urzędów.
Na obszarze Polski Lubelskiej
siłami resortu, NKWD, jednostek wojskowych WP i Armii
Czerwonej prowadzone były
wielkie akcje pacyfikacyjne.
W październiku 1944 r. wydany został dekret o ochronie
Żołnierze ze Zgrupowania Oddziałów AK-DSZ-WiN „Zapory” w ogropaństwa, na podstawie któredzie plebanii, po mszy świętej w Kościele p.w. Świętej Trójcy w Popkogo groziła kara śmierci. Wyroki
wicach. Stoją od lewej: ppor. Jerzy Karcz „Bohun”, Janusz Pawełczak
„Głaz”, Kazimierz Gałuszka „Kazek”, Władysław Winogrodzki „Modrzew”, śmierci zatwierdzali generałowie Karol Świerczewski i MiJerzy Pawełczak „Jur”, Michał Szeremecki „Miś”’ w cywilu por. Stanichał Rola-Żymierski. Sytuacja
sław Wnuk „Opal” z dwoma cywilami N.N. Leżący od lewej: Marian
Pawełczak „Morwa”, „Antoś” N.N. Okres amnestii 1945 r.
ta zmusiła wielu żołnierzy
podziemia do pozostania
w konspiracji lub powrotu „do lasu”.
Większość akcji wiosną oraz latem 1945 r. miała charakter samoobrony i polegała na likwidacji posterunków MO, zwalczaniu
agentury UB i NKWD oraz uwalnianiu z więzień i aresztów ujętych członków podziemia. Ważnym sygnałem dla ludzi pozostających w podziemiu było – rozwiewające ostatnie złudzenia
– aresztowanie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego.
- 15 -
Rozdział VI
Delegatura Sił
Zbrojnych na Kraj
7
maja 1945 r. rozkazem p.o.
Naczelnego Wodza gen.
Władysława Andersa została powołana Delegatura Sił
Zbrojnych na Kraj. Powstawała, kiedy okazało się, że
koncepcja utrzymania po
rozwiązaniu AK ściśle tajnej,
elitarnej struktury konspiracyjnej „Niepodległość” („NIE”)
nie przyniosła oczekiwanych
rezultatów. Równocześnie
żywiołowo tworzyły się liczne
oddziały partyzanckie w odpowiedzi na terror sowiecki.
Defilada batalionu Wojsk Wewnętrznych (późniejszy KBW) pod dowództwem mjr. Piaseckiego „Hańczy”, Biłgoraj, 1 maja 1945 r. Po defiladzie żołnierze zdezerterowali, część z nich dołączyła do oddziałów
AK-DSZ i NSZ
Żołnierze oddziału dyspozycyjnego kompanii „Narol” V Rejonu Obwodu Tomaszów Lubelski AK-DSZ, Huta Różaniecka, pow. Lubaczów,
maj 1945 r.
- 16 -
Zadaniem powołanego na stanowisko delegata sił zbrojnych
na kraj płk. Jana Rzepeckiego
„Ożóga” było przede wszystkim objęcie zwierzchnictwa
nad wzmagającym się ruchem
oporu. DSZ musiała zapewnić
łączność podziemia niepodległościowego z Naczelnym
Dowództwem w Londynie
i jednocześnie prowadzić akcję propagandową skierowaną
do żołnierzy organizowanego
przez komunistów wojska
polskiego (akcja „Z”). Zadania
z zakresu samoobrony społeczeństwa i pracy konspiracyjnej realizowano przez likwidowanie konfidentów nowych
władz i NKWD oraz rozpracowywanie obsady personalnej
i metod działania Urzędu
Bezpieczeństwa (akcja „B”).
DSZ była organizacją wojskową; delegat sił zbrojnych
otrzymał uprawnienia dowódcze przysługujące wcześniej
komendantowi AK. Pod względem politycznym podlegał
jednak Delegatowi Rządu na
Kraj Stefanowi Korbońskiemu,
kierującemu „całością oporu
przeciw sowietyzacji Polski”.
Struktura DSZ została oparta
na wzorach AK i „NIE”.
Odprawa kadry dowódczej Inspektoratu Zamość AK-DSZ, Huta Różaniecka, pow. Lubaczów, maj 1945 r.
Kurs młodszych dowódców piechoty Obwodu Tomaszów Lubelski
AK-DSZ, maj 1945 r.
Jednym z zadań DSZ było
opanowanie tworzonych
żywiołowo oddziałów partyzanckich. 27 maja 1945 r. płk
Jan Rzepecki w porozumieniu
ze Stefanem Korbońskim wydał specjalną odezwę, wzywając partyzantów do powrotu
do „pracy nad odbudową
kraju”. Nie chodziło jednak
o ujawnienie się ich przed
władzami komunistycznymi,
ale raczej o ochronę przed
ewentualnymi represjami. Sam
apel pozostał bez echa wobec pogarszającej się sytuacji
politycznej w kraju oraz nieustannego terroru UB i NKWD
przeciw osobom związanym
z podziemiem niepodległościowym.
Kurs podoficerski Obwodu Tomaszów Lubelski AK-DSZ, wiosna 1945 r.
Grupa partyzantów V Brygady Wileńskiej AK mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”, Białostocczyzna, 1945 r.
- 17 -
Po powstaniu Tymczasowego
Rządu Jedności Narodowej
(28 czerwca 1945 r.), w skład
którego wszedł były premier
Rządu RP na Uchodźstwie
Stanisław Mikołajczyk, pojawiła się iluzoryczna możliwość
stworzenia legalnej opozycji
politycznej. Część podziemnych stronnictw myślała
o ujawnieniu swojej działalności. Symbolem zmian stała się
Komendant Obwodu Tomaszów Lubelski AK-DSZ kpt. Stanisław
Książek „Rota” w trakcie odprawy kadry kursu młodszych dowódców
piechoty, maj 1945 r.
Dowództwo Obwodu Tomaszów Lubelski AK-DSZ w drodze na odprawę, kwiecień–maj 1945 r.
- 18 -
podjęta w tym czasie decyzja
o rozwiązaniu się podziemnego przedstawicielstwa
politycznego – Rady Jedności Narodowej, z pełnienia
obowiązków delegata rządu
na kraj zrezygnował również
Stefan Korboński. Jednocześnie państwa zachodnie cofnęły swoje uznanie dla Rządu
RP na Uchodźstwie. W tej
sytuacji na początku lipca
1945 r. na spotkaniu dowódców obszarów DSZ zapadła
decyzja o zawieszeniu działań
przeciwko władzom komunistycznym, co oznaczało m.in.
wstrzymanie akcji „Z”. W łonie
podziemia ścierały się jednak
różne poglądy co do ewentualnego zaprzestania pracy
konspiracyjnej. Niektórzy byli
gotowi zakończyć działalność
podziemną i zerwać z rządem
RP na uchodźstwie. Delegat Sił
Zbrojnych był zwolennikiem
ograniczania aktywności zbrojnej i wyprowadzania z podziemia członków rozwiązanej
AK. Dodatkowy impuls dała
ogłoszona przez Władysława
Gomułkę zapowiedź amnestii
dla działaczy podziemia.
Wiele osób pozostających
w konspiracji nie wiedziało
dokładnie, jak potraktować
wezwanie do ujawnienia. Niektórzy wyszli z podziemia, lecz
w niedalekiej przyszłości stali
się ponownie ofiarami terroru
komunistycznego. Do połowy
października 1945 r. według
danych oficjalnych wyszło
z konspiracji ok. 30 000 osób.
Inni postanowili pozostać w lesie, uznając amnestię za kolejny
wybieg władz komunistycznych. Ostateczną decyzję o rozwiązaniu DSZ podjął 5 sierpnia
1945 r. płk Rzepecki, który
już we wrześniu 1945 r. wraz
z grupą współpracowników
powołał organizację polityczną
pod nazwą Zrzeszenie „Wolność
i Niezawisłość”.
Rozdział VII
Zrzeszenie
„Wolność
i Niezawisłość”
Z
rzeszenie „Wolność i Niezawisłość” (WiN) było największą
organizacją konspiracyjną działającą w Polsce w pierwszych
latach powojennych. Zostało utworzone 2 września 1945 r.
przez grupę wysokich oficerów rozwiązanej w styczniu 1945 r.
AK pod przewodnictwem płk. dypl. Jana Rzepeckiego.
Kadrę WiN mieli tworzyć głównie niezdekonspirowani byli
żołnierze AK. W zamyśle głównymi celami organizacji miało
być gromadzenie informacji o sytuacji społeczno-politycznej w kraju, a także prowadzenie wśród społeczeństwa propagandy niepodległościowej. Przywódcy WiN nie podzielali
rozpowszechnionego wówczas w społeczeństwie przekonania o rychłym wybuchu kolejnej wojny światowej między
Związkiem Sowieckim a Stanami Zjednoczonymi i Wielką
Brytanią, dlatego też jedyną nadzieję na zachowanie niepodległości Polski upatrywali w wygranej ugrupowań niekomunistycznych w zbliżających się wyborach parlamentarnych.
J. Rzepecki i jego współpracownicy byli przeciwni kontynuowaniu oporu zbrojnego
przez poakowskie oddziały
partyzanckie i podejmowali
systematyczne wysiłki w celu
ich rozwiązania. Zabiegi te
nie zawsze spotykały się
ze zrozumieniem ze strony
lokalnych dowódców, którzy
niechętnie podporządkowywali się nowym wytycznym.
Żołnierze oddziału AK-WiN Włodzimierza Kozłowskiego „Oriona”.
Pierwszy z lewej Kazimierz Borkowski „Szatyn”, obok Czesław Burzyński, Radomskie, jesień 1945 r.
- 19 -
W efekcie na znacznych terenach (zwłaszcza na Lubelszczyźnie i Białostocczyźnie)
Zrzeszenie zachowało swój
wojskowy, akowski charakter,
prowadząc, niekiedy zakrojone na szeroką skalę, działania
zbrojne przeciwko lokalnym
instytucjom władzy komunistycznej.
Żołnierze ze Zgrup. Oddz. AK-DSZ-WiN „Zapory”.
Szczepan Żelazny „Żaba” ze swoim patrolem, 1945 r.
Żołnierze ze Zgrup. Oddz. AK-DSZ-WiN „Zapory”: Robert
Surdacki „Robek”, „Modrzew”,
Jan Szaliłow „Renek”, 1945 r.
Żołnierze ze Zgrupowania Oddziałów AK-DSZ-WiN „Zapory”:
Janusz Pawełczak „Głaz”, Robert
Surdacki „Robek”, Benedykt Surdacki „Cygan”, Wacław Gąsiorowski „Orlik”, 1945 r.
Mjr Hieronim Dekutowski „Zapora” i kpt. Zdzisław
Broński „Uskok”, pow. Lubartów, lipiec 1947 r.
Żołnierz ze Zgrup. Oddz. AK-DSZWiN „Zapory”, Władysław Winogrodzki „Modrzew” i Kazimiera
Sowa (Sowińska), 1945 r.
Żołnierz ze Zgrupowania Oddziałów AK-DSZ-WiN Mjr. Hieronima
Dekutowskiego „Zapory”, Roman
Groński „Żbik”, 1945 r.
Marian Sadowski „Dzida”, dowódca oddziału WiN, Radomskie,
1946 r.
Tadeusz Zieliński „Igła” (pierwszy
z lewej), dowódca oddziału WiN
wraz ze swym podkomendnym,
okolice Skaryszewa, Radomskie,
wiosna 1946 r.
- 20 -
Żołnierze ze Zgrupowania Oddziałów AK-DSZ-WiN „Zapory”. Od prawej: Ryszard Krusche „Czarny Renek”, „Łoś”, Marian Pawełczak „Morwa”,
„Antoś” (N.N.), Janusz Pawełczak „Głaz”, zima 1945/1946 r.
Działalnością Zrzeszenia kierował Zarząd Główny z prezesem na czele. Pierwszym
prezesem WiN został Jan Rzepecki, po jego aresztowaniu
(5 listopada 1945 r.) funkcję tę
pełnili kolejno: płk Jan Szczurek-Cergowski (do 23 listopada 1945 r.), płk Franciszek
Niepokólczycki (do 22 października 1946 r.), ppłk Wincenty Kwieciński (do 5 stycznia 1947 r.) oraz ppłk Łukasz
Ciepliński (do 27 listopada
1947 r.).
Od połowy 1946 r. Zrzeszenie
WiN posiadało także swoje
przedstawicielstwo na Zachodzie w postaci kierowanej
przez Józefa Maciołka Delegatury Zagranicznej WiN.
Zrzeszenie zakończyło działalność na przełomie 1947 r.
i 1948 r. w wyniku aresztowania przez UB członków tzw.
IV Zarządu Głównego WiN
z ppłk Łukaszem Cieplińskim
na czele.
Oddział por. Zdzisława Brońskiego „Uskoka”, pow. Lubartów, wiosna 1946 r.
AK-DSZ, kwiecień–maj 1945 r.
AK-DSZ, kwiecień–maj 1945 r.
- 21 -
Zimą i wiosną 1948 r. w miejsce autentycznej organizacji
konspiracyjnej komunistyczny
Urząd Bezpieczeństwa utworzył strukturę prowokacyjną
zwaną potocznie V Komendą WiN. Głównymi celami
tej prowokacji miało być
kontrolowanie aktywności
środowisk niepodległościowych w kraju oraz działalności Delegatury Zagranicznej
WiN. Operacja ta, nosząca
kryptonim „Cezary”, została
zakończona w grudniu 1952 r.
„ujawnieniem się” członków
V Komendy WiN.
Rozdział VII
Narodowe
Zjednoczenie
Wojskowe
U
Żołnierze oddziału st. sierż. Mieczysława Dziemieszkiewicza „Roja”,
pow. Ciechanów, 1948 r.
Żołnierze oddziałów Inspektoratu „Hanka” NZW oraz dezerterzy z WP,
biorący udział we mszy św. oraz uroczystym zaprzysiężeniu. Przysięgę
odbiera kpt./mjr Franciszek Przysiężniak „Ojciec Jan”, Ożanna, 3 maja
1945 r.
- 22 -
tworzenie Narodowego
Zjednoczenia Wojskowego było wynikiem połączenia
dwóch organizacji konspiracyjnych obozu narodowego –
Narodowej Organizacji Wojskowej (istniejącej od 1939 r.)
i Narodowych Sił Zbrojnych
(powstałych w 1942 r. w wyniku rozłamu w NOW). Obie
weszły w skład Armii Krajowej
w wyniku tzw. akcji scaleniowej (NOW w 1942 r., a NSZ
w 1944 r.), zachowując pewną odrębność organizacyjną.
W momencie wkroczenia na
terytorium Polski armii sowieckiej w łonie Stronnictwa
Narodowego przewagę zyskała koncepcja konsolidacji sił
w walce z nowym okupantem,
co doprowadziło do połączenia NSZ i NOW w jedną
organizację pod nazwą NZW.
Proces kształtowania się NZW
trwał od listopada 1944 r. do
czerwca 1945 r.
NZW uznawało Rząd RP na
Uchodźstwie, a w kraju podlegało jedynie Wydziałowi
Wojskowemu Stronnictwa Narodowego. Do czerwca 1945 r.
stworzono strukturę organizacyjną, która oprócz NOW i NSZ
objęła sporą liczbę byłych
członków AK. Na czele NZW
stała Komenda Główna, którą
kierowali komendanci głów-
ni: płk Albin Rak „Lesiński” (do stycznia 1945 r.); ppłk Władysław
Owoc „Paweł” (do marca 1945 r.); płk Tadeusz Danilewicz „Kuba”
(do grudnia 1945 r.); kpt. Włodzimierz Marszewski „Gorczyca”
(do lutego 1946 r.); płk Stanisław Banasik „Stefan” (do stycznia
1948 r.).
Żołnierze oddziału partyzanckiego NZW chor. Hieronima Rogińskiego „Roga” (w środku), północne Mazowsze, 1950 r.
Ogólna liczebność NZW wahała się w granicach 22 000 –
30 000. Ponadto NZW podlegały tzw. Oddziały Pomocnicze
Wojskowe (młodzież od 13 do 18 lat), utworzone na bazie harcerstwa i liczące kilka tysięcy osób.
Główny ciężar walki NZW spoczywał na PAS (Pogotowie Akcji
Specjalnej), którego siatka organizacyjna zachowała autonomię na wszystkich szczeblach NZW. Najsilniejsze oddziały PAS
istniały na północnym Mazowszu, w Białostockiem, Lubelskiem
i Rzeszowskiem. Poza tym funkcjonowały również oddziały
partyzanckie NZW podległe bezpośrednio poszczególnym komendantom powiatowym.
Lata 1948–1949 to okres krótkotrwałego wzmocnienia organizacji wskutek powrotu wielu osób do podziemia. Po likwidacji
przez UB komend okręgowych w latach 1949–1950 funkcjonowały jeszcze komendy powiatowe (niektóre do lat 1953–1954),
dysponujące lokalnymi strukturami organizacyjnymi i oddziałami zbrojnymi.
Stanisław Gołaszewski „Grom”,
„Opaszko”, dowódca oddziału
partyzanckiego NZW, Pomorze
Żołnierze oddziału NOW-NZW sierż. Ignacego Babińskiego „Kmicica”,
Białostocczyzna, lato 1945 r.
- 23 -
Rozdział VIII
Z nadzieją
N
a przełomie 1944 r. i 1945 r. większość Polaków odnosiła się
do nowych władz nieufnie lub wręcz wrogo. Z jednej strony pragnęli oni uczestniczyć w odbdowie kraju po wyniszczającej wojnie, z drugiej zaś tęsknili za swobodą działania i dostrzegali w nowej sytuacji symptomy kolejnej okupacji.
Stąd polaryzacja postaw: od aktywnie popierającej nowy kierunek mniejszości, przez próbę przystosowania, do decyzji o ponownym zejściu w podziemie i wznowieniu walki, tym razem
z siłą narzuconą „władzą ludową”.
Ujawnienie w Nowym Sączu oddziału „Samoobrony AK” Jana Wąchały „Łazika”, na zdjęciach prowadzącego defilujący oddział, 12 lipca 1945 r.
- 24 -
Ujawnienie w Nowym Sączu oddziału „Samoobrony AK” Jana Wąchały „Łazika”, na zdjęciach prowadzącego defilujący oddział, 12 lipca 1945 r.
Po powstaniu Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej
(28 czerwca 1945 r.), w skład którego wszedł były premier
Rządu RP na Uchodźstwie Stanisław Mikołajczyk, pojawiła się
– jak się wówczas wydawało – możliwość stworzenia legalnej
opozycji politycznej. Powracający w lipcu 1945 r. do kraju Mikołajczyk był owacyjnie witany przez Polaków, a PSL, na czele
którego stanął, stało się głównym, legalnym stronnictwem opozycyjnym wobec komunistów, z którym sympatyzowały rzesze
Polaków, często wcześniej nieidentyfikujące się z ludowcami.
Powitanie premiera Stanisława
Mikołajczyka po powrocie
do kraju, Poznań, 1945 r.
Wydawało się, że Sowieci zamierzają zrealizować ustalenia
wypracowane podczas konferencji w Jałcie i powstanie rządu
z Mikołajczykiem jako wicepremierem jest początkiem normalizacji sytuacji politycznej w kraju. Liczono także na szybkie
demokratyczne wybory parlamentarne. Część podziemnych
stronnictw myślała o ujawnieniu swojej działalności. To wówczas została podjęta decyzja o rozwiązaniu się podziemnego
przedstawicielstwa politycznego – Rady Jedności Narodowej,
z pełnienia obowiązków delegata rządu na kraj zrezygnował
również Stefan Korboński. Jednocześnie państwa zachodnie
cofnęły swoje uznanie dla Rządu RP na Uchodźstwie.
W sierpniu 1945 r. ogłoszono amnestię dla tych żołnierzy
i działaczy politycznych, którzy nadal pozostawali w konspiracji.
W takich okolicznościach wiele osób działających w podziemiu
nie wiedziało dokładnie, jak potraktować wezwanie do ujawnienia. Licząc na normalizację sytuacji w kraju, skorzystało z niej
ok. 30 217 żołnierzy.
- 25 -
Rozdział IX
Ścigają, osaczają,
wyłapują
D
o połowy października 1945 r. według oficjalnych danych
wyszło z konspiracji ok. 30 000 osób. Wielu z nich niedługo
po tym fakcie stało się ponownie ofiarami terroru komunistycznego. Rzeczywiste intencje komunistycznych władz zostały
trafnie ujęte w wypowiedzi Władysława Gomułki – „władzy raz
zdobytej nigdy nie oddamy”. Pozostali postanowili trwać w lesie, uznając amnestię za kolejny wybieg władz komunistycznych.
Wkrótce po zakończeniu akcji amnestyjnej
z sierpnia 1945 r. wzmogła się fala represji
skierowana przez sowiecki i rodzimy aparat
bezpieczeństwa zarówno przeciwko tym,
którzy się ujawnili, jak i tym, którzy z amnestii
nie skorzystali
Zabici i ujęci żołnierze nieafiliowanego oddziału partyzanckiego
ppor. Tadeusza Orłowskiego „Or-Ota”, rozbitego przez grupę
operacyjną UB-WP, Grajewo, 13 czerwca 1946 r.
- 26 -
W obliczu nadal dużej siły
podziemia władze komunistyczne uznały je za największe zagrożenie i coraz
zacieklej było ono zwalczane.
W połowie 1945 r. w podziemiu pozostawało jeszcze ponad 17 000 żołnierzy, stan ten
należy traktować jako szczytowy. Połowę partyzantów, czyli
6 600–8 600, skupiało około
140 oddziałów podległych
dowództwu rozwiązanej Armii
Krajowej, następnie Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj oraz
Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość”.
Drugą pod względem liczebności siłą podziemia były:
Narodowa Organizacja Wojskowa, Narodowe Siły Zbrojne
i Narodowy Związek Wojskowy, liczące od ok. 2 700 do
3 800 żołnierzy (21–22 proc.)
co najmniej w 80 oddziałach partyzanckich. Sumując,
można stwierdzić, że od 9 300
do 12 400 (72 proc.) żołnierzy
było związanych z dwoma
najważniejszymi środowiskami politycznymi polskiego podziemia niepodległościowego. Resztę, czyli ok. 3 700 – 4 800
(28 proc.), stanowili żołnierze skupieni w organizacjach regionalnych lub w oddziałach samodzielnych, nikomu niepodlegających. Szeregi oddziałów o nieustalonej proweniencji lub oddziałów nieafiliowanych liczyły w tym okresie ok. 1 350 – 1 750
(10 proc.) partyzantów. Przez oddziały poakowskie natomiast
przeszło 1 200–1 650 (9–10 proc.) żołnierzy. Istotną siłę stanowiła największa organizacja regionalna – Konspiracyjne Wojsko
Polskie – skupiająca w 1945 r. od 520 do 680 żołnierzy (4 proc.).
W tym czasie mnożyły się akcje wypadowe przeciwko podziemiu. Były one poprzedzane rozpoznaniem, próbami pozyskania
agentów. W rezultacie dochodziło do zasadzek, obław, potyczek, a nawet bitew, które miały na celu likwidację poszczególnych oddziałów. Obok UB i NKWD uczestniczyły w nich jednostki Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (KBW), formacji
wojskowej powołanej specjalnie w tym celu, Milicji Obywatelskiej (MO) oraz jednostek Wojska Polskiego.
Rozprawa sądowa żołnierzy oddziału por. Jana Kempińskiego
„Błyska” przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Poznaniu,
odczytywanie wyroku, 29 kwietnia 1946 r.
List żony do Andrzeja Rzewuskiego osadzonego w więzieniu
w Poznaniu, 30 marca 1946 r.
Gryps więzienny żołnierza WSGO „Warta”,
przechwycony przez WUBP w Poznaniu
- 27 -
Rozdział X
W podziemie
N
Żołnierze Oddziału Ochrony Sztabu zgrupowania mjr. Józefa Kurasia
„Ognia”, Gorce, lato 1946 r.
Łącznie amnestia objęła 76 574 osoby –
członków organizacji podziemnych i oddziałów
partyzanckich oraz dezerterów z WP, MO, KBW
i UB. Według szacunków MBP ujawniło się ponad
90 proc. członków WiN i ok. 60 proc. członków
podziemia narodowego
Żołnierze Oddziału Ochrony Sztabu zgrupowania mjr. Józefa Kurasia
„Ognia”, Gorce, lato 1946 r.
- 28 -
a początku 1947 r. podziemie niepodległościowe znalazło się w głębokim
kryzysie. 19 stycznia 1947 r.
odbyły się wybory do Sejmu
Ustawodawczego, których
wyniki, podobnie jak w przypadku referendum z 1946 r.,
zostały sfałszowane. Spełnił
się najbardziej pesymistyczny
dla działaczy podziemia scenariusz. Kontynuowanie walki
zbrojnej straciło sens. W wyniku ogłoszonej 22 lutego
1947 r. amnestii z podziemia
wyszło 53 517 osób. Natomiast
z 23 257 osób przetrzymywanych w więzieniach i aresztach część wyszła na wolność,
a część uzyskała zmniejszenie
wymiaru wyroku.
Wydane przed amnestią
instrukcje kładły nacisk na
skrupulatne prowadzenie
dokumentacji. Stający przed
komisjami konspiratorzy zostali zobowiązani do opisania
swojej działalności, przebiegu
służby, podania nazwisk osób,
z którymi się kontaktowali,
ze szczególnym uwzględnieniem kadry dowódczej. Dzięki
temu aparat bezpieczeństwa
dysponował olbrzymią ilością
informacji, niezwykle cennych
dla pracy operacyjnej. Były
one później wykorzystywane
zarówno do infiltracji osób
ujawnionych, jak też do zwal-
Pod koniec kwietnia 1947 r. zakończył się okres
czania grup pozostających
obowiązywania amnestii, przestało też istnieć
w podziemiu.
masowe, wpływowe podziemie. W lesie pozostało
Okres od zakończenia amnestii
od 1 100 do 1 800 ludzi
do końca 1953 r. jest szczególnie interesujący. Dysponujący
dużym doświadczeniem funkcjonariusze bezpieczeństwa stanęli
przed pozornie prostym zadaniem zlikwidowania małych, najczęściej niezwiązanych już z żadną formalną organizacją grup
partyzanckich. Cel ten okazał się jednak trudny do osiągnięcia.
W podziemiu zostali najaktywniejsi dowódcy i żołnierze, o największym stażu partyzanckim, niemogący liczyć na łaskę komunistów. Wobec alternatywy: wyrok śmierci lub wieloletnie więzienie bądź dalsza walka – wybierali trwanie w lesie.
Żołnierze ze Zgrupowania Oddziałów AK-DSZ-WiN „Zapory”
ppor. Marian Pawełczak „Morwa” i ppor. Zbigniew Sochacki „Zbyszek”,
Lubelszczyzna, czerwiec 1946 r.
Żołnierze ze Zgrupowania Oddziałów AK-DSZ-WiN „Zapory”, Rzeszowszczyzna, sierpień 1946 r.
Żołnierze Oddziału Ochrony Sztabu zgrupowania
mjr. Józefa Kurasia „Ognia”, Gorce, lato 1946 r.
Żołnierze ze Zgrupowania Oddziałów AK-DSZ-WiN
„Zapory”. Od lewej Stanisław Staniulewicz „Maciuś”,
Kazimierz Kocoń „Dąbek”, Roman Groński „Żbik”,
Jerzy Seroka „Terry”, Zbigniew Sochacki „Zbyszek”,
Marian Pawełczak „Morwa”, Lubelszczyzna, 1946 r.
Żołnierze 2. szwadronu VI Brygady Wileńskiej AK por.
Waleriana Nowackiego „Bartosza”, Mazowsze, 1947 r.
- 29 -
Rozdział XI
„Wyklęci” w matni
C
i, którzy pozostawali w lesie po 1949 r., działali przy pomocy ludzi najbardziej zaufanych. Niektórzy całe lata spędzali
w ukryciu w bardzo prymitywnych warunkach bytowych. Ich
domami były przemyślne kryjówki. Zazwyczaj pozbawieni byli
jakiegokolwiek kontaktu z bliskimi sobie osobami. Ciągłe pozostawanie w ukryciu, w sytuacji zagrożenia wymagało niezwykłej odporności i hartu ducha.
Ich dalsze trwanie w podziemiu możliwe było dzięki przychylności i odwadze często
zwykłych ludzi. Funkcjonariusze UB i żołnierze KBW mieli
więc przed sobą przeciwnika
doświadczonego, silnie zmotywowanego, dysponującego
stosunkowo wąskim, lecz
trudnym do penetracji zapleczem. Z tej przyczyny, pomimo wielkiego wysiłku militarnego i skomplikowanych
kombinacji operacyjnych,
Żołnierze z oddziału NZW Jana Malinowskiego „Stryja” zabici w starciu ostatnie oddziały polskiego
podziemia niepodległościoz Grupą Operacyjną KBW-UB-MO, Sinogóra, 12 luty 1949 r.
wego zostały rozbite dopiero
w 1953 r. Przeciwko „ostatnim zbrojnym” zastosowano cały
wachlarz działań: od akcji zwykłych grup pościgowych, przez
kierowanie prowokatorów, aż po tworzenie kontrolowanych
przez UB centrów konspiracyjnych lub linii łączności z polskimi środowiskami w Europie Zachodniej.
Do operacji prowadzonych z największym rozmachem zaliczyć należy utworzenie prowokacyjnej V Komendy WiN, po
przeprowadzonej w listopadzie i grudniu 1947 r. akcji rozbicia
IV Zarządu (Komendy) WiN. W jej wyniku w działania kontrolo Kapelan Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej
kpt. Władysław Gurgacz po aresztowaniu, zdjęcie zainscenizowane
przez funkcjonariuszy UB i opublikowane w prasie w celach
propagandowych, Kraków, 2 lipiec 1949 r.
- 30 -
Ujęcie Andrzeja Kiszki „Leszczyny”, żołnierza NSZ,
NZW przez funkcjonariuszy SB i MO, Lasy k. Huty
Krzeszowskiej, 30 grudnia 1961 r.
Zatrzymanie przez SB Michała Krupy „Wierzby”,
ostatniego żołnierza z oddziału NZW (NOW)
na Rzeszowszczyźnie, Kulno, 11 luty 1959 r.
wane przez aparat bezpieczeństwa wciągniętych zostało wielu
autentycznych patriotów.
Krakowski proces przywódców
II Zarządu Głównego WiN,
11 sierpnia–10 września 1947 r.
Żołnierze Żandarmerii
(Polskiej Podziemnej Armii
Niepodległościowej) Stanisława
Pióro „Emira”, 1948 r.
W grudniu 1952 r. prowokatorzy – członkowie V Komendy „ujawnili się”, zaś wciągnięte do gry osoby, które przystąpiły do organizacji w dobrej wierze, zostały aresztowane i otrzymały wysokie
wyroki wieloletniego więzienia, a nawet kary śmierci. Materiały
zdobyte w wyniku kombinacji zostały przez komunistów wykorzystane propagandowo w celu dyskredytacji „pozostających na
usługach obcych wywiadów” środowisk emigracyjnych i antykomunistycznego podziemia.
Innym przykładem jest przypadek działającego na Mazowszu
i Białostocczyźnie oddziału kpt. Kazimierza Kamieńskiego „Huzara”, który został zlikwidowany w 1952 r. wskutek prowokacji
polegającej na rzekomym wezwaniu partyzantów do Warszawy
przez wyższych dowódców pod pozorem zorganizowania przerzutu członków oddziału na Zachód. Tam w dogodnym momencie zostali oni aresztowani. Operujący na Lubelszczyźnie i Rzeszowszczyźnie oddział NZW Adama Kusza „Kłosa” został rozbity
po wprowadzeniu do niego prowokatorów–radiotelegrafistów,
którzy jakoby podtrzymywali kontakt z Zachodem, w rzeczywistości zaś wskazali grupie operacyjnej UB-KBW miejsce postoju partyzantów. Ten sam scenariusz próbowano zastosować,
bez powodzenia, w celu dotarcia do powinowskiego oddziału
Edwarda Taraszkiewicza „Żelaznego” (Lubelszczyzna) i oddziału
NZW Kazimierza Krasowskiego „Głuszca” (Białostocczyzna).
Po 1953 r. w lesie pozostali jedynie partyzanci ukrywający się pojedynczo lub w 2–3-osobowych grupkach, którzy jedynie w wyjątkowych wypadkach przeprowadzali akcje z bronią w ręku. Byli
oni systematycznie zabijani lub wyłapywani, propaganda prowadziła przeciwko nim oszczerczą kampanię,
a nieliczni, którym udało się dotrwać do
jesieni 1956 r., korzystając z zachodzących w kraju przemian, wyszli z podziemia. Po tej dacie w lesie zostało
sześciu partyzantów.
- 31 -
Rozdział XII
Z tarczą
na ramieniu
O
bok dorosłej wojskowej konspiracji w opisywanym okresie
rozwinęła się konspiracja młodzieżowa, zrzeszająca głównie młodzież szkolną i studencką. Przyczyny zaangażowania
młodych ludzi w tego typu działalność wynikały z różnych
pobudek. Bezsprzecznie miały
na to wpływ warunki polityczWyróżniła ona trzy kategorie młodzieży:
ne zaistniałe w kraju. W latach
konwertytów (nawróconych na komunizm),
1947–1949 władza ludowa dokonformistów oraz niezłomnych. To właśnie
prowadziła do unicestwienia
ci ostatni podejmowali działalność konspiracyjną ogólnopolskiego podziemia
i niezależnego ruchu ludow okresie, gdy „dorosłe” podziemie dogorywało
wego. Harcerstwo natomiast
zostało wtłoczone w ramy młodzieżowego ruchu komunistycznego. Władza rozpoczęła również ofensywę indoktrynacyjną na
terenie szkół i placówek zajmujących się kształceniem i wychowaniem młodzieży, walcząc w ten sposób o „nową mentalność”
Członkinie
Młodzieżowej
Polskiej
Partii „Iskra”
z Przasnysza
- 32 -
Jan Andrzejewski „Rudy”,
członek Harcerskiej Organizacji
Podziemnej „Iskra” w Olsztynie
Członkowie trawnickiego Tajnego
Związku Harcerskiego. Od lewej:
Mieczysław Smalec i Jerzy
Łuka. Zdjęcie wykonane przez
funkcjonariuszy UB, lato 1953 r.
Członkowie młodzieżowej
organizacji Związek
Ewolucjonistów Wolności,
Międzyrzec Podlaski, 1951 r.
pokolenia młodych Polaków. W efekcie przestała istnieć niepodlegająca kontroli aparatu państwowego przestrzeń społeczna.
Przedstawicielka opisywanej generacji Hanna Świda-Zięba tak
scharakteryzowała sytuację, w jakiej znalazła się ówczesna
młodzież: „Pokolenie zostało terrorem wpisane w „makietę scenariusza stalinizmu”, który bazował na podstawach zasadniczo
sprzecznych z naszymi podstawowymi wartościami. Niszczył
on bowiem każdą myśl samodzielną, zwalczał indywidualizm,
nie stwarzał swobodnego wyboru, zasadniczo tępił sceptycyzm
(jako szkodliwe „pięknoduchostwo”), racjonalizm (jako wrogi
Gazetka propagandowa „Iskra” wydawana przez członków łódzkiej
organizacji młodzieżowej Młoda Polska (Polska Walcząca)
Antyradzieckie napisy wykonane przez członków młodzieżowej organizacji Polskie Wojsko Podziemne,
Obra Stara, 13 grudnia 1949 r.
- 33 -
rewolucji pseudoobiektywizm
burżuazyjny), zdrowy rozsądek (jako myślenie niezgodne
z kategoriami klasowymi),
dyskurs i kompromis (jako
sprzeczny z regułami walki
klasowej, czujności i nienawiści wobec wroga), szacunek
dla ludzi „innych przekonań”
(wobec czarno-białej wizji
świata). Towarzyszyła temu
strategia rządzących, która
doprowadziła do rozproszenia i zantagonizowania ludzi
naszego pokolenia”.
Znakomita większość grup
powstała po 1947 r., a więc
w czasie, gdy nie istniały już
żadne mechanizmy ograniczające władzę komunistów.
Pomimo tego stosunkowo
duża grupa młodych ludzi,
z reguły z własnej inicjatywy,
zaangażowała się w działalność konspiracyjną. Pozostaje
pytanie o ich motywacje.
Harcerze z działającej w Gdańsku organizacji „Młoda Polska”
W pewnym stopniu odpowiedzi udzielili byli członkowie tych organizacji, którzy w zebranych w latach 90. ubiegłego wieku relacjach stwierdzili:
„To naturalne, że człowiek chciał w jakiś sposób zapobiec
temu, co się działo. Mieliśmy inne zapatrywania, wiedzieliśmy, że to nie jest wolna Polska”; „Najgorsze było to, że ZSRR,
będąc naszym odwiecznym
wrogiem, podawał się i za
Istotną cechą oporu młodzieży był fakt, że
sojusznika. Ta obłuda i zakonspiracja młodzieżowa była szczególnie liczna kłamanie były nie do zniena tych terenach, gdzie podziemie zbrojne
sienia”. Z pewnością, obok
z różnych przyczyn czy to braku dostatecznego
patriotyzmu i niezgody na
zaplecza – czy też wygaśnięcia w danym okresie, zakłamanie, na zachowania
przedstawicieli tego pokolenie było aktywne
nia wpływ miała wynikająca
z wieku skłonność do ryzyka, chęć przeżycia konspiracyjnej
przygody na wzór ich starszych braci czy typowy, niezależny
od ustroju, ani szerokości geograficznej, młodzieńczy bunt
okresu dojrzewania.
Do 1956 r. w Polsce powstało niemal tysiąc podziemnych
grup młodzieżowych, przez które przewinęło się ponad
10 000 młodych ludzi. Organizacje te można podzielić na
kilka grup. Najliczniejsze nawiązywały do konspiracji wojennej i powojennej, co wyrażało się m.in. w przybieraniu nazw
Armia Krajowa, Wolność i Niezawisłość czy Narodowe Siły
Zbrojne. Dużą grupę stanowiły podziemne drużyny harcerskie, niektóre zaś za pierwszorzędny cel stawiały sobie obronę wiary katolickiej.
- 34 -
„List gończy” przygotowany przez członków
gdańskiej grupy młodzieżowej „Orlęta”
Plakat Henryka Sarny, członka grupy „Białe Orły”,
Radom, 1959 r.
Wiele organizacji miało charakter grup samokształceniowych, część podejmowała
działalność propagandową,
w niektórych wypadkach także dywersyjną.
Uwagę zwracają szczególnie dane z terenu Pomorza,
Wrocławia, a także Warszawy,
gdzie działalność prowadziło
najwięcej konspiracyjnych
grup młodzieżowych przy
jednoczesnym wysokim
ich stanie osobowym. Choć
młodzieżowy opór nie przyjmował spektakularnych form
Zdjęcia śledcze Jerzego Kossowskiego, założyciela Związku
Harcerstwa Polskiego – Kółka Krzyża Harcerskiego w Lublinie
i wynikał z odruchu samoobrony wywołanej ideologizacją szkoły i wszechobecną kontrolą, to aparat represji traktował
członków tych grup na równi z dorosłymi. Nieletni konspiratorzy byli aresztowani, torturowani, otrzymywali wyroki wieloletniego więzienia, a niekiedy nawet kary śmierci.
- 35 -
Rozdział XIII
Ostatni
Ż
Po prawej kpr. Józef Franczak
„Laluś” i żołnierz Żandarmerii WP,
Równe, czerwiec 1939 r.
ycie i losy Józefa Franczaka „Lalka” – ostatniego partyzanta
polskiego podziemia niepodległościowego po wojnie, to
naturalny przykład konsekwentnie prowadzonej drogi życiowej
przez ludzi zaangażowanych w walkę o wolną Polskę, która rozpoczyna się we wrześniu 1939 r., po napaści na Polskę III Rzeszy
i Związku Sowieckiego, a następnie trwa przez okres okupacji
i jest kontynuowana po tzw. wyzwoleniu w 1944 r.
Józef Franczak urodził się
17 marca 1918 r. (według
dokumentów UB/SB 25 maja
1918 r.) w Kozicach Górnych
pod Lublinem. Jako ochotnik zgłosił się do Szkoły
Podoficerskiej Żandarmerii
w Grudziądzu. Będąc zawodowym podoficerem, służył
w Równem na Wołyniu aż do
wybuchu wojny. We wrześniu
1939 r. walczył na Kresach
Wschodnich, gdzie dostał się
do niewoli sowieckiej, z której
po kilku dniach udało mu się
uciec. Po powrocie w rodzinJózef Franczak „Laluś” , na zdjęciu w środku, jako żołnierz II Armii
ne strony związał się z poWP, zdjęcie prawdopodobnie wykonane na krótko przez dezercją,
wstającymi na tym terenie
Zduńska Wola, marzec 1945 r.
konspiracyjnymi strukturami
ZWZ-AK, w których pełnił funkcję dowódcy drużyny, a następnie dowódcy plutonu w III Rejonie Obwodu Lublin-Powiat.
Po wkroczeniu na Lubelszczyznę armii sowieckiej w sierpniu
1944 r. został wcielony do organizowanej przez komunistów
II Armii dowodzonej przez gen. Karola Świerczewskiego. Jego
jednostkę skierowano do Kąkolewnicy pod Radzyniem Podlaskim, gdzie stacjonował Sąd Polowy, który sądził i skazywał na
śmierć żołnierzy, służących wcześniej w szeregach AK. Wydaje
się, że to doświadczenie wpłynęło na podjęcie decyzji o dezercji na początku 1945 r., po której przez pewien czas Franczak
ukrywał się.
- 36 -
Narada dowódców patroli oddziału WiN kpt. Zdzisława Brońskiego
„Uskoka”. Od lewej: ppor. Stanisław Kuchcewicz „Wiktor”, N.N.,
sierż. Józef Franczak „Lalek”, st. sierż. Walery Waśkiewicz „Strzała”,
wiosna–lato 1947 r.
Zdjęcie pośmiertne Józefa Franczaka „Lalusia” wykonane
przez funkcjonariuszy SB, Lublin, 21 lub 22 października 1963 r.
Po powrocie na Lubelszczyznę nawiązał łączność
z podziemiem niepodległościowym. Prawdopodobnie
współpracował z oddziałem
DSZ-WiN dowodzonym przez
ppor. Antoniego Kopaczewskiego „Lwa”, podlegającym
dowódcy zgrupowania mjr.
Hieronimowi Dekutowskiemu
„Zaporze”. W 1946 r. dwukrotnie wpadł w zasadzkę UB.
Po tych wydarzeniach przez
kilka miesięcy ukrywał się.
Prawdopodobnie na początku
1947 r. nawiązał kontakt z kpt.
Zdzisławem Brońskim „Uskokiem”, dowódcą oddziału WiN.
Po akcji amnestyjnej, z której
nie skorzystał i reorganizacji oddziału „Uskoka” został
dowódcą jednego z trzech
jego patroli. Zmiana warunków konspiracji powodowała, że działalność zbrojna
sprowadzała się do zasadzek
na patrole milicyjne, akcji
ekspropriacyjnych oraz wykonywania kar na konfidentach
i aktywistach komunistycznych.
Patrol „Lalka”, tak jak i pozostałe, stale był ścigany przez UB
i KBW. W 1948 r. dwukrotnie
wpadł w zasadzkę i dwukrotnie udało mu się z nich wydostać. Mimo poważnej rany
odniesionej w trakcie walki po
kilku miesiącach kontynuował
działalność konspiracyjną.
W tym czasie podległy mu
patrol przestał praktycznie
istnieć.
Po nieudanej akcji na Gminną Kasę Oszczędności w Piaskach z 10 lutego 1953 r.,
przeprowadzonej wraz ze
Stanisławem Kuchcewiczem
„Wiktorem” i Zbigniewem
Adnotacja sporządzona przez funkcjonariuszy SB na rewersie
Pielachem „Felkiem”, „Laluś”
zdjęcia pośmiertnego Józefa Franczaka „Lalusia”, Lublin, 21 lub
22 października 1963 r.
powrócił do samotnego
ukrywania się, które trwało
przez kolejne 10 lat. Było to możliwe dzięki sieci pomocników (według danych SB liczącej ponad 200 osób), a także
- 37 -
Broń znaleziona przy zabitym Józefie Franczaku
„Lalusiu” przez funkcjonariuszy SB
Broń znaleziona przy zabitym Józefie Franczaku
„Lalusiu” przez funkcjonariuszy SB
odwadze i poświęceniu tych, którzy użyczali mu schronienia,
mimo że za udzielanie pomocy tak „niebezpiecznemu bandycie” groził kilkuletni wyrok więzienia. Nie wierząc w dobre
intencje komunistycznej władzy, Franczak nie zdecydował
się na skorzystanie z amnestii 1956 r. W omawianym okresie
przeprowadził kilka akcji mających na celu zdobycie środkuów do życia.
Działania mające doprowadzić do ujęcia lub likwidacji ukrywającego się Franczaka prowadzone były przez Wojewódzki Urząd
Bezpieczeństwa, a następnie Służbę Bezpieczeństwa Komendy
Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Lublinie systematycznie
od listopada 1951 r. Objęto nimi jego najbliższą rodzinę oraz
osoby podejrzewane o udzielanie mu pomocy. Próbowano
także pozyskiwać konfidentów.
Krzyżykiem SB zaznaczyła
miejsce śmierci Józefa Franczaka
„Lalusia”, zastrzelonego
21 października 1963 r.
21 października 1963 r. grupa operacyjna składająca się
z 35 funkcjonariuszy ZOMO i 2 oficerów SB okrążyła gospodarstwo, w którym przebywał Franczak. Ostrzeliwując się
podczas próby przedarcia przez obławę, został śmiertelnie
ranny i po kilku minutach zmarł. Jego zwłoki zostały złożone w bezimiennym grobie na cmentarzu komunalnym
przy ulicy Unickiej w Lublinie, gdzie wcześniej chowano
straconych w więzieniu na Zamku w Lublinie. Dzięki pomocy pracownika cmentarza rodzinie udało się ustalić miejsce
pochówku. Rodzina po kilku dniach, pod osłoną nocy rozkopała mogiłę. Wtedy też dokonano makabrycznego odkrycia – zwłoki zostały pozbawione głowy. Dopiero w 1983 r.
siostry Franczaka uzyskały pozwolenie na pochowanie zwłok
pozbawionych głowy w rodzinnym grobowcu na cmentarzu
parafialnym w Piaskach. Doczesne szczątki bohatera antykomunistycznego podziemia przetransportowano podmiejskim
autobusem…
17 marca 2008 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech
Kaczyński nadał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
pośmiertnie, ostatniemu żołnierzowi wyklętemu Józefowi Franczakowi „Lalkowi”. Józef Franczak odznaczony został za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej w 90.
rocznicę swoich urodzin.
- 38 -
Dodatek
Pamiętajcie o nich…
WITOLD PILECKI
rotmistrz, pseudonim Witold 1901-1948
Rotmistrz kawalerii Wojska Polskiego, współzałożyciel Tajnej Armii Polskiej oraz żołnierz Armii Krajowej. Uczestnik wojny polsko
-bolszewickiej, II wojny światowej i Powstania Warszawskiego.
Dał się ująć w łapance Niemcom, aby dostać się do niemieckiego
obozu śmierci w Oświęcimiu i tworzyć w nim konspirację. Autor
pierwszych na świecie raportów o Holokauście, tzw. „Raportów Pileckiego”. W obozie organizował ruch oporu. Z Auschwitz
uciekł po trzydziestu jeden miesiącach.
8 maja 1947 został aresztowany przez komunistyczne władze
Polski. W areszcie był torturowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa, m.in. przez jednego z najokrutniejszych
śledczych Eugeniusza Chimczaka. W trakcie ostatniego, jak się
później okazało, widzenia z żoną, wyznał jej w tym kontekście:
Oświęcim to była igraszka.
Po brutalnym śledztwie i pokazowym procesie został skazany przez komunistów na karę śmierci.
Wyrok wykonano 25 maja 1948 r. w więzieniu mokotowskim na ul. Rakowieckiej, poprzez strzał
w tył głowy.
Do tej pory jego szczątki nie zostały odnalezione. Najprawdopodobniej jego ciało zostało zagrzebane w Kwaterze „Ł” na warszawskich Powązkach.
Słowa rotmistrza wypowiedziane po ogłoszeniu wyroku śmierci: Starałem się tak żyć, abym
w godzinie śmierci mógł się raczej cieszyć niż lękać.
Unieważnienie wyroku Witolda Pileckiego nastąpiło dnia 1 października 1990 r. Wojskowy Sąd
podkreślił niesprawiedliwy charakter wydanego wyroku, który zapadł z naruszeniem ówczesnego prawa. Sąd Najwyższy podkreślił patriotyczną postawę niesłusznie skazanego Pileckiego.
Zygmunt Szendzielarz
major, pseudonim ŁUPASZKO1910-1951
Uczestnik wojny obronnej 1939 r. Jako dowódca oddziałów AK
na Litwie walczył z Niemcami i atakującą jego żołnierzy partyzantka sowiecką. Uczestnik akcji „Ostra Brama” – odbicia Wilna.
Legendarny dowódca 5. Wileńskiej Brygady AK – jednego
z najgroźniejszych oddziałów podziemia antykomunistycznego,
zwanego „Brygadą Śmierci”.
Do końca stawiał opór czerwonym z Ludowego Wojska
Polskiego, Urzędu Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej.
- 39 -
Za niezłomną postawę zapłacił najwyższą cenę – stalinowski sędzia skazał go na osiemnastokrotną karę śmierci. „Łupaszko” został zamordowany przez komunistów w warszawskim więzieniu przy ul. Rakowieckiej. Ciało zostało pochowane w tajemnicy w przez lata nie znanym
miejscu. Wiosną 2013 r. badacze IPN odkryli i zabezpieczyli jego szczątki podczas prac ekshumacyjnych na terenie Kwatery na „Łączce” na warszawskich Powązkach.
…Nie jesteśmy żadną bandą, tak jak nas nazywają zdrajcy i wyrodni synowie naszej
ojczyzny. My jesteśmy z miast i wiosek polskich […] My chcemy, by Polska była rządzona przez Polaków oddanych sprawie i wybranych przez cały Naród, a ludzi takich mamy,
którzy i słowa głośno nie mogą powiedzieć, bo UB wraz z klika oficerów sowieckich
czuwa. Dlatego też wypowiedzieliśmy walkę na śmierć lub życie tym, którzy za pieniądze,
ordery lub stanowiska z rąk sowieckich, mordują najlepszych Polaków [...]
1 października 1993 roku orzeczeniem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie została
unieważniona większość ciążących na Szendzielarzu wyroków śmierci, a 10 grudnia w wyniku
apelacji do Sądu Najwyższego reszta tych wyroków. W 2006 roku Sejm RP uczcił rocznicę śmierci Łupaszki, przyjmując w tej sprawie specjalną uchwałę.
HIERONIM DEKUTOWSKI
major, cichociemny, pseud. ZAPORA1918-1949
4 marca 1943 r. został zaprzysiężony jako cichociemny. W nocy
z 16 na 17 września 1943 r., w ramach operacji o kryptonimie
„Neon 1”, został zrzucony, do kupowanej Polski, na placówkę
„Garnek” 103 (okolice Wyszkowa). Otrzymał przydział do Kedywu Okręgu AK „Lublin”
W partyzanckich kryjówkach przechowywał i uratował wielu
Żydów, ściganych przez Niemców, przeprowadził też wiele akcji
likwidowania konfidentów.
W styczniu 1945 r. działał w konspiracji antykomunistycznej. Jednym z głównych powodów było zamordowanie jego 4 byłych
żołnierzy przez komendanta posterunku MO w Chodlu, Abrama
Taubera, który był Żydem uratowanym wcześniej przez Dekutowskiego od śmierci z rąk Niemców.
Nawiązał kontakt z Komendą Okręgu AK „Lublin”, po czym objął dowództwo nad grupą dywersyjną i zaczął przeprowadzać akcje zbrojne przeciwko funkcjonariuszom NKWD, UB i MO, którzy
siali terror w okolicy.
Nie ujawnił się w lutym 1947 r. po ogłoszeniu podstępnej amnestii przez instalujące się w Polsce
władze komunistyczne, bo jak stwierdził: Amnestia to jest dla złodziei, a my jesteśmy Wojsko
Polskie!
Pół roku później został wydany UB przez swojego zastępcę. Zapora i 6 jego żołnierzy trafili do
więzienia na ul. Rakowieckiej w Warszawie. Po okrutnym śledztwie wszyscy zostali skazani na
kary śmierci. Dekutowski w chwili śmierci, pomimo tego, że miał tylko 30 lat, wyglądał jak starzec
z siwymi włosami, wybitymi zębami, połamanymi rękami, nosem i żebrami oraz zerwanymi paznokciami. Jego ostatnie słowa brzmiały: Przyjdzie zwycięstwo! Jeszcze Polska nie zginęła!
Trwające kilkadziesiąt lat poszukiwania miejsca spoczynku ofiary komunistycznego mordu
sądowego zostały uwieńczone sukcesem. Latem 2012 r. badacze IPN działający pod kierunkiem
prof. Krzysztofa Szwagrzyka odkryli i zabezpieczyli jego szczątki podczas prac ekshumacyjnych
na terenie Kwatery na Łączce, na warszawskich Powązkach.
- 40 -
DANUTA SIEDZIKÓWNA
sanitariuszka, pseudonim INKA1928-1946
Sanitariuszka 4. szwadronu odtworzonej na Białostocczyźnie
5. Wileńskiej Brygady AK – jednego z najgroźniejszych oddziałów podziemia antykomunistycznego.
Przeszła bardzo ciężkie i brutalne śledztwo, w którym była bita
i poniżana; mimo tego odmówiła składania zeznań obciążających członków brygad wileńskich AK. Ostatnie słowa Inki
brzmiały: Jest mi smutno, że muszę umierać. Powiedzcie
mojej babci, że zachowałam się jak trzeba. Jeszcze Polska
nie zginęła! Niech żyje major Łupaszko!
Ginąc miała 17 lat.
We wrześniu 2014 r. zespół prof. Szwagrzyka (IPN) odnalazł
zakopane pod chodnikami gdańskiego Cmentarza Garnizonowego m.in. szczątki młodej kobiety
z przestrzeloną czaszką.
Z dostępnych archiwalnych dokumentów wynika, iż Inka była jedyną kobietą, na której wykonano wyrok w gdańskim więzieniu i – wedle wszelkiego prawdopodobieństwa – pochowano na
Cmentarzu Garnizonowym.
1 marca 2015 r. IPN ogłosił, iż badania DNA potwierdziły, że odnaleziony szkielet należał do „Inki”.
Od 2011 roku dzień 1 marca
jest Narodowym Dniem Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”.
Tekst przemówienia wprowadzającego w realia gry:
4 stycznia 1944 r., w okolicach Sarn, Armia Czerwona przekracza granicę II Rzeczypospolitej.
Sowieckim oddziałom frontowym towarzyszą formacje sił bezpieczeństwa – NKWD i Smiersz,
które już od dłuższego czasu są przygotowane do rozpracowania i likwidacji polskiej konspiracji
niepodległościowej. Armia Krajowa jest realną siłą, zdolną przeciwstawić się planom wasalizacji
Polski przez ZSRR. Z tego powodu jest ona zwalczana przez Armię Czerwoną i radziecki służby
bezpieczeństwa na równi z Wermachtem. Polska z okupacji niemieckiej przechodzi pod rosyjską.
W trakcie operacji Armii Krajowej „Ostra Brama”, mającej na celu wyzwolenie Wilna, oddziały sowieckie ramię w ramię z Polakami walczą przeciwko armii niemieckiej. Sowieci wysoko oceniają
sprawność i wyszkolenie polskich partyzantów. Po zdobyciu Wilna (13 lipca 1944 r.) dowództwo
sowieckie nakazuje żołnierzom AK opuścić miasto. Wkrótce po tym dowódcy AK zostają podstępnie aresztowani podczas spotkań z władzami oddziałów sowieckich, na które zostali zwabieni obietnicami przekazania polskiemu wojsku broni i innego wyposażenia.
Nowi dowódcy AK okręgów wileńskiego i nowogródzkiego pod ostrzałem sowieckich myśliwców szturmowych, przemieszczają oddziały w głąb lasów, a następnie dzielą je na mniejsze
pododdziały i pozostawiają ich dowódcom wybór dalszego działania – przebijanie się w kierunku Grodna i Białegostoku, bądź rozproszenie w terenie i ewentualny powrót do domów. Sowieci
urządzają polowanie na polskich żołnierzy, około 5 700 z nich zostaje pojmanych.
- 41 -
Ławrientij Beria – ludowy komisarz spraw wewnętrznych
ZSRR – w raporcie dla Stalina:
Dzisiaj o świcie przystąpiliśmy do przeczesywania lasów, w których według naszych danych znajdowali się Polacy. Według
stanu na godzinę 16.00 rozbrojono 3 500 osób, w tym 200 oficerów i podoficerów. Podczas rozbrajania skonfiskowano broń.
Polskich oficerów i szeregowców kieruje się pod konwojem do
punktów zbornych, a broń zwożona jest do magazynów. Jednostki biorące udział w operacji prowadzą dalsze rozpoznanie, ściganie i rozbrajanie oddziałów Polskich.
Moskwa, 18 lipca 1944 r.
Na terenie całej Polski Armia Czerwona likwiduje polskie podziemie niepodległościowe. Szeregowcy są siłą wcielani w szeregi Armii Czerwonej, bądź do oddziałów Berlinga (odmowa służby
wiąże się z wywiezieniem do gułagu w głębi ZSRR). Oficerowie są aresztowani przez NKWD, więzieni m.in. w poniemieckich obozach koncentracyjnych (np. Majdanek), wywożeni w głąb ZSRR
lub bez sądu rozstrzeliwani na miejscu.
Ławrientij Beria w piśmie do Stalina:
[…] W związku z tym, że operacja rozbrajania dobiega końca,
[…] towarzysze Iwan Sierow – zastępca ludowego komisarza
spraw wewnętrznych ZSRR – i Iwan Czerniachowski – dowódca 3. Frontu Białoruskiego – proszą o zgodę na następujące
działania:
1. Dopuścić do punktu zbornego polskiej Armii Krajowej przedstawicieli Armii Berlinga, w celu selekcji osób chcących służyć
w Armii Polskiej spośród szeregowców i podoficerów […]
2. Kadrę oficerską, mającą znaczenie operacyjne, przekazać organom – odpowiednio NKWD-NKGB i Kontrwywiadowi „Smiersz”.
3. Pozostałą kadrę oficerską skierować do obozów NKWD, ponieważ w innych warunkach będą
zajmować się oni organizowaniem różnych polskich formacji podziemnych.
Moskwa, 20 lipca 1944 r.
Polscy patrioci po ciężkich latach walki z Niemcami, nieustannej konspiracji i znoszeniu trudów
partyzanckiego życia są ścigani przez radzieckie NKWD. Aresztowaniom podlegają również byli
członkowie organizacji podziemnych, którzy walczyli wyłącznie przeciwko Niemcom. Podczas
sfingowanych procesów byłym żołnierzom Armii Krajowej zarzuca się kolaborację z Niemcami
i zdradę narodu polskiego. Oddziały polskie, by uniknąć rozbrajania i zagłady unikając walki z Armią Czerwoną wycofują się na zachód. Ciężka sytuacja zmusza wiele z nich do rozformowania
się i przejścia do konspiracji, tym razem antysowieckiej.
Szef Sztabu Okręgu AK Lublin ppłk Franciszek Żak „Zuzia”
w depeszy do komendanta AK gen. Tadeusza „Bora” Komorowskiego:
Aresztowanych osadza się na Majdanku. Znajdują się tam sztaby 3. i 9. Dywizji Piechoty z gen. Ludwikiem Bittnerem „Halką”,
około 200 oficerów i podoficerów oraz 2500 szeregowych. Komendant Okręgu „Edward” i Delegat Okręgu od 27 lipca internowani, mają zostać oddani pod sąd. Zarzut: faszyzm i współpraca
z Niemcami. Straty ponoszone przez naród i AK nie są mniejsze niż podczas okupacji niemieckiej. Wobec żołnierzy niejednokrotnie stosuje się bicie. Płacimy już nawet krwią. Przez stosowanie aresztowań i terroru cierpliwość społeczeństwa polskiego dochodzi do szczytu i grozi
bezkompromisową walką bez względu na przyszłe konsekwencje.
Lublin, 19 sierpnia 1944 r.
W związku z beznadziejnością sytuacji i w celu ratowania żołnierzy przed represjami 19
stycznia 1945 r. gen. Leopold Okulicki, działając z upoważnienia prezydenta RP, rozwiązuje
- 42 -
Armię Krajową. W ostatnim rozkazie do żołnierzy pisze: „Starajcie się być przewodnikami Narodu i realizatorami niepodległego Państwa Polskiego. W tym działaniu każdy z Was musi być
dla siebie dowódcą”. Na terenach jeszcze nie zajętych przez nowego okupanta rozkaz zostaje
wykonany. Żołnierze oddziałów działających na wschód od Wisły, są ścigani niezależnie od
tego czy opuszczają szeregi AK czy w nich pozostają. Dotyczy to żołnierzy ze wszystkich
polskich organizacji niepodległościowych. Polscy patrioci, mimo zmęczenia nie mają wyboru – muszą walczyć o życie. Zasługi w walce z Niemcami nie są okolicznością łagodzącą,
umiejętność konspirowania niepodległościowego w oczach Sowietów jest ciężkim przestępstwem.
Samozwańcze, komunistyczne władze Polski, zainstalowane przy pomocy bagnetów Armii
Czerwonej, prowadzą akcję niszczenia naszych żołnierzy ze wszystkich podziemnych organizacji. Pojmani żołnierze są poddawani brutalnym śledztwom, po czym najczęściej rozstrzeliwani.
Ich ciała, niejednokrotnie przebrane w niemieckie mundury, potajemnie chowane pod murami
i ścieżkami cmentarzy. Miejsca ich pochówków w żaden sposób nie są oznaczane. Prócz fizycznego eliminowania polscy patrioci są również usuwani poza nawias społeczeństwa przy pomocy
oszczerczych kampanii informacyjnych. Media nie nazywają ich inaczej niż bandytami, bandami,
zaplutymi karłami reakcji czy faszystami. Prasa drukuje nieprawdziwe informacje o zbrodniach
popełnianych przez Żołnierzy Wyklętych.
Komuniści przeciwko oddziałom polskich patriotów wysyłają NKWD i renegatów służących
w Milicji Obywatelskiej, Korpusie Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Urzędzie Bezpieczeństwa
i Ludowym Wojsku Polskim. Polacy z komunistycznych formacji niejednokrotnie dezerterują
i dołączają do leśnych oddziałów. Tereny objęte działaniami podziemia antykomunistycznego są
wolne od organów władz Polski Ludowej. Ludność jest chroniona przed kryminalistami podszywającymi się pod partyzantów czy represjami okupacyjnych wojsk Armii Czerwonej i jej sprzymierzeńców.
Wyklęci odbijają z więzień UB polskich patriotów, napadają na rosyjskie pociągi w celu zdobycia
środków na prowadzenie działalności, likwidują podszywające się pod nich grupy kryminalistów,
które dokonują rabunków na ludności wiejskiej.
Organa władzy ludowej wspólnie z NKWD organizowały własnych „partyzantów”, których zadaniem było grabienie i szarganie imienia leśnych oddziałów. Grupy te były likwidowane przez
Żołnierzy Wyklętych, jednak niejednokrotnie nie dało się już naprawić wyrządzonych przez nie
szkód wizerunkowych.
Mimo usilnych starań komuniści nie są w stanie pokonać oddziałów partyzanckich. W 1947 r.
uciekają się do podstępu – po objęciu władzy w wyniku sfałszowanych wyborów, ogłaszają amnestię skierowaną do żołnierzy i działaczy polskiego podziemia antykomunistycznego.
Jej faktycznym celem jest likwidacja zorganizowanego oporu przeciwników rządu. Obietnice
amnestyjne nie zostały dotrzymane – zebrana w toku przesłuchań wiedza służy do późniejszych
represji wobec ujawnionych i dotarcia do osób nadal prowadzących walkę. Mimo uniewinnienia
ujawnieni żołnierze w rok później są aresztowani i skazywani za czyny objęte amnestią.
Amnestia zadaje poważny cios zbrojnemu podziemiu, wielu żołnierzy ujawnia się i zaprzestaje
walki. Dodatkowo z czasem w szeregi leśnych oddziałów przenikają płatni konfidenci, zmęczenie
wieloletnią konspiracją i walką łamie słabszych psychicznie żołnierzy, co często skutkuje dezercją i zdradą. Warunki do prowadzenia walki stają się coraz cięższe. Aresztowania osób objętych
amnestią zmuszają część osób do ponownego zejścia do podziemia i walki o życie.
Walka trwa aż do godziny 15:40, 21 października 1963 r., kiedy to na Lubelszczyźnie zostaje zastrzelony ostatni polski Żołnierz Wyklęty – sierżant Józef Franczak, pseudonim „Lalek”.
Z rąk NKWD oraz instytucji PRL zginęło lub zostało uwięzionych około 250 tys. „żołnierzy niezłomnych”.
- 43 -

Konspekt - Bank wiedzy i pomysłów

Transkrypt

Podobne dokumenty