2-ANALIZA ŚLADÓW-

2
ANALIZA ŚLADÓW
ANALIZA ŚLADÓW
Czyli jak zaobserwować zachowania ludzi w miejscach, w których
planujemy działania
Drzwi Żuromińskiego Centrum Kultury wychodzą na park miejski, przez który codziennie przechodzi wiele ludzi w drodze
do pracy, sklepu, urzędu, w sobotę – na targ, a w niedzielę do kościoła. Zespół domu kultury postanowił dowiedzieć się, co
mieszkańcy myślą o skwerze i czy lubią spędzać tam czas. Wszystko po to, żeby zastanowić się, jaki użytek z tego
miejsca i swojej lokalizacji może zrobić dom kultury. Zespół, z pomocą badaczy: Agaty i Łukasza zrobił rozpoznanie
sposobu korzystania z przestrzeni, wykorzystując metodę zwaną analizą śladów.
Na kartce A4 narysowano szkicowy plan parku, wraz ze ścieżkami, placem, otaczającymi go budynkami. Następnie plan
skserowano w kilkudziesięciu egzemplarzach. Wyposażeni we flamastry badacze-amatorzy ruszyli w teren. Pytali
przechodniów i prosili, by zaznaczyli na mapie trasę, jaką najczęściej przemierzają park. Prosili też o zaznaczenie charakterystycznych miejsc – które są lubiane i nielubiane, i dlaczego. Po kilku dniach akcji zebrano wszystkie uzupełnione mapy
i na czystym egzemplarzu naniesiono wszystkie ślady – trasy, które zaznaczyli pytani ludzie. Bardzo wyraźnie zaznaczyła
się najpopularniejsza trasa, jaką mieszkańcy pokonują skwer. Dało to pracownikom domu kultury wiedzę o tym, gdzie
warto ustawić tablicę informacyjną. Dodatkowo pracownicy dowiedzieli się, które miejsca są lubiane i przez kogo. Co
ciekawe, te same miejsca bywały różnie oceniane – np. ławka w krzakach jest ulubioną ławką młodych, ale omijają ją
kobiety samotnie przechodzące przez park.
KROK PO KROKU
1
2
3
projekt „ZOOM na domy kultury. Laboratorium zmiany” Towarzystwa Inicjatyw Twórczych „ę”
Agata Nowotny, Łukasz Ostrowski
Żuromin, Żuromińskie Centrum Kultury
przygotowanie: 1 godzina
realizacja: 5 godzin – 1 tydzień
animatorów: 3–6
uczestników: dowolna
4
Sformułowanie celu
Na początku zastanówmy się, co chcemy poznać – dlaczego chcemy zająć się daną przestrzenią, o co
zapytamy ludzi, którzy się w niej pojawiają. To ważne, żeby wiedzieć, o co i po co będziemy pytali mieszkańców. Możemy zdobyć informacje, jak ludzie używają przestrzeni: którędy najczęściej chodzą, gdzie lubią się
zatrzymać, co robią w poszczególnych miejscach, które lubią, które wydają im się ładne, a które uważają za
bezpieczne.
Przygotowanie map
Możemy wykorzystać mapę z internetu (Google lub Targeo), powiększyć, wykadrować i zeskanować
fragment planu miasta lub narysować szkicowo samemu. Mapa nie musi być bardzo dokładna, wystarczy,
żeby była czytelna dla mieszkańców. Przygotowaną mapę należy skopiować w przynajmniej kilkudziesięciu
egzemplarzach.
Akcja
Warto, by zadanie realizowało kilka osób. Można ustalić dyżury, kiedy poszczególne osoby mają pojawiać
się w danej przestrzeni. Planując działania, trzeba uwzględnić różne pory dnia – trzeba zadbać o to, żeby
dyżury przypadały na poranek, przedpołudnie, popołudnie i wieczór. Każda przestrzeń ma trochę inny rytm
– w różnych momentach dnia i tygodnia wygląda inaczej i pojawiają się w niej inni ludzie. Np. plac zabaw
jest pełen dzieci w ciągu dnia, ale nie wieczorem. Park może być drogą dojścia do pracy (wtedy przechodzi
się przez niego szybko) albo miejscem leniwego spaceru. Wychodząc na swój dyżur, trzeba zabrać ze sobą
zapas kopii map, kolorowych flamastrów i sztywną podkładkę, na której wygodnie będzie się pisało.
Podchodźmy śmiało do ludzi, najczęściej będą chętnie się zatrzymywać i rozmawiać. Warto wybierać do
odpowiedzi i wypełnienia mapy bardzo różne osoby. Jeśli mamy już kilka starszych osób, zapytajmy dzieci,
młodych i osoby dorosłe. Jeśli mamy dużo kobiet, zapytajmy mężczyzn. Pamiętajmy, by na odwrocie mapy
lub na jej marginesie zanotować, kto udzielał nam odpowiedzi. W badaniach społecznych ta część nazywa
się metryczką i umieszczamy w niej informacje o wieku, płci, zawodzie badanych. Zastanówmy się, jakie
jeszcze informacje mogą być dla nas ważne – np. czy osoba jest sama czy z kimś, czy idzie do pracy, na
zakupy czy na spacer.
Zebranie wyników i wnioski
W zależności od motywu przewodniego, wymieniamy się rzeczami, wyrobami, muzyką lub pomysłami. Miło
będzie urozmaicić i zindywidualizować wymieniane przedmioty – np. przez możliwość dołączania do nich
tekturek z zapisaną historią, wspomnieniem lub życzeniem związanym z konkretnym przedmiotem. Poza
tym – czuwamy nad przebiegiem, witamy nowo przybyłych, udzielamy informacji. Dbamy o porządek w
trakcie imprezy i sprzątamy po jej zakończeniu. Osoby, które w trakcie wymienialni były szczególnie
aktywne, warto zaprosić do współpracy, np. pomagając im zorganizować kolejną odsłonę wymienialni
(może być imprezą cykliczną) lub inne, podobne działanie.
WARIANTY
Analiza śladów może być też prowadzona przez obserwatorów – wystarczy ustawić się w jednym miejscu i obserwować,
jak ludzie poruszają się po danej przestrzeni. Metoda ta jest lepsza przy stosunkowo małych przestrzeniach, które
możemy objąć wzrokiem – np. wnętrze budynku, niewielki plac w przestrzeni publicznej.
flamastry, kartki, xero