Podatkowe wsparcie dla komercjalizacji wiedzy

Podatkowe wsparcie dla
komercjalizacji wiedzy
Joanna Prokurat
1 stycznia 2015 r. weszła w życie ustawa z dnia
29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy o podatku
dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz
niektórych innych ustaw.
Wśród wprowadzonych modyfikacji znalazły się przepisy mające zachęcić przedsiębiorców do intensywnej
współpracy ze środowiskiem naukowym poprzez odroczenie opodatkowania dochodu z tytułu wniesienia
do spółki kapitałowej wkładu niepieniężnego w postaci
własności intelektualnej.
Kto?
Podmiotowy zakres stosowania preferencyjnych zasad
opodatkowania aportu został ograniczony do enumeratywnie wskazanych podmiotów, zwanych podmiotami
komercjalizującymi. Do grupy tej zostały zaliczone
uczelnie, Polska Akademia Nauk (PAN) oraz jej instytuty naukowe, instytuty badawcze, spółki utworzone na
podstawie przepisów Prawa o szkolnictwie wyższym,
ustawy o PAN i ustawy o instytutach badawczych oraz
twórcy (czyli osoby fizyczne). Nowe regulacje nie mogą
być zatem stosowane przez osoby i jednostki prowadzące działalność badawczo-naukową, ale nieposiadające statusu ww. podmiotów, np. centra badawczorozwojowe, ani przez przedsiębiorstwa – osoby prawne z sektorów innowacyjnych powołane na mocy Kodeksu spółek handlowych.
Co?
Przywilej odroczenia opodatkowania dotyczy wyłącznie
komercjalizowanej własności intelektualnej, czyli wkładów niepieniężnych w postaci:
(a) patentu, dodatkowego prawa ochronnego na
wynalazek, prawa ochronnego na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego lub prawa z rejestracji topografii układu scalonego oraz prawa do uzyskania powyższych
praw lub prawa z pierwszeństwa – określonych
w ustawie z 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej,
(b) autorskich praw majątkowych do programu
komputerowego,
(c) równowartości udokumentowanej wiedzy (informacji) nadającej się do wykorzystania
w działalności przemysłowej, naukowej lub
handlowej (know-how),
(d) prawa do korzystania z praw lub wartości wymienionych w lit. (a)-(c) na podstawie umowy
licencyjnej.
Katalog własności intelektualnych objętych wskazaną
preferencją podatkową jest zatem ograniczony do tych
pozycji, które zdaniem ustawodawcy mają największy
potencjał innowacyjny. Trudno się z tym zgodzić,
w szczególności z wyłączeniem z zakresu komercjalizowanej własności intelektualnej innych autorskich
praw majątkowych niż do oprogramowania komputerowego, np. utworów wzornictwa przemysłowego,
architektonicznych, urbanistycznych czy architektoniczno-urbanistycznych.
Komu?
Wkłady niepieniężne w postaci komercjalizowanej własności intelektualnej nie będą generować dla wnoszącego dochodu do opodatkowania w ciągu 5 lat, o ile
dokonywane będą do spółki kapitałowej, czyli spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością albo spółki akcyjnej.
Rozważana preferencja podatkowa nie będzie jednak
obejmować aportu do spółki komandytowo-akcyjnej,
mimo że od początku 2014 roku ma już ona status
podatnika.
Jak?
Podczas gdy zasadniczo wniesienie wkładu niepieniężnego w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego
zorganizowana część do spółki kapitałowej podlega
opodatkowaniu podatkiem dochodowym w dacie objęcia wydanych w zamian udziałów albo akcji, podmiot
komercjalizujący będzie zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego dopiero w momencie upływu 5 lat od
dnia objęcia udziałów albo akcji w zamian za aport
w postaci komercjalizowanej własności intelektualnej,
chyba że wcześniej dokona zbycia, umorzenia lub unicestwienia tych udziałów albo akcji albo podmiot komercjalizujący przestanie być polskim rezydentem podatkowym.
Wysokość dochodu podatkowego w takim przypadku
będzie ustalana jako różnica pomiędzy ceną zbycia,
która powinna odpowiadać wartości rynkowej, a kosztami podatkowymi według stanu na dzień wniesienia
aportu w wysokości wartości początkowej komercjalizowanej własności intelektualnej (gdy stanowi wartość
niematerialną i prawną) albo faktycznie poniesionych
wydatków na jej nabycie (gdy nie spełnia warunków
kwalifikacji jako wartość niematerialna i prawna).
Co dalej?
Nowe regulacje należy ocenić jako pozytywny, jednak
niewystarczający krok w stronę silniejszego wspierania
działalności B+R.
Co do zasady nowelizacja skierowana jest do badaczy
i naukowców działających poza sektorem prywatnym
(i to w ściśle określonych formach). Brak konieczności
inwestowania przez nich środków własnych z wypracowanego zysku – przynajmniej w pierwszym okresie
wdrożenia danego rozwiązania – może skłonić ich do
współpracy z prywatnymi przedsiębiorcami, niemniej
nie stanowi żadnej podatkowej zachęty dla tych ostatnich.
Omawianej preferencji na gruncie podatku dochodowego nie skorelowano ze zmianami w zakresie podatku
od towarów i usług. Wniesienie komercjalizowanej
własności intelektualnej aportem stanowi na gruncie
tego podatku świadczenie usług opodatkowane stawką
podstawową. Podmiotem zobowiązanym do jego zapłaty jest podmiot wnoszący aport.
Po wejściu w życie omawianej nowelizacji znikła możliwość skorzystania z ulgi na nowe technologie przez
podmioty otrzymujące aport – ustawodawca wyłączył
stosowanie tej ulgi w przypadku nabycia nowych technologii (stanowiących podatkowe wartości niematerialne i prawne) w drodze wkładu niepieniężnego.
Czy to się opłaca?
Pomimo swoich wad, nowelizacja może pobudzić rozwój współpracy nauki i biznesu, nakłaniając twórców
do podjęcia próby wyjścia z pomysłem poza własne
laboratorium. Przede wszystkim może stanowić interesującą alternatywę dla twórców zainteresowanych pozyskaniem inwestora, gdy nie chcą wyzbywać się wszelkich praw do własności intelektualnej lub chcą mieć
wpływ na jego dalszy rozwój. Przy odpowiedniej aranżacji wzajemnych praw i obowiązków wspólników pomysłodawca zachowa bowiem wpływ na dalsze losy
swojego pomysłu.