Pobierz - Bełchatów

Program Ochrony rodowiska dla Miasta Bełchatowa na lata 2009 – 2012 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2013 - 2016
4.1.3. Gospodarka ciekowa
Oczyszczalnia Ğcieków.
cieki z terenu miasta odprowadzane s do Miejskiej Oczyszczalni cieków,
zlokalizowanej
w
południowo-wschodniej
czci
Bełchatowa
przy
ul.
Piotrkowskiej.
Wybudowano j w latach 1976-1983. Była to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna
z osadem czynnym o redniej przepustowoci Qr = 15600m3/d i Qmax =17518m3/d.
Zmieniajce si przepisy i wymogi ochrony rodowiska nakładajce znaczne zaostrzenie
jakoci cieków, głównie w zakresie zwizków biogennych odprowadzanych do wód,
spowodowały podjcie przez Władze Miasta decyzji o rozbudowie i modernizacji oczyszczalni.
W latach 1996-1997 wykonano czciow modernizacj oczyszczalni, która okazała si
niewystarczajca w stosunku do potrzeb miasta i wymogów ochrony rodowiska.
W sierpniu 2000 roku rozpoczto działania zmierzajce do kompleksowej modernizacji
oczyszczalni. W dokumentacji modernizacji i rozbudowy załoono przepustowo redni na
poziomie 13000m3/d i maksymaln 18200m3/d.
Na podstawie
zakładanych ste
zanieczyszcze w ciekach dopływajcych do oczyszczalni okrelono przewidywane
obnienie wartoci zanieczyszcze w ciekach oczyszczonych mechaniczno-biologicznie do
wielkoci zgodnych z obowizujcymi przepisami i pozwoleniem wodno-prawnym. W celu
uzyskania takich efektów zmodernizowano cz mechaniczn oczyszczalni poprzez:
wymian pomp w pompowni głównej, modernizacj piaskownika wraz z instalacj separatora
i płuczki piasku, modernizacj osadnika wstpnego, budow zagszczacza - fermentera wraz
z pompowni osadów wstpnych, remont otwartych basenów fermentacyjnych, budow
trzeciego osadnika wtórnego. Gruntownie przebudowano i zmodernizowano cz biologiczn
oczyszczalni wykorzystujc istniejce komory. Podstawowe procesy oczyszczania cieków
przebiegaj w reaktorze biologicznym WHLII. Proces wykorzystuje metod osadu czynnego ze
zintegrowanym usuwaniem zwizków wgla i substancji biogennych ze wspomaganiem
usuwania fosforu rodkami chemicznymi (koagulant PIX). Wykonano trzy cigi technologiczne,
z których kady składa si z 1 komory defosfatacji-DF, 2 komór denitryfikacji - DN1 i DN2
i dwóch komór nitryfikacji - N1i N2. Do uzyskania wymaganego stenia azotanów i osadu
w komorach przewidziano trzy typy recyrkulacji :wewntrzn RW1 z komory DN2do DF,
wewntrzn RW2 z komory N2 do DN1 oraz zewntrzn RZ z osadników wtórnych do DN1.
Kada komora wyposaona jest w odpowiednie urzdzenia tj. mieszadła zatapialne mieszadła
pompujce i ruszt napowietrzajcy. Nieodłcznym elementem układu s osadniki wtórne,
z których odprowadzane s cieki oczyszczone do rzeki. Wydzielony osad jest zawracany do
układu czci biologicznej jako osad powrotny, a cz jako osad nadmierny podawany jest do
zagszczaczy mechanicznych. Osady przefermentowane odwadniane s na prasach
–”‘ƒͻͶ
Program Ochrony rodowiska dla Miasta Bełchatowa na lata 2009 – 2012 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2013 - 2016
tamowych firmy EMO i Sanbud. Zainstalowano układ higienizacji osadów pyłami
dymnicowymi, pochodzcymi z Elektrowni Bełchatów, i wapnem. W grudniu 2005 roku
zakoczono rozbudow i modernizacj Oczyszczalni cieków osigajc zakładany efekt
ekologiczny. Zmodernizowana oczyszczalnia jest oczyszczalni nowoczesn dajc due
moliwoci rozwoju miasta. Moe równie przyjmowa cieki z ssiednich gmin. Spełnia
wszystkie parametry okrelone w obowizujcych przepisach polskich i unijnych dla tego typu
obiektu. Pozwala to na zrzucanie cieków po oczyszczeniu do rzeki Rakówki bez naraenie na
zanieczyszczenie rodowiska tym samym płacenia wysokich kar za przekraczanie
dopuszczalnych ładunków zanieczyszcze. Oczyszczalnia zapewnia odbiór cieków z miasta
wielkoci
80.000
mieszkaców
bez
potrzeby
dodatkowej
rozbudowy
obiektu.
Jej
3
przepustowo maksymalna, to 18200 m /dob. W roku 2008 oczyszczaniu poddano 3395 tys.
m3, a rednia dobowa ilo oczyszczanych cieków wynosiła 9275 m3/d. Budynki w obrbie
oczyszczalni ogrzewane s za pomoc pomp ciepła.
Informacje dotyczce modernizacji
oczyszczalni cieków pochodz ze strony internetowej zakładu obsługujcego "WOD.-KAN."
Sp. z o.o. http://www.wodkan-belchatow.pl.
Tabela 10. WartoĞci wskaĨników charakteryzujących oczyszczalniĊ Ğcieków w latach 2004-2007
Przed modernizacj
Po modernizacji
Wskanik
2004
2005
2006
2007
jm
2 306,6
2 272,9
2 225,5
2 207,8
dam
165
141
135
124
dam
BZT5
69 677
51 123
29 331
24 386
kg/rok
ChZT
328 819
238 063
138 028
176 437
kg/rok
zawiesina
86 152
54 319
30 021
26 896
kg/rok
azot ogólny
186 376
138 992
38 993
45 185
kg/rok
fosfor ogólny
16 475
13 100
4 141
5 738
kg/rok
1 827
1 207
818
1 135
t
Ilo cieków oczyszczonych odprowadzonych do
wód
cieki z przemysłu odprowadzone do sieci
kanalizacyjnej
3
3
Ładunki zanieczyszcze w ciekach po
oczyszczeniu :
Osady ciekowe wytworzone w cigu roku
ródło: Baza Danych Regionalnych GUS
W powyszej tabeli widoczna jest wyrana poprawa charakterystycznych dla oczyszczalni
wskaników, których zmiana nastpiła w czasie rozruchu zmodernizowanej oczyszczalni (rok
2005) i po jej oddaniu do eksploatacji (rok 2006-2007). W graficzny sposób zmiany te
przedstawia rysunek 12.
–”‘ƒͻͷ
Program Ochrony rodowiska dla Miasta Bełchatowa na lata 2009 – 2012 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2013 - 2016
350 000
300 000
250 000
BZT5
ChZT
200 000
zawiesina
150 000
azot ogólny
fosfor ogólny
100 000
50 000
0
2004
2005
2006
2007
Rysunek 12. WartoĞci ładunków zanieczyszczeĔ w Ğciekach po oczyszczeniu odnotowane w latach 2004-2007
Zakład Wodocigów i Kanalizacji "WOD.-KAN." Sp. z o.o. dysponuje Laboratorium Analizy
cieków wyposaonym w urzdzenia i sprzt umoliwiajcy przeprowadzanie szeregu analiz
chemicznych w ramach nadzoru procesów technologicznych oczyszczania cieków.
Prowadzony jest take monitoring jakoci cieków przemysłowych dostarczanych do sieci
kanalizacyjnej.
Ponadto oczyszczalnia wyposaona jest w system monitorujcy stan wód podziemnych. Za
pomoc trzech otworów piezometrycznych udostpniona jest do badania pierwsza od
powierzchni terenu warstwa wodonona, naraona na zanieczyszczenia z oczyszczalni.
Miejska Oczyszczalnia cieków w Bełchatowie wyposaona jest te w stacj zlewn. Prowadzi
ona odbiór nieczystoci ciekłych od dostawców na podstawie zawartych umów, zgodnie
z przyjtym regulaminem okrelajcym warunki odprowadzania nieczystoci ciekłych,
pochodzcych ze zbiorników bezodpływowych z terenu Gminy Miasto Bełchatów i Gminy
Bełchatów, pojazdami asenizacyjnymi.
W latach 2009 - 2015 planowana jest kolejna modernizacja obiektów oczyszczalni cieków
w kierunku lepszego, ni dotychczas zagospodarowania osadów ciekowych. W ramach
zadania planowane s nastpujce przedsiwzicia:
1. Zmiana technologii w zakresie fermentacji osadów, produkcja biogazu i wykorzystanie
go jako surowca do produkcji energii cieplnej i ewentualnie elektrycznej.
2. Suszenie przefermentowanych osadów z wykorzystaniem niekonwencjonalnych ródeł
energii (cieplnej z biogazu, słonecznej, pompy ciepła) w celu zminimalizowania
kocowej masy osadów i poprawy ich właciwoci sanitarnych.
3. Zagospodarowanie wysuszonych osadów.
–”‘ƒͻ͸
Program Ochrony rodowiska dla Miasta Bełchatowa na lata 2009 – 2012 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2013 - 2016
4. Ulepszenie pracy wzła zagszczania i transportu osadu wstpnego i tłuszczów.
Zadanie realizowane bdzie etapowo. W pierwszej kolejnoci wykonane zostan prace
zwizane z przygotowaniem przedsiwzicia i oszacowaniem kosztów.
Kanalizacja sanitarna i deszczowa.
Istniejca sie kanalizacji sanitarnej odbiera cieki od około 90% mieszkaców miasta. cieki
sanitarne spływaj do oczyszczalni dwoma kolektorami sanitarnymi:
•
kolektorem ø600 do ø1200 - wzdłu wschodniego brzegu rzeki Rakówki, który odbiera
cieki z centralnej i wschodniej czci miasta;
•
kolektorem ø200 do ø600 odbierajcym cieki z zachodniej czci miasta.
W latach 2004-2008 prowadzono prace zwizane z rozbudow sieci kanalizacyjnej na obszary
miasta, które dotd nie były skanalizowane. Ma to odzwierciedlenie w postaci wzrostu długoci
sieci i iloci przyłczy kanalizacyjnych (rysunek 13). Jednak dotd nie wszystkie problemy zostały rozwizane. Nadal niektóre rejony miasta nie posiadaj pełnego systemu kanalizacji sanitarnej. Dotyczy to terenów przy nastpujcych ulicach: Lipowa, Pabianicka, Cegielniana, obszar „Centrum”, rejon ulicy Bocznej i ulicy Okrzei i rejon Ujcia Wody oraz na terenie Osiedli:
Ludwików, Politanice i Bików. W ramach zadania: „Budowa i modernizacja systemu sieci
wodno-kanalizacyjnej na terenie Miasta Bełchatowa”, przy udziale rodków z Funduszu Spójnoci planowana jest budowa systemu kanalizacji sanitarnej i deszczowej w wymienionych rejonach.
Istniejca i planowana do budowy sie kanalizacji sanitarnej pozwoli na odbiór cieków
ze wszystkich terenów przeznaczonych w obowizujcym planie ogólnym pod zabudow.
Tabela 11. WartoĞci wskaĨników charakteryzujących system kanalizacji sanitarnej w latach 2004-2007
Wskanik
2004
2005
2006
2007
jm
długo czynnej sieci kanalizacyjnej
89,6
91,4
97,0
99,6
km
połczenia kanalizacyjne prowadzce do budynków
mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania
2 090
2 141
2 206
2 347
szt
ródło: Baza Danych Regionalnych GUS
–”‘ƒͻ͹
Program Ochrony rodowiska dla Miasta Bełchatowa na lata 2009 – 2012 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2013 - 2016
Rysunek 13. Zmiany wartoĞci wskaĨników charakteryzujących system kanalizacji sanitarnej w latach 2004-2007
cieki opadowe z miasta Bełchatowa odprowadzane s do rzeki Rakówki i jej dopływów
poprzez sie rozdzielcz kanalizacji deszczowej.
Główne kolektory kanalizacji deszczowej zostały ju zrealizowane.
Najwiksze wybudowane kolektory deszczowe to:
•
kolektor deszczowy Ø 1600, Ø 1400, Ø 1200, Ø 1000 wybudowany w ladzie cieku
C przez Alej K. Wyszyskiego, osiedle Przytorze, który czciowo odbiorze wody
opadowe z osiedla Lipowa - Zachód);
•
kolektor deszczowy Ø 1200, Ø 1000 w ulicach Okrzei, Kwiatowej, Czyewskiego;
•
kolektor deszczowy Ø 1400, Ø 1200, Ø 1000 w ulicach 9 Maja, Lipowej;
•
kolektor deszczowy Ø 1000, Ø 800 w Alejach Włókniarzy i ulicy Czaplinieckiej;
•
kolektor deszczowy Ø 1000 w ulicach Gen. Czyewskiego i na terenie osiedla
Rzemielników.
W ostatnich latach wybudowano znaczn ilo kanałów deszczowych wraz z budowan
kanalizacj sanitarn, jak w osiedlu Olsztyskim, w ulicach: Słonecznej, Podmiejskiej, Ktnej
Przejazd, Moniuszki, Cegielnianej, Grabowej, osiedlu Bików (K - 22, K – 12). Około 0,5 km
kanału deszczowego wybudowano w ul. Pabianickiej. Planowana jest dalsza rozbudowa sieci
kanalizacji deszczowej w ramach zadania „Budowa i modernizacja systemu sieci wodnokanalizacyjnej na terenie Miasta Bełchatowa”.
–”‘ƒͻͺ
Program Ochrony rodowiska dla Miasta Bełchatowa na lata 2009 – 2012 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2013 - 2016
NieczystoĞci ciekłe.
W miejscach, gdzie system ogólnej kanalizacji jeszcze nie działa, właciciele nieruchomoci
zobowizani s posiada zbiorniki bezodpływowe lub przydomowe oczyszczalnie cieków.
Nieszczelne szamba oraz niekontrolowane ich oprónianie, to powane zagroenie dla
rodowiska gruntowo – wodnego, szczególnie na terenach dolin cieków, gdzie zwierciadło wód
gruntowych zalega płytko pod powierzchni terenu. Takie działania powoduj zachwianie
równowagi
biologicznej.
Stanowi
m.in.
zagroenie
bakteriologiczne
dla
wód
powierzchniowych, wód przeznaczonych na hodowl ryb i do rekreacji oraz prowadz do
nadmiernego zanieczyszczenia i eutrofizacji wód stojcych powierzchniowych.
Zasady nadzoru i kontroli w tym zakresie reguluje ustawa o utrzymaniu czystoci i porzdku w
gminach. Do wywozu cieków ze zbiorników bezodpływowych uprawnieni s wyłcznie
przedsibiorcy posiadajcy wymagane w tym zakresie zezwolenie wydane przez prezydenta.
Wydział Inynierii Urzdu Miasta Bełchatowa prowadzi ewidencj zbiorników bezodpływowych
w celu kontroli czstotliwoci ich opróniania.
Obecnie zinwentaryzowanych jest 377 zbiorników oraz 31 przydomowych oczyszczalni
cieków.
Wykaz firm, które posiadaj zezwolenie Prezydenta Bełchatowa na oprónianie zbiorników
bezodpływowych na terenie Bełchatowa:
•
MOTOHOUSE Mieczysław Pelczar
ul. Czapliniecka 67, 97-400 Bełchatów
decyzja z dnia 02.04.2007 roku, nr WIN. 6431-3-1/07
•
F. H. P. U. „Marczak” s. c.
Alina Marczak, Florian Marczak, Przemysław Marczak
ul. Daleka 59, 97-400 Bełchatów
decyzja z dnia 19.05.2007 roku, nr WIM.6431-3-3/07
•
Urszula Mielczarek
Usługi Komunalne
Os. ołnierzy POW 11/5, 97-400 Bełchatów
decyzja z dnia 26.06.2008 roku, nr WIM.6431-3-1/08
•
EKO REGION Sp. z o.o.
ul. Bawełniana 8, 97-400 Bełchatów
decyzja z dnia 19.09.2008 roku, nr WIM.6431-3-2/08
•
Dariusz Mantyk
Przedsibiorstwo Usługowe „Wywóz Nieczystoci”
Olenik 19a, 97-400 Bełchatów
decyzja z dnia 09.03.2009 roku, nr WIM.6431-3-1/09
Powysze podmioty gospodarcze s zobowizane do przewoenia odebranych nieczystoci
ciekłych do stacji zlewnej przy oczyszczalni cieków.
–”‘ƒͻͻ
Program Ochrony rodowiska dla Miasta Bełchatowa na lata 2009 – 2012 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2013 - 2016
4.1.4. Kształtowanie stosunków wodnych, ochrona przed powodzi
i skutkami suszy
Właciwa regulacja stosunków wodnych oraz odtworzenie ekologicznej cigłoci cieków
nale do działa podejmowanych w celu ochrony gleb i gruntów, która jest jednym
z waniejszych kierunków ochrony rodowiska. Właciwie działajce urzdzenia melioracyjne
słu zarówno odprowadzaniu nadmiaru wody jak i jej powstrzymaniu w okresach suszy.
Północne rejony miasta, gdzie znaczna cz gruntów ma charakter rolniczy s czciowo
objte sieci urzdze melioracyjnych, których sprawno w duej mierze zaley od stanu
technicznego. Najwaniejsze obowizki i zasady w zakresie utrzymania wód reguluje ustawa z
dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tj. Dz.U. 2005 Nr 239 poz.2019 z póĨniejszymi zmianami).
Sprawno urzdze melioracji szczegółowych ma wpływ na produkcj rolinn, a take jest
jednym z elementów systemu infrastruktury zapobiegajcych powodziom i suszom. Wprawdzie
przepływajca przez teren Bełchatowa rzeka Rakówka oraz sie jej dopływów nie stwarzaj
powanego zagroenia powodziowego, jednak w okresie intensywnych opadów bywaj
przyczyn lokalnych podtopie.
Na omawianym terenie dotkliwe bywaj zwłaszcza okresy suszy gruntowej. Teren Wysoczyzny
Bełchatowskiej ley w strefie wododziałowej Wisły (Pilicy) i Odry (Warty), przez co jest ubogi
w zasoby wód powierzchniowych i posiada słab zdolno retencyjn. Innym powanym
problemem jest oddziaływanie leja depresyjnego zwizanego z eksploatacj bełchatowskiej
odkrywki wgla brunatnego przez PGE KWB Bełchatów S.A. z jednej strony, z drugiej
eksploatacja wód podziemnych z Ujcia Myszaki, zaspokajajcego potrzeby całego miasta
powoduje powstanie leja depresji obejmujcego tereny miasta i okolic. Czynniki te wpływaj na
obnienie zwierciadła wód gruntowych, zmniejszenie przepływów wody w Rakówce oraz
okresowe, bd zupełne zanikanie niektórych cieków i zbiorników wodnych. Stan ten nieco
poprawia odprowadzanie do rzeki oczyszczonych wód opadowych z terenu miasta. Naley
mie na uwadze fakt, e rzeka spełnia funkcj naturalnego urzdzenia melioracyjnego, które
odprowadza nadmiar wód opadowych z miasta, ale take powinna utrzymywa odpowiedni
poziom wód gruntowych w czasie suszy dziki zjawisku przesikania wody rzecznej do gruntu.
Utrzymanie moliwie naturalnego charakteru doliny i koryta rzeki pozwoli na znacznie lepsze
retencjonowanie wody, co w przypadku Bełchatowa połoonego w strefie deficytowej ma due
znaczenie.
Utrzymaniem oraz konserwacj wikszoci koryt cieków oraz urzdze wodnych w granicach
Bełchatowa zajmuje si słuby miejskie. Miasto, jako podmiot w najwikszym stopniu
korzystajcy z wód powierzchniowych Rakówki i jej dopływów, posiada szereg obowizków
wynikajcych z pozwole wodnoprawnych. Utrzymanie w dobrej kondycji rzeki i jej dopływów
–”‘ƒͻͼ
Program Ochrony rodowiska dla Miasta Bełchatowa na lata 2009 – 2012 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2013 - 2016
ma ogromne znaczenie dla Bełchatowa. Naley dołoy wszelkich stara, aby eliminowa
ródła zanieczyszcze i utrzyma moliwie naturalny charakter obszarów dolinnych, zwłaszcza
poza terenami silnie zurbanizowanymi. W celu ochrony walorów przyrodniczo-krajobrazowych,
a przede wszystkim ze wzgldu na moliwo podtopie naley chroni przed zabudow
tereny dolinne Rakówki i cieków dopływajcych.
Wskazanym kierunkiem działa
dla Miasta Bełchatowa jest wdraanie, rozwijanie
i promowanie wród mieszkaców rónego rodzaju systemów retencjonowania wód. Warto
rozway budow niewielkich zbiorników retencyjnych na rzece Rakówce w celu ograniczenia
podtopie towarzyszcych czsto intensywnym opadom. Budowle takie powstrzymałyby take
zbyt szybki odpływ wód opadowych systemem kanalizacji deszczowej, a dalej ciekami poza
teren miasta.
Naley take zachca mieszkaców do budowy oczek wodnych, czy
zbiorników do magazynowania deszczówki w celu wykorzystania jej np. do nawodnie.
4.1.5. Cele i kierunki działa
Do koca 2015 r. Polska powinna zapewni 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ciekach komunalnych koczc krajowy program budowy oczyszczalni cieków i sieci
kanalizacyjnych dla wszystkich aglomeracji powyej 2 000 RLM. Osignicie tego celu bdzie
oznaczało przywrócenie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych w całym kraju, a
take realizacj Bałtyckiego Programu Działa dotyczcego walki z eutrofizacj wód Bałtyku.
Naczelnym celem polityki ekologicznej Polski w zakresie ochrony zasobów wodnych jest
utrzymanie lub osignicie dobrego stanu wszystkich wód, w tym równie zachowanie i przywracanie cigłoci ekologicznej cieków. Ten długofalowy cel powinien by zrealizowany do
2015 r. tak, jak to przewiduje dla wszystkich krajów Unii Europejskiej Ramowa Dyrektywa
Wodna 2000/60/WE, natomiast w polskim prawodawstwie ustawa - Prawo wodne.
Cel ekologiczny dla województwa łódzkiego w zakresie gospodarki wodno – ciekowej
został sprecyzowany w Priorytecie I wojewódzkiego programu ochrony rodowiska: „Ochrona
zasobów wód podziemnych i powierzchniowych wraz z popraw ich jakoci oraz ochrona
przed powodzi”, a wyznaczone zadania to:
1. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi i zapewnienie dobrej jakoci wody pitnej,
2. Ochrona przed zanieczyszczeniami ze ródeł punktowych i obszarowych,
3. Ochrona przed powodzi i skutkami suszy.
Celem działa w obrbie miasta Bełchatowa do roku 2015 bdzie Ochrona zasobów wód
podziemnych i powierzchniowych.
–”‘ƒͻͽ
Program Ochrony rodowiska dla Miasta Bełchatowa na lata 2009 – 2012 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2013 - 2016
Działania na terenie miasta:
1. Realizacja projektu strategicznego :„Budowa i modernizacja systemu sieci wodnokanalizacyjnej na terenie Miasta Bełchatowa”, który bdzie realizowany z udziałem
rodków
Unii
Europejskiej
w
ramach
Programu
Operacyjnego
Infrastruktura
i rodowisko, w skład którego wchodz nastpujce działania:
•
Budowa kanalizacji sanitarnej, deszczowej, przebudowa sieci wodocigowej w ulicy
Lipowej – etap III.
•
Budowa kanalizacji sanitarnej, deszczowej wraz z przebudow sieci wodocigowej
w ulicy Pabianickiej.
•
Budowa kanalizacji sanitarnej, deszczowej i wodocigu w ulicy Cegielnianej i ulicach
do niej przyległych.
•
•
Budowa kanalizacji sanitarnej i deszczowej w os. Politanice.
Budowa kanalizacji sanitarnej, deszczowej i wodocigu w obszarze "Centrum"
(II etap prostopadłej do 1 Maja).
•
Budowa kanalizacji sanitarnej, deszczowej w nowoprojektowanych ulicach obszaru
ograniczonego ulicami:
9 Maja, 1 Maja, Staszica, rzek Rakówk
(rejon
ul. Bocznej i ul. Okrzei).
•
•
Budowa kanalizacji sanitarnej, deszczowej w rejonie Ujcia Wody.
Remont i przebudowa sieci wodocigowej, budowa spinek wodocigowych oraz
remont hydroforni na terenie miasta Bełchatowa.
•
•
Przebudowa ujcia wody MYSZAKI.
Przebudowy i remonty istniejcych sieci kanalizacji sanitarnych na terenie miasta.
W wyniku realizacji powyszego projektu przewiduje si budow 35,8 km nowych sieci
kanalizacji sanitarnej wraz z 3 przepompowniami, budow 35,5 km nowych sieci
kanalizacji deszczowej wraz z 4 układami do podczyszczania; budow 7,4 km nowej
sieci wodocigowej, remont wodocigów o łcznej długoci ok. 5,5 km (w tym
modernizacja 3 hydroforni oraz remont i modernizacj Ujcia Wody), remont sieci
kanalizacji o długoci ok. 13,5 km (w tym modernizacj centralnej pompowni cieków).
2. Nadzorowanie sposobu magazynowania i postpowania ze ciekami gromadzonymi
w zbiornikach bezodpływowych;
3. Zapobieganie nadmiernemu spływowi powierzchniowemu z terenu miasta poprzez:
wdraanie, rozwijanie i promowanie systemów retencjonowania wód oraz profesjonalne
działania w zakresie melioracji wodnych;
4. Ochrona terenów dolinnych przed zabudow i niewłaciwym zagospodarowaniem
w planowaniu przestrzennym;
5. Stosowanie i przestrzeganie zakazu lokalizacji nowej zabudowy w dolinie rzeki
Rakówki i jej dopływów;
6. Promowanie i wdraania zamknitych obiegów wody.
–”‘ƒͻ;
Program Ochrony rodowiska dla Miasta Bełchatowa na lata 2009 – 2012 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2013 - 2016
4.2. Ochrona gruntów
Uytki rolne na terenie gminy zajmuj 1 778 ha, co stanowi 51% ogólnej powierzchni
miasta. Grunty orne stanowi 39%, łki i pastwiska 11%, sady 1%. Udział lasów i gruntów
lenych wynosi 15,5%. Pozostała cz powierzchni miasta, to grunty zurbanizowane
i nieuytki.
O charakterze gleb w gminie Miasto Bełchatów decyduje głównie podłoe geologiczne.
Przewaaj gleby bielicowe i brunatne nalece do V i VI klasy bonitacyjnej, wykształcone na
podłou piaszczystym. Gleby zaliczane do wyszych klas bonitacyjnych ( IIIa - IV) powstały
w miejscach, gdzie
utwory gliniaste zalegaj bliej powierzchni lub na obszarach
zdominowanych przez piaski gliniaste. S to głównie północne rejony miasta oraz we
wschodniej czci Grocholic. W dnach dolinnych dominuj uytki zielone rónych klas
bonitacyjnych w przewadze wytworzone na gruntach pochodzenia mineralnego - gleby
murszowato-mineralne. W południowej czci miasta w dolinie Rakówki wystpuj torfy niskie.
Na zlecenie Starostwa Powiatowego w Bełchatowie co trzy lata Okrgowa Stacja
Chemiczno – Rolnicza w Łodzi wykonywała badania stanu zanieczyszczenia gleb i rolin
metalami cikimi w wytypowanych miejscach powiatu bełchatowskiego, naraonych na
oddziaływanie uciliwych emitorów zanieczyszcze. Ostatnie badania prowadzono w roku
2008, wczeniej w 2005. W Bełchatowie wytypowano nastpujce miejsca do poboru próbek:
W roku 2005 wyznaczono dwa punkty bada - jeden punkt przy ulicy Lipowej 30 metrów na
północ od ulicy i 250 metrów od skrzyowania z alejami Włókniarzy, drugi poza granicami
miasta, w miejscowoci Zdzieszulice Górne - 30 metrów na południe od miejskiej oczyszczalni
cieków w Bełchatowie).
W roku 2008 w Bełchatowie wytypowano cztery punkty: dwa przy ulicy Lipowej i dwa przy ulicy
Cegielnianej.
Wyniki bada przedstawiono w tabelach 12-14 oraz na wykresach (rysunek 14).
Tabela 12. ZawartoĞü metali ciĊĪkich i siarki w roĞlinach pobranych w sąsiedztwie emitorów zanieczyszczeĔ w
Bełchatowie w roku 2005
NZawartoĞü w mg/kg ĞwieĪej masy
Nr
Miejsce pobrania
Sucha
NO3
roĞlina
próbki
masa
pkt
Pb
Cd
Cu
Cr
Ni Zn Mn
Fe
Hg
S-og
%
1
ul. Lipowa
trawy
91,85
0,50
0,06
4,9
1,54
1,22
41,4
62,25 293,7
0,023
0,013
0,126
2
Zdzieszulice Górne
(w pobliĪu
oczyszczalni Ğcieków)
ziemniaki
91,81
0,09
0,02
6,5
0,13
0,40
55,1
81,9
0,0004
0,013
0,029
57,3
ródło: Okrgowa Stacja Chemiczno – Rolnicza w Łodzi
–”‘ƒͻͿ
Program Ochrony rodowiska dla Miasta Bełchatowa na lata 2009 – 2012 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2013 - 2016
Tabela 13. ZawartoĞü metali ciĊĪkich, chlorków i siarki siarczanowej w glebach na terenach zagroĪonych emisją
zanieczyszczeĔ przemysłowych i komunalnych w Bełchatowie w roku 2005
Nr
pkt
Miejsce pobrania
próbki
Kategoria
agronomiczna
PH w
ln
KCl
Clorki
S-SO4
Pb
Cd
Cu
Cr
Ni
Zn
Mn
Fe
Hg
mg/l
mg/100g
ZawartoĞü metali ciĊĪkich w mg/kg gleby
1
ul. Lipowa
Bardzo
lekka
6,5
28,0
0,26
4,5
17,4
5,1
66,0
95,6
4268
0,01
13,1
0,90
2
Zdzieszulice Górne
(w pobliĪu
oczyszczalni Ğcieków)
lekka
5,6
16,3
0,20
3,7
5,2
5,1
49,6
304,0 4546
0,09
36,7
0,72
ródło: Okrgowa Stacja Chemiczno – Rolnicza w Łodzi
−
zawarto podwyszona - I stopie zanieczyszczenia wg tabeli IUNG Puławy
Tabela 14. ZawartoĞü metali ciĊĪkich, chlorków i siarki siarczanowej w glebach na terenach zagroĪonych emisją
zanieczyszczeĔ w Bełchatowie w roku 2008
Nr
pkt
Miejsce pobrania
próbki
Kategoria
agronomiczna
PH w ln
KCl
ZawartoĞü metali ciĊĪkich w mg/kg gleby
Pb
Cd
Cu
Cr
Ni
Zn
Mn
Fe
Hg
Clorki
S-SO4
mg/l
mg/100g
1
ul. Lipowa - park
b. lekka
6,6
13,1
0,14
5,7
4,0
3,7
43,4 104,3
4416 0,026
7,0
0,66
2
ul. Lipowa - trawnik
b. lekka
7,3
11,6
0,14
5,7
3,1
2,4
61,5
63,5
3100 0,024
8,9
1,72
3
ul. Cegielniana - szosa
b. lekka
7,2
10,0
0,08
4,0
4,4
3,2
28,7 102,8
4143 0,015
12,3
0,85
4
ul. Cegielniana - działki
b. lekka
7,0
7,8
0,12
3,2
3,2
3,1
34,0
3982 0,009
9,5
0,74
ródło: Okrgowa Stacja Chemiczno – Rolnicza w Łodzi
–”‘ƒͼͶ
88,0
Program Ochrony rodowiska dla Miasta Bełchatowa na lata 2009 – 2012 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2013 - 2016
Rysunek 14. ZawartoĞü metali ciĊĪkich w mg/kg gleby
W badanych próbkach zawarto metali cikich nie przekroczyła progowych zawartoci
wyznaczonych przez Ministra rodowiska w rozporządzeniu z dnia 9 wrzeĞnia 2002 r.
w sprawie standardów jakoĞci gleby oraz standardów jakoĞci ziemi (Dz. U. z 2002 r. Nr 165,
poz. 1359).
W odniesieniu do tabeli stopni zanieczyszczenia gleb opracowanej przez Instytut Uprawy
Nawoenia i Gleboznawstwa Puławy wikszo wskaników w badanych próbkach
reprezentuje poziom zawartoci naturalnej. W punkcie przy skrzyowaniu ulicy Lipowej z alej
Włókniarzy w roku 2005 wystpiło przekroczenie naturalnej zawartoci ołowiu i cynku, za
w roku 2008 zawartoci cynku. Naturalna zawarto dla tej gleby nie przekracza w przypadku
ołowiu 20,0 mg/kg, w przypadku cynku 50,0 mg/kg.
–”‘ƒͼͷ
Program Ochrony rodowiska dla Miasta Bełchatowa na lata 2009 – 2012 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2013 - 2016
Zawarto metali cikich i siarki w rolinach jest nisza od dopuszczalnej.
W celu utrzymania dobrego stanu gruntów konieczna jest ochrona i właciwe wykorzystanie
istniejcych zasobów glebowych.
Negatywny wpływ na stan powierzchni ziemi i gleb na terenie miasta Bełchatowa mog mie:
•
sucha i mokra depozycja zanieczyszcze z powietrza atmosferycznego,
•
motoryzacja,
•
powstawanie „dzikich wysypisk” odpadów w miejscach do tego nie przeznaczonych,
•
nieuporzdkowana gospodarka ciekowa, infiltracja zanieczyszcze z nieszczelnych
zbiorników bezodpływowych,
•
niewłaciwe stosowanie nawozów i rodków ochrony rolin.
Bardzo due znaczenie dla ochrony gruntów ma właciwe planowanie przestrzenne
ograniczajce zabudow w miejscach o wysokiej klasie bonitacyjnej gleb, w dolinach
rzecznych i innych miejscach o wysokich walorach przyrodniczych.
4.2.1. Cele i kierunki działa
Ochrona powierzchni ziemi i jej racjonalne uytkowanie jest jednym z wanych priorytetów
polityki ekologicznej pastwa. Celami redniookresowymi dla kraju w tym zakresie do
2016r. s:
•
rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i lenych, zgodnych z zasadami rozwoju
zrównowaonego,
•
przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łkowych i wodno-błotnych przez czynniki
antropogenie,
•
zwikszenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracajc
im funkcj przyrodnicz, rekreacyjn lub rolnicz.
Priorytetem II wojewódzkiego programu ochrony rodowiska jest „Ochrona po-
wierzchni ziemi i gleb przed degradacj”.
Zadania dla województwa łódzkiego to:
1. Ochrona gleb uytkowanych rolniczo przed degradacj,
2. Rekultywacja terenów zdegradowanych.
Celem na terenie miasta Bełchatowa jest ochrona powierzchni ziemi i gleb.
Realizacji powyszego celu bd sprzyja nastpujce działania:
1. Właciwe
rozdysponowanie
–”‘ƒͼ͸
powierzchni
ziemi
w
planie
zagospodarowania
Program Ochrony rodowiska dla Miasta Bełchatowa na lata 2009 – 2012 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2013 - 2016
przestrzennego, sprzyjajce jak najlepszemu wykorzystaniu gruntów - dostosowanie formy
zagospodarowania terenu do rodzaju gleb;
2. Prowadzenie bada gleb uytkowanych rolniczo oraz gleb wzdłu tras i innych obiektów
mogcych powodowa ich zanieczyszczenie;
3. Likwidacja „dzikich wysypisk” odpadów i zapobieganie ich powstawaniu;
4. Kontrolowane wyłczanie gruntów z produkcji rolnej bd lenej;
5. Egzekwowanie i kontrola właciwego wykonywania rekultywacji gruntów zdegradowanych;
6. Właciwie prowadzone prace melioracyjne;
7. Zabezpieczenie
rodowiska
gruntowo-wodnego
poprzez
uzbrojenie
terenów
przeznaczonych pod zabudow w sie kanalizacji sanitarnej.
4.3. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego
Miasto Bełchatów ley w obrbie Wysoczyzny Bełchatowskiej charakteryzujcej si
ciekaw struktur geomorfologiczn z cigiem wzgórz morenowych, pagórkami wydmowymi
i głównym działem wodnym Wisły i Odry. Wystpuj tu tereny bezodpływowe, a cało rozcina
dolina niewielkiej rzeki Rakówki – skrajnej w systemie wodnym Odry. Takie ukształtowanie
powierzchni terenu wpływa na du rónorodno zarówno przyrody nieoywionej jak i szaty
rolinnej.
Na terenie miasta przestrzenie zielone tworz:
•
lasy oraz trwałe uytki zielone jako powierzchnie zieleni nieurzdzonej,
•
ziele urzdzona - obiekty przyrodnicze o formach naturalnych, półnaturalnych
i przetworzonych, rozmaite załoenia ogrodowe towarzyszce budowlom oraz
istniejce samoistnie:
parki, skwery, zielece, tereny sportowe, ogrody działkowe, cmentarze, ziele
uliczna, osiedlowa i przydomowa
•
tereny dolinne rzeki Rakówki i jej dopływów, jako szczególnie wartociowe dla
Bełchatowa, zarówno w formie urzdzonej, jak i nieurzdzonej.
Najwikszy udział w strukturze terenów zielonych maj lasy (543,94 ha), porastajce głównie
pagórki i wały wydmowe w południowej i zachodniej czci miasta oraz trwałe uytki zielone
(369 ha) wystpujce zwłaszcza w dolinie Rakówki i jej dopływów.
Lasy oraz trwałe uytki zielone miasta s jednym z podstawowych elementów systemu
przyrodniczego miasta i ostoj dla rodzimych gatunków flory i fauny.
–”‘ƒͼ͹
Program Ochrony rodowiska dla Miasta Bełchatowa na lata 2009 – 2012 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2013 - 2016
4.4.1. Obszary zieleni nieurzdzonej
Trwałe uĪytki zielone
Najwicej tego typu powierzchni znajduje si
Fot. 1
w dolinie rzeki Rakówki oraz na obrzeach
miasta,
zwłaszcza
w
jego
północno-
wschodniej czci. S to łki, pastwiska,
czasem
nieuytki.
Wysok
warto
przyrodnicz maj niewielkie oczka wodne,
znajdujce si zarówno na terenach rolnych
i lenych, jak i na terenach intensywnie
zurbanizowanych.
zbiorowiskami
rolinnoci
Miejsca
te
wraz
ze
szuwarowej
rozwijajcymi si w strefach brzegowych i
Fot. 2
otaczajcymi starodrzewami, maj due
znaczenie
dla
biorónorodnoci.
gatunków
drzew
zachowania
Kpy
lokalnej
rodzimych
znajdujce
si
na
otwartych terenach uytków rolnych, łk i
pastwisk stanowi miejsca schronienia dla
zwierzt.
Wiele tego typu obszarów i elementów
rodowiska przyrodniczego objtych zostało ochron
na podstawie miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego.
Lasy
Lasy s bardzo cennym elementem przyrodniczym Bełchatowa. Grunty lene zajmuj
powierzchni 561,81 ha, co stanowi 16,2% powierzchni gminy i jest stosunkowo wysokim
wskanikiem dla gminy miejskiej.
Ich znaczenie przyrodnicze jest ogromne, poczwszy od produkcji tlenu i retencji wody
poprzez koncentracj duych skupisk rodzimej flory i fauny, skoczywszy na funkcji
rekreacyjnej, edukacyjnej oraz gospodarczej. Rolinno lena stanowi take ochron dla
wydm poprzez zapobieganie procesowi przewiewania piasku i ruchu wydm.
Na terenie miasta ma swoj siedzib Nadlenictwo Bełchatów. W jego zarzdzie znajduje si
284,81 ha, co stanowi 50 % ogólnej powierzchni gruntów lenych. Gmina Miasto Bełchatów
–”‘ƒͼͺ
Program Ochrony rodowiska dla Miasta Bełchatowa na lata 2009 – 2012 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2013 - 2016
jest włacicielem 19 ha powierzchni lenych. Pozostałe grunty lene, to lasy prywatne (234
ha), z których znaczna cz naley do Wspólnoty Osady Bełchatów – Tkacka.
Tabela 15. Powierzchnia gruntów leĞnych w roku 2007
Powierzchnia gruntów lenych w roku 2007
publiczne
Miasto
Ogółem
W tym
lasy
Razem
Własno
Skarbu
Pastwa
W tym
w zarzdzie
Lasów
Pastwowych
Własno
gminy
Prywatne
284,81
19,00
234
Lesisto
[%]
[ha]
Bełchatów
561,81
543,94
327,81
303,81
15,7
ródło: Baza Danych Regionalnych GUS
Rysunek 15. Struktura własnoĞci lasów w Bełchatowie.
Dominujcymi typami siedliskowymi lasu s: bór suchy i bór wiey. Wystpuj one na słabych
glebach VI klasy, wytworzonych na piaskach wydmowych, rzecznych i akumulacji lodowcowej.
Bór suchy jest siedliskiem ubogim, poza
Fot. 3
zasigiem wód gruntowych. Wystpuje na
glebach darniowo-bielicowych. Czsto s to
piaski wydmowe. Runo lene tworz głównie
wrzosy i macierzanka, krzaczkowate porosty
naziemne, jak i wskolistne trawy. Krzewy
wystpujce w borach suchych to przede
wszystkim jałowce. Warstw drzew stanowi
sosna zwyczajna z niewielk domieszk
brzozy brodawkowej. Drzewostan jest z
reguły do luny.
–”‘ƒͼͻ
Program Ochrony rodowiska dla Miasta Bełchatowa na lata 2009 – 2012 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2013 - 2016
Bór wiey wystpuje na glebach piaszczystych rónego pochodzenia przy poziomie wód
gruntowych w zasigu systemów korzeniowych drzew. Drzewostan tworzy głównie sosna
zwyczajna, a take brzoza brodawkowata, db szypułkowy oraz jodła pospolita, majca sw
północn granic zasigu wystpowania na południu Wyyny Łódzkiej. Podszyt jest ubogi
i składa si z podrostu sosny, jałowców, jeyny, młodych dbów, jarzbin, olszy czarnej
i leszczyn. Runo lene jest bogate. Tworz je
Fot. 4
najczciej mchy, szczególnie w drzewostanie
młodszym.
mchom
W
drzewostanach
towarzysz
starszych
krzewinki
(wrzos
zwyczajny, borówka czarna, brusznica –
borówka
wskolistne
czerwona,
kpkowe
papro
trawy
orlica),
(kostrzewa
owcza, miałek pogity) oraz porosty.
Bory wilgotne lub bagienne wystpuj na
podmokłych obszarach doliny rzeki Rakówki. Drzewem tworzcym las jest przede wszystkim
sosna zwyczajna. W podszyciu dominuje jeyna, za runo lene jest ubogie, wystpuj w nim
łochynia, bagno i niektóre gatunki mchów.
Przez teren lasów bełchatowskich prowadzi Lena cieka Edukacyjna (rowerowa)
opracowana przez Nadlenictwo Bełchatów i Urzd Miasta Bełchatowa (rysunek 16). Na
ciece umieszczone s tablice dydaktyczne o rónej tematyce lenej:
1. cykl yciowy drzewostanu na
podstawie drzewostanu
sosnowego,
2. zwierzta, ptaki które mona
spotka w lesie,
3. ogie – jak zapobiega poarom
lasu,
4. ochrona lasu przed szkodliwymi
owadami,
5. ptasi budzik,
Fot. 5
6. bagienka ródlene,
7. „Biały Ług”.
Najciekawszymi atrakcjami s tu: torfowisko wraz ze zbiornikiem wodnym i bogat rolinnoci
„Biały Ług” (fot 17, 18), zbiornik wodny z okazami borówki bagiennej „Duy Ług”. W pobliu
znajduj si stanowiska rosiczki okrgłolistnej.
–”‘ƒͼͼ
Program Ochrony rodowiska dla Miasta Bełchatowa na lata 2009 – 2012 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2013 - 2016
Przy trasie cieki znajduj si miejsca do odpoczynku zaopatrzone w ławy i kosze na
mieci. Centralnym punktem cieki jest zbiornik wodny Biały Ług, przy którym wyznaczone
jest miejsce do rozpalenia ogniska.
Łód
Warszawa
pli
za
Os. Olsz tyskie
ska
wo
z ty
ga
ro
z
KA
ód
EC
NI
jew
(d
Ul.
Ols
ka
LI
AP
CZ
ec
ni
JÓ Z
EFA
PI Ł
SU
DS
KI E
GO
.C
Ul
PABIANICKA
Łask
SIENKIEWICZA H.
ka
4)
48
U l. Mielczarskiego
LeĞne trasy
r owerowe
Ul. Edwardó w
Ul
.S
.O
kr
ze
ica
Os. Dolnolskie
Ul. Gen. L.Czyewskiego
Ul . 1Maja
Ul . S.Stasz
Biały Ług
Ul. Kwi atowa
Al. Włókniar zy
Duy Ług
i
Os. Bik ów
WA
LIP O
U l.
Al.ks .kard. S.Wyszyskiego
Os. Przytorze
ii
Arm
Al .
ej
jo w
Kra
Ul. Goetla
EGO
POLSKI
WOJSKA
Lu
dw
i ko
ws
ka
cław
Wro
Kamiesk
Ul. Połudn
iowa
Planowana lokalizacja wydzielonych dróg
rowero wych lub cigów pieszo - r owerowych
Ulice na których musz pojawi urzdzenia
bezpieczestwa ruchu drogowego w celu
ograniczenia prdkoci (azyl e, szykany ...)
Cigi pieszo-rowerowe oraz wydzielon e
drogi rower owe - istniejce
Realizac ja planowana jest w 2009 roku
SKA
SZ CZA
RADOM
Opracował: Marcin Michalak Stan na dzie: 20.03.2009
Wydzi al Inzynierii
Rysunek 16. Mapka obecnych i projektowanych ĞcieĪek rowerowych na terenie Bełchatowa.
–”‘ƒͼͽ