Na dworze królewskim ostatnich Jagiellonów_Zygmunt August

NA DWORZE KRÓLEWSKIM
OSTATNICH JAGIELLONÓW
ZYGMUNT II AUGUST
(ur. 1 sierpnia 1520 w Krakowie, zm. 7 lipca 1572 w Knyszynie) – syn Zygmunta I
Starego i Bony Sforzy, od 1529 wielki książę litewski, od 1530 król Polski (do
1548 koregent); ostatni dziedziczny wielki książę litewski. Ostatni męski
przedstawiciel dynastii Jagiellonów.
https://www.youtube.com/watch?v=h71QeFiKyKM
Burzliwe życie osobiste
¨
¨
¨
¨
¨
W 1543 r. zawarł związek małżeński z Elżbietą Austriaczką z Habsburgów, córką
cesarza Ferdynanda I Habsburga.
Po śmierci pierwszej żony w 1545 r. zawarł dwa lata później potajemnie
małżeństwo z Barbarą Radziwiłłówną, miał z nią romans jeszcze za życia żony
Elżbiety. Drugie małżeństwo Zygmunta II zostało zawarte wbrew woli ojca
Zygmunta I i matki Bony, a gdy zostało ujawnione, magnateria uznała je za
mezalians, godzący w powagę dynastii i państwa. Mimo to Barbara została 7
grudnia 1550 r. koronowana na królową Polski. W następnym roku zmarła.
Pochowana została w katedrze wileńskiej.
Zygmunt ożenił się jeszcze trzeci raz w 1553 r., z księżniczką austriacką, młodszą
siostrą swej pierwszej żony – Katarzyną.
Matka króla, skłócona z dworem królewskim oraz z synem głównie z powodu jego
nieudanego i bezdzietnego małżeństwa z trzecią żoną, wyjechała do Bari we
Włoszech i tam w 1557 r. zmarła – otruta przez Pappacodę, zausznika
hiszpańskich Habsburgów.
W 1566 r. Katarzyna wyjechała z Polski do Austrii, jak się okazało już na zawsze,
gdzie zmarła kilka miesięcy przed swoim mężem. Zygmunt II August zmarł pod
koniec 52. roku życia.
Barbara Radziwiłłówna
Śmierć Barbary Radziwiłłówny, Józef Simmler, 1860 r.
Śmierć Barbary Radziwiłłówny
Kochał ją tak, że gdy zmarła, wiózł jej trumnę przez całą
Rzeczpospolitą z Krakowa do Wilna, jadąc konno za
karawanem, a przez miasta i wsie szedł pieszo. Do trumny
włożył tablicę z napisem głoszącym:... zmarła
przedwcześnie, ale gdyby i była w starszym wieku, August by
mówił, że zmarła przedwcześnie ...
Polityka
¨
¨
¨
¨
¨
W 1557 przeprowadził udaną demonstrację zbrojną, tzw. wyprawę poswolską, w
wyniku której zmusił kawalerów mieczowych do jednoznacznego opowiedzenia się
po stronie polsko-litewskiej w jej konflikcie z Carstwem Rosyjskim. 14 września 1557
podpisano traktat pozwolski.
W 1561 do Polski przyłączone zostały jako lenno Inflanty, od XIII w. opanowane
przez Krzyżaków z zakonu kawalerów mieczowych.
Rozpoczęła się wtedy I wojna północna o panowanie nad Bałtykiem (1563-1570).
Między innymi z uwagi na problemy związane z ciężką wojną o Inflanty,
prowadzoną z carem Rosji Iwanem IV, król Zygmunt II August, szukając szerszego
wsparcia wśród szlachty, zdecydował się na wprowadzenie postulowanych przez
nią reform, m.in. podatkowych, gospodarczych i utworzenie stałego wojska. Skarb
państwa zasiliła zwłaszcza tzw. egzekucja dóbr, tj. zwrot części majątków
rozdanych magnatom.
W październiku 1562 roku wydał za Jana Wazę (ówcześnie młodszego brata
króla Szwecji) swoją siostrę Katarzynę, która w 1569 roku została królową Szwecji.
W czasie konfliktu z Gdańskiem, powołał Komisję Morską. Wymusił od Gdańska
odszkodowanie i przekazywanie cła palowego. W 1570 roku rozpoczęto budowę
pierwszego okrętu królewskiego "Smok".
Sprawy wiary
¨
¨
¨
¨
W sprawach wiary Zygmunt August zajmował długo
postawę dwuznaczną, utrzymywał na swoim dworze
kaznodziejów protestanckich i otaczał się protestantami.
W 1555 roku posiadająca przewagę w izbie poselskiej
szlachta protestancka wysunęła na sejmie w Piotrkowie
postulat utworzenia polskiego kościoła narodowego,
niezależnego od papieża. Wzorem Anglii jego głową miał
zostać sam władca.
Król popierał ten projekt do czasu, gdy potrzebował
wsparcia obozu średniej szlachty przeciwko magnatom.
Już jednak w 1564 roku całkowicie z niego zrezygnował,
ulegając perswazji nuncjusza Giovanniego Francesca
Commendoniego.
Wielki sukces
¨
¨
¨
¨
Za jego inicjatywą Koronę Polską i Wielkie Księstwo
Litewskie na mocy Unii lubelskiej połączono w jedno
państwo, Rzeczpospolitą Obojga Narodów.
1 lipca 1569 w Lublinie zawarta została unia, która
połączyła ostatecznie Koronę Królestwa Polskiego i Wielkie
Księstwo Litewskie w jedno państwo – Rzeczpospolitą
Obojga Narodów, ze wspólnym królem, sejmem,
pieniądzem i polityką zagraniczną.
Odrębne pozostały prawa, wojsko, skarb i urzędy. Podlasie,
Wołyń, Kijowszczyzna znalazły się w Koronie.
Unia przyspieszyła rozwój gospodarczy, społeczny i
kulturalny Wielkiego Księstwa Litewskiego, prowadziła do
polonizacji szlachty litewskiej i ruskiej oraz rozszerzała
wpływy kultury polskiej aż na państwo rosyjskie.
Augustów
Za panowania Zygmunta II Augusta miał miejsce rozkwit literatury i sztuki
renesansowej. Od jego imienia pochodzi nazwa miasta Augustów.
Śmierć Zygmunta Augusta
Zygmunt II August zmarł w 1572 w Knyszynie, jako ostatni polski
monarcha z linii męskiej dynastii jagiellońskiej. Kolejnym królem
polskim, wybranym przez sejm elekcyjny, był Henryk Walezy
(panował 1573-1574).
Zamek Królewski na Wzgórzu Wawelskim. Kraków
Po pożarze w 1499 r. Odbudowano Zamek w stylu renesanoswym.
Styl renesansowy w Polsce
¨
¨
¨
Dotarł do nas stosunkowo wcześnie – 1500 r. Od
razu w rozwiniętej formie.
Renesans był niejako importem, a nie wynikiem
odkryć miejscowych artystów-rzemieślników.
do rozwoju renesansu przyczynił się bardzo król
Zygmunt I Stary, który sprowadzając specjalistów z
Włoch do przebudowy kompleksu na wawelu
znacznie przyspieszył rozwój polskiej kultury i
wprowadzenie humanizmu nie tylko w kręgi dworu
królewskiego, ale także krakowskiego uniwersytetu.
Nagrobek Jana Olbrachta
Za pierwsze dzieło renesansowe w Polsce uważa się nie
tyle przebudowany Zamek na Wawelu, ale znajdujący się
w Katedrze nagrobek zmarłego w 1501 roku Jana
Olbrachta
Franciszek Florentczyk i Bartolomeo
Berrecci.
¨
¨
Francesco Fiorentino (autor nagrobka – a dokładnie
„obudowy” tumby) został sprowadzony do Polski w
1501 roku przez Zygmunta I, który poznał się na
jego talencie podczas pobytu w Budzie. Wiązał z
Włochem bardzo poważne plany przebudowy
siedziby królewskiej na wzgórzu wawelskim.
największą zasługą florentczyka było wytyczenie
dziedzińca Zamku królewskiego, choć ostatecznie
pierwotnym planom toskańczyka odpowiada tylko
skrzydło północne, resztę dokończył jego następca,
Bartolomeo Berrecci.
Dziedziniec zamku królewskiego, 1515-1533, Wawel
Franciszek Florentczyk, Bartolomeo Berrecci,
Dziedziniec zamku królewskiego, 1515-1533, Wawel
Przebudowa wnętrz w stylu renesansowym
Ocalały fragment stropu kasetonowego sali poselskiej, który wykonany przez sebastiana tauerbacha) w latach 1534-1535
udekorowano 194 drewnianymi głowami projektu hansa sznyczera.
samych głów zachowało się niestety tylko 30
Kaplica Zygmuntowska
Perła architektury renesansowej w Polsce
Kaplica Zygmuntowska
Wnętrze kaplicy
Kaplica Zygmuntowska
¨
¨
¨
Królewska kaplica grobowa największe dzieło arch.
Bartolomeo Berrecci
Budowę rozpoczęto w roku 1519 i trwała ona
nieprzerwanie do 1533 roku.
Manifestacją funkcji kaplicy: kultowej, grobowej i
pomnikowej, jest jednak dopiero jej wnętrze,
realizowane
w
latach
1521-1532.
Bogata
ornamentyka all'antica i symbole zaczerpnięte z
dekoracji cesarskich, po ogólny plan wnętrza oparty na
motywie łuku triumfalnego na każdej z trzech ścian, w
których umieszczone są: ołtarz, tron króla (zakryty
przez późniejszą tumbę anny jagiellonki), nagrobki
Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta (czwarta ściana
mieści portal otwierający się na wnętrze katedry).
Kaplica Zygmuntowska
¨
¨
¨
¨
Jest to pierwsza w pełni renesansowa budowla w Polsce o
bogatym programie ideowym.
Kaplica na planie centralnym jest zamknięta kopułą wspartą
na bębnie z latarnią.
Prosta kompozycja z zewnątrz kaplicy określona została
jako zespół czterech brył geometrycznych, spiętrzonych w
trzech kondygnacjach: (1) przyziemia w formie sześcianu
stanowiącego korpus, (2) części złożonej z ośmiobocznego,
regularnego graniastosłupu bębna, przeprutego kolistymi
oknami oraz wydłużonej kopuły, (3) ostatniej części –
walcowatej latarni z dekoracyjnym zwieńczeniem.
W kondygnacjach tych występują pilastry w tzw. porządku
spiętrzonym, który jest typowym antycznym motywem
rzymskim (występuje np. w Koloseum).
Jan Matejko. Zawieszenie dzwonu Zygmunta na
wieży katedry w 1521 roku.
Dźwięk dzwonu Zygmunta od czasów panowania ostatnich Jagiellonów towarzyszy
wielkim uroczystościom religijnym i narodowym, zarówno żałobnym, jak i radosnym.
Na obrazie Jana Matejki widzimy króla Zygmunta I Starego stojącego pod
baldachimem, poniżej następca tronu, młody Zygmunt August, obok na tronie siedzi
królowa Bona, a u ich stóp dostrzegamy nadwornego błazna – Stańczyka.
Wirtualne zwiedzanie
¨
http://wirtualnyspacer.krakow.pl/#/52619/