Ujawnienie informacji Banku Spółdzielczego w Nowym Stawie wg
Transkrypt
Ujawnienie informacji Banku Spółdzielczego w Nowym Stawie wg
Załącznik do Uchwały nr 15/2016 Zarządu Banku Spółdzielczego w Nowym Stawie z dn. 28.06.2016 r. Bank Spółdzielczy w Nowym Stawie Spółdzielcza Grupa Bankowa Ujawnienie informacji Banku Spółdzielczego w Nowym Stawie wg stanu na 31 grudnia 2015 r. dotyczących ryzyka, funduszy własnych, wymogów kapitałowych, polityki w zakresie wynagrodzeń i innych informacji zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, część ósma. Spis treści I. Wstęp ...................................................................................................................................................... 3 II. Cele i strategie w zakresie zarządzania ryzykiem ................................................................................. 4 III. Zakres stosowania ................................................................................................................................ 5 IV. Fundusze własne .................................................................................................................................. 5 V. Wymogi kapitałowe............................................................................................................................... 6 VI. Ekspozycja na ryzyko kredytowe kontrahenta ..................................................................................... 9 VII. Bufory kapitałowe.............................................................................................................................. 9 VIII. Wskaźniki globalnego znaczenia systemowego ............................................................................... 9 IX. Korekty z tytułu ryzyka kredytowego ................................................................................................ 9 X. Aktywa wolne od obciążeń ................................................................................................................. 13 XI. Korzystanie z ECAI ........................................................................................................................... 13 XII. Ekspozycja na ryzyko rynkowe – art. 445 ........................................................................................ 14 XIII. Ekspozycja na ryzyko operacyjne ................................................................................................... 14 XIV. Ekspozycje w papierach kapitałowych nieuwzględnionych w portfelu handlowym .................... 15 XV. Ekspozycja na ryzyko stopy procentowej przypisane pozycjom nieuwzględnionym w portfelu handlowym ............................................................................................................................................... 16 XVI. Ekspozycja na pozycje sekurytyzacyjne ........................................................................................ 17 XVII. Polityka w zakresie wynagrodzeń .................................................................................................. 17 XVIII. Spełnienie przez Członków Rady Nadzorczej i Zarządu wymogów określonych w art. 22 aa Ustawy Prawo bankowe ........................................................................................................................... 18 XIX. Ryzyko płynności i pozycja płynnościowa ..................................................................................... 19 XX. Dźwignia finansowa ......................................................................................................................... 23 XXI. Stosowanie metody IRB w odniesieniu do ryzyka kredytowego .................................................... 23 XXII. Stosowanie technik ograniczenia ryzyka kredytowego ................................................................. 24 XXIII. Stosowanie metod zaawansowanego pomiaru w odniesieniu do ryzyka operacyjnego ............... 25 XXIV. Stosowanie wewnętrznych modeli pomiaru ryzyka rynkowego .................................................. 25 Załącznik nr 1 ....................................................................................................................................... 26 Załącznik nr 2 ....................................................................................................................................... 33 Załącznik nr 3 ....................................................................................................................................... 34 2 I. Wstęp 1. Bank zgodnie z wymogami określonymi w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych (zwanego dalej „Rozporządzeniem”) w Części Ósmej dokonuje ujawnienia informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących profilu ryzyka Banku, funduszy własnych, wymogów kapitałowych polityki w zakresie wynagrodzeń oraz innych informacji w niniejszym dokumencie zwanym dalej „Ujawnieniem” według stanu na 31 grudnia 2015 r. 2. Bank w zakresie ujawnianych informacji nie uznał informacji za nieistotne, zastrzeżone lub poufne, od ujawnienia których by odstąpił. 3. Wszelkie dane liczbowe zostały wyrażone w tysiącach złotych, z wyjątkiem sytuacji, gdzie zastosowano inną miarę szczegółowo opisaną przy prezentowanych danych. 4. Informacje prezentowane są w formie papierowej w jednostce macierzystej u Głównego Księgowego Banku Spółdzielczego w Nowym Stawie w godzinach pracy w zbiorze dokumentów pt. „Ujawnienie informacji Banku Spółdzielczego w Nowym Stawie według stanu na 31 grudnia 2015 roku dotyczących ryzyka, funduszy własnych, wymogów kapitałowych, polityki w zakresie wynagrodzeń i innych informacji zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, część ósma)”, a także na stronie internetowej www.bsnowystaw.pl. 5. Termin publikacji ujawnianych informacji pokrywa się z terminem publikacji sprawozdań finansowych. 3 II. Cele i strategie w zakresie zarządzania ryzykiem 1. Zarządzanie ryzykiem w Banku odbywa się zgodnie z długofalową „Strategią zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Nowym Stawie” przygotowaną przez Zarząd i zatwierdzoną przez Radę Nadzorczą Banku. Strategia jest zgodna z założeniami „Strategii Banku Spółdzielczego w Nowym Stawie na lata 2011-2015” i podlega corocznemu przeglądowi zarządczemu i weryfikacji, przegląd i weryfikacja dokonywana jest również w przypadku występowania znaczących zmian wewnątrz lub w otoczeniu Banku. 2. „Strategia zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Nowym Stawie” jest powiązana również z innymi regulacjami o charakterze strategicznym, np. „Strategią zarządzania i planowania kapitałowego w Banku Spółdzielczym w Nowym Stawie ”, „Polityką zarządzania ryzykiem biznesowym w Banku Spółdzielczym w Nowym Stawie”, a także Zasadami w zakresie zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka w Banku. 3. Strategia zarządzania ryzykiem zawiera cele definiujące apetyt na ryzyko Banku, rozumiany jako maksymalny, akceptowalny poziom ryzyka jaki Bank może ponosić. 4. Cele definiujące apetyt na ryzyko mają charakter wskaźników ilościowych, w tym limitów wewnętrznych, a także założeń dotyczących zasad zarządzania ryzykiem o charakterze jakościowym. 5. Informacja dotycząca art. 435. ust. 1 lit a)-d) Rozporządzenia, tzn. strategii i procesów zarządzania tymi rodzajami ryzyka; struktury i organizacji odpowiedniej funkcji zarządzania ryzykiem, w tym informacji na temat jej uprawnień i statutu, lub innych odpowiednich rozwiązań w tym względzie; zakresu i charakteru systemów raportowania i pomiaru ryzyka; strategii w zakresie zabezpieczenia i ograniczenia ryzyka, a także strategii i procesów monitorowania stałej skuteczności instrumentów zabezpieczających i czynników łagodzących ryzyko – zawarte są w Załączniku nr 1 do niniejszego dokumentu. 6. Zatwierdzone przez Zarząd oświadczenie na temat adekwatności ustaleń dotyczących zarządzania ryzykiem w Banku, dające pewność, że stosowane systemy zarządzania ryzykiem są odpowiednie z punktu widzenia profilu i strategii Banku wymagane przez Art. 453 ust.1 lit. e zawarte jest w Załączniku nr 2. 7. Informacja na temat ryzyka, zgodna z art. 435 ust 1. lit f) w której omówiono ogólny profil ryzyka Banku związany ze strategią działalności, zawierająca kluczowe wskaźniki i dane liczbowe dotyczące ryzyka zawarta jest w „Ogólna strategia zarządzania ryzykami w Banku Spółdzielczym w Nowym Stawie”. Raport z realizacji ustalonego przez Radę Nadzorczą apetytu na ryzyko wyrażonego wskaźnikami ilościowymi na dzień ogłoszenia informacji zawarty jest w Załączniku nr 3. 8. W zakresie art. 435 ust 2 Bank informuje, że: 1) Żadna z osób wchodzących w skład Zarządu, jak i Rady Nadzorczej Banku nie pełnią stanowisk dyrektorskich zarówno w Banku lub w organach innych podmiotów. 2) Członków Zarządu powołuje zgodnie z przepisami prawa Rada Nadzorcza, działając zgodnie ze Statutem Banku, biorąc pod uwagę wyniki oceny uprzedniej kwalifikacji, doświadczenia i reputacji kandydata. Oceny następczej kwalifikacji, doświadczenia i reputacji Członków Zarządu dokonuje Rada Nadzorcza zgodnie z „Procedurą oceny kwalifikacji Członków Zarządu i Zarządu Banku Spółdzielczego w Nowym Stawie”. Członków Rady Nadzorczej powołuje Zebranie Przedstawicieli zgodnie ze Statutem Banku, biorąc pod uwagę wyniki oceny uprzedniej kwalifikacje, doświadczenie i reputację kandydata. Oceny następczej dokonuje Zebranie Przedstawicieli zgodnie z „Procedurą oceny kwalifikacji Członków Rady Nadzorczej oraz Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Nowym Stawie”. 3) Bank, z uwagi na skalę działalności nie stosuje strategii zróżnicowania w zakresie wyboru Członków Zarządu oraz Rady Nadzorczej. 4) Bank z uwagi na skalę działania nie tworzy w obrębie Rady Nadzorczej komitetu ds. ryzyka. 5) Przepływ informacji dotyczącej ryzyka kierowanej do Zarządu oraz Rady Nadzorczej w Banku jest sformalizowany i objęty Instrukcją „System Informacji Zarządczej w Banku Spółdzielczym w Nowym Stawie”, definiującą: częstotliwość, zakres, odbiorców i terminy sporządzania raportów i sprawozdań dotyczących ryzyka. Systemem informacji zarządczej 4 są objęte wszystkie rodzaje ryzyka uznawane przez Bank za istotne. Zakres i częstotliwość raportowania jest dostosowana do skali narażenia na ryzyko, a także zmienności ryzyka zapewniając możliwość podejmowania decyzji, oraz odpowiedniej reakcji w przypadku zmiany ekspozycji na ryzyko. III. Zakres stosowania Bank nie dokonuje konsolidacji do celów rachunkowości i regulacji ostrożnościowych IV. Fundusze własne Bank Spółdzielczy w Nowym Stawie wylicza fundusze własne zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami w tym zakresie na dzień 31 grudnia 2015 roku, w szczególności zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. oraz Prawem bankowym. Bank ujawnia informacje dotyczące funduszy własnych zgodnie z art. 437 i 492 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 oraz Rozporządzeniem Wykonawczym Komisji (UE) nr 1423/2013 z dnia 20 grudnia 2013 r. ustanawiającym wykonawcze standardy techniczne w zakresie wymogów dotyczących ujawniania informacji na temat funduszy własnych instytucji zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013. Fundusze własne Banku obejmują: 1. Kapitał Tier I. Kapitał Tier I Banku obejmuje: 1. Kapitał podstawowy Tier I, na który składają się: 1) wpłacony fundusz udziałowy, z zastosowaniem przepisów przejściowych: do czasu stosowania w Banku zmienionej Ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, Bank wykazuje fundusz udziałowy w rachunku funduszy własnych, w ramach korekt okresu przejściowego, według następujących zasad: a) podstawą obliczeń do wyznaczenia podstawy amortyzacji jest lista udziałowców oraz kwota opłaconych przez nich udziałów według stanu na 31.12. 2011 r.; b) kwota, o której mowa w pkt 1, jest pomniejszana o wszelkie wypłaty i wyksięgowania udziałów, które miały miejsce w latach 2012-2013; c) każdego roku, począwszy od początku 2015 r., podstawa amortyzacji jest umniejszana (amortyzowana) o wartość stanowiącą iloczyn podstawy amortyzacji oraz ustalonej przez KNF stawki amortyzacji wynoszącej w kolejnych latach odpowiednio: 20% w 2014 r., po 10% od 2015 r. do 2021 r. oraz jednorazowo 10% na koniec 2021 r.; d) jeżeli w kolejnych latach – po roku 2013 – miały miejsce dalsze pomniejszenia podstawy amortyzacji, to za każdym razem, ustalana jest nowa podstawa amortyzacji poprzez odjęcie od podstawy amortyzacji wyznaczonej zgodnie z pkt 1)-2) kwoty tych pomniejszeń; nowa podstawa amortyzacji obowiązuje od daty dokonanego pomniejszenia; e) Bank do umniejszania stosuje amortyzację dzienną; 2) zysk w trakcie zatwierdzania oraz zysk netto bieżącego okresu sprawozdawczego, obliczone zgodnie z obowiązującymi zasadami rachunkowości, pomniejszone o wszelkie przewidywane obciążenia i dywidendy, w kwotach nie większych niż kwoty zysku zweryfikowane przez biegłych rewidentów, po uzyskaniu zgody właściwego organu, 2. Pomniejszenia kapitału podstawowego Tier I: 1) wartości niematerialne i prawne wycenione według wartości bilansowej, 5 FUNDUSZE WŁASNE BANKU na 31.12.2015 r. Strukturę funduszy własnych Bank ujawnia w oparciu o Załącznik VI do Rozporządzenia 1423/2013 stanowiący wzór ujawniania informacji na temat funduszy własnych w okresie przejściowym. Pozycje wzoru, wypełnione przez Bank, ograniczono do pozycji niezerowych celem większej przejrzystości ujawnianych danych: Kwota w dniu ujawnienia (w tys. zł) KAPITAŁ PODSTAWOWY TIER I: Instrumenty i kapitały rezerwowe 1 Instrumenty kapitałowe i powiązane ażio emisyjne 3 Skumulowane inne całkowite dochody (i pozostałe kapitały rezerwowe) 3a Fundusze ogólne ryzyka bankowego KAPITAŁ PODSTAWOWY TIER I: Korekty regulacyjne 8 Wartości niematerialne i prawne (kwota ujemna) 17 Udziały kapitałowe w instrumentach w kapitale podstawowym Tier I podmiotów sektora finansowego, jeżeli podmioty te mają z instytucją krzyżowe powiązania kapitałowe mające na celu sztuczne zawyżanie funduszy własnych instytucji (kwota ujemna) 26a Korekty regulacyjne dotyczące niezrealizowanych zysków i strat zgodnie z art. 467 i 468: 28 Całkowite korekty regulacyjne w kapitale podstawowym Tier I 29 Kapitał podstawowy Tier I KAPITAŁ DODATKOWY TIER I: Instrumenty 4 942.24 - 36 Kapitał dodatkowy Tier I przed korektami regulacyjnymi KAPITAŁ DODATKOWY TIER I: korekty regulacyjne 43 Całkowite korekty regulacyjne w kapitale dodatkowym Tier I 44 Kapitał dodatkowy Tier I 45 Kapitał Tier I (kapitał Tier I = kapitał podstawowy Tier I + kapitał dodatkowy Tier I) - - 15.81 - 4 926.43 4 926.43 KAPITAŁ TIER II: Instrumenty i rezerwy 50 51 Korekty z tytułu ryzyka kredytowego Kapitał Tier II przed korektami regulacyjnymi - KAPITAŁ TIER II: Korekty regulacyjne 57 Całkowite korekty regulacyjne w kapitale Tier II 58 Kapitał Tier II 59 Łączny kapitał (łączny kapitał = kapitał Tier I + kapitał Tier II) 60 Aktywa ważone ryzykiem razem Współczynniki i bufory kapitałowe 61 Kapitał podstawowy Tier I (wyrażony jako odsetek kwoty ekspozycji na ryzyko) 62 Kapitał Tier I (wyrażony jako odsetek ekspozycji na ryzyko) 63 Łączny kapitał (wyrażony jako odsetek kwoty ekspozycji na ryzyko) 4 926.43 25 791.18 17,40 17,40 17,40 V. Wymogi kapitałowe 1. Skrótowy opis metody stosowanej przez Bank do oceny adekwatności kapitału wewnętrznego w celu wsparcia bieżących i przyszłych działań Bank Spółdzielczy w Nowym Stawie prowadzi wewnątrzbankowy proces oceny adekwatności kapitału wewnętrznego (ICAAP), na który składają się: 1) określenie polityki zarządzania ryzykiem i kapitałem, 2) identyfikacja wszystkich rodzajów ryzyka występujących w działalności Banku i określenie istotnych rodzajów ryzyka, 3) kwantyfikacja i agregacja ryzyka, 6 4) oszacowanie oraz alokacja kapitału wewnętrznego, 5) monitoring i kontrola ryzyka oraz kapitału wewnętrznego. Punktem wyjściowym do ustalenia kapitału wewnętrznego dla ryzyk objętych kapitałem regulacyjnym, jest tenże kapitał regulacyjny: 1) na ryzyko kredytowe obliczony według metody standardowej, 2) na ryzyko operacyjne obliczony według metody wskaźnika bazowego, Bank Spółdzielczy w Nowym Stawie oblicza wewnętrzny wymóg kapitałowy na poszczególne ryzyka uznane za istotne: 1) ryzyko kredytowe, 2) ryzyko operacyjne, 3) ryzyko kapitałowe 4) ryzyko koncentracji, 5) ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej; 6) ryzyko płynności, 7) ryzyko biznesowe. Uznane za istotne ryzyko braku zgodności Bank pokrywa wewnętrznym wymogiem kapitałowym obliczonych dla ryzyka operacyjnego. Przy obliczaniu dodatkowych wymogów kapitałowych na poszczególne ryzyka Bank przyjmuje następujące założenia: 1) kapitał wewnętrzny na poszczególne ryzyka obliczany jest jako koszt lub utracony przychód (za wyjątkiem ryzyka koncentracji), który może pojawić się w wyniku zaistnienia sytuacji nieoczekiwanej; 2) koszt lub utracony przychód o którym mowa w ust. 1, obliczany jest na podstawie testów warunków skrajnych, które Bank przeprowadza dla poszczególnych rodzajów ryzyka uznanych za istotne; 3) część lub całość kwoty, o której mowa w pkt. 2), Bank może zabezpieczyć z wyniku finansowego zaplanowanego na dany rok obrotowy; 4) poziom akceptowalnej straty lub utraconego przychodu Bank wyznacza (jako procent funduszy własnych) w oparciu o następujące przesłanki: a) wysokość planowanego wyniku finansowego na dany rok obrotowy, b) poziom współczynnika wypłacalności, c) plany kapitałowe; 5) dodatkowym wymogiem kapitałowym dla poszczególnych rodzajów ryzyka jest kwota, o jaką koszt lub utracony przychód przekroczy akceptowalny poziom ryzyka, o którym mowa w pkt.4). Proces oceny adekwatności kapitału wewnętrznego podlega weryfikacji oraz zatwierdzeniu przez Zarząd i Radę Nadzorczą Banku co najmniej raz w roku. Wewnętrzny wymóg kapitałowy Banku Spółdzielczego w Nowym Stawie na 31.12.2015 rok (w tys. zł): Wymóg kapitałowy L.p. Poszczególne rodzaje ryzyka 1. Ryzyko kredytowe 2. Ryzyko walutowe 3. Ryzyko operacyjne 4. Ryzyko modeli 5. Regulacyjny Dodatkowy Wewnętrzny wymóg kapitałowy 2 063.29 0,00 2 063.29 0,00 0,00 0,00 202.21 0,00 202.21 0,00 49.26 49.26 Ryzyko koncentracji 0,00 0,00 0,00 6. Ryzyko biznesowe 0,00 6.97 6.97 7. Ryzyko stopy procentowej 0,00 0,00 0,00 8. Ryzyko płynności RAZEM: 0,00 0,00 0,00 2 265.50 56.23 2 321.73 7 Współczynniki kapitałowe Banku Spółdzielczego w Nowym Stawie na 31.12.2015 rok (w %): Współczynnik kapitału podstawowego Tier I 17,40 Współczynnik kapitału Tier I 17,40 Łączny współczynnik kapitałowy 17,40 Wewnętrzny współczynnik kapitałowy 15,20 2. Rezultaty stosowanego przez instytucję wewnętrznego procesu oceny adekwatności kapitałowej, w tym skład dodatkowych wymogów w zakresie funduszy własnych określonych na podstawie procesu przeglądu nadzorczego, o których mowa w art. 104 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2013/36/UE – nie dotyczy. 3. Kwoty ekspozycji ważonych ryzykiem zgodnie z przepisami części trzeciej tytuł II rozdział 2 Rozporządzenia – 8 % kwot ekspozycji ważonych ryzykiem dla każdej kategorii ekspozycji określonej w art. 112 L.p. Wymóg kapitałowy Klasa ekspozycji (w tys. zł) 1. Ekspozycje wobec rządów centralnych lub banków centralnych 2. Ekspozycje wobec samorządów regionalnych lub władz lokalnych 3. Ekspozycje wobec podmiotów sektora publicznego 0.50 4. Ekspozycje wobec wielostronnych banków rozwoju - 5. Ekspozycje wobec organizacji międzynarodowych - 6. Ekspozycje wobec instytucji - 7. Ekspozycje wobec przedsiębiorstw 8. Ekspozycje detaliczne 21.54 877.21 79.49 9. Ekspozycje zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach 10. Ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania - 11. Ekspozycje związane ze szczególnie wysokim ryzykiem - 12. Ekspozycje w postaci obligacji zabezpieczonych - 13. Ekspozycje wobec instytucji i przedsiębiorstw posiadających krótkoterminową ocenę kredytową - 14. Ekspozycje w postaci jednostek uczestnictwa lub udziałów w przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania 31.65 15. Ekspozycje kapitałowe 16. Inne pozycje 958.82 57.21 Razem 2 063.29 4. Wymogi w zakresie funduszy własnych obliczone zgodnie z art. 92 ust. 3 lit. b) i c); L.p. Rodzaj wymogu 1. Wymóg zgodnie z art. 92 ust. 3 lit b. 2. Wymóg zgodnie z art. 92 ust. 3 lit c. – ryzyko walutowe Wymóg kapitałowy (w tys. zł) nie dotyczy 0,00 8 VI. Ekspozycja na ryzyko kredytowe kontrahenta Nie dotyczy. VII. Bufory kapitałowe Nie dotyczy VIII. Wskaźniki globalnego znaczenia systemowego Nie dotyczy IX. Korekty z tytułu ryzyka kredytowego 1. Definicja pozycji przeterminowanych i o utraconej jakości: Należności zagrożone (z rozpoznaną utratą wartości) są to należności zaklasyfikowane do grupy podwyższonego ryzyka: poniżej standardu, wątpliwej i straconej, o których mowa w Rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków. 1) Dla celów rachunkowości Bank Spółdzielczy w Nowym Stawie przyjmuje, że należności przeterminowane obejmują wszystkie ekspozycje, dla których wystąpiło opóźnienie w spłacie kapitału i/lub odsetek w stosunku do terminu określonego w umowie. 2) Do celów wyliczania łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko kredytowe jako okres przeterminowania Bank (do momentu określenia przez KNF poziomów istotności) przyjmuje poziomy, które obowiązywały w Uchwale KNF 76/2010, tj. okres przeterminowania dłuższy niż 90 dni oraz przeterminowana kwota jest wyższa niż: a) w przypadku ekspozycji detalicznych - 500 złotych, b) w przypadku pozostałych klas ekspozycji - 3.000 złotych. W sytuacji, gdy kredytobiorca posiada kilka ekspozycji, ale tylko części z nich dotyczy niewykonanie zobowiązania, do tej klasy zaliczane są: 1) tylko ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania – w przypadku ekspozycji wobec klientów detalicznych; 2) wszystkie ekspozycje kredytobiorcy – w przypadku pozostałych klientów. 2. Opis strategii przyjętych w celu określenia korekt z tytułu szczególnego i ogólnego ryzyka kredytowego: Opis stosowanego podejścia i metod przyjętych do ustalania rezerw celowych, zgodnych z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2008 r., zawarty jest w „Instrukcji tworzenia, rozwiązywania i kontroli rezerw celowych na ryzyko związane z działalnością kredytową Banku Spółdzielczego w Nowym Stawie”. Ekspozycje kredytowe klasyfikuje się na podstawie: 1) kryterium terminowości spłaty kapitału i odsetek w odniesieniu do: a) ekspozycji kredytowych wobec Skarbu Państwa, b) ekspozycji kredytowych wobec osób fizycznych, udzielonych na cele nie związane z działalnością gospodarczą lub prowadzeniem gospodarstwa rolnego, 2) w odniesieniu do pozostałych ekspozycji kredytowych, dwóch niezależnych od siebie kryteriów: a) terminowości spłaty kapitału i odsetek, b) sytuacji ekonomiczno-finansowej dłużnika. Bank dokonuje przeglądu i klasyfikacji ekspozycji kredytowych: 1) na podstawie terminowości spłaty kapitału i odsetek w okresach miesięcznych, 2) na podstawie kryterium sytuacji ekonomiczno-finansowej dłużnika: a) w okresach kwartalnych dla ekspozycji kredytowych zaklasyfikowanych do wyższej kategorii ryzyka niż „normalne” bez względu na kwotę, dla ekspozycji w kategorii ryzyka „normalne” 9 gdy kwota łącznego zaangażowania Banku wobec podmiotu jest wyższa niż 10% funduszy własnych Banku, b) w okresach rocznych dla ekspozycji zaklasyfikowanych do kategorii ryzyka „normalne”, gdy kwota łącznego zaangażowania Banku wobec podmiotu jest niższa niż 10% funduszy własnych Banku. 3. Całkowitą kwotę ekspozycji po rozliczeniu równoważących się transakcji i bez uwzględnienia skutków ograniczenia ryzyka kredytowego wg stanu na 31.12.2015 r. a także średnia kwota ekspozycji w danym okresie z podziałem na różne kategorie ekspozycji: L.p. Klasa ekspozycji Kwota ekspozycji po Średnia odliczeniu korekt kwota wartości i rezerw ekspozycji w tys. zł 1. Ekspozycje wobec rządów centralnych lub banków centralnych 73.91 102.49 2. Ekspozycje wobec samorządów regionalnych lub władz 1 346.11 1 383.01 lokalnych 3. Ekspozycje wobec podmiotów sektora publicznego 6.23 542.59 4. Ekspozycje wobec wielostronnych banków rozwoju - - 5. Ekspozycje wobec organizacji międzynarodowych - - 6. Ekspozycje wobec instytucji 888.38 916.85 7. Ekspozycje wobec przedsiębiorstw 10 430.68 9 372.42 8. Ekspozycje detaliczne 1 264.50 1 284.66 9. Ekspozycje zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach 11 959.59 12 602.91 10. Ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania - - 11. Ekspozycje związane ze szczególnie wysokim ryzykiem - - 12. Ekspozycje w postaci obligacji zabezpieczonych - - 13. Ekspozycje wobec instytucji i przedsiębiorstw posiadających - - - - krótkoterminową ocenę kredytową 14. Ekspozycje w postaci jednostek uczestnictwa lub udziałów w przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania 15. Ekspozycje kapitałowe 16. Inne pozycje Razem 395.69 385.94 1 316.96 1 291.83 29 291.39 27 882.70 4. Rozkład geograficzny ekspozycji w podziale na obszary ważne pod względem istotnych kategorii ekspozycji wraz Bank Spółdzielczy w Nowym Stawie prowadzi działalność na terenie Polski, na obszarze działania określonym w Statucie Banku. Biorąc pod uwagę teren działania Banku oraz położenie geograficzne placówek, nie zostały zidentyfikowane znaczące różnice w ryzyku w poszczególnych obszarach działania. 10 5. Rozkład ekspozycji w zależności od branży lub typu kontrahenta z podziałem na kategorie ekspozycji, w tym określenie ekspozycji wobec MŚP, wraz z dodatkowymi szczegółowymi podziałami w stosownych przypadkach Poniżej zaprezentowano rozkład ekspozycji po odliczeniu korekt wartości i rezerw w zależności od typu kontrahenta z podziałem na kategorie ekspozycji, w tym określenie ekspozycji wobec MŚP (w tys. zł): Lp. Kategoria ekspozycji 1. Ekspozycje wobec rządów centralnych lub banków centralnych 2. Sektor rządowy i budżetowy Sektor finansowy Sektor niefinansowy Ogółem Pozostałe - w tym MŚP 73.91 - - - - Ekspozycje wobec samorządów regionalnych lub władz lokalnych - 1 346.11 - - - 3. Ekspozycje wobec podmiotów sektora publicznego - 6.23 - - - 4. Ekspozycje wobec wielostronnych banków rozwoju - - - - - 5. Ekspozycje wobec organizacji międzynarodowych - - - - - 6. Ekspozycje wobec instytucji 888.38 - - - - 7. Ekspozycje wobec przedsiębiorstw - - 10 430.68 514.93 - 8. Ekspozycje detaliczne - - 1 264.50 - - 9. Ekspozycje zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach - - 11 959.59 - - 10. Ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania - - - - - 11. Ekspozycje związane ze szczególnie wysokim ryzykiem - - - - - 12. Ekspozycje w postaci obligacji zabezpieczonych - - - - - Ekspozycje z tytułu należności od instytucji i przedsiębiorstw 13. posiadających krótkoterminową ocenę kredytową - - - - - Ekspozycje związane z 14. przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania - - - - - 395.69 - - - - - - - - 1 316.96 1 357.98 1 352.34 23 654.77 514.93 1 316.96 15. Ekspozycje kapitałowe 16. Inne pozycje Razem: 11 6. Zestawienie rezydualnych terminów zapadalności dla wszystkich ekspozycji z podziałem na kategorie ekspozycji wraz z dodatkowymi szczegółowymi podziałami w stosownych przypadkach Z uwagi na brak możliwości wyszczególnienia terminów zapadalności w podziale na klasy ekspozycji, dokonano podziału na sektory, a ekspozycje zaprezentowano w wartości nominalnej bez odsetek (w tys. zł) : 1-30 dni 1-3 m-cy 3-6 m-cy 6-12 m-cy 1-3 lat 3-5 lat 5-10 lat 10-20 lat Pow. 20 lat Sektor finansowy 571.29 - 961.68 - - - - - - Sektor rządowy i budżetowy - 25.00 25.00 50.00 200.00 200.00 850.00 - - Sektor niefinansowy (bilansowe) 2 965.04 1 032.25 1 077.80 2 417.06 4 484.12 3 369.42 5 556.68 2 879.85 - Sektor niefinansowy (pozabilansowe) 1 609.34 - - - - - - - - Pozostałe ekspozycje 44.39 102.07 22.13 - 27.30 105.97 855.03 - 7. Ekspozycje w podziale na istotne branże oraz korekty z tytułu szczególnego i ogólnego ryzyka kredytowego wg stanu na 31.12.2015 r. Lp. Branże Należności normalne Należności Należności Zob. pod Rezerwy zagrożone pozabilans obserwacją celowe owe Wartość ekspozycji brutto w tys. zł 1. 2. Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo 3. Działalność gospodarcza 4. 17 351.89 - 244.63 1 410.33 244.63 17 596.52 708.82 - - 24.28 - 708.82 Osoby prywatne 1 470.67 - 62.34 122.16 62.34 1 533.01 5. Instytucje samorządowe 1 350.00 - - - - 1 350.00 6. Organizacje i wspólnoty 3 369.98 - - 1.91 - 3 369.98 7. Spółki i Spółdzielnie 880.86 - - 50.66 - 880.86 25 132.22 - 306.97 1 609.34 306.97 25 439.19 Razem zaangażowanie w sektorze niefinansowym i budżetowym 8. Kwota ekspozycji o utraconej wartości i ekspozycji przeterminowanych, podane oddzielnie, z podziałem na ważne obszary geograficzne lub typy kontrahenta, w tym kwoty korekty o szczególne i ogólne ryzyko kredytowe związane z każdym obszarem geograficznym: 12 Bank nie działa poza granicami kraju, dlatego poniżej przedstawia podział ekspozycji o utraconej wartości w podziale na powiaty: (teren działania BS – powiat malborski) Suma wartości bilansowej i pozabilansowej (w tys. zł) L.p. 1. Powiat Ekspozycje o utraconej wartości Powiat malborski Rezerwy celowe 306,97 306,97 306,97 306,97 Bank prezentuje ekspozycje przeterminowane (w rozumieniu Ustawy o rachunkowości) w podziale na obsługiwane typy kontrahenta (sektory): L.p. Klasa ekspozycji Sektor rządowy i budżetowy Sektor niefinansowy Razem w tys. zł 1. 2. 3. 4. 5. Normalne Pod obserwacją Poniżej standardu Wątpliwe Stracone 306,97 306,97 - 306,97 306,97 9. Uzgodnienie zmian korekty o szczególne i ogólne ryzyko kredytowe dla ekspozycji o utraconej wartości, przedstawione oddzielnie Stan rezerw celowych w Banku Spółdzielczym w Nowym Stawie w 2015 roku zmieniał się następująco: L.p. 1. 2. 3. 4. Saldo początkowe Kwoty wpisane w ciężar korekt o ryzyko kredytowe w okresie sprawozdawczym – zwiększenie rezerw celowych Kwoty odpisane lub rozwiązane z tytułu szacowanych możliwych strat na ekspozycjach – rozwiązanie rezerw celowych Saldo końcowe Rezerwa na ekspozycje o utraconej wartości - bilansowe Rezerwa na ekspozycje o utraconej wartości - pozabilansowe w tys. zł Rezerwy na ekspozycje o utraconej wartości - razem 308,72 0,00 308,72 3,46 0,00 3,46 5,21 0,00 5,21 306,97 0 306,97 X. Aktywa wolne od obciążeń Nie dotyczy XI. Korzystanie z ECAI Nie dotyczy, Bank nie korzysta z ratingów 13 XII. Ekspozycja na ryzyko rynkowe – art. 445 L.p. Rodzaj wymogu 1. Wymóg zgodnie z art. 92 ust. 3 lit b. 2. Wymóg zgodnie z art. 92 ust. 3 lit c. – ryzyko walutowe Wymóg kapitałowy nie dotyczy 0,00 XIII. Ekspozycja na ryzyko operacyjne 1. Wymogi kapitałowe z tytułu ryzyka operacyjnego obliczane są przez Bank metodą wskaźnika bazowego (art. 315-316 Rozporządzenia ). Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego na dzień 31.12.2015 r. wynosi 202,21 tys. zł. 2. Bank stworzył system zarządzania ryzykiem operacyjnym. Zarządzanie ryzykiem operacyjnym jest procesem ciągłym i systematycznym. Celem nadrzędnym w zarządzaniu ryzykiem operacyjnym jest utrzymanie narażenia Banku na ryzyko operacyjne na akceptowalnym przez Zarząd i Radę Nadzorczą Banku, bezpiecznym dla działania i rozwoju Banku poziomie. 1) Zarządzanie ryzykiem operacyjnym ukierunkowane jest na: a) działania prewencyjne, związane z identyfikacją, ocena i monitoringiem ryzyka, rozpoznawaniem i zapobieganiem powstawaniu zdarzeń ryzyka operacyjnego w trakcie codziennej działalności, a także zapewnienie identyfikacji i oceny ryzyka przed podjęciem istotnych decyzji związanych z wdrożeniem nowych produktów, procesów, systemów; b) osłabianie i niwelowanie skutków zaszłych zdarzeń poprzez przygotowanie odpowiednich procedur i sposobów reagowania pracowników Banku na wypadek zajścia zdarzenia operacyjnego, a także poprzez dokonywanie przeniesienia ryzyka na inne podmioty w przypadku opłacalności i dostępności takiej metody dla danego rodzaju ryzyka . 2) Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym odbywa się według następujących etapów: a) identyfikacja i analiza zagrożeń, b) ocena ryzyka, c) analiza dostępnych środków ograniczania ryzyka, d) wybór środków ograniczania ryzyka, e) akceptowanie poziomu ryzyka, f) wdrożenie wybranych środków ograniczania ryzyka, g) monitorowanie ryzyka i raportowanie, h) kontrolę wewnętrzną i audyt. 3) Na potrzeby zarządzania ryzykiem operacyjnym dokonywana jest cykliczna identyfikacja procesów kluczowych. Za procesy kluczowe uznaje się procesy istotne przyczyniające się do realizacji celów Banku, w tym: a) podstawowe – związane bezpośrednio z przychodami Banku, b) pomocnicze – wspierające działania procesów podstawowych. Procesy kluczowe poddawane są analizie pod względem krytyczności w działalności Banku. 4) Monitorowanie ryzyka obejmuje: monitorowanie zdarzeń ryzyka operacyjnego oraz kluczowych wskaźników ryzyka. 3. W 2015 roku Bank nie zarejestrował w rejestrze zdarzeń strat w tym zakresie 4. Nie zanotowano w 2015r. zdarzeń operacyjnych mogącym wpłynąć na reputację lub kondycję finansową Banku. 5. Bank czyni starania w celu ograniczania ryzyka operacyjnego poprzez: transfer ryzyka poprzez ubezpieczanie mienia i wartości pieniężnych, wzmocnienie mechanizmów kontroli funkcjonalnej o obszarze poprawności pracy w systemie ewidencyjno-księgowym (np. kontrola „na drugą rękę”) i bieżące wskazywanie pracownikom miejsca i przyczyny popełnianych błędów, sprzedaż klientom usługi bankowości elektronicznej, która zmniejsza obciążenie pracowników z tytułu prostych, ale pracochłonnych i skutkujących popełnianiem błędów operacji bankowych, 14 bieżące przeglądy i konserwację bankomatów w celu zmniejszenia ryzyka operacyjnego przy transakcjach bankomatowych, przeprowadzone szkolenie z zakresu ryzyka operacyjnego dla członków kierownictwa i pracowników, systematyczne przeglądy, serwis sprzętu i urządzeń (np. systemów alarmowych, przeciwpożarowych, grzewczych, monitoringu), codzienną kontrolę operacji usuniętych z programu ewidencyjno-księgowego. Ponadto zostały zdefiniowane plany utrzymania ciągłości działania na wypadek utraty ciągłości krytycznych procesów, niezbędnych do funkcjonowania Banku. XIV. Ekspozycje w papierach kapitałowych nieuwzględnionych w portfelu handlowym 1. Bank Spółdzielczy w Nowym Stawie do wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania przychodów i kosztów stosuje zasady rachunkowości zgodnie z ustawą z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2013 r, poz. 330 z późn. zmianami) oraz z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 01 października 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków (Dz. U. z 2013 r, poz. 329). 2. Kapitał własny wykazany w sprawozdaniu „Zestawienie zmian w kapitale własnym” jest prezentowany zgodnie z Ustawą o rachunkowości oraz Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 01 października 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków (Dz. U z 2013 r., poz. 329). 3. Bank posiada ekspozycje w papierach kapitałowych nieuwzględnionych w portfelu handlowym: 1) aktywa finansowe dostępne do sprzedaży: L.p. 1. 2. 4. 5. 6. 7. Instrument finansowy Akcje SGB-Banku S.A. Poznań Akcje BPS S.A. Warszawa Razem: Wartość bilansowa na 31.12.2015 r. Wartość godziwa na 31.12.2015 r. 366,96 27,73 395,69 - Na dzień bilansowy wyszczególnione powyżej akcje zostały wycenione według ceny nabycia zgodnie z par. 36 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 01 października 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków. 2) aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności- nie występują. 3) aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy – nie występują; 4) aktywa finansowe przeznaczone do obrotu w Banku – nie występują; 5) papiery wartościowe z nieograniczona zbywalnością, nie znajdujące się w obrocie na rynku regulowanym – nie występują. Ekspozycje z tytułu instrumentów będących przedmiotem obrotu giełdowego – nie występują. Ekspozycje z tytułu instrumentów będących przedmiotem obrotu giełdowego, ekspozycje w niepublicznych papierach kapitałowych w wystarczająco zdywersyfikowanych portfelach oraz innych ekspozycji - nie występują. W danym okresie nie wystąpiły zrealizowane zyski lub straty z tytułu sprzedaży i likwidacji w ujęciu skumulowanym oraz nie wystąpiła sprzedaż instrumentów kapitałowych. W 2015 roku nie wystąpiły niezrealizowane zyski lub straty, łączne niezrealizowane zyski lub straty z aktualizacji wyceny oraz wszelkie takie kwoty, które byłyby ujęte w funduszach własnych podstawowych lub dodatkowych. 15 XV. Ekspozycja na ryzyko stopy nieuwzględnionym w portfelu handlowym procentowej przypisane pozycjom Charakter ryzyka stopy procentowej i zasadnicze założenia (w tym założenia dotyczące przedterminowej spłaty kredytów i zachowania depozytów o nieustalonym terminie wymagalności) oraz częstotliwość pomiarów ryzyka stopy procentowej. 1. Celem strategicznym w odniesieniu do ryzyka stopy procentowej jest minimalizacja negatywnych zmian w zakresie wyniku finansowego, na skutek niekorzystnych zmian rynkowych stóp procentowych, ponadto celem jest zidentyfikowanie podstawowych zagrożeń związanych z tym ryzykiem, z jednoczesnym zastosowaniem odpowiednich metod zarządzania mających na celu eliminację zagrożeń nierównomiernej reakcji różnych pozycji bilansowych na zmiany stóp procentowych, a przez to na zmiany przychodów i kosztów odsetkowych. 2. Realizacja strategii Banku w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej oparta jest m.in. na następujących zasadach: 1) do pomiaru ryzyka stopy procentowej Bank stosuje metodę luki stopy procentowej, 2) do oceny tego ryzyka Bank może dodatkowo wykorzystywać również inne metody, np. badania symulacyjne wpływu zmian stóp procentowych na przychody odsetkowe, koszty odsetkowe i w konsekwencji na zmiany w wyniku odsetkowego, 3) zarządzanie ryzykiem stopy procentowej koncentruje się na zarządzaniu ryzykiem przeszacowania, ryzykiem bazowym, na kontroli ryzyka opcji klienta, oraz na analizie zmian w zakresie krzywej dochodowości i ewentualnego wpływu tych zmian na wynik odsetkowy, 4) Bank ogranicza poziom ryzyka stopy procentowej poprzez stosowanie systemu limitów i odpowiednie kształtowanie struktury aktywów, pasywów i zobowiązań pozabilansowych. 3. Zakłada się, że zmiana stóp procentowych sama w sobie nie jest źródłem potencjalnych strat dla Banku; narażenie na negatywne oddziaływanie na wyniki Banku związane jest z występującymi różnicami w wielkościach aktywów i pasywów przeszacowywanych w poszczególnych przedziałach oraz niekorzystnymi i trudnymi do przewidzenia zmianami rynkowych stóp procentowych. 4. Bank dążyć będzie do kształtowania struktury aktywów, pasywów i pozycji pozabilansowych w taki sposób, by uzyskać optymalne efekty w zakresie poziomu wyniku odsetkowego, przy zakładanych zmianach rynkowych stóp procentowych; jednocześnie zachowany będzie warunek bezpieczeństwa wyniku odsetkowego przy nieoczekiwanej zmianie tych stóp w kierunku przeciwnym od zakładanego. 5. Monitorowanie i raportowanie ryzyka stopy procentowej odbywa się z częstotliwością miesięczną. 6. Dopuszczalny poziom ryzyka w Banku wyrażony może być za pomocą stopnia narażenia wyniku finansowego oraz funduszy własnych Banku na to ryzyko (objęty systemem limitów narażenia Banku na ryzyko stopy procentowej). 7. Bank dokonuje analizy wykorzystania opcji klienta w zakresie depozytów i kredytów o zmiennej i stałej stopie procentowej. Analiza ryzyka opcji klienta obejmuje ocenę zrywalności depozytów oraz ocenę stopnia spłacania przed terminem kredytów. Jako znaczący poziom wykorzystania opcji klienta uznaje się sytuację gdy: 1) zrywalność depozytów z terminem pierwotnym powyżej 3 miesięcy przekroczy w okresie analizowanego miesiąca poziom 5% kwoty depozytów ogółem, przy czym nie uważa się depozytu za zerwany w przypadku jego wycofania w ciągu 7 dni od momentu odnowienia, 2) łączna kwota kredytów spłacanych przed terminem przekroczy w okresie analizowanego miesiąca 5% kwoty kredytów w sytuacji normalnej i pod obserwacją; za przedterminową spłatę kredytu uznaje się przypadek, gdy kwota spłacana przed terminem wynosi co najmniej 5 tyś. złotych i jednocześnie wyprzedzenie w stosunku do ustalonego (umownego) harmonogramu spłat wynosi co najmniej 30 dni. Opcją występującą po stronie aktywów jest prawo spłaty zadłużenia przed terminem umownym bez stosowania sankcji ze strony Banku. Po stronie pasywnej natomiast z opcją mamy do czynienia w przypadku depozytów bez ustalonych terminów wymagalności (np. rachunki bieżące), gdzie klient ma możliwość wycofania depozytu bez stosowania sankcji ze strony Banku czy też depozytów 16 terminowych, w przypadku których klient ma możliwość wycofania depozytu przed terminem umownym lecz z zastosowaniem sankcji ze strony Banku, gdyż traci część naliczonych odsetek. Wahania w zakresie zysku, wartości gospodarczej lub innego stosowanego wskaźnika używanego przez kierownictwo instytucji do oceny skutków szokowych wzrostów lub spadków stóp procentowych zgodnie z metodą pomiaru ryzyka stopy procentowej stosowaną przez kierownictwo instytucji. 1. Bank wyznacza limit dla zmian wyniku odsetkowego będących skutkiem występującego w Banku niedopasowania pomiędzy aktywami i pasywami wrażliwymi na zmiany stop procentowych oraz na skutek występującego w Banku ryzyka bazowego w okresie 12 m-cy od daty analizy. Limit ten wyznaczany jest jako iloczyn wielkości luki w danym przedziale przeszacowania oraz założonej skali zmiany stopy procentowej, z jednoczesnym uwzględnieniem czasu trwania danej luki. Suma zmian w wyniku odsetkowym w poszczególnych przedziałach do 12 miesięcy stanowi zmianę wyniku odsetkowego w skali 12 m-cy. 2. Bank Spółdzielczy w Nowym Stawie wyznacza wpływ zmian parametrów rynkowych na wynik finansowy Banku obejmujący równoległe przesunięcie krzywej dochodowości w górę i w dół o 200 punktów bazowych i wyznacza limit zmian w wyniku odsetkowym w stosunku do funduszy własnych. Symulacja przeprowadzona dla aktywów i pasywów oprocentowanych na dzień 31.12.2015 r. wykazała, że wielkość potencjalnej zmiany wyniku odsetkowego w okresie najbliższych 12 miesięcy uwzględniając jednocześnie ryzyko przeszacowania oraz ryzyko bazowe, a więc nierównomierne zmiany oprocentowania aktywów i pasywów w Banku przy założonej zmianie rynkowych stóp procentowych o 200 p.b. wyniosłaby 137,77 tys. zł., co stanowi 0,54 % funduszy własnych Banku. 3. Aktywa i pasywa bilansowe nie przekraczają przyjętego progu, w związku z tym test warunków skrajnych został przeprowadzony w ten sam sposób. XVI. Ekspozycja na pozycje sekurytyzacyjne Nie dotyczy XVII. Polityka w zakresie wynagrodzeń 1. Bank realizując zapisy Uchwały 258/2011 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 04 października 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad funkcjonowania systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej oraz szczegółowych warunków szacowania przez banki kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz zasad ustalania polityki zmiennych składników wynagradzania osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku i wskazaną w niej zasadę proporcjonalności wprowadził „Politykę zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku Spółdzielczym w Nowym Stawie” w ograniczonym zakresie, korzystając z możliwości indywidualnego określenia sposobu i zakresu stosowania przepisów dotyczących zmiennych składników wynagrodzeń. Bank dokonał i raz w roku dokonuje analizy stanowisk kierowniczych w rozumieniu Uchwały nr 258/2011 KNF oraz określa krąg pracowników, których działalność zawodowa ma istotny wpływ na profil ryzyka Banku, jak również raz w roku dokonuje analizy zasadności wprowadzenia systemu wynagradzania pracowników opartego na zmiennym składniku wynagrodzeń w rozumieniu przytoczonej Uchwały KNF. Bank nie jest znaczącą jednostką pod względem organizacji wewnętrznej oraz rodzaju, zakresu i złożoności prowadzonej działalności. Z uwagi na profil działania, charakter posiadanych w ofercie produktów, skalę działalności na rynku bankowym oraz fakt, iż wszystkie istotne decyzje są podejmowane przez zarząd i żaden pracownik nie posiada samodzielnego pełnomocnictwa do podejmowania decyzji finansowych, Rada Nadzorcza Banku ustaliła, iż do stanowisk kierowniczych objętych „Polityką zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących 17 2. 3. 4. 5. stanowiska kierownicze w Banku Spółdzielczym w Nowym Stawie” zalicza się wyłącznie Członków Zarządu. Wynagrodzenie Członków Zarządu składa się tylko z części stałej (wynagrodzenie zasadnicze określone w umowie o pracę) . W 2015 r. nie wypłacono premii zarówno członkom zarządu jak i pracownikom Banku. Stosunek stałych składników wynagrodzenia do zmiennych składników wynagrodzenia, ustalony jest zgodnie z art. 94 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 36/2013 – składnik zmienny nie przekracza 100% stałego składnika łącznego wynagrodzenia każdej osoby. Zagregowane informacje ilościowe dotyczące wynagrodzenia za 2015 rok, z podziałem na obszary działalności Banku: Obszar działania Ilość osób Zarządzanie bankiem 3 Zarząd Banku (w tys. zł. ) 199.00 Zagregowane informacje ilościowe na temat wynagrodzeń, z podziałem na wynagrodzenie stałe i zmienne: Rodzaj wynagrodzenia Wynagrodzenie stałe: Zarząd Banku (3 osoby) (w tys. zł. ) 199.00 Wynagrodzenie zmienne: - pieniężne - inne - Liczba osób uzyskujących odprawy - Wartość odpraw - Najwyższa wypłata odprawy - 6. Spośród osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku, żadna osoba nie otrzymała wynagrodzenia w wysokości co najmniej 1 mln EUR w danym roku obrachunkowym. XVIII. Spełnienie przez Członków Rady Nadzorczej i Zarządu wymogów określonych w art. 22 aa Ustawy Prawo bankowe Zebranie Przedstawicieli obradujące w dniu 14 czerwca 2016 r. uwzględniając wytyczne Europejskiego Urzędu Nadzoru bankowego, zgodnie ze Statutem Banku oraz procedurą “Procedura oceny kwalifikacji kandydatów na członków Rady nadzorczej, członków Rady Nadzorczej oraz Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Nowym Stawie” po dokonaniu oceny indywidualnej Członków Rady Nadzorczej stwierdziło, że poszczególni Członkowie posiadają kwalifikacje, wiedzę, umiejętności i doświadczenie niezbędne do sprawowania funkcji nadzorczej, a ich reputacja osobista, zaistniałe fakty i okoliczności nie stwarzały zagrożenia utraty reputacji Banku. Zebranie Przedstawicieli obradujące w dniu 14 czerwca 2016 roku w wyniku dokonanej oceny kwalifikacji Rady Nadzorczej jako organu kolegialnego stwierdziło, iż Rada Nadzorcza Banku prowadzi ostrożny i stabilny nadzór nad zarządzaniem Banku, a reputacja Banku jako pochodna działań Członków Rady Nadzorczej jest pozytywna. 18 Tym samym Zebranie Przedstawicieli, w oparciu o stwierdzenie zawarte w uchwałach pozytywnie kwalifikowało Członków Rady nadzorczej oraz całej Rady Nadzorczej jako organu kolegialnego za rok obrotowy 2015. Rada Nadzorcza banku obradująca w dniu 28 kwietnia 2016 roku uwzględniając wytyczne Europejskiego Urzędu Nadzoru bankowego, zgodnie ze Statutem Banku oraz procedurą „Zasady oceny odpowiedniości członków Zarządu oraz osób pełniących najważniejsze funkcje w banku Spółdzielczym w Nowym Stawie” stwierdziła, że poszczególni Członkowie posiadają kwalifikacje, wiedzę, umiejętności i doświadczenie niezbędne do zarządzania ryzykiem w banku, a ich reputacja osobista nie stwarza zagrożenia dla utraty reputacji Banku oraz dają rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania Bankiem w tym prowadzenie działalności Banku z zachowaniem bezpieczeństwa wkładów i lokat w nim zgromadzonych. Rada Nadzorcza obradująca w dniu 28 kwietnia 2016 roku w wyniku dokonanej oceny Zarządu Banku jako organu kolegialnego stwierdziła, iż Zarząd Banku prowadzi politykę ostrożnego i stabilnego zarządzania Bankiem, a reputacja Banku jako pochodna działań Członków Zarządu Banku jest pozytywna. Tym samym Rada Nadzorcza Banku, w oparciu a stwierdzenie zawarte w uchwałach pozytywnie kwalifikowała Członków Zarządu Banku oraz całego Zarządu banku jako organu kolegialnego za rok obrotów 2015. XIX. Ryzyko płynności i pozycja płynnościowa 1. Rola i zakres odpowiedzialności jednostek biznesowych oraz pracowników Banku zaangażowanych w zarządzanie ryzykiem płynności W procesie zarządzania ryzykiem płynności w Banku uczestniczą: 1. Rada nadzorcza: a) w ramach pełnionego nadzoru dokonuje okresowej oceny i nadzoruje wszystkie aspekty polityki zarządzania ryzykiem płynności w banku, b) zatwierdza cele strategiczne w zarządzaniu ryzykiem płynności, zawarte w obowiązującej w Banku strategii zarządzania ryzykiem, c) ocenia adekwatność i skuteczność systemu zarządzania ryzykiem płynności na podstawie okresowej, syntetycznej informacji na temat poziomu ryzyka, na jaki narażony jest Bank, d) zatwierdza scenariusze planów awaryjnych płynności. 3. Zarząd : a) zapewnia skuteczne działanie systemu zarządzania ryzykiem płynności , b) zatwierdza zasady zarzadzania ryzykiem płynności, c) wyznacza osoby odpowiedzialne za opracowanie, wprowadzenie i aktualizację zasad o których mowa w pkt b), d) odpowiada za utrzymanie ryzyka płynności na poziomie nie przekraczającym poziom akceptowalnego przez Radę Nadzorczą wyrażonego apetytem i tolerancją na ryzyko 3) stanowisko ds. ryzyk monitoruje ryzyko płynności wykonuje zadania związane z: a) okresowym weryfikowaniem i aktualizowaniem procedury oraz przygotowywaniem propozycji zmian procedury dla Zarządu, w tym weryfikowaniem i aktualizowaniem metod pomiar u ryzyka płynności oraz poziomu limitów, b) zapewnieniem zgodności procedury ze strategią działania Banku i strategią zarządzania ryzykiem, c) proponowaniem wysokości przyjętych limitów, d) dokonywaniem pomiaru i monitorowaniem poziomu ryzyka, w tym płynności średnio i długoterminowej, przeprowadzaniem testów warunków skrajnych, pogłębioną analizą płynności długoterminowej, e) analizą wskaźników służących ocenie poziom ryzyka płynności, f) monitorowaniem stopnia wykorzystania limitów, g) wyznaczaniem nadzorczych miar płynności oraz wskaźników LCR i wewnętrznego NSFR, h) oceną nowych produktów bankowych w zakresie potencjalnego wpływu na ryzyko płynności, i) opracowywaniem scenariuszy sytuacji kryzysowych, 4)pozostałe komórki lub osoby odpowiedzialne za: 19 a) kontrolę i utrzymywanie limitów kasowych, b) przekazywaniem do stanowiska ryzyk informacji niezbędnych do sporządzania prognozy przepływów pieniężnych, 2. Sposób pozyskiwania finansowania działalności Bank przyjął następujące cele strategiczne w zakresie ryzyka płynności: 1) Zapewnienie finansowania aktywów i terminowego wykonywania zobowiązań w tok normalnej działalności Banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty, 2) Zapobieganie powstania sytuacji kryzysowej, zwłaszcza z powodu czynników wewnątrzbankowych oraz posiadanie aktualnego i skutecznego planu awaryjnego na wypadek wystąpienia takiej sytuacji, 3) Utrzymanie przez Bank aktywów nieobciążonych na minimalnym poziomie stanowiącym zabezpieczenie na wypadek zrealizowania się scenariuszy warunków skrajnych płynności w „horyzoncie przeżycia” wynoszącym 30 dni. Głównym źródłem finansowania działalności są depozyty podmiotów niefinansowych. Bank kieruje ofertę depozytową do: 1) osób prywatnych, 2) podmiotów gospodarczych - małych i średnich przedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą, w tym działalność wytwórczą w rolnictwie, 3) rolników indywidualnych, 4) instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych, 5) instytucji rządowych i samorządowych. 3. Stopień scentralizowania funkcji skarbowych i funkcji zarządzania płynnością Funkcje skarbowe i funkcje zarządzania płynnością w Banku są w pełni scentralizowane. 4. Zasady funkcjonowania w ramach zrzeszenia Bank Spółdzielczy w Nowym Stawie jest zrzeszony w Zrzeszeniu SGB oraz jest uczestnikiem Spółdzielczego Systemu Ochrony SGB. Bank Zrzeszający realizuje następujące zadania: 1) prowadzi rozliczenia pieniężne Banku, 2) zabezpiecza Bank przed ryzykiem związanym z zakłóceniami w realizacji rozliczeń międzybankowych, 3) zabezpiecza płynność śróddzienną dla Banku, 4) prowadzi rachunki bieżące Banku, 5) udziela w miarę występujących potrzeb kredytów w rachunku bieżącym oraz kredytu rewolwingowego Bankowi zgodnie z regulacjami wewnętrznymi Banku Zrzeszającego, 6) gromadzi nadwyżki środków Banku, 7) prowadzi rachunek rezerwy obowiązkowej. Bank Spółdzielczy w ramach funkcjonowania w Spółdzielczym Systemie Ochrony SGB zobowiązany jest do zdeponowania i utrzymywania określonej kwoty środków na wyodrębnionym rachunku bankowym. Bank Spółdzielczy funkcjonując w strukturze Zrzeszenia SGB jest zobowiązany lokować nadwyżki środków w Banku Zrzeszającym. 5. Rozmiar i skład nadwyżki płynności Nazwa nadwyżki Wartości nadwyżki Norma krótkoterminowa ponad minimum Luka płynności krótkoterminowej 10 422 2 Norma długoterminowa ponad minimum Współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych funduszami własnymi 1 319 3 LCR ponad minimum Nadwyżka aktywów płynnych 1 171 6. Wielkość miar płynności oraz wskaźnika LCR Lp. Nazwa Wielkość Limit wynikający z przepisów 20 Lp. 1 1. 2. 3. 7. Norma krótkoterminowa M1 Norma długoterminowa M2 Wskaźnik LCR 10 422 3,75 % 84 % Min.0,20 Min. 1,00 Min. 60% Urealniona luka płynności dla pierwszych trzech przedziałów z uwzględnieniem pozycji bilansowych i pozabilansowych oraz skumulowane luki płynności Lp. Przedział płynności 1 2 3 Przedział do miesiąca Przedział do 3 miesięcy Przedział do 6 miesięcy Luka bilansowa skumulowana 0,93 0,74 0,71 Luka skumulowana (z pozabilansem) 3,09 2,64 2,49 8. Dodatkowe zabezpieczenia płynności funkcjonujące w zrzeszeniu Bank ma możliwość pozyskania środków z Banku Zrzeszającego w postaci kredytów zaciągniętych na utrzymanie płynności tj. kredytu w rachunku bieżącym oraz kredytu rewolwingowego oraz kredytu długoterminowego na finansowanie działalności kredytowej lub inne cele. Bank jest uczestnikiem Spółdzielczego Systemu Ochrony SGB, wobec tego w sytuacji zaistnienia niebezpieczeństwa utraty płynności lub wypłacalności Spółdzielnia może udzielić Bankowi zwrotnej pomocy finansowej, w szczególności w formie: 1) pożyczki płynnościowej, 2) pożyczki restrukturyzacyjnej, 3) kaucji, 4) gwarancji, poręczenia lub innych zabezpieczeń, 5) nabycia wierzytelności, 6) pożyczki długoterminowej na warunkach zobowiązań podporządkowanych, 7) objęcia udziałów członkowskich w celu zwiększenia funduszy własnych Banku, 8) wniesienia wkładów pieniężnych do banku, 9) objęcia akcji w celu zwiększenia funduszy własnych Banku. 9. Aspekty ryzyka płynności, na które narażony jest Bank. Przyczyny, które mogą spowodować narażenie Banku na ryzyko płynności to: - niedopasowanie terminów zapadalności aktywów do terminów zapadalności pasywów i istnienie niekorzystnej skumulowanej luki płynności w poszczególnych przedziałach, - przedterminowe wycofywanie depozytów przez klientów zaburzające prognozy przypływów pieniężnych Banku, - nadmierna koncentracja depozytów pod względem dużych kontrahentów, - konieczność pozyskiwania depozytów po wysokim koszcie w sytuacji nagłego zapotrzebowania na środki, - ograniczone możliwości znalezienia innych źródeł finansowania, w szczególności na hurtowym rynku finansowym, - wadliwy stosunek depozytów, w tym depozytów stabilnych do akcji kredytowej Banku, - niewystarczające fundusze własne do finansowania aktywów strukturalnie niepłynnych. 10. Sposób dywersyfikacji źródeł finansowania. Bank dywersyfikuje źródeł finansowania poprzez: - oferowanie produktów depozytowych klientom z sektora niefinansowego, budżetowego i finansowego, - ograniczanie depozytów dużych deponentów, - różne terminy wymagalności depozytów, - różny charakter depozytów: depozyty terminowe i bieżące itp. 11. Techniki ograniczania ryzyka płynności Do podstawowych technik ograniczania ryzyka płynności można zaliczyć: - stosowanie limitów ograniczających ryzyko płynności, w tym wewnętrznych limitów systemu ochrony, - systematyczne testowanie planu awaryjnego płynności zapewniającego niezakłócone prowadzenie działalności w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, 21 lokowanie nadwyżek w aktywa płynne, które mają za zadanie zapewnienie przetrwanie w sytuacji skrajnej, - przystąpienie do Systemu Ochrony SGB, które zapewnia w uzasadnionych przypadkach pomoc płynnościową z Funduszu Pomocowego, - utrzymywanie Minimum depozytowego na wyodrębnionym rachunku, prowadzonym przez Banku Zrzeszający, 12. Pojęcia stosowane w procesie mierzenia pozycji płynności i ryzyka płynności. a) baza depozytowa – zobowiązania terminowe i bieżące wobec osób fizycznych oraz innych podmiotów niefinansowych, z wyłączeniem transakcji dotyczących obrotu na hurtowym rynku finansowym; b) depozyty – baza depozytowa oraz zobowiązania terminowe i bieżące wobec instytucji rządowych lub samorządowych oraz podmiotów finansowych, z wyłączeniem banków; c) depozyty ogółem – depozyty oraz depozyty banków; d) dzień sprawozdawczy - dzień, na który Bank oblicza nadzorcze miary płynności; dla obliczeń nadzorczych miar płynności dniem sprawozdawczym jest każdy dzień roboczy, e) płynność śróddzienna – zdolność wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w bieżącym dniu; f) płynność bieżąca – zdolność wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w terminie płatności przypadającym w okresie 7 kolejnych dni; g) płynność krótkoterminowa – zdolność wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w terminie płatności przypadającym w okresie 30 kolejnych dni; h) płynność średnioterminowa – zapewnienie wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w terminie płatności przypadającym w okresie powyżej 1 miesiąca i do 12 miesięcy i) płynność długoterminowa – monitorowanie możliwości wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w terminie płatności przypadającym w okresie powyżej 12 miesięcy; j) płynność płatnicza – zdolność do finansowania aktywów i terminowego wykonania zobowiązań w toku normalnej działalności banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty; k) bufor płynności – oszacowana przez Bank wysokość potrzebnych aktywów nieobciążonych, stanowiąca zabezpieczenie na wypadek zrealizowania się scenariuszy warunków skrajnych płynności w określonym, w obowiązującej w Banku strategii zarządzania ryzykiem, „horyzoncie przeżycia”; aktywa płynne – suma aktywów nieobciążonych, o których mowa w § 46 ust.2 pkt 1; niniejsza definicja nie dotyczy pojęcia „aktywa płynne” używanego na potrzeby wyznaczania wskaźnika LCR; - 13. Sposób odzwierciedlenia ryzyka płynności rynku w procesie zarządzania płynnością płatniczą Bank Spółdzielczy w Nowym Stawie, zgodnie z przyjętą Strategią, inwestuje nadwyżki środków w Banku Zrzeszającym na rachunkach bieżących oraz lokatach o krótkich terminach zapadalności, które zapewniają utrzymanie płynności. Bank jest obowiązany utrzymywać część środków na wyodrębnionym rachunku Minimum Depozytowego, prowadzonym przez Banku Zrzeszający, które zapewnia zasób aktywów płynnych w Systemie Ochrony SGB. 14. Wykorzystanie sposobów testów warunków skrajnych. Testy warunków skrajnych w zakresie płynności są wykorzystywane w planowaniu awaryjnym, wyznaczaniu poziomu limitów oraz w procesie szacowania kapitału wewnętrznego. 15. Wskazanie w jaki sposób plan awaryjny uwzględnia wyniki testów warunków skrajnych Plany awaryjne zostały zintegrowane z testami warunków skrajnych poprzez wykorzystywanie testów warunków skrajnych jako scenariuszy uruchamiających awaryjny plan płynnościowy. 16. Polityka utrzymania rezerwy płynności. 1) W celu utrzymywania ryzyka płynności na odpowiednim poziomie oraz sprostania zapotrzebowaniu na środki płynne w sytuacjach kryzysowych Bank utrzymuje odpowiednią wielkość aktywów lub dodatkowych źródeł finansowania, które mogą być natychmiast wykorzystywane przez Bank jako źródło środków płynnych. 2) W ramach alternatywnych źródeł finansowania Bank wyróżnia: a. sprzedaż wysokopłynnych aktywów lub zaciągnięcie kredytów zabezpieczonych tymi aktywami (aktywa nieobciążone); b. dodatkowe źródła finansowania w postaci: - wykorzystania przyznanych linii kredytowych; 22 - sprzedaży innych aktywów, w tym kredytów; - pozyskania niezabezpieczonego finansowania z Banku Zrzeszającego; - pozyskania pożyczki płynnościowej ze Spółdzielni; - przyrostu depozytów. 17. Ograniczenia regulacyjne odnośnie transferu płynności w ramach zrzeszenia. Bank ma możliwość pozyskania środków z Banku Zrzeszającego jak też zwrotnej pomocy finansowej z Systemu ochrony SGB. Szczegółowo transfer płynności w ramach zrzeszenia przedstawiono w pkt 8. 18. Częstotliwość i rodzaj sprawozdawczości w zakresie ryzyka płynności. 1) Raporty z zakresu ryzyka płynności pozwalają Zarządowi i Radzie Nadzorczej na m.in.: - monitorowanie z odpowiednią częstotliwością poziomu ryzyka, w tym przyjętych limitów; - kontrolę realizacji celów strategicznych w zakresie ryzyka płynności; - ocenę skutków podejmowanych decyzji; - podejmowanie odpowiednich działań w celu ograniczania ryzyka. 2) System informacji zarządczej z zakresu ryzyka płynności zawiera m.in. dane na temat: - struktury i stabilności źródeł finansowania działalności Banku, ze szczególnym uwzględnieniem depozytów; - stopnia niedopasowania terminów płatności pozycji bilansowych i pozabilansowych; - wpływu pozycji pozabilansowych na poziom ryzyka płynności; - poziomu aktywów nieobciążonych; - analizy wskaźników płynności; - ryzyka związanego z płynnością długoterminową; - wyników testów warunków skrajnych; - stopnia przestrzegania limitów. 3) Informacja zarządcza z zakresu ryzyka płynności jest sporządzana z częstotliwością: - dzienną – informacja o dziennych przepływach gotówkowych, kształtowaniu się nadzorczych miar płynności i wskaźnika LCR, - miesięczną – informacja o źródłach finansowania działalności Banku, strukturze i stabilności depozytów, alternatywnych źródłach finansowania, luce płynności, przepływach pieniężnych oraz wskaźnikach płynności, - kwartalną – testy warunków skrajnych, - roczną – pogłębioną analizę płynności długoterminowej. 4) Dodatkowo Bank jest zobowiązany do sporządzania i wysyłania sprawozdawczości zewnętrznej z zakresu ryzyka płynności: a) miesięcznie – nadzorczych miar płynności, sprawozdania LCR, b) kwartalnie – sprawozdania NSFR, oraz sprawozdawczości wynikającej z uczestnictwa w Spółdzielczym Systemie Ochrony SGB z zakresu kształtowania się wskaźnika LCR, która przekazywana w każdym dniu roboczym. XX. Dźwignia finansowa Wskaźnik dźwigni finansowej w Banku Spółdzielczym w Nowym Stawie wg stanu na 31.12.2015 r. wynosi: Wskaźnik dźwigni W pełni wprowadzona definicja kapitału 16,19 % Definicja przejściowa kapitału 17,85 % XXI. Stosowanie metody IRB w odniesieniu do ryzyka kredytowego Nie dotyczy 23 XXII. Stosowanie technik ograniczenia ryzyka kredytowego Zasady i procedury dotyczące kompensowania pozycji bilansowych i pozabilansowych oraz zakres w jakim dana jednostka takie kompensowanie wykorzystuje Bank Spółdzielczy w Nowym Stawie nie stosuje kompensowania pozycji bilansowych i pozabilansowych. Zasady i procedury dotyczące wyceny zabezpieczeń i zarządzania nimi Bank Spółdzielczy w Nowym Stawie przyjmuje zabezpieczenia, które mają być źródłem spłaty kredytu w przypadku gdy klient utracił zdolność do samodzielnej obsługi zadłużenia. Jakość i skuteczność zabezpieczenia spłaty kredytu nie zastępuje konieczności posiadania przez klienta zdolności kredytowej. Wartość oraz adekwatność przyjętych zabezpieczeń spłaty kredytów jest przez Bank oceniana jest poprzez: ich stopień płynności, długoterminową stabilność wartości, czas zbycia zabezpieczenia. Wycena zabezpieczeń dokonywana jest w momencie ich przyjmowania, natomiast w trakcie trwania okresu kredytowania Bank dokonuje aktualizacji wyceny przyjętych zabezpieczeń. Bank opracował i wdrożył zasady szacowania, weryfikacji i aktualizacji wartości przyjętych zabezpieczeń pn. „Zasady monitoringu ekspozycji kredytowych dla klientów prowadzących działalność gospodarczą oraz zasady zabezpieczania wierzytelności BS w Nowym Stawie ”. Stały monitoring zabezpieczeń prawnych zapewnić ma uzyskanie pełnej i bieżącej informacji o stanie zabezpieczeń i ich adekwatności w stosunku do skali ryzyka obciążającego ekspozycje kredytowe w odniesieniu do: 1) zmiennej w czasie oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej kredytobiorcy lub innych podmiotów tj. wystawców zabezpieczeń, w przypadku których ocenę sytuacji ekonomiczno-finansowej kredytobiorcy można zastąpić oceną sytuacji ekonomiczno-finansowej wystawcy zabezpieczenia, 2) kryterium terminowości spłaty (rat kapitałowych i odsetkowych), 3) wysokości utworzonej rezerwy celowej, 4) ewentualnej zmiany warunków spłaty kredytu (np. prolongaty płatności rat kredytowych, nowy harmonogram spłat itp.) Terminy przeglądów i aktualizacji zabezpieczeń wynikające z klasyfikacji ekspozycji kredytowych, które reguluje „Instrukcja tworzenia, rozwiązywania i kontroli rezerw celowych na ryzyko związane z działalnością kredytową”: 1) przeglądów i aktualizacji wartości zabezpieczeń, o które pomniejszono podstawę tworzenia rezerw celowych, dokonuje się co najmniej raz na koniec każdego kwartału, 2) przeglądów i aktualizacji zabezpieczeń ekspozycji kredytowych, zaklasyfikowanych do kategorii normalne, jeżeli kwota ekspozycji łącznie z innymi ekspozycjami Banku wobec tego podmiotu nie przekracza 10% funduszy własnych Banku – dokonuje się przynajmniej raz do roku – nie później niż do końca roku. Ocena taka może być dokonana po przeprowadzonej inspekcji bezpośredniej lub przy opiniowaniu innego wniosku o udzielenie kredytu, 3) przeglądów i aktualizacji pozostałych zabezpieczeń, poza kategoriami wymienionymi w pkt. 1) i 2) dokonuje się przynajmniej raz na kwartał. Oprócz podstawowej funkcji, jaką spełniają przyjęte w Banku zabezpieczenia, pozwalają one również bezpośrednio redukować skalę zrealizowanego ryzyka kredytowego. Bank może wykorzystywać przyjęte zabezpieczenia do pomniejszania podstawy naliczania rezerw celowych zgodnie z zapisami rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków. Ustanowione przez Bank zabezpieczenia mogą stanowić podstawę do zmniejszania kwoty ekspozycji na ryzyko kredytowe poprzez możliwość stosowania preferencyjnej wagi ryzyka (35%) dla ekspozycji zabezpieczonych hipoteką na nieruchomościach lub poprzez zastosowanie przez Bank technik redukcji ryzyka kredytowego. Szczegółowe wymogi, które muszą spełniać zabezpieczenia dla wymienionych celów zostały określone w obowiązujących „Zasadach wyznaczania łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko w Banku Spółdzielczym w Nowym Stawie”. Opis głównych rodzajów zabezpieczeń przyjętych przez Bank W celu ograniczania ryzyka prawnego i operacyjnego Bank określił szczegółowe zasady ustanawiania prawnych form zabezpieczeń spłaty kredytów w „Instrukcji prawnych form zabezpieczeń wierzytelności Banku Spółdzielczego w Nowym Stawie”. 24 Jako zabezpieczenie spłaty udzielonych kredytów Bank przyjmuje następujące rodzaje zabezpieczeń: 1) w ramach zabezpieczeń rzeczywistych: a) hipotekę na nieruchomości, b) zastaw rejestrowy, c) przewłaszczenie rzeczy ruchomej, d) wpłatę określonej kwoty, spełniającej warunki określone w art. 102 ustawy Prawo bankowe, e) blokada środków na rachunku w Banku lub innych bankach, f) cesję wierzytelności z umów handlowych, g) cesję wierzytelności z umów ubezpieczeniowych, h) inne, zaakceptowane indywidualną decyzją przez Bank; 2) w ramach zabezpieczeń nierzeczywistych: a) weksel własny i poręczenie wekslowe, b) gwarancję, c) poręczenie cywilne. Bank ustala zabezpieczenia, w porozumieniu z Kredytobiorcą, biorąc pod uwagę: 1) rodzaj i wysokość kredytu oraz okres kredytowania, 2) status prawny kredytobiorcy, 3) sytuację finansową kredytobiorcy (w szczególności stan majątkowy, efektywność gospodarowania), 4) występujące powiązania kapitałowe lub organizacyjne pomiędzy kredytobiorcą a ustanawiającym zabezpieczenie będącym osobą trzecią, 5) typowe oraz indywidualne ryzyko związane z udzieleniem kredytu, 6) cechy danego zabezpieczenia wynikające z dotyczących go przepisów prawa oraz umów o ustanowienie zabezpieczenia (np. sposób ustanowienia zabezpieczenia, przesłanki i zakres odpowiedzialności wynikającej z zabezpieczenia, sposób realizacji uprawnień Banku), 7) przewidywany nakład pracy Banku oraz koszty ustanowienia zabezpieczenia dla Banku i osób zainteresowanych, 8) istniejące już obciążenia na rzeczy mającej stanowić przedmiot zabezpieczenia, w przypadku zabezpieczeń rzeczowych oraz zadłużenia kredytobiorcy i osoby zobowiązującej się do spłaty zadłużenia za kredytobiorcę, w przypadku zabezpieczenia osobistego, 9) wartość rynkową zabezpieczenia. Główne rodzaje gwarantów i kontrahentów kredytowych instrumentów pochodnych oraz ich wiarygodność kredytowa Bank nie dokonuje transakcji na instrumentach pochodnych Informacje na temat koncentracji ryzyka rynkowego lub kredytowego w ramach podjętych działań w zakresie ograniczenia ryzyka kredytowego Bank bada koncentrację ryzyka kredytowego w odniesieniu do poszczególnych rodzajów stosowanych zabezpieczeń. XXIII. Stosowanie metod zaawansowanego pomiaru w odniesieniu do ryzyka operacyjnego Nie dotyczy XXIV. Stosowanie wewnętrznych modeli pomiaru ryzyka rynkowego Nie dotyczy 25 Załącznik nr 1 Informacja o strategii i celach zarządzania ryzykiem 1. Strategia i procesy zarządzania ryzykami w Banku Każda aktywność podejmowana przez Bank Spółdzielczy w Nowym Stawie, generuje ryzyko. Podejmowanie ryzyka zmusza Bank do koncentrowania uwagi na powstających zagrożeniach, poszukiwania form obrony przed zagrożeniami i dostosowywania działalności do zmieniających się warunków zewnętrznych. Ostrożnościowe podejmowanie ryzyka, oznacza utrzymywanie racjonalnej równowagi pomiędzy prowadzeniem działalności przychodowej i kontrolowaniem ryzyka. Bank Spółdzielczy w Nowym Stawie wprowadził system zarządzania ryzykiem, obejmujący identyfikację, pomiar, limitowanie, monitorowanie i kontrolę poszczególnych rodzajów ryzyka oraz wdrożył proces szacowania kapitału wewnętrznego zapewniający jego adekwatność do profilu ryzyka Banku. W celu przeprowadzania procesów realizowane są zadania, związane z analizą wartości podstawowych mierników charakterystycznych dla poszczególnych rodzajów ryzyka. Do głównych zadań w zakresie zarządzania ryzykiem w Banku należy: dostarczanie informacji na temat ryzyka i jego profilu, stosowanie działań profilaktycznych redukujących ryzyko i jego skutki, monitorowanie dopuszczalnego poziomu ryzyka. Bank zarządza rodzajami ryzyka uznanymi przez Bank za istotne zgodnie z obowiązującymi wewnętrznymi regulacjami zarządzania tymi rodzajami ryzyka. Na system zarządzania każdym rodzajem ryzyka składa się: 1) procedura opisująca zasady zarządzania ryzykiem; 2) identyfikacja, pomiar i monitorowanie; 3) system limitów ograniczających ryzyko; 4) system informacji zarządczej; 5) odpowiednio dostosowana organizacja procesu zarządzania. Do rodzajów ryzyka uznanych przez Bank za istotne zaliczane są: 1) ryzyko kredytowe; 2) ryzyko operacyjne; 3) ryzyko koncentracji; 4) ryzyko płynności; 5) ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej; 6) ryzyko braku zgodności; 7) ryzyko kapitałowe. Cele strategiczne oraz polityki w zakresie zarządzania istotnymi rodzajami ryzyka Ryzyko kredytowe Cele strategiczne w zakresie ryzyka kredytowego obejmują: 1) wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem kredytowym zapewniającego stabilny rozwój optymalnego jakościowo portfela kredytowego; 2) dostarczanie Zarządowi Banku informacji o poziomie ryzyka kredytowego umożliwiających podejmowanie ostrożnościowych, zasadnych decyzji dotyczących działalności kredytowej Banku; 3) utrzymywanie jakości portfela kredytowego Banku, wyrażonej udziałem kredytów zagrożonych w obligu kredytowym na poziomie nie wyższym od 5 %; 4) ograniczanie ryzyka utraty wartości aktywów, wynikającego z pozostałych (poza kredytami) aktywów Banku. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) stosowanie odpowiednich standardów zawartych w regulacjach kredytowych, w szczególności dotyczących oceny zdolności kredytowej klientów Banku oraz prowadzenia monitoringu kredytów; 2) ustanawianie skutecznych i adekwatnych do ponoszonego ryzyka zabezpieczeń spłaty kredytów, w szczególności weryfikacja ich wartości i płynności, zarówno podczas oceny 26 wniosku kredytowego, jak i w ramach prowadzonego monitoringu, ograniczanie ryzyka prawnego w procesie ustanawiania zabezpieczeń; 3) inwestowanie nadwyżek zgromadzonych środków na lokatach w Banku Zrzeszającym ; 4) utrzymywanie w bilansie Banku głównie portfela aktywów o charakterze bankowym; 5) utrzymywanie aktywów obciążonych najwyższym ryzykiem kredytowym, tj. portfela kredytów podmiotów niefinansowych na poziomie 90% ich udziału w sumie bilansowej powiększonej o zobowiązania pozabilansowe udzielone dotyczące finansowania. Cele strategiczne w zakresie ryzyka koncentracji obejmują: 1) utrzymywanie umiarkowanie zdywersyfikowanego portfela kredytowego w zakresie uwarunkowanym terenem działania Banku; 2) bezwzględne przestrzeganie limitów koncentracji zaangażowań określonych w ustawie Prawo bankowe. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) angażowanie się Banku w branże, w których obsłudze Bank posiada wieloletnie doświadczenie; 2) ograniczanie ryzyka koncentracji w ten sam rodzaj zabezpieczenia w postaci hipoteki poprzez opracowanie i stosowanie odpowiednich standardów postępowania dotyczących zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie; 3) dywersyfikacja ryzyka koncentracji geograficznej. Cele strategiczne w zakresie ryzyka związanego z udzielaniem kredytów zabezpieczonych hipotecznie obejmują: 1) wdrożenie, weryfikację i aktualizację zasad zarządzania ryzykiem w obszarze związanym z ekspozycjami zabezpieczonymi hipotecznie, które będą uwzględniały w sposób adekwatny do skali prowadzonej działalności zapisy dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie; 2) prowadzenie działalności w zakresie związanym z udzielaniem kredytów zabezpieczonych hipotecznie mającej na celu utrzymanie zaangażowania na nieistotnym poziomie; 3) utrzymywanie udziału portfela kredytów zagrożonych zabezpieczonych hipotecznie na poziomie nie wyższym od 4 % całego portfela kredytów zabezpieczonych hipotecznie; 4) zaangażowanie się w ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie maksymalnie do 75% ich udziału w portfelu kredytowym. Cele strategiczne w zakresie ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych obejmują: 1) wdrożenie, weryfikację i aktualizację zasad zarządzania ryzykiem w obszarze związanym z detalicznymi ekspozycjami kredytowymi, które będą uwzględniały w sposób adekwatny do skali prowadzonej działalności zapisy dobrych praktyk w zakresie zarządzania detalicznymi ekspozycjami kredytowymi; 2) prowadzenie działalności w zakresie związanym z udzielaniem detalicznych ekspozycji kredytowych mającej na celu utrzymanie zaangażowania na nieistotnym poziomie; 3) utrzymywanie udziału portfela detalicznych ekspozycji zagrożonych na poziomie nie wyższym od 2 % całego portfela detalicznych ekspozycji kredytowych. 4) zaangażowanie się w detaliczne ekspozycje kredytowe maksymalnie do 5 % ich udziału w portfelu kredytowym. Ryzyko operacyjne Celem strategicznym w zakresie ryzyka operacyjnego jest: 1) optymalizacja efektywności gospodarowania poprzez zapobieganie i minimalizowanie strat operacyjnych oraz wyeliminowanie przyczyn ich powstawania, racjonalizacja kosztów, jak również zwiększenie szybkości oraz adekwatności reakcji Banku na zdarzenia od niego niezależne; 2) wdrożenie efektywnej struktury zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym określenie ról i odpowiedzialności w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym. Ryzyko płynności Cele strategiczne w zakresie ryzyka płynności obejmują: 1) zapewnienie finansowania aktywów i terminowego wykonywania zobowiązań w toku normalnej działalności Banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty; 27 2) zapobieganie powstania sytuacji kryzysowej, zwłaszcza z powodu czynników wewnątrzbankowych oraz posiadanie aktualnego i skutecznego planu awaryjnego na wypadek wystąpienia takiej sytuacji. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) zmianę dotychczasowej struktury pasywów Banku, gdzie głównym źródłem finansowania aktywów są depozyty podmiotów niefinansowych; 2) pozyskiwanie depozytów o możliwie długich terminach wymagalności, tak aby Bank mógł otwierać po stronie aktywnej pozycje o dłuższym horyzoncie czasowym; 3) utrzymywanie na bezpiecznym poziomie nadzorczych miar płynności, przy jednoczesnym minimalizowaniu kosztów z tym związanych; 4) finansowanie kredytów przez depozyty stabilne (osad), nadwyżkę funduszy własnych nad majątkiem trwałym oraz długoterminowe (z terminem zapadalności pow. 1 roku) kredyty zaciągnięte w Banku Zrzeszającym przy jednoczesnym minimalizowaniu kosztów z tym związanych; 5) dywersyfikacja źródeł finansowania poprzez bieżące analizowanie udziału środków dużych deponentów w bazie depozytowej; 6) dążenie do podnoszenia stabilności źródeł finansowania głównie poprzez pozyskiwanie środków od osób fizycznych po akceptowalnej cenie; 7) identyfikacja wszelkich zagrożeń związanych z ryzykiem utraty płynności w zależności od stwierdzonego charakteru zagrożenia postępowanie według procedur awaryjnych określonych w obowiązujących w Banku zasadach zarządzania ryzykiem płynności. Ryzyko stopy procentowej Cele strategiczne w zakresie ryzyka stopy procentowej obejmują: 1) optymalizację wyniku odsetkowego w warunkach zmienności rynkowych stóp procentowych; 2) ograniczanie negatywnego wpływu zmian stóp procentowych poprzez doskonalenie narzędzi pomiaru i odpowiednie kształtowanie struktury aktywów i pasywów wrażliwych na zmiany stóp procentowych; 3) utrzymywanie poziomu ryzyka w ramach ustanowionych limitów opisanych w wewnętrznej procedurze dotyczącej zasad zarządzania ryzykiem stopy procentowej. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) ograniczenie ryzyka stopy procentowej tylko do portfela bankowego i tylko do pozycji wynikających z produktów bilansowych; 2) ograniczenie kwoty pozycji wrażliwych na zmiany stóp procentowych z terminami przeszacowania powyżej 1 roku do maksymalnie 2 % sumy bilansowej; 3) zmniejszanie ryzyka bazowego poprzez: a) stosowanie dla produktów klientowskich stóp bazowych w postaci stawek własnych Banku (w zakresie przewidzianym w przepisach prawa) – zwłaszcza dla aktywów wrażliwych, b) oferowanie klientom produktów depozytowych, których oprocentowanie uzależnione byłoby od stawek rynkowych (stóp rynku międzybankowego); Ryzyko kapitałowe Cele strategiczne w zakresie ryzyka kapitałowego obejmują: 1) dążenie do zapewnienia odpowiedniej struktury oraz systematycznego wzrostu funduszy własnych, adekwatnych do skali i rodzaju prowadzonej działalności; 2) ograniczenie wyznaczania łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko do rodzajów ryzyka przewidzianych przez przepisy prawa przy założeniu braku prowadzenia działalności handlowej; 3) posiadanie minimalnej wielkości łącznego współczynnika kapitałowego na poziomie 12,0 %; 4) posiadanie minimalnej wielkości współczynnika kapitału Tier I na poziomie 9,0 %; 5) posiadanie minimalnej wielkości współczynnika kapitału podstawowego Tier I na poziomie 9,0%; 6) obciążenie kapitałem wewnętrznym funduszy własnych na maksymalnym poziomie 65 %; tym samych posiadanie wewnętrznego współczynnika kapitałowego na minimalnym poziomie 1%; 28 7) obciążenie kapitałem wewnętrznym funduszy własnych na maksymalnym poziomie 89 %; tym samym posiadanie wewnętrznego współczynnika kapitałowego na minimalnym poziomie 9,0%; 8) dywersyfikacja funduszu udziałowego poprzez uzyskanie takiej struktury funduszu udziałowego, aby suma znaczących pakietów udziałów, czyli pakietów przekraczających 2 % funduszu udziałowego, nie przekroczyła 20% funduszu udziałowego Banku; 9) przekazywanie na fundusze własne minimum 80 % nadwyżki bilansowej; 10) dążenie do uzyskania zaangażowania kapitałowego w akcje Banku Zrzeszającego na poziomie 8,0% funduszy własnych Banku; 11) ograniczenie jednostkowego zaangażowania kapitałowego w instytucjach finansowych, bankach krajowych, zakładach ubezpieczeń i zakładach reasekuracji – w tym w Banku Zrzeszającym w taki sposób, aby umniejszenie funduszy własnych Banku z tego tytułu nie stanowiło zagrożenia dla celów określonych przez Bank; 12) utrzymywanie minimalnej wielkości wskaźnika dźwigni finansowej na poziomie 3 %. Ryzyko braku zgodności Zarządzanie ryzykiem braku zgodności oznacza: 1) efektywne przeciwdziałanie możliwościom wystąpienia naruszeń przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych przez Bank standardów postępowania; 2) sprawne i skuteczne podejmowanie działań naprawczych w sytuacji zidentyfikowania braku zgodności; 3) dążenie do zgodności regulacji wewnętrznych Banku z przepisami zewnętrznymi; 4) dążenie i dbałość o: a) wizerunek zewnętrzny Banku rozumianego jako instytucja zaufania publicznego, b) pozytywny odbiór Banku przez klientów, c) przejrzystość działań Banku wobec klientów, d) stworzenie kadry pracowniczej identyfikującej się z Bankiem, dobrze zorganizowanej wewnętrznie dla realizacji wspólnych celów wytyczonych przez Bank. Struktura i organizacja zarządzania ryzykiem, zadania i odpowiedzialność oraz uprawnienia poszczególnych organów, jednostek i komórek organizacyjnych w Banku w zakresie zarządzania ryzykiem W procesie zarządzania ryzykiem bankowym w Banku uczestniczą: 1) Rada Nadzorcza; 2) Zarząd; Rada Nadzorcza: 1) zatwierdza Strategię działania Banku oraz zasady ostrożnego i stabilnego zarządzania Bankiem, obejmujące m.in. możliwy do zaakceptowania ogólny poziom ryzyka Banku; 2) zatwierdza procedury dotyczące procesów: a) szacowania kapitału wewnętrznego, b) planowania i zarządzania kapitałowego; c) wyznaczania całkowitego wymogu kapitałowego; 3) zatwierdza strukturę organizacyjną Banku, dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka; 4) zatwierdza ogólne zasady polityki dotyczącej zmiennych składników wynagrodzeń; 5) sprawuje nadzór nad zarządzaniem ryzykiem braku zgodności rozumianym jako skutki nieprzestrzegania przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych przez Bank standardów postępowania, a także zatwierdza założenia polityki Banku w zakresie ryzyka braku zgodności, ocenia efektywność zarządzania ryzykiem braku zgodności; 6) sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowania ryzyka ze Strategią działania i planem finansowym Banku; 7) zapewnia wybór członków Zarządu posiadających odpowiednie kwalifikacje do sprawowania wyznaczonych im funkcji; 8) sprawuje nadzór nad wprowadzeniem systemu zarządzania ryzykiem występującym w działalności Banku oraz ocenia adekwatność i skuteczność tego systemu, głównie poprzez 29 zapoznawanie się z raportami i sprawozdaniami dotyczącymi oceny narażenia Banku na poszczególne rodzaje ryzyka (w tym ryzyka braku zgodności) i na ich podstawie dokonuje oceny stopnia efektywności i adekwatności zarządzania ryzykiem; ocenia, czy działania Zarządu w zakresie kontroli nad działalnością Banku są skuteczne i zgodne z polityką Rady Nadzorczej. Zarząd: 9) 1) odpowiada za opracowanie, wprowadzenie oraz aktualizację pisemnych strategii oraz procedur dotyczących identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka w zakresie: a) systemu zarządzania ryzykiem, w tym ryzyka braku zgodności, b) systemu kontroli wewnętrznej, c) szacowania kapitału wewnętrznego, zarządzania i planowania kapitałowego, d) dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego; 2) odpowiada za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem, w tym ryzyka braku zgodności, systemu kontroli wewnętrznej, procesu szacowania kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz za nadzór nad efektywnością tych procesów; 3) odpowiada za zorganizowanie skutecznego procesu oceny adekwatności kapitałowej i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz nadzór nad jego efektywnością, wprowadzając w razie potrzeby niezbędne korekty i udoskonalenia; 4) wprowadza zatwierdzoną przez Radę Nadzorczą strukturę organizacyjną dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka; 5) wprowadza podział zadań realizowanych w Banku, który zapewnia niezależność funkcji pomiaru, monitorowania i kontrolowania ryzyka od działalności operacyjnej skutkującej podejmowaniem ryzyka przez Bank; 6) zatwierdza rodzaje limitów wewnętrznych oraz ich wysokość dostosowaną do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka Banku; 7) odpowiada za przejrzystość działań Banku, w szczególności za politykę informacyjną w zakresie działalności Banku, pozwalającą na ocenę skuteczności działania Rady Nadzorczej i Zarządu Banku w zakresie zarządzania Bankiem, monitorowania stanu bezpieczeństwa działalności Banku i za ocenę sytuacji finansowej Banku; 8) zapewnia zgodność działania Banku z obowiązującymi przepisami prawa; 9) zapewnia, że Bank prowadzi politykę służącą zarządzaniu wszystkimi istotnymi rodzajami ryzyka w działalności Banku i posiada procedury w tym zakresie; 10) odpowiada za opracowanie, wprowadzenie oraz aktualizację polityki zmiennych składników wynagrodzeń; 11) uwzględnia rezultaty badań prowadzonych przez audyt wewnętrzny oraz biegłych rewidentów przy podejmowaniu decyzji w ramach zarządzania Bankiem; 12) przekazuje Radzie Nadzorczej, okresowe informacje przedstawiające w sposób rzetelny, przejrzysty i syntetyczny rodzaje i wielkość ryzyka w działalności Banku; jednym z elementów informacji zarządczej jest raport z realizacji apetytu na ryzyko określonego przez Radę Nadzorczą. System pomiaru i raportowania ryzyka Bank stosuje metody identyfikowania i pomiaru ryzyka związanego z jego działalnością dostosowane do profilu, skali i złożoności ryzyka, w przypadku wątpliwości w zakresie poziomu ryzyka, stosuje się podejście z zachowaniem maksymalnego stopnia ostrożności. Częstotliwość pomiaru ryzyka dostosowana jest do wielkości oraz charakteru poszczególnych rodzajów ryzyka w działalności Banku. Metody lub systemy pomiaru ryzyka, w szczególności ich założenia są poddawane okresowej ocenie uwzględniającej testowanie i weryfikację historyczną. Przegląd i aktualizacja metod lub systemów pomiaru ryzyka przeprowadzane są wraz z przeglądem procedur dotyczących zarządzania ryzykiem. 30 Podstawę monitorowania procesu zarządzania ryzykiem w Banku stanowi formalnie ustanowiony system informacji zarządczej. System sprawozdawczości zarządczej dostarcza informacji na temat: 1) rodzajów i wielkości ryzyka w działalności Banku; 2) profilu ryzyka; 3) stopnia wykorzystania limitów wewnętrznych; 4) wyników testów warunków skrajnych; 5) skutków decyzji w zakresie zarządzania ryzykiem. Monitorowanie ryzyka odbywa się z częstotliwością umożliwiającą dostarczenie informacji o zmianach profilu ryzyka Banku. Zakres oraz szczegółowość sprawozdań wewnętrznych są dostosowane do rodzaju raportowanego ryzyka oraz odbiorców informacji. Szczegółowe zasady działania systemu informacji zarządczej reguluje w Banku odrębna procedura, ponadto w regulacjach dotyczących zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka bankowego został określony w sposób ogólny zakres informacji zarządczej z obszaru, którego dotyczy regulacja. Strategia w zakresie zabezpieczania i ograniczania ryzyka, a także strategia i procesy monitorowania stałej skuteczności instrumentów zabezpieczających i czynników łagodzących ryzyko Bank wprowadza odpowiednie do skali i złożoności działalności limity wewnętrzne ograniczające poziom ryzyka występującego w poszczególnych obszarach działania Banku. Procedury wewnętrzne określają zasady ustalania i aktualizowania wysokości limitów oraz częstotliwości monitorowania ich przestrzegania i raportowania. Poziom limitów wewnętrznych jest dostosowany do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka Banku. Analizy będące podstawą do określenia wysokości limitów wewnętrznych są sporządzane w formie pisemnej. Bank określa wysokość limitów (w zależności od rodzaju ryzyka lub charakteru limitu) w oparciu o następujące przesłanki: 1) analizę historyczną stopnia wykorzystania limitu; 2) apetyt na ryzyko określony przez Radę Nadzorczą; 3) analizę wpływu zrealizowania się limitu w maksymalnej wysokości na sytuację finansową Banku; 4) wysokość ryzyka, którym jest obciążona pozycja objęta limitem. Z zachowaniem limitów określonych w ustawie Prawo bankowe, Bank ustalił i weryfikuje wewnętrzne limity zaangażowań według kryteriów uwzględniających specyfikę ich działalności. Przyjęte rodzaje limitów wewnętrznych, dotyczących poszczególnych rodzajów ryzyka oraz ich wysokość, zatwierdza Zarząd Banku. Procedury wewnętrzne dotyczące zarządzania ryzykiem określają sytuacje, w których dopuszczalne jest przekroczenie limitów wewnętrznych, określają warunki akceptacji przekroczeń oraz sposób postępowania w przypadku przekroczenia limitów wewnętrznych. Przekroczenia limitów wewnętrznych są monitorowane i poddawane szczegółowej analizie – zadania te wykonują komórki organizacyjne wskazane w procedurach szczegółowych dotyczących zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. W ramach pomiaru ryzyka Bank przeprowadza testy warunków skrajnych. Bank dokłada staranności, by założenia przyjmowane w przeprowadzanych testach warunków skrajnych uwzględniały najgorsze z prawdopodobnych scenariuszy i dawały podstawy rzetelnej oceny ryzyka. Bank wprowadził do systemu zarządzania ryzykiem elementy zarządzania ryzykiem wynikającym ze zmian warunków makroekonomicznych, w tym celu Bank przeprowadza pomiar wpływu prognozowanych zmian wskaźników mikroekonomicznych i makroekonomicznych na poszczególne rodzaje ryzyka. System zarządzania ryzykiem w Banku obejmuje system mechanizmów kontrolnych uwzględniających wszystkie elementy zarządzania ryzykiem. Proces zarządzania ryzykiem podlega ocenie w ramach systemu kontroli wewnętrznej Banku, w tym podlega procesowi niezależnego audytu wewnętrznego. Regularna kontrola wewnętrzna w zakresie zarządzania ryzykiem, dokonywana jest na wszystkich jej szczeblach i obejmuje w szczególności: - określenie stopnia wdrożenia oraz realizacji przyjętej Strategii w zakresie zarządzania ryzykiem, - prawidłowość kształtowania się systemu przepływu informacji wewnętrznej w procesie zarządzania ryzykiem, - ocenę dokładności, rzetelności i kompletności danych wprowadzanych do systemu pomiaru, 31 ocenę trafności oraz sensowności przyjmowanych przez Bank w pomiarze założeń i scenariuszy, poprawność wyliczania kapitału wewnętrznego, ocenę kształtowania się przyjętych limitów, przyczyny przekroczeń, mechanizmy powiadamiania o przekroczeniach, - ocenę zgodności działania komórek Banku z przyjętymi procedurami, - prawidłowość systemów informacji zarządczej i sprawozdawczości zewnętrznej, - ocenę stopnia wykonania zaleceń z kontroli przeprowadzonej przez Komisję Nadzoru Finansowego oraz przez inne upoważnione organy. Mechanizmy kontroli wewnętrznej w procesie zarządzania ryzykiem stanowią integralną część funkcjonującego w Banku systemu kontroli wewnętrznej obejmującego m.in. jasno zdefiniowaną podległość służbową, zakres uprawnień i odpowiedzialności oraz właściwe rozdzielenie obowiązków i uprawnień decyzyjnych. Informacje na temat stwierdzonych nieprawidłowości i wniosków wynikających z przeprowadzonej kontroli wewnętrznej w ramach audytu wewnętrznego oraz działań podejmowanych w celu ich usunięcia są przekazywane raz w miesiącu Zarządowi Banku i w okresach półrocznych Radzie Nadzorczej Banku. Kontrolę wewnętrzną w Banku w zakresie procesu zarządzania ryzykiem sprawują: - członkowie zarządu Banku - 32 Załącznik nr 2 Oświadczenie Zarządu Zarząd Banku Spółdzielczego w Nowym Stawie niniejszym oświadcza, że ustalenia opisane w Ujawnieniu są adekwatne do stanu faktycznego, a stosowane systemy zarządzania ryzykiem są odpowiednie z punktu widzenia profilu i strategii ryzyka Banku. Podpisy Członków Zarządu 28.06.2016r. Regina Bernacka Prezes Zarządu 28.06.2016r. Marzena Jaroszewska Wiceprezes Zarządu 28.06.2016r. Magdalena Michniewicz- Kownacka Członek Zarządu ……………………….. podpis ……………………….. podpis ……………………….. podpis 33 Załącznik nr 3 Informacja na temat profilu ryzyka Raport z realizacji ustalonego przez Radę Nadzorczą apetytu na ryzyko wyrażonego wskaźnikami ilościowymi według stanu na 31 grudnia 2015 roku Nazwa limitu Wysokość limitu w % 1. Udział kredytów zagrożonych w obligu kredytowym Max 5% 1,21% 24,20% 2. Udział ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie w portfelu kredytowym Max 70% 44,65% 63,79% 3. Udział detalicznych ekspozycji kredytowych w portfelu kredytowym Max10 % 6,03% 60,30% 4. Udział zagrożonych detalicznych ekspozycji kredytowych w detalicznych ekspozycjach kredytowych ogółem Max 9% 4,07% 45,22% 5. Zaangażowanie Banku w "duże zaangażowania" w relacji do uznanego kapitału Max 250% 182,66% 73,06% 6. Zaangażowanie w indywidualnie istotne ekspozycje kredytowe w relacji do uznanego kapitału Max 350% 313,22% 89,49% Max 8,0% 4,10% 82,88% 0 0 X 0 0 X Min. 45% 76,63% 170,29% Max 5% 0,00% 0,00% Max 15% 9,08% 60,50% 17,40% 145,00% Lp. Wartość w% Stopień realizacji Ryzyko kredytowe Ryzyko operacyjne Alokacja funduszy własnych na ryzyko operacyjne Ryzyko płynności 1. 2. 3. Ilość przypadków przekroczenia nadzorczej miary płynności M1 Ilość przypadków przekroczenia nadzorczej miary płynności M2 Udział depozytów stabilnych w bazie depozytowej Ryzyko stopy procentowej 1. 2. Udział pozycji wrażliwych na zmiany stóp procentowych z terminami przeszacowania powyżej 1 roku w sumie bilansowej Zmiana wyniku odsetkowego z tyt. ryzyka przeszacowania (zmiana stóp o 200 p.b.)i ryzyka bazowego(zmiana stóp o max rozpiętość z 12 m-cy) ŁĄCZNIE Ryzyko kapitałowe Łączny współczynnik kapitałowy Min. 12,0 % 34