SYSTEM EDUKACJI W POLSCE System edukacji w Polsce jest

SYSTEM EDUKACJI W POLSCE
System edukacji w Polsce jest centralnie zarządzany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej
i Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Obowiązek szkolny dotyczy dzieci i młodzieży
w wieku 6-16 lat, natomiast obowiązek nauki, który może być realizowany w formach
szkolnych lub pozaszkolnych, odnosi się do młodzieży w wieku 16-18 lat. Kształcenie
obowiązkowe obejmuje ostatni rok edukacji przedszkolnej, 6-letnią szkołę podstawową
oraz 3-letnie gimnazjum (szkołę średnią I stopnia). Przedszkola, szkoły podstawowe i
gimnazja są zarządzane przez władze gminne. Do szkół średnich II stopnia, których nie
obejmuje kształcenie obowiązkowe, uczęszcza znaczna większość młodzieży w wieku 1619/20 lat. Szkoły te są zarządzane przez władze powiatowe. Autonomiczne uczelnie
prowadzą głównie studia pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia (wyjątek stanowią
jednolite studia magisterskie, prowadzone jedynie na wybranych kierunkach). Edukacja
dorosłych odbywa się w ośrodkach kształcenia ustawicznego, ośrodkach kształcenia
praktycznego oraz ośrodkach dokształcania i doskonalenia zawodowego.
Nowa struktura szkolnictwa - dla młodzieży i dorosłych
Od 1 września 2012 r. obowiązują ważne zmiany w ustawie o systemie oświaty.
Reforma szkolnictwa zawodowego wprowadza gruntowne zmiany w strukturze
szkolnictwa dla młodzieży i dorosłych. Z początkiem roku szkolnego 2012/2013
wstrzymany zostanie nabór do szkół uzupełniających i liceów profilowanych dla młodzieży.
System szkolnictwa dla dorosłych zredukowany zostanie do czterech typów szkół, inne
czeka likwidacja lub przekształcenie w licea ogólnokształcące dla dorosłych.
Edukacja po gimnazjum
Ustawa z dn. 19.08.2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych
ustaw (Dz.U. Nr 205, poz. 1206) przewiduje, że nauka na IV etapie edukacyjnym realizowana
będzie w:
1) trzyletniej zasadniczej szkole zawodowej umożliwiającej uzyskanie dyplomu
potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminów potwierdzających
kwalifikacje w danym zawodzie, a także otwierającej drogę do dalszego kształcenia
począwszy od klasy drugiej liceum ogólnokształcącego dla dorosłych,
2) trzyletnim liceum ogólnokształcącym, którego ukończenie umożliwia uzyskanie
świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
3) czteroletnim technikum, którego ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu
potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminów potwierdzających
kwalifikacje w danym zawodzie i świadectwa dojrzałości – po zdaniu egzaminu maturalnego,
4) szkole policealnej o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku, umożliwiającej
uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminów
potwierdzających kwalifikacje w danym zawodzie,
5) trzyletniej szkole specjalnej przysposabiającej do pracy dla uczniów z upośledzeniem
umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów
z niepełnosprawnościami sprzężonymi, której ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa
potwierdzającego przysposobienie do pracy.
Wygaszanie szkół
Tak jak dotąd, ukończenie liceum i technikum będzie równoznaczne z uzyskaniem średniego
wykształcenia. Uczeń kończący zasadniczą szkołę zawodową uzyska wykształcenie zasadnicze
zawodowe, poziom wykształcenia ogólnego będzie mógł podnieść tylko w liceum
ogólnokształcącym dla dorosłych. Stopniowo wygaszone zostaną obecnie funkcjonujące typy
szkół dla młodzieży: licea profilowane, uzupełniające licea ogólnokształcące, technika
uzupełniające.
W nowym systemie szkolnym będą funkcjonować cztery typy szkół dla dorosłych: szkoła
podstawowa, gimnazjum, liceum ogólnokształcące i szkoła policealna. W szkołach tych
stosowana będzie odrębna organizacja kształcenia, o przyjęcie do nich będą mogły ubiegać
się osoby mające 18 lat lub kończące 18 lat w roku kalendarzowym, w którym są
przyjmowane do szkoły. Pozostałe dotychczasowe typy szkół dla dorosłych zostaną
wygaszone.
Wygaszanie niektórych typów szkół w latach 2012–2013
Szkoła
Typ szkoły
Termin wstrzymania naboru do klas I
liceum profilowane
dla młodzieży uzupełniające liceum ogólnokształcące
1 wrzesień 2012
technikum uzupełniające
zasadnicza szkoła zawodowa
technikum
dla dorosłych
1 wrzesień 2012
liceum profilowane
uzupełniające liceum ogólnokształcące
dla dorosłych technikum uzupełniające
1 wrzesień 2013
Od początku roku szkolnego 2012/2013 organy prowadzące będą mogły tworzyć centra
kształcenia zawodowego i ustawicznego, czyli placówki mające służyć konsolidacji edukacji
zawodowej i ustawicznej.
Zgodnie z ust. 1 tego przepisu w skład centrum będą mogły wejść: szkoły dla dorosłych
(szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum ogólnokształcące, szkoła policealna), szkoły
prowadzące kształcenie zawodowe (zasadnicza szkoła zawodowa, technikum, szkoła
policealna), placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki
dokształcania i doskonalenia zawodowego, umożliwiające uzyskanie i uzupełnienie wiedzy,
umiejętności i kwalifikacji zawodowych.
Nowe zadania oświatowe powiatów - kwalifikacyjne kursy zawodowe
Do zadań własnych powiatu należy zakładanie i prowadzenie szkół prowadzących kształcenie
zawodowe tj. w technikach, zasadniczych szkołach zawodowych, szkołach policealnych. Od
1 września 2012 r. zadaniem samorządu powiatowego będzie również tworzenie warunków
do prowadzenia kwalifikacyjnych kursów zawodowych.
POZIOMY I FORMA STUDIÓW
Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym
Studia pierwszego stopnia – forma kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci
posiadający świadectwo dojrzałości, kończąca się uzyskaniem kwalifikacji pierwszego
stopnia.
Studia drugiego stopnia – forma kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci posiadający
co najmniej kwalifikacje pierwszego stopnia, kończąca się uzyskaniem kwalifikacji drugiego
stopnia.
Jednolite studia magisterskie – forma kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci
posiadający świadectwo dojrzałości, kończąca się uzyskaniem kwalifikacji drugiego stopnia.
Studia trzeciego stopnia - studia doktoranckie, prowadzone przez uprawnioną jednostkę
organizacyjną uczelni, instytut naukowy Polskiej Akademii Nauk, instytut badawczy lub
międzynarodowy instytut działający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej utworzony na
podstawie odrębnych przepisów, na które przyjmowani są kandydaci posiadający
kwalifikacje drugiego stopnia, kończące się uzyskaniem kwalifikacji trzeciego stopnia.
Studia podyplomowe – forma kształcenia, na którą przyjmowani są kandydaci posiadający
kwalifikacje co najmniej pierwszego stopnia, prowadzona w uczelni, instytucie naukowym
Polskiej Akademii Nauk, instytucie badawczym lub Centrum Medycznym Kształcenia
Podyplomowego, kończąca się uzyskaniem kwalifikacji podyplomowych.
Studia stacjonarne – forma studiów wyższych, w której co najmniej połowa programu
kształcenia jest realizowana w postaci zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego
udziału nauczycieli akademickich i studentów.
Studia niestacjonarne – forma studiów wyższych, inna niż studia stacjonarne, wskazana
przez senat uczelni.
Rejestr uczelni publicznych i niepublicznych: https://polon.nauka.gov.pl
KRAJOWE RAMY KWALIFIKACJI
Wdrażanie Ram Kwalifikacji do polskiego systemu edukacji to nie tylko zobowiązanie
międzynarodowe, wynikające z realizacji założeń Deklaracji Bolońskiej, postanowień
Konferencji w Bergen z 2005, w której udział wzięli ministrowie szkolnictwa wyższego z 46
krajów, czy wynikające z Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008
r. Proces ten należy przede wszystkim rozpatrywać w kategorii narzędzia, które służy
podnoszeniu jakości kształcenia.
Krajowe Ramy Kwalifikacji to opis wzajemnych relacji między kwalifikacjami, integrujący
różne krajowe podsystemy kwalifikacji. Służy on przede wszystkim większej przejrzystości,
dostępności i jakości zdobywanych kwalifikacji. KRK stworzone zostały między innymi dla
potrzeb rynku pracy i społeczeństwa obywatelskiego. Ważny jest także fakt, że KRK zawierają
opis hierarchicznego systemu poziomów kwalifikacji – każda kwalifikacja jest umieszczona na
jednym z tych poziomów.
Z kolei każdemu z krajowych poziomów przyporządkowany jest odpowiadający mu poziom
w Europejskich Ramach Kwalifikacji. Czynić to tym samym będzie możliwość porównywania
zdobytych kwalifikacji w całej Europie.
Najważniejsze definicje dotyczące tematyki Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa
Wyższego:
- Krajowe Ramy Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego — opis, przez określenie efektów
kształcenia, kwalifikacji zdobywanych w polskim systemie szkolnictwa wyższego;
- efekty kształcenia — zasób wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych uzyskanych w
procesie kształcenia przez osobę uczącą się;
- kwalifikacje — efekty kształcenia, poświadczone dyplomem, świadectwem, certyfikatem
lub innym dokumentem wydanym przez uprawnioną instytucję potwierdzającym uzyskanie
zakładanych efektów kształcenia;
- kwalifikacje pierwszego stopnia — efekt kształcenia na studiach pierwszego stopnia,
zakończonych uzyskaniem tytułu zawodowego licencjata, inżyniera lub równorzędnego
określonego kierunku studiów i profilu kształcenia, potwierdzony odpowiednim dyplomem;
- kwalifikacje drugiego stopnia — efekt kształcenia na studiach drugiego stopnia,
zakończonych uzyskaniem tytułu zawodowego magistra, magistra inżyniera lub
równorzędnego określonego kierunku studiów i profilu kształcenia, potwierdzony
odpowiednim dyplomem;
-kwalifikacje trzeciego stopnia — uzyskanie, w drodze przewodu doktorskiego
przeprowadzonego na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach
naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, stopnia
naukowego doktora w określonej dziedzinie nauki w zakresie dyscypliny nauki lub doktora
sztuki określonej dziedziny sztuki w zakresie dyscypliny artystycznej, potwierdzone
odpowiednim dyplomem;
- kwalifikacje podyplomowe — osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia na studiach
podyplomowych, potwierdzone świadectwem;
- obszar kształcenia — zasób wiedzy i umiejętności z zakresu jednego z obszarów wiedzy
określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 2003
r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.
U. Nr 65, poz. 595, z poźn. zm.3).
Projekt Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego:
„KRAJOWE RAMY KWALIFIKACJI W SZKOLNICTWIE WYŻSZYM JAKO NARZĘDZIE POPRAWY
JAKOŚCI KSZTAŁCENIA”.
Priorytet IV PO KL, Działanie 4.1. Poddziałanie 4.1.3.
http://www.nauka.gov.pl/fileadmin/user_upload/Finansowanie/fundusze_europejskie/PO_
KL/KRK/20101105_Ramy_kwalifikacji_dla_szk_wyzsz_165x235_int.pdf
Na podst. stron:
http://www.bibliotekako.pl,
http://www.eurydice.org.pl/systemy_edukacji_w_Europie
http://www.nauka.gov.pl