Zarządzanie finansami - wzuw – zarządzanie w podmiotach

Zarządzanie finansami
(w jednostkach ochrony zdrowia)
Andrzej Rutkowski
Podyplomowe Studia Menadżerskie
Zarządzanie w podmiotach leczniczych w dobie przekształceń własnościowych
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Człowiek – najlepsza inwestycja
Spis zagadnień*:
1. Miejsce finansów w zarządzaniu jednostką ochrony
zdrowia.
2. Wartość pieniądza w czasie w zarządzaniu
jednostką (FV, PV, kapitalizacje, płatności rentowe,
inflacja).
3. Ocena przedsięwzięć inwestycyjnych (istota, ocena,
NPV, IRR, okres zwrotu, specyfika inwestycji nonprofit).
4. Źródła finansowania jednostek ochrony zdrowia
(m.in. środki własne, kredyt, leasing).
5. Analiza sytuacji finansowej (informacje ze
sprawozdań finansowych, wsk. standardowe, wsk. z
sektora ochrony zdrowia)
* Opracowano na podstawie:
2
A.Rutkowski Zarządzanie finansami (wyd. 3 zm.), PWE, Warszawa 2007.
Cele zarządzania finansami
• Zapewnienie wzrostu wartości zarządzanej
jednostki (wzrostu zdolności do świadczenia
usług, cena akcji, udziałów, wielkość zysków i
przepływów pieniężnych)
• Zapewnienie efektywnego wykorzystania
zaangażowanych kapitałów, majątku
(minimalizacja nakładów dla realizacji
założonych celów)
• Zapewnienie przetrwania jednostki w krótkim
i długim okresie (utrzymanie płynności
3
finansowej i wypłacalności)
Specyfika sektora usług medycznych
• Rosnące ryzyko prowadzonej działalności,
• Znaczenie personelu dla jakości usług,
• Trudna przewidywalność kosztów
świadczenia usług medycznych,
• Duże zróżnicowanie nakładów na świadczenie
poszczególnych usług,
• Konieczność ponoszenia relatywnie dużych
nakłady w porównaniu do innych działalności.
4
Zadania kierownictwa jednostek (1 z 3)
• Analizuje wyniki ekonomiczne jednostki oraz
analizuje sytuację w jej otoczeniu. Wyniki
analiz stanowią punkt wyjścia do podjęcia
konkretnych decyzji (reakcja na częste zmiany
regulacji na szczeblu krajowym).
• Ustala (negocjuje) ceny za świadczone usługi
oraz zasady współpracy z otoczeniem.
• Planuje rozkład w czasie przepływów
pieniężnych, aby zapewnić utrzymanie
płynności finansowej w krótkim i długim
5
okresie.
Zadania kierownictwa jednostek (2 z 3)
• Podejmuje działania mające na celu redukcję
ryzyka prowadzonej działalności.
• Określa zapotrzebowanie na środki finansowe
niezbędne dla realizacji założonej
działalności.
• Planuje pozyskanie optymalnych źródeł
finansowania,
• Planuje bezpieczną strukturę finansowania,
która prowadzi do minimalizacji kosztów
pozyskiwanych kapitałów.
6
Zadania kierownictwa jednostek (3 z 3)
• Planuje podjęcie efektywnych ekonomicznie
przedsięwzięć inwestycyjnych.
• Planuje podejmowanie optymalnych w danych
warunków kontraktów o świadczenie usług w
perspektywie krótkiego i długiego okresu z
punktu widzenia rentowności i
bezpieczeństwa jednostki.
• Kontroluje w wymiarze finansowym realizację
podjętych w jednostce zadań.
7
Wartość pieniądza w czasie
• Po pierwsze - wcześniej otrzymana kwota
może być zainwestowana,
• Po drugie - z uwagi na inflację wcześniej
otrzymane kwoty mają większą siłę
nabywczą.
• Po trzecie - obietnicy otrzymania sum
pieniężnych w przyszłości towarzyszy
ryzyko rzeczywistej realizacji transakcji.
8
Wartość przyszła (FV)
0
1.000
r=10%
1
2
3
1.100
1.210
1.331
9
Wartość przyszła (FV)
FVn = PV ⋅ (1 + r)
gdzie:
PVr n FVn-
n
kwota początkowa, na koniec okresu zerowego
stopa procentowa (dla jednego okresu),
ilość okresów,
przyszła kwota na koniec n-tego okresu.
10
Wartość przyszła (FV)
FV3 = 1000 ⋅ (1 + 0,1) = 1331
3
gdzie:
PVr n FVn-
1000 zł
10%
3
przyszła kwota na koniec n-tego okresu.
11
Wartość bieżąca (PV)
0
751,31
r=10%
1
2
3
826,45
909,09
1.000,00
12
Wartość bieżąca (PV)
1
PV = FV n ⋅
n
(1 + r )
gdzie:
PV -wartość bieżąca przyszłej płatności sprowadzona na
moment bieżący
FVn -wartość przyszła na koniec n-tego okresu.
r -stopa dyskontowa
n -okres, z końca którego sprowadzamy przyszłą wartość
na początek okresu bieżącego.
13
Wartość bieżąca (PV)
1
PV = 1000 ⋅
=
751
,
31
3
(1 + 0,1)
gdzie:
FVn
r
n
PV
- 1000 zł
- 10%
- 3
-wartość bieżąca przyszłej płatności
sprowadzona na moment bieżący
14
Płatności annuitetowe (rentowe)
Annuity - seria stałych płatności (PMT) dokonywanych
w ciągu (n) okresów, w równych odstępach czasu.
Przykłady:
• spłaty rat kapitałowych kredytu bankowego,
• opłaty leasingowe,
• spłaty kredytu annuitetowego (w kolejnych okresach
równe sumy rat i odsetek),
• płatności wynikające z umowy dzierżawy lub wynajmu
• płatności ubezpieczeniowe,
15
• płatności na fundusze emerytalne.
Wartość przyszła annuity
0
r=10%
1
1.000
2
1.000
3
1.000
1.100
1.210
3.310
16
Wartość przyszła annuity
 (1 + r) − 1 

FV(A r%,n ) = PMT ⋅ 
r


n
gdzie:
FV(Ar%,n) - przyszła wartość annuity na koniec n-tego
okresu dla n płatności okresowych,
r
- stopa procentowa
n
- liczba płatności, równa liczbie okresów
PMT - wielkość annuity (stałego strumienia)
17
realizowanego na koniec każdego okresu.
Wartość przyszła annuity
 (1 + 0,10) − 1 
 = 3310,00
FV(A r%,n ) = 1000 ⋅ 
0,10


3
gdzie:
r
n
PMT FV(Ar%,n)
10%
3
1000 zł
- przyszła wartość annuity na koniec ntego okresu dla n płatności okresowych18
Wartość bieżąca annuity
0
r=10%
1
2
3
1.000
1.000
1.000
909,09
826,45
751,31
2.486,85
19
Wartość bieżąca annuity
 1 − (1 + r)
PV(A r%,n ) = PMT ⋅ 
r

−n



gdzie:
• PV(Ar%,n) - wartość bieżąca annuity dla n płatności i
stopy dyskontowej równej r
• PMTwielkość cyklicznej płatności (annuity)
• r stopa dyskontowa
20
• n liczba płatności
Wartość bieżąca annuity
 1 − (1+ 0,10)
PV(Ar%,n ) = 1000⋅ 
0,10

−3

 = 2485,86

gdzie:
PMT- 1000 zł
r - 10%
n - 3
PV(Ar%,n) - wartość bieżąca annuity dla 3 płatności i
stopy dyskontowej równej 10%
21
Spłata pożyczek
Przykład 1
Firma zaciąga pożyczkę w wysokości 10.000 zł na okres n= 5 lat,
przy oprocentowaniu rocznym r=25%.
Należy zaprojektować plan spłaty pożyczki dla dwóch wariantów:
–
–
Pożyczka spłacana jest pod koniec każdego roku w 5 stałych
ratach kapitałowych. Odsetki są naliczane według malejącego
salda zadłużenia na koniec każdego roku.
Pożyczka spłacana jest pod koniec każdego roku w 5 stałych
płatnościach (annuity). Oznacza to, że suma odsetek i raty
kapitałowej na koniec każdego roku jest stała.
22
Spłata pożyczek
Harmonogram spłaty pożyczki przy stałych ratach kapitałowych
Rok
1
2
3
4
5
Zadłużenie
początkowe
10.000
8.000
6.000
4.000
2.000
Płatność Odsetki
Rata
Zadłużenie
okresowa
kapitałowa Końcowe
4.500
4.000
3.500
3.000
2.500
2.500
2.000
1.500
1.000
500
2.000
2.000
2.000
2.000
2.000
8.000
6.000
4.000
2.000
0
23
Spłata pożyczek
Harmonogram spłaty pożyczki przy płatnościach annuitetowych
Rok
1
2
3
4
5
Zadłużenie
początkowe
10.000
8.782
7.258
5.355
2.975
Płatność Odsetki
Rata
Zadłużenie
okresowa
kapitałowa końcowe
3.718
3.718
3.718
3.718
3.718
2.500
2.195
1.815
1.339
744
1.218
1.523
1.904
2.380
2.975
8.782
7.258
5.355
2.975
0
24
Zmienna stopa procentowa
Przykład 2
• Do banku został złożony depozyt w kwocie
PV=500 zł na dwa lata. Stopa procentowa w
pierwszym roku jest równa r1 =15%. Należy
spodziewać się, że w roku drugim stopa
procentowa spadnie do r2=12%.
• Obliczyć wartość depozytu po dwóch latach.
25
Zmienna stopa procentowa
Narastanie wartości depozytu (na osi czasu):
0
500
r=15%
1
575
r=12%
2
644
Wartość przyszłą można również wyznaczyć ze wzoru:
FV2 = PV ⋅ (1 + r1 ) ⋅ (1 + r2 )
FV2 = 500 ⋅ (1 + 0,15) ⋅ (1 + 0,12) = 644,00 zl
26
Efektywna roczna stopa procentowa
rear
r nom m
= (1 +
) −1
m
gdzie:
rear -efektywne równoważne roczne oprocentowanie
rnom -nominalne oprocentowanie roczne
m
-liczba kapitalizacji w roku.
27
Efektywna roczna stopa procentowa
Przykład 3
Do banku zostaje złożony depozyt na 10%
rocznie, przy kapitalizacji półrocznej. Należy
wyznaczyć efektywną roczną stopę
procentową.
28
Efektywna roczna stopa procentowa
Przykład 3 – rozwiązanie
2
rear
 0,10 
2
= 1 +
 - 1 = (1 ,05) - 1,0 = 1,1025 - 1,0 = 0,1025
2 

rear = 10,25 %
29
Wartość przyszła dla m kapitalizacji
w roku
rnom m⋅n
FVn = PV ⋅ (1 +
)
m
30
Wartość przyszła dla m kapitalizacji
w roku
Przykład 4
• Do banku zostaje złożony depozyt PV=1.000
zł na n=3 lata. Nominalna roczna stopa
oprocentowania wynosi rnom=10% .
• Należy wyznaczyć wartość przyszłą FV dla
kapitalizacji półrocznej i kwartalnej.
31
Wartość przyszła dla m kapitalizacji
w roku
Przykład 4 - rozwiązanie
rnom m⋅n
FVn = PV ⋅ (1 +
)
m
Kapitalizacja półroczna:
0,10 2⋅3
FV3 = 1.000 ⋅ (1 +
) = 1.000 ⋅ (1,05) 6 = 1.340,10 zl
2
Kapitalizacja kwartalna:
0,10 4⋅3
FV3 = 1.000 ⋅ (1 +
) = 1.000 ⋅ (1,025)12 = 1.344,89 zl
4
32
Wartość pieniądza w warunkach inflacji
• Zależność między: nominalną stopą zwrotu (rnom), realną stopą
zwrotu(i) i stopą inflacji(rreal) przedstawia równanie Fishera.
(1 + rnom ) = (1 + rreal ) ⋅ (1 + i)
Po przekształceniu otrzymuje się:
1 + rreal
rreal
1 + rnoim
=
1+ i
rnom − i
=
1+ i
Dla niskich inflacji (tj. i bliskich zera) wzór upraszcza się do:
rreal = rnom − i
33
Wartość pieniądza w warunkach inflacji
Przykład 5
• Do banku zostaje złożony depozyt na jeden rok.
Nominalne oprocentowanie tego depozytu
wynosi rnom=5% rocznie. Przewiduje się, że w
ciągu najbliższego roku inflacja wyniesie i=3%.
• Należy obliczyć realną roczną stopę zwrotu rreal.
34
Wartość pieniądza w warunkach inflacji
Realna stopa zwrotu (rreal):
rreal
rnom − i
=
1+ i
Po podstawieniu danych:
rreal
5%−3%
=
= 1,94%
1 + 0,03
35
Wartość pieniądza w warunkach inflacji
Przykład 6
• Gospodarstwo domowe rozważa efektywność lokaty
bankowej. Nominalne oprocentowanie depozytu
wynosi 6%. Spodziewana inflacja ma wynieść w
ciągu najbliższego roku i=2%. Aktualna cena rynkowa
pewnego dobra X wynosi 1 zł za sztukę.
• Obliczyć siłę nabywczą aktualnie posiadanej kwoty
1.000 zł oraz siłę nabywczą pod koniec pierwszego
roku przyszłej kwoty otrzymanej z lokaty bankowej.
Należy wyznaczyć ją za pomocą możliwej do zakupu
ilości dobra X, Q1 pod koniec okresu pierwszego i Q0
w momencie podejmowania decyzji o lokacie.
• Wyznaczyć realną stopę zwrotu dla przedstawionej
36
wyżej lokaty.
Decyzje inwestycyjne
(w jednostkach ochrony zdrowia)
• budowa nowych zdolności do świadczenia usług
medycznych
• budowa sieci świadczenia usług
• modernizacja składników majątku
• wydatki na szkolenia pracowników
• zakup krótko i długoterminowych papierów
wartościowych
• wydatki na akcje informacyjne
• przejęcie lub połączenie z inną jednostką
• wspólne przedsięwzięcie z inną jednostką.
37
Kalkulacja przepływów pieniężnych
Zysk netto
+
=
-/+
-/+
-/+
=
Amortyzacja
Gotówka operacyjna
Inwestycje w aktywa trwałe
Inwestycje w aktywa obrotowe
Zmiana zobowiązań krótkoterminowych
Gotówka netto
38
Wartość bieżąca netto (NPV)
CF1
CF2
CFn
NPV = −I 0 +
+
+ ... +
2
n
1 + r (1 + r)
(1 + r)
gdzie:
CFi -wielkość wolnej gotówki pozostającej w firmie
w i-tym okresie
r
-stopa dyskontowa w okresie
I0
-początkowe wydatki inwestycyjne
n
-okres eksploatacji inwestycji.
39
Przykład 7
Firma rozpatruje projekt inwestycyjny o następujących wolnych przepływach pieniężnych (w zł):
Okres
Przepływ pieniężny ( CFi)
0
- 1.000
1
2
3
200
700
900
Stopa dyskontowa właściwa dla projektu wynosi
r=10%.
40
Przykład 7- rozwiązanie
0
- 1.000,00
r=10%
1
2
3
200,00
700,00
900,00
181,82
578,51
676,18
NPV = 436,51
41
Przykład 7- rozwiązanie
n
CF i
NPV = − I 0 + ∑
i
i =1 (1 + r )
200
700
900
NPV = −1.000 +
+
+
2
1 + 0,1 (1 + 0,1)
(1 + 0,1) 3
NPV = −1.000 + 181,82 + 578,51 + 676,18 = 436,51 zl
42
Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR)
CF 1
CF 2
CF n
NPV = − I 0 +
+
+ ... +
2
n
1 + r (1 + r)
(1 + r)
gdzie:
I0
- wydatek inwestycyjny poniesiony w okresie
zerowym
CFi - wielkość wolnej gotówki z inwestycji (przepływ
pieniężny i-tego okresu)
r
- stopa dyskontowa (koszt kapitału = wymagana
stopa zwrotu dla projektu inwestycyjnego)
43
n
- liczba okresów eksploatacji inwestycji
Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR)
NPV
IRR
r
44
Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR)
CF1
CF2
CFn
− I0 +
+
+
...
+
=
0
2
n
1 + r (1 + r)
(1 + r)
45
Przykład 8
Firma rozpatruje projekt inwestycyjny charakteryzujący
się następującymi przepływami pieniężnymi:
Rok
Przepływy pieniężne (CFi) w zł
0
- 1.000
1
200
2
700
3
900
Stopa dyskontowa jest równa kosztom kapitałów
pozyskiwanych przez firmę i wynosi r=10%.
Należy obliczyć wartość wewnętrznej stopy zwrotu
46
(IRR) dla powyższego projektu inwestycyjnego.
Przykład 8 - rozwiązanie
Przepływy pieniężne oraz wewnętrzna stopa zwrotu
(IRR) powiązane są równaniem:
200
700
900
− 1.000 +
+
+
=0
2
3
1 + IRR (1 + IRR) (1 + IRR)
IRR = 28,71 %
47
Prosty okres zwrotu (PP)
Przykład 9
Projekt inwestycyjny charakteryzuje się
następującymi przepływami pieniężnymi (w zł):
Rok
Gotówka netto
0
-1.000
1
200
2
700
3
900
Należy obliczyć okres zwrotu dla projektu
inwestycyjnego.
48
Przykład 9 - rozwiązanie
Aby obliczyć okres zwrotu należy wyznaczyć wartość
skumulowanych przepływów pieniężnych. Schemat
liczenia przedstawia tabela.
Rok
Gotówka netto
Gotówka netto skumulowana
0
-1.000
-1.000
1
200
- 800
2
700
- 100
3
900
800
100
Okres zwrotu = 2 +
= 2,12 roku
900
49
Kryteria wyboru źródeł finansowania
•
•
•
•
•
dostępność
koszty
elastyczność
efekt dźwigni finansowej
ryzyko obsługi.
50
Źródła finansowania
• Kapitał własnym wewnętrznym - zysk
zatrzymany, tj. część zysku netto nie
przeznaczona na wypłatę dywidend.
• Kapitał własne zewnętrzny - pochodzi z
emisji akcji zwykłych, wydania udziałów.
• Kapitały obce (pożyczkowe, dług)
pochodzą z: zaciągnięcia pożyczki, emisji
obligacji, zaciągnięcia kredytu, leasingu,…
51
Kapitał własny
Zalety kapitału własnego tego sposobu
pozyskiwania kapitału:
– najmniejsze ryzyko w relacji do innych źródeł
finansowania.
– Obciążenia można elastycznie dopasować do
bieżących potrzeb i możliwości finansowych firmy.
– Pozyskanie kapitału na drodze emisji akcji zwiększa
dysponowane własne środki finansowe i prowadzi
to do poprawy struktury finansowania firmy.
52
Kapitał własny
Wady finansowania kapitałem własnym z emisji akcji:
– Najbardziej kosztowne źródło finansowania.
– Wyższa cena (koszt) za dostarczony kapitał, z uwagi na większe
ryzyko uwzględnione w premii za ryzyko.
– Emisja dodatkowych akcji zwykłych oznacza zwiększenie ilości
tytułów własności. Dotychczasowi właściciele muszą podzielić
się swymi uprawnieniami z nowymi akcjonariuszami.
– Ich tytuły własności ulegają tzw. „rozwodnieniu”. Poza prawem
do podejmowania decyzji, obejmuje to uprawnienia do
dywidendy. W nowej sytuacji z zysku wypłacane są dywidendy
dla większej liczby akcjonariuszy.
53
Rodzaje obligacji
• Hipoteczne, zwane inaczej listami zastawnymi
• Nie zabezpieczone są emitowane przez spółki o mocnej
pozycji finansowej.
• Z prawem pierwszeństwa spłacane są w pierwszej kolejności
przed innymi zobowiązaniami.
• Podporządkowane spłacane są w następnej kolejności.
• Zamienne mogą być zamienione na akcje.
• Z prawem pierwszeństwa do objęcia akcji, które zostaną
wyemitowane w przyszłości.
• Indeksowane oferują odsetki indeksowane zgodnie z
odpowiednimi wskaźnikami.
• Z zerowym kuponem nie przynoszą dochodu odsetkowego.
• Ze zmiennym oprocentowaniem wykorzystywane są w
sytuacjach wysokiej i zmiennej inflacji.
• „Śmieciowe" charakteryzują się wysokim ryzykiem
54
Zalety obligacji jako źródła
finansowania
•
•
•
Obligacje są efektywnie tanim źródłem
finansowania, gdyż oprocentowanie płaci się z zysku
przed opodatkowaniem.
Właściciele obligacji nie biorą bezpośredniego
udziału w zarządzaniu firmą. Nie ograniczają praw
dotychczasowych właścicieli do sprawowania
kontroli nad firmą.
Emisja obligacji nie ogranicza praw akcjonariuszy do
dywidendy.
55
Zalety obligacji jako źródła
finansowania
•
•
•
•
Posiadacz obligacji uzyskuje płynny papier
wartościowy, który zapewnia mu ściśle określony
dochód.
W przypadku prostych obligacji ich właściciele nie
uczestniczą w korzyściach płynących ze wzrostu
firmy.
Koszty emisji obligacji są z reguły niższe, niż emisji
akcji.
Koszty obsługi obligacji są z reguły niższe w
warunkach niespodziewanych wzrostów inflacji.
56
Wady obligacji jako źródła
finansowania
•
•
•
•
•
•
Wzrost ryzyka działalności.
Nadmierny wzrost zadłużenia prowadzi do wzrostu
kosztów kapitału własnego.
Umowa pożyczki może ograniczać swobodę
decyzyjną firmy.
Emitent zobowiązany jest do udostępniania
obligatariuszom sprawozdań finansowych.
W przypadku zmniejszenia się inflacji koszty obsługi
obligacji mogą być wysokie.
W przypadku obligacji, które są w publicznym
obrocie trudno jest dokonać restrukturyzacji
57
zadłużenia.
Kredyt bankowy
• Udzielenie kredytu bankowego sprowadza się
do postawienia przez bank do dyspozycji
kredytobiorcy środków pieniężnych.
• Kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z
tych środków na warunkach określonych w
umowie, zobowiązuje się zwrócić te środki wraz
z odsetkami w terminie określonym w umowie
oraz do zapłaty prowizji. Kredyty udzielane są
na cele inwestycyjne lub obrotowe.
58
Warunki uzyskania kredytu
•
•
•
•
•
•
Analiza ekonomiczno - finansowa projektu winna
wskazywać na ekonomiczną opłacalność projektu.
Kredytobiorca powinien posiadać zdolność
kredytową.
Podstawą do oceny zdolności kredytowej jest
przedłożenie informacji o badaniach rynkowych.
Dla oceny zdolności kredytowej istotne znaczenie
ma właściwa struktura finansowania.
Kredytobiorca winien przedstawić zabezpieczenie
kredytu.
Analiza winna wskazywać, że projekt jest
wykonalny z technicznego punktu widzenia.
59
Umowa kredytowa precyzuje warunki
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
oznaczenie stron umowy
kwotę kredytu
walutę kredytu
przeznaczenie kredytu
terminy postawienia kredytu do dyspozycji kredytobiorcy
ewentualny okres karencji w spłacie kredytu
terminy spłaty części kapitałowej oraz odsetek
odsetki i inne koszty płacone przez kredytobiorcę
zabezpieczenia
konsekwencje za nie wywiązywanie się z płatności
warunki wypowiedzenia umowy.
dla kredytu dewizowego - warunki spłaty, tj. kurs wymiany
możliwości dokonywania zmian w umowie.
60
Klauzule kredytowe
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
ograniczająca dysponowanie aktywami
naruszenia innych zobowiązań
.
ograniczająca poziom zobowiązań kredytobiorcy
Negative Pledge
Pari Passu
podporządkowania
ograniczenia wypłaty dywidendy
utrzymania poziomu wskaźników finansowych
własnościowa
obrotów
61
Punktowa
ocena ryzyka kredytowego
ELEMENTY OCENY
Punkty
Sprawozdania finansowe.……….…...….…….….….x1
Charakterystyka firmy…………………………….…..x2
Charakterystyka przemysłu (branży)…………..…...x3
Kondycja finansowa ………………………...….....x4
Zarządzanie……………….……………………..…….x5
Źródła funduszy (osiągalne)…………………..….....x6
Przepływy pieniężne i obsługa kredytów………..…x7
OGÓŁEM………………….………….………………Σxi
62
Grupy ryzyka kredytowego
(przykładowa punktacja)
I. najwyższa
II. bardzo wysoka
III. dobra
IV. akceptowana
V. do rozważenia
VI. poniżej standardu
VII. do odrzucenia
VIII. naprawa firmy
40 - 36
35 - 31
30 - 26
25 - 21
20 - 16
15 - 11
10 - 6
5- 0
63
Grupa ryzyka a premia
GRUPA
RYZYKA
I
II
III
IV
V
VI,VII,VIII
PREMIA ZA RYZYKO
(nadwyżka powyżej
stopy bazowej)
0,5 - 2,0%
2,5 - 4,0%
4,5 - 5,5%
6,0 - 9,0%
9,5 - 15,0%
odrzucenie wniosku
64
Koszty trudności finansowych utrudnienia w funkcjonowaniu firmy
•
•
•
•
•
•
•
Brak dostępu do standardowego kredytu
Utrudnienia w dostępie do nowych kontraktów
Konieczności szybkiej wyprzedaży
posiadanych aktywów
Szybka utrata wartości przez aktywa niemat.
Utrata lojalności kierownictwa firmy i załóg.
Brak możliwości pozyskania wysoko
kwalifikowanych pracowników
65
Negatywne nastawienie dostawców.
Efektywny koszt kredytu
• Oprocentowanie,
• Prowizje,
• Inne koszty (np. prowizja administracyjna,
odsetki od zadłużenia przeterminowanego,
prowizje od wcześniejszej spłaty, premie
ubezpieczeniowe, opłaty związane z
ustanowieniem zabezpieczenia).
66
Krótkoterminowy kredyt bankowy
CF1
CF0
67
Krótkoterminowy kredyt bankowy
• Efektywny koszt pożyczki (ref) wyraża się
wzorem:
kwota splaty pozyczki − kwota netto pozyczki
ref =
⋅ 100%
kwota netto pozyczki
68
Koszt kredytu krótkoterminowego
Firma pożycza kwotę 100.000 zł na jeden rok.
Odsetki wynoszą 14% rocznie. Spłata podstawowej
części kapitału dokonana zostanie pod koniec
pierwszego roku.
Należy określić koszt pożyczki finansującej
przedsięwzięcie, zakładając różne warunki:
1. Pełna kwota kapitału oraz odsetki spłacane są
pod koniec roku.
2. Pełna kwota kapitału spłacana jest pod koniec
roku oraz odsetki na początku okresu.
3. Pełna kwota kapitału oraz odsetki spłacane są
pod koniec roku, natomiast prowizja w wysokości
69
kp=2% na początku okresu.
Koszt kredytu krótkoterminowego
4. Pełna kwota kapitału oraz odsetki spłacane są
pod koniec roku. Bank wymaga zamrożenia na
nieoprocentowanym rachunku bankowym
zabezpieczenia w wysokości kb=10%.
5. Pełna kwota kapitału spłacana jest pod koniec
roku oraz odsetki na początku okresu. Bank
wymaga zamrożenia na nieoprocentowanym
rachunku bankowym kaucji w wysokości kb=10%.
6. Spłata kredytu w części kapitałowej i odsetkowej
zostanie dokonana w stałych płatnościach. Suma
kapitału i odsetek wynosi 100.000 zł plus odsetki
14.000 zł. Razem 114.000 zł będzie spłacane w
dwunastu miesięcznych płatnościach po 9.500 zł.
70
Koszt kredytu krótkoterminowego
Ad.1. Cały kapitał oraz odsetki spłacane są pod
koniec roku
Na początku okresu pożyczkobiorca pozyskuje kapitał
w wysokości 100 000 zł. Pod koniec pierwszego
okresu spłaca 114 000 zł (rata 100 000 zł wraz z
odsetkami 14 000 zł)
114.000 − 100.000
ref =
⋅100% = 14%
100.000
71
Koszt kredytu krótkoterminowego
Ad.2. Pełna kwota kapitału spłacana jest pod koniec
roku, natomiast odsetki na początku okresu
Kwota pożyczki pomniejszana jest o wielkość odsetek
zapłaconych z góry. Pożyczkobiorca pozyskuje na
początku okresu kwotę pożyczki netto w wysokości
86.000 zł Pod koniec okresu spłaca całą ratę
kapitałową w wysokości 100.000 zł.
100.000 − 86.000
ref =
⋅100% = 16,28%
86.000
72
Koszt kredytu krótkoterminowego
Ad.3. Pełna kwota kapitału oraz odsetki spłacane są
pod koniec roku, natomiast prowizja w wysokości
kp=2% na początku okresu
Na początku okresu pożyczkobiorca otrzymuje kwotę
netto pożyczki w wysokości 98.000 zł (Nominalna
kwota pożyczki 100.000 zł jest pomniejszona o
wielkość zapłaconej prowizji w wysokości 2.000 zł).
Pod koniec okresu spłaca 114.000 zł.
114 000 − 98 000
ref =
⋅100% = 16,33%
98 000
73
Koszt kredytu krótkoterminowego
Ad.4. Pełna kwota kapitału oraz odsetki spłacane są pod
koniec roku. Bank wymaga zamrożenia na rachunku
bankowym zabezpieczenia w wysokości kb=10%
Na początku okresu pożyczkobiorca pozyskuje 90.000 zł
Pod koniec okresu pożyczkobiorca spłaca 104.000 zł.
104.000 − 90.000
ref =
⋅100% = 15,56%
90.000
74
Koszt kredytu krótkoterminowego
Ad.5. Pełna kwota kapitału spłacana jest pod koniec
roku oraz odsetki na początku okresu. Bank wymaga
zamrożenia kaucji na nieoprocentowanym rachunku
bankowym w wysokości kb=10%
Na początku okresu pożyczkobiorca otrzymuje kwotę
netto w wysokości 76.000 zł. Pod koniec okresu
spłaca 90.000 zł.
90.000 − 76.000
ref =
⋅100% = 18,42%
76.000
75
Koszt kredytu krótkoterminowego
Ad.6. Spłata kredytu w części kapitałowej i odsetkowej
zostanie dokonana w dwunastu stałych miesięcznych
płatnościach. Suma kapitału i odsetek wynosi 114.000
zł. będzie spłacane w dwunastu miesięcznych
płatnościach po 9.500 zł
76
Koszt kredytu krótkoterminowego
Pod koniec kolejnych miesięcy poziom zadłużenia
będzie spadał z początkowego 100.000 zł do zera na
koniec dwunastego miesiąca. Można przyjąć, że w
przybliżeniu przeciętny w ciągu roku poziom
zadłużenia będzie równy 50.000 zł.
Przybliżony roczny koszt pożyczki wyraża się
wzorem:
Odsetki
ref =
⋅100%
Przecietny poziom zadluzenia
14.000
ref =
⋅100% = 28,00%
50.000
77
Kredyt w rachunku bieżącym
• Kredyt w rachunku bieżącym polega na
oddaniu do dyspozycji przez bank określonej
kwoty pieniężnej.
• Kredytobiorca ponosi z tego tytułu szereg
płatności.
• Proporcjonalnie do przyznanej kwoty płacona
jest prowizja.
• Odsetki są naliczane i spłacane jedynie
wówczas, gdy firma realnie skorzystała z
kredytu.
78
Kredyt w rachunku bieżącym
• Kredyt w tej formie jest bardzo korzystny dla
firm, które nie są w stanie dokładnie
przewidzieć swoich potrzeb finansowych.
Kwoty oddane do dyspozycji w linii kredytowej
służą zapewnieniu płynności w razie
wystąpienia nieprzewidzianych trudności
finansowych. W sposób pozabilansowy
poprawiają płynność.
79
Kredyt w rachunku bieżącym
• Kredyt w rachunku bieżącym stanowi dla banku
duże utrudnienie. Musi on bowiem utrzymywać
rezerwy tych środków, nie mając pewności, że
firma z nich skorzysta.
• Dlatego też, to źródło finansowania
przeznaczone jest jedynie dla najlepszych
klientów banku, o dobrej historii kredytowej.
80
Analiza leasingu
81
Leasing
Zgodnie z umową leasingu
• finansujący, tj. leasingodawca zobowiązuje się
nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na
warunkach określonych w umowie i oddać ją
korzystającemu, tj. leasingobiorcy do używania.
• Korzystający, tj leasingobiorca zobowiązuje
się zapłacić finansującemu w uzgodnionych
ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co
najmniej cenie lub wynagrodzenie z tytułu
nabycia rzeczy od finansującego. Przez czas
trwania umowy właścicielem będzie
82
finansujący.
Leasing – obszary analizy (1 z 4)
•
•
•
•
•
Z jakim leasingiem mamy do czynienia:
operacyjnym, czy finansowym?
Kto dokonuje odpisów amortyzacyjnych, w jaki
sposób i według jakich stawek?
Jakie są początkowe koszty zawarcia kontraktu
leasingowego?
Czy występuje kaucja leasingowa lub inny depozyt,
który musi być złożony, jako zabezpieczenie? Czy
jest ona oprocentowana. Jeżeli tak, to na jakich
zasadach?
Jaka jest wielkość i rodzaj innych zabezpieczeń
83
wymaganych przez leasingodawcę.
Leasing – obszary analizy (2 z 4)
•
•
•
•
•
•
Jaka jest wartość likwidacyjna użytkowanego
obiektu?
Kto ponosi koszty operacyjne utrzymania, remontów
i konserwacji.
Jaki jest okres leasingu? Czy firma ma możliwość w
późniejszym okresie być w dalszym ciągu
użytkownikiem obiektu?
Jaki jest okres spłaty leasingu?
Jaka jest częstotliwość ponoszenia opłat
leasingowych?
Czy występuje okres karencji w spłacie zobowiązań
84
leasingowych?
Leasing – obszary analizy (3 z 4)
•
•
•
•
•
Czy istnieje niebezpieczeństwo odstąpienia przez
leasingodawcę od umowy i w jakich warunkach
może to wystąpić?
Czy występuje opcja wcześniejszego rozwiązania
umowy na wniosek leasingobiorcy?
Jak szybko środki leasingowe mogą być oddane do
dyspozycji firmie?
Jakie jest tempo rynkowego i fizycznego zużycia
obiektu?
Czy i w jakim stopniu zmienia się zdolność firmy do
zaciągania dalszych kredytów?
85
Leasing – obszary analizy (4 z 4)
•
•
•
•
•
•
•
Jaka jest wartość likwidacyjna użytkowanego
obiektu, kto może dokonać jego sprzedaży?
Czy firma korzysta z możliwości zmniejszenia
podstawy do opodatkowania i podatków?
Czy można odliczyć podatek od towarów i usług?
Na ile wzrasta ryzyko funkcjonowania firmy w wyniku
pozyskania obiektów na drodze leasingu?.
Jak szybko środki leasingowe mogą być oddane do
dyspozycji?
Jaka jest kondycja ekonomiczna-finansowa
leasingodawcy?
Kto może być w przyszłości faktycznym
86
wierzycielem firmy?
Założenia:
NAL = PVWydatki zakupowe − PVWydatki leasingowe
PV wydatki zakupowe  – wartość bieżąca wydatków
netto związanych z zakupem, eksploatacją środków,
obsługą pożyczek na zakup środków trwałych, plus
oszczędności podatkowe z racji ponoszenia kosztów
PV wydatki leasingowe  - wartość bieżąca wydatków
netto zwanych z leasingiem, eksploatacją środków,
ewentualne oszczędności podatkowe z racji ponoszenia
kosztów
87
Decyzja zakupowa
Amorti ⋅ Ti
TV
Wydatki zakupowe = I 0 + ∑
+
i
n
(1
+
r)
(1
+
r)
i =1
n
gdzie:
• I0 - wydatek inwestycyjny na zakup obiektu
• Amorti
- amortyzacja w i-tym okresie
• TV - wpływy netto ze sprzedaży obiektu pod koniec okresu
eksploatacji
• Ti - stopa podatku dochodowego w i-tym okresie
• r
- stopa dyskontowa równa efektywnym, tj. po podatku
kosztom pożyczek
• n - liczba lat eksploatacji obiektu, równa okresowi leasingu
88
Decyzja zakupowa
L i ⋅ (1 − Ti )
Wydatki leasingowe = L 0 ⋅ (1 − T0 ) + ∑
i
(1
+
r)
i =1
n
gdzie:
• L0 - wstępna płatność leasingowa ponoszona na
początku kontraktu.
• Li - płatność leasingowa ponoszona na koniec i-tego
okresu (od pierwszego do ostatniego okresu, tj. n-tego
okresu)
• T0 - stopa podatku dochodowego w zerowym okresie
• Ti - stopa podatku dochodowego w i-tym okresie 89
Leasing – przykład (1 z 2)
• Firma rozważa podjęcie inwestycji. Z analizy
sytuacji rynkowej wynika, że aby utrzymać
pozycję rynkową niezbędnym jest
dysponowanie nowoczesnym ciągiem
technologicznym do pakowania produktów
spożywczych. Przewiduje się, że planowany
okres jego eksploatacji wyniesie 5 lat.
• Stopa podatku dochodowego wynosi 20%. Dla
analizowanej firmy koszt kredytu bankowego
jest równy 15%.
90
Leasing – przykład (2 z 2)
• Firma może wejść w użytkowanie tego obiektu na dwa
sposoby: poprzez zakup lub leasing. Nakład
inwestycyjny w przypadku zakupu wyniesie 200.000
zł. Normatywny okres amortyzacji wynosi 5 lat. Jego
wartość rynkowa pod koniec piątego roku będzie
równa 20.000 zł.
• Obiekt może być pozyskany na drodze leasingu
operacyjnego (z podatkowego punktu widzenia).
Początkowa płatność leasingowa równa jest 20.000 zł.
Pod koniec kolejnych pięciu lat firma będzie płaciła
55.000 zł. Firma nie ma prawa do odkupienia
leasingowanego obiektu.
91
Analiza wskaźnikowa zakładów
ochrony zdrowia
(zagadnienia wybrane)
Grupy wskaźników:
• płynności,
• szybkość obrotu (sprawności,
aktywności),
• zadłużenia (struktury kapitału, długu),
• rentowności,
• rynku kapitałowego.
92
• Wskaźniki płynności mierzą zdolność
jednostki do regulowania bieżących
zobowiązań finansowych.
• Wskaźniki szybkości obrotu
(sprawności, aktywności) służą do
pomiaru efektywności wykorzystywanych
zasobów jednostki.
93
• Wskaźniki zadłużenia (długu, struktury
kapitału, dźwigni finansowej) pozwalają określić
stopień zadłużenia jednostki w relacji do
różnych grup aktywów lub kapitałów (funduszy).
• Wskaźniki rentowności mierzą zdolność
jednostki jako całości lub też jej
poszczególnych składników majątkowych,
kapitałów do generowania zysku.
94
• Wskaźniki rynku kapitałowego mierzą
relacje istotne dla inwestorów, które
kształtowane są ich decyzjami (C/Z) lub
też w sposób bezpośredni wpływają na
atrakcyjność lokat inwestycyjnych (np.
zysk na akcję).
95
Porównania wskaźników
•
•
•
Wskaźniki historyczne osiągane w
poprzednich okresach.
Wielkości planistyczne.
Wskaźniki osiągnięte przez inne jednostki
porównywalne (np. działające w tym
samym sektorze).
96
Wskaźniki płynności
stopa biezaca =
aktywa biezace
zobowiazania biezace
stopa wysokiej plynnosci =
aktywa biezace − zapasy
zobowiazania biezace
kapitał obrotowy netto = aktywa bieżące – zobowiąz. bieżące
97
Wskaźniki szybkości obrotu
wskaznik obrotu zapasami=
koszt sprzedanych produktow, towarow i materialow
okres obrotu zapasami=
zapasy (przecietnie)
360 dni
wskaznik obrotu zapasami
wskaznik obrotu zobowiazaniami =
okres splaty zobowiazaniami =
koszt sprzedanych produktow, towarow i materialow
zobowiazania biezace (przecietnie)
360 dni
wskaznik obrotu zobowiazaniami
98
Wskaźniki szybkości obrotu
okressciaganianaleznosci=
naleznosci (przecietnie)
przecietnadziennasprzedaz
Okres
Okres
Okres
Okres

 
 
 


 = 
 + 
 − 

 obrotu gotowka   obrotu zapasami   obrotu naleznosciami   splaty zobowiazan 
wskaznik obrotu aktywami =
przychody ze sprzedazy
aktywa ogolem (przecietnie)
99
100
Wskaźniki zadłużenia
wskaznik
dlug
/
kapital wlasny
ogolny poziom zadluzenia =
=
zobowiazania ogolem
kapital wlasny
zobowiazania ogolem
aktywa ogolem
101
Wskaźniki zadłużenia
wskaznik pokrycia odsetek =
zysk operacyjny
odsetki
Zysk operacyjny + Amortyzacja
Wskaznik pokrycia odsetek =
Odsetki
wskaznik obslug i zadluzenia =
Wskaznik obslugi zadluzenia =
zysk operacyjny
odsetki + rata
Zysk operacyjny + Amortyzacja
Rata kapitalowa + Odsetki 102
Wskaźniki rentowności
wskaznik rentownosci sprzedazy =
zysk ze sprzedazy
przychody ze sprzedazy
wskaznik rentownosci sprzedazy =
wskaznik rentownosci sprzedazy =
zysk netto
przychody ogolem
zysk netto
przychody ze sprzedazy
103
Wskaźniki rentowności
zysk przed odsetkami i opodatkowaniem
wskaznik rentownosci aktywow=
aktywa ogolem (przecietnie)
wskaznik rentownosci aktywow =
zysk netto
aktywa ogolem (przecietnie)
zysk netto
stopa zwrotu z kapitalu wlasnego =
kapital wlasny (przecietnie)
104
Wskaźniki oceny jednostek ochrony
zdrowia:
•
•
•
•
•
Przychody na pacjenta,
Udział stałych pacjentów,
Struktura przychodów,
Stopień obłożenia łóżek,
Przeciętny okres przebywania,
• Koszty operacyjne na pacjenta.
105
Wskaźniki oceny jednostek ochrony
zdrowia (1 z 3)
Przychody na pacjenta (zł/pacjenta)
Przychody na pacjenta =
Przychody ogolem
Liczba pacjentow
Udział stałych pacjentów (w %; np. z NFZ)
Udzial stalych pacjentow z X =
Liczba pacjetow z X
⋅100%
Liczba pacjentow ogolem
106
Wskaźniki oceny jednostek ochrony
zdrowia (2 z 3)
Struktura przychodów (%)
Struktura przychodow =
Przychody z pacjetow ambulatoryjnych
⋅100%
Przychody opolem
Stopień obłożenia łóżek (%)
Oblozenie lozek =
Liczba lozkodni
⋅100%
(liczba lozek w szpitalu) ⋅ 365
107
Wskaźniki oceny jednostek ochrony
zdrowia (3 z 3)
Przeciętny okres przebywania (dni)
Liczba lozkodni
Przecietny okres przebywania =
Liczba pacjentow ogolem
Koszty operacyjne na pacjenta (zł/osobę)
Koszty operacyjne na pacjenta =
Koszty operacyjne w szpitalu ogolem
Liczba pacjentow w szpitalu
108