REGULAMIN SPRAWNOŚCI HARCERSKICH

REGULAMIN
SPRAWNOŚCI HARCERSKICH
Harcerka bez sprawności może dużo i dobrze chce, al e mało i źl e może.
J. Falkowska
Sprawność t o zdobyt a i udowodniona działaniem umiej ęt ność, kt órą harcerka lub
harcerz pot rafi posłużyć się w razie pot rzeby. Zdobywanie sprawności j est f ormą
samokszt ałcenia. Służy budzeniu, rozwij aniu i pogłębianiu zaint eresowań, umożliwia przyswoj enie przydat nych w życiu umiej ęt ności, uczy zaradności i rzet elności
w działaniu. Zdobyt e sprawności wskazuj ą, że harcerka lub harcerz posiada wiedzę
i umiej ęt ności z pewnej dziedziny i pot rafi z nich korzyst ać.
Sprawności odgrywaj ą ważną rolę w harcerskim wychowaniu. Aby w pełni wykorzyst ać możliwości wychowawcze, j akie st warza zdobywanie sprawności, drużynowy powinien wiedzieć, że zdobywaj ąc j e, harcerka i harcerz:
zyskuj ą konkret ną wiedzę i umiej ęt ności,
rozwij aj ą swoj e zdolności,
odkrywaj ą nowe zaint eresowania,
uczą się zaradności, przedsiębiorczości i rzet elności,
uczą się szacunku dla ludzkiej pracy,
sprawdzaj ą swoj e możliwości.
▪
▪
▪
▪
▪
▪
Wybór zdobywanej sprawności zależy od indywidualnej decyzj i harcerki i harcerza. Zadaniem drużynowego j est przedst awienie harcerzom of ert y sprawności oraz
st worzenie warunków do ćwiczenia wybranych przez nich umiej ęt ności. Drużynowy
powinien t akże t roszczyć się o t o, aby zdobywanie sprawności umożliwiało harcerkom i harcerzom osiągnięcie pewnego zasobu podst awowych umiej ęt ności z różnych
dziedzin, pot rzebnych w codziennym życiu, przydat nych społecznie i wszechst ronnie wspieraj ących rozwój młodego człowieka.
Drużynowy powinien mot ywować do zdobywania sprawności. Musi przy tym pamiętać, że nieuzasadnione obniżanie wymagań i poziomu realizowanych zadań podważa
wychowawczy sens sprawności. Do drużynowego należy także troska o t o, aby zdobyte
przez harcerki i harcerzy umiej ętności znalazły zastosowanie w ich codziennym życiu
oraz w pracy drużyny.
SPRAWNOŚCI HARCERSKIE
3
Programy spraw ności
1. Program każdej sprawności zapisany j est w post aci czt erech lub pięciu punkt ów.
Składa się z wymagań dot yczących poznania lub zrozumienia określonej dziedziny, nabycia odpowiednich umiej ęt ności oraz propozycj i zadań umożliwiaj ących
ćwiczenie, sprawdzenie i zaprezent owanie zdobyt ej wiedzy i umiej ęt ności.
3. Podst awowy zest aw sprawności, zat wierdzony przez Główną Kwaterę ZHP, zawiera wymagania sprawności dot yczących t radycyj nych obszarów harcerskiego
działania, odpowiadaj ących na wyzwania współczesnego życia i rozwij aj ących
naj popularniej sze dziedziny zaint eresowań harcerek i harcerzy.
Poziomy spraw ności
Sprawności wyst ępuj ą w czt erech poziomach t rudności:
1. Sprawności oznaczone j edną gwiazdką − dla począt kuj ących w danej dziedzinie. Pozwalaj ą zdobyć podst awowe harcerskie umiej ęt ności lub na poziomie
element arnym poznać j akąś dziedzinę. Ich zdobywanie nie wymaga szczególnych predyspozycj i i warunków ani długiego czasu próby. Sprawności t e są naj bardziej odpowiednie dla harcerek i harcerzy (10−13 lat ).
2. Sprawności oznaczone dwiema gwiazdkami − dla pogłębiaj ących wiedzę i doskonalących umiej ęt ności, rozwij aj ących swoj e zaint eresowania. Mot ywuj ą
do zdobywania wiedzy z wybranej dziedziny poza programem pracy drużyny
lub zast ępu i do samodzielnego poszukiwania możliwości j ej praktycznego wykorzyst ania. Mogą j e zdobywać harcerki i harcerze (10−13 lat ) oraz harcerki
i harcerze st arsi (13−16 lat ).
3. Sprawności oznaczone t rzema gwiazdkami − zakładaj ące zdobycie ponadprzecięt nej , rozległej wiedzy i umiej ęt ności z wybranej dziedziny, wymagaj ące umiej ęt ności samodzielnego, konsekwent nego doskonalenia się w wybranej dziedzinie, a t akże zorganizowania do działania innych (np. zast ępu,
drużyny, klasy). Naj bardziej odpowiednie są dla harcerek i harcerzy st arszych
(13−16 lat ).
4. Sprawności mist rzowskie − wymagaj ące umiej ęt ności na poziomie niemal profesj onalnym (w przypadku dziedzin związanych z akt ywnością zawodową), liczącym
się w dorosłym życiu. Mogą st anowić ist otny at ut przy podej mowaniu pracy zawodowej . Sprawności mist rzowskie st anowią świadect wo zaawansowanych zaint eresowań i dużej akt ywności społecznej w wybranej dziedzinie. Przeznaczone są dla
wędrowniczek i wędrowników. Osoby, kt óre zdobyły sprawności mistrzowskie, t o
pot encj alni eksperci (w drużynie, szczepie, hufcu), służący pomocą zdobywaj ącym
sprawności niższego st opnia. W niekt órych przypadkach odpowiednikami sprawności mist rzowskich są uprawnienia związkowe (np. odznaka „ rat ownika medycznego
ZHP” ), państ wowe, specj alist yczne, potwierdzenia umiej ęt ności wydawane przez
4
SPRAWNOŚCI HARCERSKIE
odpowiednie inst yt ucj e (np. prawo j azdy, certyfi kat y j ęzykowe, odznaki t uryst yki
kwalifi kowanej PTTK, uprawnienia żeglarskie).
Wymagania kolej no zdobywanych sprawności mogą st anowić program indywidualnego rozwoj u harcerki lub harcerza − drogę dochodzenia do mist rzost wa w wybranej dziedzinie. Drogę t ę można rozpocząć od sprawności dowolnego poziomu,
naj lepiej odpowiadaj ącej et apowi rozwoj u, zaangażowaniu, poziomowi wiedzy
i umiej ęt ności zdobywaj ącego.
Tworzenie spraw ności poza podstawowym zestawem
1. Drużyny, szczepy i namiest nict wa mogą opracowywać własne sprawności.
Programy t ych sprawności należy przygot owywać zgodnie z przedst awionymi
w regulaminie zasadami. Należy określić poziom sprawności i zaproj ekt ować
ich znak grafi czny. Opracowane w środowiskach sprawności po zat wierdzeniu
w komendzie hufca należy przesłać do Głównej Kwat ery ZHP w celu ich upowszechnienia.
2. Drużyny specj alnościowe mogą t worzyć własne programy sprawności, o ile t o
j est pot rzebne w ich pracy. Sprawności drużyn specj alnościowych nie powinny
j ednak zast ępować ist niej ących uprawnień czy odznak specj alist ycznych ani zawierać wymagań związanych ze zdobyciem t akich uprawnień lub odznak.
3. Drużyny Nieprzet art ego Szlaku mogą adapt ować do możliwości swoich harcerek
i harcerzy sprawności z podst awowego zest awu i t worzyć własne sprawności,
odpowiadaj ące ich pot rzebom.
Zasady i tryb zdobyw ania spraw ności
1. Harcerki i harcerze zdobywaj ą sprawności indywidualnie, działaj ąc w zast ępie
i drużynie. Zdobywaj ący sprawności powinni korzyst ać z pomocy f achowców, sięgać do książek, czasopism i zasobów int ernet owych (szczególnie w przypadku
sprawności oznaczonych dwiema lub t rzema gwiazdkami oraz mist rzowskich).
2. Po dokonaniu wyboru sprawności harcerka lub harcerz zgłasza drużynowemu
(zast ępowemu, przybocznemu) chęć j ej zdobywania i układa indywidualny plan,
kt óry może zapisać w post aci kart y próby.
3. Sprawność przyznaj e drużynowy na wniosek rady drużyny, a w przypadkach
szczególnie uzasadnionych pot rzebami środowisk − komendant obozu lub podobnego przedsięwzięcia harcerskiego. Wskazane j est korzyst anie przy t ym
z pomocy i opinii ekspert ów − posiadaczy sprawności mist rzowskich (w przypadku sprawności j edno-, dwu- i t rzygwiazdkowych), inst rukt orów specj alist ów
w danej dziedzinie, a t akże f achowców spoza drużyny.
4. Zdobycie sprawności ogłasza się w rozkazie i pot wierdza wpisem do książeczki harcerskiej oraz umieszczeniem na mundurze znaczka sprawności.
SPRAWNOŚCI HARCERSKIE
5
5. Sprawności oznacza się za pomocą kółek o średnicy 30 mm z odpowiednim symbolem grafi cznym, noszonych na prawym rękawie munduru.
6. Sprawności poszczególnych poziomów t worzące j eden ciąg t emat yczny (np. higienist a*, sanit ariusz**, rat ownik***) maj ą t aki sam znak grafi czny. Poziom t rudności oznaczany j est odpowiednim kolorem obwódki znaczka:
sprawności j ednogwiazdkowe − kolor granat owy,
sprawności dwugwiazdkowe − kolor zielony,
sprawności t rzygwiazdkowe − kolor czerwony,
sprawności mist rzowskie − kolor czarny.
▪
▪
▪
▪
6
SPRAWNOŚCI HARCERSKIE