krótki opis tematu konferencji

KRÓTKI OPIS TEMATU KONFERENCJI
Wydobywanie osadów w dolinach rzecznych (zwana błędnie eksploatacją kruszywa) oraz
bezpośrednio z koryt cieków powoduje występowanie znaczących zmian morfologicznych.
Następstwem tych działań jest powstawanie zmian rzeźby terenu (hałdy nadkładu oraz wyrobiska
poeksploatacyjne) oraz stosunków wodnych obszaru, powodujące obniżenie zwierciadła wód
podziemnych. Bezpośrednia eksploatacja osadów z cieków może powodować wzmożoną erozję
wgłębną, co z kolei prowadzi do niszczenia urządzeń hydrotechnicznych, a w konsekwencji do
zjawisk powodziowych. Eksploatacja osadów może prowadzić ponadto do degradacji cennych
przyrodniczo obszarów i niszczenia ekosystemów. Na obszarach poeksploatacyjnych konieczne
jest prowadzenie kosztownych prac rekultywacyjnych z uwzględnieniem warunków naturalnych
i wymaganych celów środowiskowych. Następuje obniżenie walorów rekreacyjnych rzek.
Obserwacje i badania symulacyjne wykazują, że regulacja rzeki i pobór osadów z koryta
degradują ekosystem rzeki i jej doliny. Jest to sprzeczne z obowiązującym europejskim prawem.
Jednocześnie regulacja i pobór osadów prowadzony w ramach tak zwanego “utrzymania rzeki”
(uzasadnianego potrzebami żeglugi i zapobiegania zatorom lodowym) powoduje szereg
negatywnych skutków społecznych i ekonomicznych opisanych wyżej, w tym wzrost zagrożeń
powodziowych.
Zgodnie z projektem Narodowej Strategii Gospodarowania Wodami 2030 (z uwzględnieniem
etapu 2015), wszystkie rzeki w Polsce, a zwłaszcza Wisła, powinny być strefami szczególnej
ochrony przyrody wyłączone z wszelkich działań inwestycyjnych, w szczególności eksploatacji
osadów z dna rzek.
Eksploatacja osadów rzecznych powoduje nie tylko dewastację środowiska wodnego, ale też
niejednokrotnie niesie ze sobą poważne uciążliwości dla mieszkańców miejscowości na terenie
których jest prowadzona. Najistotniejsze z nich, to hałas związany z wydobyciem i przeróbką
żwiru (praca sit i kruszarek), zapylenie oraz emisja zanieczyszczeń i zniszczenie dróg związane
z transportem.
Towarzystwo na rzecz Ziemi zleciło ekspertyzę prawną przepisów związanych z wydobywaniem
kruszywa z koryt rzek. Wynika z niej, że przepisy w tym zakresie są co najmniej dalekie od
doskonałości i powinny być zmienione.
Z przeprowadzonego przez nas monitoringu wydawania pozwoleń wodnoprawnych na pobór
osadów z koryt rzek wynika, że pomimo zdecydowanie negatywnych skutków środowiskowych
tej działalności, a nawet pomimo prowadzenia działań w granicach ostoi Natura 2000,
wydawanie zezwoleń następowało z pominięciem procedury oceny oddziaływania na
środowisko.