październik 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Śr Czw Pt Sob Nd Pon

12-12-RZ-1-F-010-KO
10 nasz cykl
Piątek | 12 grudnia 2008
◊ rp .pl
Kontynuujemy cykl artykułów dotyczący systemów czasu pracy. Przedstawimy w nim szczegółowo wszystkie stosowane systemy czasu pracy, a opisy zilustrujemy
przykładowymi harmonogramami ułożonymi dla poszczególnych systemów.
Czytelników zachęcamy do zadawania pytań, odpowiemy na nie na łamach DOBREJ FIRMY.
Nie każdego dnia załoga spędza
na stanowiskach pracy po osiem godzin
HARMONOGRAMY | Gdy klient złożył większe zamówienie,
możesz wydłużyć dopuszczalną normę godzin roboczych na dobę.
W zamian za to skracasz dniówkę kiedy indziej lub wyznaczasz
inne dni wolne od zajęć
AGATA
LANKAMER-PRASOŁEK
ŁUKASZ PRASOŁEK
Tzw. równoważne systemy czasu pracy wprowadza się przy
nierównomiernym natężeniu
pracy. Dzieje się tak, gdy występują okresy wytężonej pracy
oraz zastoje bądź produkcja
wymaga różnej intensyfikacji
pracy. Przykładowo będzie tak
u producenta zabawek czy słodyczy przed świętami Bożego
Narodzenia.
# Taki system pozwala przedłużać dobowy wymiar czasu
pracy powyżej ośmiu godzin.
Aby jednak zachować przeciętnie 40-godzinną normę tygodniową w okresie rozliczeniowym, trzeba zrównoważyć
tę pracę w dłuższym wymiarze, skracając ją w inne dni robocze lub udzielając pracow-
nikom większej liczby dni wolnych.
# Kiedy
wolno wprowadzić
# Najczęściej stosowany jest
system równoważnego czasu
pracy z wydłużeniem do 12 godzin. Wprowadza się go, jeżeli
jest to uzasadnione rodzajem
pracy lub jej organizacją (art.
135 k.p.). Kodeks pracy nie rozstrzyga, w jakich branżach czy
zawodach wolno wprowadzić
taki system. Decyzja, czy rodzaj
pracy bądź jej organizacja wymagają zastosowania równoważnego systemu, należy więc
do pracodawcy. Przyjęcie tego
rozwiązania nie może być jednak uzasadnione przejściowymi problemami kadrowymi,
np. falą zwolnień lekarskich
czy urlopów wypoczynkowych.
>PRZYKŁAD 1
Pracownik magazynu pracuje w trzymiesięcznych
okresach rozliczeniowych. Ponieważ
w październiku miał dużo zleceń, pod koniec
listopada oraz w połowie grudnia harmonogram
czasu pracy zaplanowano mu w sposób
przedstawiony obok.
Harmonogram ten został skonstruowany
poprawnie. Wymiar czasu pracy od października
do grudnia wynosi 496 godzin i tyle zaplanowano.
W tym czasie podwładny przepracował 47
z 62 dni przypadających do przepracowania
w podstawowym systemie, zatem ich liczba jest
prawidłowa. W grafiku są zaznaczone dni wolne
od pracy z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy,
bo w razie szczególnych potrzeb pracodawcy
praca w takie dni może być rekompensowana
jedynie udzieleniem innego dnia wolnego
od pracy (art. 1513 k.p.). W tym systemie
pracownik korzysta z odpoczynku dobowego
na ogólnych zasadach, bo nawet pracując
w maksymalnym dobowym wymiarze, korzysta
z 11-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku.
Na tej podstawie 12-godzinne dni pracy mogą
przypadać bezpośrednio po sobie, gdyż oddech
dobowy będzie zapewniony. Umożliwia to
zaplanowanie w jednym tygodniu nawet
72 godzin pracy, rekompensowanych w innych
tygodniach okresu rozliczeniowego odpowiednio
mniejszej liczbą godzin pracy.
Legenda do harmonogramu:
W5 – dzień wolny z tytułu pięciodniowego
tygodnia pracy
W – wolna niedziela
WH – dzień wolny harmonogramowo
Pracodawca powinien również pamiętać o ciążącej na nim
(w myśl art. 207 k.p.) odpowiedzialności za organizowanie
pracy w sposób zapewniający
bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Nie należy zatem
wydłużać wymiaru dobowego,
jeżeli dotyczy to prac ciężkich
lub monotonnych. Może to bowiem zagrażać zdrowiu lub życiu pracownika, a szef będzie w
takim wypadku odpowiadał za
swoje działanie.
# Ponadto nie zawsze racjonalne jest wprowadzenie równoważnego systemu dla pracowników umysłowych, gdyż
wydajność pracy umysłowej
powyżej ośmiu godzin na dobę
drastycznie spada. W praktyce
jednak o tym, czy w konkretnej
firmie rodzaj pracy lub jej organizacja uzasadniają przyjęcie
takiego systemu, przesądzi
październik
1
2
Śr
Czw
12
10
szef. Nie można nim jednak objąć wszystkich. Szczególnej
ochronie podlegają pracownice w ciąży oraz pracownicy
opiekujący się dzieckiem do lat
czterech. Wolno ich objąć równoważnym czasem pracy jedynie wtedy, gdy się na to zgodzą
(art. 148 k.p.).
# Trzeba
tworzyć grafiki
# Wprowadzając system równoważny, z odpowiednim wyprzedzeniem musisz układać
harmonogramy czasu pracy. Ze
względu na zmienność pory
świadczenia pracy oraz liczby
przypadających do przepracowania godzin w poszczególnych dniach okresu rozliczeniowego trzeba planować czas
pracy zatrudnionych. Harmonogramy należy tworzyć na cały okres rozliczeniowy i wcześniej podać do wiadomości
pracowników. Wyjątki w tym
zakresie dotyczą kierowców i
pracowników instytucji kultury.
# Wprowadzenie takiego rozwiązania w firmie ułatwia więc
z jednej strony dostosowanie
organizacji pracy do rzeczywistych potrzeb pracodawcy. Z
drugiej – nakłada na firmę dodatkowe obowiązki w postaci
tworzenia harmonogramów.
Na ich podstawie będą rozliczane nadgodziny przepracowane przez załogę. Dla własnego bezpieczeństwa przełożeni
powinni przechowywać je
przez trzy lata, bo tyle wynosi
termin przedawnienia wszelkich roszczeń wynikających ze
stosunku pracy (art. 291 k.p.).
Za kierownicą
nawet 12 godzin
# Najczęściej spotykamy system równoważny z wydłużeniem do 12 godzin. Stosuje się
go w specyficznych branżach,
np. firmach transportowych, zakładach opieki zdrowotnej czy
instytucjach kultury.
# Pozwala on dostosować pracę do potrzeb pracodawcy i tym
samym zniwelować liczbę nadgodzin oraz zmniejszyć ryzyko
przestojów >patrz przykład 1 .
>Typowe zawody
Równoważny czas pracy stosuje się najczęściej do zatrudnionych:
∑ przy ochronie osób lub pilnowaniu mienia,
# w zakładowych strażach pożarnych oraz zakładowych
służach ratowniczych,
∑ w zakładach handlowych, produkcyjnych i innych, w których
# występuje zmienny popyt na świadczony towar bądź usługę,
∑ przy dozorze urządzeń bądź zobowiązanych
# do pozostawania w pogotowiu do pracy,
∑ w rolnictwie, budownictwie, hotelarstwie
# bądź przy innych pracach uzależnionych od pory roku
lub warunków atmosferycznych,
∑ recepcjonistów, magazynierów oraz
∑ kierowców w transporcie drogowym.
3
Pt
12
4
Sob
W5
5
Nd
W
6
Pon
12
7
Wt
12
8
Śr
W5
9
Czw
12
10
Pt
12
11
Sob
12
12
Nd
W
13
Pon
W5
14
Wt
10
18
Sob
W5
19
Nd
W
20
Pon
12
21
Wt
10
22
Śr
WH
23
Czw
8
24
Pt
8
25
Sob
12
26
Nd
W
27
Pon
WH
28
Wt
10
15
Śr
12
16
Czw
12
17
Pt
10
29
Śr
8
30
Czw
6
31
Pt
6
2
Nd
W
3
Pon
WH
4
Wt
WH
5
Śr
WH
6
Czw
WH
7
Pt
WH
8
Sob
W5
9
Nd
W
10
Pon
WH
11
Wt
WH
12
Śr
WH
13
Czw
WH
14
Pt
WH
15
Sob
W5
16
Nd
W
17
Pon
12
18
Wt
12
19
Śr
12
20
Czw
12
21
Pt
10
22
Sob
W5
23
Nd
W
24
Pon
12
25
Wt
12
26
Śr
W5
27
Czw
12
28
Pt
12
29
Sob
12
30
Nd
W
2
Wt
8
3
Śr
10
4
Czw
8
5
Pt
W5
6
Sob
8
7
Nd
W
8
Pon
WH
9
Wt
12
10
Śr
12
11
Czw
12
12
Pt
12
13
Sob
W5
14
Nd
W
15
Pon
12
16
Wt
12
17
Śr
12
18
Czw
12
19
Pt
12
20
Sob
12
21
Nd
W
22
Pon
W5
23
Wt
12
24
Śr
WH
25
Czw
WH
26
Pt
WH
27
Sob
W5
28
Nd
W
29
Pon
WH
30
Wt
WH
31
Śr
WH
listopad
1
Sob
W5
grudzień
1
Pon
6